Аамҭа иазымҵәахыз - 6

Ибымбои саԥхьатәгьы шрацәоу!..
Исҳәо заҳауада ара,
Сқьышә инықәылкит лнацәоу!..

Сааҭымшәароуп аиҳабцәа ркәал,
Ҽакала аныҟәара сҭахӡам…
Аха аамҭа иақәшәо ажурнал,
Ус аҭыжьра мариаӡам!..
ҲАԤХЬА ИШЬҬОУ…
Ҳаԥхьа ишьҭоу ҳара иҳаздыруам, имаӡоуп,
Аха ҳаԥсҭазаара еиҳагьы изыбзиоу убриазоуп…
Џьара ҳкыднаҟьеит, џьара ҳабӷалеит хланҵы,
Нас еилаҳкааит, ҳара иаҳхараз акранҵы…
Зны ҳаргәырӷьеит, зегь маншәалахеит цәгьашәа,
Ҳагьаргылеит, ҳахьырбарҭаз шьоук рханшәа…
Аха уи, шьоук иаразнак еиҵанарӷәӷәеит,
Рыла ҳамбарц, наҟ ҳарԥыргазарц рҭаххеит…
Урҭ идҳардырит, ҳдацқәа шаларсу ара,
Ирҭаххеит ҳәа, ус ишзааигәамхо ҳаҽҳәара…
Ҳара ишаабоз, уаҟа ирыкәаҽит рыхқәа,
Ҳара ишаабоз, уаҟа ирываҳаит рнапқәуа…
Аха рышҳам, цәгьала ирымпыҵахеит убра,
Нас иабаргоз, наҟ илбаардаҵәҟьеит дара!..
Хара ҳамам, аӡәгьы изы ацәгьара ҳҭахӡам,
Ҳиаша ҳашьҭоуп, изаҳҵәахрызеи уи маӡам…
Уи ззышьҭыхыз, уи ддауаԥшьуп, дыӷәӷәаӡоуп,
Ҳаԥхьа иахьышьҭоу, рҵысышьагь
амам, ихьанҭаӡоуп!..

СХЫ ЗЖЬОН…
Схы зжьон, бара бзиа сыббозшәа уажәраанӡа,
Иаалырҟьан жәахазны ус шакум агәра згаанӡа…
Бхаҭагьы ибзымдырӡо, быблақәа бырҭиаанӡа,
Уи данаацәырҵ, бара амреиԥш биҿаԥхаанӡа,
Схы зжьон, бара бзиа сыббозшәа уажәраанӡа…
Агәра згеит, абзиабара аҽӡаны ишымҩасуа,
Зны ушаднаԥхьало, аха зны наҟ ишуцәхасуа…
Зегь маншәалоушәа дурбоит, уҩызцәа
зыбз иасуа,
Дара иабардыргәышьои, уара иуӷрасуа,
Агәра згеит, абзиабара аҽӡаны ишымҩасуа…
Аха иҟоуп шәымҭақәак сара ахааназ исыцу,
Бысхашҭыр анырымуа, сгәы аналаҟоу,
ианҿыцу…
Зны иӷәӷәаны исыхьуеит, зны изаҟроу ҭәыцуп,
Зны схыскәачран соужьуп, зны сызҭаку хыцуп,
Аха иҟоуп шәымҭақәак, сара ахааназ исыцу…
Уажә иаалырҟьан ишыббо сыхжьара саҟәыҵит,
Сгәы злакасмыжьша ҽа хәмарракгьы схәыцит!..
Бара ибеиҳаны шьҭа ҩынтәықәра схыҵит,
Сыцҳа аӡы иазымгеит, ашәарҭара сԥырҵит,
Уажә иаалырҟьан ишыббо сыхжьара саҟәыҵит!..
***
Аӡә хьаас ҳимамкәа ҳара,
Иааиз аамҭа ҳанахашҭуа,
Зынӡа иҳаҭәам аҽрыххара,
Ҳарԥылап зынасыԥ зхашәҭуа!..
Абзиеи ацәгьеи еилганы,
Изаны ианеиқәтәалак ҳтәыла,

Нас аҟәышқәа натәаны,
Ҳусқәа ҭырҵаап блаҵарыла…
Убарҭ ирбарҭахоит инхо,
Аамҭа ӡыхәашьҵас ианлеиуа,
Зыцҳа хнамхӡакәа еиқәхо
Дынхоит! Иарбан ҳзыргәаҭеиуа!..
***
Сара даныздыруаз, усҵәҟьа игәы ҟьашьӡамызт,
Аха хәыҷы-хәыҷла ицәҭалеит агәамсам!..
Усҟан зыгәра гам ауаа рахьгьы дшьамызт,
Уажә данырбалак изырҳәоит, акиаԥсам!..
Даара ишәарҭоуп ара абга имлашьуа,
Аха уи шамаха ашьха иаҿоуп…
Иџьаушьаша, ауаҩ зегьраҵкыс дахьыҟьашьуа,
Аӡә илаԥш ахьзымнаӡо-игәаҿоуп!..
***
Уи сиеигӡан аиаша сымҳәеит,
Дазхәыцып сгәахәит ихала…
Уимоу, хәыҷык дысрыҽхәеит,
Имҩагьы сныҳәеит лыԥхала…
Иарахгьы акәыз џьишьеит,
Дызлаҟамыз ала дҽырбахит…
Са сиаша агәҭаҵәҟьа иршьеит,
Иҵегь иурыӷәӷәароуп, иҳәахит…
Ҽазныкгьы еиҭах агәразгеит,
Иаԥсам имыцхәны думрыҽхәароуп…
Сгәызианра абҷеиԥш исыхгеит,
Схоуп зегьызвызбо, исхароуп!..

***
Ак сԥырхагоуп, акы сашьҭуам, сҿанаҳәоит,
Акы сазааигәоуп, аха сгәы ухароуп, аҳәоит…
Уахь снаӡароуп, аӷәра скыроуп, зегьакоуп,
Сгәи сыхшҩи, са сбаҩхатәреи зну мҩакоуп!..
***
Аеш хәыҷеиԥш, дысцәыбналалоит лара,
Уи дынцәыҵкәрааны данцоугьы слырбаӡом!..
Избоит каканҵлак уи дшаҿу «арышәшәара»
Дысцәыԥхашьоит, мамзаргь уи сыгәра лгаӡом!..
Сыеш хәыҷы, бҵыхәа баҭииуеитеи уа,
Бахьцо зегьы, уи агага сара иснарбоит!..
Сыла хызҩаргьы, исызгәамҭаӡазшәа ҟаҵауа,
Мҵәыжәҩак сыҭан, сышьҭырԥрааны
сгәы сагоит!..
***
Зегь араҟа аамҭалоуп ишаауа,
Урҭ ирдыруеит усҟан излагатәу…
Уаргь асахьаз уааргоит иузҵаауа,
Уажә иубама, уақәшәоит иҳәатәу…
Дара убри аамҭа иҭарыгӡо рацәоуп,
Иргоит хәабиԥарак рызхара!..
Ҳа ҳазусҭда, џьым, ҳара ҳатәцәоуп,
Ма урҭ зқәысуа, мҿтәы цҳақәоуп ҳара!..
Нас иахьнеиша ианнеилак, иааилацәҟәны,
«Ҳхыхны» ҳнарҭоит аӡ иҭрысны ицо!..
Урҭ цқьақәоуп ҳәа умцәажәан аӡә иҟны,
Шьҭа иҟәышхахьеит, уара ахшыҩ зурҵо!..

