Аԥсуа поезиа - 4

Бара боуп, ааи, ԥсыс исхоу,
Сахьнеилак исыцу!

Џьамал Абыгба
1929–1997
АҲАҲАИ, АМАРЏЬАҚӘА!
Зегьы нықәибаҳәа ицеит,
Ицаӡеит ҳаиҳабацәа.
Еибыҳәан аиаҭымра ҳзырыӡбазшәа
Гәыӷырҭакгьы ҳзынмыжьӡакәа,
Ицеит, рышьҭақәагьы ныҵабеит,
Анкьагьы адунеи ианӡамызшәа.
О, шәабаҟоу, шәанаџьалбеит?..
Зны-зынла сӷызуа сыҳәҳәалоит,
Рыгәхьаагара мцаха инсыжәлауа,
Ирхыргахьоу агәаҟрақәа
Рызхәыцраҵәҟьа санахәаҽуа.
Ҳаи, абаақәа, иаҳзыжәузеи?!.
Абас ҽазнык снаӷызуеит,
Еиҵбык ихәҭала ишсаҭәамгьы,
Шәнеиҭаргааит ҳәа сыцәҳауеит,
Саргәамҵӡаны сырныӡбауеит
Ҳахьынрыжьыз ԥсадгьылда.
Аха феидас иамеи рныӡбара?!.
Ибаҟаху, изҵаз рыхьымӡӷ иахәаҽхьеит,
Рыбаҩқәа атәым дгьыл иафахьеит,

Аӡы зҵабаз аԥсыӡ ҳаҩызаха,
Ҳиаанӡагьы аҟәареиқәаҵәа ҳақәдырхеит.
Аха, сишь!..
Нырцәынтә иаауашәа ицәыҵыҩуа
«Шәеиха, амарџьа, Аԥсныҟа!» ҳәа,
Абас быжьқәак саҳауеит,
Ишеи-шеиуа игылаз амрагьы
Мҩахәасҭа ӡыргак снарбауеит.
Аҳаҳаи, амарџьа, ҳаҷкәынцәа!
Ҳаԥхьа шәнагыл шәҽеибаркны, –
Ҳазмырӡран иҟоу уи амҩа ахаҭоуп.
Иазхоит иаҳцәоухаз ҳасасра,
Хьымӡӷыда аԥсҭазаара ахьҳауа Аԥсноуп!
***
Исфо – амгьал,
Изжәуа – аӡы,
Сыԥсыҵәҟьа
Уаароуп.
Уаҵәы сыԥсыр,
Исықәрыԥсо анышә хьанҭа
Уаароуп.
Ашьха иаҿоу,
Ага иқәны избо зегь
Уаароуп.
Уа исцәыӡыз сыдгьыл гәакьа,
Сара истәу – уара уоуп.
АГӘЫӶРА
Иахьатәи амш цазаргьы,
Уаҵәтәи ааип ҳәа

Санаҳәоит
Агәыӷра...
Аԥсҭазаара сархеит,
Саҟьеит, саршлеит,
Сыԥсадгьыл ахь инагоу амҩа
Сымбаӡакәа.
Ҳшамкәан ҳазшаз Анцәа!
Сыгәжәажәара уаԥшны
Мҩак сырба.
Сзынамӡаргьы,
Ма исаҭәашьа –
Аԥсныҟа амҩа сшықәу
Аԥсра.
Сазыразуп, –
Уи акәхааит сынарцәымҩа, –
Сгәаҟрақәа рынҵәара.
АԤХЬАРЦА АБЖЬЫ
Аԥхьарца арахәыцқәеи сыблақәеи
Еидҳәалоушәоуп,
Унархьысыр,
Сыблаӡқәа рҿылархоит.
Иаҳәалааит,
Иаҳәалааит,
Сыблаӡгьы
Ахаҽаҳәа ицалааит.
Аха иаҳәалааит.
Ацәымса зқәылахьоу
Сгәы арԥсаҳәааит.
Суҳәоит, арҳәаҩы,
Уаанымгылан, иарҳәала,
Абжьы нышьҭакшәа

Ирӷызла.
Иарҳәала,
Иԥсуагьы, ицәоугьы
Арҿыхап,
Ҳаԥсуара аԥсахәага шҭоу
Ҳанаҳәап,
Иарҳәала!
Уаанымҿасын, амарџьа, –
Иарҳәала, –
Ҳаԥсуара шмыӡуа ала
Гәыӷрақәак
Снаҭап,
Иарҳәала!..

Анатоли Аџьынџьал
1930–1977
***
Абар ашьхаҿ асы цәырҵит,
Ицырцырт абахә ржәҩахыр,
Саԥхьа руапа шкәакәа еиҵырхит,
Исҭахуп гәыкала исшьышьырц.
Сахьықәгылоу сышьха дгьылаҿ,
Аӡын иаахоит анапы,
Зны ашәыб ҿалоит аҵла рӡамҩаҿ,
Инҭалахуеит зны иԥыҽҽы…
Аԥҭа ҟәашқәа, шьыжь игәылҵыз,
Бымбан абахә ирҿаҳәуеит,
Зны инкьапышҭоуп, аԥша анрыҵас.
Ихало ԥшьаалаӡа иԥыруеит.
Ахра дуқәа ркамбашь тәыҩа
Асы неины ирыбжьатәоит.
Урҭ сырҿалан, снеиуеит сыҩуа,
Сышьҭра ҿыцқәа ирызҳауеит.
***
Икаԥсеит абыӷьқәа.
Иҿахаз ажьқәагь канӡеит,
Аха урҭгьы рҿышәшәеит,
Ана-ара ажыц ирҿаԥсеит.

Ақәаҵара ҟьаҵәит, аԥша рыжәлеит аҵла,
Амахәқәа еимырҟьо, иргьежьуа иаргәамҵуеит…
Спалта ахәда сҩахеит, сахьнеиуа сааҭгылан,
Ахьҭа! Ахьҭа цәырҵуеит абар иаԥшәымахан.
Амра аԥҭа иргәылԥхоит имчыдахан,
Уи аҟәырҷахак уажәы изыԥсаз, аха…
Изқәаршәшәоит акамбашьқәа,
Агәарабжьара ибжьысуа,
Ихәарчаруеит, ихәарчаруеит амш,
еимҳәа-еимсоит,
Ишьҭууа иԥрит амш, иԥрит, иԥырӡеит,
Аҿгьы кәалаԥхан аҿеҩҳәа инеихашәеит.
***
Аҵыхәтәантәи агәынқьбжьы ажәҩан иалаӡҩо,
Иблит цәаҟәак еиԥш иааԥсаны.
Март мзаҵас иҵәыуоит ҭагалантәи ажәҩан,
Инеимаҭәо ауеимада агәы ԥшааӡаны.
Изымцеит апҟа иԥырны аҩныҟа,
Иҭбааҭыцәыз ажәҩан ҭшәахеит…
Рахәыцҵас ипахаз амҩа уи нықәшәан,
Икәкәаӡа адгьыл хьшәашәа иазцеит!..
Мап, ари ажәҩан ас имариаӡамзаап,
Зегь рзынгьы иаартымзаап мыцхәык,
Ажәҩан гәыҵәҟьагь цәҳәырак иеиԥшызаап,
Ари агәалсра цәгьазаап шәы-хкык.
Изаҳада шәсыцхраа ҳәа уи ҿнаҭызар,
Ари апҟа рыцҳа анҭалоз икәкәаӡа,
Аха иџьоушьои, уи ажәҩан иалаӡызар,
Аҳәаа иахьаламго – аҳәаа нҵәаӡом.

