27 Mayıs'tan 12 Mart'a - 4

  İlk zamanlar, tüm hür dünyayı hayran bırakan 27 Mayıs hareketi kısa bir süre içinde ortalıkta bir takım şüpheler uyanmasına yol açmış, politika yorumcularını uzun uzun düşündürür olmuştu. Bir askerî devrimle işbaşına geçenlerin kendi istekleriyle kısa zamanda serbest seçimlere başvurup iktidarı sivil yönetime devrettiği, tarihte pek görülmüş, duyulmuş bir şey değildi. Nerede bir askerî hükümet darbesi olmuşsa, orada birkaç komutan devlet yönetimini ele geçermiş ve çok defa rakipleri tarafından yuvarlanıncaya dek yerlerinde kalmışlardı. Bu, öylesine genelleşmiş bir kural idi ki hükümet deviren siviller bile prestijlerini halka kabul ettirmek, otoritelerini güçlendirmek için üniforma giyerler, böylece seçimsiz iktidarda kalmanın bir nevi gerekçesini sırtlarında taşımaya dikkat ederlerdi. Son otuz yıllık dünya tarihinde nice çavuşların kendilerini general ve mareşal ilân edip kurdukları dikta rejimlerini sürdürmeye çalıştıklarını görmedik mi?
  Bu bakımdan 27 Mayıs devrimini kim politika yorumcuları yirminci yüzyıl tarihinde benzerine rastlanmaz bir olay gibi göreceklerdir. Bunlar, çağdaş Türk tarihinin akış yönünü yakından izleyemeyen basit görüşlü kimselerdir. Çağdaş Türk tarihine dikkatle bakanlar, nice başı bozukların generalliğe özendiği bir dünyada soysuzlaşmış bir saltanat rejimine isyan eden bir Türk komutanının, sırtındaki general apoletlerini kendi eliyle sökerek mileltel kucaklaştığını görecekler ve o zaman, 27 Mayıs devrimini başaran Türk ordusunun neden devlet yönetimini bir an önce ulusal idareye devretmek kararında samimî olduğunu anlayacaklardır.
  Cumhuriyet Ordusu Atatürk'ün yetiştirdiği, Atatürk ilkelerine bağlı, Atatürk'ün izinde varlığını millete adamış bir ordudur. Kişisel hırsları ezmek, içeriden ve dışarıdan gelecek her türlü tehlikelere karşı Cumhuriyeti korumak bu ordunun şaşmaz görevdir. 27 Mayıs'ta kesin ve belli bir amaçla harekete geçen Türk Ordusu temsilcileri, işte bundan ötürüdür ki en kısa zamanda millî hedefe varmak için hiçbir gayreti esirgememişler, sonsuz güçlükleri aşarak 15 Ekim'i hazırlamışlardır.
  Şerefli evlâtlarıyla Türk milleti daima övünecektir.
 
