LatinHärber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.
Аԥсуа поезиа - 7
Süzlärneñ gomumi sanı 1705
Unikal süzlärneñ gomumi sanı 1310
0.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
Доуҳамчк ҳацын жәынгьы-ҿангьы,
Доуҳамчк ҳацуп иахьагьы.
Ҳҽеидаҳкылар ажәытәгьы-аҿатәгьы,
Ҳԥеиԥш ссирхоит еиҳагьы.
Шәхынҳәы, ҳашәцәа, шәа ишәыдгьылуп,
Знапқәа рхахан ишәзыԥшу.
Ҳашьха дуқәа шәывагылоуп,
Иаҵәарала ихырку.
УХЬӠ УЖӘЛАР ИРЗЫНХЕИТ
Сергеи Багаԥшь ихьӡынҩылоуп
Ушькыл кырҭа рибарҭомызт,
Ушуаҩгәыразыз баны.
Ражәа ԥсыда еигӡаӡомызт,
Ажәа рыцын ихыркны.
Аха уара урҭ урхысхьан,
Урҭ ураҩсхьан ирацәаҩны.
Амҩа ҭшәара уа уанысхьан,
Уа ууаҩра ҳаракны.
Егьа жәахьанҭа рҳәаргьы,
Аҭак зныкгьы иҟаумҵеит,
Агәыԥжәара уақәдыршәаргьы,
Гәыла иугеит, адәахьы иумҳәеит.
Ажәла дуқәа ушырхылҵшьҭроу,
Изныкымкәа ишьақәурӷәӷәеит.
Аԥсуа хаҵа ишихәҭаҵәҟьоу,
Ухьыӡ ужәлар ирзынхеит.
АМРА СЫЦУП САХЬЦАЛАКГЬЫ
Амра сыцуп сахьцалакгьы,
Амра агәылаԥхоит сызҿу.
Амра ахылҵуеит сзыхьӡалакгьы,
Мрамҩоуп сыдгьылаҿ сызну.
Амра сыцуп, избан акәзар,
Амра иааӡаз сцәаҳәа рызкуп.
Урҭ адгьылаҿ рышьҭа нхазар,
Рдунеи мраны ихыркуп.
Амра шәыцыз, амра шәхылҵла,
Ҳашьҭра инықәлан зкалам зкыз.
Шәымралашан ҳадгьыл шәнықәла,
Шәцәаҳәа ауаҩы лаша изкыз.
Ауаа лаша ҳадгьыл иақәын,
Мрашәахәаны араҟа ииз.
Рыԥсы зқәырҵаз ҳадгьыл акәын,
Уи абираҟ шьҭыхны ишәкыз.
Валентин Кәаӷәаниа
1959
ИМИЦ АМШҚӘА СЫРҬОУП...
Угәы нзырхада, иуԥхада,
Убла ихыҵуам хьааи гәырҩеи?
Уҭынхадоушәа узырбада,
Уахашҭызшәа адунеи?
Шцәыҵашоурогьы иахьала,
Убаҩ улыԥсаауеит – хьҭоуп,
Улаԥш кыдхалеит ухала,
Наҟ ахара – угәыӷырҭоуп.
Аԥсаатә рашәагь зных уардагәоит –
Рхыгараҵәҟьа мчуп, имчы.
Ԥсҭазаарак, хыҭҳәааушәа, иугәоит,
Иахукааит гьамас? – аҟамчы.
Иарбан ԥхыӡу, иарбан хәыцроу,
Хаҭала ухҭазкуа ҿаҟьаҿас?
Нас, иуҳәаруеи, иарбан ӡхыҵроу
Ухшыҩ иаԥгылауа: «уаанҿас!»
«Ашара, иаҳзеилоушь, – угәы уҭахәыцуеит, –
Еиуарак ҳәа аханатә?»
Абыржәы уҟазшьа нахукааит
Аҭынчра – иаанрыжьыз аԥсаатә.
Ак сзалоуп ҳәа уазыԥшӡамзаргь –
Амш иагәылԥхаауеит мрак.
Ааԥынрак адәы иаҭаазаргь,
Ухаҭа уҭаршәыхуп дамрак...
Убасшәа сыҟоуп саргь иахьала:
Сыбаҩ сылыԥсаауеит – хьҭоуп.
Ӡәыр сибома?! Маӡа, схала
Имиц амышқәа сырҭоуп!
***
Ҿаҳа-ҿымҭроуп уажә ҳабжьара,
Ҳаибабом, иаҳхоуп ашәшьы.
Сықәҟьан сыҟоуп сара сшьара,
Слымҳа иҭаҩуам амш абжьы.
Исҳәаз ажәа ԥсы ахаӡамшәа,
Цәала цәажәаран ибшьоу?
Зегь еижьагоуп, бҳәоит, быхәмаршәа,
Мшәан, нас, иарбану иԥшьоу?!
Хыхьуп, гәыхьуп былабара,
Бымбара акәзар – уигь гәырҩоуп.
Ӡәыр дашазар аԥсабара
Нцәахшаҵас – убри ба боуп!
Снеиуеит иаваршәны гаҿала,
Снеиуеит, цәыӡда, сыԥшаауа.
Амшын цәажәозар ба бҿала?
Ацәқәырԥ сзааиуеит ишьқьыруа...
Сықәҟьан сыҟоуп сара сшьара,
Слымҳа иҭахәмаруам быбжьы.
Ҿаҳа-ҿымҭроуп уажә ҳабжьара,
Бызбаӡом, исхоуп ашәшьы!
***
Садызгалеи, садзыԥхьалеи,
Садызжьалеи џьоук ркәакь?
Ариабжьарак сыԥхыӡ далоуп
Ааԥын иамазкуа ҭыԥҳак.
Сазыԥшӡамкәа, ус машәыршәа,
Еиқәшәоит ҳамҩақәа џьарак.
Слаҩсуеит, дсаҩсуеит, слызгәамҭазшәа,
Иҟалҵашам, мап, зыԥшрак.
Ԥшьшьаала днеиуеит лныҟәашәала,
«Уҟаз, сымш!..» лҳәарашәа.
Ах, ишԥасҳәари ажәала,
Дысгәаԥхоит уи уамашәа!
Данызымбо, исымоуп гәалак,
Избарц сашьҭоуп лхабар.
Ааԥын гәырӷьахә лҽагәылак,
Аа, дахьааиуа лара, абар.
Сықәра зықәроу уи дрызгәаҭом,
Рхы-рҿы иқәызбом гәырҩак.
Сарах сымши сыҵхи лшаҭом,
Ҭынчра сылҭомеи зынӡак.
Иаҳхылаԥшхәу, сзадуԥхьалои,
Сзадужьалои џьоук ркәакь?..
Аха ишԥазуеи, сгәы сзеиқәҳәалом,
Цәгьа дысхәыцырҭоуп ҭыԥҳак!
Зураб Џьапуа
1960
СЫДГЬЫЛИ САРЕИ
Сыдгьыли сареи ҳанеизынха –
Аԥсы сылалт,
Сыԥсы алалт,
Ашьа сылалт,
Сшьа алалт...
Сыдгьыли сареи ҳанеиҟәгаха –
Нышәуп –
ԥсысгьы,
шьасгьы,
иҳалоу!..
САҬАНЕИ ДХАХАЛАП, ДЫШХАХАЦ...
Гәаԥшҳәыџьҳәа дхахо,
Саҭанеи-Гәашьа,
Аҽыҩҳәа дықәԥало,
Саҭанеи-Гәашьа,
Бзыԥ аԥшаҳәа днавалеит,
Саҭанеи-Гәашьа...
(Жәлар рҳәамҭахьтә)
Саҭанеи дхахоит дышхахац,
Лдарды аххаҳәа игьежьуеит,
Зықь уаса ирықәҵыз лхахан,
Рҳа, рҷышь еилырга дгьежьуеит.
