🕙 9 minut uku
Чӏал халкьдин девлет я
Süzlärneñ gomumi sanı 1108
Unikal süzlärneñ gomumi sanı 738
0.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
Хъсан лагьанва чи бубайри. Чӏал гъуцарин гунуг я, - хълагьзава чнани. Бес чавай къе и чӏал авай гьалда хуьз алакьзавани? И жузнадин жаваб квевай и макъаладай жугъуриз жеда. Чахъ и чӏал хуьзвайбурни ава, чӏурзавайбурни, вад-цӏуд йис са патахъ фидамаз ам тамам рикӏелай алудзавайбурни. Гьелбетда, и кар чавай садазни мажбур ийиз жедач.
Вичи чкадлай Москвада уьмуьрзавай са дишегьлиди авур ихтилатди зун лапни къарсурна:
–Зун зи хтулни галаз лезги чӏалалди рахаз-рахаз ял ядай паркуна къекъвезвай. Чи гуьгъуьна са итим гьатнавайди байихна акъвазна чун. А итим чи патав агатна, “-Чан вах, куьне масакӏа фикирмир. Зун “баде” лугьуз рахазвай и гъвечӏи аялдин верцӏи гафариз яб гун патал куь гуьгъуьна къекъвезвайди я. Гьайиф хьи, завай зи хтулриз жуван чӏал чириз алакьнач, абур жуван кӏвалени маса чӏалал рахазва, заз зун жуван кӏвале ваъ, чарадан кӏвале мугьманвиле авай хьиз жезва” – лагьана ада вичин нагъв хъиткьиннавай вилер михьна, агъуз хьана аялдин пелез са темен гана.
– Вун геж хьана чан стха, гими фена -лагьана чна.
Ихьтин дуьшуьшар чал белки гьар юкъуз гьалтзава. Тӏал алай кар ам я хьи, бязи чӏалан алимри вучиз ятӏани чи гафарин дувулар маса чӏаларай жугъуриз алахъзава: мес. агъзур, ван, вар(ар), верг, вир, гада, гаф, гзаф, гунг, дем (мехъерин), жанг, карч, кӏапӏал, ттар, серг ва мс. гафар фарс чӏалай; газар, гьяд, капаш, кьацӏ, кьегьал, кӏвал, рагъдан, хуьр ва мс. гафар араб чӏалай; жалгъа, какур, кан, куц, мукаш, уьлен, нек (“инек” гафуникай) туьрк чӏалай атанвайбур хьиз къалурнава. Бес “нек” “инек” гафуникай хьайила чи дидейри аялриз гузвайди вуч тиртӏа? “Кӏвал” авачиз хьайила абур гьина хуьз хьана? “Гаф” авачиз хьайила абур гьи чӏалал, гьикӏ рахазвайтӏа? Ихьтин суалар лагьана куьтягь жедай кьван туш.
Алай вахтунда гьар цӏарцӏин кьиле алаз-алачиз кӏвалахарзавай, лезги чӏалан орфографиядин гафарганра лезги гафарилайни гзаф чка кьунвай, лезги чӏалан михьивал чӏурзавай, чаз чи диде-бубайривай, кьуьзуьбурувай гьич ван тахьай, мугъул чӏалан глаголрикай туькӏуьрнавай азмиш хьун-azmaq (алатун), ас-мишун-as-maq (куьрсарун, кудун), ах-мишун-ax-maq (авахьун), багъла-мишун-bağla-maq (кутӏунун), бажармишун- bacarmaq (алакьун), инан-мишун-inan-maq (чӏалахъ хьун, агъун), исте-мишун-istə-mək (кан хьун), ишле-мишун-işlət-mək (кӏвалахарун), къусмишун-qusmaq (экъуьчун), сахла-мишун-saxla-maq (акъвазарун; хуьн; тун), сечмишун-seçmək (хкягъун), тупламишун-toplamaq (кӏватӏун); утанмиш хьун-utan-maq (регъуь хьун), чалиш-мишун-çalış-maq (алахъун; кӏвалахун), чуьруьтмишун-çürütmək (кутӏурун), юмшалтмишун-yumşaltmaq (хъуьтуьларун), ялвармишун-yalvarmaq (минетун) ва мс. ихьтин вишералди гафар гьи чӏалай атанватӏа ва абур чи гафарганра гьикӏ гьатнаватӏа садани лугьузвач.