  22.10.1961
 
  ONSUZ OLMAZ
 
  Yurdumuzda gerçek demokrasiyi ancak sımsıkı Atatürk ilkelerine sarılarak kurabileceğimize dair öteden beri sarsılmaz bir inanç taşırım. Bir çoğumuzun bir şekil meselesinden ibaret sandığı bu rejim aslında bir uygarlık davasıdır. Sosyal siyasal, ekonomik görüşlerimiz arasında ne denli aykırılıklar olsa da, hepimiz bir takım temel ilkeleri birlikte benimsemiş bulunmalıyız ki bir araya gelip de tartıştığımız zaman az çok olumlu bir sonuca varmak imkânından söz edilebilsin. Vatandaşların kimi liberal, kimi milliyetçi, kimi sosyalist eğilimli olabilri. Fakat bunların hepsi fikir ve vicdan hürriyetini aynı açıdan ele almıyor, layiklik kavramına aynı anlamı vremiyor, ferde ait hak ve hürriyetlere aynı saygıyı göstermiyorsa, yurdumuzda demokratik bir düzenin kurulabileceğine, hele başarı ile yürütebileceğine nasıl inanabiliriz?
  Atatürk devrimleri dediğimiz büyük eser, işte bizi çağdaş uygarlığın bu ön şartlarına kavuşturmak amacını güdüyordu. 1946 yılından beri Türkiye'de kurulan her partinin özler göründüğü hürriyet rejimini kurup yürütebilmek için bu partiler Atatürk ilkelerini ortaklaşa kendilerine mal etmek durumda idiler. Yazı ki durum her zaman lâfta kalmış, ''gördükleri lüzum üzerine'' arada bir Atatürk'e hayranlıktan söz açan politikacılar, iş oy toplamaya geldi mi, çoğunlukla devrim ilkelerine sırt çevirmişlerdir.
  Böyle olunca, onaltı yıl içinde biz demokrasiyi onaltı metre ileri götürememiş, üstelik Atatürk'ün büyük eserini her yanından delik deşik etmişizdir.
  27 Mayıs hareketi yapıldı, ne oldu? Atatürk'e yürekten bağlı Türk Silâhlı Kuvvetleri düşük devri tasfiye etmek, yurdumuzu en kısa zamanda gerçek hürriyet rejimine kavuşturmak amacı ile gerekli bulduğu bütün tedbirlere başvurdu. Bilim adamları, meslek temsilcileri ile işbirliği yapıldığı. Kurucu Meclis toplandı. Çağdaş uygarlık zihniyetine uygun bir anayasa tasarısı hazırlandı. Millet buna çoğunlukla evet dedi. Bir devrim hareketinden bu kadar kısa bir zaman sonra dünyanın hiçbir yerinde görülmedik dürüst ve serbest seçmiler yapıldı. Seçim propagandaları sırasında adaylar ve partililer tam bir hürriyet havası içinde diledikleri gibi konuştular. Atatürk ilkelerine hücum edenler, düşük devri göklere çıkaranlar, îmalı sözlerle ya da açıkça 27 Mayıs hareketini lekelemeye çalışanlar oldu. Seçim sonunda hiçbir partinin tek başına hükümet kuramayacağı bir parlâmento meydana geldi.
  İmdi, ne görüyoruz? Demokrasiyi kurtaracak olan davranış, her biri azınlıkta kalan partilerin bir araya gelerek aralarında bir karma hükümet kombinezonu yaratmaya çalışmak iken bu tedbire başvurmak isteyen hemen yok gibi. İçlerinde en inatçıları da Atatürk ilkelerine diş bileyen gericiler ve demogoglar. Bunlar karşılarındaki çoğunluğu hiçe sayıyor ve hükümet kurma güçlüklerini gözönünde tutarak her türlü işbirliği tekliflerine karşı direniyorlar. Gerçek demokrasi kurallarına göre, Millet Meclisi'ne bir tek üye ile katılan bir partiye bile orada söz hakkı tanınmak gerekirken bunla rkendi azınlıklarını millî irade gibi göstermekten çekinmiyorlar. Ya Tanrı korusun bir gün Meclis'e yarıdan bir fazla çoğunlukla gelirlerse ne yapacaklar? Ne yapacaklarını anlamak için 27 Mayıs öncesinin henüz unutulmayan buhranlı günlerini hatırlamak yeter sanırım.
  29.10.1961
 
  ATATÜRK'E DÖNÜŞ!
 
