Чӏалакай баллада - 10

  Заз хъфидай рехъ чидач.
  Чилинви туш ваз чидай,
  Зун цаварай атанва.
  Заз цӏийи гъам гъимир на,
  Зун гъамарай хтанва.
  Атанва зун масанай,
  Авачни ваз хабарар?
  Ашкъидикай рахамир,
  Я ам михьиз тапарар.
  Есир хьана гьиссерин,
  Селдин хурук акатмир.
  Суьгьуьр хьана амукьа,
  Вун зи виляй аватмир.
  Заз яргъарай экв ракъуз,
  Пара мукьув агатмир.
  Чаравал я санал хьун,
  Вун зи гъиляй акъатмир.
  
  
  Зун рекьивай ийимир,
  Зи шарвалан цавар я.
  Ихтилатмир чиликай,
  Зун цаварин тавар я.
  Зи секинвал къакъудмир,
  Авудмир зун ахварай.
  Зи луварар хамир на,
  Эвера заз яргъарай.
  
  
  ГАФ АВАЧ
  И дуьньяда гьалин лугьуз шад девран,
  Са бендедин мурад ятӏа ви гъил кьан,
  Ви япара мани ятӏа адан ван,
  И дуьнья хупӏ иерди я, гаф авач.
  Цуьквер вири ахъа жеда вун патал,
  Риг алахда илгьамди гуж гун патал,
  Кьуьд яргъализ, гатфар хуьзвай вун патал,
  Аламатар ви ярдинд я, гаф авач.
  Са гъиле цӏай, са гъиле яд авайди,
  Са пата кьуьд, са пата гад авайди,
  Жагъидач ваз ви ярдин дад авайди,
  Ам шелни я, ам хъверни я, гаф авач.
  Садан хатур хайитӏа на, геж мийир,
  Гевил кьадай саягъни, дуст, ая чир,
  Муьгьуьббат я и дуьньядин дад, хийир,
  Ам гужни я, ам зверни я, гаф авач.
  Регъуь жемир, эй инсанар, лугьуз чан,
  Муьгьуьббатдив ацӏурай куь руьгьни тан,
  Акӏ хьайитӏа деврандивай жеч дуван,
  Хаз тахьана садан перни, гаф авач.
  
  
  СВАС ЖЕДАНИ
  Я лезги руш, лагь вуна заз,
  Вавай рикӏ зав гуз жедани?
  Ваъ лугьумир икьван хъел кваз,
  Зун икӏ ви цӏук куз жедани?
  Я лезги руш, лагь вуна заз,
  Вавай зи рикӏ хаз жедани?
  Кӏанидан тӏвар мецел алаз,
  Чарадан гъил кьаз жедани?
  Я лезги руш, лагь вуна заз,
  Икьван иер наз жедани?
  Лацу лифрен дамахар гваз,
  Вун зи кӏвале свас жедани?
  27.04.
  
  ВУН АВАТӏА
  Вун аватӏа, регьят я рикӏ,
  Яргъал туш заз пел, къуза.
  Ви акунри, ви рахунри
  Агуддач зав гъам, суза.
  Вун аватӏа, жегьил я зун,
  Зи дамахар сусанд я.
  Зи дердерни жеда тӏимил,
  Заз тӏал чӏугван асант я.
  Вун аватӏа, заз гьар са кар
  Цуьк атӏун хьиз мили я.
  Вун аватӏа, сабурлу я,
  Секин я зун, силиӏ я.
  Вун аватӏа, ава зунни,
  Иер я зун, яр я зун.
  Вун авачтӏа, и дуьньяда
  Алатна фей къар я зун...
  16.07.
  
  Сили - лазим
  
  
  КӏАНДА, КӏАНДА
  Кӏанда, кӏанда, заз вун кӏанда...
  Халкьдин манидай
  
  Кӏанда, кӏанда, заз вун кӏанда,
  Гатун цикӏиз къайи яд хьиз.
  Чанда, чанда авай ви ашкъ,
  Хуьда за яр, вилин хад хьиз.
  Камда, камда дердерилай,
  Лугьуда гаф алакьир кьван.
  Гъамда, гъамда хиялри зи,
  Гъилер вавди агакьир кьван.
  Ванда, ванда зи гафари,
  Рикӏиз чими манияр хьиз.
  Кӏанда, кӏанда лугьуз-лугьуз,
  Агатда вав кӏани яр хьиз.
  
  
  ГЪАРИКӏ ТАМИР
  “Начагъ я зун”, - лагьана заз,
  На зурзазвай ванцелди.
  “Инадзава тӏалари заз,
  Лугьуз жезвач мецелди”.
  Икӏ лагьана кис хьана вун,
  Тамамарна жуван гаф.
  Цавара Рагъ куькӏуьннаваз,
  Зи хиялриз къвана марф.
  Диде квахьай аял хьиз зун,
  Шерзум хьана, ацӏана.
  Хажалатри, хифетри зи
  Мурадрин рехъ атӏана.
  Акъвазайд хьиз хьана заз вахт,
  Дад амачиз уьмуьрда.
  Хъухъвана фу, цӏивин хьана,
  Зи бахтунин тӏанурда.
  Ялар хьана акваз-акваз,
  Гьайиф хьана заз, гьайиф.
  Ви тӏалариз минетна за:
  “Ша, зи чандиз хьуьх илиф”.
  Гаф тӏалабда акьурда хьиз,
  Акатна захъ са юзун.
  На лугьуди, са ни ятӏа
  Зи далудиз яна кӏун.
  
