Kotep Uzgan Ğomer - 26

İgor kiçke yakta eştän soñ adres belän Diliyälärgä kilde, tik öydä keşe yuk ide, kötep utırırga buldı. Tışta yomşak kına kar yava, ällä ni salkın da tügel. İgor täräzäsennän ütkän-sütkännärne karap tanış keşesen kötte. Avır gına ike sumka kütärgän tanış keşesen kürgäç, maşinasınnan çıktı.
- İsänme, Liliyä, - dide dä anıñ kulındagı sumkaların aldı. - Min inde sine taba almam dip kurıkkan idem, tege könne adresıñnı da sorap ölgermädem.
Liliyä ni äytergä belmiçä, karşısında torgan su sölege kebek yegetkä tekälde. Anıñ östendäge kara pältäsenä, kalın kara dulkın-dulkın çäçlärenä kar börtekläre kunıp şayara.
- Liliyä, öyegezgä çakırasıñmı?
Ul aptırap ber urında taptandı. İgor sumkalarnı kütärep, üze aldan atladı. Öyneñ eçe bik ğadi ide, şulay da härnärsä urınında, bar cirdä tärtip. Liliyäneñ yugalıp kaluın añlap, hälenä kerde.
- İrtägä dokumentlarıñnı al da ofiska kil. - Liliyä İgorga küzlären kütärde. - Bu änineñ teläge, irtägä min sine ofista kötäm.
Ul borılıp çıgıp kitte. Liliyä öçençe köngä genä kilde. Kıyusız gına anıñ aldına diplomın kiterep saldı.
- Oho, kızıl diplom, ä nigä soñ kassir bulıp kitteñ?
- Ä kem alsın mine, häzer eşkä tanışlık belän genä urnaşırga bula.
- Liliyä, beläseñme, minem bik avır çor, minem dä täcribäm az, yärdäm it, sin finans eşlären üz östeñä al inde. Menä tege kartoçka ul sineke, äni siña kaldırgan, anıñ teläge bezneñ öydä zakon ide. Siña häzer bezneñ kompaniyänıñ zur belgeçe bularak, zur-zur keşelär belän oçraşırga turı kiläçäk, şuña kürä böten säüdä eşen üz östeñä al da käğazlärne karap çık, üz süzeñne äyt.
Ul anı ber atna kürmäde dä. Ber atna ütkäç, ul papkalar koçaklap İgor yanına kilep kerde. Ul häyran küp eşlär eşlägän ide. Anıñ urınında eşlägän yäş hatın gel tegeläy bolay tız-bız yörep, tämäke tartudan başka ällä ni eşlägäne dä kürenmi ide. Liliyä haklı, monda eşlägännärneñ barısı da diyärlek ätiseneñ tanışlarınıñ balaları ide. Liliyä bu eş östendä ällä bik katı eşlägängä, küz töpläre batıp, yonçıp kalgan kebek toyıldı. Ul käğazlärne aldına saldı da, kayda yalgışlar bar, kayda otçetlar döres tözelmägän - tezep kitte, bolay bik kıyusız kürensä dä, dälillärne bik katgıy itep añlata belde. İgor anı tıñlap utırıp, kızıl diplomnı yukka gına birmägännär moña, dip näticä yasadı. Tik kollektiv aña kölemseräp, kimsetebräk karadı. Kiyeme bik ğadi, üze sabıy balanı häterlätä. Ä anda eşlägännär kübese İgor kebek bay ğailädän bulganga, üzenä bärep äytä başladılar. İrtänge planerkada da mıskıl itep utırgan kebeklär, İgornıñ moña bik tä açuı kilä. Küpme tüzär bu kız? Ä Liliyä belemle buluı belän aldıra.