  Cumhuriyetin şu otuz sekizinci yıldönümünde, sorarsanız, yurdumuzda, Atatürkçü olmayan bir tek vatandaş bulamazsınız. Klâsik hürriyet sevdalılarından her biri birer Atatürkçüdür. Devrim rejimine diş bileyen bütün gericiler, yobazlar ve ırkçılar Atatürkçü'dür, çıkarı uğruna Atatürk ilkelerine karşı köy meydanlarında nutuk çeken oy avcıları da Atatürkçüdür. Düşük yönetim zamanında, hiç değlise azılı rejim düşmanları ile halk dalkavukları kendi hüviyetlerini gizlemeye artık lüzum görmez olmuşlardı. 27 Mayıs'tan beri bu hal ortadan kalkmıştı. Ordunun heybeti karşısında her sıkışan ''Atatürkçüyüm!'' diye feryadı koparmakta, sonra sinsi sinsi yine bildiğini okumaktadır.
  Aslına bakarsanız biz 1938 yılından beri Atatürksüz yaşamaktayız. Büyük kurtarıcıyı yitirdiğimizin ertesi günü ''Sen ölmedin! Ebediyen kalbimizde yaşıyacaksın! Yurdumuz, senin ilkelerine dayanarak yükselecek!'' gibilerden basmakalıp mersiyeler döktürmüştük, ya, meğer o zaman biz farkında olmayarak Atatürk'le beraber Atatürkçülüğü de Etnoğrafya Müzesi'nin soğuk mermerleri altına gömmüşüz.
  Bu satırları yazarken yurdumuzda gerçekten bir tek Atatürkçü kalmadı, Atatürkçülük tarihe karıştı, demek istemiyorum. Yurdumuzda çok şükür bir hayli Atatürkçü yetişiyor. Bunlar, gerektiğinde soysuzlaşmış idareleri devirecek kadar da güçlü. Ama ne var ki, tâ Kurtuluş Savaşı günlerinden beri ilkin milleti zafere ulaştıran, sonra da toplumu yoğuran, çağdaş medeniyet yolunda onbeş yıl boyunca ona muazzam hamleler yaptıran Atatürkçü ruh, devletin başından çekilmiş, bir yerlere uçmuş gibidir. Atatürkçülük ruhunun gerçekten devlete hâkim olduğu onbeş yıl içnide aştığımız merhaleleri bir düşününüz. Bir de şu son on altı yıldır içinde çalkalandığımız kördöğüşünü gözönüne getiriniz.
  - Atatürk devrimlerinin son varağı çok partili demokrasidir. Bir kez o sistemi kurarsak, daha hızlı kalkınır, yurdumuzu çağdaş uygarlığa daha çabuk ulaştırırız!
  Dedik. Ne oldu? Çok partili demokrasi yerine yurttaşları birbirine düşman iki safa böldük. Kolay yaşama hayalleri ile memlekette tembelliğe, nüfuz suiistimallerine, adam kayırmalara prim verdik. İlerlemenin şartlarını gericilikte, kalkınmanın tılsımını yalancılıkta aradık.
  27 Mayıs hareketi, gerçek Atatürkçülüğe, bir dönüş hamlesi olarak karşımıza çıktı. Devrim ilkelerine candan vatandaşların yüreğine tamsu serpiliyordu ki, karanlık kuvvetler bu iyi niyetli harekete karşı el altından cephe almanın yolunu buldular. Gizli, açık her türlü propagandaya başvurarak, sıkışınca Atatürkçülük maskesini de takınmaktan çekinmeksizin Atatürkçülüğün devlet düzeni üzerine hâkim bir fikir halinde yerleşmesini önlemeye çalıştılar.
  Şimdi son derece dürüst ve hür seçimler sonunda hiçbir partinin tek başına iktidara geçemeyeceği bir Büyük Millet Meclisi kurulmuştur. Kısa zamanda yurdumuzu huzura ve refaha kavuşturmasını beklediğimiz bu Meclis, üç gündür henüz Başbakanlık Divanı kavgalarıyla didişmektedir. Daha sonra Cumhurbaşkanı bir Başbakan bulacak, bu Başbakan bir hükümet kuracak, hükümet Meclis'ten güvenoyu alacak ve her biri başlıbaşına meydan savaşı azametinde olan yurt davalarını çözmeye koyulacak!
  Dört parti arasında nasıl bir anlaşma kombinezonu bulmalı ki uzunca ömürlü ve iş görebilir bir hükümet kurulsun? diyeceksiniz.