  Са ни ятӏа агатна зав,
  Чуькьвена зи хура рикӏ.
  Вун рикӏеваз секиндаказ
  Къачуна за ви тӏал икӏ.
  Кьил аватна гъилерал зи,
  Аман квахьна, мичӏна вил.
  Тӏалари заз гьад кьур чӏавуз,
  Зи кӏвачикай фена чил.
  Алатна вахт, хьана няни,
  Кьуна вакай за хабар.
  “Хъсан я зун”, лагьана на, “Ачух хьанва зи гьалар”.
  Зун бахтлу тир тӏалдин къене,
  Ви гьалар дуьз хъхьунал.
  Заз дуьнья бахшнавай хьиз тир,
  Гъуцари икӏ авунал.
  Гьазур я хьи, зун гьар гъилда
  Кьабулиз ви тӏалар икӏ.
  Ингье вуна садрани зун
  Гъарикӏ тамир, вахъ гьарикӏ!
  
  
  АЛАТНА ВАЧ
  Чепелукь туш зун ваз чидай,
  Гьар цуькведал элкъвез жедай,
  Ша лагьайла патав къведай,
  Алахъ мийир зун рикӏе тваз,
  Амукьда гьа, вун кьил гатаз.
  За рикӏ ганва са чарадав,
  Гуз жедай туш ам гьарадав,
  Гъил вегьемир зи кьарадал,
  Зи цӏаяри алугда вун,
  Цӏук галачиз амукьда вун.
  Къекъвераг хьиз гъаб ахъайна,
  Ашкъ кӏан жемир дерт элягъна,
  Рикӏ сумаг туш, фад экӏяна,
  Илифардай шумуд са яр,
  Беса, зи рикӏ мийир на тӏар.
  Алахъ мийир туьгьмет ийиз,
  Шел-хвал ийиз, хифет ийиз,
  Зун булах я, къайиз-къайиз
  Авахьзавай, атӏутӏ на кӏвач,
  Алатна вач, алатна вач...
  11.07.
  
  АТАНВА ВУН
  Зи уьмуьрдиз акваз-такваз,
  Кичӏез-кичӏез атанва вун.
  Ви кьисметди рехъ алудна,
  Зи жигъирда тунва вун.
  Вун чиликай хкатнавай,
  Булах хьиз тек авахьзава.
  Ялгьузвили штӏумайла,
  Зи ятарик какахьзава.
  Чилин дерин къатарай къвез,
  Жув-жувазди ргазва вун.
  Ви булахда яд тахьайла,
  Кьур акьатна кьуразва зун.
  Чилин кӏаник сад садалай
  Аруш хьанва чи дувулар.
  Икьван иер муьгьуьббатди
  Кутунвайд я чахъ луварар.
  Ви уьмуьрдиз вазни течиз,
  Секин-секин атанва зун.
  Зи кьисметди рехъ алудна,
  Ви жигъирда тунва зун.
  16.12.
  
  ТАБ РАХАМИР
  И дуьньяда эхиз жеда
  Завай гьар са татугайвал.
  Дуьз лагьайтӏа, уьмуьрда зи
  Тӏимил хьана кутугайвал.
  Пара хьайтӏан рехне, гъалатӏ,
  Зи крарихъ къенин, шазан,
  Масабурун гунагьрилай
  Гъил къачуда гьамиша за.
  Зи къилихрин тек садалай
  Рази я зун лап рикӏивай.
  Заз къаб алаз рахаз чидач,
  Чуьнуьхарна гаф рикӏевай.
  Пакагьан югъ фикир тийиз,
  Лугьуда гаф хцидаказ.
  Тапархъанар такӏанда заз,
  Алцурардай верцӏидаказ.
  Кӏанзаватӏа ваз зи хатур,
  И зи гафар бейнида тур.
  Заз садрани рахамир таб,
  Завай адаз гуз жедач таб.
  04.02.
  
  ЖЕДАНИ?
  Тӏимил тирни авай дердер,
  Вучиз на и кар авуна?
  Ялзавайди тӏимилди хьиз,
  Мадни зурба пар авуна.
  Бес туширни чӏугур тӏалар,
  Вучдай на рикӏ тӏар авуна?
  Къахчуна экв, ракъана мичӏ,
  Вучиз дуьнья сарӏ авуна?
  Гьавалат яз рекьерал зи,
  На жигъирар дар авуна.
  Алакьдатӏа хиялра зи,
  Руг ийимир, гар авуна.
  Лагь, гьарам фу гьикӏ чрада,
  Вуна зи цӏал хьар авуна?
  Куьз герек я яргъи уьмуьр,
  Гьалзаватӏа хар авуна?
  Чара багъдин бегьердивди
  Агат мийир бар авуна.
  Хъуьреда зал элни уба,
  Жедани вун яр авуна?
  17.10.
  1 Сар-сур
  
  
  КВАДАРДА
  Вун хъел жемир захъ галаз,
  За рикӏин пад квадарда.
  Какахьда зи вахтни чӏав,
  Гьафтедин гьяд квадарда.
  Тарар вахтсуз алахьда,
  Пешер къацуз авахьда,
  Суварин гьал какахьда,
  Вацӏари яд квадарда.
  Икьван залум тӏул жедан?
  Икьван яргъи зул жедан?
  Хъиле икьван фул гъидан?
  Уьмуьрди гад квадарда.
  Зи мурадди кьада муч,
  Ви хъилериз лугьун вуч?
  Ялиз жедан гъамун куьч?
  Дуьньяди дад квадарда.
  07.03.
  
