Иҩымҭақәа - Заур Быҭәба. Аҩбатәи атом - 23

Гемуа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын 23
азы. Тҟәарчал ақыҭан, Очамчыра араион.

«Чаҵә Чагәи Мырзаҟан Ачбеи» – 126 шықәса зхыҵуа
Ашьа Агрба илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынгәы
15 азы. Атара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аӡбаҩ иԥҳәыси Чагә иаиҳәеи» – 117 шықәса зхыҵуа
Мычқәықә Адлеиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса
мшаԥымза 25 азы. Ҷлоу ақыҭа, Очамчыра араион.
«Заҟа ахәаахәҭҩы уиеиԥшузеи!» – 60 шықәса зхыҵуа
Кәынта (Кәнач-иԥа) Кәыҵниа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1958
шықәса нанҳәа 9 азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Чагә ддукатуп» – 96 шықәса зхыҵуа Едыгьа Быҭәба
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1955 шықәса ԥхынҷкәын 23 азы.
Аҭа­ра ақыҭа, Очамчыра араион.
«Деилаԥсеит ҳәа сарҳәан...» – 75 шықәса зхыҵуа
Гадлеиа Ҭаҭласҭан иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1972 шықәса
рашәарамза 6 азы. Тамшь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Уара узымҵәыуара дарбану?!» – 73 шықәса зхыҵуа
Шьрыф Абдиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса мша­
ԥымза 21 азы. Ҷоутәыла, Баҭым.
«Ихагыларҭа рмоур ҳәа ушәоума?! «– 117 шықәса
зхыҵуа Қәыҭа Занҭариа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса
цәыб­брамза 14 азы. Тамшь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аҳашҳатәарақәа роуп ҿызымҭуа!» – 94 шықәса
зхыҵуа Шәарах Ашәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1958 шықәса
нанҳәа 3 азы. Џьгьарда ақыҭа, Очамчыра араион.
II. Апапцәа, ахәаџьацәа, аԥшҩцәа
«Анцәа ихәы апап игоит» – 70 шықәса зхыҵуа Басариан Аҳәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1965 шықәса рашәарамза 7
азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Џьанаҭ уцар сҭахуп!» – 85 шықәса зхыҵуа Уаҳаид
Ҟәыруа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса хәажәкыра 20
азы. Анхәа ақыҭа, Гәдоуҭа араион.
«Нарцәгьы адгьыл аҟны еиԥш иҟоума?!» – 75 шықәса
зхыҵуа Шьрыф Абдиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1969 шықәса
нанҳәамза 3 азы, Баҭым.

«Чагә аԥсцәаҳа аҵырҭыш ииҭоит» – 70 шықәса зхыҵуа
Мураҭ Чызмаа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1969 шықәса жьыр­
ныҳәамза 3 азы. Ангиса, Баҭым.
«Џьанаҭ уара иумаз, аҟәбар сара исымаз!» – 85 шықәса
зхыҵуа Уаҳаид Ҟәыруа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса
хәажәкыра 21 азы. Анхәа ақыҭа, Гәдоуҭа араион.
«Ҳалалрала иҟандаз...» – 43 шықәса зхыҵуа Жора
Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса жәабранмза 17
азы. Џьанҭыхәа, Аҟармара.
«Раԥхьатәи х-ажәак брықәиҭуп!..» – 117 шықәса зхыҵуа
Қәыҭа Занҭариа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса цәыб­
брамза 15 азы. Тамшь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ацха зку инапы алишьуеит» – 70 шықәса зхыҵуа Решь
Аргәын иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1962 шықәса мшаԥымза 19
азы. Тҟәарчал ақалақь.
III. Убас егьырҭгьы
«Лагәи аҟәыди» – 80 шықәса зхыҵуа Уард Адлеиба-Аршба илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса ажьырныҳәамза 3
азы. Очамчыра.
«Аԥара сзырԥсахыз ҭабуп ҳәа иашәҳәала!..» – 47 шы­
қәса зхыҵуа Шьыма Амқәаб иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1965
шықәса мшаԥымза 29 азы. Очамчыра.
«Аныҳәаҿа дууи аӡигар кьаҿи» – 73 шықәса зхыҵуа
Шьрыф Абдиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса мша­
ԥымза 22 азы. Баҭым.
«Уарԥыс бзиоуп сҳәаргьы ихоуҵома?!» – 60 шықәса
зхыҵуа Лида Анқәаб илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса
ԥхынгәы, кәыркәа 17 азы. Очамчыра.
«Знык амц сҳәазар атәыла бгама?!.» – 135 шықәса зхыҵ­
уа Хьфаф Лашәриа илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықә­са
ԥхынгәымза 17 азы. Кәтол ақыҭа, Очамчыра араион.
«Уҩны касыжьыр ҳәа сшәоит акәымзар...» – 55 шықәса
зхыҵуа Баџьга Ҭаниа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса
мшаԥымза 23 азы. Ԥақәашь ақыҭа, Очамчыра араион.