Yaña yıl kiçäse citte, eştä östäl äzerlädelär, kotladılar, eçemleklär dä citärlek ide, kayber kızlar yahşı gına salıp algaç, İgornıñ muyınına da asılına başladılar, mondıy hällär bulgalıy bäyräm kiçälärendä. Liliyä azrak karap utırdı da şım gına cıyınıp kaytıp kitte. Yul oñgayı kibetlärdä yörde, tugannarına büläklär aldı. Algan eş hakı ul uylagannan da yahşırak bulıp çıktı, tönnär buyı däreslek östendä utıruı yukka gına kitmäde. Üz eşennän bik tä qanäğat ide ul. İgornı isenä töşergäç, üzaldına yılmayıp kuydı. Kaydan tua mondıy matur keşelär, irlärgä şundıy çibär bulu nik kiräk inde? İrtän planerkada kütärelep karamaska tırışa, karasañ küzne ayırıp alıp bulmıy, şuña ul gel küzen aska töşerep utıra. Liliyä öygä kaytıp kerde dä közge karşısına kilep bastı, urap kuygan kuyı çäçlären taratıp cibärde. Nikter çäç tuzdırıp yörergä oyala ide, änise gel äytä kilde, at yalıday ul çäçeñne tuzdırıp yörmä, cıyıp yör, dide. Menä şul ğadätkä kerep kaldı da inde. Äzräk buyanırga da öyrängändä naçar bulmas ide, bigräk yabık, tössez kebek. Yarıy, Yaña yıldan soñ üzgärermen. Bügen ul buhgalteriyä kitapları alıp kayttı, şularnı aktarıp çıgarga kiräk. Kaydadır çıgu yulı östä genä yata kebek, hiç oçına çıga almıy, kemder kaydadır sannarnı butıy - oçı-oçka yalganmıy. Böten Yaña yıl, annan soñ da şul sannar belän utırdı. Eşli başlavına öç ay ütep tä kitte. Ezlänä torgaç, täki çokıp çıgardı. Bik küp akçalarnıñ kaya kitkänen belgäç, akrın gına İgornıñ aldına käğazlär saldı. Bersüzsez tärtep-tärtep kürsätte. İre tsehta naçalnik, hatını monda ofista buhgaltsriyänı alıp bara. Millionnar çitkä kitä. İgornıñ küze şakmak buldı. Menä siña duslar! Kaytıp ätisenä äytkäç, anıñ da kanı kaynadı, şularnıñ eşeder dip küzaldına da kiterä almadı. Ulına barlık keşelärne alıştırırga kuştı. «Ä tege kıznı ıçkındırma, yahşı eşçelär cıyu bik kıyın ul, ulım». İgor señlese belän söyläşep kararga buldı.
- Alesya, Liliyägä yärdäm itär ideñ, ös kiyeme bigräk ğadi, mondagı kızlar buş başları belän şunnan kölep utıralar. Yärdäm it sin aña, kibetlärdä yört, kileşle kiyemnär al, çäçlären berär närsä eşlätegez.
Alesya Liliyäneñ karşı kilüenä dä karamıyça, anıñ belän ber kön buyı kibetlärdä, salonnarda yörde. İkençe könne 8 nçe mart bäyräme aldınnan Liliyä kilep kergäç, İgor başın kaşıp kuydı. Liliyäneñ oyalçanlıgı bigräk tä üzenä cälep itä ide. Alesyaga İgor baş barmakların kütärep kürsätte, yänäse, vo! Hatın-kızlar bäyrämen ber kafeda ütkärergä buldılar. İrtädän kiyenep-yasanıp kilgän hatın-kızlar tirä-yakka çäçkä, huşbuy isläre taratıp, tegeläy dä bolay çabıştılar. Liliyä dä bik kileşle kostyum-çalbar kiyep kilgän, iñenä töşkän citen çäçe, äz genä kosmetika anı bik tä söykemle itep üzenä tartıp tora. İgor Liliyägä karap änisen isenä töşerde, ul da şulay tıynak häm oyalçan buldı, ul alar arasında nindider urtaklık barlıgın çamalap kuydı. Kiçke yakta bötenese kafega cıyına başladılar, tik alar arasında Liliyäne kürmägäç, tışka çıktı. İşek töbendä çäçkälär totkan ber yeget tora ide, çäçkäläre dä ällä ni bay tügel, kiyeme dä bik ğadi. İgor, kemne kötä ikän dip, çitkä maşinası kırına barıp bastı, eçtän çıkkan kızlar, «İgor, bez sineñ belän», dip anıñ maşinasına kerep tuldılar. İñ soñgı bulıp Liliyä çıktı da tege yeget yanına kilep bastı, alar koçaklaşıp bergä tuktalışka kitep bardılar. Kızlarnıñ ber açı tellese: «Kara, bezneñ tege färeştä dä üze kebek ber yolkış tapkan», dip kuydı. Ä alarnıñ berkemdä eşe yuk, kultıklaşıp, köleşä-köleşä atlauların beldelär. İgor üzendä ällä nindi könçelek kebek närsä toydı, nikter küñele kitelep kaldı, kiç buyına eçen ällä nitkän kort kimerde. Ä Liliyä kafega kilmäde. İgor ikençe könne çäçäklär kibetenä barıp, tanışlarına, Alesyaga çäçäklär aldı, tagın uylanıp tordı da ber koçak ak rozalar bäyläme aldı. Kibetkä kerep ber zur gına tort alıp çıktı da Diliyälärneñ yortına borıldı. Ul nikter bik tä dulkınlana başladı, tege yeget belän çıgıp kitkän bulsa, dip tä uylap kuydı. İşek töymäsenä basuga, işekne tege yeget kilep açkaç, eçennän nindider kaltırau kebek närsä yögerep ütte. Ä ul berni bulmaganday, keregez, dip yul birde. «Liliyä, siña kilgännär!» Aş bülmäsennän öy külmäge östennän alyapkıç kigän, başına ak yaulık bäylägän Liliyä kilep çıktı. İgornı kürgäç, kıp-kızıl buldı, kulların kaya kuyarga belmi dulkınlandı. İşek töbenä tagın ällä kemnär çıgıp, beräm-beräm isänläştelär dä kerep yugaldılar. Tik tege yeget kenä haman aña karap tora birde. Liliyä yılmayıp: «Tanış bulıgız, minem enem İldar. Äydä, uzıgız, bez bäyräm östäle äzerlibez, häzer bäleş peşä», - dide. Çınlap ta, nindi tanış is dip tora ide, änise bäleş peşergändä şundıy tämle is çıga ide bit. İgorga can kerep kitte, anıñ monnan çıgıp kitäse kilmäde.