  ЗУННИ ВУН
  Гагь квадариз, гагь жагъурдай кьасариз,
  Чи рекьер гьикӏ дуьшуьшарна йисари?
  Хабар кьазва акур-акур ксари:
  Вучиз икьван масан хьанва зунни вун?
  Акъваз жезмач чавай мад чун такуна,
  Ял жезамач залан парар тек кьуна,
  И дуьньядин вири дердер чӏугуна,
  Муьгьуьббатдин хизан хьанва зунни вун.
  И хизандин буба вун я, диде зун,
  Ифирнавай къул вун хьанва, диге зун,
  Кӏанивилин чӏавар вун я, вяде зун,
  Ни лугьуда, масад хьанва зунни вун?
  Чи ашкъидин кӏватӏиз хьанвач гьеле бар,
  Чакай гьеле туькӏуьрнавач улубар,
  Авани лагь гекъиг жедай кӏалубар?
  Чун икӏ фадлай жуванд хьанва - зунни вун.
  Заманади хажалатар гана хьи,
  Чи мурадрин гзаф хилер хана хьи,
  Яш алатна, уьмуьр гъиляй фена хьи,
  Ятӏани чун жаван хьанва - зунни вун.
  Бахтуни чаз бахтлувилин гьал гурай,
  Рази я зун, ара-ара тӏал гурай,
  Такӏанбуру хвеши хьана талгьурай:
  Къакъудун хупӏ асант хьанва зунни вун.
  
  БУЛАХДАЛ
  ГАДА
  
  Чӏалал къвезва вири уба,
  Муьгьуьббат гьикӏ ийин туба?
  Хуьр ксайла вун чинеба,
  Ша иерди, Чар булахдал.
  РУШ
  
  Кьамир вуна зи тӏвар пара,
  Йис алатрай, я зун кӏура,
  Твамир на зун сиве-сара,
  Зун къведайд туш гьар булахдал.
  ГАДА
  
  Ша, ви гьиссер ширин жеди,
  Михьи жеди, дерин жеди,
  Ви рикӏ секин, серин жеди,
  Ала шагьвар, гар булахдал.
  РУШ
  
  Зун назлуд туш, наз ийидай,
  Захъ гаф авач ваз ийидай,
  Кар амачни заз ийидай,
  Акъудиз икӏ къар булахдал?
  ГАДА
  
  Яргъи йифер гьикӏ акъудин?
  Вун ахварай гьикӏ авудин?
  За рикӏелай гьикӏ алудин?
  Мийир зи рикӏ тӏар, булахдал.
  
  РУШ
  
  Макьамрикай суза жеда,
  Суван цуьквер юза жеда,
  Зи хъуьтуьл рикӏ таза жеда,
  На ягъайтӏа тар, булахдал.
  ГАДА
  
  Зи вил вуна рекье тамир,
  Элдин гафар рикӏик кьамир,
  “Аквада чун” лугьуз жемир,
  Зун жеда са тар, булахдал.
  КЬВЕДА САНАЛ
  
  Варз атайла акъатда зун,
  Ви гелера мад гьатда зун,
  Къе ашкъидив агатда зун,
  Ша, зи кӏани яр, булахдал.
  
  
  ЛУГЬУЗ ХЬАНАЧ
  Вуна гьикӏ лагьанай: “Зун яргъал рекьиз,
  Къе рекье гьатзава, са варз вуч я кьван?”
  Завай лугьуз хьанач: ша, икӏ рахамир,
  Са варз са уьмуьр я, къанницӏуд йикъан.
  Гьар са югъ къанникьуд сят тушни бес,
  Абур гьисабдалди зи рикӏ галатда.
  Сятдихъ авачни пудкъад декьикьа,
  Вахтунин хурукай лагь, гьиниз катда?
  Вучда вун тахьайла за шадвиликай?
  Вун галаз гъамара аваз жеда зун.
  Вучда чимерикай вун авачтӏа за?
  Ви рекьер хуьдалди аяз жеда зун.
  Завай лугьуз хьанач: вун авачирла,
  Алахьда дуьньядин, алахьда навар.
  Туькьуьлвал акатда чӏимел йикъарик,
  Накъвада эхъведа чилерни цавар.
  Гьеле ракӏарилай гел атӏанвачиз,
  Кватнава рикӏикай чаравилин къван.
  Физватӏа, хъсан рехъ! Бес вучиз вуна,
  И дуьнья авунва заз икьван такӏан?..
  12.01.
  
  ТАТАЙТӏА…
  Ишезва, хъуьрезва зи рикӏ цӏай галаз,
  Къвезва зи мили гар, къвезва гьай галаз,
  Са тӏимил ифин кваз, са кӏус къай галаз,
  Атайтӏа гьарай я, татайтӏа шуван.
  Къвезва зи дили сел - кьвалар чукӏуриз,
  Зи къенер кукӏвариз, гьиссер чукуриз,
  Къвезва заз инадиз, хъухъваз, чӏагуриз,
  Атайтӏа залум я, татайтӏа яман.
  Им гьихьтин кӏанивал, гьихьтин кӏанид я?
  Зи рикӏиз тӏал хьурай лугьуз гайид ян?
  Масадав гуз тежер масанд, хайид я,
  Атайтӏа зиди я, татайтӏа жуванд.
  Илчияр рекьева, ракъанва хабар,
  Зи вири кӏвалахар авунва тапар,
  Гьакимар гьазур я, хкажна япар,
  Атайтӏа силис я, татайтӏа дуван.
  21.19.
  
  ВУЧДА НА?
  Пехъи гар хьиз къарагънавай ашкъиди,
  Рекъер, муькъвер чукӏурайтӏа, вучда на?
  Ви гьиссери кьил хкажна нагагьдай,
  Рикӏе вулкан куькӏуьрайтӏа вучда на?
  Са верцӏи таб аруш хьана ви тандал,
  Са верцӏи тӏал гьалтайтӏа вал, туна къал,
  Са верцӏи тӏагъ дагъ хьайитӏа ви хурал,
  Маса дагълар чукӏурайтӏа вучда на?
  Суракьиз на экуь къилих, экуь чин,
  Лугьузватӏа “яр” яралай экуьнин,
  И нур галай муьгьуьббатдин экуьни,
  Маса эквер туьхуьрайтӏа вучда на?
  Амукьайтӏа вили кьурдахъ вил галаз,
  Акъатайтӏа рикӏин гафар шел галаз,
  Гьужумайтӏа вал гъамари сел галаз,
  Фикирри вун чӏагурайтӏа вучда на?
  Аватӏа вун сефил, чара атӏана,
  Садан рекьер хуьз аватӏа датӏана,
  Эхир са къуз кӏанивили кьатӏана,
  Вун вахъ галаз кукӏурайтӏа вучда на?
  15.10.
  
