Imre Madach

İnsanın Trajedisi

  İNSANIN TRAJEDİSİ



  Macarca aslından çeviren:



  Gün BENDERLİ - György HAZAİ



  :::::::::::::::::



  Kültür Bakanlığı, 55'inci hükümet döneminde en büyük atılımlarından
birini de ÇEVİRİ kitaplar konusunda yapmıştır. Bir
yandan, daha önce çeşitli kurumlar tarafından yayımlanan kitapların
yeniden ve gözden geçirilmiş basımları sürerken, diğer
yandan Türkçeye yeni çeviriler kazandırılmıştır.



  Bu, çok zengin bir ulusal birikime sahip yazılı ve sözlü
edebiyatımız ile evrensel kültürün kesişme noktalarının daha
belirgin olarak ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur.



  Çeviri eserler, edebiyat tarihinin temel taşlarını oluşturan
ve çoğu baskıları tükenen kitapları yeniden okurla buluştururken,
çağdaş dünya edebiyatının önde gelen temsilcilerinin de
tanıtılmasına araç olmuştur.



  Macar yazar Imre Madach'ın İnsanın Trajedisi adlı tiyatro
eseri de bu tür çalışmalardan yalnızca bir tanesidir.



  Eseri Türkçeye kazandıran Gün Benderli ve Györg Hazai
ile emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum.



  M.İstemihan TALAY



  Kültür Bakanı



  :::::::::::::::::



  ÖNSÖZ



  Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan Tercüme Kurulu,
dünya klasiklerinin büyük bir bölümünü dilimize (ve kültürümüze)
kazandırmıştı. Daha sonra Kültür Bakanlığı'na bağlanan
bu kurul, yabancı edebi ve bilimsel eserlerin dilimize çevrilmesi
ve yayımlanması yolundaki çalışmaları sürdürmüştür.
Doğu ve özellikle Batı dillerinden yapılan çevirilerin ulusal kültürümüze
değerli bir katkı sağladığı bir gerçektir.



  Bu çeviri çalışmaları arasında Macar edebiyatı da göz ardı
edilmemiştir. O açıdan Macar yazımının klasik değer taşıyan
belli başlı eserleri de Türkçeye aktarılmıştır. Örneğin Geza
Gardonyi, Ferenc Herczeg, Mör Jökai, Kelemen Mikes, Ferenc
Möra, Zsigmond Möricz, Dezsö Szabö gibi Macar yazarlarının
eserleri dilimize kazandırılmıştır. Edebi eserlerin yanında bilimsel
yayınlar da değerlendirilmiştir. Örnek olarak Lajos Ligeti,
Gyula Nemeth, Sandor Takats gibi bilim adamlarının eserleri de
Türkçeye çevrilmiştir.



  Bu alanda özel yayın evlerinin değerli katkılar yaptıklarını
da saklamayalım. Örneğin Lajos Zilahy'nin Öldüren Bahar ve
İki Esir adlı romanlarının çevirileri özel yayın evlerinin kitapları
arasında çıkmıştır.



  Sandor Marai, Jözsef Nyirö, Aron Tamasi gibi Çağdaş Macar
yazarları da Türkçeye çevrilmeye değer eserler vermişlerdir.



  Bugüne değin yapılan çeviriler arasında büyük Macar yazarı
Imre Madach'ın Az ember tragediaja (İnsanın Trajedisi)
adlı oyununun yer almadığını görüyoruz. Bütün Kültür dillerine
tercüme edilmiş olan bu eserin Türkçeye Çevrilmemesi, eserin
edebi türünden kökenlenmiştir, sanırım. Imre Madach'ın eseri
lirik dram türünde manzum olarak yazılmış bir oyundur. O
bakımdan tercümesinin kolay olmadığı daha ilk bakışta göze
çarpmaktadır. Eserde Macar yazın çevrelerinde bile sık sık
tartışmalara yol açan birtakım dizelere rastlanmaktadır.



  Bu açıdan Gün Benderli ile György Hazai'nin, Imre
Madach'ın oyununu Türkçeye çevirirken birçok ağır sorunla
karşılaştıkları kolaylıkla düşünülebilir. Gün Benderli adıyla çevirmen
olarak ilk kez karşılaştığımı açıklayabilirim. Ancak
György Hazai eski ve değerli bir çalışma arkadaşımdır. Türkoloji
alanında birçok esere imza atmış bulunan bir bilim eri olarak
Prof. Hazai'nin bu çeviride büyük bir özen ve titizlik gösterdiği
göze çarpıyor.



  Macarca aslına uygun olarak gerçekleştirilen çeviri ana çizgileriyle
yaşayan Türkçeye dayanmaktadır. Başka bir deyişle,
çeviride eski sözlere yer verilmemis, dilimizin kazandığı yeni
karşılıklar kullanılmıştır. Ama bu yolda aşırılıklara gidilmemiştir.



  Bu çeviri yaşayan Türkçenin Imre Madach gibi seçkin bir
yazarın dilini kolaylıkla karşılayabilecek bir düzeye geldiğini
göstermesi yönünden sevindiricidir.



  Imre Madach'ın İnsanın Trajedisi oyununun Türkçeye kazandırılması
yoluyla çeviri yazınımız alanındaki bir boşluk doldurulmuştur.



  Hasan Eren



  :::::::::::::::::



  BİRİNCİ SAHNE



  (Gökler. Şanına layık bir saygıyla çevrili Rab tahtında
oturuyor. Dizlerinin dibinde melekler. Dört başmelek tahtın
yanında duruyor. Pırıl pırıl aydınlık.)



  MELEKLERİN KOROSU



  Arştaki Tanrımıza şan olsun,



  Yeryüzü ve yüce gökler ona övgüler düzsün,



  O ki tek sözüyle cümle alemi yarattı,



  Ve son, gene O'nun tek bir nazarına bağlı.



  O kudrettir, hikmettir ve hazların tümüdür,



  Hissemiz sadece üstümüze düşen gölgesidir,



  Tapıyoruz O'na, şavkından pay almamıza



  İzin vermekle gösterdiği sonsuz merhametten ötürü.



  Tecessüm etti ebedi büyük mefkure,



  İşte tamamlandı artık yaradılış,



  Ve Rab nefes alma iznini verdiği her şeyden



  Hak ettiği şükranı bekliyor kutsal tahtında.



  RAB



  Büyük eser bitti, tamam.



  Dönüyor makina, dinleniyor yaratan.



  Döner gayrı milyonlarca yıl mihverinde,



  Ta ki çarkının bir dişlisi yenileme gerektirmeye.



  Haydi kalkın dünyalarımın sıyanet melekleri kalkın,



  Koyulun sonsuz yörüngelerinize.



  Hazla bakayım sizlere bir kere daha,



  Ayaklarımın altından kayıp geçerken.



  (Yıldızların koruyucu ruhları çeşitli boyda, renkte, tek ya da
çift yıldız kürelerini, kuyruklu yıldızları, nebülözleri yuvarlayarak
hızla tahtın önünden geçerler. Uzay katlarının ilahi müziği
hafifçe duyulur.)



  MELEKLERİN KOROSU



  Şu gelen alev-küre ne kadar da kibirli



  Kendi ışığıyla nasıl da kurumlu,



  Oysa tam da kendisinin bir grup gösterişsiz



  Yıldızın hizmetinde olduğundan bile habersiz.-



  Yanıp sönüyor şu ufacık yıldız,



  Gören sönük bir lamba sanır,



  Halbuki milyonlarca yaratığın



  Uçsuz bucaksız dünyasıdır.-



  İki küre arasında kavga:



  İç içe mi düşmeli, iki yana mı kaçmalı,



  Ve bu kavga harikulade bir frendir,



  Yörüngesinde yoluna devam ettirendir.-



  Beriki gürlüyor, gümbürdüyor,



  Dehşetle bakıyorsun uzaktan:



  Oysa sinesinde milyonlarca yaratık



  Mutluluğa ve huzura kavuşuyor.-



  Ne denli mütevazı şurada duran - geleceğin



  Sevda yıldızı,



  Müşfik el onu korusun,



  İnsanoğlunun tesellisi olsun.-



  Orada: doğacak dünyalar,



  Burada: Tabutu göçenlerin:



  Kendini beğenene ihtardır,



  Umudunu yitirene ise gayret.-



  İntizamı bozaraktan geliyor o yandan



  Dehşetli manzarasıyla kuyruklu yıldız:



  Ve işte dinleyip Tanrının buyruğunu,



  Düzen oluyor yolunun çarpıklığı.-



  Gel sen, sevgili genç ruh gel,



  Kah yasa kah ışıktan kaftana bürünen



  Kah yeşil kah beyaz giysilerini giyen



  Değişken dünya kürenle gel.



  Yüce gökler razı olsun senden!



  Yılmadan ilerle;



  Senin küçük çevrende büyük fikirler



  Çatışacak birbiriyle.



  Ve her ne kadar güzel ve çirkin, tebessüm ve göz yaşı



  İlk yaz ve kış gibi çevirecekse de seni,



  Işığıyla gölgesiyle hepsi:



  Sevinci ve gazabı olacaktır Tanrının.-



  (Yıldızların koruyucu ruhları çekilip giderler.)



  BAŞMELEK CEBRAİL



  Sen ki sonsuz uzayı ölçtün,



  Maddeyi yarataraktan içine,



  Büyüklüğü ve uzaklığı



  Tek bir sözün üstüne oluşturdu madde:



  Şan olsun sana, Mefkure!



  (Yerlere kapanır.)



  BAŞMELEK MİKAİL



  Sen ki ebedi değişeni



  Ve değişmeyeni birleştirdin,



  Yataraktan sonsuzu ve zamanı,



  Ve de fertleri, nesilleri:



  Şan olsun sana, Kudret!



  (Yerlere kapanır.)



  BAŞMELEK REFAİL



  Sen ki bahtiyarlık yayıyorsun



  Şuur kazandırırak vücuda,



  Hikmetinden pay vererek



  Cümle aleme:



  Şan olsun sana iyilik!



  (Yerlere kapanır.)



  (Ara)



  RAB



  Ya sen İblis, susuyorsun, pek mağrur duruyorsun,



  Söz mü bulamıyorsun beni övmek için,



  Yoksa yarattıklarımı mı beğenmedin?



  İBLİS



  Beğenecek nesi var? Birkaç madde



  Ayrı ayrı nitelikler yüklenmiş,



  Hem de bu niteliklerin -beyanat vermediklerinden peşinen-



  Onların özlerinde olduğundan haberin bile yoktu her halde,



  Yok eğer vardı ise, değiştirecek gücün yok;



  Yoğrulmuşlar karmakarışık, birkaç küreye,



  Birbirlerini çekiyor, itiyor, kovalıyorlar şimdi,



  Bilinç oluyor birkaç haşerede,



  Her şey dolana, her şey soğuyana



  Ve tarafsız cüruf kalıncaya baksaydı



  Yapıverirdi bunu kimya mutfağında.-



  Ve sen, büyük mutfağına koymuşsun insanını,



  Göz yumuyorsun ustalık taslamasına,



  Uyduruk şeyler yapıp kendini Tanrı sanmasına.



  Eğer bozarsa, berbat ederse pişirdiğini,



  Gazaba geleceksin, iş işten geçmiş olacak lakin.



  Zaten ne beklenir bir amatörden?-



  Sonra anlamı ne bütün bu yaradılışın?



  Kendi methiyen için bir manzume yazıp



  Bir bozuk makinaya yerleştirmişsin,



  Bıkıp usanmıyorsun



  Aynı nağmenin biteviye tekrarından.



  Yakışır mı senin gibi bir ihtiyara



  Böylesine çocuksu bu oyun?



  Çamurdan yoğrulmuş bir küçük kıvılcım



  Taklit edince Rabbini, yoz şekli olur ancak sureti değil;



  Kader, özgürlük kovalar birbirini,



  Ama eksik kalır uyumu sağlayan us.-



  RAB



  Önümde secdeye gelinir ancak, tenkit etmek kimin haddine.



  İBLİS



  Ben özüm neyse onu yapabilirim ancak.



  (Melekleri göstererek)



  Bu sefil sürü yeterince övgü düzüyor sana,



  Onlara yarasan da seni övmeleri zaten.



  Sensin onları doğuran, ışığın gölgeyi doğurduğu gibi,



  Ama ben, yaşıyorum ezelden beri.



  RAB



  Edepsiz! Madde değil mi doğuran seni,



  Nerdeydi cismin, kudretin önceleri?



  İBLİS



  Bunu ben de sorabilirim senden.



  RAB



  Ben, sonsuzdan beri tasarlıyorum,



  Ve şimdi oluşanlar yaşıyordu içimde.



  İBLİS



  Peki ya ülkülerinin arasındaki boşluğu



  Hani şu her varlığın engeli olmuş olan,



  Ve seni yaratmaya zorlayan boşluğu hissetmiyor musun?



  İblistir o engelin adı,-



  İnkarın en eski ruhu.-



  Bana galip geldin, çünkü kaderim



  Savaşlarımda durmadan yenilmektir,



  Ama yepyeni bir kuvvetle tekrar dikilmektir.



  Sen maddeyi doğurdun, ben mekanı kazandım,



  Hayatın yanıbaşında duruyor ölüm,



  Mutluluğun yanında çaresizlik,



  Işıkla gölge, kuşkuyla umut.-



  Görüyorsun, sen nerde isen ben de ordayım, yani her yerde,



  Seni böylesine tanıyan ben, nasıl yüz sürerim önünde?



  RAB



  Defol muhalif ruh! Çekil önümden,



  Yok edebilirim seni, ama yapmıyorum,



  Her türlü ruh ilişkisinden yoksun



  Yabancı ve menfur, cüruf içinde dövüş dur!



  Ve katı yalnızlığının azabı içinde,



  Seni şu düşünce kahretsin aralıksız:



  Boşuna sarsıyorsun seni toprağa bağlayan zincirlerini



  Rabba karşı giriştiğin kavga beyhude.



  İBLİS



  Yoo, beni kendinde öyle kolayca itemezsin,



  Lüzumsuzlaşan bayağı bir araç gibi.-



  Birlikte yarattık: İsterim



  Payıma düşeni.



  RAB



  (Alaylı) Olsun istediğin, peki.



  Bak yer yüzüne, Adem'in ağaçları arasında



  Tam ortada duran şu iki ince uzun ağacı



  Lanetliyorum; şimdi senin olsun.



  İBLİS



  Pek hasis davranıyorsun, çok kudretli olduğundan zahir -



  Bana bir karış toprak da yeter.



  İnkar, ayak bastığı yerde



  Dünyanı alt üst eder.



  (Yürümeye başlar.)



  MELEKLERİN KOROSU



  Defol Tanrının huzurundan, mel'un,



  Yasa koyan Rabba şan olsun.-



  :::::::::::::::::



  İKİNCİ SAHNE



  (Cennet. Tam ortada bilgi ağacı ve ebedi hayat ağacı.
Adem ve Havva geliyorlar. Çeşitli hayvanlar güvenle ve uysalca
onları çevreliyor. Göklerin açık kapısından Gloria'nın ışıkları geliyor.
Derinden meleklerin korosu duyulur. Her yer apaydınlık,
pırıl pırıl.)



  HAVVA



  Oh, yaşamak, yaşamak: ne tatlı, ne güzel!



  ADEM



  Ve hakim olmak her şeye.



  HAVVA



  Hissetmek bize gösterilen ihtimamı,



  Ve bütün bu hazlar için, bunları



  Bize verene şükretmek sadece bize düşen.



  ADEM



  Bakıyorum bağımlılık, senin hayat felsefen.-



  Susadım Havva, bak şu meyve



  - Ne kadar baştan çıkarırcasına bakıyor bize.