Бхахала, Гәашьа, бхахала,
Бхьынап шьҭахьҟа ибмырқәацан.
Зықь уаса ирықәҵыз хахала,
Ббырфын хац мыцхәы ибмырххацәан.
Сыдгьыл-шьац иаҵәа-ласа,
Саунау лылу, Гәашьа лдарды!
Иухыԥсааз рыбаҩ уԥсы ианалоуса,
Иԥсхьоу зегь иухарҵеит рыԥсы.
Саргьы мышкызны ус сноухыӡаар,
Унасхыԥсаа уцар ҟалап.
Аха агьежьра уаҿызаап,
Снышәнап ԥсым-бзамгьы игьежьлап.
Саҭанеи дхахалап дышхахац,
Лдарды аххаҳәа игьежьлап.
Азқьышықәсқәа рымшқәа хахан,
Рҳа, рҷышь еилырга дгьежьлап...
АХӘЫЛБЫҼХА
Ажәҩан алаӷырӡ ҭыкәкәа,
Ахәылбыҽха ақәа аныхкәа –
Адгьыли ажәҩани ршара
Ахьтәы маҟа намӷаҵа,
Амра ԥхныга – ажәҩан аблагә
Иаалҵит алҩақ ԥсҭҳәақәа рыбна.
Аԥардеиԥш аԥсабара аатит,
Ашьхыцгьы ашьҭалт амати.
Анатоли Лагәлаа
1961
АРА АԤСУА ИҼЫ АԤХЬА ИЦАЛАРОУП!..
Урҭ рымҩақәа еихалоит, еихыҵуеит,
Рхы иахьынҭашәо инықәланы ицоит.
Иаҳзеиӷьу дызусҭада, ихәыцуеит,
Иҟазшьа бааԥсқәа иаразнак ирҵоит...
Аха зегьакоуп дара рзыҳәан,
Ус баша рдацқәа дырӷәӷәоит...
Ирыҭ уҭахызаргь ҽыԥныҳәа,
Ирзеиӷьу акы ахьырбаша еихоит...
Уажә ирбама сеидру аԥша ахьасуа,
Еиҭах иаадыртуеит дара рхышә...
Ҳа ҳчеиџьика ус узацәхасуам,
Ҳа ҳаламыс узықәҵом уқьышә.
Ҳа иҳақәымшәо дарбан ҟазшьала,
Ҳахьынҳалом зынӡак аӡәы итәы...
Ҳаԥсадгьыл кәабоуп ҳара ҳшьала,
Игеит ҳаӷа наҟ иԥсгатәы...
Шьҭа ҳадгьыл иацәымӷу ҟамлароуп,
Шьҭа шәытак амоуроуп ҳбызшәа.
Ара аԥсуа иҽы аԥхьа ицалароуп,
Маҷк ахы шьҭых, иҽырбашәа!
ЗХЬААҚӘА ЗГӘЫ ИҴАЛАЗ...
Аӡӷабцәа саҩсуеит иахьак илахҿыхӡа,
Аӡы ихшәылоу аҵааиԥш, рыбла ҭыџьџьоит...
Сгыланы срыхәаԥшуеит урҭ санырхьымӡа,
Сгәала сынмырԥшӡо, анкьеиԥш сыччоит...
Иҟан урҭ лафла рхызегь анҭысҟьоз,
Апроспект зегьы ҳамҽхакны ҳарҭ ҳананыз...
Наҟ инаҳԥырҵуан заа згәы зымҟьоз,
Ма зынӡа инамцхәны уа згәызҽаныз...
Еҵәаџьаа акакала зны ирыԥхьаӡахуан,
Нас дасу иқәнагоз иеҵәахә ршон!..
Изҭахыз ззымхоз жәҩанаҿ днаӡахуан,
Ма иоурц азыҳәан дықәԥраан дкәашон!..
Зных ҳхәыҷра ҳиааины ԥшьаала ҳаицәхасуан,
Иргәаӷьуаз ссирын усҟан ҳнапқәа!..
Даргьы ирҭахӡамызшәа наҟ иҳагәҭасуан,
Ихааӡа ишҭыԥсаауазгьы аабон урҭ рыгәқәа!..
Нас ҩыџьа-ҩыџьала ԥшьаала ҳнеиааиуан,
Апальмақәа рымҵан еибаҳҳәон маӡак...
Зны-зынла ҳаҷкәынра ԥшатлакәны иаҳзааиуан,
Иахмырҟьакәа ианаҳгәаӷьуазгьы ыҟан гәыӡрак!..
Сгылоуп уажә ԥшьаала амшын ду схыԥшыло,
Адәаҿ ибылгьо алымқәа реиԥш,
ацәқәырԥ ҽырбоит...
Зҭаацәа аҩны иҟам, маҷк идыԥшыло,
Зхьаақәа згәы иҵалаз, сиеиԥшушәа збоит...
АХА ҲАРА ҲЗЕИԤЫРҴУАМ!..
Аџьмақәа срыцын, усҟан схәыҷын,
Исхыҵуааз рацәакгьы.
Џьара иаамҩахыҵыр, ирықәшәон аҷын,
Избон иахьцалакгьы...
Ӡӷабкгьы лыӡар убрахь иаалцалон,
Ҭынч илырҳәырцаз...
Ранацәа рыҟаабжь харантә игалон,
Уахь ихынҳәырцаз...
Аха ла ллеишәа даара ицәгьан,
Аҩ иҵалцалон!..
Ара аҳаскьын еиҵәагь уамашәа ицқьан,
Игәырӷьаҵәа ихалон...
Са сыџьмақәа урҭ аарбаны ирымуит,
Ртәыҩа иахадыршәуан!
Зынӡа ишаҳмаҳауазгьы дара рҟәиҭшәиҭ,
Аӡы аныдлыржәуаз.
Ҳа ҳаџьмақәеи ҳаӡари еилалар сҭахын,
Нас ҳаицыхәмарларц...
Уимоу иаазгеит аҳаскьын сырхын,
Ԥыҭрак иадхаларц...
Аха лара еразнак лқьышәқәа лырчын,
Иҟасҵаз лгәамԥхеит.
Аԥсык ауп исыгхаз исамхаҟьарц сҷын:
– Ибыҵалеи, дадхеит?!.
Исҳәаз убриаҟара дарччеит лара,
Лыӡаргьы лхашҭит!..
Сыџьмақәагь ӡибнаҟа идәықәлеит ҳәра:
– Уахь еиӷьзар гәашәҭи!..
Аамҭагь шҳацәнеиз ҳамбеит хәылԥазӡа,
Амзаҵәҟьагь цәырҵуам.
Сыџьмақәеи лыӡари еиламлеит зынӡа,
Ҳаргьы ҳзеиԥырҵуам!..
Саида Делба
1965–1992
***
Инҳажьуада? Зегь ҳцамҭаз аӡә дынхароуп.
Аӡәы ирцәароуп аҵыхәтәантәи ацәашьы,
Аӡәы имала ицәаара ҳнахьыԥшлароуп,
Аӡәы ирхәмарроуп аҵыхәтәантәи аҽы.
Инҳажьуада? Аӡәы ҳашьҭахьгьы дынхароуп,
Ҳаҭгәын гәык иаирклароуп ацәашьы,
Иҵыхәтәантәихаз ашәаҵәҟьагь иҳәароуп,
Иҵыхәтәантәихаз ҳахьӡқәа ҳәаны.
Инхода алашьцарақәа ирынхало?
Аӡәаӡәала ҳазҿиҭлароуп ҳанцо,
Аӡәаӡәала ҳаԥс-цырақәа зыдхало,
Аӡәаӡәала – зыда ҳхарахо.