  ВИЛ ГАЛА
  Зи киферив къугъвазва мад зулун рагъ,
  Туьмерзава хъуьтуьлдаказ ви саягъ Ифин галаз, ялав чкӏиз тупӏарай.
  Вил гала зи, ви гъилерик вил гала.
  Навар, рангар дегишнавай дуьньядин,
  Элкъуьрнавай жув галайнихъ дуьньяд чин,
  Чирнавай заз дуьнья нинд я, дуьнья нин,
  Вил гала зи, ви хъилерик вил гала.
  Вун татайтӏа, жив къвада зи мекерал,
  Ша акъуда зун къаярай, мекьерай,
  Агъзурд фена, агъзурд авай рекьера,
  Вил гала зи, ви гелерик вил гала.
  Таб тийидай, кар течидай татугай,
  Хкатӏайд хьиз зи кьисметдиз кутугай,
  Йифиз-юкъуз зи гуьгъуьна галтугай,
  Вил гала зи, ви вилерик вил гала.
  03.10.
  
  ЯР
  Хъуьхъвер - некъи,
  Вилер - экъи,
  Гафар векъи
  Жедан, яр?
  Гана эвер,
  Авуртӏа хъвер,
  Ви рикӏин пер
  Хадан, яр?
  Гуьнед пелел,
  Авуна хъел,
  Атӏана гел
  Фидан, яр?
  Цуьквер - сува,
  Нуькӏер - цава,
  Ашкъид гьава
  Гъидан, яр?
  Ваз зи цӏалиӏ,
  Ятӏа сали2,
  Зун ви вили
  Кьадан, яр?
  
  
  Цӏали - макьам
  Сали - кӏани
  
  
  Вун зи лукьман,
  Вун зи гиман,
  Садра мугьман
  Къведан, яр?
  Кӏам - дегьнедин,
  Тар - дендедин,
  Вун - бендедин
  Жедан, яр?
  27.12.
  
  ВУЧ АВА ВИ МАРАДА
  Я некъи руш, некъи руш,
  Зи верцӏи руш, векъи руш.
  Агата зав, агата,
  Тахьурай ваз мекьи руш.
  Вуч ава ви марада?
  Алцурда вун чарада,
  Агъзур рушан арадай
  Вун лугьузва рикӏи руш.
  Хад хьиз вили хуьда вун,
  Цуьк хьиз гъиле кьада вун,
  Гьи патахъай къведа вун?
  Вил тухузва рекьи руш.
  Вилерал шел атана,
  Лугьумир: “Эл атана”.
  Фейтӏа зун гел атӏана,
  Гьалтда вал са фекьи руш.
  Атӏудачни ви кьарай?
  Курай, вун зи цӏу курай.
  Лагь, чи мехъер мус хьурай?
  Зи рикӏ алай лезги руш?!
  16.07.
  
  РИКӏИ ЧӏАЛАЗ КИЛИГЗАВАЧ
  Рикӏи чӏалаз килигнайтӏа,
  Вун кьадай за яр лугьуз.
  Вири крар эхдай за ви,
  Зи ашкъидин пар лугьуз.
  Рикӏи чӏалаз килигнайтӏа,
  Ви рехъ, ви гел хуьдай за.
  Виридавай къакъудна вун,
  Зи уьмуьрдиз гъидай за.
  Рикӏи чӏалаз килигнайтӏа,
  Адаз тек вун кӏан жедай.
  Вилериз са вун аквадай,
  Япара ви ван жедай.
  Рикӏи чӏалаз килигзавач,
  Вун лугьузвач, вуч ийин?
  Рикӏин рак ваз агал ятӏа,
  Кӏвалин рак гьикӏ ахъайин?
  01.03.
  
  ТАВУРАЙ
  Хъен алай, таб галай рагъул гьиссери,
  Рикӏ ацӏур тавурай, ацӏур тавурай.
  Муд квачир, дад квачир сефил йисари,
  Вун алцур тавурай, алцур тавурай.
  Акьулдин ихтияр рикӏив вугана,
  Лугьумир, самарин цӏаяри кана,
  Элкъуьгъ и рекьелай есир тахьана,
  Кьил квахьай гарари ваз кӏур тагурай.
  Жуван къул, жуван муг, жуван бахт туна,
  Гьинал кьван фида вун, масдан бахт кьуна?
  И фана дуьньядиз лугьуз мах вуна,
  Хъуьремир, аямд вун ишир тавурай.
  16.09.
  
  АТӏАЙ ГАФ ЛАГЬ
  Ваз лугьудай са гаф ава,
  Лугьудани, лугьудачни?
  За жуван рикӏ вав аманат
  Вугудани, вугудачни?
  Зи гьиссериз ви хура муг
  Жагъидани, жагъидачни?
  И верцӏи тӏал на захъ галаз
  Чӏугвадани, чӏугвадачни?
  Чи бахтунин цӏийи эквер
  Куькӏуьрдани, куькӏуьрдачни?
  Чна санал ашкъидин кӏвал
  Туькӏуьрдани, туькӏуьрдачни?
  Жаваб це тӏун, за илчияр
  Ракъурдани, ракъурдачни?
  Атӏай гаф лагь, за маса яр
  Жагъурдани, жагъурдачни?
  02.02.
  