«Иан леиҳа деиӷьхеит...» – 85 шықәса зхыҵуа Хәашьыҭ
Аҩӡба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1969 шықәса мшаԥымза 29
азы. Ешыра ақыҭа, Аҟәа араион.
«Уалагар иузсаҳәару?» – 65 шықәса зхыҵуа Ҳасан Шамба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын, қьырса
5 азы. Баҭым.
«Уахык ала заҟа иуцлазеи! «– 100 шықәса зхыҵуа
Шәарах Андарбуа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса
жәабранмза 17 азы. Ешыра ақыҭа Аҟәа араион.
«Бахәажә уакәӡами?!.» – 95 шықәса зхыҵуа Шьааб
Абыхәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1955 шықәса нанҳәамза 24
азы. Џьгьарда ақыҭа (Чагьам), Очамчыра араион.
«Анасыԥдара зыхьҟо» – 60 шықәса зхыҵуа Сардион
Ра­­тыҩа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса жьҭаара 17
азы. Арасаӡыхь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Еибашьра ҟалаӡомызт...» – 65 шықәса зхыҵуа Ҭархәын
Аиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1961 шықәса ажьырныҳәамза
10 азы. Ешыра ақыҭа, Аҟәа араион. Ажәабжьҳәаҩ ажьыр­
ныҳә ҳәоуп ишиҳәаз.
«Иҿыцыз ҳәа анышәынҭра ыҟамызт...» – 70 шықәса
зхыҵуа Хаџьгәыҭ Абыхәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1955
шықәса нанҳәа 25 азы. Џьгьарда ақыҭа (Чагьам Ахәҵа),
Очамчыра араион.
«Ухазы аума изалаургыло?!» – 82 шықәса зхыҵуа
Кәаҷача Қаџьеи иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса мша­
ԥымза 12 азы. Арасаӡыхь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аԥҳәыс лџьабаа, мамзаргьы ахаҵара зшаз Анцәа дины­
ҳәааит!» – 65 шықәса зхыҵуа Раԥчка Беиҷыжәа иҳәам­­ҭоуп.
Ианҵоуп 1965 рашәамза 7 азы. Аҭара ақыҭа, Очам­­чыра
араион.
«Нестор аҳәаркьира дшаҟәыҵыз» – 95 шықәса зхыҵуа
Асҭана Шларба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса ажьыр­
ныҳәамза 3 азы. Џьгьарда ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ахҭарԥа бзиеи абаша хи» – 68 шықәса зхыҵуа Шамил
Аҟәсба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1979 шықәса абҵара мза 21
азы. Аҟәа.

«Абыз цәгьақәа ршәахсҭа» – 122 шықәса зхыҵуа
Кьакьала Кәыҵниа-Тарчуа илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1955
шықәса лаҵан 3 азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ашьоура ҟәыӷа» — абри ажәабыжь абас игәалашәа­
рақәа рҟны ианиҵеит 72 шықәса зхыҵуа Р. Шь. Быҭәба
1972 шықәса лаҵарамза 12 азы.
«Иазыжәуазеи, идуцәоуп!» – 72 шықәса зхыҵуа Меландар Амҷба-Зыхәба илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса
цәыббын 21 азы. Џьгьарда ақыҭа, Очамчыра араион.
«Абыз хаа амч» – Разан Хынҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп
1964 шықәса нанҳәа 1 азы. Ҭхьына ақыҭа, Очамчыра
араион.
«Ажә ҟәыш» – 130 шықәса зхыҵуа Шәлиман Аршба
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса ажьырныҳәа 12 азы.
Тҟәарчал.
«Мас-кәыкәына рыԥҳа» – 53 шықәса зхыҵуа Ԥлыи
Кәас­ҭа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1961 шықәса абҵара 3 азы.
Лых­ны, Гәдоуҭа араион.
«Чагә ихәыԥшқа» – 130 шықәса зхыҵуа Шәлиман Аршба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса ажьырныҳәа 12 азы.
Тҟәарчал.
«Арсана имахҽ» – 80 шықәса зхыҵуа Леиуарса Чаҵәба
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1960 шықәса мшаԥымза 8 азы. Гәыԥ
ақыҭа, Очамчыра араион.
«Чаҵә Чагәи Аԥеҳамбари, мамзаргьы аԥсы бзиеи абза
бааԥси» – 45 шықәса зхыҵуа Денуар Асланӡиа иҳәамҭоуп.
Ианҵоуп 1999 шықәса, цәыббрамза 15. Аҟәа.
«Бақа иԥа Заур иажәабжь џьашьахәтә» – 58 шықәса
зхыҵуа Заур Бақа иԥа Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 2005
шықәса нанҳәа 12-15 рзы. Аҟәа.
«Бақа иԥа Заур аҩбатәи иажәабжь, мамзаргьы аҿарԥа
иашьҭоу иларханы даԥхьоит» – 58 шықәса зхыҵуа Заур
Бақа иԥа Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 2005 шықәса нан­
ҳәамза 15 азы. Аҟәа.
«Заур Аԥсуа-Абаза аҩбатәи иажәабжь, мамзаргьы
амаӡа ду абара» – ианҵоуп кәыркәа мза 12 азы 48 шықәса

зхыҵуа Заур (Маиак) Аԥсуа-Абаза иҟнытә, ақалақь Очамчыра 1990 шықәса.
IV. Асаси асасдкылареи
«Шәара ишәԥырхагам, сара исыхәоит» – 67 шықәса
зхыҵуа Никәа Шамба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса
нанҳәа 3 азы. Гагра.
«Аӡы сыҵалаанӡа сгылаӡом!» – 90 шықәса зхыҵуа Кәа­
кәа Арыш-ԥҳа, (Аршба-Ашәба), илҳәамҭоуп. Ианҵоуп
1959 шықәса рашәарамза 2 азы. Џьгьарда ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аҟәаҟәа икылсит» – 80 шықәса зхыҵуа Џьансыхә Ар­
гәын иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынгәымза 3 азы.
Тҟәарчал ақалақь.
«Гахә изхара ифеит, Чагә какал икит» – 61 шықәса зхы­
ҵуа Қымса Нанба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса мша­
ԥымза 23 азы. Ԥақәашь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Сара сыԥсызаап!..» – 95 шықәса зхыҵуа Силаҳ Быҭәба
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1954 шықәса нанҳәа 14 азы. Аҭара
ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ала аҵыхәа амц аҳәом рҳәон, аха...» – 51 шықәса зхы­
ҵуа Мџьыҭ Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса
ԥхын­ҷкәын, қьырса 5 азы. Гагра.
«Хәҩык ҳаҟан, аха...» – 80 шықәса зхыҵуа Кәытат Ҵыл­
кьыи (Ҵулукиа) иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса жьҭаа­
рамза 17 азы. Арасаӡыхь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ак сызжәы, егьи сызӡы!» – 91 шықәса зхыҵуа Шьаҳан
Қәаранӡиа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынгәы 21
азы. Ҽҳәырҭоул (Ҽҳәырҭоулажәа) ақыҭа, Гал араион.
«Агәхашҭра» – 67 шықәса зхыҵуа Уерчка (Гәагәа) Быҭә­
ба-Камкиа илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса мшаԥы 3
азы. Аӡҩыбжьа ақыҭа, Очамчыра араион.
«Арбаӷьи ашьали» – 88 шықәса зхыҵуа Нестор Џьапуа
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса ԥхынгәы азы. Ҷлоу
ақы­ҭа (Аимара), Очамчыра араион.