Адгьыл-хәаҿы дгылан даҳзыԥшлароуп,
Иԥсымацароу аҵыхқәа ҭагӡо,
Аӡәаӡәала ҳахьыӡқәа иҵалароуп,
Анышә хьшәашәа ашәҭ хьшәашәа нахҩо.
***
Шәысхьымҵәыуан имҵәыуац,
имгәырҩац бӷьыцқәак,
Са сакәзар шәа шәылабжыш уаҳа исҭахӡам,
Шәымҵәыуан дыԥсызшәа зхы
зхашҭхьоу насыԥдак,
Са сынасыԥ еиӷьу насыԥ ҟамлаӡац.
Сыԥсызаргьы сыԥсит сара сыдгьыл санықәны,
Сшьа цқьа цәыкәбархан са сӡыхьқәа ирыхьӡеит.
Сыԥсызаргь сыԥсхьеит сара сышьхақәа нықәны,
Сышьхақәа рымҵан мҩагәылган сынхеит.
Мҩахәасҭан сырҿысуеит мҩацәгьа гәырҩагақәак,
Ҵла рдацны са салаӷьеит сыдгьыл аԥсы.
Ихьаау, имчыдоу, игәаҟхьоу мҩа гәҭыхақәак
Рымҵаҿ са сыӡхьеит, сцәыкәбархеит уажәы...
Шәысхьымҵәыуан имҵәыуац,
имгәырҩац бӷьыцқәак,
Сыԥсызаргь – са сыӡра, сыԥсра џьабатәӡам,
Сгәы сшазар сызмырӡша ҩ-гәҭыхак сыгәҭыхан,
Сгәы зшазоуп нас уаҳа сыԥсра џьашьатәӡам!
ГӘЫКАЛА ИСҲӘО...
Аеҵә, шәанысымбогь ажәҩан ду хышәҟьала,
Ажәҩан шәанамам шәыда иҭацәуп.
Сыбла шәанамбогьы, ацәқәырԥа, шәҵәыуала,
Шәылаӷырӡ змам уи амшынгьы заҵәуп.
Са сыда, са сыда ари адгьыл заҵәымзаргьы –
Аеҵәа шәыдлаԥса ажәҩан заҵәуп.
Гәҭыхак исхамышҭыц сажәақәа ирнышәазаргь,
Сылаӷырӡ иалҵхьоу ашәа ҳәатәуп.
Сыбла шәанамбогьы хаҳәқәак шәеицәажәала,
Арҩашқәа шәыцәқәырԥ ласхьырсны шәцала,
Сышьхақәа гәахәала хаҵарак шәаҳәала,
Иҟамло лакәқәак рыӡбахә шәҳәала...
Сыбла ианамбогьы амцақәа еиқәышәҵала,
Сыбла ианамбо гәыла сбыллап.
Хаҵашәак, гәырӷьашәак гәыкала шәаҳәала,
Гәыкала иҟаҵәҟьоу рымцахә еиқәхап!
Са сыда, са сыда ари адгьыл заҵәымзаргьы,
Сҵеи мыш уа удлаԥса сыдгьыл ҭацәуп.
Гәыкала исҳәахьоу гәыкаҿ иԥсызаргьы –
Урҭқәа сызрылаӡаз уашәахә ҳәатәуп...
Гәында Кәыҵниа
1965
***
Аҵх адаҟьаҿ
ухьӡ анҩылан,
Амш адаҟьаҿ –
сара сыхьӡ.
Ашәҟәы анаатуаз
ҳаиԥылон, –
Ахы ыҵнахуан
аӡыхь.
Амши аҵхи
еиқәшәаӡомызт,
Ашәҟәы адаҟьақәарҿ
еиқәшәон.
Урҭ ргәеисыбжь
еиқәтәаӡомызт,
Са сшырзыӡырҩуаз
сыршон.
Ирыҩуан аԥсҭазаара
ажәабжь,
Алагамҭеи анҵәамҭеи
змам.
Амши аҵхи
анеицәажәо,
Ражәа амҵәыжәҩақәа
ҿаҳәам.
Ахы иақәиҭуп
аԥсаатә еиԥш,
Гәырӷьаҿҳәашоуп
Ажәа аира!
Ашәҟәы анҩылара
са исаҭәоуп,
Уи Ашәҟәы аԥхьара –
уара.
***
Сара ссаркьоуп,
Усныԥшыл,
Усныԥшыл,
Сыԥшуп,
Сааԥсеит.
Уара улаԥш зны игәынкыл,
Уи шыгәхьаазгоз
Саанхеит
Убри амш аҿы,
Убри аҽны
Сара сахь шьаҿак уааскьеит,
Знык уцәаара снахьырԥшны,
Сахьухьымԥшуаз унаскьеит.
Сыԥҽуаз џьысшьон санухашҭ,
Сԥыхха сцон зны уансыцәца,
Исныԥшылон сџьашьаны,
Аҵх, амш, нас аԥша.
Еицакзар уа уԥшра,
Уаар, усзымдырыр ҳәа сшәон.
Игәхьаазгоз улакҭа
Ссаркьа-хәыцра иазынхон.
Хара уҟан, уеибашьуан,
Ма уахьымаара ушьҭын.
Усаркьа хәыҷ ара игәыкуан,
Џьара икаршәын, иузыԥшын.
Иухашҭит ишыҟаз ухы-уҿы,
Иухашҭит ублақәа ирыԥшшәыз,
Асаркьа кнаҳауп аҭӡаҿы,
Уҷкәынра ацәаара ахьаныз.
Инхон асаркьеи ауаҩи,
Еикәшон аамҭа уахи-ҽни.
Асаркьа шьон, –
Ауаҩы дажәуан,
Асаркьа ԥҽыр, –
Ауаҩы дыԥсуан.
***
Згәы еиҟәымшәаз акакан еиԥш,
Уареи сареи ҳагәқәа еидызааит.
Ҳа ҳазгәылоу акакангьы
Икәымпылу дгьыл хәыҷызааит.
Акакан хәыҷ зҿоу араҵла,
Наунагӡа ишоу дунеизар,
Адгьыл иаларсуп уи дацла,
Амра аҟынӡа иара неизаап.
Гунда Сақаниа
1966
***
Сҽазыҟасҵоит
аҵх ашьшьыҳәа,
Сымшқәа рҭеисԥыҳә
еихаԥсо.
Сыӡынгьы ҵәыуоит
аҳәҳәыҳәа,
Сышьҭақәа абырлаш
ҭаԥсо...
Адгьыли ажәҩани
еидылоит,
Ишьҭалоит
ихиаалан асы.
Издыруеит
мышкызны
ҳаиԥылоит,
Ари адгьыл
еиҩызшаз
зыԥсы.
Асы шкәакәа
ауеит аҳәалыҳәа,
Агәалашәара амҩа ...
арахәыц...
Ахьыуардын
неиуеит
ашьшьыҳәа,
Аԥсы шкәакәа
кылган
ахыц...
***
Аԥарԥалыкь
ангәылҵуа
абагәа,
Иаҳауеит
рҳәоит
адагәа,
Алашә
иҟам
аԥштәқәа
ибоит,
Аҿаҳа
иҿы
еилгоит...
Аԥарԥалыкь
анҭало
абагәа,
Адагәа
ддагәоуп,
длашәуп алашә,
аҿаҳа ҿиҭӡом...
Аԥарԥалыкь
гәылҵаанӡа
абагәа...
***
Қьаад иаҵәан
амшын,
аӷба салам
шәҟәын
ихыз,
Аеҵәақәа аашаанӡа,
амшын
рыҩҩуан,
Амза блазаҵәык ала
иаԥхьон,
Азқьышықәсқәа
рысалам
аӷба,
Амшын иаҵәа
ихын...