  МИЛИ-МИЛИ
  Дерт ава захъ Туькьуьл-туькьуьл.
  Секинра зун,
  Хъуьтуьл-хъуьтуьл.
  Зун хурал яхъ Жими-жими.
  Заз гафар лагь Чими-чими.
  Вил вегьена
  Мили-мили,
  Хъуьруьра зун
  Дили-дили.
  Ихтилата
  Хъсан-хъсан,
  Дустарикай,
  Масан-масан.
  Аял хьиз за
  Бицӏи-бицӏи,
  Чӏал ахъайин
  Цицӏи-цицӏи.
  Рикӏ алазди,
  Хару-хару,
  Къугъвадайвал
  “Кару-кару”.
  
  Алуда циф
  Купа-купа.
  Къахчу гъамар
  Нупа-нупа.
  Цӏурура дерт
  Ара-ара.
  Шадара рикӏ
  Пара-пара.
  Умуд гана
  Киле-киле,
  Хуш гафар лагь
  Силе-силе.
  Бахтлудаказ
  Юзаз-юзаз,
  Агата зав
  Жузаз-жузаз:
  Цӏранан дерт Стӏал-стӏал?
  Алатнан тӏал Ккӏал-ккӏал?
  Килигна ваз
  Мили-мили,
  Хъуьрен рикӏяй
  Дили-дили...
  28.03.
  
  ИЕР ВИЛЕР АВАЙДИ
  Иер вилер авайди,
  Вилер рикӏин гуьзгуь я.
  Ви рикӏе вуч аватӏа,
  Аквадатӏа гуьзгуьдай?
  Чуьнуьх мийир закай сир,
  Куьз герек я часпарар?
  Икьван михьи вилери
  Ийидани тапарар?
  Мус куьз жеда фикирар,
  Ви хиялрин селлерай?
  Зун суьгьуьрдай акъуда,
  Рикӏ кӏелдайвал вилерай.
  Ви вилер вуч дерин я,
  Ранг къачунва цуькверин.
  Зун дердинай дили я,
  Эхъенар гвай экверин.
  На ви иер вилерив
  Килигзава аял хьиз.
  Вуч лугьун за кьил рехи,
  Рикӏ хъуьтуьл тир аялдиз?
  28.02.
  
  КУЬЗ ГЕРЕК Я?
  Гьиссерилай алахьиз звал,
  Дили гар хьиз сефил я гьал.
  Ша, зи илгьам, аруш хьухь зал,
  Туна рикӏе са верцӏи тӏал.
  Силиса зун, кутуна къал,
  Инада заз, атӏана ял.
  Атӏутӏ, кӏара зи рикӏин гъал,
  Рахаз тамир, ая зун лал.
  Зи генг рекьер хкатӏа сал,
  Зи мураддин кьурура хвал.
  Рикӏ тӏара зи, ягъана хал,
  Муьтӏуьгъра зун, авуна вал.
  Алакьдатӏа чира заз кьал,
  Адан кимел къвез жедайвал.
  Ахъая зи бахтунин фал,
  Ша, чира заз ашкъидин чӏал.
  На тӏурфанар ракъура зал,
  Дагъ хьиз хьурай ви аскӏан кьвал.
  Муьгьуьббатдив абада сал,
  Галат тийиз кхьин за кал.
  Аватӏа захъ ашкъидин кӏвал,
  Куьз герек я дуьньядин мал?
  13.03.
  
  ЯГЪАЛДИ
  Мад хатур хана зи кӏевелай вуна,
  Туна зун ялгъуздиз, рикӏин пер хана.
  Вуч гьатна ви гъиле зав гъамар гана,
  Чан зи ягъалди, чан зи ягъалди.
  Бахтунин дагълар кьуна маргъалди,
  Фена вун мадни, фена яргъалди.
  Гуьнеяр туна, гьатмир даркалдиз,
  Чан зи ягъалди, чан зи ягъалди.
  Лугьумир, дуьньядин рекьер пара я,
  Лугьумир, вахъ кудай рикӏер пара я.
  Уьмуьрда саврухар, мекьер пара я,
  Чан зи ягъалди, чан зи ягъалди.
  Авани ваз лагь, залай мукьвалди,
  Кьатӏмир зи гьиссер вуна мукалдив,
  Кӏар хьайтӏа садра, жедач акалдинд,
  Чан зи ягъалди, чан зи ягъалди.
  
  
  ВИ ГУЬГЪУЬНАЛ
  Зун - вил, вун - экв,
  Такурай заз
  Валай гъейри
  Са маса рекӏв.
  Вун - югъ, зун - йиф,
  Вун - Рагъ, зун - Варз,
  Чи цавариз
  Такӏан я циф.
  Зун - рикӏ, вун - тӏал,
  Лагь, гьикӏ хьурай
  Вахтсуз атай
  Мугьмандин гьал?
  Вун - кӏукӏ, зун - ким,
  Цӏурурна жив,
  Чукурна къай,
  Акъуда чим.
  Зун - таб, вун - гьахъ,
  На лугьузвай
  Гьар гафунин
  Я зун чӏалахъ
  Вун - цӏай, зун - яд,
  Ви гьавадал
  Цуьк акъудна,
  Гъида за гад.
  Зун - мез, вун - чӏал,
  Ша, рекье фин
  Кьвед саналди,
  Тавуна къал.
  Вун - раб, зун - гъал,
  Гьиниз фейтӏа,
  Алазва зун
  Ви гуьгъуьнал...
  
  АССА
  Са рушани са гадади
  Кьуьл ийизвай чи къайдадив.
  Лугьун тийиз са гаф маса,
  Гьарайзавай: “Асса, асса!“
  Йигин кьуьлун чаз хас я,
  Асса, кьегьалар, асса!
  Кьуьлзавайд викӏегь кас я,
  Асса, таватар, асса!
  Цавай чилел эвичӏнавай
  Кьве лекь тиртӏа кьве масанди?
  Иердаказ лув ахъайна,
  Сирнавзавай хупӏ хъсандиз.
  И успагьи кьуьлуни гьикӏ,
  Юзурзавай къеневай рикӏ.
  Аван ихьтин са кьуьл маса,
  Асса, “Лезгинка”, асса!
  Кӏвачерикай хкатиз руг,
  Са кьуьлуна са халкьдин руьгь.
  Къачуз жени гьунар маса,
  Асса, лезгияр, асса!
  