  Bence Türkiye hesabına çözüm bekleyen asıl problem bu değildir. Bir, iki, üç hatta dört parti aralarında uyuşur, ya da uyuşamazlar; hiç önemi yok. 1928 yılında uçup giden Atatürkçülük zihniyetine yeniden kavuşabilecek miyiz? Mesele burada. Çünkü bu sefer de onu bulamazsak halimiz gerçekten kötüdür.
  Cumhuriyetimizin otuzsekizinci yıldönümü milletimize hayırlı olsun!
  4.11.1961
 
  GÖZLER ORAYA ÇEVRİLİ
 
  Hükümet kurmaktan başka meselesi kalmayan bir millet olsaydık, içinde yaşadığımız şu günleri gazetecilik yönünden biz de pek ilginç sayar, kararsız durumun uzayıp gitmesinde belki hiçbir sakınca görmezdik. Dört partinin de teker teker çoğunluk sağlayamadığı, kimlerin kimlerle anlaşabileceği bilinmeyen bir Meclis'te kurulması mümkün kombinezonlara dair bilmece çözer gibi faraziyeler ileri sürmek, bir bakıma, hatta eğlenceli bir uğraşı yerine geçerdi.
  Oysa, hep biliyoruz ki, durumumuz hafife alınacak gibi olmaktan çok uzak. Hükümet kurmak, bugün için çözüm bekleyen meselelerimizin sadece bir tanesi, kuracağımız hükümetin bugünkü davalarımızla bağdaşır iyi bir program hazırlaması, bu programı beğendirip Meclis'ten güvenoyu alması ve uzunca bir süre işbaşında başarı ile çalışılabileceği duygusunu ortalığa aşılaması da gerekiyor.
  Bir devrimden yeni çıkmış, normal ve demokratik yönetim şartlarına henüz kavuşma çabası içinde bulunan, üstelik partilerarası münasebetler yönünden şimdiye değin bir küskünler diyarını andıran yurdumuzda bu engelleri aşmanın güçlüğü meydandadır.
  Arkaya baktığımız zaman, 1950-1960 yıllarını nasıl boşu boşuna harcadığımızı görüp de yanmamak doğrusu elden gelmiyor. Her istediğini yapabilecek bir çoğunluk grubuna dayanan düşük iktidar, muhalefeti illâ dize getirmek kompleksinden kendini kurtarıp da anayasanın ve devrim ilkelerinin ışığında iyi hazırlanmış bir kalkınma programını yürürlüğe koyabilseydi, bugün Türkiye başlıca meselelerini büyük ölçüde çözmüş bulunurdu.
  Şimdi, 15 Ekim seçimlerinden beri biz iktidarsız ve muhalefetsiz yaşıyoruz. Millî irade, partilerden hiçbirini tek başına iktidara lâyık görmemiştir. Millet Meclisi'ndeki dengenin nasıl şekilleneceğini ancak hükümet kurulduktan ve Meclis ona güvenoyu verdikten sonra sonra öğrenebileceğiz.
  Fakat, dediğimiz gibi durum çok naziktir, şakaya gelir bir yanı yoktur. Bir başkan seçimi üzerinde günlerce anlaşamayan partilerin, hükümet buhranını fazla uzatmaları her bakımdan tehlikeli sonuçlara yol açabilecektir. Ayrıca, kurulacak hükümetin her an düşebilir, cılız, geçici ve zoraki bir kombinezona dayanması da zararlıdır. Bugün piyasa durmuş gibidir. Kimsede iş yapmaya, bir teşebbüse girmeye heves yok. Vatandaş yarın nasıl bir tutumla karşılaşacağını, ne yolda bir işleme uğrayacağını bilmiyor.
  Bu kararsızlığa son vermenin başlıca şartları, programı açıklanan ve programını yürüttüğü sürece işbaşında kalacağına inanılan bir hükümetin bir an önce kurulup Meclis güvenini kazanmasıdır.
  Büyük sorum, bizce partilerden ziyade milletvekillerinin omuzundadır. Parti ihtiraslarının arkaya itilmesi zamanı çoktan gelmiştir. Onaltı yıllık demokrasi tecrübesi bu fakir millete ağır kayıplara mal olmuştur. Demokrasi için demokrasi istemek sevdasını artık bir yana bırakalım. Unutmayalım ki, rejimler bir gaye değil, fakat toplumu ve fertleri yüksletmeye yarayacak birer vasıtadan ibarettiler.
  Sayın milletvekillerimiz bu gerçeği, hele bugünlerde, dikkatle gözönünde bulundurmalıdırlar. Bütün umutlar onların üzerinde toplanmıştır. Millet, onlardan bir an önce en doğru yolu bulmalarını bekliyor.
 