Гьи ятӏани са лезги дидеди чпин аялриз ихьтин гафар чирна луьгьун гьич чӏалахъ жедай кар туш. Винидихъ къалурнавай гафар, гьакӏни “агъри”-ağrı (тӏал), “агъур”-ağır (залан), “ад”-ad (тӏвар), “ажугъ”-acıq (хъел), “ажи”-acı (туькьуьл), “булут”-bulud (циф), “геже”-gecə (йиф), “гедер-гелмез”-gedər-gəlməz (техъкъвер чка, техкъвернаг), “геже-гуьндуьз”-gecə-gündüz (йиф-югъ, йифди-югъди), “гьуьндуьр”-hündür (кьакьан), “дулу”-dolu (ацӏай), “думан”-duman (циф), “жуьже”-cücə (цицӏиб), “зугъ”-zoğ (цуьрц), “илхи”-ilxı (рамаг), “йуьк”-yük (пар), “йуьнгуьл”-yüngül (кьезил), “кент”-kənd (хуьр), “кур”-kor (буьркьуь), “куьлге”-kölgə (хъен), “куьмуьр”-kömür (цӏивин), “куьнж”-künc (пӏипӏ), “куьтуьк”-kötük (кӏанчӏ), “къайчи”-qayçı (мукӏратӏ), “къан”-qan (иви), “къапу”-qapı (рак), “къара”-qara (чӏулав), “къардаш”-qardaş (стха), “къурху”-qorxu (кичӏ, кичӏевал); “мичек”-milçək (тӏветӏ), “нагъил”-nağıl (мах), “не”-nə (кӏус. я), “неве”-nəvə (хтул), “сару”-sarı (хъипи), “сейрек”-seyrək (кьери), “силле”-şellə (лапӏаш), “туй”-toy (мехъер), “турпагъ”-torpaq (накьв, чил), “турши”-turş, turşu (цуру), “урта”-orta (юкь, юкьван), “уьлуьм”-ölüm (кьиникь, кьин), “хемир”-xəmir; xəmrə (тини; гъвар), “хирде”-xırda (куьлуь), “чуплах”-çılpaq (кьецӏил), “юмшагъ”-yumşaq (хъуьтуьл), “яланчи”- yalançı (тапрукь; тапан), “ястух”-yastıq (хъуьцуьган) ва мс. ихьтин шумудни cа гафар чи лексикада аваз-аваз, абур маса чӏаларай къачун дуьзгуьн яни?
Ихьтин чпихь лезги чӏалалди мана авай гафарин чкадал, чи грамматикада авачир гьал-падеж, сифет-прилагательное, хабар-сказуемое, цӏараф-предложение ва мс. гафар хьанайтӏа мадни хъсан туширни? (мес. буйругъдин форма, ара(лух) гаф, инкарвилин форма ва мсб. хьиз).
Гьамни къейд авун лазим я хьи, чеб араб гафар тир “гьал”, “сифет”, “хабар” гафар чи вири гафалагра авазва.
Асул бинедлай лезги гафар тир агъун (юзун), аккадарун (акӏадарун), аккахьун (акӏахьун), жи (чи), зу (зи), ис (йис-йун), кани (кӏани), канивал (кӏанивал), квалахун (кӏвалахун), цуьн (куьн), цӏуру (куьгьне), чуьк (цуьк), экъуьн (къекъуьн), якьун (жагъун) ва мс. вишералди гафар нугъатдин гафар яз гьисабзава ва абур “Лезги чӏалан орфографиядин словарь” да (Махачкала 1989) къалурнавач. Цӏуд агъзурралди лезгияр рахазвай ихьтин нугъатдин гафари чи чӏалан девлетни, верцивални пара ийизва. Анжах абур литературадин чӏала мус хьайитӏани алаз-алачиз кӏвалахарунни дуьз туш.
Лезги чӏалан лексикада авачир вишералди гафар чна араб, фарс, мугъул, урус ва мс. чӏаларай къачунва ва а кар гьелени давам жезва. Чӏал гегьеншарун, чӏал вилик тухун, чӏалан михьивал хуьн патал варваризмдиз рехъ тагана чахъ авачир цӏийи гафар жугъурун, чка атайла нугъатдин гафарикайни менфят къачун лазим я.
