किर्गिज़ भाषा में 'хан' के साहित्यिक उदाहरण
Suradı sınaganday Çıngışkandan, Suradı Han Batıydan, Temirlandan.
Сурады сынагандай Чынгышкандан, Сурады Хан Батыйдан, Темирландан.
Bukara jok korkkondon kaltıragan, Han dagı jok kiygeni jaltıragan.
Букара жок корккондон калтыраган, Хан дагы жок кийгени жалтыраган.
Misalı han Tinatin emes, kanışa Tinatin, Hvarazmşaa emes Horezm şahı, Tarieldin jarına jazgan katı (1940.
) Han Tinatin karı ustatın çakırttı.
Мисалы хан Тинатин эмес, каныша Тинатин, Хваразмшаа эмес Хорезм шахы, Тариэлдин жарына жазган каты (1940.
) Хан Тинатин кары устатын чакыртты.
— Ayt sözüñdü! — dedi han.
Köñül açtı külüp han, Kalıstık bolsun uluktan.
Han başıñ kul başınday çirip jerde, Taajı, tak, bak bergen jok şorduu elge.
Mal miñdegen bay boloyun deysiñ sen, El biylegen han boloyun deysiñ sen.
Bay bolsoñ da, han bolsoñ da karıpsıñ, Köp jaşoogo küç jetpegen arıksıñ.
— Айт сөзүңдү! — деди хан.
Көңүл ачты күлүп хан, Калыстык болсун улуктан.
Хан башың кул башындай чирип жерде, Таажы, так, бак берген жок шордуу элге.
Мал миңдеген бай болоюн дейсиң сен, Эл бийлеген хан болоюн дейсиң сен.
Бай болсоң да, хан болсоң да карыпсың, Көп жашоого күч жетпеген арыксың.
Birdik tuusun jelbiretip asmanga, Han Kay-larga nayzaların sungandar.
Бирдик туусун желбиретип асманга, Хан Кай-ларга найзаларын сунгандар.
Bürgö ölgöndö Kanay bir dalay kişi menen barsa, Bürgönün Akşerbet degen kızı mınday dep koşkon: Karagaydın kak butak, Tolgop algan han atam.
Kayırıp algan han atam.
Dolononun top butak, Sarıbagıştan soltonu, Sarbagıştan soltonu, Ayırıp algan han atam.
Korgop algan, han atam.
Al zamandagı Kokondogu handın atı Madali han eken.
Бүргө өлгөндө Канай бир далай киши менен барса, Бүргөнүн Акшербет деген кызы мындай деп кошкон: Карагайдын как бутак, Толгоп алган хан атам.
Кайырып алган хан атам.
Долононун топ бутак, Сарыбагыштан солтону, Сарбагыштан солтону, Айырып алган хан атам.
Коргоп алган, хан атам.
Ал замандагы Кокондогу хандын аты Мадали хан экен.
Çakırıp meyman kılıp atkarayın, Çıkçıygan han Jantaydı, Möörü menen.
Jantay han, Şabdan, Ak möör, Baktıgülü, Jan sergip meyman boldu altı künü.
Чакырып мейман кылып аткарайын, Чыкчыйган хан Жантайды, Мөөрү менен.
Жантай хан, Шабдан, Ак мөөр, Бактыгүлү, Жан сергип мейман болду алты күнү.
Jayloo karkap tolgondo, At kara til bolgondo, Kabar saldı hanına, Kazak, kırgız baarına: «Sarıseyit baldarı, Noyguttan barıp öldü dep, Jañıl kız munu jeñdi dep, ...
Barar jolu alıs dep, Barıp namıs alış dep, Baarıbızga korduk dep, Noyguttun kılgan bul işi, Han Tookesi baş bolup, Kazaktan keldi miñ kişi.
Kara kırçın turugu, Han Şırdakbek ulugu.
Karabagış han Tölök, Kalmatay degen karısı, Jalpı jurttun kalısı, Kara Teyit kalkınan, Han Teyiştin baldarı, Ak Koçkor, Kañkı baarısı, Anjıyanda turugu.
Bara tursun han Şırdak.
Han Tookesi söz baştap, Kep baştasa dep baştap: «Altı şaar, Kaşkar oyunda, Lop dayranın boyunda, Kalıñ Noygut elinen, Kesirlüü kız çıktı deyt, Kezdeşkendin baarısın, Kurdumga 1 başın tıktı deyt.
» Han Şırdak turup kamınıp, Kayıptan keñeş tabılıp, Teyiştin uulu Akkoçkor, Çalgınga barsın dep aytıp, Kurdumga — suunun aylampası.
Kün çaçırap tolgondo, Şaşke maal bolgondo, Tooke han, Şırdaktın, Tobuna barıp kiriptir.
Han Tooke menen Şırdakbek, Çalgınçıbız keldi dep, Çardap jerin kördü dep, Toorulçubuz keldi dep, Toluk kabar berdi dep, Akkoçkordon kep ugup, Añgemesin köp ugup, Noyguttun kalkı jayloogo, Kelgen eken dep ugup.
Sarı özön Çüydün oyunan, Kara kırçın boyunan, Apıl-tapıl at tokup, At tokusa bat tokup, Añgemeni salışıp, Aytuyaktan keltirip, Ak boz bee çalışıp, Asaba jelek kalkıldap, Ayçıktuu tuular jarkıldap, Jelegin jerge uruşup, Jerge tartıp turuşup, Alakan açıp, kol jayıp, Batanı mıktap kılışıp, Kalıñ kıpçak özünün, Han Şırdak koldu baştadı.