Алықьса Гогәуа
1932
АԤХЫӠ
Ԥхыӡ узбеит, сыԥсықәра, Аԥсны,
Сабиҵас ашьхақәа ургәыдкылан…
Уаӷацәа амшынахьтә иҵысны
Иаауан уеимырҵәарц иқәылан.
Ашьхақәа зымҵысуа игылан,
Сабиҵас уара ургәыдкылан.
Агаҿантә иуеихсит укылкаан, Аԥсны,
Ухьашьшьны урымҵаҳаит ашьхара ӡышқәа,
Урҭ иуқәдыршәит уахьыркыз ушьны
Анарма ԥшқеиԥш аԥсҭҳәа ҟәымшәышәқәа.
Изымҵысуа ашьхақәа гылан,
Ҿымҭ лабжышла урҵәыуан...
Ԥхыӡ избеит, Сасрыҟәа аеҵәа кыдԥааны
Харантәыла дааиуашәа, Аԥсны,
Ишаԥшаԥуа уи угәы инықәҵаны
Уеиқәирхарц уԥсы дахьӡаны...
Ус, ашьхақәа рыгрҿаҳәахт,
Аеҵәа кыдхуа иҳәҳәахт:

«Аԥсы уахьӡа, Сасрыҟәа, уласы!
Уанбахәо уԥсадгьыл уажәада,
Иқәурԥшуазеи адунеи ҭацә бласы,
Ианшьаба Нарҭтәыла ҭынхада?!
Ашьа иашәыз аԥсҭҳәақәа ҳаракы,
Бираҟҵас ашьхақәа идыркы!..»
Адрама «Амшуаара» аҟнытә

АХРА ИАГАЗ ИԤСЫ АМХРА
Ашәеиқәаҵәа зшәу ҳәсеи хацәеи ахра ашьапаҿы
ишьамхнышгылоуп, рыгәҭа дгылоуп
акәымжәыхәа зшәу
Акәымжәыхәа зшәу /инапқәа раҳаны,
ибжьы ҩҭыганы/:
Ахра ду, адгьыл аҵәцашра,
Хыхь – ажәҩан, ҵаҟа – уара!
Ҳмааит уара уҿы ҳара ашшра,
Ҳаҳәоит ҳаҷкәын иԥсы ауаара...
Егьырҭ /иныҵакны/:
Ан лгәырҩа ашәы азырхаӡом,
Анаҟәоу еиԥшуп, ицом, иӡыҭӡом...
Акәымжәыхәа зшәу /ишиҳәац/:
Ҿамҩак иадамзаргь иаҿыхәаз уа уӡыхь,
Уа дутәуп, унапы иануп уи иԥеиԥш:
Деиԥхыӡуеит уинахыс иуқәшәу уа хыхь
Анаҟәоу бырлаш, анцәахша леиԥш...
Егьырҭ /ишырҳәац/:
Абӷьыц еиԥш дыҿшәоит ахра ауаҩ-хша,
Дахьлеиуагьы асаркьеиԥш дцоит дхәаш-хәаша...
Акәымжәыхәа зшәу /ишиҳәац/:
Еснагь изышьҭыхуам ауаҩ аҳаракыра,

Аԥшәмара амҵәыжәҩа иоузшәа дажьоит.
Аеҵәа акыдшәареиԥш ашәарах аԥара,
Ииаҵәахә уи акәушәа иаҩаӡо дагоит...
Егьырҭ /ишырҳәац/:
Ахра ду, ахра ҵәыҵшара уара,
Иҳаҭ, иҳаҭ ҳаҷкәын иԥсы ауаара!..
Акәымжәыхәа зшәу /ишиҳәац/:
Дыҟанаҵ иԥсы уара иумадан,
Игәазы унаԥшырҭан, уихан бласы,
Уажә ибаҩ, уара ахра, иумаӡаз,
Ҳа ҳақәиҭтә, иҳаҭәашьа ахәаша иԥсы!
Егьырҭ /ишырҳәац/:
Иангьы ишԥалури – иԥсы далаӡоит,
Ибаҩ шкәакәақәа уара иуалраӡоит...
Зегьы /ишьамхышгылоугьы ҩагылан
рыбжьы ҩаҳаракны/:
... Ибаҩ уара ахра иумаӡаз,
Ҳа ҳақәиҭтә, иҳаҭәашьа ахәаша иԥсы!
Адрама «Амшуаара» аҟнытә

АӠИАС
Аӡиас, ӡиас,
Уцоит уиаҩрны, уиаҩрны,
Уиаҩрны...
Ауаҩытәыҩса игәыӷрақәа
Урылырҩаан
Ахыз еиԥш аамҭа уаҵыкәкәоит...
Иабаҟоу уаргьы саргьы ихаҳхыз ҳашә –
Ҳразҟы, ҳанасыԥ?..
Иниҵыргьы ҩынҩықәра
Уаҩы изеидкылом анасыԥ ашәаӡа,
Иҟәашӡа, иԥхаӡа, импыҵамӡо...

Уи, инацәкьарақәа ирыбжьыкәкәа,
Инкаҭәоит ихызха...
Ма, аԥхарагь, ататарагь анацәыӡлак,
Инхоит ихьшәашәаӡа,
Иҩа-иԥсы,
Кәыкәыблак иаҟараны...
Уаргьы уцоит, аӡиас,
Уиаҩрны, уиаҩрны,
Уиаҩрны...
Угәы ззыбылуа, здагь ухәарҭам
Уӡыжьқәа унапала иԥыжәжәо,
Зегьы ықәыӡәӡәаа:
Узеилаҳан иуцәыз, иухыз ахаҳәқәа,
Акыкахш еиԥш усырӡ зуржәуаз аҵлақәа –
Зегьы, зегьы,
Зегьы –
Унапала инаган иоуҭоит амшын...
Уцоит уиаҩрны,уиаҩрны,
Уиаҩрны!..
Иаажәлап, нас, ҿамҩа-ҿамҩа
Ҿҳәара змаӡам уаргьы ҳаргь ҳгәырҩа...
Ароман «Асду» аҟынтә