«Архнышьна кьаҿ» – 100 шықәса зхыҵуа Хабыгә Смыр
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса хәажәкыра 21 азы.
Анхәа ақыҭа, Гәдоуҭа араион.
«Агәнаҳа еиҩшаны» – 84 шықәса зхыҵуа Зосим
Лабахәуа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса жәабран 9
азы. Очамчыра.
«Уахраҭ бзиахааит, Бидаҿ!» – 72 шыкәса зхыҵуа Грышьа Кәыҵниа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1962 шықәса жьҭаан
14 азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Чагә исасцәа» – 117 шықәса зхыҵуа Мычқәықә Адлеиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса мшаԥымза 21 азы.
Ҷлоу ақыҭа, Очамчыра араион.
«Амҳаҵә аҭыԥ» – 90 шықәса зхыҵуа Гәаџь Ламиа (Лоумеи) иҳәамҭоуп. Ианҵоуп, 1967 шықәса жьҭаарамза 17
азы. Арасаӡыхь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Амҳаҵә иазку даҽа ажәабжьк» – 70 шықәса зхыҵуа
Миха Ҷакәуа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса мшаԥымза
27 азы. Ҷлоу ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аҟармаҵар рыбжьы» – 130 шықәса зхыҵуа Камаҷыҷ
Кәыҵниа илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1956 шықәса рашәан 4
азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аԥшәма игәы асас исаан иануп» – 50 шықәса зхыҵуа
Уарлам Кәыбраа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1970 шықәса
мшаԥымза 10 азы. Очамчыра.
«Чагә иҽы шиԥшааз» – 95 шықәса зхыцуа Франкьыл
Џьа­пуа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса рашәан 2 азы.
Ҷлоу ақыҭа (Аимара), Очамчыра араион.
«Ҽхәа хы иасуеит» – 70 шықәса зхыҵуа Таиа Кәыҵниа
(Абыџ-иԥа) иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1957 шықәса нанҳәа 10
азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Чагә иԥхыӡ» – 95 шықәса зхыҵуа Мураҭ Ацанба
иҳәам­ҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын 5 азы. Ангиса (Анкьыса). Ҷоутәыла.
«Аимааҵыршьы» – 74 шықәса зхыҵуа Арсана Убириа
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса рашәарамза 18 азы.
Ӷәа­да ақыҭа, Очамчыра араион.

«Тагә ҩымжәы» – 70 шықәса зхыҵуа Ҷаӷьыц Кәаӷәаниа
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса рашәарамза 23 азы.
Кәтол ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аиаша аԥсы даргылоит, абзагьы дашьуеит...» – 50
шықә­­са зхыҵуа Грышьа Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп
1960 шықәса рашәарамза 30 азы. Аҟәа.
V. Чаҵә Чагә иабжьгарақәа
«Агәыла Каҷбеи ахшыҩ ширҵатәу» – 75 шықәса зхыҵуа
Шьрыф Абдиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1969 шықәса ажьыр­
ны­ҳәа 3 азы. Баҭым.
«Уцәгьа зҳәо шизыӡырҩтәу» – 60 шықәса зхыҵуа Анд­
рышькәа Кәыҵниа (Шьоуа-иԥа) иҳәамҭоуп. Ианҵоуп
1957 шықәса рашәарамза 12 азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра
араион.
«Цас иҵәажәо шиацәажәатәу» – 65 шықәса зхыҵуа
Акәын Ҵәыџьба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса
рашәарамза 15 азы. Ҷлоу ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ҭаб ззымдыруа уҭаб иумҭан» – 80 шықәса зхыҵуа
Ҳараз Ашба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса хәажәкыра
20 азы. Ешыра ақыҭа, Аҟәа араион.
«Аҽхәаҩ дшырҽхәатәу» – 90 шықәса зхыҵуа Рафеҭ
Хьиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын 4
азы. Баҭым.
«Тәамба узызуз, тәамба изыҟаҵа» – 98 шықәса зхыҵуа
Багьлар Маршьан иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1956 шықәса
ԥхын­ҷкәын 22 азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Амҵақьақьаҩ ишиацәажәатәу» – 63 шықәса зхыҵуа
Гьаргәал Леиԥса (Леԥсаиа) иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963
шықә­са лаҵарамза 25 азы. Кындыӷ ақыҭа, Очамчыра
араион.
«Ауал шылхтәу» – 70 шықәса зхыҵуа, Ҭырқәтәыла,
Ада­ԥазары ақалақь аҟны инхо, Раиф Бганба иҳәамҭоуп.
Иан­ҵоуп 1979 шықәса жьҭаарамза азы. Арасаӡыхь ақыҭа,
Очам­чыра араион.