  10.11.1961
 
  KABAHAT DEMOKRASİDE DEĞİL!
 
  Tarihimizde ilk defa olarak otuz dokuz yıldır savaş yüzü görmedik. Avrupa ortalarından Yemen çöllerine değin, yüzyıllar boyunca koca imparatorluğu karış karış temiz kanı ile besleyen sevgili Anadolu, otuzdokuz yıldır kendi varlığını kurtarmak, kendi talihni iyiye yöneltmek olanağına kavuşturmuştur. Kurtuluş Savaşı'nı yeni bitirdiğimiz sıralarda nüfusumuz oniki milyon ancak buluyordu. O zamanki aydınlarımızın gözünde yirmi milyonluk bir Türkiye, bütün meselelerimizi çözmeye yarıyacak başlıca anahtar sayılıyordu. Boş topraklarımızı işleyecek, el dokunulmamış servetlerimizi değerlendirecektik. Zengin ve güçlü olacaktık. Yabancılar bize kem gözle bakamayacaklardı. Milletler topluluğu içinde hatırımız sayılacak, itibarımız artacaktı.
  Bu otuzdokuz yılın sadece on beşini Atatürk'ün önderliği altında bir yandan devrimler başararak, bir yandan ekonomik ve sosyal bünyemizin temellerini Batılı ölçülere göre ayarlamaya gayret ederek bir çalışma disiplini içinde geçirdik. Cumhuriyetin onuncu yıldönümünde, yurdumuzu dört yanından demir ağlarla örmüş ve on yılda onbeş milyon genç yaratmış olmakla övünüyorduk. Milletçe refaha ulaşmanın yolu üzerine idik.
  Bugün Atatürk'ü kaybettiğimizin yirmiüçüncü yılında o onbeş milyonluk Türkiye hemen hemen otuzmilyona yaklaşmıştır. Yani, İzmir zaferinden sonra ''Ah bir yirmi milyonu bulsak!'' diyen kimi aydınlarımızın hayali yüzde elli fazlasıyla gerçekleşmiştir. Fakat meselelerimiz? İşte onların henüz bir teki bile çözülememiş, hatta çözülmek şöyle dursun, hepsi birbirine karışarak arapsaçına dönmüştür. Nüfusumuz arttığı halde üretim metodlarımız aynı kaldığı için boş topraklarımız artık bize yetmez olmuş, topraksız vatandaş ya büyük şehirlere sığınmak, ya da ormanları yakıp tarla açmak zorunda kalmıştır. Erozyon tehlikesi bizi bir gün yurtsuz bırakacak derecede korkunçtur. Yeraltı servetlerimizin bugünkü işletme metodlarıyla büyük bir değer ifade edemeyeceği anlaşılmıştır. Milletler topluluğu içinde hatırımız hâlâ sayılıyorsa, da bunun nedeni kendi gücümüzden ziyade coğrafî ya da politik kaygulara dayanmaktadır.
  Atatürk'ün ölümünden bu yana geçen yirmiüç yılı iki devreye ayırmak mümkündür. Birkez altı yıllık muazzam bir cihan savaşı olmuş ve biz bu savaşın dışında kalmak akıllılığını göstermişizdir. Bu, şüphesiz bir büyük başarıdır. Ona emeği dokunan devlet adamlarını ne denli takdirle ansak yeridir.
  Cihan savaşından hemen sonra ise çok partili demokrasi hayatına geçtiğimizi biliyoruz. İflâsla biten ve yeniden düzenlenmesine çalışılan bu hayatın bize daha nelere mal olacağını şimdiden söyleyemeyiz. Bir çoklarımızın ümitsizliğe düştüğünü, onaltı yıldır içinde bocaladığımız bütün başarısızlıklardan hep bu çok partili rejimi sorumlu tuttuklarını görüyoruz.
  Bu düşüncelerin yayılıp genişlemesi her bakımdan tehlikelidir. İnsan için hayatta en büyük nimet olan hürriyeti kendi isteğimizle tepmek bir dikta yönetiminin baskısı altında zoraki bir huzura özlem duymak yurdumuza hiçbir şey kazandırmaz. Bu yolla hiçbir meselemize de çözüm bulamayız.
  Bizim en büyük kusurumuz, demokrasi yapacağız derken, ilk günden beri demokratik ortamın temel direği olması gereken Atatürk ilkelerine yeter ilgiyi göstermeyişimizdir. Çoğu politikacılarımız demokrasiyi bir taviz verme, bir adam kandırma ve bir oy avlama rejimi sanıyor. Seçmenin gönlünü hoş etmek uğruna öyle vaatlere girişen adaylara rastlıyoruz ki, devlet idaresinde bunlar ağır basınca demokrasi teknesi su üzerinde duramaz oluyor, batıyor. Nitekim 27 Mayıs'ta bir defa battı. Aynı zihniyette ısrar edilirse hiç şaşmayalım, yarın yine batacaktır.
  Hürriyet yönetimlerinde çarpışan fikirler arasında bir uzlaşma düzeyi için rey aranabilir ve aranmalıdır da. Fakat ana ilkelerden tâviz vermenin demokrasi ile ilişiği olamaz.
  Atatürk devrimleri, bir bütün olarak yurdumuzu demokrasinin temel şartlarına kavuşturmak amacını güdüyordu. Biz ise, daha işe başlarken o devrimlerden tavizler vererek şartları kendi elimizle ortadan kaldırdık.
  O halde kabahati neden demokraside arıyoruz?
  19.11.1961
 
