Mähäbbät
Mähäbbät – täüge yarım,
Mähäbbät – yäşlek tañım,
Mähäbbät – küñelem nazı,
Mähäbbät – yarsu yazım.
Onıt, di salkın akıl,
Canımda – serle yalkın.
Sünmäs yöräk taläp itä:
Dörläp kabın, sagın, tabın,
Mähäbbät – yäşäü yämem.
Soñlap añlau.
Balaçakta kayçak süz tıñlamıy,
Gamsezlekkä salsak küñelne,
Äytä ideñ: «Ber añlarsız äle,
Üsep äni bulgaç üzegez».
Gomer argamagı şäp cilderä,
Şuk kızlardan buldık änilär,
Tormış yöge inde cilkälärdä,
Ğailä mäşäqate, bäbilär.
İnde häzer alar süz tıñlamıy,
Hävef – häsrät sala yöräkkä.
Üzebez dä şundıy bulganbız bit,
Dimäk, bezgä şulay kiräk tä.
Kabatlıybız, äni, sineñ süzne,
Kiler köngä yasap işarä.
Gamsezlekkä kilep törteläbez:
Niçek añlatırga, nişlärgä?
Bälki kaygırırga kiräkmider,
Vakıt mäcbür itär añlarga.
Ana bala diyep ut yotsa da,
Bala küñele bula dalada.
Sagınu.
Tugan cir kaldı yırakta,
Kön dä kerä töşlärgä.
Tilmeräbez totkınlıkta,
Kızkaylarım, nişlärgä?
Bil bögäbez, tir tügäbez
İrtä tañnan töngäçä.
Änilär hiç istän çıkmıy,
Sagınabız bu köngäçä.
Bezdä dä yämle cäylärder,
Turgay cırı yañgırıydır.
Yäşäüläre bigräk avır,
Çit illärdä kañgırıp.
Yöräklärdä betmäs näfrät,
Uç belän kaynıy küñel.
Faşist niçek kanıksa da,
Bez baş iyäçäk tügel.
Tukayga.
Tugan köneñ belän, böyek şağıyr,
Tugan köneñ belän, i Tukay!
Kotlau yullıy siña söygän halkıñ,
Täbrik itä sine här tatar.
Yätim bulıp tügel, dahi bulıp
Sin yäşiseñ bezneñ küñeldä.
Bugen dä sin yaktı, sünmäs yoldız
Şiğriyätneñ çiksez kügendä.
Änilär bäyräme.
Salkın közdä tabiğatkä
Yaz kiterä bu bäyräm.
Saran koyaş nurlarında
Naz kiterä bu bäyräm.
Yözlärgä yılmayu sibä,
Nur öläşä küñelgä,
Öylärgä sıymıy, dönyaga
Cır – moñ bulıp tügelä.
Änilär bäyräme bügen –
Bäyrämnärneñ olısı.
Här tugan yaña tañ öçen
Bez änigä burıçlı.
Täbrik itik änilärne,
Yullıyk ihlas teläkne.
Gomer yazın büläk itkän
Ana – tormış teräge.
Akça kolı.
Küplär aña kızıgıp karıy:
«Vät buldıra!»
Kayberäülär kızgana bik:
«Äy, biçara!»
Bulsa bulır ikän bar tormışıñ,
Bagışlagan keşe akçaga!
Namus, vöcdan kebek izge histän
Ul mährümder inde, küräseñ.
Tön yokısı kilmi gazaplıydır,
Kertä almasa ägär berär sum.
Mondıy zatlar bik ürçede häzer,
Sezneñ arada da bardır ul.
Üzeñ ber türägä sanasa da,
Çınlıkta isä kol bit, kol!
Däü äniyem.
(Räsül Zaripov köye.)
Äti – änidän dä nıgrak
Kem ul bezne yarata,
Bäbkäm diyep özelep tora,
Bezneñ öçen can ata?
Däü äniyem, ul bit sin,
Ay – koyaşka tiñ bit sin.
Sine kayçak räncetäbez,
Tıñlamıybız yomışnı.
Niçä tapkır äytteräbez
Öç minutlık ber eşne.
Däü äniyem, bergenäm,
Sin sabırsıñ gel genä.
Sin hörmätkä bik tä haklı,
Härçak bezgä kiräkseñ.
Kiñäşläreñ, süzeñ belän
Yäşäügä köç biräseñ.
Däü äniyem, altınım,
Sünmi yäşäü yalkınıñ.
Ap – ak çäçläreñ kebek
Ak sineñ küñel kügeñ.
Sau – sälamät bulıp yäşä,
Balkıtıp öynen türen.
Däü äniyem, küz nurım,
Yöz yäşä ürnäk bulıp.
Bulmas dimä.
Bu dönyaga keşe tik ber kilä,
Bähäs kiräk tügel - aksioma.