  HAVVA



  Koparayım bir tane



  RABBIN SESİ



  Dur, dur! Bütün yeryüzünü veriyorum sana



  Adem, yalnız bu iki ağaca dokunma.



  Başka ruhtur onların cazip meyvelerini koruyan,



  Ölümle ölecektir onları tadan.



  Bak, şurada kızarıyor bir üzüm salkımı,



  Beride rahatlık sunuyor tatlı bir gölge



  Parlak güneşin boğucu sıcağında.



  ADEM



  Garip bir emir, ama ciddiye benziyor.



  HAVVA



  Bu iki ağaç neden daha güzel ötekilerden; ya da niçin



  Tam da bunlar yasak?



  ADEM



  Ya gök neden mavi,



  Koruluk neden yeşil, -öyle de ondan.



  Söz dinleyelim Havva, gel ardımdan.



  (Bir çardak altına otururlar.)



  HAVVA



  Daya başını göğsüme, yelpazeleyim seni.



  Şiddetli bir rüzgar eser; İblis, yapraklar arasından ortaya
çıkar.



  ADEM



  Aman Havva, ne oluyor? Benzerini duymadım daha.



  Bir düşman yabancı kuvvet



  Baskın verdi üstümüze adeta.



  HAVVA



  Titriyorum.



  Göklerin çınlayışı da kesildi.



  ADEM



  Başım göğsündeyken, sanki hala çınlayışı duyuyorum.



  HAVVA



  Ben gene, eğer orada yukarda kutsal nur gölgelenirse



  Onu burada, aşağıda, gözlerinde buluyorum Adem.



  Senin dışında başka nerde bulabilirim ki,



  Zaten beni, senin büyük hasretin vücuda getirmedi mi,



  Işık selinde şahane güneşin-



  Kainatta tek başına kalmamak için-



  Suyun yüzüne kendi resmini çıkartıp



  Onunla oynaşarak arkadaş bulduğuna sevinmesi gibi,



  Ve de onun, salt kendi ateşinin sevinmesi gibi,



  Kendisiyle birlikte yokluğa karışacağını



  Alçak gönüllülükle unutaraktan.



  ADEM



  Böyle konuşma Havva. Utandırma beni.



  Ses nedir, onu anlayan olmazsa eğer?



  Işın nedir, eğer renk yakalamazsa onu?



  Ya ben ne olurdum, eğer varlığım



  Bir yankı gibi, çiçek misali sende, özümü sevebileceğim



  Daha güzel bir varlığa kavuşmasaydı?-



  İBLİS



  Bu çocuksu gevezelikleri ne diye dinliyorum?-



  Döneyim derhal, aksi takdirde



  Soğuk ve hesaplı us'un



  Bu çocukça sevinci kıskanması ayıbına uğrayacağım.



  Yakınlarda bir dalda bir kuş cıvıldamaya başlar.



  HAVVA



  Dinle Adem, ah söyle, anlıyor musun



  Şu küçük maskaranın sevda şarkısını?



  ADEM



  Irmağın uğultusunu duyuyorum ben,



  Aynı şarkıyı söylüyor gibi geliyor bana.



  HAVVA



  Ne harikulade bir ahenk bu sevgilim,



  Çok sesli ve tek anlamlı bu sözler.



  İBLİS



  Ne diye gecikiyorum bu kadar? Haydi iş başına.



  Ahdettim mahvolacaklarına, mahvolacaklar.



  Lakin gene de kuşku kemiriyor içimi,



  Bilgi ve hırsın cazip silahıyla



  Boşuna savaşmıyor muyum onlara karşı acaba,



  Zira aralarında onların, yüreklerini bezginlikten koruyan



  Ve düşmek üzere olanı tutup kaldıran



  Bir sığınak: yani duygu var.



  Bu kadar tereddüde değmez. Meramın elinden bir şey kurtulmaz.



  (Rüzgar yeniden şiddetle eser. İblis, korku içindeki çiftin
önüne çıkıverir. Gloria kararır. İblis kahkahalarla güler.)



  Neden şaşkına döndünüz?



  (Koşmaya başlayan Havva'ya hitaben)



  Ah güzel kadın, dur!



  İzin ver bir dakika, hayran olayım sana.



  (Havva durur, yavaş yavaş cesaretlenir.)



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Milyonlarca defa yinelenecek bu örnek.



  (Eski haline dönerek)



  Ne o Adem, korkuyor musun yoksa?



  ADEM



  Sen de mi, sefil?



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Bu da iyi ced doğrusu, mağrur erkek soyuna!



  (Eski haline dönerek)



  Ruh - kardeş, Merhaba!



  ADEM



  Söylesene, kimsin?



  Aşağıdan mı geliyorsun, yoksa yukardan mı?



  İBLİS



  Nasıl hoşuna giderse, bu fark etmez bizde.



  ADEM



  Bizden başka insan olduğunu bilmiyordum.



  İBLİS



  Ohoo! Daha neler var bilmediğin.



  Bilmeyeceksin de. Yoksa Allah Babanın



  Dünyayı seninle bölüşmek için mi



  Topraktan yarattığını sanıyordun seni?



  Sen onu öveceksin, o seni besleyecek,



  Bunu al, şundan kork, diyecek,



  Koruyacak ve yönetecek, koyunu olduğu gibi;



  İhtiyacın bile kalmayacak idrak etmeye.



  ADEM



  İdrak etmeye mi? -İdrak etmiyor muyum yani:



  Hissetmiyor muyum güneş ışınlarının nimetini,



  Varlığın tatlı sevincini,



  Ve beni yeryüzünün tanrısı yapan



  Rabbimin kerametini?



  İBLİS



  Aynı şeyleri söylüyordur herhal,



  Senin yemek istediğin meyveyi kemiren şu küçük kurt



  Ya da küçücük kuşu kapan kartal.



  O halde nedir seni daha soylu yapan?



  Benliğinde hafiften ışıyan bir kıvılcımdır o,



  Sonsuz bir kuvvetin kıpırdayışı;



  Bir derenin, bir anlık pırıldayıp sönen



  Ve ortak yatağının kül rengi derinliğine dökülen



  Kimi köpükleri gibi.-



  Evet, var belki bir tek şey, o da



  Bilinçsiz sinendeki donuk düşünce,



  Odur seni kemale erdirecek,



  Kendi gücüne güvenerek iyiyi kötüyü seçtirecek



  Ve kendi ellerine aldırıp yazgını,



  Seni hamiden kurtaracak olan.



  Ama kim bilir, belki de senin için daha iyidir.



  Gübre böceği misali, küçük kalıbının yumuşak kucağında



  Yaşamak ve bilgiye kavuşmadan tükenmek ömrünle birlikte.-



  İmanımızda tevekkül büyük rahatlık verir,



  Soylu iştir kendi ayaklarımıza basmak, lakin çetindir.-



  ADEM



  Büyük laflar ediyorsun, sersemliyorum.



  HAVVA



  Beni coşturuyor, güzel, yeni şeyler söylüyorsun -



  İBLİS



  Ne ki harikulade eserlerde tecessüm etmek için



  Bilgi bile yetmez,



  Ölümsüzlük de gerek.



  Bir karışlık var oluş neye muktedirdir ki?



  Şu iki ağaçtır gizleyen bu nitelikleri.



  Ve işte bunları yasakladı yaradan.



  Tanrı gibi, bileceksin her şeyi bundan tadarsan eğer,



  Ebediyen genç kalacaksın, şundan tadarsan.



  HAVVA



  Bizi yaratan zalimmiş meğer!



  ADEM



  Ya aldatıyorsan?



  (Gloria biraz aydınlanır.)



  GÖKLERİN KOROSU



  Vay dünya, vay başına gelen,



  Ezeli inkar ayartıyor seni.



  RABBİN SESİ



  Dikkat et, insan!



  ADEM



  Bu ses nereden çıktı yine?



  İBLİS



  Rüzgar sallıyor dalları



  Siz, unsurlar,



  Yardım edin,



  Kazanayım size



  İnsanı.-



  (Rüzgar şiddetle eser, Gloria kararır.)



  Bu iki ağaç benim.



  ADEM



  O halde sen kimsin?



  Görünüşün aynen bizimki gibi.



  İBLİS



  Bak, bulutlar arasında dolaşan şu kartala,



  Bir de toprağı oyan şu köstebeğe



  İkisinin de ufku başka başka.



  Senin ufkunun dışındadır ruhlar alemi,



  Ve senin için insandır, en üstün olan.



  İtin de ittir başlıca ideali,



  Lütuftur arkadaşlığını kabul etmesi.



  Ve nasıl sen, onu küçük görüyorsan,



  Ve duruyorsan tepesinde onun, alın yazısıymışsın gibi,



  Hayır ya da şer yağdıraraktan ona Tanrı misali,



  Bizler de, ruhlar dünyasının mağrur sakinleri



  Size tam öyle tepeden bakıyoruz.



  ADEM



  Yani onlardan biri misin?



  İBLİS



  Evet. Hem de güçlülerin en güçlüsü,



  Rabbin tahtının yanıbaşında duranım,



  En yüce şanından hisse alanım.



  ADEM



  Madem öyle, neden ışıklı göklerde kalmadın da



  Bu fani dünyaya aramıza geldin?



  iBLİS



  Usandım orada hep ikinci olmaktan,



  Tekdüze, düzenli hayattan,



  Durmadan övgü düzen, kötü bir şey bulmayan



  Ham çocuk sesli gökler korosundan.



  Yeni kuvvet doğuran, yeni dünyalar veren



  Mücadeleyi, uyumsuzluğu arzuluyorum.



  Öyle bir dünya ki orada ruh, başlı başına büyük olabilir,



  Ve cesareti olan, benimle oraya gelebilir.



  ADEM



  Cezalandıracağını söyledi Tanrı,



  Çizdiği yoldan başkasını seçersek.



  HAVVA



  Neden cezalandırsın? - Şimdi yürüdüğümüz



  Çizili yolu, öyle istiyorsa eğer,



  Günahkar arzuların başka yöne çekemeyeceği



  Biçimde yapmıştır nasılsa.



  Yoksa niçin derin bir girdabın önüne getirsin,



  Başımızı döndürüp cehennem azabına mahkum etsin.-



  Yok, eğer günah da varsa planında,



  Güneşli günler arasında fırtına gibi,



  Neden daha günahkar olsun fırtına, güneşli günden,



  Gürültü ettiği için mi, diğeri yaşatıp ısıtırken?



  İBLİS



  Tamam. İlk filozof çıktı ortaya !-



  Çok kişi gelecek peşinden güzel kardeşim



  Milyonlarca yoldan tartışarak yeniden bunu -



  Aralarından çoğu boylayacak tımarhaneyi,



  Çoğu duraksayacak; bir tanesi bile erişemeyecek menziline.



  Haydi vazgeçin bilgiçlik taslamaktan,



  Her bir eşyanın o kadar çok rengi vardır ki,



  Bunların hepsini gözlemlemeye kalkan biri



  İlk anda bildiğinden çok daha azını bilir,



  Ve vakti kalmaz bir karara varmaya.



  Eylemin ölümüdür ukalalık.-



  HAVVA



  Ne olursa olsun, koparacağım bir meyve.



  ADEM



  Lanetledi Rab.



  (İblis kahkaha atar.)



  Peki, kopar.



  Ne gelecekse gelsin başımıza.



  Bilge olalım biz de, Tanrı gibi.



  (Bilgi elmasını önce Havva, sonra Adem tadar.)



  HAVVA



  Ve üstelik



  Ebediyen genç.-



  İBLİS



  Gelin, buraya gelin.



  Bu da ağacı ölümsüzlüğün.-



  Haydi çabuk olun!



  (Ademle Havvayı öteki ağaca doğru sürükler. Elinde alev
saçan bir kılıçla bir melek, yollarını keser.)



  MELEK



  Çekilin ordan, günahkarlar!



  RABBİN SESİ



  Adem, Adem! Terk ettin beni.



  Ben de terk ediyorum seni, değerin ne bakalım tek başına kalınca



  HAVVA



  Eyvah, mahvolduk!



  İBLİS



  Ne o, yıldınız mı?



  ADEM



  Asla!



  Uyanışımın ürperişidir bu yalnızca.-



  Haydi hanım, gidelim, nereye olursa olsun, tek gidelim buradan



  Burası artık ıssız ve yabancı.



  GÖKLERİN KOROSU



  Eyvah, dökülsün kardeş göz yaşları,



  Yeryüzü mahvoldu - galip geliyor yalan!-



  (Cennetin dışında palmiye ağaçlarıyla dolu bir yer. Adem,
tahtadan yapılmış kaba saba bir kulübenin etrafına çit çekmek
için yere kazıklar çakıyor. Havva bir çardak kurmakla meşgul.
İblis kenarda duruyor.)



  ADEM



  Bu, benim. Koskocaman dünya yerine



  Burası olacak benim evim. Malik olacağım ona,



  Muzır hayvanlardan koruyacağım,



  Ve bana ürün vermeye zorlayacağım.



  HAVVA



  Ben de bir çardak yapıyorum, hem de tıpatıp



  Önceki gibi; böylece yine aramıza gelecek



  Yitirdiğimiz cennet.



  İBLİS



  Ooo, bir bilseniz, ne büyük



  Sözler söylediniz. Aile ve mülkiyet



  Olacaktır çifte motoru dünyanın,



  Ve bunlardan doğacaktır her türlü haz ve azap.



  Ve durmaksızın büyüyecek bu iki ülkü,



  Vatan ve sanayi olana kadar,



  Yaratan her yüceyi ve soyluyu,



  Ve yiyip yutan kendi öz çocuğunu.



  ADEM



  Muamma gibi konuşuyorsun. Bilgi



  Vaadettin; vazgeçtim iç gününün hazzından,



  Kavga pahasına da olsa, yücelmek için.



  Sonuç ne oldu ki?



  İBLİS



  Hissetmiyor musun hala?



  ADEM



  Hissediyorum ki, Tanrı terk edince beni,



  İterek yalnızlığa bomboş ellerimle;



  Ben de terk ettim onu. Tanrısı oldum



  Kendi kendimin; ve elde ettiklerimi



  Layıkıyla hak ediyorum. Gücüm ve iftiharımdır bu benim.



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Şimdi umursamıyorsun gökleri, kendini beğenmiş kukla,



  Göreceğiz halini, şimşekler çaktığında.



  HAVVA



  İftihar ettiğim tek şey var benim,



  Anası ben olacağım dünyanın.



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Kadının gönlünde yaşayan büyük ideal ise



  Ebedileştirmek korkunç sefaleti.



  ADEM



  Ne borçluyum ona? Salt varlığımı mı?



  Yükünü taşımaya değecekse eğer varlığım,



  Ancak kendi zahmetimin meyvesi olacaktır.



  Bir yüdum suyun verdiği hazzı



  Susuzluktan yanarak hak etmiyor muyum;



  Bir busenin duyurduğu zevkin pahası-



  Ardından gelen - halsizlik değil mi?



  Madem minnetin bütün bağları



  Düştü üstümden, özgürüm madem



  Alın yazımı yazıp bozmakta,



  El yordamıyla planlamakta-



  Buna yardımın bile gerekmezdi belki de,



  Becerebilirdim, kendi gücümle de.



  Kurtarmadın beni sen



  Vücudumu toprağa bağlayan ağır kelepçeden.



  Gerçi bilmiyorum adını, lakin hissediyorum



  Mağrur ruhumu sınırlayanı,



  Belki kıldan da ince - öyle ise, daha da utandırıcı-,



  Bak, sıçramak geliyor içimden, ama geri düşüyor vücudum,



  Uzakların sırlarını çözmek istesem



  Gözüm görmez, kulağım duymaz oluyor;



  Hayal gücüm yukarı katlara doğru çekse de beni,



  Açlık mecbur ediyor, alçaltaraktan,



  Çiğnenmiş maddeye yeniden inmeye.