Чи арада “я” гьарф “й-а” хьиз кӏвалахарун теклифзавайбурни ава. Завай хьайитӏа, ам гзаф дериндай фагьумна канзавай месэла я. Вучиз лагьайтӏа гафар падежриз дегишдамаз, существителнидин къакъатунин ӏ падежрин формайра ихьтин четинвилер арадал къвервал я, мес. вуж (няй-нйай), куьн (квяй-квйай), яд (цяй-цйай), рехъ (рекьяй-рекьйай), сив (сивяй-сивйай) ва мсб.
“Qusar-Кцӏар” газетда (6 май 2015) “Ктабар хьана – чӏал чирдайбур жедатӏа?” тӏвар алай, гьакӏни “Алам” журналда (июнь 2015) “Гафалагни Гафарган” тӏвар алай макьалада “Лезги- чӏаланни – Азербайжан чӏалан гафалаг” (Дж.Ахмедов, Ю.Халилов) ва “Лезги чӏаланни – Азербайжан чӏалан гафаргандин” (С.Керимова, М.Меликмамедов) гьакъинда малумат ганвай. Макъалайрай аквазвайвал улубрин тӏварар кьве жуьре кхьенва. Урус чӏалал гафладдамаз абур кьведни словарар я. Гафалаг, тахьайтӏа гафарган? И суалдин гьакъинда “Qusar-Кцӏар” газетда (2 июль 2015) за жуван фикир лагьанва. А макъала кӏел тавурбур патал садра мадни хълагьзава.
Абур кьведни цӏийи гафар я. Лезги чӏала -ган суффикс азербайжан чӏалал гафладдамаз -лыг, -лик, -луг, -лык манайра кӏвалахарзавай гафар авазва: мес. хуруган-döşlük, önlük, пелеган- alınlıq, йикъарган-gündəlik. Гьа манада кьуртӏа, гафарган-sözlük жезва (им анжах зи жуван фикир я). Лезги чӏала -лаг суффикс хьиз ваъ, анжах гафунин пай хьиз кӏвалахарзава, мес. гъаргъалаг-ərsin, зурзалаг-zəlzələ, перпилаг-yelləncək ва мсб. Гафалаг (гафладнавай гафарин кӏватӏал)-лцьят жезва. Бязи словаррай къачунвай и гафаризни килигайтӏа жеда: Гафалаг словарь, гафалагдин словарный; Гафарган уст. словарь; словник (килиг: Б.Талибов, М.Гаджиев, “Лезгинско-Русский словарь”, электрон вариант); Гафарган-чӏалан гафарин кӏватӏал; орфографиядин гафарган (килиг: А.Г.Гюльмагомедов, “Словарь лезгинского языка”); Гафарган словар (Ф.Беделахтул, “Миф”).
Гафалаг хьана, гафарган хьана, кар анал алач. И чӏавалди чахъ абур садни авачир, къе кьвед хьанва, пака абур цӏудни жеда. Декена чахъ абур кӏелдайбур, абурукай менфят къачудайбур, чӏал чирна кардик кутадайбур гзаф хьурай.
“Лезги- чӏаланни – Азербайжан чӏалан гафалагда” 16000-лай виниз кьилин гаф авай. Ктаб чапдамаз арадал атай бязи четинвилериз ва бязибурун теклифриз килигна а гафарин кьадар 12000-лайни тӏимилруниз мажбур хьана чун. Гьавиляй ктабдин 150 чина ганвай бязи нугъатдин гафарин, ванериз ухшар гафарин, патан гафарин чкаяр буш яз амукьна. “Азербайжан чӏаланни-Лезги чӏалан гафалаг” туькӏуьрдамаз винел акъатай цӏийи гафарни гафалагда гьатнавач.
“ÜFÜQ-S”-дин куьмекдалди акъудай 400 ктабни са садакьа хьиз лезги чӏалан малимриз, улубрин к1валариз ва масабуруз гьавайи пайна. Гафалагдикай менфят къачудайбур патал захъ са цӏийи хабар мадни ава. Ктаб акъуддай имканар авачирвиляй и мукьвара “Лезги чӏаланни-Азербайжан чӏалан гафалаг”-дин (30000 гаф), гьакӏни “Азербайжан чӏаланни-Лезги чӏалан гафалаг”-дин (44000 гаф) электрон вариантар (онлайн-гафалагар) гьазурна абурун ихтиярда вугурвал я.