  BOŞ VAKTİMİZ VAR MI?
 
  Bırakalım, CHP ve AP sorumluları karma hükümeti kuradursanlar bugün ben burada kimi kanun teklifleri üzerinde okurlarımla biraz dertleşmek istiyorum.
  Anayasaya aykırı olduğu için ayıklanıp yürürlükten kaldırılması gereken birsürü kanunun Meclis Başkanlığı dosyalarında sıra beklediğini hep biliyoruz. Henüz ilgili komisyonca bunlara el değdirilmediği halde, sayın milletvekillerimiz yeni yeni kanun teklifleriyle ortaya çıkmaktadırlar. Yurdumuzun acele bir ihtiyacını karşılayacak gerçekçi bir görüşten ilham alınarak hazırlanmış olsa biz o teklifleri yerinde bulur, hatta desteklemeyi bir ödev sayarız. Oysa, gazete haberleri arasında gözümüze çarpan kanun tekliflerinden çoğu ne bir yurt ihtiyacını karşılamak, ne aksak bir duruma düzen vermek gibi bir amaç gütmeden uzaktır. Bunlar daha ziyade duyguların etkisi altında ya politika, ya da propaganda olsun diye kaleme alınmış, memleketimize yararı dokunmak şöyle dursun, belki zarar doğuracak taslaklardır.
  Örneğin, Büyük Millet Meclisi'nin ilk açılış günlerinde önerilen Atatürk'le ilgili kanun teklifini ele alalım. Ne diyor teklif sahibi? Meclis salonunda boş bir yer ayrılmalı, oraya kimse oturmamalı imiş. Yoklamalarda sıra Ankara milletvekillerine geldi mi, ilkin Atatürk adı okunmalı, Meclis'te bulunan bütün üyeler hep bir ağızdan ''Burada!'' diye seslenmeli imişler. Ayrıca, salonun uygun bir yerine büyük boyda bir Atatürk portresi asılmalı imiş.
  Kabul edildiği takdirde bu kanundan yurdumuza, devrimlerimize, hatta Atatürk'ün aziz hatırasına ne gibi bir fayda gelebileceğini umarsınız? Türkiye Büyük Millet Meclisi bir tören salonu, bir müze,ya da sürekli bir anma yeri değildir. Bu müessese, millî iradenin en yüksek temsilcisidir; anayasa sınırları içinde devlet düzenini korur ve yürütür. Birkaç kez tekrarlandıktan sonra basmakalıp bir hal alacağı, hatta belki bir alay konusu olacağı şüphesiz bulunan zoraki bir Ata saygısının orada gereği nedir?
  Atatürk yurdumuzda millî egemenliğin bayrağını açan en güçlü bir kahramandır. O egemenlik önünde ayrıntısız herkesin eğilmesi gerektiğini ilk haykıran kendisidir. Böyle bir kanun teklifi daha ziyade Atatürk'ün hatırasını incitir bir nitelik taşıyor gibi geldi bana. Eğer teklif sahibi bu yolla milletvekillerinden devrimlere bağlılık sağlayacağını umuyorsa, büsbütün aldanıyordur. Biz, ölüm yıldönümlerinde gözleri yaşararak Atatürk'ü göklere çıkaran nice politikacı biliriz ki oy avcılığı uğruna beri yandan devrimleri yobazlara peşkeş çekmekten utanmamışlardır. Büyük Kahramana göstereceğimiz en büyük saygı, onun hatırasını kanun yoluyla Meclis'te klişeleştirmekten ziyade devrimlere aykırı kanunların Meclis'ten çıkmamasına dikkat etmektir.
  Bir başka milletvekili de doktorları ele almış. Yurdumuzda bunca hasta varken doktorların yabancı memleketlerde para kazandıkları gerekçesi ile bunları zorla hizmete çağıracak bir kanun teklifi sunuyor, ''gelmezlerse vatandaşlıktan çıkarılırlar'' diye de bir madde ekliyor. Alın size tüm içgüdüye ve duygulara bağlı, anlamsız, yararsız, üstelik hem insan haklarına, hem de anayasaya aykırı boş bir teklif daha.
  Yurdumuzun sayısız davaları arasında hekim ihtiyacını da hep biliyoruz. Köylerimizi bir yana bırakalım birçok ilçe, hatta il merkezlerimizde bu ihtiyacı yakından duyuyoruz. Fazla hekim yetiştirmek, yetişenlerin de en gerekli bölgelerde çalışmalarını sağlamak zorundayız. Fakat bunun yolu adamları sopa ile kovalamak, gelmeyenleri de ''vatandaşlıktan atarım'' diye korkutmak mıdır? Vatandaşlık, bize bir takım şartlar karşılığı verilmiş bir sıfat mıdır ki, sırası geldiği zaman onu süresini doldurmuş bir basın kartı gibi elimizden almak mümkün olsun? İster Türk, ister Fransız, İngiliz, ya da Amerikalı, her insan bir devletin vatandaşı olarak dünyaya gelir. Sonradan uyruğunu değiştirmek de kimi hallerde insanlara tanınmış bir haktır. Vatandaşlıktan çıkarma niteliğini uygar billetler ancak bu gibi kimseler için kanun yolu ile düzenlenmişlerdir. Bunun dışında, örneğin anasından İngiliz olarak doğan bir adamı, eğer kendi istemiyorsa, hiçbir kuvvet İngiliz vatandaşlığından atamaz.
  Sayın kanun teklifçisi, dışarıda hayatını kazanan doktorlarımızı yurda getirip çalıştırmak amacını gerçekleştirmek uğruna daha gerçekçi, temel haklara daha uygun bir formül arasa iyi eder, diyeceğim.
  Genel olarak milletvekilleri tarafından hazırlanacak kanun tekliflerinin duygulara değil, fakat akla ve mantığa dayanmasını istemek de biz vatandaşların hakkımız sayılmalıdır. Yasama organlarımızdan büyük görevler bekliyoruz.
 