ä min moña karşı çıgam äle,
Äytsälär dä: «Çama kiräk, çama!»
Cir yözendä tagın ber märtäbä
Yäşärgä bar minem isäbem.
Säbäben ser itep sezgä äytsäm,
Belersez nik alay ikänen.
Uncidedä yangan hislär belän
Yanasım bar äle, köyäsem.
Hıyalımda kalgan ber keşene
Söyäsem bar äle, söyäsem!
Beräügä.
Gacäplänmäm, ägär berär mankort
Tatar telen hurlap süz kuşsa.
Ana telem diyep tanıganı da
Annan yöz çöyerep tel suza.
Yäşär köne öçen hiç tayçanmıy
Telen – üz änkäsen satarga.
İmanı yuk mondıy bändälärne
Telem köçsez: kem dip atarga?
«Tatar barda – hätär bar»,- di halık.
Tarih - şahit, birmäs aldarga.
Läkin üz telenä hätärlärne,
Usallarnı niçek añlarga?
Soldatnın söygänenä hatı.
( Vatannı saklauçılar könenä karata)
Sälam, sälam yıraktan,
Sälam siña soldattan.
Sälam ilneñ çigennän,
Sälam İlnurçigıñnan.
Menä min dä soldat buldım,
Kirzovıy itek kidem.
Östemdä - gimnasterka,
Bilemä kayış büdım.
Kaya inde atlap yörü –
Ayt - dvaga basabız.
Arkaga biştärle kapçık,
Avır mıltık asabız.
Starşina bigräk zähär,
Bezneñ kannarnı eçä.
Çirattan tış naryadta
Buldım äle min kiçä.
Kuhnyada poçti ber tsentner
ärçedem vak bäräñge.
İ hodayım, nigä bolay
Cäfalıysıñ bändäñne.
İrtän – botka, kiçtän – botka,
Şular soldat aşları.
Eşlär bolay barsa, canım,
Kıtaklıy da başlarmın.
Yoklap kitep, tämle genä
Töşlär kürgän çagımda
«Trevoga!» dip kurkıtıp
Uyatalar barın da.
Vät şunda başlana mähşär!
Mäc kiläbez küç kebek.
Gimnasterkanı – ayakka,
Çalbarnı başka kiyep.
Sineñ artıñnan çapkançı,
Stadionda çapsam,
Bu qadär intekmäs idem,
Mıltıktan da toz atsam.
Bu qadär intekmäs idem,
Turnik belän dus bulsam,
Ger kütärsäm, suda yözsäm,
Kışın çañgıda şusam.
Şulay, canıy, slucba bara,
Zarlana dip uylama.
Keşegä äytsäñ, «slabak!» diyep
Ya kölärlär – söylämä!
Üzen anda ni hällärdä?
Bik onıtıp betermä.
Kötü bik avır bulsa da,
Tırış inde kötärgä.
İke yılga klub yagına
Karama, onıtıp tor.
Küp tä ütmäs, söygän yarıñ
Bahadir bulıp kaytır.
Vakıt ütkäräm diyep,
Karama çit – yatlarga.
Yegetlärneñ asılları
Kitä ilne saklarga.
Anda kalgan malay – şalay
Küz sala – nitä kalsa,
Min anı üzem ayt – dvaga
Bastıram, alla birsa!
Yarıy, canıy, sau bul inde,
Köyälänmä, tınıç tor.
İlne häm sine saklauçı
Bulaçak general – İLNUR!
Kotlau.
( G.Flaritka)
Ğailädä sin töpçek malay,
Bik küp burıç töşä siña.
Teläsäñ, telämäsäñ dä
Sin tiyeşseñ buysınırga .
Başka avıl ya şähärgä
Kitü siña katgıy tıyıla.
Ata nigezen tartmıyça,
Sin tiyeş saklap torırga.
Äti – änine tärbiyäläü,
Tugannarnı küreşterü,
Küp eşlärne oyıştıru,
Caylaştıru, karaştıru.
Bu eşlärneñ barısın da
Sin ütiseñ sıkranmıyça,
Barça cirgä ölgeräseñ,
Yögeräseñ sukranmıyça.
İserekne aynıtasıñ,
Çirlägänen tereltäseñ.
Holıksızın, ämäl tabıp,
Tärtä arasına kertäseñ.
Çişmä – Karan halkı öçen
Sin güyä marşrut taksiye:
Bersen – kunakka, bersen tuyga
Yöretäseñ ärle – birle.
Tıñlamıyça kirelänü
Kermägängä ğadätenä,
Şulay bulırga tiyeş dip
Kabul itä hämmäse dä.
Hatın öçen- yahşı iptäş,
Nıklı teräk - balalarga.
Yahşılıgıñ, izgelegeñ
Citsen tagın küp yıllarga.