Заира Ҭҳаиҵыкә
1966
***
Адгьыл – снапсыргәыҵа,
Сгәы инадҵан сааҭгылт,
Аԥшқа иеиԥш иҵәыуон,
Схәы-сжьы ааилагылт:
Шәарҭак абома? –
Ацәа-жьы ҵаӷахоу?
Ачҳара хыҵма? –
Ахәрақәа ԥытлоу?..
…Ааи, иуазыруан,
Иазхымгоз рацәан: –
Ан лыхшара
Илцәыӡыз лыхшара
Илцәыӡыз дрызгәышьуан.
***
Ижьышуа иухаҟыруаз
лаҳәазма?
Изыцәнымхара рықәшәан
иагазма?
Узмырҭынчуаз ухьаа
еиқәтәама?
Иугәыҵхоз угәыӷра
наӡама?
Угәы иқәиоу уҵеицәа
гәыкуазма?
Цәашьқәоушәа рыԥсы-мҩа
лашазма?
Ахақәиҭреи Ахьыԥшымреи
еишьҭазма?
Баагәаран ужәлар
кәыршазма?
... Аԥсны,
уара Анцәа изыҳәан
ушазма?
***
Аҵх аҽеиқәа иақәтәоуп,
Аҽеиқәа амҩ ԥшоуп.
Аҵх аԥша иаркаран,
Аблақәа еикәаԥсоуп.
Жәҩан ԥардоушәа икнаҳауп,
Амза ашәахәа.
Жәҩан сакараҿ сҟьалеит,
Аҵхаз са сзаҵәха.
Аеҵә кәицқәа иӡыӡо,
Хәыцрак еимнадоит.
Аҽыуаҩ-ҷкәын уаҵәынӡа,
Имҩа наигӡоит.
Аҵх аҽеиқәа ҟьала,
Сурҟьалеит зынӡа.
Сышә сзахыҵуам схала,
Усыԥхьозаргь маӡа.
Уаҵә шьыжьынӡа сыцәап,
Уҽеиқәа ҿаҳәаны.
Ашаеҵәа уцәызӡап,
Ашара сахьӡаны.
Инна Ҳаџьымба
1965
***
Аӡыхь хәыҷ иаҿыхәаз,
Мшын дук ҳабжьалеит
Иаҳзеиламыз ԥсҭазааран.
Ҳаиԥылеит ҳаиԥырҵырц,
Аӡыхь хәыҷ агьама
Амшынаҿ игәазҭаз...
Аԥсҭазаара ԥшран.
Ара зегьы мҩасуан.
Даара сузгәакьан
Аӡыхь хәыҷ еиҵызхаз,
Амшын аҵан
Абырлашқәа гәазҭоз.
Аӡыхь хәыҷ изхәыцуан
Урҭ аимхәыцқәа еизызгоз,
Хазы-хаз иаҳдыруеит
Иаҳзеилам амшын ду
Агьама...
***
Схьаақәа схашҭуеит,
уа уҟынӡоуп мҩахәасҭак.
Арҩаш исзыргом
исхьаау, сзеигәырӷьо.
Зегьы-зегьы схашҭуеит,
аҵыс еиԥш суцәыӡуеит.
Агаҿа, амарџьа,
уԥхыӡқәа сцәумырӡын.
Ари ҽа дунеиуп
уахьыҟам, сахьыҟоу...
Аӡәы заҵәык дсыцуп,
убригьы лаԥшыла.
Гәыблыла сизӡатәуеит
сызхалар иа иҟынӡа.
Ашьыжь ихыҵуеит
аԥсаатә аҭра ԥҽыха,
Аԥсҭҳәеиԥш игәнышәкыл
ашьхара аика.
Аӡәы дхыҵит шьхагәыла,
иҭыԥ ла дазхьаԥшуа...
Абар амҩахәасҭа
сызныло, сызныҵуа.
Ашьхара аикаҿ –
аԥсаатә ду амҵәыжәҩа.
Аԥсҭҳәеиԥш сыгәнышәкыл
аԥсаатә аҭра ихыҵыз.
Абар амҩахәасҭа –
аԥсаатә лас амҵәыжәҩа.
***
Уапа шкәакәак ушәҵаны,
Адәы унықәԥраар ҩадахьала.
Аԥсҭҳәа ҟәашқәа рыгәҭаны,
Шьхак ахыцәқәа уҽадухалар.
Гәырӷьа дуны угәы нҭыԥраар,
Ԥслаҳәны ахрақәа ирызцап.
Асыԥса ҟәашқәа рыччаԥшь хыҵны,
Уԥсы рҩашха ирыцәкаҭәап.
Аха албаара уҭахымкәа,
Аӡы ухыҵны, унаҟәахап.
Ҿыц ухалар ахра аика,
Ашьха ԥшалас уама ицап.
Иуҭахызар ахра гәыдкыл.
Иуҭахызар аԥсара
Рыбна лымҳа уҭахәыҭ-хәыҭны,
Ргәы шхьаауа, урыцәцала.
Уара – ашьха бзиа ирбаз,
Уара – ацаҟьа зытҟәаз,
Зхысыбжь ала ахра еимыздаз,
Амҩа кнаҳақәа зчаԥаз.
Зегьы иреиӷьуп ԥсҭҳәак наушәуҵар,
Шаанӡа, акиҳәа ҿыҭны,
Адәы унықәԥраар ҩадахьала,
Уаҳа ухнымҳәырц уҭахны.
Дмитри Габелиа
1986
ДРЫХӘҲАУАН, ДЫРҬИУАН
Дтәан дымҵысӡакәа,
Ддысит ҳәа илзыԥшуан.
Дыкнаҳан ҿымҭӡакәа,
Дрыхәҳауан, дырҭиуан.
Ашәыгақәа ирылхыз,
Аԥсҭазаара лыԥшран.
Асахьақәа иргәылаз,
Аҟаза дитәхахьан.
Шәымҭак икылԥшуаз
Лылшара ибахьан.
Данибаҵәҟьа, дҭихаанӡа
Лыхә ишьахьан.
Дтәан дымҵысӡакәа,
Ддысит ҳәа илзыԥшуан.
Дыкнаҳан ҿымҭӡакәа,
Дрыхәҳауан, дырҭиуан.
ИБГӘАЛАШӘОМА?
Зны сыбҿынҵәаауан,
Ибгәалашәома?
Сцәырҳаны сааԥшуан,
Амш хәанчома?..
Аҭаҭын былуан,
Алҩа ҳарԥхома?..
Нас сбызҵаауан,
Шәышықәса бынхома?..
Быҵхқәа сӷьычуан,
Уажәы сырбома?..
Санааԥш исхашҭит,
Зны сшыбҿынҵәаауаз…
Ибгәалашәома?
АҴХ АԤҼЫХАҚӘА…
Аҭыӡқәа ҟьантазӡа ианԥшу,
Бареи сареи ҳакәа аншу,
Баасеиҷаҳар ҟамлаӡои –
Сыԥхыӡ балҵны баар ҟамлои
Сгәыӷра бгәыӷрала ианҩу,
Хәылԥазы банҽырбаҩу,
Сҳәынҵәра маатыр ҳәа бымшәаӡои…
Усҟан ҳгәыӷрақәа еимԥхьыттои.
Ҳдунеи ԥхыӡрала ианҭәу,
Ҳаҵх ҳамала ианԥҽу,
Даҽазныкгьы баар ҟалоит…
Аҵх аԥҽыхақәа ҳаҟәшәоит.
Доуҳамчк ҳацуп иахьагьы.
Ҳҽеидаҳкылар ажәытәгьы-аҿатәгьы,
Ҳԥеиԥш ссирхоит еиҳагьы.
Шәхынҳәы, ҳашәцәа, шәа ишәыдгьылуп,
Знапқәа рхахан ишәзыԥшу.
Ҳашьха дуқәа шәывагылоуп,
Иаҵәарала ихырку.