***
О, ажәҩан ду, ажәҩан, зегь абауеит,
Иҟәашкакараӡа асы ҳзанаруеит…
Ари адгьылаҿ иҟоу амыцхә ҳҟьашьцәеит,
Уажәраанӡа ицқьаз ҳагәқәа хәашьцәеит…
Иаразнак еибаҭиит иац зыԥсқәа еихәлаз,
Иԥырымкт аӷьычрагь, ишаз, ма ихәлаз…
Уаҩ изгәамҭо, урҭ зегь уажә сыла иҭаҳәҳәоуп,
Ишәарҭоу, ианыӡыҭлак, иааԥшуа
ҳарԥхашьар ҳәоуп!..
***
Бтәоуп бара… Са сшыбылуа бызгәамҭоушәа,
Уа алафҳәаҩцәа бырзыӡрҩуеит иахьак…
Зны-зынлагь бааԥшуеит са сахь сатәамбашәа,
Ба бҩызцәа бахьрылатәоу бҽыԥхьак…
Бтәоуп бара… Уажә адунеи сшықәу бхашҭызшәа,
Сара ахьҭа иарҵааз асаркьеиԥш сгәы
еиҟәыҷҷоит…
Ҽаӡә лсахьа, уажә ҿыц сгәы иҭашәҭызшәа,
Зынӡа исзааигәан, уи акыр-кыр дыччоит!..
Бтәоуп бара… Зынӡа хьаас сбымаӡам,
Бымаҵ уха дахьымӡо аӡә дҽырбоит…
Сгәы быцәгәааит, са уаха ара саԥшәымаӡам,
Анкьа зны сеилазгоз лахь сагоит!..
АЖӘҨАН ДУӠӠА ЗЕГЬ АБОИТ…
Хьаа змам шьоук еидтәауаны еицәажәауеит,
Дара ры адунеи ааҳәыргьы зегь акоуп…
Ауаҩ гәыраз, мыкы шәынтә деиҭашәауеит,
Уи иԥсҭазаара ахыц еиԥш, ирыххоуп…

Ажәҩан дуӡӡа зегь абоит, иахьынтәааԥшуа
Уи иадыруеит рлаьынҵагьы ахьынҵәо…
Урҭ зегь хыхьынтә Анцәа иоуп ирхылаԥшуа,
Дмиӡацт макьана уи Иаҳракыра дызжьо!..
Аха аамҭала, ара зегь рхы анырхашҭуа,
Ари адунеи иззықәугь хьаас имкуа,
Ажәҩан хыхьынтә аныҳәаԥхьыӡқәа анашьҭуа,
Урҭ ажәҵар реиԥш ирхаԥыруеит игәыкуа…
Убасҟан шәымҭак рхы иазхәыцроуп даара,
Ацәгьеи абзиеи рмахәар ҭарсны иркуеит…
Рҿаԥхьа ицәырҵуеит имыԥсӡо азҵаара,
Аҭак абаанӡа ирыцрыҵуам, ихҭанакуеит…
Хьаа змамзгьы ацәажәара иааҟәыҵует,
Урҭ зырҭынчуа, измырқәацо ак рыхьӡоит…
Ауаҩ гәыразгьы, мышкы-зны имра хыҵуеит,
Аха аџь ҵлеиԥш, кыршықәсаӡа дцоит!..
***
Зегь ҟалоит, шәмыццакын, зегь ҟалоит,
Уи макьана аамҭа аҭахуп…
Иаҳҵалоит, зегь ҭҵааны иаҳҵалоит,
Ҳхы шәаҳархәоит шәаргьы, шәмаҭәахәуп!..
Агәра аагоит, мышкызны акы шәахьӡоит,
Аамҭа бзиакгьы ижәулак иаажәгап…
Шәара уажәнатә шаҟаҩ шәыҟоу шәыԥхьаӡоит,
Егьырҭ ажәахаак наҳҿышәшьыр, иҳазхап!..
***
Макьана ажәраҵәҟьа иҽаиҭом иара зынӡа,
Ахықә ааигәоушәа шибоугьы уажәшьҭа…

Ишықәсқәа илымҳа иҭарҳәауеит маӡа:
«Ԥсыхәа змамаз баша иумырцәгьан улакҭа…»
Уи дызиааиша зегьы дыриааихьеит ҵабыргуп,
Уажәшьҭа имчқәа хәыҷы-хәыҷла ицәынҵәоит…
Аха ианаҭаххо, аума далаҟоуп, аума игәуп,
Иара аԥсцәаҳаҵәҟьагь уи иахь
дназго ицҳа ԥҵәоит!..
***
Зны-зынла иаалырҟьан сгәы каҳауеит даара,
Ҳамҩа ҳабаго, ҳәа иасҭоит схы азҵаара,
Аха аҭак саҳаӡом…
Амҟәыл ҳазымцҟьакәа иаҳхысны ицазар,
Ҳаӷацәа рыбжеиҳараҩык атыша иҭанҵәазар,
Еиҭа ак ҳазхаӡом…
Ҳа ҳбызшәа ҳтәылаҿ тәымра ауазар,
Ҳаԥсадгьыл ҳарҭәыртәеиԥш ҳҵеира миуазар,
Шәарҭак ҳзыԥшуп…
Шәҿых, шәара аԥсацәа, шьҭа ишәаҳауазар,
Шәшаԥшәымоу дырны шәынха, шәынхауазар,
Ҳазныҳәаз дымшуп!..
***
Мчыӷәӷәак шыҟоу зегьы иааныруеит,
Иҟалап зынӡаҵәҟьа иааигәаӡамзар…
Ахьыӡ шаҳҳәалак, иаадыруеит
Ҳааигәа ишцәырҵуа, еилахаӡамзар…
Аха иҟоуп уи хьаас измамгьы,
Аԥсы шҭаҵәҟьоу рхадрышҭӡозаап!..