- Monısı sezgä, - dip çäçkä belän tortnı tottırdı. Liliyä çäçäklärne koçaklap tınsız kaldı, matur itep berençe tapkır anıñ küzlärenä karap yılmaydı.
- Bezneñ belän bäleş aşarga kalıgız.
İgor beraz karap tordı da östen sala başladı.
- Min bäleş yaratam, - dip yılmaydı.
Nikter anıñ bu öydän kitäse kilmäde, nindider ğailä cılılıgı toydı. İldar, «äydä, şahmat uynıy torabız», dip, zur yakka çakırdı. Alarnı şunduk başkalar uratıp aldı, kem ciñä dip ikegä bülendelär. İgor ğomer buyı şunda yäşägän diyärseñ, üze kebek yäşlär, görläşep uynadılar, aşadılar. Üzenä kürä bik küñelle buldı.
- Liliyä, bügen bäyräm bit, min sine bügen kiçke restoranga çakıram.
Liliyä kurkıp:
- Yuk-yuk, barmıym, - dip tartışa başladı, - minem kiyärgä kiçke külmägem dä yuk.
- Bulır, kibettä külmäk betmägän, ä häzer min sine ber cirgä alıp baram.
İgor Liliyäne kayçandır änisenä yärdämgä kilgän Anna yanına alıp barırga buldı. Liliyä ber dä üze turında uylamıy, vakıtı da yuktır inde. Ber säğattän İgor aldına iskitmäle söykemle, kalın citen çäçle kız basıp gora ide, östenä kigän ozın zäñgär külmäk tä küzlärenä kileşep tora. İgor aña karap äniseneke kebek bitlären çokıraytıp yılmaydı: «Printsessa Lili». Bu Liliyä öçen kötelmägän şatlık ide, berençedän, üz-üzenä bik tä oşadı, ikençedän, şundıy yeget belän berrättän baru üze ber gorurlık. Restoranda Alesya belän Ayrat alarga kilep kuşıldılar. Alar barısı da bik ğadilär, anı üz itep karşı aldılar. İgor Liliyäne parlı biyügä çakırdı, koçagına kilep kergän bu yabık kına kıznı çak kına üzenä tarttı, nikter ul aña yakın, qaderle toyıldı. İyelep kıznıñ küzlärenä karadı, anıñ küzläre iskitmäle matur zäñgär töstä, kaşları koñgırt. Yegetneñ karaşın kütärä almıy kız kıp-kızıl buldı, küzlären aska töşerde, İgor ber süz dä äytmäde, çak kına üzenä tarttı, annan kilgän saflık küñelenä kerep urın aldı.
Bäyrämnär ütkäç, Liliyä İgornıñ küzenä bik çalınmaska tırıştı. Ul anı bik küräse kilsä dä, çittäräk torırga tırıştı. İgor anıñ öçen buy citmäs, tormışka aşmas hıyal ide. Ul añlıy, Ruşaniyä apa vasıyät itep kaldırganga gına alarnı kaygırta, ä şulay da yöräkne yögänläp bulmıy, küräse kilä. Tirä-yaktagı keşelär dä sizärlär kebek, yıragrak torırga kiräk. Kübäläk kebek yanuıñ bar. Tönnären anıñ turında uylanırga yarata, ä irtänge planerka vakıtlarında işek töbendäräk, keşe artına kaçıbrak utırırga tırışa.
Görläp yaz kilde, berençe may bäyrämendäge yallarda Liliyä balalarnı cıyıp, äniläreneñ qaberenä barıp kaytırga cıyındı. Ätise gel yugalıp-eçep yörsä dä, anı da tabıp alıp kaytıp, yuındırıp, çista kiyemnär kiderep, üzläre belän alırga buldılar. Alar cıyınıp uramga çıguga, zur maşina kilep tuktadı.
- Kaya cıyındıgız? - dide İgor alar arasında eçep-yanıp betkän yämsez adämgä karap.
- Ziratka, - dide Liliyä.
- Äydä, utırıgız, üzem alıp baram.
İgor bügen ber närsäne añladı - şuşı keçkenä, yabık Liliyäneñ cilkäsenä öyelgän yökneñ niçaklı avır ikänen. Şuşı kız bala şularnıñ barısın tarta, aşata, kiyenderä. Ätiseneñ kürenep tora eçkeçe ikäne, äti keşe teräk tügel ide alarga. İgor ber Liliyägä, ber taptanıp apalarına karap torgan enelärenä karadı.
