«Sälam, Garri!»
Kiçke şäfäq nurlarında
Dilä apaga bagışlıym
— Ay-yay-yay! Täräzägä tiyä häzer! — Küzläremne çıtırdatıp yomdım. Täräzädän az gına çittäräk agaç divarga bärelep, tup kire bezneñ yakka oçtı. Şulay da, kilep citä almıy cirgä töşep, şuk bala sıman sikerä-sikerä, uynıy-uynıy bezgä taba tägäräde.
— Uf! — Ayaklarımnı bökläp yäşel çirämgä utırdım.
Malaylar uyınnı öydän yıragrak dävam itärgä buldılar.
— Äydä, Gölnaz apa! Kurkak bulma inde! — dip, mine dä çakırdılar.
Cavap urınına başımnı gına çaykadım. Yörägem döp-döp itep tibä. Tupnıñ täräzägä çak-çak eläkmi kaluında barı tik min genä ğayepleder, mögayın. Cülär tügel digen: tugannan tugan enelärem belän tup kuıp yögeräm,— miña bit inde ozaklamıy undürt yäş tula! Äle, citmäsä, uynaganda oyatka kaldım: ber tapkırında, tupnı tibäm dip, başmagımnı da tup belän iptäşkä oçırdım, ä üzem «lıp» itep cirgä utırdım. Niçek şulay kilep çıkkanın sizmi dä kalganmın. Añıma kilgändä, Dinar belän Aydar, eçlären
Gölnaz Väliyeva
totıp, tırık-tırık kölep toralar. Alannıñ tege başında tup belän bergä sıñar kızıl başmak tägäräp yata...
Kiçke koyaşnıñ soñgı nurlarında nazlanıp, uyga çumıp utırganda, yanıma äni kilep bastı.
— Aydarlarga üpkälämä, kızım. Äniläre — Alma apañ — şuklık digändä, malaylardan da uzdıra ide...
Kiçke şäfäq nurlarına totınganday, änineñ çuar itägenä üreldem:
— Söylä äle, balaçagıñ turında söylä, zinhar! — didem.
Äni, ber noktaga tekälep,— ahrısı, yıraktagı räşä kebek balaçak küreneşlären küz aldına kiterergä tırışıp,— üzaldına yılmaydı.
— Keçkenä çakta bik citdi, döres kız idem min. Kitap yarattım, öy eşläre belän mavıktım, holkım tınıç buldı. Ä Alma apañ, kiresençä, bik şayan, tiktormas kızıy bulıp üste. Äbiyeñ yaña külmäk teksä, anı şul könne ük koyma başına menep yırtıp kayta, ä kış köne anıñ kiyez itege haman tişek bula ide. Niçek tişelmäsen inde ul?! Traktor çanası artına yabışıp, ör-yaña kiyez itekläre belän uram buylap şuıp bara ide bit!
— He! — Däşmiçä tüzä almadım min.
— Äye... Äle ukırga kergän genä çaklarım. Avılıbıznıñ yılga aryagında minem äbiyem — äbiyeñneñ änise yäşi ide. Bez här kiçne äbilärgä kiç utırırga barabız. Äni belän äbi söyläşä-söyläşä oyıkbaş bäylilär.
Äbineñ balavızı yä plastilinı bulganın häm, al arga bargan sayın, üzemneñ şunnan närsäder äväläp-yabıştırıp utırganımnı häterlim. Tormışta närsä kürsäm, şunı yasaganmın inde. Utın töyälgän arbanı, şul arbaga cigelgän atnı, anıñ tärtälären, kamıt-dugaların yasaganmın. Annarı mıltıklı keşene yabıştırıp, monısı, imeş, urman karavılçısı, utın töyälgän arbaga karşı çıkkan, dip añlatkanmın...
Ä ul arada Alma apañ, ğadättägeçä, miçkä arkasın teräp, yokıga kitä. Çönki ul, turgay sıman, koyaş batu belän yoklarga yata, tañ atuga uyanıp «sayrıy» başlıy. Tik şunısı bar: Alma apañnı äbilärdä yoklatıp kaldırırga yaramıy, niçek bulsa da anı uyatıp, öygä alıp kaytırga kiräk. Yugıysä, irtän uyangaç, zur tavış çıgaraçak. Kön sayın, şul räveşle kirelänep, bezne gazaplagan çagında ber häl buldı.
...Ul kışkı kiçne dä şulay öygä kaytırga çıktık. Alma apañ äle yokıdan uyanıp-aynıp betmägän, küzen yomıp kayta torgan bulgandır inde. Äytkänemçä, äbineñ yortı sunıñ aryagında ide. Yağni kaytkanda basma aşa çıgası bar... Basmadan uzganda, Alma apañ töşte dä çumdı bäkegä! Taş kebek töpkä kitüdän anı hava belän tulgan pältäse genä kotkarıp kaldı bugay. Bez anı sudan tartıp çıgardık. Kayta-kayta yüeş kiyemnäre bozlanıp kattı, ayakları da avırlık belän genä atlıy. Bu aña kirelege öçen ber cäza bulgandır inde...
Äni, tuktap, uyga kaldı. Ulların haman yahşılıkka öyrätep torgan, eşçän Alma apamnı şuk, şayan kız itep küz aldına kiterü miña şaktıy çiten ide. Läkin anıñ häzer dä tiktormas, citez buluı tumıştan kilgänen añladım.
Äni dävam itte:
— ...Niçä yäş bulgandır inde miña, belmim. Bälki, äle mäktäpkä dä kermägän çagımdır. Minnän haman: «Üskäç kem bulasıñ inde?»— dip soragannarın häterlim. Ä min, bik citdi kıyafätkä kerep: «İñ äüväl ukıtuçı, annarı — agronom, annan soñ incener...» — dip tezep kitäm. Äle tagın küpmeder hönärne atap uzam häm: «Annarı min Lenin babay bulam!» — dip kuya idem. Bez bit, kızım, keçe yäştän ük Lenin digän keşegä ohşarga tırışıp üstek. Häzer kemder anı hurlıy, hakmı, nahakmı — äytä almıym, tik, mögayın, ul çakta bez ürnäk alırlık bütän keşe bulmagandır... Bu yulı da, üzemçä, böten hönärlärne üzläştergäç, ahırda iñ zur hönär — «Lenin babay bulu» dip sanaganmın inde, dimäk.
İkebez dä rähätlänep kölep cibärdek. Kaydadır yırakta malaylarnıñ tavışları işetelä. Yükälär külägäsendä kalgan yäşel sukmak, salkın su börkep alganday, cetelänep kitte. Koyaşnıñ soñgı nurları, uçaktan töşkän kızıl şäülä sıman, agaç başlarınnan şuışıp sündelär. Tatlı hatirälärdän ayırılası kil-mäsä dä, usal çerkilärdän kotılır öçen, bez öygä kerergä mäcbür buldık.
...Bezneñ söyläşüne tınıp tıñlap torgan cil, urınınnan kubıp, Akkoş külendäge yükä-kayın-naratlar belän serläşte. Agaçlar, cil söylägän häbärgä isläre kitkändäy kılanıp, bantların çaykadılar. Annarı cil yalkau bolıtlar kötüen kua başladı...
İrtägä, mögayın, yañgır yavar...