Ихыҵны ирышьҭалозаргь аргьы,
Зынӡа уаҳа имшәаӡозаап!..
Убарҭ аанызкыло, ириааиуа,
Ма ицәырҵыр, изырхәыцша мчыкгьы…
Ара ацәгьеи абзиеи еиҭанеиааиуеит,
Уимоу, ирыбжьазаап еиуара хәыҷыкгьы!..
***
– Бзиа дшубо лоуҳәар дгәаауеит,
Саазықәшәазеи, саазықәшәазеи!
Лафк аацәыругар, дарҵаауеит,
Даазҭашәазеи, даазҭашәазеи!..
– Бзиа думбоушәа узыҟаҵозар,
Лааигәагь уқәымлан машәыршәа!
Ԥыҭк хара уца, узцозар,
Игәаӷьы нас, наҟ улԥыршәа!..
– Убриак сыдумгалан, сахәом,
Уи илеиӷьу са дабазбо!..
Исаҳә, исаҳә, дызласыԥсахуа,
Сгәы сызҭымгозар, иабазго!..
***
Ба бсымбазҭгьы, сбаҩсызҭгьы, быбжьы
смаҳазҭгьы,
Мшәан мышкызны ҳаиқәшәарызу нас ҳара?!
Ажәак сымҳәазҭгьы, иаасычҳазҭгьы,
иаасҭаххазҭгьы,
Зынӡа бысцәыӡуан, ахаан бахьысымбоз хара…
Бара сгәабҭоу, сара бгәасҭоу, ҳауа дарбан,
Ҳарҭ убраҟа ҳаиҩымсырцаз мчык аацәырҵт…

Ҳала иамбо, ҳгәы ианыруа, маалықьк инаган,
Мҵәыжәҩа ԥшӡақәак ҳдырԥырларцаз
ҳа ҳзы ихәыцт!..
***
Ус аамҭа сзаццаӡом сара,
Иазымыӡәӡәо – са стәык нхароуп!..
Рацәак ирацәамхаргьы сыҽҳәара,
Уи баша дцәырымҵзаап,рҳәароуп!..
Ара баҩхатәрак змоу зегьы
Ишьҭуам, Анцәа илаԥш наихмыжькәа…
Ус баша диасуам аӡәгьы,
Ма ишьҭа,ма идацқәа нмыжькәа!..
***
Уа унаган уқәдыртәеит убра,
Жәлар ирхьаау еиҳа иубарцаз…
Иаҟәымҵроуп урҭ угәрагара,
Дара иахьынӡарҭаху уцарцаз…
Знык урҭ рымҩа уанацәыхҟьа,
Знык иануԥсах ухьышьҭра,
Зегьы иреицәоуп урҭ рлапҟьа,
Ахааназ иарӡуеит уара утәышьҭра…
Араҟа иааиуам ҽырбара,
Иагьумҳәан, сааԥсеит, ошә, гәышьа!
Ара узааргаз ухамышҭроуп уара,
Урҭ рымаҵ уақәшәароуп аушьа!..
***
Кыр ҵуеит, ба быччаԥшь-хаа сҿаԥхоижьҭеи,
Ишаноу ԥхыӡк еиԥш, сгәы иҭатәоуп!

Кыр ҵуеит, уи даара сарыԥхоижьҭеи,
Уаҩ иимбо мца хаан исыцроуп!..
Кыр ҵуеит, сҭыԥҳа ԥшӡа, уи зегь ббоижьҭеи,
Аха аҳкәажәҵас бԥышәарччоит бара!..
Кыр ҵуеит, кыр ҵӡоит, саргьы исгәаԥхоижьҭеи,
Ба бымцаҿ, хаа-хаа абылра!..
***
Шьҭа иазхоит… Ҳмыхәмарып уаҳа,
Ҳаԥсқәа ҭоушәа ҟаҳҵауеит,
Зегь аадыруашәа ҳтәауеит,
Ҳахқәа ҳақәыжьны ҳцауеит,
Ҳагхақәа гәианны иаабауеит,
Шьоукы ҳрыхан иаагауеит,
Ҳааԥшуеит, ацәҟьа ҳанахаҳа!..
Шьҭа иазхоит…Уи ақәра ҳҭысит,
Ҳара аӡәгьы уаҳа ҳизжьаӡом,
Уи иахьиҭаху зынӡа ҳцаӡом,
Ҳара иаҳмыхәоу даабаӡом,
Ҿаҵак ҳадгьылгьы ҳҭиӡом,
Ҳара иаҳиааиша шьҭа дзиӡом,
Ҳазжьаз џьызшьо игәы иаԥысит!..
АХА ИАУАМ…
Ба бԥырҵра ус имариазҭгьы, сыбԥырҵуан,
Аха иауам…
Ма даҽакала ак сыӡбазҭгьы, сазхәыцуан,
Бсымбар ауазҭгьы, шәы-шьхакгьы сырхыҵуан,
Шә-ӡыкгьы срыруан, шә-цаҟьакгьы сырҿысуан,
Аха иауам…

Са сныжьрагь ус имариазҭгьы, сынбыжьуан,
Аха иауам…
Ма даҽа ҷкәынак былаԥш ихбыжьуан,
Сашәақәагь наҟ икәыжә-кәыжәны икабыжьуан,
Ма еибамбар ззымчҳауа ҳагәқәа ааиубыжьуан,
Аха иауам!..
***
Уи даҳԥырҵит зегь ҳааныжьны,
Уаҳа илымшеит, дыхәжәеит…
Илаԥш ԥшьаала инаҳхыжьны,
Зынӡа ҳахьимбо днаскьеит…
Ҳа ҳахьынӡаанхо ҳаздыруам,
Ҳаџьал гылт инаскьаны…
Аӡ хышхыҵәа иҭалт, изыруам,
Ажәак заҿымшәеит игәаӷьны…
Ара ҳаҟоуп уажә аамҭала,
Ҳаџьал ҳзымхынҳәыр уаҵәы…
Ишәаз дгәанаҭоит илакҭала,
Убри иқәнаршәоит ахәҵәы!..
***
Бара ибызгәамҭоушәа ҟаҵа,
Сара ба баҵкыс шысхыҵуа!
Саргьы исызгәамҭоушәа ҟасҵап,
Бара маӡала бзызхәыцуа!..
Ус, ҩеижәихәба шықәса цап,
Зынӡа ԥсаатәшәа инаҳабжьыԥраа!
Уаанӡа ҳџьазшьозгьы ирҳәап,
Еиҩдыраашьа амаӡамзаап рықәра!..