  İBLİS



  Bu bağ, daha güçlü benden.



  ADEM



  O halde sen, güçsüz bir ruhsun demek,



  Bu görünmeyen örümcek ağı, bu hiç,



  Yüz binlerce yaratığın farkına bile varmayıp,



  Bağları arasında kendini özgür sanıp



  Fink attığı ve ancak birkaç imtiyazlı



  Yüksek ruhun varlığını hissettiği bu hiç, sana kafa tutuyor.



  İBLİS



  Sadece odur bana kafa tutabilen,



  Çünkü ruhtur o da benim gibi. Yoksa sen



  Sessiz ve gizli çalıştığından ötürü



  Güçsüz mü sandıydın onu? Asla! Loşlukta durur



  Bu dünyayı sarsan ve yaratan;



  Zira başı döner görenin, onun manzarasından.



  İnsanın yaptığıdır ancak parlayıp çığırtan.



  Sınırı ise, bir karış varlıktır onun.



  ADEM



  Bırak öyleyse göreyim bu işleyişi



  -Yalnızca bir lahza, bilirsin kuvvetliyim -



  Tesir edebilir bana; ben kendi kendimde



  Ayrılmış ve bütün olarak varım.



  İBLİS



  Varım saçma lakırdı. Var idin ve var olacaksın,



  Ebedi oluş ve yok oluştur her bir hayat.



  Peki, haydi bak etrafına ve ruh-gözlerle gör.-



  ADEM



  (Söyledikleri birbiri ardına görülmeye başlar.)



  Durmadan yükseklere doğru tırmanıp,



  Etrafımda kaynaşarak yayılan,



  Kimi defa iki yana ayrılıp kutuplara kadar



  Fırtına gibi koşan bu akım ne?



  İBLİS



  Isıdır o.



  Buzlar dünyasına hayatı götüren ısı.



  ADEM



  Ya yanımdan gürültüyle geçen bu iki alev-ırmak,



  Akıntısına kapılacağımdan korktuğum,



  Ama buna rağmen, yaşatan etkisini duyduğum



  Bu iki alev-ırmak neyin nesi? Sersemletiyor beni.-



  iBLiS



  Manyetizma.



  ADEM



  Yer sarsılıyor ayaklarımın altında.



  Şimdiye kadar sağlam ve şekilsiz sandıklarım



  Kaynayan madde oldu, karşı koymak kabil değil,



  Şekil almak istiyor, kavga veriyor



  Canlanmak için. Şuraları boydan boya buz,



  Buraları tüm tomurcuk. Ah, bu hengame içinde



  Ne hale gelecek kapalı alemi benliğimin,



  Ya vücudum, büyük tasavvurlarım ve ihtiraslarımda



  Sağlam bir araç sanıp o kadar gafilcesine güvendiğim



  Sen vücudum, ne hale geleceksin?



  Sen, bana hem zevk hem dert



  Veren şımarık çocuk.



  Sadece bir avuç toprak mı olacaksın,



  Daha demin coşan ve sevinen



  Diğer özün olan su ve uçucu hava,



  Varlığımla birlikte apansız, buhar olup bulutlara karışınca?



  Her bir sözüm, beynimdeki her bir fikir



  Varlığımın bir kısmını harcıyor,



  Yanıp tükeniyorum! - Ve belki de bu felaket ateşini



  Esrarengiz bir ruh körüklüyordur.



  Ben kül olurken ısınmak için.-



  Yeter, bu manzara yeter, çıldıracağım.



  Yüz unsur arasında savaşmak,



  Hazin duygusuyla terk edilmişliğin,



  Ne kadar korkunç, ne feci! -Ah, neden ittim



  Kendimden beni himaye edeni,



  İç güdüm sezmişti onu, ama bilmedi kıymetini,



  Bilgim ise arzuluyor - ama çaresiz.



  HAVVA



  Değil mi, değil mi, benzer şeyler hissediyorum ben de.



  Sen yabani hayvanlarla boğuşurken,



  Yahut ben yorgun argın işlerken bahçemizi,



  Bu geniş dünyaya çepeçevre bakınca,



  Ne yerde ne gökte tek bir yakın,



  Tek bir dost bulunmayacak gayret vermek yahut korumak için.



  Oysa böyle miydi bir vakitler, güzel günlerde.



  İBLİS



  (Alaylı)



  Gözeten ve koruyan el olmadan



  Üşüyecek kadar sefilse ruhunuz,



  O kadar şiddetli ihtiyaçsa tabi olmak sizler için,



  Bir tanrı çağırayım sizlere,



  Hem de aksi ihtiyardan çok daha uysalını:



  Yeryüzünün ruhunu; tanırım onu



  Göklerin korosundan. Güzel ve alçak gönüllü bir delikanlıdır.-



  Gel ruh, görün,



  Baş edemezsin benimle, bilirsin,



  Ezeli inkardır çağıran seni,



  Zaten cesaret edemez başkası.



  (Topraktan alevler fışkırır, koyu karanlık bulutlar arasında
gök kuşağı görünür. Korkunç gök gürlemeleri işitilir.)



  İBLİS



  (Geriye çekilerek)



  Kimsin sen, heyula - sen değilsin çağırdığım



  Yumuşak ve munistir, sıyanet meleği yer yüzünün.



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  Göklerin korosunda sana zayıf gibi gelen,



  Sonsuzdur ve kudretlidir kendi çevresinde.-



  İşte geldim. Çünkü ruhun sözüne



  İtaat etmeliyim. Ama unutma,



  Çağırmak başka şeydir, hükmetmek başka.



  Çökersin, bürünürsem eğer kendi çehreme,



  Ve burada yok olur bu iki haşere.



  İBLİS



  Peki, söyle öyleyse, nerede ve nasıl huzuruna varabilir



  İnsan, eğer seni Tanrısı bellerse?



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  Sularda, bulutlarda,



  Ormanlarda; şiddetle isteyerek



  Ve alnı açık olarak baktığı her yerde.



  (Kaybolur.)



  :::::::::::::::::



  ÜÇÜNCÜ SAHNE



  (Orman, suyun başı, oynaşan perilerle dolar.)



  HAVVA



  Ah, bak şu sevecen kardeş çehrelere,



  Bak ne de tatlı selamlıyorlar.



  Bitti artık terk edilmişlik, hengame,



  Mutluluk girdi aramıza onlarla birlikte.



  Onlar gayretlendirecek bizi, kederlendiğimizde,



  Onlar nasihat verecek kuşkuya düştüğümüzde.



  İBLİS



  Doğrusu ya isteyemezdiniz nasihati



  Bu sevimli perilerden daha iyisinden



  -Siz ki daha sormadan karar vermişsiniz zaten-



  Onlar, istediğiniz yanıtı verirler sorularınıza:



  Gülümseyerek bakarlar temiz yüreklere,



  Umudu kırılanı ise korkutuyorlar heyula misali,



  Onlar eşlik edecek sonsuza kadar, yüz şekle girerek,



  Yüzlerle biçim değiştirerek,



  Araştırıcı zekanın dinç gölgesidir onlar



  Ve ebediyen genç yüreklerin ideali.



  ADEM



  Neye yarar, neye yarar hoşluğu bu oyunun 



  Önümde korkunç bir derinlik var, dalamıyorum içine,-



  Üstelik bir sır daha çıktı karşıma.-



  Yeter artık, avutmaktan vazgeç, İblis,



  Bırak öğreneyim her şeyi, söz verdiğin gibi.



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Gün olacak, çok acı gelecek bu bilgin,



  Özlemini çekeceksin cehaletin.



  (Eski haline dönerek)



  Sabret. Gayet iyi biliyorsun ki sen,



  Mecbursun anlık zevki bile uğraşla hak etmeye.



  Daha çok okul var önünde bitirilecek,



  Defalarca aldanacaksın, her şeyi anlayana dek.



  ADEM



  Sabret demek, kolay senin için,



  Önünde var oluşun ebedi ufku var,



  Lakin ben tatmadım hayat ağacının yemişini,



  Bir karışlık yaşamımdır aceleye sevk eden beni.



  İBLİS



  Yaşayan her şey, çok yaşayana eşittir.



  Asırlık ağaç ve tek günlük ömrü olan böcek,



  İdrak eder, sevinir, sever ve yok olur,



  Gününü doldurup, tatmin edince ihtirasını. 



  Zaman ilerlemiyor: Biz değişiyoruz,



  Yüzyıl, yahut bir gün, hemen de aynı.



  Korkma, erişeceksin sen de maksadına,



  Yalnız sanma ki, bu çamurdan vücuda



  Sıkışıp kalmıştır insanın kişiliği.



  Karıncayı gördün, gördün arı kovanını da:



  Binlerce işçi, karmakarışık, ahmakçasına,



  Körlemesine dolaşıp işliyor, yanılıyor, düşünüyor;



  Ama hepsinin bütünü, daimi bir bireymiş gibi



  Birliktelik ruhunda yaşıyor, çalışıyor.



  Ve mutlaka gerçekleşiyor çizilen plan



  Son gelip de her şey durana kadar.-



  Topraktan olan vücudun da dağılacak elbet,



  Ama dirileceksin yeniden, yüz şekilde.



  Ve gerekmeyecek yeniden başlaman hiçbir şeye:



  Günah işlersen eğer, cezanı oğlunda çekeceksin,



  Romatizma ağrılarını onda sürdüreceksin.



  Denediklerin, hissettiklerin ve öğrendiklerin



  Senin malın olacak, milyonlarla yıl boyunca.



  ADEM



  Bir ihtiyarın geriye bakışı bu söylediklerin,



  Ama arzusu bambaşka benim genç kalbimin:



  Bir göz atmak istiyorum geleceğime



  Bırak göreyim, neden savaşıyorum, neler çekeceğim.



  HAVVA



  Ne olur, ben de göreyim bu çok yenileşmede



  Yıpranmayacak mı, kaybolmayacak mı güzelliğim.



  İBLİS



  Pekala! Büyülüyorum sizleri,



  Sonuna kadar göreceksiniz geleceği



  Rüya aleminin hayallerinde;



  Lakin gördüğünüz zaman hedefin ne ahmakça,



  Yolunuzun içinden geçtiği savaşların ne çetin olduğunu,



  Bunlardan yılmayasınız



  Ve savaştan kaçmayasınız diye



  Rüya aleminin ufkunda ufacık bir ışık göstereceğim,



  Bütün görüntülerin, aldatıcı hayalden ibaret



  Olduğuna inandıracak sizi. Bu ışık, umuttur.-



  (Bunları söylerken Adem ile Havva'yı kulübeye doğru
götürür, Adem ve Havva orada uykuya dalarlar.)



  :::::::::::::::::



  DÖRDÜNCÜ SAHNE



  (Mısır. Ön planda açık bir avlu görünüyor. Genç bir
Firavun olan Adem, tahtında oturuyor. İblis, Firavunun bakanı.
Birkaç adım geride saygıyla duran görkemli bir maiyet. Arka
planda, köleler bir piramit inşaatında çalışıyorlar. Başlarında,
elleri kırbaçlı görevliler. Her yer apaydınlık.)



  İBLİS



  Ulu hükümdar! Uğrunda canını vermekten



  Mutluluk duyan halkın soruyor endişeyle,



  Yüce firavunu, tahtının arkalığına sırtını dayayıp



  Dinlenmekten alıkoyan ne?



  Niçin feda ediyorsun gündüzün zevklerini,



  Tatlı rüyalarını gecenin,



  Ve neden büyük planlarının meşakkatini



  Emanet etmiyorsun kölelere, bu, onların görevi;



  Değil mi ki sen, bu uçsuz bucaksız dünyada



  Her türlü şan, şeref ve hakimiyetin



  Ve insanın erişebileceği hazların tek sahibisin.-



  Yüz eyaletin zengin hazineleri sahibi belliyor seni,



  Sana açılıyor kokulu çiçeklerin çanakları,



  Senin için olgunlaşıyor tatlı yemişler.



  Senin uğrunda iç çekiyor binlerce kadın:



  İnce, zarif, periler gibi,



  Mahmur gözleriyle sarışın güzel;



  Titreyen dudakları ve ateşli gözlerinde



  Çılgın bir ihtiras yanan esmer,



  Hepsi senin; hepsinin kaderi senin bir geçici hevesin.



  Hepsi hissediyor ki, varlıklarının nedeni



  Senin birkaç dakikana renk katabilmek.



  ADEM



  Gönlüm çekmiyor hiçbirini.



  Mecburi verilen vergi misali düşüyor elime,



  Uğrunda savaşmıyorum, kendim hak etmiyorum kendime.-



  Lakin bu yaratmakta olduğum eserle,



  Beni gerçek yüceliğe ulaştıracak



  Yolu bulduğumdan eminim.



  Hayran kalacak doğa sanatına,



  Ve binlerce yıl yaşatacak adımı.



  Olamaz bunu devirecek yer sarsıntısı, afet,



  Tanrıdan daha güçlü oldu insan.



  İBLİS



  Ah Firavun, koy elini kalbine de söyle,



  Bahtiyar mısın peki, bu hayalle?



  ADEM



  Değilim, hayır! Boşluk duyuyorum, ifade edilemez bir boşluk.



  Ama fark etmez. Mutluluk istemiş değilim ki,



  Şan ve şeref istedim sadece, işte önüme serildi. 



  Ne ki yığın sezmeyegörsün duyduğum azabı -



  Acıyacak olursa eğer, tapmaz bana bir daha.



  İBLİS



  Peki, ya bir gün kendin fark edersen



  Şan ve şerefin bir an süren ahmakça bir oyun olduğunu?



  ADEM



  İmkansız, olamaz.



  İBLİS



  Peki, ya olursa?



  ADEM



  Ölürüm o zaman,



  Tüm dünyaya lanet okuduktan sonra.



  İBLİS



  Ölmeyeceksin, halbuki fark edeceksin bir gün,



  Hatta, yeniden başlayacaksın, eski başarınla.



  (Çalışan kölelerden birini görevliler öylesine kırbaçlarlar ki
haykırarak kaçar ve açık avluya doğru koşarak tahtın önünde
yere yığılır.)



  KÖLE



  Yardım et, hükümdarım! 



  (Kölenin eşi olan Havva, çalışan işçiler arasından meydana
çıkar ve acı bir çığlıkla kocasının üstüne kapanır.)



  HAVVA



  Boşuna imdat istiyorsun ondan.



  Istırabımızı paylaşmayan,



  Anlamaz, anlamaz! - İniltinin sesi hafif,



  Taht inadına yüksek. Neden beni çağırmıyorsun?



  Boylu boyunca örterim seni ve vücudumla karşılarım



  Her darbeyi.



  ADEM



  (Köleyi ve karısını alıp götürmek üzere avluya doluşan
görevlilere hitaben)



  Bırakın. Defolun.



  (Görevliler gider.)



  Bilmediğim duygular dolduruyor kalbimi,



  Kim bu kadın, ne kadar büyüleyici güzellik bu,



  Zincirleyerek adeta büyük Firavunu



  Yerlerde yuvarlanan kendisine çekiyor?-



  (Ayağa kalkar.)



  İBLİS



  Bu, bağlardan biri gene,



  Rabbin, seninle alay edercesine, sardı bununla seni,



  Kendini beğenip de kanat çırparsan kelebek gibi,



  Tırtıl kozası geçmişini hatırlayasın diye.



  Gördün artık ne denli kuvvetli olduğunu bu incecik bağın,



  Parmaklarımız arasından kayıveriyor, bundan ötürü



  Kopartamam.



  ADEM



  (Tahtın basamaklarından inerek)



  Sakın kopartma zaten.



  Zillet olduğu kadar da hoş.