«Ахамаԥагьара аҭак шыҟаҵатәу» – 95 шықәса зхыҵуа
Мураҭ Ацанба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхын­
ҷкәын 5 азы. Анкьыса, Ҷоутәыла.
«Агәыла ҳарам дшахьырхәтәу» – 69 шықәса зхыҵуа
Дауҭ Аиба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса нанҳәа 21
азы. Гәдоуҭа ақалақь.
«Иуаҩсҭаауа уиаҩсҭаа» – 70 шықәса зхыҵуа Жора
Чаҵәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1960 шықәса мшаԥымза 12
азы. Аҟәа.
«Нарцәынтә иаауа ишиԥылатәу» – 95 шықәса зхыҵуа
Шьмаҭ Ҷаҭанаа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса хәажә­
кыра 20 азы. Ешыра ақыҭа, Аҟәа араион.
«Ацәаҩа ҷыда змоу дшаҟәыхтәу» – 95 шықәса зхыҵуа
Елзбар Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса мша­
ԥымза 23 азы. Ԥақәашь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Абжьахәаахәҭыҩцәа ишрацәажәатәу» – 80 шықәса
зхы­ҵуа Басариан Кәартаа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1970
шықә­са нанҳәа 17 азы. Ԥақәашь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ухы ушахцәажәалаша» – 80 шықәса зхыҵуа Ҭарашь
Џьапуа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1969 шықәса нанҳәа 23 азы.
Ҷлоу (Уатаԥ) ақыҭа, Очамчыра араион.
VI. Чаҵә Чагәи алафҳәаҩцәеи
«Чаҵә Чагәи Ашәы Ҭамшьыгәи» — 50 шықәса зхыҵуа
Рида (Уасаса) Ашә-ԥҳа Ашәба-Быҭәба илҳәамҭоуп. Иан­
ҵоуп 1958 шықәса ажьырныҳәамза 17 азы... Аҭара ақыҭа,
Очамчыра араион.
«Чагә Ҭамшьыгә диҵәыуоит» – 100 шықәса зхыҵуа
Асҭа­на Шларба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1960 шықәса ажьыр­
ны­ҳәамза 14 азы. Џьгьарда ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аччарагь уала-ҭахыла» – 52 шықәса зхыҵуа Ҳақыбеи
Бӷажәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1976 шықәса мшаԥымза 28
азы. Аҟәа.
«Чаҵә Чагәи Кәасҭа Хәыҷи» – 80 шықәса зхыҵуа Леиуарса Чаҵәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1960 шықәса мшаԥымза
8 азы. Гәыԥ ақыҭа, Очамчыра араион.

«Сара» – 70 шықәса зхыҵуа Баграт Ҭарба иҳәамҭоуп.
Ианҵоуп 1967 шықәса рашәарамза 3 азы. Тҟәарчал ақалақь.
«Чаҵә Чагәи Кьача-иԥа Хахеи алаф шеибырҳәаз» – 69
шықәса зхыҵуа Руслан Қапба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 2004
шықәса нанҳәамза 14 азы. Аҟәа.
«Ԥшьбеи ҩбеи» – 104 шықәса зхыҵуа Раҳаима Быҭәба
ил­ҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса лаҵамза 14 азы.
Дәрыԥшь ақыҭа, Гәдоуҭа араион.
«Рашьыҭ Чагә ашьтәа шизишьыз» – 50 шықәса зхыҵуа
Иуан Аргәын иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1960 шықәса цәыб­
брамза 12 азы. Анхәа ақыҭа, Гәдоуҭа араион.
«Април аказтәи алаф» – 42 шықәса зхыҵуа Џьота
Аҭәмаа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынгәымза 10
азы. Очамчыра.
«Х-ҿык змоу акәыба» – 66 шықәса зхыҵуа Саид Ҭарба
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1965 шықәса лаҵарамза 29 азы.
Очам­чыра.
«Хԥа зжәыз аиаша иҳәоит!» – 45 шықәса зхыҵуа Руслан Қапба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1979 шықәса абҵара 1
азы. Аҟәа.
«Шәеинҟьашьа сыкәашашьоуп!» – 106 шықәса зхыҵуа
Маҳмыҭ Кәаӡба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса нанҳәа
6 азы. Ҳабез – Хәажәду, Карачы-Чарқьазтәыла.
«Ирылашәымҵасыргылақәо жәбап!..» – 61 шықәса
зхы­ҵуа Платон Кьыласоунеи (Кьиласониа) иҳәамҭоуп.
Иан­ҵоуп 1967 шықәса рашәамза 23 азы. Кәтол ақыҭа,
Очамчыра араион.
«Хымсад лзы уалырк азы» – 75 шықәса зхыҵуа Шьаҳан
Шамба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын 5
азы. Баҭым.
«Заҟа сыцәҵыс уеиԥшхазеи!» – 70 шықәса зхыҵуа
Лашә­ры Таииа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхын­
ҷкәын 21 азы. Кәтол ақыҭа, Очамчыра араион.
«Чагә аҵарауаҩ дириашоит» – 65 шықәса зхыҵуа
Шьрын Ҭарба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынгәы,
кәыр­кәа 21 азы. Ҽхәырҭоул ақыҭа (Ешқыҭ), Гал араион.

«Еиҭахеит» – 67 шықәса зхыҵуа Надиа Бӷажәба-Аҭәмаа
илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1959 шықәса рашәарамза 22 азы,
Очамчыра.
«Чаҵә Чагәи Кьача-иԥа Хахеи алаф шеибырҳәаз» – 69
шықәса зхыҵуа Руслан Қапба иҳәамҭоуп, ианҵоуп 2004
шықәса нанҳәа 14 азы, Аҟәа.
«Ус еиҳа изеиӷьуп...» – 57 шықәса зхыҵуа Вова Чуаз
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1991 шықәса нанҳәамза 10 азы.
Аҷандара – Аҟәа.
«Ҳабашь Шьрыни ахџыџ татеи» – 70 шықәса зхыҵуа
Гаџьа Аҳашба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса мша­
ԥым­за 23 азы. Ԥақәашь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Чаҵә Чагәи Алоу иԥҳацәеи» – 60 шықәса зхыҵуа Иуана Ачба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1964 шықәса мшаԥы 20 азы.
Аҟәа.
«Лабала џьанаҭҟа» – 50 шықәса зхыҵуа Фениа АмҷбаҲагәышь илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын
2 азы. Бзыԥҭа ақыҭа, Гагра араион.
«Хычча хахьы ицоит» – 60 шықәса зхыҵуа Никәала
Аҳашба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса мшаԥымза 23
азы. Ԥақәашь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ҩ-милаҭк, ҩ-бызшәак» – 70 шықәса зхыҵуа Ҭырқә­
тәыла инхо Раиф Бганба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1975 шықә­
са жьҭаарамза азы. Арасаӡыхь ақыҭа, Очамчыра араион.
«Алаф зҳәои, алаф зфои» – 75 шықәса зхыҵуа Маадан
Сақаниа (Сақнеи) иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1965 шықәса ра­
шәарамза 7 азы. Дәрыԥшь ақыҭа, Гәдоуҭа араион.
«Чаҵә Чагәи Харчлаа Еқәыԥи» – 70 шықәса зхыҵуа Таиа
Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1962 шықәса рашәарамза 18
азы. Аҭара ақыҭа, Омачыра араион.
«Иаԥсамзар, исышьбымхын!..» – 90 шықәса зхыҵуа
Мураҭ Ацанба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса лаҵа­
рам­за 11 азы. Ҷоутәыла.
«Аимааҵӷақәа» – 95 шықәса зхыҵуа Асҭана Шларба
иҳәам­ҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса ажьырныҳәа 3 азы.
Џьгьар­да ақыҭа, Очамчыра араион.