***
Араҟа са исзеилымкаауа даара ирацәоуп,
Зны ҿыц ныҟәак сакәушәа сцәырҵуеит…
Ахыц иаҩызоуп, сдунеи рыххацәоуп,
Зны сыԥшқоуп, зны акыр шықәса схыҵуеит…
Аиашеи амци еиҿагылоушәа збоит,
Зынӡа ихӡамшәа цҳак урҭ рыбжьара…
Зны имцушәа, аха нас еиҭа рыгәра згоит,
Схаҭагь даара исгәаԥхозаап ахжьара!..
Ахшҩ аныхьшәашәа, агәыӷрагь ааԥсоит,
Урҭ ирыбжьалоит иҵаулаӡоу тышак…
Арахәыц еиԥш ипоу, дара рымҩагь ааԥҵәоит,
Иамоуӡауа уаҳа еиԥшьышьак…
Иааигәоума, ихароума, крагума аара,
Изусцәада иахьынӡааихьоу гәазҭоу?..
Ишәарҭоу, са исзеилымкаауа акәӡам ара,
Аамҭа ахьхәашьу ауп ишәарҭоу…
***
Сахьцоу уазымҵаан џьым уара,
Сахьынӡанеишагь аӡәгьы издырӡом…
Џьарак шьҭа исылшом атәара,
Аӡ уажә сҭамлар, уаҵәы сзырӡом!..
Иҟалоит уи скыднаҟьар џьара,
Иҟалоит инамыцхәны саргәамҵыр…
Уаҟәыҵ, аԥсҭазаара, сжьара,
Усырԥхашьом, аӡы сзамҵыр!..
***
Ҳааиуан ус акгьы мҳәаӡакәа,
Уи дызҿыз зегь ҳамбаӡозшәа…

Иаргьы дцәажәон имраӡакәа,
Зныхгьы мчыла иҽиргаӡозшәа…
Уи шаҟа цәа ихаз здыруаз,
Уск еицаҿыз, ҳара ҳакәын…
Сынҵәаӡеит ҳәа даныуазыруаз,
Иԥсҭазаара зынӡа илакәын…
Уи ихиҿ даараӡа ирҟәышуан,
Агәызианқәа иааигәа ирацәазар…
Имч зқәымхоз рзы джьышуан,
Иҭахын рыцҳақәа ԥыҵәҵәазар…
Уи ихы дҩахартәы дҟазҵазгьы,
Игәаӷьны ҳала дхыԥшыломзт…
Акырынтә иаҳҳәеит иара ихәҭазгьы,
Аха ажәа дазынкыломзт…
Знык дшьацәхныслан, ҳиҵагылеит,
Аҳәынҵәа дылаҳан, дҭаҳгеит…
Иара изы кыр ҳшьапы ҳахгылеит,
Џьара аҿҟьаррагьы даҿаҳгеит…
Аха уи зегь ус иахәҭазшәа,
Ҳара иаҳуалызшәа дазхәыцит…
Уи ҳицхрааларц уа ҳдыртәазшәа,
Зегьы ираҳәаны дырхысит!..
Зхи зыԥси рзы адәы иқәу,
Шьҭа изааури ак илымҵуазар…
Ҳазҭаижьуа сеидрума, закә хықәу,
Наҟ дҽыжәшәырԥа, дҽыжәымҵуазар!..
***
Ҳзықәгылоу ацҳа ҳмырҵысыроуп,
Ҵаҟа аӡырҩаш ҳаҵсны ицозар…

Зынӡа хьӡыдаҵәҟьа ҳмыԥсыроуп,
Ҳхықәк аҟынӡа ҳзымнаӡозаргь…
***
Уи дҭауадхеит, аҭауадра анынҵәа,
Уи дылатәоуп, ихы аалмыҳәҳәо аҳәынҵәа!..
Ауаҩра мҩаԥигоит, иара ишиҭаху иҿахыҵәҵәа,
Ихазы иаԥиҵеит, уаҩ дызхымԥо аԥҟаԥҵәа!..
***
Избан ҳәа бысмазҵаан, ҳагәқәа зуазыруа,
Бареи сареи ҳшеиԥырҵыз дара роуп издыруа…
Ҳҩыџьагь урҭ мчыла иҳарҟәышуан ҳааҟәымҵкәа,
Ҳалаԥш рхын урҭ зынӡак иаарыцрымҵкәа…
Урҭ аӷәра шырнымаалоз уажәшьҭа агәра бгама,
Ҳашиашамыз еилыкка иҳамбеи нас, аргама?!
Изаҳԥырҵи ҳа ҳҿара, убасҵәҟьа иццакӡозма?!
Знык абна инылашәкәаз ашьабсҭа узахьӡозма?!
***
Урҭ аамҭоуп араҟа зегьы-зегь зықәрыжьуа,
Дара акгьы рхарам, хыхь иқәтәоу ибоит!..
Аха аамҭагь усҵәҟьа иҟоума иузыжуа,
Ахы уҭанарԥар, иахьаҭаху уагоит!..
Уажә урҭ гызмалрыла аамҭа иаиааиит,
Аҽнышьыбжьон рышьҭа дырӡит ишцоз!..
Аҭшәарра ианыбжьала, амч мхакәа ирзааиит,
Уи нахыс ашьапқәа ааԥсеит ишныҟәырцоз!..
Аҽкәар иаҩызаз, уа иузаарцазеи рыцҳа,
Урҭ рнапы уаныԥшылоит, улақәа ҭраа..

Сгәы иауа-иамуа сықәлоит уа уыцҳа,
Сызнеир – абзиа, сумбар – ҽаӡә дыԥшаа…

***
Хаҵа бца, нас, ибҭахызар,
Са бысхасрышҭуеит, бымшәан…
Уахгьы ҽынгьы уи дыбхызар,
Зны машәыршәа бгәы дҭашәан…
Са зегь схызгоит, имариаӡамзаргь,
Изызӡарызеи, ичмазароуп…
Егьаурым нас, сагаӡаргьы,
Уи угәырӷьо узԥылаша – ԥсроуп!..
***
Аламыс аныҟәгара даара ихьанҭазаап,
Уи азоуп инышьҭаҵан изаԥырҵуа аӡәырҩы…
Уи аидара иаҵам зынӡа имҩа ласӡазаап,
Аха уи излаизуҳәои, абри иоуп ауаҩы?!
Рыцҳарас иҟалаз, урҭ рҩызцәа маҷым,
Араҟагь иааҳакәыршан даара ирацәоуп…
Сажәагь ззеилагаз иахьссзымдыруаз акәым,
Ирацәаҩуп сымҳәеит, исҳәеит, ирацәоуп!..
***
Уи ииаша ҳара ҳҟынӡа ашәахәа ааиуеит,
Ҳа ҳашәшьыра наҟ иԥхьанацоит, иаиааиуеит…
Мчык наҳаҭан иаҳмырбаӡакәа инаҳԥырҵуеит,
Мшәан ҳаԥсҭазаара закәызеи, ҳазнархәыцуеит…
Аха акыраамҭа ианымхынҳәлак, ҳгәаҭеиуеит,