- Kiräkmäs, İgor Aleksandroviç, bez üzebez genä.
- Çaykalıp torgan ätisen gäüdäse belän yäşerergä mataştı, ä iserek üze aldan kıçkırıp çıga.
- İldar, töyälegez tiz genä, bezneñ äle tagın barası cir bar.
Balalar söyenä-söyenä maşinaga kerep tuldılar, ätilären dä böterep tıktılar.
Timerdän bik matur itep sırlap yasalgan qaber räşätkäsen İldar üze yasap kuygan ide. Liliyä äniseneñ qaberen çistartıp çıgardı, anda inde berençe çäçkälär çäçäk atıp utıralar. Ul alar yanına tagın nindider keçkenä çäçkälär utırttı, bik qaderläp-yaratıp äniseneñ qaberen sıypadı, çak kına irennäre kıymıldadı, küz yäşlären sörtep aldı. Bötenese şım gına apaların küzätep basıp tordılar, ätiläre çaykalıp üksep kuydı. İgor berençe tapkır çın yörägennän şuşı tal çıbıgı kebek kıznı kızgandı häm olı hörmät belän karadı. Zirattan çıkkaç, İgor alarga karap:
- Närsä eşlibez, bügen bäyräm, kittek urmanga, töyälegez,
- dide. Balalarnıñ şatlıktan küñelläre kütärelep kitte. Liliyä genä bik uñaysızlanıp utırdı. İgor zur kızıl kirpeç yort aldına kilep tuktauga, kapka açılıp kitte. Maşina yort urtasına kerep utırdı. Liliyä İgornıñ ciñenä yabıştı:
- Kiräkmi, zinhar öçen kaytarıp kuy bezne, bez kermibez.
- Bez kerdek şul inde. Äydägez, malaylar, bez it kızdırabız uramda, sez, kızlar, öydä çäy äzerlisez.
Alarga karşı Ayrat belän Alesya da çıktılar. Kurkıp- kauşap kalgan Liliyäneñ hälen añlap, Alesya kilep koçakladı.
- Menä niçek yahşı ittegez kilep. Äydä, İgor sine bäleşne bik osta peşerä dip maktadı, - dip citäkläp öygä taba atladı.
Öyneñ eçe iskitmäle ide, stenada zur portret, şul portret karşısında zur gına divan. Bäläkäy señlese Liliyäneñ ciñennän tarttı:
- Kara, tege bezgä kilgän apa.
Liliyä östen dä salmıyça, siherlängändäy şul portret aldına kilep bastı. Ul der-der kilde, kıçkırıp yılaudan tıyılırga tırıştı, buldıra almadı.
- Ruşaniyä apa, kiçer mine, kiçer, apakayım.
Liliyä yodrıkların teşli-teşli şım gına yıladı. İşek töbendä anı küzätep torgan İgor belän Alesya tıymadılar, İgor şım gına çıgıp kitte. Ätise kaydadır kürenmi, tagın tege poçmaktadır inde dip, bakça buylap ezläp kitte.
- Äniyeñneñ tiyennäre kilmi, ulım, küpme kötäm.
- Äti, äydä, min sine üzemneñ ğailäm belän tanıştıram, ber kötü.
- Nindi ğailä?
- Tege kız turında söylägän idem bit, menä böten ğailäse belän töyäp alıp kayttım, kabul it.
- Äniyeñ kaldırgaç, kabul itärgä kiräk, ulım.
Aleksandr İvanoviç uramdagılar belän küreşte dä
öygä kerep kitte. Divanda yılap utırgan Liliyä yanına kilep utırdı, anıñ yılap şeşengän bitenä karap, üzeneñ dä küzenä yäş kilde.
- Avır, balam, bik avır, andıylar dönyada bütän yuk. - Aleksandr İvanoviç Liliyäneñ kulın uçına aldı, anıñ da küzlärendä yäş ide.
Könne ber yaktan bik küñelle genä ütkärdelär, Liliyä genä gel iserek ätise öçen çitensenep utırdı. Ara-tirä äle külmäk yakasın rätläde, äle kolagına gına pışıldap, eçüdän tıyarga tırıştı. Liliyäneñ böten teläge - tizräk monnan kaytıp kitü. Şulay da kiç kenä kaytıp kitä aldılar. İgor bügengä ber süz dä äytmäde. Tik ul üze öçen näticä yasadı: ışanıçlı yuldaş bulaçak. May azagında berkönne eştän çıkkanın kötep tordı da maşinaga utırırga çakırdı. Liliyä uñaysızlanıp kına kire kakmakçı ide dä, tirä- yaktagı halıknı karatıp torgançı dip kerep utırdı.
- Liliyä, söyläşäse bar, sayla: restoranga barabızmı, ya beräy urmandagı kafegamı?