Чӏалан михьивал хуьн, чи диде-бубайри ам хвена чав къе гьикӏ агакьарнаватӏа, мадни хъсанарна инлай кьулухъ къвезвай сихилрив вахгун чи виридан буржи я.
Юсиф Халилов,
Кцӏар
"АЛАМ" журнал
Вичи чкадлай Москвада уьмуьрзавай са дишегьлиди авур ихтилатди зун лапни къарсурна:
–Зун зи хтулни галаз лезги чӏалалди рахаз-рахаз ял ядай паркуна къекъвезвай. Чи гуьгъуьна са итим гьатнавайди байихна акъвазна чун. А итим чи патав агатна, “-Чан вах, куьне масакӏа фикирмир. Зун “баде” лугьуз рахазвай и гъвечӏи аялдин верцӏи гафариз яб гун патал куь гуьгъуьна къекъвезвайди я. Гьайиф хьи, завай зи хтулриз жуван чӏал чириз алакьнач, абур жуван кӏвалени маса чӏалал рахазва, заз зун жуван кӏвале ваъ, чарадан кӏвале мугьманвиле авай хьиз жезва” – лагьана ада вичин нагъв хъиткьиннавай вилер михьна, агъуз хьана аялдин пелез са темен гана.
– Вун геж хьана чан стха, гими фена -лагьана чна.
Ихьтин дуьшуьшар чал белки гьар юкъуз гьалтзава. Тӏал алай кар ам я хьи, бязи чӏалан алимри вучиз ятӏани чи гафарин дувулар маса чӏаларай жугъуриз алахъзава: мес. агъзур, ван, вар(ар), верг, вир, гада, гаф, гзаф, гунг, дем (мехъерин), жанг, карч, кӏапӏал, ттар, серг ва мс. гафар фарс чӏалай; газар, гьяд, капаш, кьацӏ, кьегьал, кӏвал, рагъдан, хуьр ва мс. гафар араб чӏалай; жалгъа, какур, кан, куц, мукаш, уьлен, нек (“инек” гафуникай) туьрк чӏалай атанвайбур хьиз къалурнава. Бес “нек” “инек” гафуникай хьайила чи дидейри аялриз гузвайди вуч тиртӏа? “Кӏвал” авачиз хьайила абур гьина хуьз хьана? “Гаф” авачиз хьайила абур гьи чӏалал, гьикӏ рахазвайтӏа? Ихьтин суалар лагьана куьтягь жедай кьван туш.
Алай вахтунда гьар цӏарцӏин кьиле алаз-алачиз кӏвалахарзавай, лезги чӏалан орфографиядин гафарганра лезги гафарилайни гзаф чка кьунвай, лезги чӏалан михьивал чӏурзавай, чаз чи диде-бубайривай, кьуьзуьбурувай гьич ван тахьай, мугъул чӏалан глаголрикай туькӏуьрнавай азмиш хьун-azmaq (алатун), ас-мишун-as-maq (куьрсарун, кудун), ах-мишун-ax-maq (авахьун), багъла-мишун-bağla-maq (кутӏунун), бажармишун- bacarmaq (алакьун), инан-мишун-inan-maq (чӏалахъ хьун, агъун), исте-мишун-istə-mək (кан хьун), ишле-мишун-işlət-mək (кӏвалахарун), къусмишун-qusmaq (экъуьчун), сахла-мишун-saxla-maq (акъвазарун; хуьн; тун), сечмишун-seçmək (хкягъун), тупламишун-toplamaq (кӏватӏун); утанмиш хьун-utan-maq (регъуь хьун), чалиш-мишун-çalış-maq (алахъун; кӏвалахун), чуьруьтмишун-çürütmək (кутӏурун), юмшалтмишун-yumşaltmaq (хъуьтуьларун), ялвармишун-yalvarmaq (минетун) ва мс. ихьтин вишералди гафар гьи чӏалай атанватӏа ва абур чи гафарганра гьикӏ гьатнаватӏа садани лугьузвач.