Мушьни Миқаиа
1932
АН
Аҵырҵыр имацәысуеит алашьцараҿ,
Ашҭа аҵыхәаҿ ҩ-ҳаҭгәынк неимҟьоит.
Дтәоуп ан лыҷкәынцәа рыбжьара,
Ацәаӡыӡ ргәыҵыршо ҩ-цәашьык лашоит.
Деихаӡԥштәалоуп ан еиҭазымҳәаз,
Лылаӷырӡ нҵәахьеит, уаҳа иааӡом.
Лыҷкәынцәа ҵыхәтәажәк лазымҳәаз,
Еихык-еиҵык абааш агәаҵа иҭаԥсоуп.
Дтәоуп лшәы еиқәаҵәа лҽылаҳәан,
Ашәӡанӡ аҿыртлаха лыбла иҭаԥсоит.
Ан рыцҳа лхы лзаамгеит мчылаҳәа,
Рыԥсадгьыл рхы ақәырҵеит, убриак деиқәнархоит.
Уажәы-уажәы инеимҟьоит аҵх лашьцара,
Аҵхгьы агәы аҭра иҭагылаӡом уаха.
«Шәан дшәыкәыхшоуп, саанхеит смацаран.
Срыцҳауп шәарамыжда, шәыбжьы насшәырҳа.» –
Дцәажәоит лымала…
Ажәҩан лашәуп, аҵх дагәоуп,
Абаҟа иадӷьазкылоит ан луаз.
Аҵх аҳәынҷоит аҭынчра гәыҭҟьага,
Гәыжьжьагас ан хаҳәуп илзынхаз.

Аҵырҵыр имацәысуеит алашьцараҿ,
Аҵх насыԥдагьы алоураҵәҟьа ауеит.
Дтәоуп ан лыҷкәынцәа рыбжьара,
Ан дцәажәоит лымала…
Ацәаӡыӡ ргәыҵыршо ҩ-цәацәашьк лашоит!
ИУГӘАЛАРШӘА
Зегьы-зегьы угәаларшәа, сҩыза,
Ахрагә иаҿалашоз шьыжь шәаԥшь,
Ага инықәырс ахрашқәа рҟынӡа,
Рхы еиқәызҳәалоз ацәаҟәа агәаԥшь.
Иугәаларшәа,
Амцабз шкәакәа зхибаҳәоз,
Ҳхәыҷра иақәлаз раԥхьатәи асы.
Амахә иамкыз ашәыб рыбқәа, зҿалашоз,
Бырлаш бырсан ишырхаршәыз ркасы.
Зегьы-зегьы угәаларшәа, сҩыза,
Арҟыра илгоу сымҩахәасҭа уаныԥшыл…
Унеи сыҿҳәарамш ахықә аҟынӡа,
Сугәаларшәа убысҟан, ҳамҭак уааҭгыл.
Иубома,
Хәылԥ шәаԥшь амзаша еицралоит,
Ԥшаласк шасуа убома икашьшьы.
Абарҭ зегьы схәыцра аӡыхшьах иххалоит,
Аарла илашоит са сажәра ацәашьы.
Уааҭгыл, сҩыза,
Гәыблыла уқәыԥсычҳа,
Сыбзиагьы угәаларшәа, сыцәгьагьы убас.
Сааҭырҟьа ӷәӷәазаргьы, убригьы снычҳа,
Сара абри адунеи снықәмыххит гагаҵас…

Аха урҭ зегьы ҭаԥсеит алуҭаҩ асаса,
Ӡшәахшәа инықәбаны ицеит ҳа ҳҿара.
Аха абни ахәылԥы еҵәа шыԥхоз еиԥш ԥаса,
Иахьагьы ашьхақәа ирхыкны иаҿуп аԥхара.
Зегьы-зегьы угәаларшәа, сҩыза,
Арҟыра илызгаз сымҩахәасҭа уаныԥшыл…
Унеи сыҿҳәарамш ахьынҵәаз ахаҳә аҟынӡа,
Жәа мҳәаӡакәа,
Сызқәа аҭыԥаҿ ҳамҭак уааҭгыл!
***
– Ашырԥазы ашара ишалаз,
Исзааугазеи, ашьыжь ԥшалас?
Схәыҷра шхьаҳәыз соуҳәарц уаама?
Гәырӷьаҿҳәаша ҿыцк сзааугама?
Ма саамҭа цама «аԥхыӡ» сшалаз?
Са сызхьымӡаз шсымаз гәалас,
Инеихашәы-еиҵашәы ихәлама?
Сышгәыӷ-гәыӷуаз саамҭа цама?
Избоит саԥхьа сыхра ҿҟьароуп,
Сымш гәҩароуп, сыҵых гәҩароуп.
Исзааугазеи нас, ашьыжь ԥшалас?
Ашырԥазы ашара ишалаз?
– Уаамҭа дыдит, имацәысит,
Умҩа хра цәгьаӡак иаҿысит.
Ухьаԥшуеит ушьҭахь умԥшӡакәа,
Уажәра уҭалеит умҟьышьӡакәа.
Уаԥхьа ушьҭахь шәиԥхьыӡ уцым,
Ашәеиқәа еиқәаҵәа узлаз ԥхыӡым.
Џьанаҭ тәарҭахь умҩа нагоуп,
Ушьҭа инужьыз лашарбагоуп! –
Абас ҿаанаҭит ашьыжь ԥшалас,
Ашырԥазы ашара ишалаз!

Шамил Ԥлиа
1932
НАРҬ-ӠЫ
Адыд-мацәыс цәырҵит,
Иарцәажәеит аԥсҭа.
Ажәҩан еимаҵәан
Ибгоит ҳаӷеиҭа.
Аӡыхьқәа абаҟоу?
Ижәылоит аҩар!
Мзымҭа иагәыдлан
Ишьҭырхит абар!
Ацқьара ацәыӡит,
Иахалеит ҽа цәак,
Ахаҳә былгьоит
Иахьлеиуа иҵыӡәӡәаа.
Ашьамаҟа, аԥсаса
Гылоуп илаҳәын,
Ашәаԥыџьаԥ ракәзар –
Рымахә еикәаҳәын...
Еҳ, иаҳауеи,
Џьара ԥхарак,
Ихәыжжаӡа изыԥсаз!
Анаҟә сашьҭуам,
Уаҳа сылшом,
Шьҭа сааԥсеит,
Сааԥса...