  İBLİS



  Ama bir bilge kişinin, bir hükümdarın



  Bunun altında ezilmesi de yakışık almaz.



  ADEM



  O halde ne yapayım?



  İBLİS



  (Alaylı)



  - Bilginin, bu gizli bağın varlığını inkar etmesinden:



  Ve kuvvetle maddenin kabaca gülmesinden



  Başka yapacak şey kalmıyor.



  ADEM



  Ben gülemem, inkar da edemem. 



  HAVVA



  Ah sevgilim, su gibi akıyor kanın,



  Dindireceğim hemen; çok acı veriyor değil mi?



  KÖLE



  Asıl acı veren, hayat. Çok kalmadı sonuna.



  HAVVA



  Ah deme, böyle deme, neden yaşadın şimdiye kadar, -



  Eğer şimdi öleceksen, tam bulduğun zaman.



  KÖLE



  Niçin yaşar köle? -Piramide, kuvvetliye



  Taş taşır, boyunduruğuna bir halef bırakır yerine,



  Ve ölür. - Milyonlarcası bir kişi uğrunda.



  ADEM



  Ah İblis, ne müthiş sözler bunlar!



  İBLİS



  Can çekişenin hummalı sayıklaması -



  ADEM



  Nasıl demişti?



  İBLİS



  Niye dert yapıyorsun büyük Firavun?



  Amma da yaptın doğrusu. Dünyadan bir köle eksildi,



  Ne olmuş sanki!



  HAVVA



  Senin için kuru bir sayı; benim için bütün bir dünya,



  Eyvah! Kim sevecek artık beni?



  KÖLE



  Ben değil. Kadınım, unut beni ebediyen.



  (Ölür.)



  ADEM



  Ben seveceğim seni. Ölüyü götürün burdan.



  (Cesedi alırlar.)



  Kalk güzel kadın, bu tahttadır senin yerin:



  Nasıl kuvvetin başı isem ben,



  Sen de kraliçesisin letafetin. Bulmalıydık birbirimizi



  Nerde olursak olalım.



  HAVVA



  Ah, ulu Firavun,



  Biliyorum, kölenin yazgısıdır buyruğun,



  İtirazım yok; yalnız biraz



  Zaman ver bana, sonra emret.



  ADEM



  Bir daha duymayayım bu sözü, Ah öyleyse ülkem



  Asla aşmıyor mu emirlerin sözünü



  HAVVA



  Emir, şimdilik acı vermiyor ya



  Yeter o da - ah, ne olur kıskanma



  İlk andaki göz yaşlarımı ölüden.-



  Ne güzel ölü, ah Tanrım ne kadar güzel!



  (Üstüne kapanır.)



  ADEM



  Güzel ve ölü; bu ne çelişki:



  Bütün çabalarımıza istihza bu sükunet,



  Yahut gururumuza acıyan bir tebessüm.



  İBLİS



  Firar etmiş köle sana kafa tutuyor:



  Artık zincirlerinden daha kuvvetli oldum, diyor.



  ADEM



  Ölene rahmet, yaşayana selamet.



  O artık görmüyor göz yaşlarını, lakin gülümsemenden



  Mahrum kalmak benim için azap.



  Ölüyü dışarı çıkarırlar. Adem Havva'yı tahta doğru götürür.



  Yanıma gel!



  Oh, göğsünde dinlenmek ne güzel.



  (İşçiler arasından feryatlar, iniltiler duyulur. Havva sarsılır.)



  Ne oldun, sevgilim?



  HAVVA



  Ah, duymuyor musun



  Halkın feryadını?



  ADEM



  İlk kez fark ettim.



  Güzel bir musiki değil doğru, ama aldırma;



  Öp beni ve unut dünyayı.



  (İblise hitaben)



  Sen de sustursana şu haykırışları.



  İBLİS



  Elimden gelmez. Bu, halkın hakkıdır,



  Boyundurukla birlikte ona miras kalır.



  (Haykırışlar, iniltiler yeniden duyulur. Havva çığlık atar,
Adem yerinden doğrulur.)



  ADEM



  Istırap çekiyorsun sen hanım. Lakin bilmiyorum nasıl



  Yardım edeyim sana. Bu feryat



  Kalbinden geçerek yıldırım gibi iniyor kafama,



  Dünya imdat istiyormuş gibi geliyor bana.



  HAVVA



  Ah Firavun, kov beni istersen, ama affet



  Halkın feryadı rahat vermiyorsa bana!



  İnan, iyi biliyorum ki hizmetindeyim,



  Hayatımın gayesi seni eğlendirmek,



  Hazırım unutmaya her şeyi, hepsini çevremde geçenlerin:



  Sefaleti, yüceliği, hayalleri, ölüyü,



  Gülüşüm esen, dudaklarım alevden olsun diye;



  Ama eğer halk, bu milyon kollu varlık,



  Sırtında kırbaç yaraları, ah ediyorsa eğer dışarda,



  Acıyan bir vücudun bir zerresi gibi ben de,



  Ben, halkımın ondan kopmuş kızı,



  Yüreğimde duyuyorum aynı azabı.



  ADEM



  Seninle birlikte ben de. -Milyonlarcası bir kişi uğrunda-



  Demişti ölen de.-



  HAVVA



  Ah, yüce Firavun!



  Karardı çehren, benim sebebi.



  Ya kov beni yanından ya da öğret



  Sağır olmanın yolunu.



  ADEM



  Sen daha iyi ustasın.



  Zira ahları duymayı sen öğrettin bana.-



  Yeter artık, duymayayım. -Tamam, azat olsun



  Köleler! Kaç para eder,



  Her biri can taşıyan



  Milyonların felaketi, milyonların ahı pahasına



  Tek bir kişinin eriştiği şeref ve şan;



  Milyon kez duyuyorum azabı, tek bir kez hazzı.



  İBLİS



  Ey Firavun, döktürüyorsun; ne ki yığın,



  Her düzenin değirmenini döndürmeye mahkum edilmiş



  Hayvanıdır feleğin.



  Zira nedeni budur yaradılışının. Bu gün azat et:



  Senin attığın şeyi kazanmış olmayacak,



  Ve yarın kendine yeni bir efendi arayacak.



  Yoksa sanıyor musun ki tepesine binebilirdin
  
  Efendiye ihtiyaç duymasaydı?



  Sinesine bilinç yerleşmiş olsaydı?



  ADEM



  Neden ah çekiyor öyleyse, acı geliyormuş gibi



  Kölelik? 



  İBLİS



  Acı geliyor, gerçi bilmiyor nedenini.



  Çünkü her insanda iktidar hırsı vardır.



  Kardeşlik değil, işte bu histir,



  Özgürlük bayrağına sürükleyen



  Büyük yığını - Gerçi bilinç



  Uyanmamıştır içinde henüz, salt bir sezgi



  Dürtükler onu; yeni olan



  Ve var olanın inkarı sayılan her şey uğrunda,



  Umarak bunda cisimleneceğini



  Mutluluk üstüne kurduğu hayallerin.



  Oysa derin bir denizdir halk: hiçbir gün ışığı



  Geçemez kütlesinden; karanlıktır o,



  Suyun yüzüne çıkan dalgadır yalnızca parlayan.



  Derin dalga, belki tam da sensin.



  ADEM



  Neden tam da ben?



  İBLİS



  Yahut da sana benzeyen bir başkası,



  Bilinçlenince kendisinde halkın iç güdüsü,



  Şahane bir özgürlük şampiyonu gibi



  Almaya cüret edecektir senin görkemli yerini.



  Yığına gelince, bir şeycik bile kazanmadan



  İsim değiştirecek, başında gene bir efendi kalacak.



  ADEM



  Sonsuz bir kısır döngü bu söylediklerin,



  Belki çıkış yolu yoktur bile içinden.



  İBLİS



  Var. Birkaç imtiyazlı kişiye



  Zincir ver, yüzük ver,



  Başka oyuncaklar da ver; ve de ki: İşte seni



  Yığının üstüne koyuyorum, soylu oluyorsun böylece -



  İnanacaklar; ve halka tepeden bakacakları için



  Senin de onlara tepeden bakmana razı olacaklar.



  ADEM



  Böyle cazip hilelerle ayartma beni.



  Köleliğe son! Özgür olsun hepsi.



  Çabuk haber ver onlara, ama acele et ki,



  Geç kalmış olayım pişman olursam.



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  İlerle yolunda kendinden emin,



  Kaderin akışı sürüklerken, zannet ki yürüyen sensin.



  (Dışarı çıkar.) 



  ADEM



  Bu esere gelince kalsın tamamlanmadan,



  İkaz edici harabe olsun hırslıya,



  Kuvvetimize ve zayıflığımıza ise büyük bir istifham.



  (Dışardan büyük sevinç sesleri gelir, işçiler dağılırlar, İblis
geri döner.)



  Köle sevin; büyük, eğildi önünde.



  Lakin sanma ki, mecbur kalmıştı buna.



  HAVVA



  Ah sevgilim, sıkma canını



  Neye yarar zaten, aramıza soğuk bir yılan gibi giren



  Bu şan ve şöhret?



  ADEM



  Ama büyük, ama çok büyük.



  HAVVA



  Varsın yok olsun. Bak, ah sesleri



  Dindi. Esenliğimizi bozmuyor artık.



  Göğsümde dinlenirken, başka ne arzun olabilir ki?



  ADEM



  Ah kadın, ne denli dar, ne denli çelimsiz ufkun var.



  Ne ki, mağrur erkeği cezbeden de tam bu zaten-



  Zayıflıktır ancak kuvvetin sevebileceği.



  Nitekim esirgeyen ana da, evladının acizliğini



  Kucaklar en büyük sıcaklıkla.



  HAVVA



  Ah Firavun, artık seni bıktırıyorum



  Bu saçmalıklarla, boş gevezeliklerle değil mi?



  Ne yapayım, daha akıllı değilim ki.



  ADEM



  Olmayı da isteme sakın, sevgilim.



  Var benim kendime yetecek aklım,



  Kuvvet, yücelik ve de bilgi için



  Sana sokulacak değilim. Bütün bunları kitaplarımda



  Çok daha alasıyla bulabilirim. Sen yalnız



  Konuş. Konuş ki, duyayım sesini,



  Titreşimi baştan başa sarsın sinemi.



  Ne söylersen söyle hepsi bir. Kim sorar



  Ne anlattığını cıvıldayan kuşun; lakin



  Tatlı bir seziyle dinleriz sesini.



  Sen sadece çiçek ol, değerli inci boncuk ol,



  Faydasız ama güzel, ermedi de bu zaten.



  (İblis'e hitaben)



  Ama her şeye rağmen, bu sarhoşluğumdan uyandıran bir arzu var



  Beni. Belki çılgınca bir istek - Ah, gerçekleştir, ne olur-



  Geleceğe bir göz atmak istiyorum, cüretkarcasına,



  Göreyim, birkaç bin yıl sonra



  Ne kalacak ünümden? 



  İBLİS



  Siz öpüşürken arada



  Hissetmiyor musun, yüzünü bir lahza okşayıp



  Uçan yumuşak rüzgarı?



  Geçtiği yerde incecik bir tabaka halinde kalır toz,



  Bir yıl sonra bu toz, ancak bir çizgi



  Yüzyıl sonra bir dirsek boyu olacak.



  Birkaç bin yıl ise, gömecek ehramını,



  Kum yığınlarına karışacak ismin,



  Uluyacak çakallar zevk bahçelerinde



  Bozkırlarında yerleşecek dilenci, uşak halk.



  (İblis'in anlattıklarının her biri, arka arkaya görünür de.)



  Ve bütün bunları yapacak olan, gökleri alt üst eden fırtına,



  Yahut gümbürtüyle sarsılan topraklar değil,



  Yumuşacık dolaşan hafif bir esintidir ancak.



  ADEM



  Ne korkunç bir manzara!



  İBLİS



  (Alayla)



  Korkma, ruhun kaybolacak yalnızca,



  Vücudun kalacak mumya olarak,



  Okullu çocukların merakı.



  Biçimsiz çehresinden zamanla silinmiş yazı,



  Köle miydi, yoksa o muydu emreden.



  (Bu arada tahtın önünde beliren mumyaya bir tekme atar.
Mumya tahtın basamaklarından yavaş yavaş yuvarlanır.)



  ADEM



  (Yerinden sıçrayarak) -



  Çekil gözlerimin önünden, cehennem manzarası çekil,



  Ne boş gayret, ne gafilce ihtiras.-



  Kulaklarımda çınlıyor hala: Milyonlarcası, bir kişi uğrunda.



  Sözünü geçirmeliyim bu milyonların



  Özgür bir devlette - başka yerde olamaz.



  Varsın kaybolsun birey, yaşıyorsa eğer,



  Bireylerden, büyük bütünü oluşturan cemiyet.



  HAVVA



  Peki, ya beni, sevgilini de mi bırakıyorsun?



  ADEM



  Evet. Seni, tahtı, her şeyi bırakıyorum.



  Haydi İblis, götür beni, yeni hedeflere götür,



  Böyle de çok vakit kaybettim



  Bu yanlış yolda.



  (Kılıcını çekerek yürümeye başlar.)



  HAVVA



  Kralım! Kırık umutlarla



  Dönersen eğer, göğsümde sığınak bulacaktır kalbin.



  ADEM



  Evet, evet. Seziyorum ki seni de



  Soylu bir biçimde bulacağım yine.



  Ve o zaman artık, emir üzerine değil,



  Eşit olarak, hazla kucaklayacaksın beni.



  (Gider.)



  İBLİS



  Yavaş ol, acele etme o kadar; vaktinde erişeceksin hedefe,



  Hem belki, umduğundan da önce,



  Ve görüp ne kadar beyhude olduğunu



  Ağlayacaksın gülerken ben. Haydi gidelim öyleyse.



  :::::::::::::::::



  BEŞİNCİ SAHNE



  (Atina. Şehrin meydanı. Meydanın ortasında konuşmacı
kürsüsü. Meydanın hemen başında yan tarafta, açık avlusunda 
ilah heykelleri, çiçekten çelenkler ve mihrabı görünen bir tapınak.
Ordu kumandanı Miltiades'in karısı Lucia (Havva), oğlu
Kimon ve ellerinde adaklar taşıyan birçok hizmetkarla birlikte
tapınağın avlusuna doğru geliyor. Meydanda üstleri başları perişan
kişiler. Günlük güneşlik bir sabah.)



  HAVVA



  Buraya bak, buraya yavrucuğum,



  Bu yana gitti gemisiyle baban,



  Vatanın uzak boylarına, savaşmaya.



  Yurdumuzun özgürlüğünü tehdide



  Cüret eden kaba bir halk yaşıyor orada.



  Dua edelim, oğlum, dua edelim ki



  Tanrı korusun hakkını yurdumuzun



  Ve kavuştursun bizi kahraman babana sağ salim.



  KİMON



  Sanki niçin gitti babam o uzak diyarlara,



  Bu korkak, pis halkı savunmaya,



  Geride kalan güzel eşini üzüntü kemirirken?



  HAVVA



  Aman sakın! Babası hakkında yargıya varan çocuk



  Hışmına uğrar Tanrı'nın.



  Yalnızca sevdalı kadının vardır hakkı



  Kocasının attığı büyük adımlardan kederlenmeye,



  Ve eğer öyle yapmasaydı kocası, o zaman utanırdı.



  Baban, bir erkeğe yakışanı yaptı.



  KİMON



  Zayıf, yenilecek diye mi korkuyorsun, anne?



  HAVVA



  Hayır, hayır, yavrum. Baban yiğittir, galip gelecek.



  Onu sakındığım tek bir şey var:



  Kendi kendisini yenemeyecek.



  KİMON



  Nasıl?