Bähet – şatlık, tazalıkta,
Tigezlektä yäşä berük.
Soklansınnar, könläşsennär,
Sineñ yäşäü därten kürep.
45 yäş - gomereñneñ
Çäçäkkä tiñ güzäl mäle.
Alda sin yaulıysı ürlär,
Biyekleklär bik küp äle.
Kotlau.
( S.Fänüzgä)
Sine küplär (İskä alma!)
Bigräk tınıç bu dilär.
Tınıçlık artındagı
Yarsu yöräkne kürmilär.
Tugan, ğailä, bala öçen
Sin äzerseñ yärdämgä.
Yözeñ yaktı, işegen açık
Yomış belän kergängä.
Küp söylärgä yaratmıysıñ,
Süz ul - hatınnar aşı.
Yalt itterep kuyasıñ
Kulga totkan här eşne.
Bigräk äkren digännärgä
Kolak salmıy kit äle.
Aşıkkannar aşka peşä,
Anısı da bar bit äle!
Az söyläp tä şäp äytäseñ,
Ber süzeñ tora unga.
Niçek añlarga ikänen
Asiyä canım, sin uyla.
Yäşäüdä dä hiç aşıkma,
Yıllar kötep arısın.
Bu dönya rähätläreneñ
Tatıp beter barısın.
Duslarça şayaru.
( Lyutsiyägä)
Tugan çakta bik yonçu bulganmın,
İsän kaluım bulgan ikele.
Şuña kürä avıl sovetında
Aşıkmagannar yazarga isememne.
Könnär ütkän, min dä nıgıganmın.
Yäşäremä tämam ışanıp,
Keşe isäbenä kertkännär,
İsem kuşkannar, mulla çakırıp.
Ul könnärdän bik küp vakıt ütte,
Yäşär yıllarımnı işäytep.
Katı basıp toram cir östendä,
Barlıgıma meñ rähmät äytep.
Berär keşe ägär yonçu diyep,
Avız açsa minem turımda,
Berne tügel, bişne yıgarlık
Köç – kuät bar minem kulımda.
Tormış iptäşem, ahrı, gomer buyı
Bulır tik kvartirant kına.
Dönya yögen ber dä avırsınmıy,
Poçti berüzem söyrim, inşalla.
Zarlana dip yalgışa kürmägez,
Yazmışıma riza – bähilmen.
Kiläçäktä dä tormış arbasınıñ
Şıgırdamıyça baruın telimen.
Öye biyek, öyräse sıyık dip,
Äytälmäslär minem turımda.
Kergän – çıkkan, kilgän – kitkän öçen
Sıy – niğmätem tabın türendä.
Uldan ulım, kızdan kızlarım bar,
Bähet öçen tagın ni kiräk?!
Sälamätlek berük taşlamasın,
Yäş sanarga äle irtäräk.
Kotlau süze.
( Kolya abıyga )
40 yäşem tulıp ütkäç,
Hällär hörtäygän ide.
Därman betü şul ikän dip,
Şaktıy ürtälgän idem.
Ber – ber artlı hästäleklär
Tänemä kilgän ide.
Kıskası, Kolya abzagıznıñ
Kikrige şiñgän ide.
Hodanıñ kodräte kiñ bit
Miña märhämät itte,
Sukrana – sıkrıy bulsa da
Täki illegä cittem.
Ähät zamandaş ille yäşne
Bolay ber dä hurlamıy.
Vısluga tüläsälär dä
Yalga kitärgä uylamıy.
İlle yäşne cille, dilär
Sınap kararga isä.
Ber – ike yıldan ni ikänen
Sezgä yasarmın hisap.
Älegä hällär yarıysı,
Küñel haman yäşärä.
Küptän tügel yäş käläş
Malay töşerde öygä.
Yäş kilenneñ rähätlären
Kürep könnärem ütä.
Çikäy buyında Tuymazı
Avtobusın kötä – kötä.
Almira da kilenkäyneñ
Faydasın ihlas kürä.
Gaz plitäse tiräsendä
Armıy – talmıy yögerä.
Alla birsa, onık bulsa,
Yäşärerbez säğatläp.
50 yäştä nasıyp buldı
Menä şundıy rähätlär.
Kotlau suze.
( Rufina belän İlfirga)
Hoday täğalä här adäm balasın
Bu dönyaga parlı yaratkan.
Läkin parnı tabu ciñel tügel,
Alar cir şarına taralgan.
Beräü ezli anı gomer buyı
Ütep kitä yäşlek yılları.
İnde ömeten özgäç, yarın taba,
Bähet şulay soñlap yılmaya.
Üz yartısın tapmagannar siräk,
Hoday şulay itä märhämät.
Sörmät belän Askın arasın da
Yakınayttı olı mähäbbät.