УХЬӠ УЖӘЛАР ИРЗЫНХЕИТ
Сергеи Багаԥшь ихьӡынҩылоуп
Ушькыл кырҭа рибарҭомызт,
Ушуаҩгәыразыз баны.
Ражәа ԥсыда еигӡаӡомызт,
Ажәа рыцын ихыркны.
Аха уара урҭ урхысхьан,
Урҭ ураҩсхьан ирацәаҩны.
Амҩа ҭшәара уа уанысхьан,
Уа ууаҩра ҳаракны.
Егьа жәахьанҭа рҳәаргьы,
Аҭак зныкгьы иҟаумҵеит,
Агәыԥжәара уақәдыршәаргьы,
Гәыла иугеит, адәахьы иумҳәеит.
Ажәла дуқәа ушырхылҵшьҭроу,
Изныкымкәа ишьақәурӷәӷәеит.
Аԥсуа хаҵа ишихәҭаҵәҟьоу,
Ухьыӡ ужәлар ирзынхеит.
АМРА СЫЦУП САХЬЦАЛАКГЬЫ
Амра сыцуп сахьцалакгьы,
Амра агәылаԥхоит сызҿу.
Амра ахылҵуеит сзыхьӡалакгьы,
Мрамҩоуп сыдгьылаҿ сызну.
Амра сыцуп, избан акәзар,
Амра иааӡаз сцәаҳәа рызкуп.
Урҭ адгьылаҿ рышьҭа нхазар,
Рдунеи мраны ихыркуп.
Амра шәыцыз, амра шәхылҵла,
Ҳашьҭра инықәлан зкалам зкыз.
Шәымралашан ҳадгьыл шәнықәла,
Шәцәаҳәа ауаҩы лаша изкыз.
Ауаа лаша ҳадгьыл иақәын,
Мрашәахәаны араҟа ииз.
Рыԥсы зқәырҵаз ҳадгьыл акәын,
Уи абираҟ шьҭыхны ишәкыз.
Валентин Кәаӷәаниа
1959
ИМИЦ АМШҚӘА СЫРҬОУП...
Угәы нзырхада, иуԥхада,
Убла ихыҵуам хьааи гәырҩеи?
Уҭынхадоушәа узырбада,
Уахашҭызшәа адунеи?
Шцәыҵашоурогьы иахьала,
Убаҩ улыԥсаауеит – хьҭоуп,
Улаԥш кыдхалеит ухала,
Наҟ ахара – угәыӷырҭоуп.
Аԥсаатә рашәагь зных уардагәоит –
Рхыгараҵәҟьа мчуп, имчы.
Ԥсҭазаарак, хыҭҳәааушәа, иугәоит,
Иахукааит гьамас? – аҟамчы.
Иарбан ԥхыӡу, иарбан хәыцроу,
Хаҭала ухҭазкуа ҿаҟьаҿас?
Нас, иуҳәаруеи, иарбан ӡхыҵроу
Ухшыҩ иаԥгылауа: «уаанҿас!»
«Ашара, иаҳзеилоушь, – угәы уҭахәыцуеит, –
Еиуарак ҳәа аханатә?»
Абыржәы уҟазшьа нахукааит
Аҭынчра – иаанрыжьыз аԥсаатә.
Ак сзалоуп ҳәа уазыԥшӡамзаргь –
Амш иагәылԥхаауеит мрак.
Ааԥынрак адәы иаҭаазаргь,
Ухаҭа уҭаршәыхуп дамрак...
Убасшәа сыҟоуп саргь иахьала:
Сыбаҩ сылыԥсаауеит – хьҭоуп.
Ӡәыр сибома?! Маӡа, схала
Имиц амышқәа сырҭоуп!
***
Ҿаҳа-ҿымҭроуп уажә ҳабжьара,
Ҳаибабом, иаҳхоуп ашәшьы.
Сықәҟьан сыҟоуп сара сшьара,
Слымҳа иҭаҩуам амш абжьы.
Исҳәаз ажәа ԥсы ахаӡамшәа,
Цәала цәажәаран ибшьоу?
Зегь еижьагоуп, бҳәоит, быхәмаршәа,
Мшәан, нас, иарбану иԥшьоу?!
Хыхьуп, гәыхьуп былабара,
Бымбара акәзар – уигь гәырҩоуп.
Ӡәыр дашазар аԥсабара
Нцәахшаҵас – убри ба боуп!
Снеиуеит иаваршәны гаҿала,
Снеиуеит, цәыӡда, сыԥшаауа.
Амшын цәажәозар ба бҿала?
Ацәқәырԥ сзааиуеит ишьқьыруа...
Сықәҟьан сыҟоуп сара сшьара,
Слымҳа иҭахәмаруам быбжьы.
Ҿаҳа-ҿымҭроуп уажә ҳабжьара,
Бызбаӡом, исхоуп ашәшьы!
***
Садызгалеи, садзыԥхьалеи,
Садызжьалеи џьоук ркәакь?
Ариабжьарак сыԥхыӡ далоуп
Ааԥын иамазкуа ҭыԥҳак.
Сазыԥшӡамкәа, ус машәыршәа,
Еиқәшәоит ҳамҩақәа џьарак.
Слаҩсуеит, дсаҩсуеит, слызгәамҭазшәа,
Иҟалҵашам, мап, зыԥшрак.
Ԥшьшьаала днеиуеит лныҟәашәала,
«Уҟаз, сымш!..» лҳәарашәа.
Ах, ишԥасҳәари ажәала,
Дысгәаԥхоит уи уамашәа!
Данызымбо, исымоуп гәалак,
Избарц сашьҭоуп лхабар.
Ааԥын гәырӷьахә лҽагәылак,
Аа, дахьааиуа лара, абар.
Сықәра зықәроу уи дрызгәаҭом,
Рхы-рҿы иқәызбом гәырҩак.
Сарах сымши сыҵхи лшаҭом,
Ҭынчра сылҭомеи зынӡак.
Иаҳхылаԥшхәу, сзадуԥхьалои,
Сзадужьалои џьоук ркәакь?..
Аха ишԥазуеи, сгәы сзеиқәҳәалом,
Цәгьа дысхәыцырҭоуп ҭыԥҳак!
Зураб Џьапуа
1960
СЫДГЬЫЛИ САРЕИ
Сыдгьыли сареи ҳанеизынха –
Аԥсы сылалт,
Сыԥсы алалт,
Ашьа сылалт,
Сшьа алалт...
Сыдгьыли сареи ҳанеиҟәгаха –
Нышәуп –
ԥсысгьы,
шьасгьы,
иҳалоу!..
САҬАНЕИ ДХАХАЛАП, ДЫШХАХАЦ...
Гәаԥшҳәыџьҳәа дхахо,
Саҭанеи-Гәашьа,
Аҽыҩҳәа дықәԥало,
Саҭанеи-Гәашьа,
Бзыԥ аԥшаҳәа днавалеит,
Саҭанеи-Гәашьа...
(Жәлар рҳәамҭахьтә)
Саҭанеи дхахоит дышхахац,
Лдарды аххаҳәа игьежьуеит,
Зықь уаса ирықәҵыз лхахан,
Рҳа, рҷышь еилырга дгьежьуеит.
Бхахала, Гәашьа, бхахала,
Бхьынап шьҭахьҟа ибмырқәацан.
Зықь уаса ирықәҵыз хахала,
Ббырфын хац мыцхәы ибмырххацәан.
Сыдгьыл-шьац иаҵәа-ласа,
Саунау лылу, Гәашьа лдарды!
Иухыԥсааз рыбаҩ уԥсы ианалоуса,
Иԥсхьоу зегь иухарҵеит рыԥсы.
Саргьы мышкызны ус сноухыӡаар,
Унасхыԥсаа уцар ҟалап.