Уи ашәахәа ҳа ҳахьыҟам илеиҩеиуеит…
Уи ииаша имшәа-имырҳа ҳгәаҿы инхарцаз,
Акоуп изыҳәо…Ҳацәымшәакәа аиаша
ҳҳәарцаз!..
***
Зынзаҵәыкгьы ҿыбымҭит ҳацҳақәа анхысхуаз,
Уаҳа инасҿабмырԥхеит быччаԥшьгьы
схызхуаз…
Ашәгьы нкыдыбҟьеит абзеиразҵәҟьа мҳәакәа,
Бцеит… Аха бышԥацеи, сгәыӷрақәа мгакәа…
Уиижьҭеи ҳанеибабо былаԥшгьы сҟәыбгоит,
Сҭынчрагь абаҟаху, бамеигӡакәа исцәыбгоит…
Схы сықәыжьны снеиуеит, сеидру сзызхәыцуа,
Банызбо ауп иаразнак сгәы бансыцәҭыҵуа!..
***
Иԥшӡаны дцәажәоит, дагьеиҿкаауп дахьгылоу,
Иччаԥшь ухнахуеит длашо дануԥыло!..
Ибзеиреи ицәгьареи, исыздыруам уи илоу,
Араса ԥуҽаанӡа ишузымдыруа еиԥш, иагәылоу!..
***
Анцәа срыцҳашьа, згәы цқьам сԥумыжьлан,
Суҳәоит, змышьҭа цәгьоугьы сашҭа
иҭаумыжьлан,
Зыбыз ҟьашьугьы сышәхымс дхумыжьлан,
Егьырҭ зегь срыцҟьааит ирҭахызар
инасыжәлан!..

***
Уажә еиҟрауаа убас ирацәаҩхеит,
Иаарылыҳәҳәо, данцәырмҵ, ҳҭахеит!
Каӡӷык ҳазхамло ҳаҿахеит,
Лабашьас, ажәа ҟәыш ҳҭаххеит!..
***
Урҭ ааибабан зынӡа инхаӡом,
Арахь, ицәырган жәак рҳәаӡом!..
Ишҭахо рдыруеит иахьцалак,
Изықәгылоу амахә анԥҵәалак!..
***
Аамҭа сԥырҵны изцаӡом,
Уи агәҭаҵәҟьа саласоуп!
Иаҭаххаргьы, сазырҵысӡом,
Сзазышьҭымхуа, сгәалазоуп!..
Ҳара акымзарак ҳбаӡом,
Иҳаҵабгоу? Ҳзықәгылазу?!
Аамҭа ахьаақәа агаӡом,
Уи азоуп изыласу!..
***
Сымшқәа цоит исԥырҵны ԥшьаала,
Са сҿы уаҳа ирҭахӡам…
Аха издыруеит урҭ рҟазшьала,
Ргәы-рыԥсызегь рыԥхаӡам…
Ҽаӡәы иашҭа ианынҭало,
Рымҵәыжәҩа рзышьҭымхуа иааԥсоит…
Сара сымшқәа зегь аамҭала,
Шьоук абӷьыжәеиԥш ирыԥссоит…

Урҭ ирыҵаршәуп сыгәҭыха,
Са сырбаанӡа, ирҵәахуеит…
Знапы ианыршәлоу сымшқәа рыԥҽыха,
Ианатәеимба – дырхәуеит!..
***
Зегьы сырхашҭрыма сара,
Уаҳа мчамаӡамкәоу сажәа?!
Мцак ахылмҵуа схәышҭаара,
Ус иаанхома еиқәыхьшәашәа?..
Ма ргәаҵа иҭалауоу шьоукы,
Иарҿыхоу аԥырқьҳәа рцәанырра?!
Уи акәӡамзи са схықәкы,
Мацәысҵас сналыҷҷарц шәыхдырра?!
Изаауп макьана аҳәара,
Уи сажәа ахьынӡацо нархала…
Ианаҿу ацәашьы абылра,
Иазыԥшуеит ицәаанӡа ахала!..
***
Исԥырҵызшәа ҟаҵан сгәала,
Ус аҽаҵәахит џьара…
Сзаламкьысит уи снапала,
Цәгьа ҳаишьцылахьеит ҳара!..
Аха гәырӷьарак ансзааиуа,
Уи аҽыргәаан инатәоит…
Иҟаз урҭ еиҭанеиааиуа,
Иааибыр, сгәаҿ аҭыԥ рызхоит!..
Аха аҩбагь ԥсыхәа рымам,
Сылаԥш шаарыхшәаз, еисуеит!
Анкьа агәырӷьара аԥшәыман,
Уажәшьҭа агәала аҽарыӷәӷәеит!..

***
Шьҭа сабашьҭалоу исыцәцаз,
Схы зжьеит ҳәа иабасыхәо…
Насыԥк сывсзаргь исыхәҭаз,
Исзааиз сыдыскылеит схырхәо…
Аамҭа ҩынтәны ихынҳәӡом,
Знык уи алаԥш наухнажьуеит…
Уагәаԥхар, иуԥырҵны ицаӡом,
Уанагәамԥхагь – уканажьуеит!..
***
Уи дыхҳәеит ишыжәбо заа,
Ара даԥшәымаҵәҟьошәа ибоит!..
Ажәа ззымҳәаз ҳанизгәаа,
Иара имԥааны игоит!..
Уи мыцхә иаҵаҽырбо,изымныруа,
Шәиҟәаҵ, ашьҭагь зызмырхо!..
Ажәа ззымҳәо, аха иаҵоу здыруа,
Убри иоуп ҳа ҳаиқәзырхо!..
***
– Абгақәа, абгақәа, ҳрыхәом, иҿкыҵәҟьеит,
Ԥсыхәас ирымоузеи, исашәҳәа, сҵаауеит!..
– Абгақәа ирыбаргәуи, иреицәаз ҽа
шьоук хәыҵҟьеит,
Абаҩқәа еимаркуеит, иаашаанӡа иҵәаауеит!..
– Абгақәа иреицәоу, закәыҵәҟьоу умҳәакәа,
Сҩыза, шьаҿакгьы усышьҭуам, усыԥшаауеит!..
– Абгақәа раҵкыс, ишәарҭоуп абгалаџқәа,
Агәашәала иҭуцаргьы, ахҵысҭала иаауеит!..