Жәҩан еимҟьазшәа –
Иаамацәысын,
Саԥхьа икаҷҷеит.
Абар ассир!
Ӡыхьк кәеикәеиуа
Иаасыниеит!
Аҩар шжәылоз,
Хәашьра зламлаз –
Сзавымсит зымҩа...
Сгәы иснаҭеит:
Снахагылан –
Илбааздарц ҿамҩак.
Снахагылеит, издырит,
Издырит Нарҭ-ӡы!
Нарҭаа адауаԥшьқәа
Зырҿыхоз ргәы.
Иааиуеит ахьхьаҳәа –
Ишааиц ицқьаӡа.
Маҷаршәа аччаҳәа
Еилашуеит цәгьаӡа.
Ашьшьыҳәа сахӡыӡо,
Снамҵаиан Нарҭ-ӡы,
Нарҭаа назҿыхәоз –
Снаҿыхәеит саргьы!..
Уи акәхеит,
Слахҿыххеит,
Сымч даҽакхеит!
Сааԥсара абацеи?
Наҟ инасыхҟьеит!
Сыԥан сынҽыжәлт,
Бзоу ыҵҟьеит еиқәных!
Амра сазцарц –
Иаазгарц уи аҟәых!

ГАРԤ ЗЕГЬ РЕИҲА ИҲАРАКУП
Иахьа хәыцрак акәа сҭаршәын,
Сахьа шьахәқәак сырзыԥшуа,
Сгара сан илырҵысуазшәа –
Ԥшьаала аӷба сарҵысуан...
Аԥхыӡ салахар ҳәа ишәозшәа,
Аӷба сама ашьшьыҳәа ицон.
Ацәқәырԥқәа маӡак рҳәозшәа
Саԥхьа ишааиуа инкабон.
Аҷныш ҟәашқәа сгәы ҟарҵоушәа
Исхаԥыруа ашәак нарҳәон.
– Нан, уабацои сныжьны? – лҳәозшәа
Сан лыбжьы хааӡа исаҳауон.
Ажәҵарақәа ҵыԥх ихыҵыз
Еиҭах ҳбарҵаҿ рыҭра ҟарҵон...
Аҿа-маҿа ҿыц игәылҵыз
Гәыӷрак лыма илчаԥон...
Ҳамӡырхаҿы ашьац иаҵәара
Дылагылан дысзыԥшуан...
Икәеи-кәеиуа ҳаҩны, ҳгәара
Ахы аҵыхәа еилырган...
Сгара аӷьеҩҳәа илымҟәыҵҟьазшәа
Аӷба ҭрысын – инсыхҟьеит...
Ацәқәырԥақәа сымч ԥыршәозшәа
Ақәԥарашҟа схы дырхеит!
Ақәԥараҿгьы насыԥ ыҟоуп! –
Дон Кихотгьы абра дықәԥон...
Ацәқәырԥ – сынасыԥгьы рылоуп,
Урҭ сдыржьакцом – ҭынч сдыртәом.

Сан сызкәыхшоу, сылашара,
Сара издыруеит – хьаас сыбкуп...
Сгәырҩабымган – ҳаиқәшәоит убраҟа:
Гарԥ – зегь реиҳа иҳаракуп!
АШЬА
Ацәқәырԥақәа еижәхыс илеиуан,
Сынхықәгылт Мзымҭа.
Урҭ санырба, икәеикәеиуа,
Иаанҿасит ҳамҭак...
Ашьа ахала аҽадыруеит,
Сырдырт арҭ ахаҳәқәа,
Аӡы иҭыԥеит атрым-срымҳәа,
Ирхьыкәкәо ацәыкәбарқәа.
Исгәыдԥалоит аӡы иҭыԥо,
Урҭ – сбара иаргәаҟуа,
Сахьгылоу сгәы аҭыԥ иҭыԥо
Исарҳәоит: Уабаҟаз?!
Снапы рхьысшьуеит, снапы рхьысшьуа, –
Исшьышьуеит гәыблыла.
Фымцак сысуеит сахьыркьысуа,
Исзырҟәыхуам сыбла!
Аибӷа ԥагьа рхқәа еиҿажьны
Еибырҳәоит маӡажәак:
– Зышьҭа ҳну дабацеи ҳныжьны, –
Исаҳауеит ирҳәошәа...
Ахрақәа Сасрыҟәа иҽышьҭа
Рыҿгоуп ирынпҟҟала.
Гәында лцәа цқьа ахоуп Мзымҭа,
Гәбаа-дәы қәҵоуп лнапала!

Аԥсабара зегь ааҿыхан –
Игылт ишанхазшәа!
Сгәыдыркылт – рнапқәа иаарыхан,
Ан лԥа дылбазшәа!

Никәала Ҳашыг
1932

АРҴАҨЫ
П. С. Шьаҟрыл ихьӡынҩыланы
Нарҭаа урхылҵшьҭран, иулан Ауаҩра.
Угәы карыжьуамызт ахьаа, агәырҩа.
Угәы ҭбаа иҭыҵуаз ажәа раӡан,
Иҵәахызтәгьы аҵәахуан – имаӡан.
Агәы ҭбаа иҭаӡо изаҟарои изаҟара!
Аԥсуаа рхәыҷқәа зегь ҭаӡон убра! –
Улаԥш-хаа ҳарҭ мрашәа ҳарԥхахьан,
Унапы разқәа иагьараан ҳахқәа ршьышьхьан!
Ҳабла уанхыԥшылоз, ма ианҳауҭоз адҵа,
Иагьараан уазхәыцхьан ҳа ҳлахьынҵа.
Иагьараан, ҵхыбжьонынӡа аҵых ганы,
Ҳҩымҭақәа риашо џьа убон утәаны...
Ууаажәлар ангәырҩоз, ианрымаз ахьаа,
Мамзаргьы игәырӷьан ианыччоз ахьхьа –
Урҭ уржьын, урцәан, угылан рыгәҭа,
Рлахьынҵа улахьынҵан,
Ргәаҭа угәаҭан!..

Агәы ҭбаа иҭаӡо заҟарои, изаҟара!
Аԥсуаа рхәыҷқәа зегь ҭаӡон убра! –
Улаԥш-хаа ҳарҭ мрашәа ҳарԥхахьан,
Унапы разқәа иагьараан ҳахқәа ршьышьхьан!
Иагьараан, иагьараан, аҵх ганы,
Ҳҩымҭақәа риашо џьа убон утәаны!
АЖӘҴЫС
Ахәыҷқәа рашәа
Уҷырҷырла ажәҵыс, ажәҵыс,
Уҷырҷырла, уҷырҷыр!
Ашәа ҳҳәоит, иаҳҳәоит уа уаҵкьыс,
Уи уажәнатә идыр, идыр!
Уацны уааиуеит ааԥын ԥхара
Аԥсынтәылахь уԥырны,
Нас, ианмаҷхо амра ԥхара,
Уеиҭацахуеит уԥырны.
Усҟан уашәа абжьыхаа абаҟоу –
Уҷырҷырбжьык ҳаҳаӡом!
Ҳа ҳахьыҟоу – ҳгәырӷьо ҳаҟоуп,
Ҳашәа гәырӷьахә еиқәтәаӡом!