Rufina – ukıtuçı, fän keşese,
İlfir – yäbeşterü ostası.
Par ikese üz urının tapkan,
Kullarında bähet açkıçı.
Gomeregez mähäbbätle bulsın,
Mähäbbätegez ozın gomerle.
Sälamätlek sezne taşlamasın,
İñ zur şatlık şuşı tügelme!
Maymıl yılı.
Bu dönyada yäşäü däverendä
Nindi genä yıllar kürmädek.
Ügez yılı, Yılan, Tıçkan, Ätäç,
Käcä yılında da yäşädek.
Kiläse yıl bula Maymıl yılı,
Adäm, imeş, şunnan yaralgan.
Şuşı yonlı häm koyrıklı zattan
Cir şarına keşe taralgan.
Ğalimnärneñ mondıy fikerenä
Kayberäülär äle ışanmıy.
Nigä disäñ, soñgı vakıtta
Maymıllardan keşe yaralmıy.
Ä adämnän maymıl yaraluga
Gacäplänmi häzer ber keşe.
Härber cirdä oçratırga mömkin
Ğadätigä äylängän küreneşne.
Ällä inde tarih tägärmäçe
Kire yakka kitte tägäräp.
Kaya barsañ, keşe maymıllana,
Kaya barsañ, kölke – märäkä.
Kemder baylıgınnan maymıllana,
Eş bulmagaç, kiräk tamaşa.
Öçençese oçnı – oçka yalgap,
Tamak tuydırırga tırışa.
Maymıllanır öçen çaralar kup,
İñ köçlese anıñ – arakı.
Şaytan suı, yäşel yılan dilär –
Şul maymıllandıra halıknı.
Yana yılda, duslar, äydägez äle,
Keşelekkä taban borılıyk.
Naçar ğadät, holık – ğamällärne
İske yılda onıtıp kaldırıyk.
Maymıl yılı diyep maymıllanmıyk,
Niçek yäşäsäk tä kön utä.
Maymıl suze mäymungä bik yakın,
Keşe bulularga ni citä!
Takmaklar.
Yuktır äle kurgäneñ
Karyaudı – Baltaç yulların,
Maşinanıñ bata – çuma,
Sikerä – sikerä yorgänen.
İh duskayım, kil äle,
Bu yullarnı kur äle.
Yulsız cirdä yörülärneñ
Rähätlären bel äle.
Çakmagışka baruları
Bezneñ öçen meñ bäla.
Cäyäü çıgıp kitär idek,
Yakın tugel şul ara.
Änä kilä avtomobil,
Töyägännär banannar.
Kemnär äytä: şuşı yulnı
Kayçan gına kararlar?
Kaz mamıkları tutırgaç,
Bigräk yomşak mendärem.
Pensiyäne kötä – kötä,
Ütä minem könnärem.
Çıgasıñ da söyäläseñ
Kapka baganasına.
İ hodayım, märhämät bir
Bu adäm balasına.
Urazalar totmaganga
Äzer minem cavabım.
Aşavım gel takı – tokı
Hätsez buldı savabı.
Kartıkayım isän çakta
Min boyıktım bik siräk.
Balalar imansız häzer,
Kart – korı kemgä kiräk.
Bäyrämnärgä kildek äle,
Bälki açılır küñel.
Cırlap açılmasa küñel,
Mäñge açılaçak tügel.
Kulımdagı yözegemneñ
İseme – Gabdelähät.
Bik küñelsez bulır ide,
Ägär yabılsa mäktäp.
Menä sina ike alma,
Bersen al, bersen alma.
Abın, yıgıl, tor da yöger,
Mäktäpkä songa kalma.
Çakrım sayın telegraf,
Çakrım sayın bagana.
Ata ulnı, inä kıznı
Belmi torgan zamana.
Çögender utauçı monologı.
Cäyge kanikul citkänen
Bez sagınıp kötäbez.
Kätmän belän korallanıp
Basularga kitäbez.
Karşı ala kolaç cäyep,
Yäm – yäşel irken basu.
Anı kurgäç, yukka çıga
Kirelek belän açu.
Monda, Tukay äytmeşli,
«Klub, tantsevalnya, tsirk ta şul»,
Monda Kanar utrauları,
Kızınu öçen plyac da şul.
Bik hozur: rät – rät tora
Ğaskär kebek bu çögender.
Töplärendä, häldän taygaç,
Yal itärgä momkinder.
Çögenderneñ töplärendä
Nindi genä çüplär yuk:
Et eçägese, pesi koyrıgı,
Kara solı häm sarut.
Kätmän belän şul çüplärne
Bärgälibez, özäbez.
Taşlap kaçar çaklar bula,
Kolhoz öçen tüzäbez.
Yıl buyına ul çaklarnı
Onıtırlık tügelder.
Kayçan ässe cäylär citep,
Borın törter çögender!