***
Ажәа еимаркуеит иааҟәымҵӡакәа,
Аиаша иазааигәахару шьҭа?!
Иабакылсри, ҳаарԥырмшәаӡакәа,
Ҳаргьы ҳҭаԥшуеит рлакҭа…
Зегьы иреиӷьуп убарҭ рхеилак…
Ҳгәы аарызҭынчны ҳнатәоит…
Аха аиаша аҟынӡа ианнеилак,
Шьҭыхшьа рзаҭауам, иацәшәоит!
***
Урҭ аиаша ишацәхьаҵуа аабауеит,
Аха ҳара иаҳтәқәоуп, иҳачҳауеит…
Урҭ хәыҷы-хәыҷла ҳадгьыл рҭииуеит,
Аха ҳара иаҳтәқәоуп, иҳачҳауеит…
Урҭ хәыҷы-хәыҷла ҳбызшәаҵәҟьа рхәаҽуеит,
Аха ҳара иаҳтәқәоуп, иҳачҳауеит…
Урҭ ирыхан атәымуаа ааргауеит,
Аха ҳара иаҳтәқәоуп, иҳачҳауеит…
Урҭ ҳаԥсадгьыл пылыпылуа идырҭәуеит,
Уажәраанӡа ҳабаҟаз, ҳаихауеит!..
Ҳанацәа рыцҳақәа ашәы рхьыкәкәа итәауеит,
Ҳаҷкәынцәа иреиӷьу араҟа иҭахауеит…
Нас изхароу дарбану, иаҳҳәап,
Ма ҳнапала ҳҽыдҳмырҭиип ҳа ҳтәқәа…
Урҭ аиаша анырхәаҽуа, ҳаҳәҳәап,
Иранаҳмыжьып, шьоук иаҳцәыршьхьоу
зегь рыԥсқәа…

***
Аамҭа иазымхәаҽыкәа инхаз,
Ҳара ҳҟынӡа иааиз ашәа,
Уажәыгь ицуп уи згәаԥхаз,
Изиԥырмҵт ахьаа аныхьшәашәа…
Нас, уи акәзаап иӷәӷәаӡо,
Иԥымҵәо ацҳаиԥш ҳаанызкыло…
Аамҭа ахьаақәа зегь злаӡо,
Зхатәы хьаагь хәаҽны игыло…
Апоет имоузеи ҭынхас,
Иажәа амра агәылмыԥхозар?..
Саргь ашәазаҵәык баҟас,
Мышкы зны сеидру исҭынхозар…
***
Ҳахьӡама ҳгәы иҭаз, ҳнаӡама иахьҳахәҭаз,
Шьҭа ахықә аҟны ҳааиуеит, ҳхәыҷқәоума?!
Иахьымӡаз утәаз, деиқәхеит акры згаз…
Ус жәларык рхықәкы рзынагӡома?!
Ех, аамҭа, ауаҩ абас, дымшаҭа уанигәҭас,
Инхои нас , араҟа, уаҩроума?!
Сгәы иҭаз рацәаӡан, сзыхнымҳәуазар нас,
Усықәмыӡбан, егьсхарам, Анцәа иубома…
***
Ара шьоук убас еибажьоит,
Излацәажәо иазхәыцаанӡа цқьа,
Рхаҭа ирҳәо акәу џьыршьоит,
Ицаанӡа уи амц нарыхҟьа…

Аха нас рхала еизынхоит,
Ирҳәозгьы иара акәӡам зынӡак!
Рхы убас ирҵәахыр рҭаххоит,
Аха ирыцхраауа дроуам гаӡак!..
ИАҲЗЫМХӘЫШӘТӘУА ҲХЬАА…
Аамҭа ахьцоз ҳәа ҳамбаӡакәа,
Иҳацәцаӡеит…
Ҳхьаагь ҳԥырган имгаӡакәа,
Инаскьаӡеит…
Ҳдәықәлагәышьеит, шьҭа ҳмыԥшӡакәа,
Аха ҳзахьӡом…
Хьаа ҳамамшәа, иҳамнырԥшӡакәа,
Иҳамҵәахыр ауӡом…
…Аха зны-зынла ҳанхәыцуа,
Иҭыԥсаауеит ҳагәқәа…
Ҳара иаҳзымхәышәтәкәа ҳазԥырҵуа,
Ирыхьӡар ҳхәыҷқәа?..
***
Аиашеи ҳареи зынӡак акгьы ҳабжьаӡам,
Иааҳҭаххар, ашәымҭаказы ҳахьӡоит…
Аха измааноу сеидру, иаҳҭахӡам,
Иахьгылоу аҭыԥ шаадыруагьы, иааӡоит…
Аиашеи ҳареи зынӡак ҳаимаҭәаӡам,
Ҳара ҳаԥхьагь, иара еилнакааит!..
Агәы каршәны идәықәлеит, иаҳзыԥшӡам,
Ҳаргьы маӡала ихәыҵаҳҳәеит, ицааит!..
Шьҭа иабаҟоу, аиаша харахеит,
Ҳаргьы ҳшьамхқәа ҳаҵӡаауеит уажәшьҭа…

Уи ҳзахьымӡоушәа анааба, ҳаихеит,
Ма харантә ҳҭанарԥшуазар ҳәа алакҭа!..
***
Са сашәақәа ргәашәқәа абра иасыркуеит,
Уаҳа сгәы изҭамлауа мчыла!..
Са сышҟа ҽа мшын дук ааскьоит, иццакуеит,
Иҿнажәоит, иасыркыргьы зынџьырла!..
***
Лыччаԥшь уаҳа исҿалрыԥхом,
Хьаасгьы илымам сара сгәала…
Иаасҳәо ак зынӡа илгәаԥхом,
Зегь шылҭаху иҟалҵоит ла лтәала…
Уажәшьҭа сашьцылеит саргьы,
Лаӷәра лықәыршәуп, дцалааит!..
Аха убригь џьалшьоит еиҳагьы,
Илҳәоит – иҵегьы дбыллааит!..
Дарбан бзыцәгьоу сҭазырхо,
Иарбан ҭшәарроу иахьысхацәо?..
Кәиц хәыҷык ауп сызрыԥхо,
Алаԥш хьшәашәа сымца анарцәо!..
***
Изури, аамҭа ԥырцәоит, сзахьӡауам,
Зны-зынла аӷәрагь сымпыҵшәоит…
Усҵәҟьагь иааинырслан сҿахәы сызҳәауам,
Агага еиԥш, иаразнак исԥыршәоит…
Сзышьҭаз зегь абаҟоу, ихьшәашәт, иӡыҭит,
Сымала мҩазаҵәк санхалеит…

Аҩсҭаацәеи аџьнышқәеи агәашәқәа рзатит,
Аламыс – аԥсҭҳәеиԥш иххалеит!..
Ажәҩангьы хыхьынтәи ҿымҭӡо иааԥшуеит,
Адгьылгьы ҳхьаақәа идыркареит…
Аиашагь – аҽгылеиԥш уажәшьҭа иааԥсауеит,
Иззышьҭымхыз – аԥырҵит ирхареи?..
Ацҳақәа хызҵоз абаҟоу, иԥсхьеит,
Издыруаз урҭ ракәын ҳӡаҿышәҭа…
Иаҳзышьҭымкааз ражәа ҳԥырҵны ицахьеит,
Аӡыхьеиԥш, џьара ижәбозар, ихышәта…
Аамҭа, иҟалозар, уаангыл, узԥырцәои,
Ҳамҵәыжәҩақәа реиҵыхха ҳаҭа…
Ахықәахь уаҳмыхар, ҳзыцәшәоузеи, ҳамцои,
Ушьапашҵа ҳаҵамшәааит, ҳшаҭа!..
МЫШКЫ АЗЫҲӘАН…
Аамҭа акалашәа ихьанҭоуп,
Исзышьҭымхт ҳәа, уаԥырҵ, ухаҵоуп!..
Уара уаанымгыларц ухәҭоуп,
Уара еидара ӷәӷәаӡак уаҵоуп!..
Зынӡак ухьамԥшӡароуп уара,
Шьҭа ушьҭахьҟа хьаҵшьа умам…
Иагазар аамҭа уажәы угәра,
Уцала, уи амҩа хьанҭа уанылан…
Аӡәгьы издырӡом уахьаго,
Аха ирдыруеит уа ухырхарҭа…
Абзиагь ацәгьагь зегь злаго,
Иаҭаххар, уахнарԥауеит ашәарҭа…