Кәасҭа Гьерхьелиа
1933–1996
УАРИДАДА
Аҵх ҵәцара, аҵх ҵәцара,
Иушо злахьынҵада?
Абар иқәлоит уажәшьҭа ашара,
Аха иамам ҵыхәаԥҵәара –
Иааиуеит Уаридада.
Уа дызҳәада, уа дызгада,
Уаҩы имаҳаӡакәа,
Уаха ҳқыҭан еимырҵәада,
Иззырҳәада, дызҭыԥҳада,
Уаридада мақәа?
Аҳәса хәыҷқәа рыцәа ҟьалан,
Игәжәажәо иқәзырхада?
Урҭ амалагь ргәы акалан,
Ааԥын ԥшахаа рхы иҭалан
Иҟамзи ҭынхада!..
Дышԥаҩысҭаау урҭ рҩыза,
Шәыԥшишь, имҳәаӡакәа,
Илҵәахит лыԥсы иахмырӡа,
Бзиа ишылбауаз дахӡыӡа –
Уаридада мақәа...
Иагәылахәхәа аҵых каххаа,

Ашәа гоит аккаҳәа.
Иаҟәымҵуандаз, шьыри, уаҳа –
Иқәыԥсычҳауеит ахәхәаҳәа.
Уаридада, уаридада,
Дрыма ицоит аҭаца,
Уаридада ахыҩуеит Ӷәада,
Анаџьалбеит, ԥҳәыс дызгада,
Ма ицада хаҵа?
Мақа лоума, Шьақа лоума, –
Ԥҳәыс дигазар Қәақәа?
Ҳаи, џьушьҭ, асеиԥш жәбахьоума,
Аус злоу убри аума, –
Ирҳәалааит иԥымҵәакәа,
Уаридада мақәа!
Мшәан ицәгьоузеи, ара ус еиԥш,
Иҟалазеи ихәарҭам?
Маӡа игәырӷьеит ани аби,
Зегьы ирдыруеит, ҷкәыни ӡӷаби,
Уаридада шшәарҭам!
Уаридада, уаридада,
Уаридада мақәа.
Уа дызҳәада, уа дызгада,
Ԥҳәыс дызгада, хаҵа ицада?
Аус злоу убри акәым, –
Ирҳәалааит иԥымҵәакәа,
Уаридада мақәа!
***
Ахәыцра иагазшәа ашьхақәа,
Иҟьашӡа икаԥсоуп рхахәы,
Иреиԥшха адаш-ду ашьҭақәа,
Арҩашқәа алдоуп ргәахы.

Зынгьы ианрықәчу аԥҭақәа,
Алада иҭарлашьцо аԥсҭа,
Ишԥареиԥшу абырг иџьымшьқәа
Еимарџахә, иангәаау илакҭа.
Ҽазных ианрықәшу амра-ца,
Бырлашшәа урҭ еилыџьџьоит.
Угәазхара рбаха уамраӡа,
Амра иҩагылаз, ҭашәоит...
Ицыҩцыҩуа иахьгылоу ахрақәа,
Доуҳа мчык рымоушәа збоит,
Хаҳәык наҿшәаргьы, ахара
Ашәеиԥш ианыҩны игоит.
Са исбарҭоуп урҭ рыԥсҭазара, –
Слымҳаҿ ирхылгоит агәгәа.
Исаҳауеит ргәеисра, рцәажәара,
Еидушәа даргьы саргь ҳагәқәа!..
АЦӘЛАА НЫШӘҬУА
Ишәасҳәап ацәлаа аӡбахә,
Ссиршәоуп ишыҟоу иара:
Ахра, ацаҟьа, абахә, –
Уаҳа ииӡом ҽаџьара.
Асыҭҳәа анҩынтуа аӡын,
Ишьыҵәран уи қаҭәаӡа,
Аеҵәара аныҟоу ибжьаӡын,
Иччоит иарак иаҵәаӡа.
Абыӷь-лымҳақәа рыгәҭа
Иаркуп еимхәыцк ҟаԥшьӡа,
Ихәыцуа иахьгыло, иҽыгәӡа,
Ссирк ахәыҭхәыҭуеит маӡа.

Аха, иссирҵәҟьоу уи акәӡам,
Иссиру ҽакыми зынӡас,
Ишәасҳәап ацәлааз лакәҵас
Слымҳала анкьа исаҳаз.
Схәыҷын, исзымкыртә ацәмаа,
Сабду сахьигаз хьчара,
Ҽнак зны сахәарԥшуа ацәлаа
Абасгьы сеиҳәеит иара:
– Ацәлаа – ҳазшаз иҵиаауп,
Ицқьоуп, иԥшьоуп, дад, ихәшәуп,
Ишубо ахра иаҿиаауп,
Ихьышьаргәыҵа ихьыԥшуп.
Иамоуп доуҳала ашана,
Изшаз иазишаз ҟазшьас:
Уаҩыжәлак изгәамҭарц аргама
Ианышәҭуа иарбан аамҭас.
Ҵыҵындрак еиԥшны иҟаԥшьыхәӡа,
Абӷьагәҭа иҿалоит ашәыр,
Ианышәҭуа збоит ҳәа уԥшыхәӡар –
Иҟалоит анцәа уахьирхәыр.
Ирҳәоит: ианышьҭоу асыцәгьа,
Ашәарах амла иакыр,
Иӡыӡымкуа иааины, ихыцәӡа,
Ацәлаа сфоит ҳәа инафҩыр, –
Уаҵәҟьа ингәылшәан ишәҭуеит ҳәа
Ацәлаа, афҩы лаҳауа,
Убасҟан ҵеикгьы дииуеит ҳәа,
Ажәеиԥшь-ԥҳа лгәы зытҟәауа!..
Иахҭыгәло уи аимгеимцара –
Ирҳәоит иҟалоит ҳәа иҿахәы:

Диоуеит дызмамгьы ахшара,
Рахә змамгьы – иоуеит рахәы...
***
Ацәлаа иснаҭоит агәахәа,
Ианышәҭыц ишәҭлааит иара!
Ашьабысҭа, абахә иаҿахәмар,
Ацәлааҿ иаалааит ҳәра!..