Гьи ятӏани са лезги дидеди чпин аялриз ихьтин гафар чирна луьгьун гьич чӏалахъ жедай кар туш. Винидихъ къалурнавай гафар, гьакӏни “агъри”-ağrı (тӏал), “агъур”-ağır (залан), “ад”-ad (тӏвар), “ажугъ”-acıq (хъел), “ажи”-acı (туькьуьл), “булут”-bulud (циф), “геже”-gecə (йиф), “гедер-гелмез”-gedər-gəlməz (техъкъвер чка, техкъвернаг), “геже-гуьндуьз”-gecə-gündüz (йиф-югъ, йифди-югъди), “гьуьндуьр”-hündür (кьакьан), “дулу”-dolu (ацӏай), “думан”-duman (циф), “жуьже”-cücə (цицӏиб), “зугъ”-zoğ (цуьрц), “илхи”-ilxı (рамаг), “йуьк”-yük (пар), “йуьнгуьл”-yüngül (кьезил), “кент”-kənd (хуьр), “кур”-kor (буьркьуь), “куьлге”-kölgə (хъен), “куьмуьр”-kömür (цӏивин), “куьнж”-künc (пӏипӏ), “куьтуьк”-kötük (кӏанчӏ), “къайчи”-qayçı (мукӏратӏ), “къан”-qan (иви), “къапу”-qapı (рак), “къара”-qara (чӏулав), “къардаш”-qardaş (стха), “къурху”-qorxu (кичӏ, кичӏевал); “мичек”-milçək (тӏветӏ), “нагъил”-nağıl (мах), “не”-nə (кӏус. я), “неве”-nəvə (хтул), “сару”-sarı (хъипи), “сейрек”-seyrək (кьери), “силле”-şellə (лапӏаш), “туй”-toy (мехъер), “турпагъ”-torpaq (накьв, чил), “турши”-turş, turşu (цуру), “урта”-orta (юкь, юкьван), “уьлуьм”-ölüm (кьиникь, кьин), “хемир”-xəmir; xəmrə (тини; гъвар), “хирде”-xırda (куьлуь), “чуплах”-çılpaq (кьецӏил), “юмшагъ”-yumşaq (хъуьтуьл), “яланчи”- yalançı (тапрукь; тапан), “ястух”-yastıq (хъуьцуьган) ва мс. ихьтин шумудни cа гафар чи лексикада аваз-аваз, абур маса чӏаларай къачун дуьзгуьн яни?
Ихьтин чпихь лезги чӏалалди мана авай гафарин чкадал, чи грамматикада авачир гьал-падеж, сифет-прилагательное, хабар-сказуемое, цӏараф-предложение ва мс. гафар хьанайтӏа мадни хъсан туширни? (мес. буйругъдин форма, ара(лух) гаф, инкарвилин форма ва мсб. хьиз).
Гьамни къейд авун лазим я хьи, чеб араб гафар тир “гьал”, “сифет”, “хабар” гафар чи вири гафалагра авазва.
Асул бинедлай лезги гафар тир агъун (юзун), аккадарун (акӏадарун), аккахьун (акӏахьун), жи (чи), зу (зи), ис (йис-йун), кани (кӏани), канивал (кӏанивал), квалахун (кӏвалахун), цуьн (куьн), цӏуру (куьгьне), чуьк (цуьк), экъуьн (къекъуьн), якьун (жагъун) ва мс. вишералди гафар нугъатдин гафар яз гьисабзава ва абур “Лезги чӏалан орфографиядин словарь” да (Махачкала 1989) къалурнавач. Цӏуд агъзурралди лезгияр рахазвай ихьтин нугъатдин гафари чи чӏалан девлетни, верцивални пара ийизва. Анжах абур литературадин чӏала мус хьайитӏани алаз-алачиз кӏвалахарунни дуьз туш.
Лезги чӏалан лексикада авачир вишералди гафар чна араб, фарс, мугъул, урус ва мс. чӏаларай къачунва ва а кар гьелени давам жезва. Чӏал гегьеншарун, чӏал вилик тухун, чӏалан михьивал хуьн патал варваризмдиз рехъ тагана чахъ авачир цӏийи гафар жугъурун, чка атайла нугъатдин гафарикайни менфят къачун лазим я.
Чи арада “я” гьарф “й-а” хьиз кӏвалахарун теклифзавайбурни ава. Завай хьайитӏа, ам гзаф дериндай фагьумна канзавай месэла я. Вучиз лагьайтӏа гафар падежриз дегишдамаз, существителнидин къакъатунин ӏ падежрин формайра ихьтин четинвилер арадал къвервал я, мес. вуж (няй-нйай), куьн (квяй-квйай), яд (цяй-цйай), рехъ (рекьяй-рекьйай), сив (сивяй-сивйай) ва мсб.