«Чагә дшымажәыз агәра диргоит» – 94 шықәса зхыҵуа
Шәарах Ашәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1958 шықәса нанҳәа
3 азы. Џьгьарда ақыҭа, Очамчыра араион.
«Уаа иҭабауп, анамаз!» – 95 шықәса зхыҵуа Шьааб
Абыхә­ба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1955 шықәса нанҳәа 15
азы. Џьгьарда ақыҭа (Ԥсқал), Очамчыра араион.
«Чаҵә Чагәи Аҩӡы Кадыри» – 70 шықәса зхыҵуа Таиа
Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1962 шықәса рашәарамза 18
азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Чагә ихәшә» – 70 шықәса зхыҵуа Сикәа Харчлаа
иҳәам­ҭоуп. Ианҵоуп 1963 шықәса ажьырныҳәамза 12
азы. Тҟәарчал.
«Чаҵә Чагә Лыхнашҭан» – 57 шықәса зхыҵуа Руфеҭ
Маҳҭы-иԥа Быҭәбеи 77 шықәса зхыҵуа Кәасҭа Бырдыӷә
иԥа Ԥлыиеи ирҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1985 шықәса лаҵа­
рам­за 15–17 рзы. Аҟәа – Ҟәланырхәа, Гәдоуҭа – Лыхны.
«Чаҵә Чагә Мықә Ашҭан, мамзаргьы Бақа-иԥа Заур
ах­ԥатәи иажәабжь» – 56 шықәса зхыҵуа Заур Бақа-иԥа
Быҭә­ба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 2003 шықәса нанҳәамза 10
рзы. Аҟәа.
«Зегь реиҳа ихаау» – 50 шықәса зхыҵуа Флора Быҭәба
илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 2000 шықәса лаҵарамза 1 азы.
Аҟәа.
«Ацәыӡқәа иреиҳау» – 50 шықәса зхыҵуа Низам Быҭәба
иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1995 шықәса мшаԥымза 20 азы.
Алаҳаӡы (Алҳаӡы) – Лӡаа, Гагра араион. Ҭырқәтәылантәи
нхара иааз, иеибашьуаз.
«Кәымҷыҷ Чагә дшаҵаирхаз» – 69 шықәса зхыҵуа Венециа Чачхалеи-ԥҳа (Чачхалиа) илҳәамҭоуп. Ианҵоуп
2004 шықәса нанҳәамза 20 азы. Очамчыра.
«Кәымҷыҷ Чагә дшаириааиз, мамзаргьы амҟәыба еснагь аӡы аанагом» – 69 шықәса зхыҵуа Венециа Чачхалыиԥҳа илҳәамҭоуп. Ианҵоуп 2004 шықәса нанҳәамза 21 азы.
(Аҩбагьы аҟны исалҳәахьан 50 ш. зхыҵуаз Лили Воуба,
Москва, 1979).

«Чаҵә Чагәи Чачхалеи Аугьани, мамзаргьы ашәҟәы
зшышуаз» – 55 шықәса зхыҵуа Заур Бақа-иԥа Быҭәба
иҳәам­ҭоуп. Ианҵоуп 2002 шықәса кәыркәа 1 азы. Аҟәа.
VII. Чаҵә Чагә ирзеиҭеиҳәоит
«Аԥсыцәгьара» – 95 шықәса зхыҵуа Силаҳ Быҭәба
иҳәам­ҭоуп. Ианҵоуп 1954 шықәса нанҳәа 17 азы. Аҭара
ақы­ҭа, Очамчыра араион.
«Аты ала аноу, аџьымшь иаҳәон» – 95 шықәса зхыҵуа
Шьааб Абыхәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1955 шықәса нан­ҳәа
25 азы. Џьгьарда ақыҭа (Чагьам), Очамчыра араион.
«Аԥсуа сасдкылара зыхҟьаз» – 94 шықәса зхыҵуа Шәа­
рах Ашәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1958 шықәса нанҳәамза 3
азы. Џьгьарда ақыҭа, Очамчыра араион.
«Аԥеҳамбар аиаша ҟаиҵеит» – 100 шықәса зхыҵуа Си­
лаҳ Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1959 шықәса нанҳәам­за
17 азы. Аҭара ақыҭа Очамчыра араион.
«Апырпыл џьыка» – абри ажәабжь абас гәалашәара ҳа­
сабла ианиҵеит 68 шықәса зхыҵуа Р. Шь. Быҭәба 1968 шы­
қә­­са ԥхынгәымза 20 азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ҩаха-ҩымш амшә аҭыҩраҿ» – 67 шықәса зхыҵуа,
Џьгьарда инхо, Уанчка Ашәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968
шықәса цәыббрамза 3 азы. Очамчыра.
«Шьхатәылатәи ахҭыс џьашьахәтә» – 80 шықәса зхыҵуа
Леуарса Чаҵәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп, 1960 шықәса мша­
ԥымза 8 азы. Гәыԥ ақыҭа, Очамчыра араион.
«Ҩ-ҟамчык» – 41 шықәса зхыҵуа Заур Џьынџьал
иҳәам­ҭоуп. Ианҵоуп 1978 шықәса нанҳәамза 6 азы.
Очамчыра.
«Ажакьа иазку ажәабжь» – 70 шықәса зхыҵуа Миха
Џьын­џьал иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1962 шықәса жьҭаарамза
17 азы. Афон Ҿыц (Ԥсырӡха).
«Агәаӷьра» – 90 шықәса зхыҵуа Мураҭ Ацанба иҳәам­
ҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын 5 азы. Ангиса,
Баҭым.