Нели Ҭарԥҳа
1934
АԤСУА ХАҲӘҚӘА
Аԥсуа хаҳәқәа…
Аԥсуа хаҳәқәа…
Зқьышықәсала ҿымҭуа,
Ахәажәцәа шәҟәынны,
Шәҿаҳа-дагәаны,
Шәзыҟоуи
Шәылахь еиқәны?
Шәанцәажәогь,
Шәзымцәажәои
Шәажәа неиҵых?
Ҳҭоурых абӷьыцқәа
Акака неихых?..
Аԥсуа хаҳәқәа!
Аԥсуа хаҳәқәа!
Избан,избан,
Адгьыл шәзыҵахаз?
Быжьра-быжьҵәа
Шәзыҵәаххаз?..
– Хыхь-хыхь ишьҭалаз
Ахаҳәкәа ҳԥыҽхьеит.
Аамҭа ҳарҩашьеит,
Ҳаӡит,
Ҳхәашеит. Еицакит,

Еиҭасит
Ҳахьыӡ-ҳаԥша,
Иаҳхыкәласт,
Ҳабӷарҵеит,
Ҳаицәнарӡит аԥша.
Иаҳнымаалацыз ҳнырҵеит,
Иаҳнырхит иҳанқәаз.
Баша хчныза хаҳәқәак
Реиԥшоуп ҳшынхаз...
– Аԥсуа хаҳәқәа!..
Аԥсуа хаҳәқәа!..
Зҭацара нымҵәаз леиԥш,
Ишымцәажәоз иажәыз,
Адамра аамҭа
Аҵа иҵәахыз,
Ана-ара шәцәыҵҵуа
Шәзалагеи иахьа?
Шәцәырызгеи,
Шәзырцәажәеи?
/Иҟалоу ма шәҳәахьа?/
Ма шәҿахәы шаҳҳәаз,
Шәшеиҭаҳҳәаз
Азымхои ижәбоу?
Ишәҳәаз ҳзымҳәоу,
Ижәбаз ҳзымбоу,
Ишәзымҳәаз ҳамҳәоу?..
Ахаҳәқәа! Ахаҳәқәа!
Ақьашана ҭыӡ ԥахқәа!..
...Ҿырымҭит...
Ҿырымҭит...
Имцәажәеит – имцәажә!
Сара уиаахыс,

Уиаахыс
Ахәыцра саражәт:
Еиҭа иҿаҳахау?
Ма са исмаҳау?.
Ахаҳәқәа, ахаҳәқәа…
Аԥсны дгьыл ахаҳәқәа…
ДИИТ АПОЕТ
Ушьаҿа иацҵа,
Адгьыл!
Агәыдыҳәа уныҟәа! –
Диит Апоет.
Абырскьыл уихымгәырҩан,
Уимыԥхьан Сасрыҟәа! –
Диит Апоет.
Ауаатәыҩса!
Шәықәгьежьаан,
Агәырӷьаҽқәа шәырҩы! –
Диит Апоет.
Аҵеи даниуеиԥш,
Хысбжьыла
Ахәы-арха еиншәырҩы! –
Диит Апоет.
Дызтәыда,
Дабатәида? –
Адунеи алымҳа ҭышәымҟьан, –
Саҭанеиҵәҟьа длыхшеит!
Абахә ишавҵаз,
Ҽаԥарак ихашылаз
Амреиԥш
Имышәкәан дшылаз
Аԥсҭазаара дахьӡеит.

Ахәыцра –
Ҳәаада еибарку –
Мҵәыжәҩа шкәакәала
Еиқәиршәеит.
Ахаҳә –
Лаӷырӡыла еиларҭәоу –
Атом еиԥш,
Еиҟәиршәеит.
Абырлаш еиԥш игәылихит
Быжьхык ирыԥсоу.
Бжьы-мҩак рахьтә
Мҩак алихит
Аеҵә иазхоу!
Нцәа дыҟоуп рҳәазар –
Иара усгьы дынцәоуп.
Адунеиаҿ ҳра аныҟамлогь –
Иаҳрагь рацәоуп.
Ҳаи, ижәҩа
Знапы наҵданы
Ицнеилак хара!
Игәеисра
Зхы-згәы надҵаны
Ихәыцлак хара!
... Ушьаҿа иацҵа,
Адгьыл!
Аӷьараҳәа уныҟәа! –
Диит Апоет!
Абырскьыл уихымгәырҩан,
Уимыԥхьан Сасрыҟәа –
Диит Апоет!

СШЬАМ ДГЬЫЛ
«Дасу иԥсадгьыл шьам еиԥш ибоит».
Аԥсуа жәаԥҟа

Сшьам дгьыл,
Сыԥсадгьыл,
Сыхаара с-Аԥсны!
Ухьӡала адә иқәу,
Ухьӡала сыԥсып!
Иацтәи умш хьанҭа
Иамҭан сышлоуп.
Уаҵәтәи умш нарҳаз
Схы-сгәы лашоуп.
Еҵәак уцәкыдшәар –
Шәы-ԥсык, о, исцәагоит.
Мрак узкыдыԥхар –
Шәы-мракны исзыԥхоит.
Шәҭы ԥшӡак узҿалар –
Аӡын ааԥынхоит.
Бӷьы ԥшӡак кашәаргьы –
Сгәы еибарххоит.
Махәык уцәыхжәаргьы –
Дак сцәа иҭаԥсуеит.
Шәырк уцәдыршәшәаргьы –
Шьацмоушәа исҿаԥсоит.
Сашәа уоуп,
Смыткәма уоуп,
Сажәа хьанҭа уоуп,
Сажәа ласгьы уоуп!

Усжьироуп,
Усныхоуп,
Нцәа рхыхьгьы
Усынцәоуп!
Сагьуануп,
Сагьуабуп,
Зных-усхәыҷуп!
Анык лыхшара дшизымгәаҟра,
Агәаҟра саҿуп.
Сухӡыӡаауеит,
Суашьапкуеит,
Сгәы зегьы
Узҭыхьҭшьаауеит!
Избоит, уи ԥсынҵры наӡа,
Иашан, иазҳәам.
Аха уа уҟаз, уҟаӡаз! –
Уаҳагьы сҭахӡам!
Умарымажахарц ажәлеиԥш
Схы-сыԥсы сшоит.
Гәыҭбаара ҳәаамаҳа,
Уҳәаадан усшьоит.
Сшьам дгьыл,
Сыԥсадгьыл,
Стәыла ссир, с-Аԥсны!
Ухьӡала адә иқәу,
Ухьӡала сыԥсып,
Еиԥш ԥсра бзиа нас
Аӡәгьы илахьынҵам.
Уа уҟаз, уҟаӡаз! –
Уиоуп здазҳәазҵам!