  29.11.1961
 
  PROGRAM ÜZERİNE
 
  Sayın İnönü tarafından her iki Mecliste arka arkaya okunan hükûmet programına dair çok şeyler söylenebilir. Biz bugünlük burada birkaç noktaya dokunmakla yetineceğiz. Yurdumuzun durumu iç açıcı bir manzara göstermekten bir hayli uzaktır. Buna rağmen program nutku pek iyimser bir hava taşıyor. Huzur ve âsayiş konularından başlayarak demokratik müesseselerin yerleştirilmesine, yatırımlara, enflasyonsuz ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesine kadar nutukta ele aldığı bütün davaları Sayın Başbakan hep kesin bir başarı vaadi ile ortaya koymaktadır. Böyle bir konuşma üslubunun vatandaş üzerinde olumlu bir psikolojik etki yapması belki mümkündür. Fakat çözüme bağlanacağı söylenen davaların hangi metodla ve nasıl işleneceği hakkında nutku yeter derecede açık ve seçik bulamadık. Bu itibarla biz herhangi bir iyimserliğe kapılmak için şimdilik ortada pek bir sebep göremiyoruz.
  Asayiş ve huzur konularına karma hükûmetçe ön planda yer verilmiş olmasını takdirle karşılamayacak bir kimse aramızda bulunmasa gerektir. Yıllarca süren bir partizan yönetimin kalıntıları olarak vatandaşı hem başka vatandaşlara, hem de devlete karşı çekingen ve yabancı durumdan kurtarmak, Anayasamızın ve Atatürk ilkelerinin ışığında bir hukuk devleti düzenini yurdumuzda kurup yürütmek öyle bugünden yarına gerçekleşiverecek olaylardan sanılmamalıdır. Bu yolda devlet sorumluları ile beraber partili partisiz bütün vatandaşların hükûmete ve kanun kuvvetlerine yardımcı olmaları şarttır.
  Asayiş ve huzurdan söz ederken af konusu ister istemez akla geliyor. Nitekim Sayın İnönü de konuya üstü kapalı bir şekilde dokunmuş, ''Memleket huzura kavuşursa, düşük yönetim suçlularını affedeceğiz'' demeye getirmiştir. Bu noktada bizi düşündüren en büyük güçlük, birçok kimselerin başka başka duygulara kapılmış bulunmalarıdır. Bir kısım vatandaşlar, af olayını huzurun yerleşmesi şartına değil, tam tersine yurdumuzda huzurun yerleşmesi şartını af müessesesinin bir an önce işletilmesine bağlamaktadırlar. Hatırı sayılır bir kısım vatandaşlar grubu da 27 Mayıstan bu kadar kısa bir zaman sonra aftan söz açılmasını erken bulmakta, hele nüfuz suiistimali, para dalavereleri gibi olayların siyasal suçlardan sayılmasına fena halde sinirlenmektedirler. Görüldüğü gibi karma hükûmetin yurdumuzda önceliğini tanıdığı huzur ve âsayiş davalarını iyi bir çözüme bağlamak pek de kolay olmayacaktır. Bizce bu her şeyden önce karma iktidar sorumlularının anlayışlı ve esnek bir politika gütmeleri ile gerçekleşebilecek bir iştir ve şüphesiz az çok zaman isteyecektir.
  Yurdumuzun içine düştüğü ekonomik güçlükleri yenmek, piyasa tıkanıklığını gidermek, artan nüfusumuza ve ihtiyaçlarımıza uygun bir yatırım programını başarı ile uygulamak, ayrıca üzerinde durulması gereken önemli konulardır. Yatırımları ele alırken karma hükûmetin tarım, endüstri ve millî eğitim alanlarına ilk plânda yer vermesi bizce yerindedir. Üretim gücümüzü arttırırken toprak ve orman davalarını içinde bulundukları ortaçağımsı durumdan ayırmanın ne zor bir iş olduğunu elbette inkâr edemeyiz. Bu temel davaların nasıl çözüleceğine dair bize hiçbir bilgi vermeyen, sadee ''yapacağız!'' kesin vaadi ile yetinen programın yakın uygulanışını bu bakımdan merakla bekliyoruz.
  Genel ekonomik kalkınmamızla ilgili çalışmalar, her ne şekilde olursa olsun, enflasyonist bir gidişe yol açmamalıdır. Bu hususa son derece dikkat etmelidir. Milletimizin bir ikinci yıkıntıya galiba artık tahammülü kalmamıştır.
  Bununla beraber, şimdilik bütün davalarımızın başlıca çözüm şartı, karma hükûmete Meclis tarafından uzunca bir çalışma imkânı sağlanabilmesidir. Program üzerinde açılacak konuşmalar, bunun ne dereceye kadar mümkün olabileceği hakkında bize az çok bir fikir verecektir. Konuşmaların olumlu bir sonuca varmasını biz yürekten diliyoruz. Çünkü her şeye rağmen yurdumuzun selâmeti bu hükûmetin iş görebilme imkânını elde etmesine bağlıdır.
 