Уара иахьуҭаху ицаӡом,
Зны уаргәырӷьоит, зны уԥсы ҭнахуеит…
Аамҭа ахаангьы инҵәаӡом,
Уанагәамԥха, уцҳа хнахуеит!..
Аха убризегь угәаԥхоит,
Аӡәгьы иуҭаӡом ҽыԥныҳәа…
Амыцхә уашьҭам, иузхоит,
Еимгәҳәо унеиуеит, мышк азыҳәан!..
***
Аиаша уашьҭалан уцап, узцозар,
Аиаша уаҵалан иугап, иузгозар,
Аха ихьанҭоуп…
Уара уҟынӡа иааскьаргеит, иубозар,
Иазызурызеи ҳәа аӡбахә умрыххозар,
Ишьҭухыр ухәҭоуп!..
Иҟалоит, иахьноуго ирҭахымзар,
Иеиӷьыршьозар, наҟ иҵәахызар,
Удыргәаҟыргьы кыр…
Даара ишәарҭоуп улаԥш ахымзар,
Уи злаҩналаша ашәгьы аартымзар…
Ушгылоу иадмыркыр…
***
Уламыс даара еидароушәа убозаргь,
Уахьцо иугалароуп…
Аԥсы аумыршьалароуп…
Зынӡа иумыртәалароуп…
Сызцом, исылшом ҳәа аҽарыӷәӷәозаргь…

Аламыс змам иахьреизарҭоу уаннеиуа,
Ахаҵкы ицалааит…
Иахьтәоу ибыллааит…
Аԥсымҭәқәа, ирбалааит,
Макьана ишыҟоу аламыс аиуа!..
***
Сшәыҳәоит, баҩхатәра змам шәмырҽхәалан,
Иаразнак ихарҵоит шәа шәажәа…
Шәыламыс ус мариала ишәымҭилан,
Изыԥсоу, ишахәҭоу ала шәрыхцәажәа…
Ажәак ауп ирҭаху, урҭ нас иқәԥалоит,
Мшәан, рҿаԥхьа, аиашаҵәҟьагь хьаҵуеит!..
Дара анаацәырҵуа убриаҟара иҽырбалоит
Ашәҟәыҩҩҵәҟьа илахь аԥхӡы алҵуеит!..
***
Исымбозҭгьы, исымҳәозҭгьы, исраӡозҭгьы,
Саҩысуазҭгьы иҟаӡамшәа зынӡа ара…
Изџьабозҭгьы, сыҽсырхьанҭозҭгьы,
сыҽсыргаӡозҭгьы,
Изгәаӷьуазҭгьы шьҭахьҟа схьаҵны ацара…
Убриакоуп дара ирҭаху, иззыԥшыҵәҟьоу,
Даҽакала зынӡа ирылшом сыхгара…
Мамзар, џьымхеит, иабардыруеи
скәиц ахьхәыҵҟьо,
Амца рыцәгылар, нас ирцәыцәгьоуп сҭархара!..
***
Иаалырҟьан лҽеиҭалкит, избац дабаҟоу,
Илыхьыз еилкаашьагь сзамҭеит уаанӡа…

Илыҵалаз сеидру, изҳәода дызлаҟоу,
Ла лыда аӡәгьы дыршьа имам зынӡа!..
Лыблақәа усгьы исызрыҵхуам аиаша,
Урҭ раҟара сзырҟьалахьоу ыҟам ара!..
Зны агәырҩа рыцуп, зны агәырӷьаҽҳәаша,
Дара рзы иныҳәоуп сара сбылра!..
Уажәымзар уажәы, уи илҭаху здыруеит,
Сылԥыларц сышнеиуа сара сгәырӷьаҵәа,
Хьшьыцбаҵас иаразнак шәарҭарак лныруеит,
Исҭахугь сҳәаанӡа сажәа ҿахҵәа…
Сыҟазу, сыҟамзу, сызбада, сзаҳада,
Хыхь ажәҩан, ҵаҟа адгьыл, рыбжьара ла лоуп!..
Аԥшазаҵәык сышьҭоуп, саанымхарц ҭынхада,
Уи сымца анамырцәа, исԥеиԥшу былроуп!..
***
Сумшаҭеит, сумшаҭеит, ашәарҭара анааиуаз,
Ахаангьы сумбацшәа, усԥырҵит ганха…
Уацәымҩашьо иубеит, уи сшацҟьоз, ишсиааиуаз,
Уаҳа дшысмыхәоз араҟа ҭынха…
Урҟаҭәеит, урҟаҭәаҵәҟьеит, урҭ улақәа
шааԥшуаз,
Сазықәмҟьеит сшьапы, ҽазныкгьы сеиқәхеит…
Дықәӡәӡәаа дагоит ҳәа, аӡыхәашь узӡааԥшуаз,
Агыгцәа ргылан уа ушҟа еихеит!..
***
Бсызгәаа ибҭахызаргь, бсацәҳа ибҭахызаргь,
Агәмыркатылеиԥш амца бҿықәлааит бҟаԥшьӡа!..
Быблақәа хкызаргь, ҽа ҷкәынк дыбҭахызаргь,
Сара сыбхабрышҭыр суӡомеи зынӡа!..