Рушьни Џьопуа
1934
АԤСНЫҞА
Ашьхақәа ирыцҵәраа
Инеиуеит адәыӷба,
Инеиуеит иқәҟьа,
Инеиуеит илакьуа...
Ахрақәа иргәылҵәраан,
Акаршәра ианылеит,
Каршәрала инеиуеит,
Икаууа...
Аамҭа еикәшара,
Сыҷкәынра иаԥықәслаз,
Аԥаҩқуа срынҟьо
Саман ицоит...
Илакьы-лакьуеит
Амҩа сызнылаз,
Амшын ду схушәа
Сдәыӷба ӡасоит...
Ицәқәырԥоит аӡы хәашь –
Сыԥсҭазаара зхыршәлоу,
Адәыӷба-ԥшатлакә
Ҳәҳәоит, иҵәаауеит...
Аԥҭа еиқәара,
Амш ианыршәлоу,

Иагәылҟьан иаԥеиԥшу
Аԥеиԥш иазцауеит...
Иццакуеит аха –
Сгәы сазырҭынчуам, –
Адәыӷба иҵегь
Иласызар сҭахуп!..
Избанзар уи –
Аԥсныҟоуп иахьнеиуа,
Аԥсны – са сыԥсоуп,
Сыԥс уаҟа иҵәахуп!..
Уласы! Уласы!
Сгәы сазырҭынчуам! –
Сара саанхеит аха
Сгәы цеит иҩыԥрын!
Еҳ, уара адәыӷба,
Сгәы уацраҳәандаз –
Шаҟа ирласны уцоз убарын!..
ЏЬАНАҬ АГӘАШӘАҾ
Сааныжьны шәцеит, абри адунеи хьшәашәаҿ,
Снеир ҳаиқәшәарушь Џьанаҭ агәашәаҿ?
Дызбарушь Аазиз ду, еснагь абӷа сызҭоз?
Сыгхеи, сықәҿиареи, блаҵарыла игәазҭоз…
Уажәы асцена ирдыдып Леиуа,
Ма уа иҟалап аԥсуаа, атеатрахь инеиуа,
Минадора, Медеиа, еиҭа лыбжьы лыргахып,
Ашәҭыц, Анна – Дездемона дызбахып...
Шәарах, Иаго – ашҳам дыхәмарып,
Разынбеи аҟаза, игәы цҳафырып.
Мишеи Ваниеи ароль иазыԥшума,
Иасон «Макбет» аиҭагара даҿума?..

Самсони Џьарнаси, рлаф кьатеи ԥҵәага,
Аҳкәажә Катиа, аԥҳәыс ԥшӡа нага.
Мажареи, Сергеи, Мидеи еицыми,
Аҵаҳәарҭаҿ иҟоуп, абрахь зегь мцыми...
Наазим аӷлам, аԥаҭхь укума?
Марица, аҷкәын ироль баҿума?
Вереи, Марусиеи, Жьениеи лахҿыхуп,
Џьанаҭ агәашәаҿ шәаҳәарак иаҿыхуп...
Еҭери ароль лумҭар ҟалома?
Дмитри иқәиргылаша апиеса иоума?
Амиран иаԥиҵап иссиру ихаҿсахьа,
Џьанаҭаа аршанхап, Алықьса ихаҿсахьа...
Светлана ақәра наӡа лмоуит,
Дызшаз дигеит, лыԥсҭазаара имроуит,
Аӡәы игәырҩа ҽаӡәы изгәаҭом.
Шаҟа шәыгәхьаазго ҳәашьа сзаҭом.
Иҟоума аҿар, шәара шәзыԥсахша?
Аазиз иеиԥш, ажәа неиҵых изҳәома?
Актриса ҟазак, Аԥсны ахьӡ ҭызго?
Мралаша, мрашәахәа иаԥызго?
Абри адунеиаҿ сыҟанаҵ шәымаҵ зулап,
Шәтеатр аԥарда асырклап, иаасыртлап.
Аҟазара дуаз еицҭазыршәуаз ахҭа,
О, ишԥасҭаху сыҟазарц шәыгәҭа!
АШӘАХӘА
Иахьа снагәылаԥшны избоит уаҵәашьҭахь,
Амра ашәахәа – саԥхьа, сышьҭахь.
Атәаха змада, ԥхьа сцалароуп,
Мҩак нҵәар, ҽамҩак сыԥшаароуп.

Схы саиааироуп аиааира згарцаз,
Адгьылаҿ аҵәҩан нарс сынхаларц.
Аеҵәа сыкәа ианҭашәоу ҳәа сымԥшыроуп,
Еилашуа сгәаҵа иҵегь ишыроуп.
Мҩоуп сара ԥсҭазаарас исымаӡоу,
Амҩаҿ иԥысшәеит мчыс ҳәа исылаӡо.
Исымбо сиеҵәахә хара икәеицеиуеит,
Ашәахәа сықәлан амрахь снеиуеит…

Платон Бебиа
1935
АЖЬА ШКӘАКӘА
Сара абри аԥҳәызба сеилалгоит,
Дсылахәмаруеит ԥшқаҵас.
Абри аԥҳәызба дызбеит — сгәалҭоит,
Аҟәараҳәа сцоит сеиҵас.
Сара сзыҳәан цас дыршама,
Змоурахә мыӡыз амзаҿа?
Илашьцама аҩны лашама,
Иахьеихылго уи лшьаҿа?
Сылаԥш лыкәшәа-лықәшәа-лықәшәо,
Лыбзиабара сыст, афаст!
Амитә лыкәшәа-лықәшәа-лықәшәо,
Лара дмараҳәуеит абас.
Сахӡыӡо, сгәы иҭоу сахгәаҟуа,
Санцәажәо, снапырҟәыҷуа,
Ажәҵарақәа ааит ҳәа Аҟәа,
Ӡибнаҟоуп ла дахьыԥшуа.
Са сгәы ҭыӷьӷьаа акы саҿызар,
Ахәыҵаччара ла даҿуп.
Иахьа дааиран уи слырԥшызар,
Уаҵәы дубап, са сыԥшуп!

Санеилахоу – ла лзы сусдоуп,
Са сангәаау – ла дыччоит.
Илзымдырӡошәа – сызусҭоу,
Дсывсуеит, сԥсахы еиҟәыҷҷоит.
Наҟ сылԥырҵыр, дшыҟоу усоуп:
Дыҩуа дсышьҭалоит лыҽҟьа!
Ажьа шкәакәа зкыз сиҩызоуп,
Арахь саҿашәеит лыцәҟьа.
Сара сгәааит, сара схырхәеит,
Сара сыччеит, лыҵшәа збом.
Аԥсышәала уи сылмыхәеит,
Ааигьы салхәом, мапгьы лхәом,
Сара абри аԥҳәызба сеилалгоит,
Дсылахәмаруеит ԥшқаҵас,
Абри аԥҳәызба дызбеит – сгәалҭоит,
Аҟәараҳәа сцоит сеиҵас.
Са уи лҿаԥхьа исымоу ҿыкоуп,
Ларах – сақәлыршәоит оума.
Исзынхаз – акы заҵәыкоуп:
Саб иҽыхәа, саб иоупа!
АЛАДАРЕИ АҨАДАРЕИ
Аладара — хылаӷьароуп,
тышақәоуп,
Гәаҩақәоуп, ҭаҟәа-ҭаҿақәоуп,
ҭыжаақәоуп.
Аӡырҩашқәа цоит алада иԥхеибаҵа,
Ақыдбажәқәагь кәымпылуеит
ибӷеибаҵа.