- Ä monda gına söyläşep bulmıymı soñ?
- Yuk, monda söyläşä torgan süz tügel.
- Üzeñä kara, min restoran yaratmıym.
İgor kaydadır ber keçkenä alanlıkta tuktadı, artta yatkan rozalarnı anıñ aldına çıgarıp saldı.
- Tugan köneñ belän!
- Ä sez kaydan beldegez?


- Min bulaçak hatınımnıñ tugan könen genä belergä tiyeşter bit inde. - Liliyä aptırap tekälep kattı. - Liliyä, ozatışıp yörergä vakıt ta yuk, äydä öyläneşik, çık miña kiyäügä.
Liliyä aşıga-aşıga maşinadan töşte, üze rozaların kısıp koçaklagan.
- Nik minnän köläsez, belep torasız, miña öylänä almıysız.
İgor da maşinadan sikerep töşte.
- Nik öylänä almıym, kem äytte?
- Çönki min sezgä tiñ tügel, minem ätiyem dä eçkeçe, minem tugannarım da bar. Miña öylänü ul dürt balalı hatın alu belän ber.
İgor akrın gına kilep Liliyäneñ bilennän eläkterep aldı.
- Beläseñme, bolankayım, miña menä şundıy dürt balalı hatın kiräk ide.
Alar ber mälgä küzgä-küz teräşep tordılar, İgor kul astında yafrak kebek dereldägän tänne toyıp, üze dä dulkınlana başladı. Bu matur irennärgä berkayçan berkem kagılmagan, alar anı gına kötkän häm alar anıkı. Anıñ irennärenä kagılu belän ul ezlägän, anıñ öçen genä tugan kız bala ikänen toydı. Ul şaşıp-şaşıp, «bul mineke, tik mineke genä», dip pışıldadı. Liliyäneñ tez buınnarı totmas buldı, ğomerendä dä ber keşe belän dä übeşkäne yuk ide.
- Sin rizamı minem belän bu tormışnı bergä ütärgä?
Liliyägä bu töş, bu äkiyät bulıp toyıldı.
- Monıñ buluı mömkin tügel, - dip pışıldadı, - bu töş bugay, - dide küzlären açmıy gına, üze anıñ kuyınınnan çıgarga köç tapmadı. İgor anı kaz mamıgı kebek kenä itep cirdän kütärep aldı.
- Mömkin, äle niçek kenä mömkin. Äyt, sin rizamı Zaharova bulırga? Äyt, güzälem.
- Aldamasañ, riza.
- Äydä, kittek bezgä, äti kötä.
Aleksandr İvanoviç alarnı kotlap:
- Balalar, tizräk miña ber keçkenä Rayıçka alıp kaytıp biregez, - dide.
Liliyä bu bähetkä ışanıp ta betä almadı, havada oçkan koş kebek his itte üzen. Tuy köne citkänçe ışanmadı, eştä dä belgertmäde. Bergä eşlägän kızlar arasında yäş hucaga ömet itüçelär yuk tügel ide. İke tuynı bergä ütkärergä buldılar, cäy urtasına dip bilgelädelär. İgornıñ tuyga çaklı östendä tagın ber zur burıç tora ide, ul da bulsa Asılgäräy kaldırgan hat. «Min ölgermädem, sin başkarıp çık, şul keşene tabıp, äbiyeñ belän oçraştır», diyelgän ide hatta. İgor inde niçä tapkır hat yazıp karadı, cavap kilmäde. İnde üze barırga cıyınganda gına häbär kilde, telefonnan söyläşergä nasıyp buldı. «Sez kem, kemne ezlisez?» didelär vata- cimerä urıs telen.
- Sez kilegez, kilgäç añlatırmın, sezne monda kötälär.
- Yarıy, bilet algaç şaltıratırmın.
Tuyga ber atna kala avıldan äbise belän Mähmütne alıp kildelär. Tuyga äzerlänep, öy eçe görläp tordı. Kötmägändä tön urtasında telefon şaltıradı: «Min Kazanga kildem, kaya barıym?» İgor sikerep torıp kiyenä başladı: «Min öç säğattän kilep citäm, şunda aeroportta gına utırıp tor, häzer kiläm». İgor tön urtasında bar köçenä Kazan yulı belän çaptı. Üze niçek añlaşasın küzaldına kiterep, tegeläy äytermen, bolay añlatırmın dip üzaldına kiräkle süzlär ezläde. Niçek kabul itär, ul bit olı keşe, ul bit anıñ babası. İgor aeroportka kilep tuktau belän zalga yögerep kerde. Bermälgä kemne ezlärgä belmi yugalıp kaldı. Ul kart bulırga tiyeş, ul aşıgıp-aşıgıp kart keşe ezlärgä totındı. Kemder:
- Tukta-tukta, - dip artınnan kilep totıp aldı. - Sin mine ezlämiseñme? - Anıñ karşısında ozın gına buylı, kakça gäüdäle, äle ällä ni kart bulmagan adäm basıp tora ide.