Жайлоо каркап толгондо, Ат кара тил болгондо, Кабар салды ханына, Казак, кыргыз баарына: «Сарысейит балдары, Нойгуттан барып өлдү деп, Жаңыл кыз муну жеңди деп, ...
Барар жолу алыс деп, Барып намыс алыш деп, Баарыбызга кордук деп, Нойгуттун кылган бул иши, Хан Тоокеси баш болуп, Казактан келди миң киши.
Кара кырчын туругу, Хан Шырдакбек улугу.
Карабагыш хан Төлөк, Калматай деген карысы, Жалпы журттун калысы, Кара Тейит калкынан, Хан Тейиштин балдары, Ак Кочкор, Каңкы баарысы, Анжыянда туругу.
Бара турсун хан Шырдак.
Хан Тоокеси сөз баштап, Кеп баштаса деп баштап: «Алты шаар, Кашкар оюнда, Лоп дайранын боюнда, Калың Нойгут элинен, Кесирлүү кыз чыкты дейт, Кездешкендин баарысын, Курдумга 1 башын тыкты дейт.
» Хан Шырдак туруп камынып, Кайыптан кеңеш табылып, Тейиштин уулу Аккочкор, Чалгынга барсын деп айтып, Курдумга — суунун айлампасы.
Күн чачырап толгондо, Шашке маал болгондо, Тооке хан, Шырдактын, Тобуна барып кириптир.
Хан Тооке менен Шырдакбек, Чалгынчыбыз келди деп, Чардап жерин көрдү деп, Тоорулчубуз келди деп, Толук кабар берди деп, Аккочкордон кеп угуп, Аңгемесин көп угуп, Нойгуттун калкы жайлоого, Келген экен деп угуп.
Сары өзөн Чүйдүн оюнан, Кара кырчын боюнан, Апыл-тапыл ат токуп, Ат токуса бат токуп, Аңгемени салышып, Айтуяктан келтирип, Ак боз бээ чалышып, Асаба желек калкылдап, Айчыктуу туулар жаркылдап, Желегин жерге урушуп, Жерге тартып турушуп, Алакан ачып, кол жайып, Батаны мыктап кылышып, Калың кыпчак өзүнүн, Хан Шырдак колду баштады.
Bulardın eñ küçtüü hanı 738-jılında ölgön Suluu han bolgon.
Suluu han mından başka dagı kün çıgış türk kahandıgı jana Tibet ökmötü menen söök bolgon.
740-jılında Mogdagan Türköçkö han bolup, kün batış türktün kiyinki hanın öltürüşkö buyruk kılgan.
Abulgazı han.
Oşondo da dalilderge karaganda, Yalna urugunan bolup, padışasının titulu Bugda han bolgon37.
Eski taptiş jana ikayaga karaganda Jamal Karşının kitebinde39 bul dinastiyada bolgon handan islamdı birinçi kabıl kılganı Satuk Bugra han Abdulkerim Hibrat (344- ijrat, 955—56-jıldarda) bolgon.
(Mavrenahrdi büt karatkan türk hanının titulu Nasir Abd Karimdin neberesi Harundun zamanındagı bir avtordun sözündö titulu Bugra han bolgon).
XI kılımdın başında Karahanidderdin padışalıgı boşop, mamleketi bölüşkö tüşüp, ar kaysı ölkögö ar başka han bolup ketken.
Utbişin sözünö karaganda Kaşkarda han bolup turgan Tuugan han menen bir tuuganı İlek duşmandaşkan, Sulgam Mahmud menen Tuugan handın katışı bar dep oylogon.
İlek 1012— 1013-jıldarda ölgön soñ anın taktısına Tuugan han olturgan42.
Булардын эң күчтүү ханы 738-жылында өлгөн Сулуу хан болгон.
Сулуу хан мындан башка дагы күн чыгыш түрк кахандыгы жана Тибет өкмөтү менен сөөк болгон.
740-жылында Могдаган Түркөчкө хан болуп, күн батыш түрктүн кийинки ханын өлтүрүшкө буйрук кылган.
Абулгазы хан.
Ошондо да далилдерге караганда, Ялна уругунан болуп, падышасынын титулу Бугда хан болгон37.
Эски таптиш жана икаяга караганда Жамал Каршынын китебинде39 бул династияда болгон хандан исламды биринчи кабыл кылганы Сатук Бугра хан Абдулкерим Хибрат (344- ижрат, 955—56-жылдарда) болгон.
(Мавренахрди бүт караткан түрк ханынын титулу Насир Абд Каримдин небереси Харундун заманындагы бир автордун сөзүндө титулу Бугра хан болгон).
XI кылымдын башында Караханиддердин падышалыгы бошоп, мамлекети бөлүшкө түшүп, ар кайсы өлкөгө ар башка хан болуп кеткен.
Утбишин сөзүнө караганда Кашкарда хан болуп турган Тууган хан менен бир тууганы Илек душмандашкан, Сулгам Махмуд менен Тууган хандын катышы бар деп ойлогон.
Илек 1012— 1013-жылдарда өлгөн соң анын тактысына Тууган хан олтурган42.
Sebep: kaçpastan bir az jıl murun Üçükö, Tülkü Jañıl Mırzadan ölüp, alardın kenje inisi Kudayan (han Hudayan) Anjianga barganda açkalıktan tentip jürüp belde ölgön üçün baştık kişileri kalbagan.
Себеп: качпастан бир аз жыл мурун Үчүкө, Түлкү Жаңыл Мырзадан өлүп, алардын кенже иниси Кудаян (хан Худаян) Анжианга барганда ачкалыктан тентип жүрүп белде өлгөн үчүн баштык кишилери калбаган.