Ахаҳә ҭауҵар, иабо зегь еилымхӡауа,
Иама иҭалоит иаԥца, еигәыдҵа,
иӷәыхӡауа.
Ампыл уасыр, ахы аԥша ҭами,
ихагаха,
Иԥа иҭалоит, аҿынахо уа агаҟа...
Уахь ицоит агәаҵәажәпақәа,
ахыласқәа,
Рхы шыласу доус рымҩақәагь ырласуа.
Знык атыша дуқәа уанырҭаҳалак,
Нас уҭахызар унапқәа раҳала!
Аладара – хылаӷьароуп,
тышақәоуп,
Гәаҩакәоуп, ҭаҟәа-ҭаҿақәоуп,
ҭыжаақәоуп,
Аҩадара – бӷацамкыроуп,
шьанҵароуп...
Ианақәук, ухаҵазар, ухьамҵыроуп.
Иуԥыло амыҟәмабарақәа урцәымшәароуп,
Урҭ зышьҭоу уара угәымшәара умжәароуп,
Аха агәымшәара аҵыхәтәанӡа игәымшәароуп!
Снеиуеит уа аҩадара са саҿалаӡан,
Аха снеиуам алашьцара сҽалаӡан.
Исҭахым сара аашьышь аԥышәақәа,
Ԥхьаҟа сцозар, снеиуеит сыбаҩ ԥышәауа.
Убри азакәхап, ақыдбажәқәа сԥаҳалоит,
Убри азакәхап, лассы-ласс сагькаҳалоит.
Аҵәы сылхуа исхыччалоит сахькаҳауа,
Исхыччалоит итәоу ауаа гәнаҳақәа,
Исхыччалоз, снеиуеит,
усс исымаӡам.
Зынӡа ихазуп са саргамеи
сымаӡеи!
Ахаҳә дуқәа, абӷацамкыра,
ашьанҵақәа...

Сымҩа иаԥгылоит, аха снеиуеит
схьамҵӡакәа.
Скаҳауазар – иаасылымшо уаҳагьы,
Аҩада схы шхоу сара сагькаҳауеит.
Аҩадара – бӷацамкыроуп,
шьанҵароуп...
Ианақәук ухаҵазар,
ухьамҵыроуп!
АҼЫХӘА
Иуа Коӷониа изкны
Аҷаԥшьацәа ацәа риааин,
Ихырсысуеит, аҵх ԥҽуп.
Аԥсра хьшәашәа абарҵаҿ иааин,
Аблақәа ҭархәылан иԥшуп.
Аԥсреи абзареи ргәы ҭынчӡа
Изеихәаԥшуам, еиқәԥауеит.
Аҭынчрагьы жәпахьанҭыџьӡа,
Иара заҵәык аҳра ауеит.
Агәлымҵәах ацәарҭа дылоуп,
Дкаԥсеит, имам ҽырҵысы.
Иан дыгәжәажәо дихагылоуп,
Иаҳәшьцәагь гәаҭеиуеит хазы.
Аԥсабара ааԥын ааира
Ишазыԥшу еиԥш, изыԥшуп.
Аха, ацәацәашь еиԥш, заҵааира,
Заҵааира абылра даҿуп.
«Анаџьалбеит, иԥсы мцандаз!» –
Маӡа иҵәыуоит урҭ уажәшьҭа.

Ихчгьы иҵырххьан ашамҭаз,
Абар, абар, уажәы-уашьҭан...
Аха ус, аҽы кьыркьырит,
Дабом аԥшәма амӡырхаҿы.
Дыҭрыст ачымазаҩ, идырит
Иԥсы зыҿҳәараз аҽы.
– Шәсыцхраа! – иҳәан, дхықәдыртәалеит,
Аҽгьы кьыркьырит еиҭа.
– Шәнаскьа! – иҳәан, иҽирманшәалеит,
Блала зегьы-зегь иеимда...
Иҽаариашан, нас дҩагылеит,
Ишьап ԥсыдақәа рмаршәа кны,
Днеин ахышә днылагылеит,
Днылагылт наҟ-ааҟ икны.
Аԥша абаҳчаҿ игәаҭеиуа,
Иҵәыуо митә ҟанаҵоит.
Ацәыкәбарқәа ҵаҟа илеиуа,
Алабжыш еиԥш, икаԥсоит.
Аҽыхәа наҵҟьеит ишьҭыууаа,
Инаҵҟьеит адгьыл рдыдуа.
Ицоит агәарабжьара ибжьыууаа,
Ицоит мҵәыжәҩада иԥыруа.
Ицоит адәы иаҵәа ианылан,
Ашьабсҭа еиԥш, икахәхәа.
Нахьхьи амра шаша гылан,
Амҩа қәнаҵоит ашәахәа.
Ақәрахьымӡа илаԥш ыҩуа
Аҽы иашьҭан. – Уи цахьан…
Аха ашьҭыбжь игәы ианыҩуа
Дышгылац дгылан дыԥшуан.

Борис Гәыргәлиа
1935–2012
АХАТӘЫ БЫЗШӘА
Сара сбызшәа рҿыҵакуп
Сышьхақәа сзыхшаз.
Урҭ адунеи иахаануп,
Уи акәхап изышлаз.
Сара сбызшәоуп ирхылҵуа
Сырҩаш ҭрысқәа бжьыс.
Са сқыҭақәа, сыбла ихымҵуа,
Сбызшәоуп ирхоу ԥсыс.
Сара сбызшәала ицәажәоит
Сыдгьыл – нас ишԥа?!
Сара сбызшәала игәжәажәоит
Сымшын ацәқәырԥа...
Сара сбызшәала ицәажәом
Миллионҩыла ауаа,
Аха сбызшәала ицәажәоит
Зқьышықәсала ауаа!
Иџьашәымшьан хатәы бызшәада
Сгәеисыбжь цқьа ишәмаҳар,
Сан слааӡар хатәы бызшәада –
Иалшон сҿаҳахар!

САРА СИИТ АԤСНЫ, АԤСЫУАК ИҨНЫ
Баша , машәырны,
Аԥсны санамхеит.
Сара сиит Аԥсны,
Аԥсыуак иҩны.
Сыжәҩан саҵаԥшын –
Уи са сеилаҳаит!
Сыдгьыл сахәаԥшын –
Уи иалан сыԥсы!
Сан сылзыӡырҩын:
– Сыԥсы уфааит! – лҳәеит,
Саб сизыӡырҩын:
– Усҭынхааит! – иҳәеит...
Сыдгьыл са сықәлеит,
Сыҵәҩаншьап ҳауа.
Сбызшәала сцәажәоит,
Адунеи иаҳауа!
Адунеи сара сзын
Аԥсноуп ахы ахьакуа,
Абызшәақәа рсапат
Аԥсшәоуп иазыртуа!
Убри ауп адунеи
Изалоу сыԥсы,
Адунеигьы аԥсы
Изалоу с-Аԥсны!
Убри ауп изысҵо