Аха агьежьра уаҿызаап,
Снышәнап ԥсым-бзамгьы игьежьлап.
Саҭанеи дхахалап дышхахац,
Лдарды аххаҳәа игьежьлап.
Азқьышықәсқәа рымшқәа хахан,
Рҳа, рҷышь еилырга дгьежьлап...
АХӘЫЛБЫҼХА
Ажәҩан алаӷырӡ ҭыкәкәа,
Ахәылбыҽха ақәа аныхкәа –
Адгьыли ажәҩани ршара
Ахьтәы маҟа намӷаҵа,
Амра ԥхныга – ажәҩан аблагә
Иаалҵит алҩақ ԥсҭҳәақәа рыбна.
Аԥардеиԥш аԥсабара аатит,
Ашьхыцгьы ашьҭалт амати.
Анатоли Лагәлаа
1961
АРА АԤСУА ИҼЫ АԤХЬА ИЦАЛАРОУП!..
Урҭ рымҩақәа еихалоит, еихыҵуеит,
Рхы иахьынҭашәо инықәланы ицоит.
Иаҳзеиӷьу дызусҭада, ихәыцуеит,
Иҟазшьа бааԥсқәа иаразнак ирҵоит...
Аха зегьакоуп дара рзыҳәан,
Ус баша рдацқәа дырӷәӷәоит...
Ирыҭ уҭахызаргь ҽыԥныҳәа,
Ирзеиӷьу акы ахьырбаша еихоит...
Уажә ирбама сеидру аԥша ахьасуа,
Еиҭах иаадыртуеит дара рхышә...
Ҳа ҳчеиџьика ус узацәхасуам,
Ҳа ҳаламыс узықәҵом уқьышә.
Ҳа иҳақәымшәо дарбан ҟазшьала,
Ҳахьынҳалом зынӡак аӡәы итәы...
Ҳаԥсадгьыл кәабоуп ҳара ҳшьала,
Игеит ҳаӷа наҟ иԥсгатәы...
Шьҭа ҳадгьыл иацәымӷу ҟамлароуп,
Шьҭа шәытак амоуроуп ҳбызшәа.
Ара аԥсуа иҽы аԥхьа ицалароуп,
Маҷк ахы шьҭых, иҽырбашәа!
ЗХЬААҚӘА ЗГӘЫ ИҴАЛАЗ...
Аӡӷабцәа саҩсуеит иахьак илахҿыхӡа,
Аӡы ихшәылоу аҵааиԥш, рыбла ҭыџьџьоит...
Сгыланы срыхәаԥшуеит урҭ санырхьымӡа,
Сгәала сынмырԥшӡо, анкьеиԥш сыччоит...
Иҟан урҭ лафла рхызегь анҭысҟьоз,
Апроспект зегьы ҳамҽхакны ҳарҭ ҳананыз...
Наҟ инаҳԥырҵуан заа згәы зымҟьоз,
Ма зынӡа инамцхәны уа згәызҽаныз...
Еҵәаџьаа акакала зны ирыԥхьаӡахуан,
Нас дасу иқәнагоз иеҵәахә ршон!..
Изҭахыз ззымхоз жәҩанаҿ днаӡахуан,
Ма иоурц азыҳәан дықәԥраан дкәашон!..
Зных ҳхәыҷра ҳиааины ԥшьаала ҳаицәхасуан,
Иргәаӷьуаз ссирын усҟан ҳнапқәа!..
Даргьы ирҭахӡамызшәа наҟ иҳагәҭасуан,
Ихааӡа ишҭыԥсаауазгьы аабон урҭ рыгәқәа!..
Нас ҩыџьа-ҩыџьала ԥшьаала ҳнеиааиуан,
Апальмақәа рымҵан еибаҳҳәон маӡак...
Зны-зынла ҳаҷкәынра ԥшатлакәны иаҳзааиуан,
Иахмырҟьакәа ианаҳгәаӷьуазгьы ыҟан гәыӡрак!..
Сгылоуп уажә ԥшьаала амшын ду схыԥшыло,
Адәаҿ ибылгьо алымқәа реиԥш,
ацәқәырԥ ҽырбоит...
Зҭаацәа аҩны иҟам, маҷк идыԥшыло,
Зхьаақәа згәы иҵалаз, сиеиԥшушәа збоит...
АХА ҲАРА ҲЗЕИԤЫРҴУАМ!..
Аџьмақәа срыцын, усҟан схәыҷын,
Исхыҵуааз рацәакгьы.
Џьара иаамҩахыҵыр, ирықәшәон аҷын,
Избон иахьцалакгьы...
Ӡӷабкгьы лыӡар убрахь иаалцалон,
Ҭынч илырҳәырцаз...
Ранацәа рыҟаабжь харантә игалон,
Уахь ихынҳәырцаз...
Аха ла ллеишәа даара ицәгьан,
Аҩ иҵалцалон!..
Ара аҳаскьын еиҵәагь уамашәа ицқьан,
Игәырӷьаҵәа ихалон...
Са сыџьмақәа урҭ аарбаны ирымуит,
Ртәыҩа иахадыршәуан!
Зынӡа ишаҳмаҳауазгьы дара рҟәиҭшәиҭ,
Аӡы аныдлыржәуаз.
Ҳа ҳаџьмақәеи ҳаӡари еилалар сҭахын,
Нас ҳаицыхәмарларц...
Уимоу иаазгеит аҳаскьын сырхын,
Ԥыҭрак иадхаларц...
Аха лара еразнак лқьышәқәа лырчын,
Иҟасҵаз лгәамԥхеит.
Аԥсык ауп исыгхаз исамхаҟьарц сҷын:
– Ибыҵалеи, дадхеит?!.
Исҳәаз убриаҟара дарччеит лара,
Лыӡаргьы лхашҭит!..
Сыџьмақәагь ӡибнаҟа идәықәлеит ҳәра:
– Уахь еиӷьзар гәашәҭи!..
Аамҭагь шҳацәнеиз ҳамбеит хәылԥазӡа,
Амзаҵәҟьагь цәырҵуам.
Сыџьмақәеи лыӡари еиламлеит зынӡа,
Ҳаргьы ҳзеиԥырҵуам!..
Саида Делба
1965–1992
***
Инҳажьуада? Зегь ҳцамҭаз аӡә дынхароуп.
Аӡәы ирцәароуп аҵыхәтәантәи ацәашьы,
Аӡәы имала ицәаара ҳнахьыԥшлароуп,
Аӡәы ирхәмарроуп аҵыхәтәантәи аҽы.
Инҳажьуада? Аӡәы ҳашьҭахьгьы дынхароуп,
Ҳаҭгәын гәык иаирклароуп ацәашьы,
Иҵыхәтәантәихаз ашәаҵәҟьагь иҳәароуп,
Иҵыхәтәантәихаз ҳахьӡқәа ҳәаны.
Инхода алашьцарақәа ирынхало?
Аӡәаӡәала ҳазҿиҭлароуп ҳанцо,
Аӡәаӡәала ҳаԥс-цырақәа зыдхало,
Аӡәаӡәала – зыда ҳхарахо.
Адгьыл-хәаҿы дгылан даҳзыԥшлароуп,
Иԥсымацароу аҵыхқәа ҭагӡо,
Аӡәаӡәала ҳахьыӡқәа иҵалароуп,
Анышә хьшәашәа ашәҭ хьшәашәа нахҩо.
***
Шәысхьымҵәыуан имҵәыуац,
имгәырҩац бӷьыцқәак,
Са сакәзар шәа шәылабжыш уаҳа исҭахӡам,
Шәымҵәыуан дыԥсызшәа зхы
зхашҭхьоу насыԥдак,
Са сынасыԥ еиӷьу насыԥ ҟамлаӡац.
Сыԥсызаргьы сыԥсит сара сыдгьыл санықәны,
Сшьа цқьа цәыкәбархан са сӡыхьқәа ирыхьӡеит.