  HAVVA



  İnsan ruhunda güçlü bir ses vardır:



  Hırs. Kölede uyur bu,



  Yahut daracık çerçevesinde kölenin, alçalır, suç olur.



  Ama özgürlük kanıyla besleyerek bu hırsı,



  Yüceltir kentli fazileti mertebesine.



  Budur hayat veren her güzele ve yüceye.



  Lakin aşırı kuvvetliyse eğer, doğurana karşı çıkar



  Ve savaşır onunla, ikisinden biri mahvoluncaya kadar.-



  Eğer bu ses fazla güçlenip de babanda,



  İhanet ederse kutsal vatana,



  Lanetlerim. Dua edelim, oğlum!



  (Tapınağın avlusuna doğru yürürler. Bu arada meydan
giderek kalabalıklaşır.)



  HALK ARASINDAN BİRİNCİ ADAM



  Heyecanlı hiçbir haber duymuyor insan



  Ordumuzun karşısında yok adeta düşman.



  HALK ARASINDAN İKİNCİ ADAM



  Burada da herkes uykuda sanki,



  Plan düzenler de kalmadı mı yoksa, eskiden olduğu gibi



  Uygulaması yüce halkın gırtlağını gerektiren.



  Sabahtan beri buralardayım,



  Talip çıkmadı oyuna.



  HALK ARASINDAN ÜÇÜNCÜ ADAM



  Amma can sıkıcı hayat, ne kaldı bize yapılacak?



  HALK ARASINDAN BİRİNCİ ADAM



  Hafiften bir kargaşa çıksa hiç de fena olmaz.



  (Bu arada Havva, mihrabın ateşini yakmış, ellerini yıkamış,
adağını yerine getirmeye hazırlanmaktadır. Hizmetkarları
ilahi söylemeye başlarlar; arada meydan kentlilerle ve halkla
dolar. İki demagog kürsüye çıkmak için kavga ederler.)



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Çekil ordan! Benim bu yer.



  Vatan tehlikede söz almazsam eğer.



  (Halk, doğrulayarak bağrışır.)



  İKİNCİ DEMAGOG



  Vatan, asıl konuşursan tehlikeye düşer. İn ordan, kiralık
uşak!



  (Halk arasında kahkahalar ve alkışlar.)



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Sen o da değilsin ya! Kiralayanın bile yok.



  Kentliler! Büyük bir hüzünle söz alıyorum,



  Çünkü soylu bir yürek acı duyar bir büyüğü



  Aşağılamaktan; ne ki, büyük bir kişiyi



  Yargılayıcı huzurunuza getirmem gerekiyor



  İndirip zafer arabasından.



  İKİNCİ DEMAGOG



  İyi başladın, rezil!



  Süsle bakalım çiçeklerle



  Kurban edeceğim hayvanı.



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Çekil buradan!



  HALK ARASINDAN



  Ne diye dinliyoruz bu herifi?



  (İkinci demagogu zorla kürsüden indirirler.)



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Ama ne denli kederle dolsa da kalbim, konuşacağım gene.



  Çünkü ey yüce halk, sen benim için



  Ordu kumandanından daha değerlisin.



  İKİNCİ DEMAGOG



  Bu satılık ruhlu, sahibinin sofrasından



  Düşecek bir lokmayı it gibi bekleyen,



  Açlıktan gebermiş bu güruh mu? -Haydi ordan alçak,



  Amma da zevkin varmış!



  HALK ARASINDAN



  Kahrolsun, o da hain, kahrolsun! 



  (Tartaklamaya devam ederler.



  Havva, mihrabın önünde, iki güvercin kurban eder ve
buhur yakar.)



  HAVVA



  Kutsal Afrodit! Ne olur, ne olur kabul et 



  Adağımı; işit duamı:



  İsteğim, yeşil defne dalından çelenk değil, eşime



  Sadece aile huzuru kahraman yüreğine.



  (Buhurdanlığın dumanları arasından Gülümseyen Eros
belirir; Kharis'ler etrafını çevirirler ve üstüne güller serperler.
Vecd içindedirler.)



  HİZMETKARLAR



  İşit duasını, kabul et!



  EROS



  Temiz yürek



  Senden razı olsun!



  KHARİS'LER



  Ve Kharis'ler



  Seni korusun!



  HİZMETKARLAR



  Afrodit'e şükürler olsun!



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Ey ahali, duy ithamı! Büyük Miltiades



  Sattı vatanı.



  İKİNCİ DEMAGOG



  Yalan söylüyorsun, yalan!



  Susun. Yoksa pişman olmanın



  Utancına uğrarsınız sonra.



  HALKTAN BİRİNCİ ADAM



  İn oradan yüzsüz!



  (Kalabalığın arasına sürüklerler.)



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Elinde çiçeği var gençliğinin,



  Lemnos'u bir hamlede alıverdi



  Ama şimdi Pharos önünde kakılıp kaldı. Satın aldılar.



  HALKTAN ÜÇÜNCÜ ADAM



  Cezası ölüm!



  BİRİNCİ KENTLİ



  Bağırın haydi,



  Bağırmazsanız eğer, defolun kiramdan!



  (Adak töreni sona erer. İlahlar ortadan kaybolurlar.)



  HAVVA



  (Doğrularak)



  Bu gürültü ne dışarda? Bir bakalım, oğlum.



  KİMON



  Bir hain hakkında hüküm veriyorlar, anne.



  HAVVA



  (Avlunun merdivenine basarak)



  Yüreğim daralıyor her görüşümde, açlık çeken halkın



  Büyükler hakkında hüküm verdiğini.



  Çamura düşerse parlayan, sinsi bir sevinçle



  Seyrediyor onu ayak takımı, alay ediyor,



  Kendi pisliği de böylece doğrulanırmışçasına.



  HALKTAN İKİNCİ ADAM



  Beyim! Kısık sesim. Bağırmak isterdim oysa.



  İKİNCİ KENTLİ



  Al da, cilala bakalım gırtlağını.



  HALKTAN BİRİNCİ ADAM



  Peki, ne diyeyim?



  İKİNCİ KENTLİ



  Ölümünü iste.



  HALK ARASINDAN



  Ölüm! Ölüm!



  HAVVA



  Kimden söz ediyorlar?



  İKİNCİ DEMAGOG



  (Yanına yaklaşarak)



  Kimden olacak? Diğer kentlilerden



  Bir baş daha yüksek olandan. Buna dayanamazlar asla.



  HAVVA



  Miltiades'ten mi? Eyvah, yüce Tanrılar!



  Sen de mi, ihtiyar Krispos, sen de mi, seni



  Kölelikten kurtaran kocamın ölümünü istiyorsun şimdi?



  KRİSPOS



  İzninle hanımım; İkimizden



  Biri yaşayabilir ancak. Üç çocuğumla bana



  Bakıyor, oyumu böyle kullandıran.



  HAVVA



  Yazıklar olsun sana, Krispos,



  Yazgın böylesine alçaltıyorsa seni!



  Affediyorum gene de, açlık zorluyor mademki.



  Peki, ya sen Therites? Siz, sizler, hepiniz



  Refah içinde rahatça yan geliyorsunuz,



  Çünkü kocam kovuyor kapılarınızdan



  Düşmanları. -Ah, nankörler!-



  THERİSTES



  Ah hanımım, gerçi ağırıma gidiyor benim de



  Ama ne yapalım, halkın keyfi böyle;



  Kim tehlikeye sokar varını yoğunu



  Azgın dalgalara karşı koyarak?



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Halkın hükmünü ilan ediyorum.



  (Bir savaşçı kıyafetindeki İblis, dehşete düşmüş bir
çehreyle koşarak gelir.)



  İBLİS



  Felaket! Düşman kapımıza dayandı.



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Nasıl olur, muzaffer kumandanımız



  Önlerinde değil mi?



  İBLİS



  Düşman, kumandanın kendisi.



  Aleyhine neler çevirdiğinizi haber aldı,



  Yüreği haklı olarak öfkeyle kabardı,



  Siz burada konuşadururken o, kapıya dayandı.



  İKİNCİ DEMAGOG



  Bütün bu belaları siz getirdiniz başımıza, hainler!



  HALK ARASINDAN



  Öldürelim onları. -Yaşasın kumandan!-



  Eyvah, başımıza gelenler. Kaçsın herkes gözünün gördüğü yere!-



  Bittik, mahvolduk!-



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Hayır, olmadık. Yürüyelim



  Kapılara doğru, önünde diz çökmeye!-



  HAVVA



  Ah, Tanrılar!



  Yargı acı gelmişti bana; çünkü bu yargıyla ben



  Seni kaybettim, sevgili eşim; lakin çok daha acı şimdi,



  Yargının doğruluğunu kanıtlaman -seni kazanmış da olsam-



  HALKTAN BİRİNCİ ADAM



  Yakalayın karısını; eğer başına bir şey



  Gelirse şehrimizin, ölsün çocuğuyla birlikte.



  HAVVA



  Senin için sevgili eşim, canım feda



  Tek vatanın laneti gelmesin evladımın başına.-



  KİMON



  Gel, benimle gel; benim için korkma, anam



  Bu tapınak korur bizi her türlü beladan.



  (Peşlerini kovalayan gruptan kaçarak tapınağın avlusuna
girerler; hemen arkalarından iki melek, güllerden yapılmış bir
zincir çekip halkı durdurur; ahali geri çekilir. Dışardan fanfarların
sesi duyulur; halk bağrışarak kaçar. -Melekler kaybolur.)



  İBLİS



  (Kahkaha atıp ellerini oğuşturarak)



  Güzel eğlenceydi doğrusu. Ne kadar da hoş oluyor



  Yürekler parçalanırken, kahkahayla gülmesi us'un.



  (Tapınağa doğru dönerek)



  Ah yalnız şu daima gençleşen ebedi kadın



  Güzelliğinin görüntüsü durmadan tedirgin etmese beni.



  Öyle üşüyorum ki, bana yabancı olan,



  Çıplağı bile utandıran



  Ve günahı soylulaştırıp, yazgıyı, gülleriyle



  Ve sadeliğin öpücükleriyle yücelten çevresinde.-



  Neden bu kadar gecikiyor gelişi benim dünyamın,



  Mücadelemiz sırasında, düştü düşecek insanı



  Her seferinde yeniden tutup kaldıran bu görüntüyü



  Ürkütüp kaçırtacak olan dünyam:



  Ucube, kuşkulu korku.-



  Ama dur, göreceğiz, ölümün dehşeti



  Pek yakında buraya vardığı zaman,



  Usandırıcı gölge oyunlarınızın



  Gelmiş olmayacak mı son sınırı.-



  (Halk arasına karışır.)



  (Miltiades'i (Adem), silahlı birliklerinin başında, yaralanmış
olarak getirirler. Halk ve demagoglar Miltiades'e yalvarmaktadırlar.)



  HALK ARASINDAN



  Yaşasın kumandanımız! Büyüksün sen, bağışla bizi.



  ADEM



  Suçunuz ne, niye yalvarıyorsunuz böyle?



  Kaldı ki kuvvetli olan, ne isteyebilir ki zayıftan?-



  Ama neden kadınım gelmiyor beni karşılamaya, nerde oğlum?



  Sakın bir felaket gelmiş olmasın başlarına!-



  HAVVA



  Ah Miltiades, karın bile sevinemezken dönüşüne



  Niçin geliyorsun? -Oğlum,



  Dizleri çözülüyor ananın, tut, destek ol bana... Ah,



  İyi bir ad bile bırakmıyor baban sana.-



  ADEM



  Ne oluyor? Hiçbir şey anlamıyorum. Halk yalvarıyor,



  Lanetliyor karım. Oysa ben yaralandım yurdum uğrunda.



  HAVVA



  Ama yaraları çok daha büyük kalbimin ve vatanın.



  Söyler misin, neden ordunun başında geldiğini?-



  ADEM



  Benim rütbemde olana yaraşan eşlik bu değil mi?



  Geldim, çünkü aldığım yara



  Artık izin vermiyor görevimi sürdürmeye.



  Geldim, beni gönderenlerin eline, 



  Yani yüce halkımın eline koyarak erkimi



  Onlara hesap vermeye.



  Kahraman silah arkadaşlarım, artık gidebilirsiniz,



  Aile ocağının huzurunu haic ettiniz.



  Ve işte ben de şimdi, Athene Pallas,



  Mihrabımın üstüne, hamdederek yerleştiriyorum bu kılıcı.



  (Silahlılar, avlunun basamaklarından çıkmasına yardım
ederler ve dağılırlar.)



  HAVVA



  (Kocasının boynuna sarılarak)



  Ah Miltiades, senin karından daha mutlu



  Kadın olabilir mi? Soylu, büyük insan!



  Bak oğluna, nasıl da benziyor sana,



  Ne kadar büyük, ne güzel!



  ADEM



  Ah, canlarım benim!



  KİMON



  Ben biliyordum zaten; mutlaka iyidir



  Babamın yaptığı her şey.-



  HAVVA



  Ah ne olur, utandırma beni,



  Bunu bir eşin daha iyi bilmesi gerekirdi.



  ADEM



  Oğlum, babanın kılıcını sen sun.



  KİMON



  (Kılıcı asarak)



  - Tanrıça! Koru bu değerli kılıcı,



  Senden almaya geleceğim güne değin.



  HAVVA



  Bu ikili adağa, izin verin de



  Buhur yaksın ana. Pallas! Bak aşağıya, bize.



  (Buhurdanlıkta buhur yakar.)



  BİRİNCİ DEMAGOG



  (Konuşmacı kürsüsünde)



  Nasıl hakkım yok mu imiş, Hain oldu



  Darius satın aldı dediğim zaman? Yarası numara;



  Ona karşı savaşmak istemediğinden.



  HALK ARASINDAN



  Ölsün!



  ADEM



  Ne bu gürültü dışarda? 



  HAVVA



  Ah Miltiades, korkunç bir konuşma:



  Yığın gene hain diyor sana.



  ADEM



  Gülünç bir iftira bu. Bana,



  Maraton'da zafer kazanana hain demek?



  HAVVA



  Diyorlar işte.



  Kahpe dünya burada bulduğun.



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Ne duruyorsunuz, yakalasanıza!



  (Halk tapınağın avlusu önüne üşüşür; İblis de aralarındadır.)



  HAVVA



  Miltiades!



  Bu tapınakta emniyettesin, kıpırdama sakın.-



  Ah, bu batakhaneyi neden yakıp yıkmadın?



  Zincirdir layık olan ayak takımına,



  Senin, onun efendisi olarak doğduğunu hissediyor zira,



  Biliyor tek başına, onların tümünden daha soylu olduğunu,



  Ve öldürüyor, öldürüyor kapanmamak için ayaklarına.



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Duyuyor musunuz neler söylüyor



  Hainin eşi?-



  HAVVA



  Hakkıdır kadının



  Kocasını savunmak - suçlu bile olsa -



  Hele benim eşim gibi tertemizse!



  Ve de düşmanları böylesine sefilse sizler gibi.-



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Yüce halk niye tahammül ediyor



  Kendisine böyle hakaret edilmesine?



  HALKTAN BİRİNCİ ADAM



  Ya doğruysa söyledikleri.



  BİRİNCİ KENTLİ



  Onları destekleyen de şüpheli kişidir.



  Bağırın reziller, bağırın, yahut açlıktan geberin.



  HALK ARASINDAN



  Ölüm, ölüm!- 



  ADEM



  Ört oğlanı,



  Görmesin kanımı - sen de çekil göğsümden!



  Kayaya çarpacak yıldırım değmesin size.



  Sadece ben öleyim - niye yaşayayım zaten,



  Gördükten sonra ne ahmakça şey olduğunu



  Uğrunda ömür boyu savaştığım özgürlüğün.



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Ne duruyorsunuz hala?