  6.12.1961
 
  YERİNDE BİR ÖNERİ
 
  Yakın geçmişin olayları gösteriyor ki bir memlekette totaliter bir yönetim kurmaya kalkışan hürriyet düşmanları ilk önce o memleketteki hukuk düzenini yıkmayı iş edinmektedirler. Kâğıt üzerinde pek parlak bir Anayasa hazırlanmış olabilir, hattâ o Anayasa resmen yürürlükte de bulunabilir. Fakat keyfine buyruk bir rejimin peşinde koşanlar bu gibi engelleri aşmakta büyük bir güçlüğe rastlamamaktadırlar. Bir yumrukla anayasayı parçalamaya cesaret edemeseler de bir süre temel kanunları zedeleyici icraata başvurarak, sonra anayasaya açıkça aykırı kanunlar ve kararnameler çıkararak halkı alıştıra alıştıra heveslendikleri rejimi bir gün bir olup bitti haline getirebilmektedirler. Bir defa böyle bir rejim yerleşti mi, artık adalet mekanizmasını bütün bütün ele geçirmek, yani şefin iradesini o memlekette kanun haline getirmek hiç de güç bir iş sayılamaz.
  Gerek fertler, gerek milletler ve gerek dünya barışı için büyük bir felâket olan bu durumu önlemek amacıyla düşünülen bütün tedbirler şimdiye değin boşa çıkmış, ne eski Milletler Cemiyeti, ne yeni Birleşmiş Milletler Teşkilâtı yeryüzünde keyfî idarelerin zaman zaman kurulup yürütülmesine engel olamamıştı. En tanınmış hukukçuların başbaşa vererek kılı kırk yararcasına hazırladıkları İnsan Hakları Beyannameleri, bir diktatör bozuntusunun üflemesiyle devrilmiş gitmiştir.
  Avrupa Konseyi çerçevesi içinde kurulan Avrupa İnsan Hakları Komisyonu, bu uğurda yıllardır harcanan gayretlerin en umut vericisi görünüyor. Kâğıt üzerinde kalan imzalardan insanlara pek bir hayır gelmediğini gören Avrupa milletleri temsilcileri bu komisyonu kurmakla duruma daha pratik bir çözüm şekli bulunabileceğini düşünmüşlerdir. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu, Avrupa Konseyi statüsü ve Avrupa İnsan Hakları Beyannamesi hükümleri ile sınırlı olarak vazife görecek ve üye devletler arasında çıkabilecek anlaşmazlıkları belli bir usule göre çözmeye çalışacaktır. Bütün üye devletler komisyonun yetkilerini tanımışlardır. Zaten bu yetkileri tanımaksızın Avrupa Konseyinde temsil edilmeye imkân yoktur. Ancak Komisyona devletler hukuku tarihinde bir dönem noktası sayılması gereken bir başka yetki daha verilmiştir ki bunun kabulü devletlerin isteğine bırakılmıştır. Bugüne kadar on Avrupalı devlet tarafından tanınan bu yetki, İnsan Hakları Komisyonunu bireysel şikâyetleri de incelemekle görevli kılmaktadır. Örneğin, Danimarka'da koğuşturmaya uğrayan bir Türk vatandaşı, ora mahkemelerinde yargılandıktan ve hakkındaki hüküm kesinleştikten sonra, isterse (Danimarka bu husustaki anlaşmayı imzaladığı için) Avrupa İnsan Hakları Komisyonu'na başvurup haksızlığa uğradığını iddia ederek hakkını arayabilir. Aynı şekilde bir Danimarkalı vatandaş da kendi adalet mekanizmasını yanlış hüküm vermiş olmakla aynı komisyona şikâyet edebilir. Fakat Türkiye Cumhuriyeti böyle bir yetkiyi henüz tanımadığı için burada haksızlığa uğradığını sanan Türkler ve yabancılar böyle bir mahkemede haklarını aramak imkânından yoksundurlar.
  Kocaeli milletvekili Profesör Nihat Erim'in Millet Meclisi Başkanlığına sunduğu kanun teklifi Mecliste görüşülür ve onaylanırsa bundan böyle Türkiyemiz ve Batı Avrupa hukuku ailesine katılmış olacak, o ailenin her bakımdan daha yakın bir üyesi durumuna girecektir. Ben, şahsen ilk günden beri bu konuda olumlu bir karar alınması gerektiğine inanıyor, ileri sürülen bahanelerin yersizliği üzerinde duruyordum. Biz sömürgeleri olan bir millet değiliz. Topraklarımızın üzerinde yaşayan her Türk uyruğuna kanun gözünde eşit haklar tanımışızdır. Anayasa ve İnsan Haklarına aykırılığı belirtilen bütün kanunları eleyip yürürlükten kaldırmaya da kararlıyız. Hukuk devleti özlemi içinde yıllardır çırpınıp duruyoruz.
  O halde rejimimizin hukukiliğini ve hürriyetçiliğini perçinleyecek olan böyle bir teklifi onaylamakta neden tereddüde düşelim?
  Ulusal egemenlik dediğimiz kavram, İkinci Dünya Savaşından beri anlamını değiştirmiş, ''uluslar arasında tek başına olmak'' vasfını yitirerek ''uluslar arasında, uluslarla beraber eşit haklara sahiplik'' niteliğini kazanmıştır. Yoksa bu terim hâlâ eski anlamına bağlı kalsa idi, bugün Türk topraklarında NATO ve CENTO tesislerine yer verilmesi havsalaya sığar mı idi?
  Bizce Sayın Erim'in teklifi pek yerindedir. Bu teklif kanunlaştığı takdirde yarın herhangi kötü niyetli bir iktidarın Türk adliyesine göz dikmesi ihtimalleri -bütün bütün yok olmasa bile- herhalde çok güçleşecek, ''görülen lüzum üzerine'' hâkimlerimizin istikbali ile oynamak isteyenler, bu işe girişmeden önce bir hayli düşünmek zorunda kalacaklardır.
  10.12.1961
 
  HAYIR, DEVRİM BİTMEDİ