- Sin Mihmanmı?
- Min Mihman.
İgor yılmayıp kulın suzdı:
- İsänmesez, äydägez tışka, maşinada söyläşerbez.
- Min hiç añlamıym: sin kem ulı, ätiyeñ bezneñ avıl keşeseme?
Alar maşinaga çıgıp utırıp beraz kittelär.
- Min sezgä bernärsä söylim, sez isegezgä töşerergä tırışıgız. Monnan ille yılga yakın Mihman isemle ber yeget Ural taularında hezmät itkän, şunda Fatıyma isemle ber kız belän oçraşkan, häterliseñme?
- Sin Fatmanı kayan beläseñ? Min Fatmanı bik yarattım, tagın söylä.
-Alaysa, sin Fatıymanı häterliseñ. Menä şul Fatıyma Mihmannan bala taba.
— Niçek bala taba, kayçan?
— Ul Mihmannan ike bala taba.
— Tukta, tuktat maşinanı, ni söyliseñ, añlatıp söylä?!
— Siña Fatıyma äbi añlatıp söylär, min sineñ onıgıñ bulam. Äbi mine siña ohşagansıñ, di.
Mihman maşinadan töşep kulları belän başına yabıştı, ul üz telendä nider akrın gına takıldıy-takıldıy yılıy ide. İgor anı kilep iñnärennän koçakladı. Babası bik ozak tınıçlana almadı, avır suladı:
— Kiçer, balam, min belmädem, kahär suksın bu tormışnı.
Babası kabat-kabat küz yäşlären sörtte.
— Nik soñ sin kire kilmädeñ? Äbi sine ğomer buyına kötkän, bütän kiyäügä dä çıkmagan.
— Kavkaz zakonnarı ikençe şul. Min kaytkanda abıyım çirläp ülgän ide, äti şunıñ tol kalgan, ike balalı hatınına öyländerde. Bezdä olılarga karşı barırga yaramıy, bezdä ata-anañ kemne saylagan - şuña öyländerälär. Min üzem dä bik çirle kayttım. Bu armiyä minem böten ğomeremne sındırdı. Fatma minem belän kitmäde, ul balalar belän kaytsak, äti mine başkaga öyländermäs ide. Minem ike balam tudı, tik alar çirläşkä tudılar da üldelär. Dürt baladan berse genä sälamät kaldı, häzer öylände, bezneñ belän yäşi. Oh, min Fatmanı niçeklär sagına idem, anıñ yanına kaçkan öçen genä min biş yıl cir astında ütkärdem. Nilär genä kürmädem, anda şartlau, anda ülem. Ural tauları iskitmäle matur, tik anıñ cir astında bik kurkınıç koral yasıy torgan zavodlar da bar. Yegerme biş yıl berkemgä bernärsä söylämäskä digän käğazgä kul kuydırdılar. Küpme çir alıp kayttım, keşegä söyläp- añlatıp bulmıy, üzem dä haman isän yörüemä aptırıym.
Alar tañ atkançı diyärlek yul buyında söyläşep utırdılar.
— Babay, - dide İgor Mihman babasınıñ iñnärennän koçaklap, - sin bit minem babam bulasıñ. Minem äni, beläseñme, nindi çibär ide, kızganıç, küreşä almadıgız. Babay, min bit bügen äylänäm.
Mihman küz yäşlären sörtep onıgına karaDı.
- Min bügen bähetsez bähetle. Fatma, min Fatmanı küräsem kilä. - Mihman onıgın koçaklap kükrägenä kıs i ı - Ulım, sin üzeñ öçen dä, bezneñ öçen dä bähetle bu n.ipi a tiyeş.
Alar tañ aldında Çallıga kaytıp kerdelär. Urman eçe bulganga, koşlar sayravınnan başka berni yuk kebek, irtänge tınlık. Alar kapkadan kergändä İgor äbiseneñ ak yaulıgın kürep kaldı, ul kön dä irtän namazga tora da bakçada yöri. İgor babasına:
- Sin menä monda utırıp tor, häzer, - dide.
Fatıyma inäy bakçanı äylänep çıktı da kayçandır
Ruşaniyäsı yaratıp utıra torgan urınga kilde. İgor aña karşı torıp bastı da ber çitkä taypıldı: «Äbi, utır menä monda». Fatıyma inäy çit ir-at yanına utırırga çitensenep, borılıp kitmäkçe ide dä, tege keşe torıp bastı.
- Fatma, Fatma! - Mihman anıñ kullarına ürelde, başın çaykıy-çaykıy ällä nindi süzlär tezde. Fatıyma inäy baskan urınında katıp kaldı.
- Mihman, - dide aptırap, - sin monda nişliseñ?
İgor alarnıñ ikesen dä koçaklap aldı.