«Сыҵәҵәа аҭоурых» – 90 шықәса зхыҵуа Мураҭ Ацанба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1967 шықәса ԥхынҷкәын 6 азы.
Баҭым.
«Ухы ухагылазарц уҭахызар иугәалашәаша» – 63
шықә­са зхыҵуа Таиа Быҭәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1955
шықә­са жәабранымза 17 азы. Аҭара ақыҭа, Очамчыра
араион.
«Ахацәа ԥсыҽқәеи аҭаца леишәацәгьақәеи рзы ахәшә»
– 75 шықәса зхыҵуа Ҭамшьыгә Хьиба иҳәамҭоуп. Иан­
ҵоуп 1967 шықәса нанҳәамза 16 азы. Очамчыра.
«Сыхҭырԥа исызнауз, мамзаргьы ататацәахара уахькылнаго» – 65 шықәса зхыҵуа Дауҭ Хышба иҳәамҭоуп.
Ианҵоуп 1968 шықәса лаҵарамза 14 азы. Лӡаа ақыҭа, Гагра араион.
«Сшыԥсылманхаз аҭоурых» – 72 шықәса зхыҵуа Шьрын
Аргәын иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1971 шықәса цәыббын 4 азы.
Тҟәарчал, Аҟәарчаԥан.
«Анышәынҭрақәа рылԥха» – 80 шықәса зхыҵуа Зосим
Лабахәуа иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1968 шықәса жәабран 9
азы. Очамчыра.
«Чаҵә Чагәи Гогәуа Ночеи» – 72 шықәса зхыҵуа Жора
Чаҵәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1965 шықәса лаҵарамза 15
азы. Аҟәа.
«Чагәи Ночеи ражәабжь иацу, мамзаргьы Ахаза ашәхыз
шаарттәу» – 72 шықәса зхыҵуа Жора Чаҵәба иҳәамҭоуп.
Ианҵоуп 1965 шықәса лаҵарамза 10 азы. Аҟәа.
«Чагәи Ночеи ражәабжь иацу иацу.» – 72 шықәса зхы­
ҵуа Жора Чаҵәба иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1965 шықәса
лаҵарамза 10 азы. Аҟәа.
«Қевқентәи аԥсра» – 70 шықәса зхыҵуа, Ҭырқәтәыла
Адаԥазары ақалақь аҿы инхо, Раиф Бганба иҳәамҭоуп.
Ианҵоуп 1975 шықәса жьҭаан азы. Аҟәа.
«Аԥсҳацәеи ахьы шьабысҭа-цәеи, Амза аареи ражәа­
бжь» – 68 шықәса зхыҵуа Р. Шь. Быҭәба игәалашәарақәа
рҟнытә. Ианҵоуп 1968 шықәса ԥхынгәы 15 азы. Аҭара
ақыҭа, Очамчыра араион.

«Ауаҩы Адгьыл данықәнагала раԥхьаӡа дахьызхаз
иазку аҳәамҭа» – 65 шықәса зхыҵуа Харитон Быҭәба
иҳәамҭа. Ианҵоуп 1984 шықәса нанҳәа 20 азы ақалақь
Пинск-Минск, Белорусиа. Иара убас 75 шықәса зхыҵуаз
Абыџь-иԥа Кәыҵныи Таииа иҟынтәгьы ианҵан 1975
шықәса кәыркәа 20 азы Аҭара ақыҭа, Очамчыра ара­
ион. Аҩҳәамҭакгьы хеибарҭәаан еилаҵоуп. Ажәытәӡатәи
аԥсуа џьар(а) иазку аҳәамҭа – 77 шықәса зхыҵуа Кәасҭа
Бырдӷә иԥа Ԥлыи (Ԥлиа) иҳәамҭоуп. Ианҵоуп 1985
шықәса лаҵарамза 15 азы. Лыхны ақыҭа Гәдоуҭа араион.
Ианҵоуп иара убас 52 шықәса зхыҵуа Лили Воу-ԥҳаи 59
шықәса зхыҵуа Ушьа Аҳә-ԥҳаи рҟны 1978 ш. кәыркәа 16
азы Маскәа.
ИАН Ы ЗҴАЗ И ЗКН Ы
Заур Расым иԥа Быҭәба диит 1942 шықәса нанҳәамза
16 азы, Очамчыра араион, Аҭара ақыҭан. Дрылгеит ГИСХ
асубтропикатә факультети, 1965 шықәсазы, Аҟәа, нас М. Ло­
моносов ихьӡ зху МГУ ажурналистикатә факультети, Москва.
МГУ ажурфак хәышықәсатәи апрограмма ҩышықәса рыла
далгеит 1979 шықәсазы.
Заур Быҭәба акыр шәҟәы дравторуп, иҩымҭақәа реизга I
атом ҭыҵхьеит.
Апроза адагьы, поетуп, драматургуп, еиҭагаҩуп, публици­
ступ; илитературатә ԥсевдоним, хьыӡшьара – Маик.
Заур Быҭәба аус иухьеит: екскурсиа мҩаԥгаҩыс Аԥсни Мра­
ҭашәара Кавкази амаршрутқәа рыла; агазеҭ аредакциаҿ:
еиҭагаҩыс, ақыҭанхамҩа аҟәша аиҳабыс, аредактор иха­
ҭыԥуаҩыс; ашәҟәҭыжьырҭаҿ редакторс; иҭижьуан, редак­
торсгьы даман ихатәы газеҭ «Аԥсуа ҭоурыхқәа»; Аԥсны
Аџьынџь­тәылатә еибашьра 1992–1993 шықәсақәа рзы Мра­
ҭа­­шәаратәи афронт аҟны дпублицистын.
1954–2009 шықәсқәа рыҩнуҵҟа Заур Быҭәба ажәлар
рҟны, Аԥсны анҭыҵгьы деимданы, ианҵаны еизигеит «Чаҵә

Чагә ихҭысқәа» зыхьӡу ашәҟәы. Еизигеит иара ихарџь ала –
истуденттә стипендиеи нас иуалафахәи рыла, усҟан иҟар­
ҵоз, иршоз «командировочные», «суточные» ҳәа аҳәынҭқарра
аҟ­­нытә цхыраарак имоуӡакәан, ԥсышәалеи урысшәалеигьы
еиҭа­гангьы иҭижьт – абригьы аԥхьаҩцәа ижәдыруазааит.