  
  ЯРАН РУШ
  Яран сувар алукьнава, Яран руш,
  Зазни рикӏе са тӏалабун ава хир.
  Яран шагьвар галукьнавай Яран руш,
  Мурад кьилиз гьикӏ акъудин, ая чир.
  Яран сувар кутуграй чаз, Яран руш,
  Рикӏи кьунвайд кьисмет хьурай гьарадаз.
  Ша лагьайтӏа, къведани заз, Яран руш,
  Тахьайтӏа вун гузвани лагь, чарадаз?
  Яр атанва, килига заз Яран руш,
  Суваб жечни вун хьайтӏа заз Яран свас?
  Бармак тунва ви бахтавар ракӏарихъ,
  Рекье тур зун на суварин паяр гваз.
  20.03.
  
  ИМ ВУН ЯНИ?
  Я цуькверин ухшар авайд,
  Вун цуькведиз элкъвенвани?
  Я вилерал накъвар алайд,
  Вун чигеда эхъвенвани?
  Вун чи пата илифнаван?
  Ви хъилен яд элцифнаван?
  Вучиз ви ранг къекъифнава?
  Вун цифери чуьхвенвани?
  Туькӏуьр мийир фикирд гуьне,
  Мугда за ви рикӏин къене,
  Кутан тийиз ашкъид бине,
  Кӏанибур тек къекъведани?
  Гьатнава зун ви гелера,
  Ви гьиссерин гур селлера,
  Бейгьуш я зун ви ригера,
  Им вун яни, ви хъен яни?
  
  
  ПОЭМАЯР
  
  
  
  ЧӏАЛАКАЙ БАЛЛАДА
  Сада зи рехъ атӏана,
  Ягьанатдив лагьана:
  «Вуч чӏал я чахъ авайди?
  Жаваб це заз жуванди.
  Ванер аку «тӏ»-завай,
  Ванер аку «кӏ»-завай.
  «Цӏ»-яр аку - цӏай галай,
  «Къ»-яр аку - къай галай.
  «Хъ»-диз килиг, пӏузаррай
  Акъудзава къал, гьарай.
  Гаф юкьвалай кӏарзава,
  Рахайла туьд тӏарзава».
  Ада са агь чӏугуна,
  Мадни баян хъувуна:
  «Авайвиляй ихьтин чӏал,
  Чун жен герек вири лал.
  Ахьтин чӏалар ава хьи,
  Рагъ хьиз рикӏиз я чими.
  Ван атайла рам жеда,
  Ван татайла гъам жеда».
  
  Патан чӏалар вине кьаз,
  Секин хьанач ламатӏ кас.
  Гагь хъуьрез, гагь чӏагана,
  Шумуд чӏалал рахана:
  «Садакайни чуьнуьхдач,
  Субутизни алахъдач.
  Зи гафар я вири гьахъ,
  Бегьем тир чӏал авач чахъ.
  Я стха, за дуьз лугьун,
  Регъуьзва заз рикӏивай.
  Ихьтин зуракӏ чӏала чун,
  Ийизва хьи, рекьивай».
  Рахана ам датӏана,
  Затӏни фагьум тавуна.
  Чизвайди хьиз дегьнеяр,
  Кутаз чӏалак рехнеяр.
  И ягьсуздан мецевай,
  Гафар эх жеч рикӏивай.
  Чанда лезги цӏай аваз,
  Икӏ лагьана за адаз:
  - Зи чӏалакай аваз хъел,
  Рахамир мад вун, киса.
  Ви рахунри зи рикӏел
  Гъана хуьруьн са кьиса.
  
  
  Алудиз хупӏ четин къар,
  Чи хуьре са паб авай.
  Залан шешел, залан пар
  Ялдалди юкь какванвай.
  Алахънаваз икӏ кьил хуьз,
  Адан чара атӏанвай.
  Дуьньяд винел фагъирдиз
  Зулум пара акунвай.
  Тек са кардал шад тир ам,
  Бахтлуди хьиз къецикай.
  Алим хьанвай, дидедин
  Лекьрез ухшар хцикай.
  Ада фад-фад шегьердиз
  Пай ракъурдай чӏехидиз.
  Гьакӏ ятӏани веледди
  Гьай гудачир дидедиз.
  Гьич Аллагьдин саламни
  Ракъурдачир яргъарай,
  Сефил хьанвай дишегьли,
  Чанда гьатна лал гьарай.
  Ажуз къари пашман яз
  Тӏушунзавай тӏалари,
  Цава нуькӏер иширдай
  Адан дертлу чӏалари.
  
  
  Вилин ахвар квахьнавай,
  Гьикьван чӏав тир дидедин.
  Ам гелерик цӏигел тир,
  Вичин хайи веледдин.
  Рехъ хуьдалди галатна,
  Йикъар-йифер алудиз,
  Рух маса гай пулунив
  Рекье гьатна Бакудиз.
  Кьуна мадни пар, кула,
  Аваз гьебеяр кӏула,
  Шегьер тирвал суракьна,
  Хцин кӏвализ агакьна.
  Адан кӏвал-югъ цӏарцӏевай,
  Бахтавар тир хцин югъ.
  Ингье рехи дидедин
  Атӏузвачир вилин нагъв.
  Свас кефина, чагъинда,
  Хтуларни вервецӏ тир.
  Бес вучиз и дидедин
  Туьтуьнай фу тефиз тир?
  На лугьумир, гадади
  Хъиляй пӏузар жакьвазвай,
  Адаз вичин хайиди
  Къекъвераг хьиз аквазвай.
  