- Eh, kartlar, utırıgız, söyläşegez. Äbi, Alik abıy sezne oçraştırıp ölgermäde, ul anı bik ozak ezlägän, sezne bik tä kavıştırası kilgän.
İgor alarnıñ ikesen genä kaldırıp kitte, üzaldına bik bähetle yılmaydı. Menä bit küpme tugannarı bulgan, änise isän bulsa, dönya tügäräk bulır ide. Ah, äni, citmiseñ şul sin bezgä! İgor ikençe kattan babası belän äbiseneñ söyläşkännären karap tordı. Babası äbiseneñ kulların übä-übä yılıy ide, äbise dä avızın yaulık çite belän kaplap yılıy. Niçek añlaşırlar ikän soñ? Ber-berseneñ tellären dä yünläp belmilär, häyer, änä bit nider söyläşälär.
Tuynı üzläreneñ yortında gına ütkärergä buldılar, restorannı da, ZAGSnı da şuşında gına çakırdılar. İgor käläş alırga kitte, alarda da tugannar cıyılgan. Tal çıbıgı kebek neçkä bille, ak külmäktän basıp torgan Liliyäne kürgäç, kiyäü yegete bar dönyanı yaktırtıp yılmaydı.
- Sin oçarga torgan färeştägä ohşagansıñ.
- Ä sin mine alırga kilgän börketkä, - dip, Liliyä bähetle yılmayıp, bulaçak irenä sıyındı.
Şaulap-görläp tuylar ütte. İgor tuy säyähäte öçen Ural tauların sayladı. Yallardan soñ eşkä alar hatını belän bergä kildelär. Kürgännär pışıldaşa başladı. İrtänge planerkada haman da işek töbendä genä utırgan hatınına karap yılmaydı da anı citäkläp östäl başına - üze yanına utırttı.
— Tanış bulıgız, minem hatınım gospoca Zaharova häm minem urınbasarım.
Ul yözekle barmagın kütärep kürsätte. Şundıy tınlık urnaştı - hätta kotlarga da onıttılar. Halık ofis koridorında bik ozak uşına kilä almadı. Şuşı keçkenä ber yolkış çıpçık niçek şundıy börketne üzenä öyländerä algan? Yuksañ, bersennän-berse çibär akkoşlar eşli monda.
Üzeneñ urınına ätisen kaldırıp säyähätkä cıyındılar. Äbise belän babası ber minutka da ayırılmadılar, Mähmüt tä urtalarınnan çıkmadı. Berdän, urtada utıru rähät, ikençedän, äni belän genä kartayıp kilgän Mähmütneñ änisen beräü belän dä büleşäse kilmäde. Mihman Fatıymanıñ küzlärenä karap gel avır suladı. Ciñel tügel ide añlaşu da, ayırılışu da. Öydä ğomer itkän hatını kötä, ulları, onıkları. Ul monda kilep kabat Fatmasın oçratkaç, kabat yäşlekkä kaytkanday buldı. Alarnıñ yöräkläre bergä bulsa da, härkemneñ üz yulı, üz tormışı bulgan. Mihman da telämäsä dä öylände, öylänmim dip karşı kilmäde, çönki ata-babadan kalgan ğoref-ğadät: atañ äytkän ikän, şul zakon. Tormış bara ul, üzeneñ köndälek äyläneşen tuktatmıy. Tik alarnıñ härkaysınıñ yöräk türendä berençe mähäbbäte yäşäde. Hatını berençe iren uylasa, Mihman Fatmasın sagındı. Yäşädelär, balalar da yasadılar, çönki şulay tiyeş, ata-babaylar şulay kuşkan. Tik Ural taularında oçratkan mähäbbät tä, başıñnı yugaltıp şaşıp-şaşıp yaratular da bütän kabatlanmadı. Barısı matur tatlı töş bulıp kına kaldı. Hatını belän kırık yıl yäşäp, yaratasıñmı- yaratmıysıñmı digän süz dä bulmadı, talaşmıy-kırışmıy yäşädelär dä yäşädelär. Çönki şulay tiyeş. Kalgan bulsa tege vakıtta, bälki başkaça bulır ide. Kara, nindi matur kızı bulgan, kızganıç, üze üsterä almadı, isän çakta küreşergä yazmadı. Ä onıkları nindi, bersennän-berse çibär! Fatma, sabır Fatma. Ber hatın cilkäsenä küpme sınau. Küpme yök, küpme yugaltular. Nik kiräk bulgan bu yazmışka bezne oçraştıru? Yöräklär ber-bsrssn yaratıp tipsälär dä, bergä bula almagaç. Bähet öçen köräşergä kiräk bulgandır da bit, ä ul kayttı da, şulay tiyeş dip, böten yolalarga buysınıp yäşi birde. Şım gına anıñ yanına Mähmüt kilep utırdı, ul bersüzsez aña tekälde. Mihman da aña karap aldı. «Eh, Mähmüt ulım», dip anı koçaklap aldı. Mähmüt ätise belän ber yäştä kürenä ide. İgor ezläp tapmagan bulsa, bälki alar bütän berkayçan da oçraşmagan bulırlar ide, Mihman da balaları barlıgın da belmi ülep kitär ide. Bügen ul bähetle dä, bähetsez dä ide.