  HALK ARASINDAN



  Ölüm, Ölüm!



  ADEM



  Ben bu korkak halkı lanetlemiyorum.



  Suç onun değil; doğasında var onun



  Sefaletin uşak damgasını vurması,



  Ve uşaklığın ise onu, birkaç kendini beğenmiş bölücünün



  Kanlı aracı olacak kadar alçaltması.



  Sersemlik bende yalnızca,



  Böyle bir halka özgürlük gerektiğini sanmakla.



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Kendin yazdın kendi mezar yazıtını,



  Senden sonra daha nice mezarlara uygun düşecek olanı.-



  ADEM



  Götürün buradan. Bu tapınağın



  Himayesinden vazgeçiyorum artık.



  (Basamaklardan inmesine yardım ederler.)



  (Havva'yı hizmetkarların koluna şefkatle bırakarak)



  Tamam, hazırım.-



  İKİNCİ DEMAGOG



  Savun kendini. Henüz hiçbir şey kaybetmiş değilsin!



  ADEM



  Çok ıstırap verecektir yarası, söz alırsam eğer



  Kendimi savunmak için.



  İKİNCİ DEMAGOG



  Buna rağmen yapmalısın.



  Aynı halk, daha biraz önce sürünüyordu ayaklarının dibinde.



  ADEM



  Ah, tam da bu yüzden zaten her şey boşuna.



  Halk, kendisini utandıranı affetmez asla.



  İBLİS



  Ne o, aklın başına geldi mi?



  ADEM



  Hem de nasıl!



  Fark ettin mi nihayet, çok daha soylu değil miydi



  Senin efendiliğin, gafil yığının sana efendiliğinden?



  ADEM



  Olabilir, ama her ikisi de cehennem azabı,



  Başka başka isimlerde aynı yazgı.



  Buna karşı savaşmak, boşuna gayret;



  Savaşmayacağım. - Sonra neden, niye yani



  Ateşli bir gönül ille de yücelmek istesin?



  Varsın yaşasın, keyfine baksın,



  Bir karışlık varlığını zevkle doldursun,



  Ve sarhoşluktan yalpalayarak yol alsın Hades'e doğru.



  Götür, yeni yollara götür İblis,



  Seyredeyim kahkahalarla başkalarının faziletlerini,



  Acılarını başkalarının, sadece hazları arzulayarak.



  Sana gelince kadın - kalbimin fısıltısına bakarsam-



  Sendin bir zamanlar bana bir çardak yaratan



  Çölün ortasında; eğer oğlumu



  Bir kentli olarak yetiştirirsen, saygın bir ana gibi:



  Delisin. Hak edersin alayını o zaman, kerhanede oturup



  Boyalı suratı ve şaraptan şehvetlenmiş dudaklarıyla



  Öpülmeyi bekleyen kızın.



  Gül, eğlen, fazileti inkar et.-



  Haydi şimdi idama, cezamı çekmeye.



  Alçaklık yaptığım için değil,



  Büyük bir ülkü heyecanlandırdığı için beni.



  (Bu arada basamakların önüne bir kütük getirirler; yanıbaşında
elinde satır, İblis durur. Adem başını eğer.)



  BİRİNCİ DEMAGOG



  Öldürün. Yaşasın vatan!



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Güzel bir veda değil mi? - Nasıl, kahraman beyim,



  Şimdi ürpertmiyor mu birazcık olsun sizi



  Ucube çehreli ölümün soğuk yeli?-



  HAVVA



  Ah Pallas! Kabul etmedin duamı.-



  (Munis bakışlı bir genç olarak tapınaktan çıkan ölüm
meleği, elinde baş aşağı edilmiş bir meşale ve bir çelenk tutarak
Adem'e doğru ilerler.)



  ADEM



  Pallas kabul etti duanı. Tanrıya emanet ol,



  Ruhuma huzur çöktü Lucia'm.



  İBLİS



  Kahrol, bul belanı, kendini beğenmiş hayal dünyası,



  Gene berbat ettin en güzel dakikamı.-



  HAVVA



  Lanet olsun sana, uşak ruhlu, adi halk!



  Kaba davrandın mutluluğa,



  Taze çiçeği düşüverdi hemen, yok oldu.



  Oysa özgürlük sana tat da vermemişti



  Bana çektirdiği acı kadar.-



  :::::::::::::::::



  ALTINCI SAHNE



  (Roma. İlahların heykellerinin bulunduğu açık bir avlu.
Süslü kaplarda yakılan kokuların dumanı etrafı sarıyor.
Manzara, Apenin'lere doğru açılıyor. -Avlunun ortasında kurulu
bir sofra ve üç sedir. Sefahat düşkünleri Sergiolus (Adem), Milo
(İblis), Catulus ve açık saçık giysili fahişeler Julia (Havva),
Hippia ve Cluvia alem yapıyorlar. Yerden yüksekte kurulmuş bir
sahne üstünde gladiyatörler dövüşüyor; köleler emre amade
bekliyorlar; flütçüler flüt çalıyor. Akşam üzeri, sonraları ise
gece.)



  CATULUS



  Segiolus, bak ne kadar mütevazı ve becerili



  Şu kırmızı kurdeleli gladiyatör;



  Bahse girerim, yenecek ötekini.



  ADEM



  Hercules'in adına yemin ederim ki, hayır!



  CATULUS



  Hercules'in adına mı?



  Haydi canım, inanan kim var içimizde tanrılara?



  Juliacığımın adına desen, bak o zaman inanırım.



  ADEM



  Öyle olsun.



  İBLİS



  Sağlam temele ant içtin bak:



  Sahte tanrı yerine sahte tanrı koyarak.



  Ama söylesene sen, nasıl yorumlayalım bu yemini,



  Güzelliğini mi, aşkını mı,



  Yoksa sana olan sadakatini mi düşündün?-



  CATULUS



  Geçicidir güzellik; kaldı ki öyle olmasa da,



  Bugün insanı çeken yarın bıkkınlık verir;



  Ve daha az hoş bir kadın da seni çeliverir



  Yeniliğin büyüleyici tahrikiyle.



  ADEM



  Sadakatini düşündüm. Ne yani, kadınına



  Benim verdiğimden fazlasını veren var mı aranızda?



  HİPPİA



  Oh, oh, oh!



  Peki söyle bakalım, hiç ara vermeden, kucaklayabilir misin onu?



  Haydi bunu yaptın diyelim. Ama sen, doymak bilmez



  Şehvet düşkünü, konarken daldan dala,



  Hazzın ancak birer kopuk parçasını



  Bulabildiğin için ayrı ayrı kadınlarda,



  Erişilmez bir sihir gibi önünde dalgalanan



  Güzellik ve haz idealini durmadan kovalarken,



  Nerden bilebilirsin, onu da bir kaprisinin



  Bir hulyanın baştan çıkarmayacağını?



  Bir gladiyatörün parçalanmış gövdesinin mesela-



  ADEM



  Haklısın, haklısın, yeter Hippia!



  Niçin çekiyor bu şehvet bizi, Tantalus misali,



  Hercules'in kuvvetine sahip olmadığımız



  Ve Proteus gibi değişemeyeceğimiz belli.



  Aşağılanan bir kölenin eziyetli bir haftadan sonra



  Kavuştuğu zevkli saati;



  Boşuna bekliyor efendisi. -Yoksa haz, sadece



  Bir bardak su mu yorgun düşene,



  Ve ölüm mü, kendini dalgalarına kaptırana?



  İBLİS



  Ooo! Ne yaman ahlak dersi,



  Elde süslü kupayla, yatarken kızların göğsünde.-



  - Hani ne oldu bahsiniz?-



  ADEM



  Eğer ben kaybedersem,



  Julia senin.-



  CATULUS



  Ya kazanırsan?



  ADEM



  Atın



  Benim.-



  CATULUS



  Ama dört hafta sonra geri alırsın,



  Almazsan, atarım balıklı gölüme.-



  İBLİS



  Bak, bu güzel iri balığı ye, Julia!



  Biliyorsun ya, sonra yem olacaksın başkalarına.



  HAVVA



  Ne olmuş sanki, iğrenç kurt da senin gövdende beslenmiyor mu?



  Sevinsin yaşayan; yok eğer



  Sevinemiyorsa, kahkaha atsın en azından.



  (İçer.)



  ADEM



  (Gladiyatör'e hitaben)



  İyi dayan, hey!- 



  CATULUS



  Haydi göster kendini yiğit!



  (Catulus'un gladiyatörü düşer ve hayatının bağışlanması
için elini kaldırır. Adem, bağışlama işaretini verecekken Catulus
elini tutar ve avucunu yumruk yaparak baş parmağını gladiyatöre
doğru uzatır.)



  Recipe ferrum! -Korkak rezil;



  Bol bol kölem var, hasis değilim.



  Esirgenir mi bu heyecan verici sahne



  Güzel hanımlardan?



  Öpüşme çok daha tatlı,



  İhtiras daha hareketli olur, dökülünce biraz kan.



  (Bu arada gladiyatör, hasmı tarafından öldürülür.)



  ADEM



  At benim oldu; gel Julia'm, kucakla beni.



  Götürün cesedi. -Başlasın dans!



  Başka oyuna geçin artık,



  Bu fasıldan bu günlük yeter.



  (Cesedi götürürler, sahneye dansözler çıkar.)



  CATULUS



  Cluvia!



  Gel sen de buraya, uzun süre bakamıyorum



  Kucaklaşırken başkaları.



  İBLİS



  Ya biz Hippia,



  İzlemeyelim mi onları?



  Ama önce yala dudaklarını, zehir olmasın üstünde.



  Hah işte öyle, şimdi artık zevke dalabiliriz gülüm.



  ADEM



  Neden bu kadar hızlı çarpıyor kalbin,



  Rahat edemiyorum göğsünde, Julia.



  (Fısıldaşırlar.)



  İBLİS



  Hele bakın, bu deli hala kalpten söz ediyor!-



  CATULUS



  Bak güzelim, ben senin kalbine karışmıyorum,



  Yapabilirsin istediğini, tek bilmeyeyim.



  Bana yeter, dudaklarının daima ateşli ve bana hazır olması.



  CLUVİA



  Ne kadar iyisin şekerim! Kadehimi sana kaldırıyorum.



  (İçer)



  CATULUS



  Peki, Cluvia, peki, yeter ki sen yumuşak kolunu



  Tatlı göğsünü esirgeme benden.



  Hele bak, çelengim de kaydı başımdan.-



  (Dansözlere hitaben)



  Harikulade dansınızdaki mükemmel ahenk,



  Letafetle birleşen ateşli şehvet!



  CLUVİA



  Gözlerini kapatırım bak, eğer orda bulmaya kalkarsan



  Benim de uğrunda yarıştığım şeyi;



  Üstelik güzel tek bir söz bile işitmiyorum senden.-



  (İblis'i göstererek)



  Şunun ekşi suratına bak, daha iyi -



  HİPPİA



  (Şarkı söyler.)



  Şaraba, aşka



  Doyulamaz, doyulamaz;



  Her bir kadehin



  Tadı başka,



  Hele bu tatlı sarhoşluk, çakırkeyflik,



  Yaldız sürüyor varlığımıza,



  Güneşin, çatlak mezar taşlarına yaptığı gibi.



  Şaraba, aşka



  Doyulamaz, doyulamaz;



  Her bir kızın



  Sihiri başka.



  HEPSİ BİRDEN



  Hele bu tatlı sarhoşluk, çakırkeyflik,



  Yaldız sürüyor varlığımıza,



  Güneşin, çatlak mezar taşlarına yaptığı gibi.



 CATULUS



  Güzel, sahiden öyle. Ya sen Cluvia, sen ne biliyorsun?



  CLUVİA



  (Şarkı söyler)



  Eskiden ne deliymiş dünya:



  Dul yatağında Lucretia'yı



  Aramış yakışıklı dostu,



  Alevlenmeyip dudakları şehveti istemeyince



  Soluğu kerhanede alacak yerde öteki



  Batırmış göğsüne soğuk demiri.- 



  HEPSİ BİRDEN



  Sevinelim, şimdi çok daha akıllı dünya,



  Sevinelim bu dünyada yaşıyoruz biz.-



  CLUVİA



  Eskiden ne deliymiş dünya:



  Brutus güzel villasında oturacağına



  Alıp kılıcını gitmiş savaşa



  Alelade bir paralı asker gibi, hem de ne için?...



  Aşağılık halkın refahı için,



  Ve canını vermiş ıssız diyarlarda.



HEPSİ BİRDEN
  Sevinelim, şimdi çok daha akıllı dünya



  Sevinelim, bu dünyada yaşıyoruz biz.-



  İBLİS



  Yaşa Cluvia, Hippia'dan baskın çıktın



  Şairi ben olmak isterdim bu şarkının.



  ADEM



  Ya sen Julia, neden şarkı söylemiyorsun, neden dertlisin?



  Çevremizde herkes neşeli, gülüyor,



  Göğsümde dinlenmek gitmiyor mu hoşuna?-



  HAVVA



  Gitmez olur mu hiç. Lakin bağışla Sergiolus,



  Mutluluk, ciddileştirdiği için beni.



  Yüksekten atılan kahkaha gerçek olamaz bence.



  En tatlı anımıza bile karışır



  Bir nebzesi, söylenmeye acıların,



  Belki sezeriz, böyle bir anın - çiçek,



  Ve böylece de hazan yaprağı olduğunu.



  ADEM



  Ah, benim de böyle duygularım var.



  HAVVA



  Hele şarkı ve musiki dinlerken



  Dar ve sınırlı sözü işitmiyorum bile.



  Sesin akışı kayık gibi sallıyor beni,



  Rüyada imiş gibi hissediyorum kendimi:



  Çok çok gerilere gidiyorum sesin titreşimiyle



  Güneşli palmiye ağaçlarının altında



  Masum, şen ve çocuksu olduğum,



  Ruhumun görevinin ise yüce ve soylu olduğu yere.



  Affet, çılgınca bir rüyanın sihiri



  Bütün bunlar. -Gel öpeyim seni - uyanıyorum hemen.



  ADEM



  Yeter, bitsin artık müzik, dans; içim bulanıyor



  Bu bitmez tükenmez tatlı denizden.



  Acı tat diliyor kalbim,



  Şarabıma kekrelik, ağu



  Kırmızı dudaklara ve felaket başıma.



  (Dansözler giderler, dışarıdan çığlıklar duyulur.)



  Bu çığlıklar ne, ciğerine işliyor insanın?



  İBLİS



  Çarmıha geriliyor birkaç çılgın,



  Hulyasını kurmuşlar kardeşliğin ve hakkın.



  CATULUS



  İsabet olmuş. Ne diye oturmamışlar evlerinde



  Haz içinde unutarak dünyayı,



  Ne diye karışmışlar başkalarının işine?



  İBLİS



  Dilencinin istediği, kardeşi olmaktır zenginin,



  Değiştir yerlerini, onlar çarmıha gerer seni.



  CATULUS



  Haydi gülelim öyleyse, alay edelim sefaletle, iktidarla



  Şehrimizi kasıp kavuran vebayla,



  Ve Tanrının başımıza getirdiği bütün belalarla.



  (Yeni feryatlar duyulur.)



  ADEM



  (Kendi kendine)



  Rüyada imiş gibi hissediyorum kendimi,



  Çok çok gerilere gidiyorum sesin titreşimiyle,



  Ruhumun görevinin yüce ve soylu olduğu yere-



  Böyle dememiş miydin, Julia?



  HAVVA



  Evet.



  (Bu arada ortalık kararmıştır. Avlunun önünden tibia'lar,
meşaleler ve ah çeken kadınlarla bir cenaze geçer. Herkes
donuk bir sessizliğe gömülür. Bir süre devam eden sessizlikten
sonra.)