  
  Цӏуру пекер, цӏуру шал
  Чӏудгъун жезвай михьидиз.
  Са къат алух авач жал,
  Фикирзавай, къаридиз.
  Вучиз ада къачузвач
  Цӏийи валчагъ, цӏийи пек?
  Гьикӏ хьана и къариди
  Гайиди я зазни нек?
  Бес вучиз ам шегьерда
  Рахазватӏа лезгидал?
  Зун гьикӏ дуьшуьш хьайид я,
  И малкамут къаридал?
  Лезги чӏал ван атайла,
  Физвай чиляй-чилериз.
  Хва дидедив рахазвай,
  Килиг тийиз вилериз...
  Дидед пуд югъ пуд виш тӏал,
  Пуд йиф пуд виш дерт хьана.
  Вучдатӏани чин тийиз,
  Ам кӏевера акӏана.
  Кьуд лагьай къуз яралай,
  Цӏар яна и кӏвалелай,
  Садазни чир тавуна,
  Хуьр галайнихъ элкъвена.
  ***
  
  Къураба хьиз квадарна,
  Хайи велед, хайи тӏул,
  Гьатна месе дишегьли,
  Акъат тийиз чандай фул.
  Вилер гана
  Чӏал кӏевиз кьур,
  Намус хвена
  Тӏвар чӏехиз кьур,
  Лезги чилин
  Эл виниз кьур
  Кьуьчхуьр Саид
  Алаз рикӏел,
  Шел акьалтна
  Дидед вилел:
  «Ашукь Саид,
  Чӏалар верцӏид,
  Лагь са мани,
  Рикӏиз кӏани.
  Залум Мурсал
  Жервал усал,
  Чуьнгуьр кьуна,
  Кӏела вуна.
  И Ватандиз
  Чукӏурай ван,
  Ая зи чӏал
  Мадни кӏубан.
  Атайтӏани
  Пехъи Мурсал,
  Дегиш мийир
  На кӏусни гьал.
  
  Ада кьве вил
  Акъудна ви,
  Эха, эха,
  Эха, Саид.
  Чуьнгуьр гъиляй
  Къакъудна ви,
  Шехьа, шехьа,
  Шехьа Саид.
  Къанвай рикӏиз
  Вучда кьван цӏу?
  Канвай рикӏин
  Къаяр аку!
  И манидик
  Цӏарар кутур,
  Кӏар кумачир
  Зи гурарик
  Кӏарар кутур,
  Зуракӏбурук
  Зурар кутур.
  Зи баладин
  Фал ахъая,
  Лал хьанва ам,
  Чӏал ахъая.
  Чир жедайвал
  Зи чӏалан дад,
  Лагь адаз са
  Лезги баяд.
  Зун уьмуьрдин
  Къузадава.
  Тӏалди кьуна,
  Сузадава.
  
  
  Ашукь Саид,
  Са макьам ягъ,
  На чуьнгуьрдал
  Заз са гъам ягъ.
  Чандал алаз
  Ван атуй заз
  Лезги гафар,
  Верцӏи аваз.
  Зи къуьнелай
  Къахчу парар,
  Зи балкӏандин
  Къахчу пурар.
  Хана хьи, зи
  Уьмуьрд гурар,
  Кьисмет я зи
  Яргъал сурар.
  Дерт чир хьана эл, уба
  Дидед кьилив атана.
  Хуьруьнбуру адан гьал
  Хъсандаказ кьатӏана.
  Кьуд пата вил къекъуьрна,
  Ада веси авуна:
  - Квез веси хьуй балаяр,
  Заз кимид я лугьумир,
  И дуьньяда дидед чӏал
  Алапехърев вугумир.
  Икӏ тавуртӏа, тахьайтӏа,
  Атӏудач чи сузаяр,
  Чӏал квахьайтӏа, кьилел чи
  Пара къведа къазаяр.
  
  Садни хьи, сур авай пад
  Чириз тахьуй хциз зи.
  Адан хци гапурди
  Хер авуна рикӏел зи.
  И дуьньяда хайи муг,
  Хайи диде къинихай,
  Вичин хайи чӏалакай
  Негь авуна, синихай
  Веледдикай Ватандин
  Къванни тахьуй, миресар.
  Аллагьди тӏал гана заз,
  Масдаз тагуй, миресар.
  Кьуна чӏулав цифери
  А дидедин ахъа пел,
  Ам кучукиз кӏватӏ хьана
  Вири уба, вири эл.
  Йикъар-йисар алатна,
  Дидедин сур куз хьана,
  Адан чӏехи руьгьдини
  Гададин рехъ хуьз хьана.
  Эхир са къуз хтайла,
  Сада салам къачунач.
  Хайи хуьре ламатӏдиз
  Са ахъа пел акунач.
  Садани ам кваз кьунач,
  Сада адаз ганач гьай.
  Саки дуьньяд эхир тир,
  Цавай чилел къвазвай къай.
  
  
  Кукӏвар хьана чкӏизвай
  Хайи дехме акуна,
  Вичин гунагь вуч ятӏа,
  Ам гъавурда акьуна.
  Пуд югъ, пуд йиф алатна,
  Адав садни раханач.
  Дидедин сур гьинватӏа,
  Сада чка къаланач.
  Жуванбурун арада
  Чӏулав пехъ хьиз къекъвена,
  Эхир чара атӏана,
  Ам шегьердиз хъфена...
  ***
  Тамамарна и саягъ
  За и гъамлу риваят.
  Акур кар вилералди,
  Аламат я, аламат.
  Вучиз бязи ламатӏриз
  Чакай икьван хъел ава?
  Чи Ватанда, чи чӏала
  Чи тарихдин гел ава!
  Са халкь рекьин паталди
  Азар, ажал герек туш.
  Чӏал такӏан тир веледри
  Икӏ сад садаз гуда тӏуш.
  