Сыԥсызаргь сыԥсхьеит сара сышьхақәа нықәны,
Сышьхақәа рымҵан мҩагәылган сынхеит.
Мҩахәасҭан сырҿысуеит мҩацәгьа гәырҩагақәак,
Ҵла рдацны са салаӷьеит сыдгьыл аԥсы.
Ихьаау, имчыдоу, игәаҟхьоу мҩа гәҭыхақәак
Рымҵаҿ са сыӡхьеит, сцәыкәбархеит уажәы...
Шәысхьымҵәыуан имҵәыуац,
имгәырҩац бӷьыцқәак,
Сыԥсызаргь – са сыӡра, сыԥсра џьабатәӡам,
Сгәы сшазар сызмырӡша ҩ-гәҭыхак сыгәҭыхан,
Сгәы зшазоуп нас уаҳа сыԥсра џьашьатәӡам!
ГӘЫКАЛА ИСҲӘО...
Аеҵә, шәанысымбогь ажәҩан ду хышәҟьала,
Ажәҩан шәанамам шәыда иҭацәуп.
Сыбла шәанамбогьы, ацәқәырԥа, шәҵәыуала,
Шәылаӷырӡ змам уи амшынгьы заҵәуп.
Са сыда, са сыда ари адгьыл заҵәымзаргьы –
Аеҵәа шәыдлаԥса ажәҩан заҵәуп.
Гәҭыхак исхамышҭыц сажәақәа ирнышәазаргь,
Сылаӷырӡ иалҵхьоу ашәа ҳәатәуп.
Сыбла шәанамбогьы хаҳәқәак шәеицәажәала,
Арҩашқәа шәыцәқәырԥ ласхьырсны шәцала,
Сышьхақәа гәахәала хаҵарак шәаҳәала,
Иҟамло лакәқәак рыӡбахә шәҳәала...
Сыбла ианамбогьы амцақәа еиқәышәҵала,
Сыбла ианамбо гәыла сбыллап.
Хаҵашәак, гәырӷьашәак гәыкала шәаҳәала,
Гәыкала иҟаҵәҟьоу рымцахә еиқәхап!
Са сыда, са сыда ари адгьыл заҵәымзаргьы,
Сҵеи мыш уа удлаԥса сыдгьыл ҭацәуп.
Гәыкала исҳәахьоу гәыкаҿ иԥсызаргьы –
Урҭқәа сызрылаӡаз уашәахә ҳәатәуп...
Гәында Кәыҵниа
1965
***
Аҵх адаҟьаҿ
ухьӡ анҩылан,
Амш адаҟьаҿ –
сара сыхьӡ.
Ашәҟәы анаатуаз
ҳаиԥылон, –
Ахы ыҵнахуан
аӡыхь.
Амши аҵхи
еиқәшәаӡомызт,
Ашәҟәы адаҟьақәарҿ
еиқәшәон.
Урҭ ргәеисыбжь
еиқәтәаӡомызт,
Са сшырзыӡырҩуаз
сыршон.
Ирыҩуан аԥсҭазаара
ажәабжь,
Алагамҭеи анҵәамҭеи
змам.
Амши аҵхи
анеицәажәо,
Ражәа амҵәыжәҩақәа
ҿаҳәам.
Ахы иақәиҭуп
аԥсаатә еиԥш,
Гәырӷьаҿҳәашоуп
Ажәа аира!
Ашәҟәы анҩылара
са исаҭәоуп,
Уи Ашәҟәы аԥхьара –
уара.
***
Сара ссаркьоуп,
Усныԥшыл,
Усныԥшыл,
Сыԥшуп,
Сааԥсеит.
Уара улаԥш зны игәынкыл,
Уи шыгәхьаазгоз
Саанхеит
Убри амш аҿы,
Убри аҽны
Сара сахь шьаҿак уааскьеит,
Знык уцәаара снахьырԥшны,
Сахьухьымԥшуаз унаскьеит.
Сыԥҽуаз џьысшьон санухашҭ,
Сԥыхха сцон зны уансыцәца,
Исныԥшылон сџьашьаны,
Аҵх, амш, нас аԥша.
Еицакзар уа уԥшра,
Уаар, усзымдырыр ҳәа сшәон.
Игәхьаазгоз улакҭа
Ссаркьа-хәыцра иазынхон.
Хара уҟан, уеибашьуан,
Ма уахьымаара ушьҭын.
Усаркьа хәыҷ ара игәыкуан,
Џьара икаршәын, иузыԥшын.
Иухашҭит ишыҟаз ухы-уҿы,
Иухашҭит ублақәа ирыԥшшәыз,
Асаркьа кнаҳауп аҭӡаҿы,
Уҷкәынра ацәаара ахьаныз.
Инхон асаркьеи ауаҩи,
Еикәшон аамҭа уахи-ҽни.
Асаркьа шьон, –
Ауаҩы дажәуан,
Асаркьа ԥҽыр, –
Ауаҩы дыԥсуан.
***
Згәы еиҟәымшәаз акакан еиԥш,
Уареи сареи ҳагәқәа еидызааит.
Ҳа ҳазгәылоу акакангьы
Икәымпылу дгьыл хәыҷызааит.
Акакан хәыҷ зҿоу араҵла,
Наунагӡа ишоу дунеизар,
Адгьыл иаларсуп уи дацла,
Амра аҟынӡа иара неизаап.
Гунда Сақаниа
1966
***
Сҽазыҟасҵоит
аҵх ашьшьыҳәа,
Сымшқәа рҭеисԥыҳә
еихаԥсо.
Сыӡынгьы ҵәыуоит
аҳәҳәыҳәа,
Сышьҭақәа абырлаш
ҭаԥсо...
Адгьыли ажәҩани
еидылоит,
Ишьҭалоит
ихиаалан асы.
Издыруеит
мышкызны
ҳаиԥылоит,
Ари адгьыл
еиҩызшаз
зыԥсы.
Асы шкәакәа
ауеит аҳәалыҳәа,
Агәалашәара амҩа ...
арахәыц...
Ахьыуардын
неиуеит
ашьшьыҳәа,
Аԥсы шкәакәа
кылган
ахыц...
***
Аԥарԥалыкь
ангәылҵуа
абагәа,
Иаҳауеит
рҳәоит
адагәа,
Алашә
иҟам
аԥштәқәа
ибоит,
Аҿаҳа
иҿы
еилгоит...
Аԥарԥалыкь
анҭало
абагәа,
Адагәа
ддагәоуп,
длашәуп алашә,
аҿаҳа ҿиҭӡом...
Аԥарԥалыкь
гәылҵаанӡа
абагәа...
***
Қьаад иаҵәан
амшын,
аӷба салам
шәҟәын
ихыз,
Аеҵәақәа аашаанӡа,
амшын
рыҩҩуан,
Амза блазаҵәык ала
иаԥхьон,
Азқьышықәсқәа
рысалам
аӷба,
Амшын иаҵәа
ихын...
Заира Ҭҳаиҵыкә
1966
***
Адгьыл – снапсыргәыҵа,
Сгәы инадҵан сааҭгылт,
Аԥшқа иеиԥш иҵәыуон,
Схәы-сжьы ааилагылт:
Шәарҭак абома? –
Ацәа-жьы ҵаӷахоу?
Ачҳара хыҵма? –
Ахәрақәа ԥытлоу?..
…Ааи, иуазыруан,
Иазхымгоз рацәан: –
Ан лыхшара
Илцәыӡыз лыхшара
Илцәыӡыз дрызгәышьуан.
***
Ижьышуа иухаҟыруаз
лаҳәазма?
Изыцәнымхара рықәшәан
иагазма?
Узмырҭынчуаз ухьаа
еиқәтәама?
Иугәыҵхоз угәыӷра
наӡама?