- Babay, barabızmı Uralga kunakka?
- Barabız, ulım.
Fatıyma elekke kebek häyerçe yäşämi ide. Alarnı Aybulat ğailäse belän karşı aldı. Böten tugannar cıyılıp kabat bäyräm ittelär. Yäşlär tuy säyähätenä - palatkalar alıp Ural taularına kittelär. Fatıyma inäy häm Mihman Ruşaniyä belän Asılgäräyneñ ziratına kildelär. Mihman qaberlär aldına tezlänep bersüzsez başın iyep utırdı, yanına çügälägän Fatıyma inäyneñ katı itep kulın kıstı.
- Nindi matur balam bulgan, kem ğayeple, nik bu yazmış bezgä şundıy märhämätsez buldı soñ?
Ul yäşle küzlären Fatıymaga kütärep karadı. Fatıyma inäy yaulık oçı belän genä biten kaplagan, yäşle küzlär oçraştılar, süzsez genä ber-bersenä karap yıladılar. Kaytkanda Mihman anı urman buyına tarttı.
- Häterliseñme, torıyk-torıyk? - Fatıyma inäy başın gına selkede. - Fatma, minem tormışımda bütän tornalar utravı bulmadı.
Fatıyma inäy dä kızarıp, akrın gına:
- Minem dä, - dide.
Kunaklarnıñ kitär köne dä citte. Mihman Fatıymaga karadı da avır sulap işekle-türle yörde, äle onıtılıp anıñ küzlärenä karap tordı. Fatıyma anıñ uyların añladımı:
- Utır äle, - dip karşısına utırttı. - Sin yukka özgälänäseñ, bulası bulgan, ğomer uzgan. Küreştek, söyläştek, min sine isän-imin tagın ber kürüemä bik şatmın. Yäşlek uzgan, bezgä ni dä bulsa üzgärtergä soñ inde. Min sine ğayeplämim, min sineñ ileñdä yäşi almagan kebek, sin dä monda yäşi almas ideñ. Änä balalar da

tugan illärenä kaytıp başların saldılar, üz illärendä tınıçlap yoklıylar, alarnı kaygırtırga monda min bar. Sine dä üz ileñdä kötälär - hatınıñ, balalarıñ. Min ütkängä ükenmim, ütkän inde ul. Hoday şulay kuşkandır. Bez sineñ belän häzer zur bäyrämnärdä oçraşa alabız. Onıklarnıñ menä balaları tuar, sin kunakka kilerseñ, bez tagın tuygançı söyläşerbez, bezgä inde häzer şul da citkän.
Kunaklar kitär minutlar citkäç, Fatıyma inäy Mähmütkä:
- Bez, ulım, täräzädän genä karap ozatıp kalıyk, çıkma uramga, - dide.
- Yuk, min ozatıp kalam. - Ul kuzgalıp kitkän maşina artınnan yögerde. Mihman artına borılıp karadı, maşina artınnan yögergän ulın kürep:
- Ay Allam, tukta, balam yögerä, - dip özgälände.
İgor maşinanı tuktattı. Mihman töşep ulına
karşı yögerde, ul yılıy-yılıy ulın kükrägenä kısıp-kısıp söyde.
- Min ozatam, min ozatam, - dide Mähmüt.
İgor babasın köçkä maşinaga kertep utırttı, avır ide olı keşegä, äyterseñ, anıñ canı ikegä bülende. Akılsız bulsa da, ul anıñ balası. Ul häzer anıñ barlıgın belä torıp, tagın Fatıymaga kaldırıp kitä. Mähmüt elekke kebek olı yulga çaklı yögerä almadı, kart ide şul inde, siräklär ul yäşkä çaklı yäşi. Yäşäsen ide şul äle, ansız Fatıyma inäy nişlär? Üstergändä balalar küp tä ul, yanda härvakıt beräü genä kala. Akılsız bulsa da, iptäş bit äle. Mihman kayırılıp-kayırılıp artına karadı, anıñ yartı canı tege vakıttagı kebek Fatıyması yanında kaldı. Nik oçraştırgan soñ alarnı yazmış, ğomer buyına şulay sınar öçenme?
Sınıy yazmış keşelärne, irlärne-hatınnarnı, hätta ber gönahsız sabıy balalarnı. Yazmış, dibez. Beräülärne yazmış sınıy, beräülär üzläre yazmışnı. Bar ideme soñ bu yazmışlarnıñ başka yulı? Belmim, yazmışlarnı Hoday keşe tugançı uk yazıp kuya, dilär. Şulay bulgaç, ber ul gına belä bu bändälärneñ yazmışların...