“чылбыр” Tatar-Sibirya Tatarı sözlüğünde

Чыңгыр -диал.) Озынча, түгəрəк яки башка төрле металл боҗраларны
бер-берсенə кидереп ясалган бау [сəгать чылбыры]. с. Чылбырдан ясалган
[чылбыр тезген]. сөйл. Богау. күч. Ирекне, азатлыкны буып торган нəрсə; зынҗыр
2. Нəр. б. эзлекле рəвештə рəт-рəт булып тезелеп, сузылып киткəн төркеме [таулар
чылбыры] 3. күч. Бер-бер артлы тезелеп барган уй-фикерлəр, вакыйгалар 4. Тоташ
бер линия, юл тəшкил итеп, берничə элементтан ялгап ясалган җайланма;
шундый җайланманың планы, схемасы [электр чылбыры]. ЧЫЛБЫР
ВАКЛАНМА -мат. Өзлексез вакланма. ЧЫЛБЫР РЕАКЦИЯ -Берəр атомның яки
төшнең реакциясе эзлекле рəвештə бик күп сандагы атомнарның,
молекулаларның яки төшлəрнең реакциясен китереп чыгара торган реакция.
ЧЫЛБЫР РЕФЛЕКС -Алдагысы үзеннəн соңгысын китереп чыгара торган,
эзлекле барган рефлектор хəрəкəтлəр

сущ.
1) цепь, цепочка || цепной, цепочный
якорь чылбыры — якорная цепь
сәгать чылбыры — цепочка часов
чылбыр буыны — цепное звено
чылбыр реакциясе — цепная реакция
2) оковы, путы, кандалы
3) тех. цепь (устройство, состоящее из ряда соединённых элементов, образующих непрерывную линию, путь)
идарә итү чылбыры — цепь управления
чылбыры бушау — ослабление (разбалтывание) цепи
телефон чылбыры — телефонная цепь
••
чылбырдан ычкыну — сорваться с цепи; см. тж. бәйдән ычкыну

и. chain, watch-chain

kette f.