“Qusar-Кцӏар” газетда (6 май 2015) “Ктабар хьана – чӏал чирдайбур жедатӏа?” тӏвар алай, гьакӏни “Алам” журналда (июнь 2015) “Гафалагни Гафарган” тӏвар алай макьалада “Лезги- чӏаланни – Азербайжан чӏалан гафалаг” (Дж.Ахмедов, Ю.Халилов) ва “Лезги чӏаланни – Азербайжан чӏалан гафаргандин” (С.Керимова, М.Меликмамедов) гьакъинда малумат ганвай. Макъалайрай аквазвайвал улубрин тӏварар кьве жуьре кхьенва. Урус чӏалал гафладдамаз абур кьведни словарар я. Гафалаг, тахьайтӏа гафарган? И суалдин гьакъинда “Qusar-Кцӏар” газетда (2 июль 2015) за жуван фикир лагьанва. А макъала кӏел тавурбур патал садра мадни хълагьзава.
Абур кьведни цӏийи гафар я. Лезги чӏала -ган суффикс азербайжан чӏалал гафладдамаз -лыг, -лик, -луг, -лык манайра кӏвалахарзавай гафар авазва: мес. хуруган-döşlük, önlük, пелеган- alınlıq, йикъарган-gündəlik. Гьа манада кьуртӏа, гафарган-sözlük жезва (им анжах зи жуван фикир я). Лезги чӏала -лаг суффикс хьиз ваъ, анжах гафунин пай хьиз кӏвалахарзава, мес. гъаргъалаг-ərsin, зурзалаг-zəlzələ, перпилаг-yelləncək ва мсб. Гафалаг (гафладнавай гафарин кӏватӏал)-лцьят жезва. Бязи словаррай къачунвай и гафаризни килигайтӏа жеда: Гафалаг словарь, гафалагдин словарный; Гафарган уст. словарь; словник (килиг: Б.Талибов, М.Гаджиев, “Лезгинско-Русский словарь”, электрон вариант); Гафарган-чӏалан гафарин кӏватӏал; орфографиядин гафарган (килиг: А.Г.Гюльмагомедов, “Словарь лезгинского языка”); Гафарган словар (Ф.Беделахтул, “Миф”).
Гафалаг хьана, гафарган хьана, кар анал алач. И чӏавалди чахъ абур садни авачир, къе кьвед хьанва, пака абур цӏудни жеда. Декена чахъ абур кӏелдайбур, абурукай менфят къачудайбур, чӏал чирна кардик кутадайбур гзаф хьурай.
“Лезги- чӏаланни – Азербайжан чӏалан гафалагда” 16000-лай виниз кьилин гаф авай. Ктаб чапдамаз арадал атай бязи четинвилериз ва бязибурун теклифриз килигна а гафарин кьадар 12000-лайни тӏимилруниз мажбур хьана чун. Гьавиляй ктабдин 150 чина ганвай бязи нугъатдин гафарин, ванериз ухшар гафарин, патан гафарин чкаяр буш яз амукьна. “Азербайжан чӏаланни-Лезги чӏалан гафалаг” туькӏуьрдамаз винел акъатай цӏийи гафарни гафалагда гьатнавач.
“ÜFÜQ-S”-дин куьмекдалди акъудай 400 ктабни са садакьа хьиз лезги чӏалан малимриз, улубрин к1валариз ва масабуруз гьавайи пайна. Гафалагдикай менфят къачудайбур патал захъ са цӏийи хабар мадни ава. Ктаб акъуддай имканар авачирвиляй и мукьвара “Лезги чӏаланни-Азербайжан чӏалан гафалаг”-дин (30000 гаф), гьакӏни “Азербайжан чӏаланни-Лезги чӏалан гафалаг”-дин (44000 гаф) электрон вариантар (онлайн-гафалагар) гьазурна абурун ихтиярда вугурвал я.
Чӏалан михьивал хуьн, чи диде-бубайри ам хвена чав къе гьикӏ агакьарнаватӏа, мадни хъсанарна инлай кьулухъ къвезвай сихилрив вахгун чи виридан буржи я.
Юсиф Халилов,
Кцӏар
"АЛАМ" журнал
Sez Lezgin ädäbiyättän 1 tekst ukıdıgız.