Угәы иқәиоу уҵеицәа
гәыкуазма?
Цәашьқәоушәа рыԥсы-мҩа
лашазма?
Ахақәиҭреи Ахьыԥшымреи
еишьҭазма?
Баагәаран ужәлар
кәыршазма?
... Аԥсны,
уара Анцәа изыҳәан
ушазма?
***
Аҵх аҽеиқәа иақәтәоуп,
Аҽеиқәа амҩ ԥшоуп.
Аҵх аԥша иаркаран,
Аблақәа еикәаԥсоуп.
Жәҩан ԥардоушәа икнаҳауп,
Амза ашәахәа.
Жәҩан сакараҿ сҟьалеит,
Аҵхаз са сзаҵәха.
Аеҵә кәицқәа иӡыӡо,
Хәыцрак еимнадоит.
Аҽыуаҩ-ҷкәын уаҵәынӡа,
Имҩа наигӡоит.
Аҵх аҽеиқәа ҟьала,
Сурҟьалеит зынӡа.
Сышә сзахыҵуам схала,
Усыԥхьозаргь маӡа.
Уаҵә шьыжьынӡа сыцәап,
Уҽеиқәа ҿаҳәаны.
Ашаеҵәа уцәызӡап,
Ашара сахьӡаны.
Инна Ҳаџьымба
1965
***
Аӡыхь хәыҷ иаҿыхәаз,
Мшын дук ҳабжьалеит
Иаҳзеиламыз ԥсҭазааран.
Ҳаиԥылеит ҳаиԥырҵырц,
Аӡыхь хәыҷ агьама
Амшынаҿ игәазҭаз...
Аԥсҭазаара ԥшран.
Ара зегьы мҩасуан.
Даара сузгәакьан
Аӡыхь хәыҷ еиҵызхаз,
Амшын аҵан
Абырлашқәа гәазҭоз.
Аӡыхь хәыҷ изхәыцуан
Урҭ аимхәыцқәа еизызгоз,
Хазы-хаз иаҳдыруеит
Иаҳзеилам амшын ду
Агьама...
***
Схьаақәа схашҭуеит,
уа уҟынӡоуп мҩахәасҭак.
Арҩаш исзыргом
исхьаау, сзеигәырӷьо.
Зегьы-зегьы схашҭуеит,
аҵыс еиԥш суцәыӡуеит.
Агаҿа, амарџьа,
уԥхыӡқәа сцәумырӡын.
Ари ҽа дунеиуп
уахьыҟам, сахьыҟоу...
Аӡәы заҵәык дсыцуп,
убригьы лаԥшыла.
Гәыблыла сизӡатәуеит
сызхалар иа иҟынӡа.
Ашьыжь ихыҵуеит
аԥсаатә аҭра ԥҽыха,
Аԥсҭҳәеиԥш игәнышәкыл
ашьхара аика.
Аӡәы дхыҵит шьхагәыла,
иҭыԥ ла дазхьаԥшуа...
Абар амҩахәасҭа
сызныло, сызныҵуа.
Ашьхара аикаҿ –
аԥсаатә ду амҵәыжәҩа.
Аԥсҭҳәеиԥш сыгәнышәкыл
аԥсаатә аҭра ихыҵыз.
Абар амҩахәасҭа –
аԥсаатә лас амҵәыжәҩа.
***
Уапа шкәакәак ушәҵаны,
Адәы унықәԥраар ҩадахьала.
Аԥсҭҳәа ҟәашқәа рыгәҭаны,
Шьхак ахыцәқәа уҽадухалар.
Гәырӷьа дуны угәы нҭыԥраар,
Ԥслаҳәны ахрақәа ирызцап.
Асыԥса ҟәашқәа рыччаԥшь хыҵны,
Уԥсы рҩашха ирыцәкаҭәап.
Аха албаара уҭахымкәа,
Аӡы ухыҵны, унаҟәахап.
Ҿыц ухалар ахра аика,
Ашьха ԥшалас уама ицап.
Иуҭахызар ахра гәыдкыл.
Иуҭахызар аԥсара
Рыбна лымҳа уҭахәыҭ-хәыҭны,
Ргәы шхьаауа, урыцәцала.
Уара – ашьха бзиа ирбаз,
Уара – ацаҟьа зытҟәаз,
Зхысыбжь ала ахра еимыздаз,
Амҩа кнаҳақәа зчаԥаз.
Зегьы иреиӷьуп ԥсҭҳәак наушәуҵар,
Шаанӡа, акиҳәа ҿыҭны,
Адәы унықәԥраар ҩадахьала,
Уаҳа ухнымҳәырц уҭахны.
Дмитри Габелиа
1986
ДРЫХӘҲАУАН, ДЫРҬИУАН
Дтәан дымҵысӡакәа,
Ддысит ҳәа илзыԥшуан.
Дыкнаҳан ҿымҭӡакәа,
Дрыхәҳауан, дырҭиуан.
Ашәыгақәа ирылхыз,
Аԥсҭазаара лыԥшран.
Асахьақәа иргәылаз,
Аҟаза дитәхахьан.
Шәымҭак икылԥшуаз
Лылшара ибахьан.
Данибаҵәҟьа, дҭихаанӡа
Лыхә ишьахьан.
Дтәан дымҵысӡакәа,
Ддысит ҳәа илзыԥшуан.
Дыкнаҳан ҿымҭӡакәа,
Дрыхәҳауан, дырҭиуан.
ИБГӘАЛАШӘОМА?
Зны сыбҿынҵәаауан,
Ибгәалашәома?
Сцәырҳаны сааԥшуан,
Амш хәанчома?..
Аҭаҭын былуан,
Алҩа ҳарԥхома?..
Нас сбызҵаауан,
Шәышықәса бынхома?..
Быҵхқәа сӷьычуан,
Уажәы сырбома?..
Санааԥш исхашҭит,
Зны сшыбҿынҵәаауаз…
Ибгәалашәома?
АҴХ АԤҼЫХАҚӘА…
Аҭыӡқәа ҟьантазӡа ианԥшу,
Бареи сареи ҳакәа аншу,
Баасеиҷаҳар ҟамлаӡои –
Сыԥхыӡ балҵны баар ҟамлои
Сгәыӷра бгәыӷрала ианҩу,
Хәылԥазы банҽырбаҩу,
Сҳәынҵәра маатыр ҳәа бымшәаӡои…
Усҟан ҳгәыӷрақәа еимԥхьыттои.
Ҳдунеи ԥхыӡрала ианҭәу,
Ҳаҵх ҳамала ианԥҽу,
Даҽазныкгьы баар ҟалоит…
Аҵх аԥҽыхақәа ҳаҟәшәоит.
Sez Abhaz-Abaza ädäbiyättän 1 tekst ukıdıgız.
- Büleklär
- Аԥсуа поезиа - 1Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.Süzlärneñ gomumi sanı 3158Unikal süzlärneñ gomumi sanı 21790.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
- Аԥсуа поезиа - 2Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.Süzlärneñ gomumi sanı 3304Unikal süzlärneñ gomumi sanı 22470.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
- Аԥсуа поезиа - 3Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.Süzlärneñ gomumi sanı 3236Unikal süzlärneñ gomumi sanı 22390.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
- Аԥсуа поезиа - 4Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.Süzlärneñ gomumi sanı 3062Unikal süzlärneñ gomumi sanı 22180.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
- Аԥсуа поезиа - 5Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.Süzlärneñ gomumi sanı 3190Unikal süzlärneñ gomumi sanı 21180.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
- Аԥсуа поезиа - 6Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.Süzlärneñ gomumi sanı 3078Unikal süzlärneñ gomumi sanı 22440.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
- Аԥсуа поезиа - 7Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.Süzlärneñ gomumi sanı 1705Unikal süzlärneñ gomumi sanı 13100.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.