  
  И кьиса ван хьайила
  Кьарай квахьна итимдин.
  Килиг тежез садазни,
  Кьил хуравай етимдин.
  Дидед къадир течир кас,
  Усалд туш чи хайи чӏал.
  Чи намусни, абурни,
  Дамахни я лезги чӏал!
  Верцӏивиляй нез тежер,
  Серинвиляй хъваз тежер,
  Кӏанивиляй, кӏанвиляй
  Рикӏин къене тваз тежер
  Я чӏехи чӏал, хъсан чӏал!
  Я верцӏи чӏал, масан чӏал!
  Зи дердериз вун хьтин
  Авач мелгьем маса чӏал!
  ***
  Шумуд йис тир авачир захъ секинвал,
  Шумуд йис тир и кьиса зи рикӏевай.
  За жуван дерт лагьана ваз, кӏелдайди,
  Тахьайтӏа ам эхиз жечир рикӏивай.
  Гапурди хьиз зи рикӏ атӏай хциди,
  Саврухар тир, тӏурфанар тир, къал тушир.
  Вуч хъсан тир вичин хуьре лезгиди
  Кучукайди са диде тир, чӏал тушир...
  14.04.
  
  ЛЕЗГИ РУЬГЬ
  1.
  Зун дуьньядиз атанватӏа
  Шумуд лагьай сеферда?
  Шумуд агъзур йисар я,
  Аваз зун и тегьерда?
  Дегь чӏавара вуж тир зун?
  Гада тирни, руш тирни?
  Зи уьмуьр заз хуш тирни?
  Незвай фу заз нуш тирни?
  Дуьнья икӏ ацӏанвайни,
  Адан тӏакӏар буш тирни?
  Инсанар вилер ахъад,
  Тахъайтӏа бейгьушд тирни?
  Захъ гунагьар авайтӏа,
  Я тиртӏа зун малаик?
  Рамзавайтӏа душман за,
  Кузвайтӏа дустарихъ рикӏ?
  А чӏавузни лезги руьгь,
  Лезги виждан авайтӏа?
  Захъ и жуьре лезги цӏай,
  Лезги лишан авайтӏа?
  
  
  Зун гуьгъуьнлай дуьньядиз
  Гьи жуьреда къведатӏа?
  Цӏелхем хьана кудатӏа,
  Я къайи къван жедатӏа?
  Мадни рехи дуьньяди
  Зи руьгьдихъ хкӏурдатӏа?
  Яраб Аллагь, а чӏавуз
  Лезги тӏвар амукьдатӏа?
  2.
  Гьар миллетдихъ, гьар халкьдихъ
  Вичин къилихар ава.
  Къени, чӏуру хесетар,
  Вичин синихар ава.
  Им хъсанд я, ам писд я,
  Лугьуз жедач халкьариз.
  Сан пара, тӏимилвили
  Гьунар гъидач халкьариз.
  И дуьньяда гьар халкьдихъ
  Тӏвар ава вичиз дигай.
  Гьар миллетдин веледрихъ
  Руьгь ава Аллагьди гай.
  Ам аваз садавайни
  Рекьиз жедач са халкьни.
  Вуч хъийида дуьньяда
  Руьгь амачир са халкьди?
  
  
  Гьар са миллетдин илчи
  Адан руьгь я, элкъвезвай.
  И руьгьери шумудра
  Халкь дуьньядиз хкизва.
  Рекьиз жедач са халкьни,
  Руьгь аватӏа маяда.
  Кӏеви ятӏа дувулар,
  Тар экъечӏда къаядай.
  Руьгь авачир са инсан
  Чан кумачир са тан я.
  Руьгь ксанвай миллетдиз
  Дерин къуйни Ватан я.
  Гьар халкьдиз, гьар миллетдиз
  Ава зи рикӏе гьуьрмет.
  Гьарадахъ са бахт ава,
  Гьарадахъ вичин кьисмет.
  Заз зи халкьдин руьгьдикай
  Ихтилатиз кӏанзава.
  Зи хиялра, зи чанда
  Адан чими гьуьм ава.
  3.
  Гъвечӏи чӏавуз зун са тешер аял тир,
  Вердиш кьунвай кьве кӏвач тваз са чапатӏда.
  Гьуьжетдай за, жува лагьайд жедалди,
  Тахьайтӏа зун фад къапарай акъатдай.
  
  Лугьуз тежер са такабур авай захъ,
  Шикаятун вуч шей ятӏа чидачир.
  Шехьдачир зун я гъуд, я къван акьурла,
  Вучайтӏани зи виляй нагъв къведачир.
  Залай чӏехи аялри зун гатайла,
  Кичӏе хьана катдачир зун пилегьдиз.
  Кикӏидай зун нерай иви къведалди,
  Гадайринни хура къваздай викӏегьдиз.
  Заз хъел къведай ялтахрикай, дуьз лугьун,
  Кичӏе ксар зи вилерин душман тир.
  Хвешидай заз жув хьиз викӏегьд акурла,
  Зи хатурдик хкӏурдайди пашман тир.
  Зун шехьдачир гатайлани дидеди,
  И кардикай адаз пара хъел авай:
  “Яраб Аллагь, ихьтин аял жеда жал,
  Вучайтӏани нагъв къведач хьи, вилерай.”
  Са сеферда эх тавуна цӏугъна за:
  “Шехьдач, шехьдач, гатут жуваз кӏанда кьван”.
  Икӏ лагьана ишенай зун бегьемдиз,
  Вилерайни юргъар фенай зи гьикьван.
  А чӏавариз нин хиялдиз къведай хьи,
  Зун шехьзава кас авачир чкада?
  Ялгъуз хьайла, гьахъсузвилер рикӏел гъиз,
  Эхъвезва зун жуван вилин накъвада.
  
  
  Жуван патав зун са маса аял тир,
  Акур касди “малаик я”, лугьудай.