ЗАУР БЫҬӘБА

АԤ С Ш ӘА
АХ ЬХ Ь ЫШ ЬҬ РАЛ А
А ԤСШ ӘА АМ АӠАҚӘА РАХ ЬТӘ
Аԥсшәа бзиа избо аҿар шәзы

● Ажәытәӡан аԥсшәа амҵәыжәҩа (амҵәыжәаҩ)
аман, иԥырхьеит, рҳәон.
● Аԥсшәа Адунеи иақәлоуп.
● Аԥсуа иҭоурых ыӡӡом (ԥсра-ӡра ақәым) – уаҩ
дахьзымнеиуа (дахьзымхало, дахьзымҩаӡо) иҟоуп
(иҵәахуп, икнаҳауп).
● Мҵәыжәҩала Ахаззеи87 (Ахаӡӡеи, Ахаӡӡа) ихалар­
гьы (иҩеиргьы) – аԥсуа иҭоурых аанарԥшуеит
(цәырнагоит).
● Ажәытәӡаӡан Ецәаџьын88* ианҭанхозгьы ыҟан,
игәаҩан, рҳәон.
● Ажәытәӡан аԥсуаа-ашәқәа ишәышәны ицәа­жәоз­
гьы ыҟан.
● Зхатәы бызшәа ззымдыруа – ҳәахәдашәа дыб­
жьаӡуеит.
Ажәлар рҳәамҭақәа рҟынтә

Ахаз(з)еи – Марс (Хәылԥыеҵә, Ашәыеҵә, Ашәшәаеҵә). Атәы­
ҩа Зхагылоу Аха ҳәа абасгьы ахьӡ зҳәоз ыҟан.Еҵәаџьын, Еҵәаџь(еи) – Сатурн. Амацәаз Зхаз (Зхоу) Аха(жә)
ҳәа усгьы иашьҭаз ыҟан, Еҵәаџь(џь)ына, Еҵәаџь(џь) ара(жә) ҳәа
зҳәозгьы. («Чаҵә Чагә ихҭысқәа», 2009 шықәса аҟны шәрыхәаԥш).
АԤ Х ЬАЖӘА ЦЫ НХӘРАС
Ажәытәӡан аԥсшәа амҵәыжәҩа аман, иԥырхьеит рҳәон
ажәабжьҳәаҩцәа. Уи ус акы иалаҟаӡамкәаны абиԥарала еим­
до абас рҳәарымызт. Аԥсшәа ицәырнаго аҭоурыхқәеи, иара
амаӡақәеи, ахаҭа аиҿартәышьеи иахьанӡагьы иахьынӡахәҭоу
иҭҵаам, ицәыргам, иӡыргам.... Уи аҟаҵаразы, раԥхьа иргыла­
ны, иара амаӡашәарқәа89 рызегь алдыраатәуп, ажәытә ԥсшәа
цқьа еилырхны иалаԥштәуп, амаӡаԥхьарақәа ахьалаҵәаху
гәаҭаны, ирҳәо змааноу закәу еилкаатәуп... Уимкәа, ҳарҭ иа­
хьа «анбан» ҳәа ҳзышьҭоу ажәа закәызеи? Изтәыда? Ԥсуала
уи абызшәшәара ауп – ашәырҵла шәшәаны иаҿо шлеиуа еиԥш,
абызгьы шәшәоит – абыз шаҟа шьҭыбжьы азыҳәо ауп. Иур­
кьаҿыр – абызшәшәар, ма абызшәар, акәхоит. Ажәар, амзар...
ҳәа шҳамоу еиԥшшәа. Ицәгьоума абри, ҳхы изаҳ­мырхәозеи?
Жәытәан абри абызшәар ҳәа абра уажә сызҿу даҽа ҩ-хьӡыкгьы
аман рҳәон. Иара абыз ахаҭагьы даҽакалагьы ирҳәон, ҽа
хьӡыкгьы аман, убарҭ рцәыргара зылшо аартра ҟаиҵоит ҳәа
усгьы рҳәон ажәытәуаа, ажәабжьҳәаҩцәа дуқәа.
Ажәытә ԥсшәа аилкаара, аҿиашьа аҭоурых ацәыргара,
амаӡақәа аҵдыраара арласуеит, иарманшәалоит ҳашьцәа
абазақәеи (ашәқәеи ашәуақәеи) адӷақәеи рбызшәақәа рдыр­
ра, ҳашколқәа рҟны урҭ маҭәарны ирҵо аҟаҵара. Иара дара
рҟынгьы, Нхыҵ, аԥсшәа дырҵара аҭахны, иахәҭаны иҟоуп. Ари
уажәы, иахьа иауеит, иауанаҵоуп ианыҟаҵатәугьы... Раԥхьа
ашкол-интернатқәеи ахатә школқәеи рыҟны акәзаргьы...
Абри абас акәхароуп. Даара изызхәыцтәу акоуп...
Егьыс, аԥсшәа ахьхьышьҭра аҭаԥшра – ажәа алԥшаан,
ажәа алҟәшәаан, лыԥшаахла аҳәоу ашьақәыргылара, усалаАмаӡа зҵаҵәаху ажәақәа зыҽӡаны ирылагылоу ажәытә
шьҭыбжьқәа.

