Шигырьләр - Нур Баян

Туган
Киткәнемә инде бик күп еллар,
Сагынгандыр мине карурман,
Мин югында инде бик күп уллар
Үскәннәрдер, хәзер мин аларны
Кыйнап китсәләр дә танымам!
Мин киткән ел инде ерак калды,
Ак чал күмде кара чәчемне,
Кайчагында шулай сүз аралай
Сорасалар минем яшемне,
Алдалыйм мин: яшем яшереп калам,
Яшь булырга телим һаман да,
Кайчак ышанып докторларга барам:
— Яшәртегез!— димен аларга.
Карт хис итеп инде хәзер менә,
Кайтып барам туган җиремә,
Таныш кебек анда зәңгәр күк тә,
Йомшак кебек аның җиле дә.
Каршылаган кебек селкенәләр
Мин утыртып киткән имәннәр,
Тезелеп киткән миләш агачлары
Тәлгәшләрен түбән игәннәр.
Минем уйнап йөргән урыннарым
Яшел чирәмнәргә күмелгән.
Миннән нәни калган куаклар да
Кызыл чияләргә төренгән.
Бала чакларымны уйлый-уйлый,
Килеп кердем туган йортыма.
Яулыгын артка чөеп, тирләп, әни
Бал-шикәрләп чәйләп утыра.
Тизрәк сөйлә миңа:
Урманымны, иркен кырымны,
Сагындыңмы авыл кырларында
Көтү көтеп йөргән улыңны?
Ул яшәрде кебек шатлыгыннан,
Җитезләнеп, чәен яңартты,
Аның өчен гүя тагын бер кат,
Нур балкытып, алсу таң атты.
Миннән калган нәни шаян мәче
Әле дә исән, ләкин олыгайган,
Ул, таныган кебек, алга менеп,
Ялаштырып карый куллардан.
Чыгып киттем алма бакчасына,
Йотылып сулыйм тәмле һавасын,
Өзеп алам кызыл сливасын,
Өзеп алам әнис алмасын.
Кырга киттем,
Бодай дулкыннары
Иелә-иелә каршы алдылар.
Тургайлар да, бик сагынган кебек,
Баш түбәмдә сайрап бардылар.
Беткән кырда сарут үләннәре
Күмеп китә торган ызаннар,
Беткән анда әрем сабаклары,
Мин яратмый торган сырланнар.
— Саумы, әнкәй!
Саумы... таныйсыңмы
Күптән чыгып киткән балаңны?
Әле дә мине, әни, яратамсың?
Сагынып кайттым сине — анамны.
Бүләгем бар, әни, сиңа минем:
Баш яулыгы, күлмәк, галошлар...
Ә үзеңдә нинди яңалыклар?
Исәнме соң минем танышлар?
сөйлә, әнкәй,
Бик ерактан борынын сузып торган
Авыл буендагы тегермән
Җимерелгән инде, тирә-ягы
Алабута белән күмелгән.
Күкрәк кага тып-тып
Су буенда
Бер тегермән, үзе моторлы,
Хәтерләтә үзе көрәшләрдә
Сугышып йөргән көчле батырны.
Кармак тотып, нәни пионерлар
Су буена китеп баралар,
Алар тавышы белән яңгырый кырлары,
Алар шат хис белән яналар.
Йөргән идем мин дә нәни чакта
Ташлар атып бака күленә,
Хәзер инде минем күз төбемдә
Җыерчыклар сызылып күренә.
Ләкин алар картаюдан түгел,
Көрәшләрдән калган эз генә,
Рәхәт тормыш хәзер,
Йөз яшь кенә
Аз булырдыр төсле күренә.
Йөз яшәсәм әгәр шатланырмын,
Үкенеч булыр, үлсәм вакытсыз,
Үлә калсам, һаман кабатланыр
Илемә булган шушы актык сүз:
— Их, яшисе килә җир күкрәтеп
Ал чәчәкле якты илемдә!
Без көрәшләр кичтек җир тетрәтеп,
Бирешмәбез тиген үлемгә!

Шагыйрь үлгәч
Үләрмен дә
Онытырлар, дип,
Юкка гына, йөрәк, янасың,
Тамбов урманнары сагыныр әле
Үзе үстергән бунтарь баласын!
Һ. Такташ
Күккә карыйм,
Күктә бер йолдыз да
Болытларга мәңге күмелми,
Җиргә карыйм,
Җирдә зәңгәр күзле
Сөйгән шагыйрь Такташ күренми.
Сыркыдыда әллә уйчан егет
Көтә микән сөйгән казларын,
Кая китте?
Әллә ул Донбасста
Өйрәнәме күмер базларын!
Җыелыш ачылыр,
Тиздән концерт булыр,
Киң зал көтәр үзенең җырчысын,
Борылмалы озын юллар аша
Безгә килгән хисле юлчысын!
Кая китте зәңгәр күзле егет?
Ник күренми безнең арада?
Клуб сәхнәсенә үзе басып
Ник сөйләми бүген ул анда?
Эх, тыңлыйсы иде үзенең тавышын,
Тыңлыйсы иде тирән хисләрен,
Тыңлыйсы иде аның «Мокамаен»,
Тамбовларда ничек үскәнен!
Күккә карыйм,
Күктә бер йолдыз да
Болытларга мәңге күмелми,
Җиргә карыйм,
Җирдә зәңгәр күзле
Сөйгән шагыйрь Такташ күренми.
Ул бүгенге авыл кырларыннан
Сөенеп атлый кебек тоела,
Әйтерсең лә шушы шатлыкларын
Ул сөйләргә бүген җыена.
«Шагыйрь үлгән!..»— диләр,
Ай, бик авыр,
Авырттыра бу сүз күңелне,
Һәр тармакта җиңеп чыккан кебек,
Эх, җиңәсе иде үлемне!

Озату җыры
Сөйгәнемне кем дисәгез,
Комбайн йөртә иде,
Таң атканда, басуга без
Икәүләп китә идек.
Чик буена сакчы итеп
Озаттым сөйгәнемне,
Озаттым ерак җирләргә
Илдә бер дигәнемне.
Озатсам да бик еракка,
Яшьләр таммас күземнән,
Ал чәчәкләр тыгам хатка,
Истәлеккә гөлемнән.
Чыгармасам да уемнан,
Язмыйм хатлар моңаеп,
Ул кайтыр бер чик буеннан,
Кояш кебек елмаеп.
Күкрәгенә алтын йолдыз
Тагылган булыр аның,
Ул туздырыр чик янына
Килгән дошманнар явын.
Икәү йөрткән комбайнны
Хәзер мин үзем йөртәм;
Уяунык сакласын илне,
Борчылмасын ул иркәм...