  İBLİS



  (Kahkaha atarak)



  Ne oldu, bakıyorum keyifler kaçtı,



  Şarap mı bitti, latife mi tükendi?



  Bu ekşi suratlı beye bile çok geliyor bu durgunluk.



  Yoksa aramızdan biri korkuyor mu dersiniz,



  Yahut da imana mı geldi acaba?



  ADEM



  (Kupasını İblis'e doğru fırlatarak)



  Geber, böyle sanıyorsan eğer.



  İBLİS



  Yeni misafir çağırayım aramıza bari,



  Keyfimiz tazelenir yeni gelenle belki.



  Hey! Hizmetkarlar, derhal çağırın



  Şu meşaleyle ilerleyeni; gelsin,



  Bir kadeh içki ikram edelim.-



  (Açık tabut içindeki ölüyü getirerek masanın üstüne
koyarlar. Tabutun eşliğindekiler arka planda kalır. İblis kadehini
kaldırır.)



  İç bakalım kardeş, yarın bana, bugün sana!



  HİPPİA



  Belki de öpücüğü yeğlersin!



  İBLİS



  Kucakla öp!



  Çal ağzından ölü parasını.



  HİPPİA



  Seni öptükten sonra onu neden öpmeyeyim?



  (Ölüyü öper. Eşlik edenler arasından Havari Petrus ortaya çıkar.)



  HAVARİ PETRUS



  Dur! Vebayı emiyorsun:



  (Hepsi birden yerlerinden dehşetle doğrulurlar.)



  HEPSİ BİRDEN



  Veba - Eyvah - Çekilin!



  HAVARİ PETRUS



  Sen ey sefil, alçak güruh!



  Talih kuşu dururken tepende,



  Tanrıyı, fazileti alayla çiğnedin



  Güneş ışığında yüzen arsız bir sinek gibi -



  Lakin felaket dayanınca kapına



  Tanrının yüce parmağı değince sana,



  Alçakça sinip, pis bir çaresizliğe gömülüyorsun.



  Göklerin cezasının omuzlarına çöktüğünü



  Hissetmiyor musun? Bak, etrafına bak



  Kent yıkılıp yok oluyor, kaba bir yabancı halk



  Çiğniyor altın ekinlerini,



  Dağılıyor düzen. Ne emreden var,



  Ne de söz dinleyen. Haydutluk, cinayet



  Kol geziyor masum ev bark arasında



  Çehreyi solduran dert ve korku bırakarak arkasında.



  Ne gökten, ne de yerden, ne merhamet var, ne yardım.



  Şehvetin sarhoşluğu yetmiyor artık değil mi,



  Gönlünün derinlerinde baş kaldıran



  Ve güzel amaçlara doğru seni beyhude çağıran



  Davetin sözünü külleyip gömmeye.



  Tatmin duymuyorsun artık değil mi,



  Haz, sadece tiksinti uyandırıyor gönlünde.



  Ve endişeyle bakıyorsun çevrene, titriyor dudakların:



  Ama ne çare, eski tanrılara



  İnancın kalmamış, hepsi taşlaşmış.



  (İlahların heykelleri parçalanarak dağılır.)



  İşte toz oluyorlar ve sen yeni tanrı bulamıyorsun



  Seni cüruftan çıkarıp yeniden yüceltecek.-



  Bak etrafına da gör, kentinde



  Vebadan daha korkunç kırım yapan ne;



  Binlerce kişi kalkıyor yumuşacık divanlardan,



  Thebais'in boş meydanlarını



  Vahşi anakhoreta'larla doldurmak için,



  Orada arıyorlar duyarlığını kaybetmiş duyularına



  Heyecan verecek, yüceltecek bir şeyi.



  Ey soysuzlaşmış nesil! Yok olacaksın sen



  Bu dünyanın şimdi temizlenmekte olan sinesinden.



  HİPPİA



  (Masanın önünde yere yığılarak)



  Vay başıma gelenler, ne korkunç, ne müthiş acı,



  Soğuk terler boşalıyor üstümden, orcus'un ateşi -



  Veba, eyvah, veba - ölüyorum!



  Ve aranızdan hiçbiriniz korumuyormusunuz beni,



  O kadar çok hazzı paylaşmıştık halbuki!



  İBLİS



  Bugün sana, yarın bana şekerim.-



  HİPPİA



  Öldürün bari, yoksa tutar bedduam.



  HAVARİ PETRUS



  (Yanına yaklaşarak)



  Beddua etme, kızım, hatta affet-



  Ben korurum seni ve de ulu Tanrı,



  Kutsal sevginin ebedi tanrısı.



  Yücel huzuruna doğru onun,



  İşte bu suyla, her türlü cüruftan temizlenecek ruhun,



  Ve erişeceksin ona.-



  (Masadan aldığı kaptan vaftiz eder.)



  HİPPİA



  Mukaddes peder, rahatladı içim.



  (Ölür.)



  CATULUS



  (Yürümeye başlar.)



  Ben hemen bugün Thebais'e gidiyorum.



  Tiksindim günahkar dünyadan.



  CLUVİA



  Dur Catulus, ben de geliyorum seninle-



  (Çıkarlar.)



  ADEM



  (Düşünerek öne doğru yürür, Havva peşinden gelir.)



  Sen hala burada mısın, Julia, ne işin var söyle,



  Ölümün sevinci öldürdüğü yerde?



  Senin yanın değil mi benim yerim?



  Ah Sergiolus, bilsen, ne kadar soylu



  Duygular bulabilirdin, geçici hazdan başka



  Bir şey aramadığın bu göğüste!- 



  ADEM



  Kendimde de aynı şeyi aramadım mı? Ne kadar yazık oldu!



  Yok olmak sefilcesine, bir hiç gibi



  Ve o zamana kadar da azap çekmek! Ah, eğer varsa Tanrı,



  (Yere diz çökerek ellerini göğe doğru kaldırır.)



  Bizi düşünüyorsa ve hakimiyeti varsa üstümüzde,



  Yeni bir halk yaratsın ve yeni bir ülkü versin dünyaya,



  Yozlaşana yeni kan karışsın böylece



  Ve soylunun, yücelerek çevresi olsun.



  Anlıyorum, eskidi artık



  Bizim olan her şey - ve yenisini yaratmaya



  Gücümüz az. Tanrım, işit beni!



  (Gökteki Gloria üzerinde haç belirir. Dağların ardından,
yanmakta olan şehrin kızıllığı görünür. Tepelerden, barbar gruplar
inmeye başlarlar. Uzaktan ilahi bir musiki duyulur.)



  İBLİS



  (Kendi kendine)



  Sırtımı ürpertiyor biraz bu manzara.



  Ama benim mücadele etmem gereken insan, değil mi ya?



  Benim beceremediğimi, o yapıyor yerime.



  Çok rastladım zaten benzer latifelere.



  Gloria yavaşça kaybolunca



  (Din adına) Kan akıtacak haç kalacak yerine.



  HAVARİ PETRUS



  Rab sesini işitti, -Bak etrafına,



  Soysuzlaşmış dünya yeniden doğmaya başladı.



  Ayı postuna bürünmüş bu barbar savaşçılar



  Yangın ateşi atıyorlar ışıklı şehirlere,



  Çiğniyor atları, geçen yüzyılın ekinlerini



  Ve ahırlarını buluyorlar, terk edilmiş tapınakların



  Duvarları arasında; yeni kan getiriyorlar.



  İncelip tükenen damarlara.



  Ve Roma'nın sirkinde ilahi söyleyenler



  -Kudurmuş kaplan paralarken göğüslerini-



  Yeni ülkü getiriyorlar: Kardeşliği ve



  Bireyin kurtuluşunu;



  Bu ülküler sarsacak dünyayı.-



  ADEM



  Hissediyorum, ah hissediyorum ki ruhun, şişkin yastıklarda



  Kaygısız zevklere dalmaktan başka şeye de ihtiyacı var;



  Yürekteki kanın yavaşça akışının verdiği



  Zevkten başkası nasıl oluyor acaba?



  HAVARİ PETRUS



  O halde hedefin: Tanrıya şan



  Kendine ise emek olsun. Birey özgürdür



  İçinde var olan her şeyi yaratmakta.



  Dinlenecek emir tektir: ve sevgidir o da.



  ADEM



  Haydi savaşa, haydi coşalım öyleyse



  Yeni öğreti uğrunda. Yaratalım yeni dünyayı.



  Bu dünyanın çiçeği: şövalye şerefi,



  şiiri: mihrabın yanında



  Yücelen kadın ideali.



  (Petrus'a dayanarak yürür.)



  İBLİS



  Ah Adem, olmayacak şey coşturuyor seni!



  Ama erkek olana yaraşır ve şerefli şanlıdır da.



  Tanrı beğenir, yüceltir çünkü göğe doğru.



  Şeytanın da gider hoşuna, çünkü umutsuzluğa düşürecektir



  Sonunda.-



  (Ademin arkasından gider.)



  :::::::::::::::::



  YEDİNCİ SAHNE



  (Konstantinopol. Birkaç kentlinin dolaştığı pazar yeri. -
Tam ortasında Patrik'in sarayı. Sağ yanında rahibelerin manastırı,
sol yanı ise koruluk. Olgun erkek çağındaki Adem (Tankred),
diğer şövalyelerle birlikte, Asya'dan dönen Haçlı ordularının
başında, dalgalanan bayraklar ve davul sesleri arasında gelir;
İblis, silahtarı. Akşam vakitleri, daha sonraları ise gece.)



  BİRİNCİ KENTLİ



  İşte gene bir barbar ordu geliyor.



  Kaçalım; kapıları bacaları kapayalım,



  Soyguna heveslenmesinler yine.



  İKİNCİ KENTLİ



  Kaçıralım kadınlarımızı; bu yabani ayak takımı



  İyi tanır sarayların sefahatını.



  BİRİNCİ KENTLİ



  Kadınlarımız da haklarını, galip gelenin.



  ADEM



  Durun, niye kaçıyorsunuz bizden;



  Görmüyor musunuz hepimizi



  Kardeşçesine, tek amaca bağlayan bu kutsal işareti?-



  Götürdük Asya'ya dinimizi,



  Sevginin öğretisini. Bir zamanlar, aralarında



  Selametimizin beşiğinin sallandığı, bugün



  Yabanileşmiş milyonlara inayet olsun diye.



  Sizin aranızda yok mu sevgi?-



  BİRİNCİ KENTLİ



  Çok duyduk biz bu türden demeçleri,



  Ve ardından hemen, ateşler yağdı evlerimize.



  (Kaçışırlar.)



  ADEM



  (Şövalyelere hitaben)



  Görüyor musunuz, işte mel'un meyvesidir bu,



  Bir yığın soyguncunun alçakça birtakım hesaplarla



  Elinde kutsal bayrağı sallayıp



  Halkın tutkusuna adice dalkavukluk ederek



  Hak etmediği yöneticilik mevkiine tırmanmasının.-



  Şövalye dostlarım! Leke düşmemiş namus,



  Tanrıya kutsal övgü,



  Kadınların himayesi ve yiğitlik



  Yazılı oldukça kılıçlarımızda, bize düşer



  Bu mendebur ifriti zaptetmek



  Ve isteğine rağmen, biteviye



  Büyük ve soylu şeyler yapmaya sevk etmek.-



  İBLİS



  Güzel konuşuyorsun, Tankred, ama, ya eğer halk



  İnanmıyorsa artık senin kumandan olduğuna -



  ADEM



  Zafer, ülkünün olduğu yerdedir.



  Ezerim.-



  İBLİS



  Peki, ya eğer onun da ülküsü varsa?



  Alçalır mısın ona o zaman?



  ADEM



  Neden alçalayım?



  Çok daha soylu olmaz mı onu yükseltmek? -



  Payını kıskandığın için yandaş kabul etmemek mücadeleye



  Ne kadar dar yüreklilikse, yandaşın olmadığı için



  Vazgeçmek mücadelenin zor yerinden



  O kadar bayağılıktır.-



  İBLİS



  Bak ama ne hallere düştü



  Roma sirkindeki şehitlerin, uğrunda kurban olduğu büyük ülkü.-



  Ya bireyin kurtuluşu?-



  O şahane kardeşlik!



  ADEM



  Alay etme.- Ah, sanma ki kutsal öğretiyi



  Kavrayamıyorum. Yaşamımın emeli bu.-



  Yapabilir ve yapsın da: kendinde kutsal kıvılcım duyanı



  Ve bize yükselmeyi başaranı, memnunlukla alırız aramıza.



  Tek bir kılıç darbesi, şövalye payesine yüceltir onu.



  Lakin, korumamız gerek, hazinelerini müessesemizin



  Hala kaynamakta olan kargaşaya karşı.



  Ah keşke, keşke gelse o günler,



  O vakit gerçekleşecek halasımız



  Her şey arınıp da yıkılınca engel.-



  Ama kuşku duyardım o günün geleceğinden,



  Eğer bu büyük eseri başlatan



  Bizzat kendisi olmasaydı ulu Tanrının.-



  Dostlarım, gördünüz nasıl karşılandık!



  Gürültülü kentin halkı arasında yetimler gibi kaldık.



  Dinsizler arasında alıştığımız gibi artık,



  Şuradaki korulukta kamp kurmaktan



  Başka yapacak iş kalmadı. Güzel günler başlayıncaya kadar.



  Haydi çıkın yola, ben de geliyorum peşinizden,



  Her şövalye sorumludur kendi kavminden.



  (Haçlılar kamp kurarlar.)



  İBLİS



  Ne yazık, son zamanlarda güzel ülkülerin



  Mahut elma'dan başka ürün vermiyor,



  Dışı kırmızı, ama içi çürük.



  ADEM



  Dur bakalım!



  Soylu hiçbir şeye inanmıyor musun artık?



  İBLİS



  İnansam ne çıkar, soyun inanmadıktan sonra?-



  Denizin dalgaları arasında bir fener gibi



  Ortaya koyduğum şu şövalyelik müessesesi



  Gün gelecek sönecek, yıkılacak yarısı,



  Ve cesur yolcu için çok daha tehlikeli bir kaya olacak



  Hiçbir zaman ışık vermemiş diğer bütün fenerlerden.-



  Yaşayan ve bereket saçan her şey



  Zamanla ölür, uçar ruhu,



  İğrenç bir leş gibi sürdürür yaşamını gövde



  Öldürücü zehirler yayar nefesiyle



  Etrafında gelişen yeni dünyaya.-



  Böyle kalıyor işte bize, geçmiş zamanların;



  Büyükleri.



  ADEM



  Müessesemiz çökünceye kadar



  Belki de kutsal öğretileri etkiler yığınları,



  Tehlike kalmaz o zaman.



  İBLİS



  Kutsal öğretiler.-



  İşte tam da bu kutsal öğretilerdir sizin belanız,



  Tesadüfen keşfettiniz onları:



  Evirip çeviriyor, inceltip sivriltiyor



  Kırk yarıyorsunuz



  Delilik ya da köstek halini alıncaya kadar.



  Egzakt kavramların yeri yoktur zihinde,



  Buna rağmen sizler, bunu arıyorsunuz,



  Belanızı bulana kadar, mağrur insanlar.-



  Bak şu kılıca, bir kıl payı büyük de olabilir



  Küçük de, özü değişmez.



  Sonsuza kadar sürdürebiliriz bunu;



  Peki öyleyse, sınır koyacak olan egzakt nokta nerede?



  Ama duyuların fark ediyor hemen



  Değişiklik, özünde gerçekleştiği anda.-



  Yahu ne diye uğraşıyorum - yoruyor konuşma,



  Kendin baksana biraz etrafına.



  (Birkaç kentli gene ortaya çıkar.)