ацәажәара уаҩ дарԥшӡоит, иажәахә арбеиоит, иҽхәаԥхьыӡгьы
ҳаранакуеит, харагьы инанагоит. Аха ари ус иагьымариам,
аҽазыҟаҵара аҭахуп, уи анулшогьы ухы ҳаҭыр анақәуҵо ауп,
уанпатриоту ауп... Ажәытәуаа ус рҳәон, Анцәа ихаҭагьы
аԥсышәала дцәажәоит ҳәа. Уи абызшәа зҳәогьы илаԥш рхуп
ҳәа. Иахьагьы усакәхап... Усакәхааит!!!
Жәытә ԥсышәала ахьхьы(ахьхьа) аӡыхьӡқәа иреиуоуп,
ӡыхьуп, ӡыршьҭроуп, кәара хәыҷуп... Иахьатәи «ахьышьҭра»,
«ахьыршьҭра» жәытәан «ахьхьыршьҭра» акәын. Абри ашәыҟә
хәыҷы ахьӡ аҟынгьы ҩ-хьӡык зсыргылаз уиоуп, ажәытәра иаҳа
ицәырнагоит. Иара ажәеилырхраз, ажәеилыԥшаараз, аԥсшәа
амаӡақәа ахьамоу ашҟа анарԥшраз цыхраагӡак иаҩызоуп,
аԥсшәа бзиа избо аҿар шәзы иҭыжьуп, аԥсшәа ахьхьышьҭра
шәҭанаҵоит, шәареимдоит... Ҳаԥхьаҟагьы аԥсшәа амаӡақәеи
аԥсуа жәытә ҭоурыхқәеи бзиа избо аҿар шәзы абри еиԥшу
ашәҟәхәыҷқәа иҵегь ҭыжьхоит. Ари актәиоуп, уи ацәаҿгьы
иарбоуп.
Аԥсшәа шәҵала! Аԥсшәа дшәырҵала!
Аԥсшәа бзиа ижәбала! Аԥсышәала шәцәажәала!
Зхатәы бызшәа ззымдыруа – дуаҩыбжоуп.
Зхатәы бызшәа ззымдыруа – дрылаӡуеит.
З. Б. (Маик)

ЖӘАБ ЖЬ ЛА АЖӘЕИ ЛЫԤШААРА

ХЬА
ЧАН

Ҽ

нак зны сан ԥсрак ахь шьыжь дцеит. Са ус схәыцт
шьҭа Доу сцан хьак сфап ҳәа. Хьа чан ауп. Доу
ԥыҭк бжьоуп.
Жәхьан еиԥш сцеит. Амш ԥсҭҳәацк хым.
Доу снеит. Ԥсҭоуп. Бна дук. Ҷытбжьык гом.
Хьаҵла дук збан, ҟәазк, чаҟәк ҟәшәан такә сфеит. Нас
ус схәыцт сан лхәы ҳәа ԥыҭк шьҭых шьҭа сцап ҳәа. Ус
снеҩс ҵла мҵак аҿ уац чаҟә дук збеит, ҿыцк. Мшәушь ас
зуз сҳәон еиԥш, наҟтә «ҷақ...» ҳәа, нас «ҿаԥ..., ҿаԥ...» ҳәа
бжьык геит. «Ҿаԥ..., ҿаԥ...» ҳәа геит ҽа знык.
Мшәуп сҳәан, аф ҭҟьа еиԥш, сыҩн снеин, хьақәцә схалт.
Нас, шьҭа сыԥс соут сҳәан, махә шәпак сҽықәк, сҟытбжьы
мго, уахь схы рха, кыр збоушь ҳәа, стәеит... Хаҳә ҟәазк
скуп... Ус кагь збом, быжь гом...
Ҟаҳ, нас сцәырҵп ҳәа збан мшәык тәеит, сус цәгьоуп
сҳәан, уа сҽықәк, уахь схы рха стәоуп, стәоуп – кагь збом,
быжь гом. Ус наҟтә ҳәа цәыбб дук ҩылҵт, «ҿаԥ..., ҿаԥ...»
ҳәа ац бжьы го, ԥышә ҩызк, ац лкьы ду збоит – бын ҳәоуп.
Нас «ффышқь..., ффышқь...» ҳәа шақә ҭҟьак иаст, иаргь
ҭгылт-мышә фҩу, мышә уац фҩу, ма уаҩ фҩу – ак ахьт.
Иаргь шәар, мышә дугь шәап сҳәан, «шәит..., шәит...» ҳәа
сҟьан,90 иақәк схаҳәҟәаз сыршәт – «бық» ҳәа ақә иақәшәт,
иаргь «ҩаҳ..., ҩаҳ..., ффышқь...» ҳәа шьҭахь наҟ иаст.
Са уа маҷк ус сҽықәк стәан, нас ҵҟа слеин скаԥт. Мшәык
тәоуп ҳәа сшәо, сан лхәы хьа ԥыҭк шьҭых, сыҩн сцеит.
Атрышә асра...

Уажә шәарҭ дшәеит шәҳәаргь, шьҭа бна дук ахь ус еиԥш,
уаҩ заҵә кьацә ҳәа, сцом. Ҽаӡә ус дцо збаргь зуам. Уаргь
аӡә дга, ма хҩык шәца, нас кыр жәбаргь, мышә шәоит.
Абжьгара
Абри ажәабжь хәыҷ шаак (цырак, слогк) иҟоу жәа лыԥ­
шаах мацарала иҩуп. Шәаргьы ижәҩы абас еиԥш иҟоу
ажәабжь кьаҿк, аҵакгьы шәазхәыцны, ак аҳәо, бжьарак ҟа­
наҵо. Ишәцәыцәгьахаргьы, шәареимдоит, абызшәа аилырхра
шәықәнаршәоит, шәмыццакыкәа, шәаҟәымҵкәа шәҽанышә­
шәа. Ҳәоу-ҳәоула акәзаргьы, ҩымш-хымш, мчыбжьык рыла
шәымч ақәхоит, шәхатәы бызшәа аԥсшәа ахьынӡажәдыруагьы
шәнарбоит.

УМШӘАР – Џ ЬАЛ КЫ
УАХЫԤТ!

У

ажәы сыгәра зымго дҟаларгь ҟалап, аха сзықә­шәаз
атәык сҳәарцы сҭахуп, шәӡырҩы.
Шьыжьык азы Хәылҵышьх ԥсҭеиҳәак иҭаршә ҿаҟьак
сыхәнон. Сзышьҭаз уиоуп – ашьхымз ахьҭаз азы сеимдон.
Абри аган иҭоуп рҳәоны саҳаит, хакы аҟны џьара избар,
уашьҭан иԥшны изгарц сҭахын.