Бхышә саҵагылан аашаанӡа бызҿысҭлар,
Асаркьақәа ирзымчҳакәа наҟ иҭыҟьҟьап!
Акымзарак рыхьуам, сараӡәык бсызхәыцлар,
Ани аҷкәын бшизхьамԥшуа, ибар, инапы иҟьап!..
Ҳаинаалап ҳаинаала, иаҳҵәахып наҟ ҳа ҳгәала,
Ҳагәқәа инарыбжьаҳҵап уа цҳа хәыҷык…
Уахьтә бықәла ба бхала, арахьтә сықәлап
са схала,
Маакыроуп, ҳабзиабара иахылҵуазар бжьык!..
***
Дызӡааԥшылоу сеидру, шәааиҟәаҵ,
иаашәычҳароуп,
Ари амҩа ҳахьнанаго идыруеит иара…
Иҟалоит ҳамҩахҟьаргьы, уи ҳахьцаша
ҳирбароуп,
Ҳашнимыжьуа аадыруеит ҳарҭ мҩабжара…
Сгылан сырзыӡҩруан, урҭ ирҳәоз сзаҿамԥалт,
Ргәы ишаанагоз аҵкыс аусқәа хьанҭан…
Ҳазегь ишаабоз шьацҳәабааԥск ҳахаԥалт,
Дыӷәӷәазҭгьы, уанӡа ҳаҿигар ихәҭан…
ЗДАЦ КӘАДОУ…
Уи дҟәышуп, ааи, даара иҵеит аҵара,
Уи иидыруа здыруа дмаҷуп ара!..
Аха аԥсы днаихагылан ажәа аҳәара,
Иамуит, иҿы акыҵәҟьеит ара!..
Уи хшыҩла иацлабуа дмаҷӡоуп зынӡа,
Зегьы ртәы шьҭиххьеит иара иԥхьаӡа!..
Аха иаалырҟьан ианиқәшәа аныҳәаҿа акра,
Ибз ихәлашәеит, ицәышхеит иԥшра!..

Абызшәақәа идыруеит шаҟа уҭаху,
Уимоу рҭоурыхгьы, ирҵыхәоу, ирху!..
Аха иазууеи, икәадаҵәҟьоуп идац,
Дшаԥсуоугьы, аԥсшәа макьана имҵаӡац!..
Абырг днеиԥылар, издыруам ихәҭоу,
Асас дизнеир, дызгылом дахьтәоу!..
Бзеила уаабеит ҳәа фырџьанк ширктәу,
Уи даԥсуоу, ма ҽа милаҭу изтәу?!
Иуаҩыбжара дҭысырц егьигым уажәшьҭа,
Ихылҵызи иԥылҵызи ҳзырҭамԥшт рлакҭа!..
Са сразҵаауеит, иааҟәымҵкәа иара
дызрыҽхәауа,
Аӡә дыҟазар акәӡами уи иҟәышра зҳәауа?!
***
Сгәы, сааушаҭар ҟамлауаз,
Ҿырымҭт уи зегь збауаз,
Уа иумуӡеит…
Дрыцҳаушьеит аӡ иагауаз,
Урызгәааит ицымхраакәа иԥшуаз,
Уа уихьӡеит…
Сгәы, аиашаҵәҟьа ҟауҵеит,
Ишаҭахыз саргьы исурҵеит,
Шьҭа ҳаицуп…
Издыруаз акгьы сымӡеит,
Ухьаа сызгәамҭауа смиӡеит,
Егьырҭ зегь мцуп…
***
Ацәа сԥырҵны ицахьеит,
Аҵых каххаа исмыршозар,

Урҭ сыгәҭыхақәагь еимпхьеит,
Иҟалап мдырҵәҟьасгьы сыршьозар!..
Схы сырқьиарым мыцхәы,
Сааԥшып, сҩызцәа сырҭаххаанӡа…
Ҳәашьак сзаҭару сҿахәы,
Аҵысеиԥш иқәԥраауеит снаӡаанӡа!..
***
Уламыс даара еидароушәа убозаргь,
Уахьцо иугалароуп…
Аԥсы аумыршьалароуп…
Зынӡа иумыртәалароуп…
Сызцом, исылшом ҳәа аҽарыӷәӷәозаргь…
Аламыс змам иахьреизарҭоу уаннеиуа,
Ахаҵкы ицалааит…
Иахьтәоу ибыллааит…
Аԥсымҭәқәа, ирбалааит,
Макьана ишыҟоу аламыс аиуа!..
***
Иаалырҟьан лҽеиҭалкит, избац дабаҟоу,
Илыхьыз еилкаашьагь сзамҭеит уаанӡа…
Илыҵалаз сеидру, изҳәода дызлаҟоу,
Ла лыда аӡәгьы дыршьа имам зынӡа!..
Лыблақәа усгьы исызрыҵхуам аиаша,
Урҭ раҟара сзырҟьалахьоу ыҟам ара!..
Зны агәырҩа рыцуп, зны агәырӷьаҽҳәаша,
Дара рзы иныҳәоуп сара сбылра!..
Уажәымзар уажәы, уи илҭаху здыруеит,
Сылԥыларц сышнеиуа сара сгәырӷьаҵәа,

Хьшьыцбаҵас иаразнак шәарҭарак лныруеит,
Исҭахугь сҳәаанӡа сажәа ҿахҵәа…
Сыҟазу, сыҟамзу, сызбада, сзаҳада,
Хыхь ажәҩан, ҵаҟа адгьыл, рыбжьара ла лоуп!..
Аԥшазаҵәык сышьҭоуп, саанымхарц ҭынхада,
Уи сымца анамырцәа, исԥеиԥшу былроуп!..
***
Ус ҳаиԥырҵит, акагьы ҟамлазшәа зынӡагьы,
Лара лҿымҭра, са сархагахоит еиҳагьы…
Дыршьа амам, уи исцәылҵәахуа, уи лгәы иҭоу,
Шьҭа ишԥазури, ианбаҟасҵои
ашьаҿа исыхәҭоу?..
Схы сазҵаауеит, аха уи исанаҳәом акгьы,
Дынцәыҵаччоит, хьаас сылкӡамшәа зынӡагьы…
Аха са издыруеит, акагь ҟамлазшәа данцауа,
Уи дшамырцәо, кәицк аашаанӡа дызбылуа…
***
Иҟаҵам ҟаҵоушәа, иӡбамгьы ӡбоушәа,
Ицәажәоит ироушәа, ус шакәым рымбоушәа…
Ирҳәалааит!..
Ҳгәырҩа иагаӡоушәа, иҳагу рымбаӡоушәа,
Зынӡа ҳдыргаӡоушәа, мдырс ҳрыԥхьаӡоушәа…
Ицалааит…
Иҟаҵам ҟазҵаша, иӡбам зыӡбаша,
Ицәажәап аиаша, ироуп гәырӷьаҽҳәаша…
Еиқәхар…
Гәырҩак ҳазмыргаша, иҳагу зегь збаша,
Аҟәыш ажәа зҳәаша, ҳарҭ ҳанзырхаша…
Ҳуаахар…

САЖӘЕИНРААЛА
Са соуп изхароу иахьысԥырҵыз,
Уи аха смоуӡеит зынӡагьы…
Кыр ҵхьан ианызба сымра шхыҵыз,
Сыгәгьы сҽанимҵеит аӡәгьы…
Уажәшьҭа ихынҳәышам иара ахала,
Избоит, игәааит иӷәӷәаӡаны…
О, сқәыԥшра,сгәыӷра, зегь лыԥхала,
Уажәраанӡа исыцын иԥшӡаны…
Уи хәык изхымҵит, икыдхалеит,
Ашьамхы аҵыҵит, иааԥсеит…