  ADEM



  Dostlarım, halkım yorgun, sığınacak yer arıyor,



  Hristiyanlığın başkentinde



  Boşa çıkmayacaktır bu isteği her halde.-



  ÜÇÜNCÜ KENTLİ



  İyi, ama sakın



  Dinsizlikten de kötü olan dalalet mezhebinden olmayasın.



  DÖRDÜNCÜ KENTLİ



  Söyle bakalım, hangisine inanıyorsun, Homousion'a mı?



  Yoksa Homoiusion'a mı?



  ADEM



  Anlayamadım.-



  İBLİS



  Görüyorsunuz, şüphesi var; sahte dinli bu da.



  BİRÇOKLARI BİRDEN



  Kaçalım bunlardan, kapanalım evlerimize.-



  Lanet olsun, bunları barındıracak olanlara.



  (Dağılırlar. Patrik, maiyetindekilerle birlikte büyük bir
tantanayla saraydan çıkar; arkalarından, bir grup rahibin gözetiminde,
dalalette oldukları için zincire vurulmuş kişiler gelir; onların
peşinden de askerler ve halk.)



  ADEM



  Şaştım doğrusu! Söylesene bana, hangi hükümdar



  Bu gelen, böylesine kibirli, meydan okurcasına?-



  İBLİS



  Başpatrik. Havarilerin halefi.



  ADEM



  Ya şu yalın ayak yürüyen iğrenç kopuk takımı,



  Hani şu zincirlenmiş kişilere sinsi bir sevinçle



  Ve sahte bir huşu ile eşlik edenler?



  İBLİS



  Hayasız-Hristiyan rahipler takımı.



  ADEM



  Yaşadığım eski dağlarda görmemiştim böylesini.



  İBLİS



  Sonra görürsün; miskin hastalığı, bilirsin



  Yavaş yayılır. Ama dikkat et, sakın tahkir etme



  Bu mutlak faziletli ve tam da bundan ötürü



  Affetmek nedir tanımayan bu takımı.



  ADEM



  Acaba nasıl



  Bir fazilet bu, bunlara özgü olan?



  İBLİS



  Faziletleri: eziyet, nefsinden feragat,



  Yani üstadının çarmıhta başladığı.



  ADEM



  Ama o, bu yolla bir dünyaya halas getirmişti.



  Bu adilerin yaptıkları ise Tanrıya küfür,



  Tanrının inayetini horgören isyancılar gibi.



  Ayı ile savaşta kullanılması kahramanlık sayılan -



  Silahla sivri sineğe saldıran kişi



  Delidir.



  İBLİS



  Peki, ya onlar sivri sineğe



  Ayı niyetine bakıyorlarsa. - Hakları yok mu buna?



  Dünyanın tadını çıkarmak isteyenleri cehenneme yollamaya?



  ADEM



  Görüyorum, Tomas gibi ben de, ve inanmıyorum.-



  Karşı koyacağım bu hayallere.-



  (Patrik'in önüne gider.)



  Aziz peder! Mukaddes mezarın mücahitleriyiz,



  Yorucu yolun yorgunluğunu çıkarmak için



  Bu kentin halkı bizi kabul etmedi bile.-



  Sen ki o kadar ulusun, yardım et davamıza.



  PATRİK



  Oğlum, vaktim yok şimdi ufak işlerle uğraşmaya,



  Tanrıya övgü ve halkın selameti bekliyor beni.



  Dalalete düşenleri mahkum etmem gerek,



  Zehir saçarak her yana, çoğalıyorlar ayrık otu gibi,



  Gerçi aman vermeden yok ediyoruz, ama



  Cehennem durmadan canlandırıp, musallat ediyor onları başımıza.



  Ama sizler ehlisalip iseniz eğer,



  Arabı uzaklarda aramak niye,



  Daha tehlikeli düşman burada dururken.



  Haydi yürüyün köylerine, yok edin onları,



  Öldürün kadınları, ihtiyarları, çocukları. 



  ADEM



  Masumları mı aziz peder, bunu istemezsin her halde.-



  PATRİK



  Yılan da masumdur yavru iken,



  Ya da alınınca zehiri,



  Esirgiyor musun?



  ADEM



  Gerçekten dehşetli bir günah olmalı



  Böylesine müthiş bir öfkeye düşüren



  Sevginin kilisesini.



  PATRİK



  Oğlum!



  Seven, vücudun hoşuna gitmeye çalışan değil,



  -Gerekirse keskin kılıçtan yürüyüp, alevlerden geçerek-



  Ruhu, geri götürüp kavuşturandır, şu sözleri söyleyene:



  Barış değil, savaş getiriyorum dünyaya.- Bu kötü dinliler



  Ekanim-i selase'nin esrarengiz öğretisinde



  Homoiusion ilan ediyorlar,



  Oysa kilise, homousion



  Diyor, dinin maddesi olarak.- 



  RAHİPLER



  Ölecekler! Odun yığınları alev aldı bile.-



  ADEM



   Vazgeçin dostlarım şu i'den



  Daha büyük fedakarlık olur, yaşamı hiçe saymanız



  Mukaddes mezar uğrunda verilecek kahramanca kavgada.-



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Şeytan ayartma, biz gerçek din uğrunda



  Tanrının buyurduğu yerde dökeriz kanımızı.



  BİR RAHİP



  Utanmaz, bir de gerçek dinden söz ediyorsun!



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Rimini Ruhani Meclisi ve daha birçokları



  Bizi desteklemiyor mu?



  RAHİP



  Yanlış yola saptı.



  Ama Nicae ve diğer gerçek dinli



  Ruhani meclisleri bizden yana olmadı mı?



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Onlar taraf tutuyor.- Ne denli küstah bir davranış



  Yarışmaya girmek bizimle. Cevap ver bakalım,



  Tek bir tane kilise başınız var mı



  Arius ya da iki Euseb gibi?-



  RAHİP



  Ya sizin, var mı Athanasius'unuz?



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Hani şehitleriniz?



  RAHİP



  Sizinkilerden daha çok!



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Ama ne şehitler!



  Aldanıp şeytana, cehennemlik oldular.-



  Benden söylemesi, sizlersiniz büyük Babylon,



  Hani Aziz Jan'ın yazdığı şu fahişe



  Yeryüzünden yok olacak olan.-



  RAHİP



  Yedi başlı ejderha, sahte Mesih



  Sizsiniz, Aziz Jan'ın sözünü ettiği



  Reziller, düzenbazlar, şeytanın can yoldaşları.



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Haydutlar, yılanlar, sefihler, doymak bilmezler... 



  PATRİK



  Yeter, çok vakit harcıyoruz, götürün,



  Tanrı uğruna yakılmak üzere odun yığınına!



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Tanrı uğruna, doğru söyledin kötü ruhlu;



  Tanrı uğruna veriliyor kurbanlar.-



  Kuvvetlisiniz, keyfinizin istediğini yapıyorsunuz,



  Ama doğru mu yaptıklarınız, Tanrı verecek hükmü.-



  İşlediğiniz günah saatleri sayılı;



  Ülkü yaşıyor ve parlayan alevin ışığı



  İlerdeki yüzyıllara vuruyor.-



  Gelin dostların, şerefle ölelim!



  DALALET MEZHEBİNDEN BİR İHTİYAR



  Koro halinde



  1. Benim kudretli Tanrım, benim kudretli Tanrım, neden
terk ettin beni, beni muhafaza etmekten, benim ahlarımın sesini
dinlemekten neden uzaklaştın?



  2. Benim Tanrım, sabahtan akşama kadar haykırıyorum,
ama duymuyorsun beni, geceleyin bile huzurum yok benim.



  3. Sen ki kutsalsın--- (XX. Mezamir)



  RAHİPLER



  (Koro halinde)



  1. Benimle davacı olanlardan davacı ol Tanrım ve
benimle mücadele edenlerle mücadele et.



  2. Silahını kalkanını al, yardıma koş.



  3. Mızrağını al, beni rahatsız edenlerin yolunu kes. 
(XXXV. Mezamir)



  (Bu arada Patrik ve yanındakiler çekilirler. Birkaç rahip,
ellerinde kefaret kağıtlarıyla haçlıların arasına karışır.)



  İBLİS



  Neden kesildi sesin soluğun, neden ürperiyorsun?



  Trajedi gibi mi geldi sana? Komedi yanından



  Alıver bak nasıl eğlendirecek.



  ADEM



  Ah, ne olur latife etme! Nasıl olur bir i yüzünden



  Böyle gözleri kapalı gitmek ölüme?-



  O halde yüce ve mükemmel olan ne?



  İBLİS



  Belki de başkasını güldüren.



  Tek kıl payı ayırır bu iki kavramı birbirinden,



  Yürekteki bir sestir, aralarında hükmeden.



  Esrarengiz hakim ise, sempati,



  Ya tanrılaştırır ya da öldürür alayıyla.-



  ADEM



  Nerden gördü gözlerim bu günahı!



  Mağrur bilimde bu hiçten kavgayı,



  Ustaca alınmış bu öldürücü zehiri



  En parlak, en taze çiçekten.-



  Bu güzel çiçeği tanımıştım bir zamanlar,



  Şimdi yasaklanan inancımızın yeşerdiği dönemde.



  Kim mahvetti, suçlu kim?



  İBLİS



  Suçlu, bizzat kendisidir zaferin.



  Yüz ayrı menfaat yaratır ve dağıtır zafer.



  Birleştiren ve şehit isteyen felaket



  Kuvvet verir. Dalalette olanlarda bu var.



  ADEM



  Aslında fırlatıp kılıcımı



  Dönerdim hemen kuzeydeki yurduma 



  Bakir ormanların gölgesinde



  Erkeklik şerefinin ve tertemiz sadeliğin



  Bu yamyassı çağın zehirine kafa tuttuğu yere;



  Eğer gizliden bir ses biteviye fısıldamasaydı



  Bu çağı benim, yeni baştan yaratmam gerektiğini.



  İBLİS



  Boşuna gayret! Zira birey asla



  Çağına üstün gelemez.



  Çağ bir akımdır, sürükler ya da batırır,



  Birey, yüzücüsüdür onun, yöneticisi değil.-



  Tarihin, büyükler diye kaydettikleri,



  Etkisi olanlar yani, çağlarını anladılar; -



  Yeni kavramlar doğurmadılar.



  Horoz öttüğü için tan ağarmaz,



  Tan ağardığı için öter horoz.-



  Orada, ayaklarında prangayla gidenler



  Şehit olmaya, çevrelerinde alay.



  Önlerinde tek bir insan izi görüyorlar,



  Aralarında yeni düşünce ışıyor;



  Kendilerinden sonra gelecek olanların, sokağın havasıyla



  Dertsiz, teneffüs edecekleri şeyler için şimdi onlar ölüyorlar.



  Haydi vazgeçelim bunlardan; sen biraz baksana taburuna,



  Şu pis rahipler ne diye dolaşıyorlar orada,



  Ne rezillikler yapıyor, ne palavralar atıyorlar



  Ellerini kollarını çılgınca sallayarak.-



  Dinleyelim bakalım, ne diyorlar.



  BİR RAHİP



  (Oraya sokulan haçlılar arasında) -



  Alın kahramanlar, alın!



  Alın, tövbe öğretisini alın



  Rehber olarak her kuşkunuza karşı;



  Bu öğretecektir size, katilin, sefihin,



  Kilise hırsızı ve yalancı tanığın



  Cehennemde kaç yıl çile dolduracağını.



  Ve gene öğretecektir sizlere, bir yıllık cezanın bedelini



  Zenginin yirmi küsur, fakirin ise



  Üç adet solidi ile ödeyebileceğini.



  Ödeme gücü olmayanlar için ise



  Birkaç bin adet kırbaç darbesinin yeteceğini.



  Alın, bu değerli kitabı alın!-



  HAÇLILAR



  Buraya da!- Bize de verin, aziz peder!-



  ADEM



  Eyvahlar olsun, satıcı kötü, ama müşteriler ondan da berbat.



  Çek kılıcını, darmaduman et bu iğrenç pazarı!



  İBLİS



  (Müşkül durumda kalarak)



  Affet, bu rahip benim eski ahpabım.



  Hem ben bu dünyadan nefret de etmiyorum,



  Tanrıya övgü olunca rağbete,



  Ben de rağbette oluyorum onunla birlikte.



  Sadece sen biraz aşağıda kaldın.



  (Havva (İzora) ve nedimesi Helene, çığlıklar atarak
Adem'e doğru koşmaya başlayınca peşlerinden kovalayan
birkaç haçlı asker, hemen kaçar.)



  HAVVA



  (Olduğu yere yığılarak)



  Kurtar beni yiğit!-



  ADEM



  (Kolları arasına alarak)



  Kendine gel, ah, soylu kadın,



  Burada kimse dokunamaz sana. -Aç güzel gözlerini.



  Ne kadar da büyüleyici! -Acaba ne geldi başına?



  HELENE



  Doğayı seyre çıkmıştık



  Gölgeli ağaçları arasında bahçemizin.



  Taze çimenlere oturmuş her şeyden habersiz



  Bülbülü dinliyor, ona eşlik ediyorduk ki



  Birden, vahşi ışıltılarla parlayan



  Bir çift göz gördük çalıların ardından.



  Korkup kaçmaya başladık, peşimizden



  Soluyarak, gürültülü adımlarla kovalayan dört haçlı



  Tam yakalıyordu ki, sana eriştik.



  ADEM



  Bilmiyorum, dilesem mi acaba uyanmanı;



  Ya terk ediverirsen beni, rüya misali?



  Nasıl da ruhlaşabilir vücut böyle,



  Nasıl bu kadar soylu, bu kadar tapılacak olabilir?-



  İBLİS



  Ruhlaşmış vücut! - Bak, doğrusu felek



  Daha iyi ceza bulamazdı sevdalının



  Çılgınlıklarına; Gerçekleştirseydi eğer



  Onun sevdiğine söylediği her şeyi.-



  ADEM



  Seni bir zamanlar tanımıştım gibi geliyor bana,



  Tanrının ayakları dibinde beraberdik galiba.



  İBLİS



  Çok rica ederim, şunu unutma asla:



  Ne kadar eğlenceliyse aşk, iki kişi baş başayken



  O kadar tatsız gelir üçüncü kişiye.



  ADEM



  Gözlerini açtı- gülümsüyor, şükürler olsun Tanrıya!



  HAVVA



  Kurtardın beni şövalye, söyle nasıl teşekkür edeyim sana?



  ADEM



  Dudaklarından çıkan bu söz, en büyük mükafat değil mi?



  İBLİS



  (Helene'ye hitaben)



  Pek cılız bu mükafat, ya bana bu da mı yok?-



  HELENE



  Benim sana niye şükran borcum olsun?



  İBLİS



  Ne ya, soylu şövalyenin



  Seni de mi kurtardığını sanıyorsun? Amma beğenmişsin kendini!



  Şövalye olunca küçük hanımı kurtaran



  Elbet silahtarı olacaktır nedimesinin imdadına koşan.



  HELENE



  Sanki ne kazandım? Şükran duysam, 



  Aynı felaket gene bulacak beni.



  Duymasam, çilem aynı.-



  Çirkin de değildi hani, bizi kovalayan dört haçlı.



  ADEM



  Nereye götüreyim seni hanım, emret!



  HAVVA



  Hemen önümüzde duruyor, Manastırın kapısı.



  ADEM



  Manastır mı dedin? Eyvah, ama kapısı



  Umudumun önünde kapanmayacak değil mi?



  Bir hatıra ver bana, takayım bu haça



  Ki görevimde savaşa çağırdıkça beni



  En güzel rüyalarıma getirsin hayalini.



  Bıkmayayım beklemekten; sonunda,



  Mücadelemin karşılığını alacağım uzun yılların geçmesini.-



  HAVVA



  Al bu kurdeleyi.-



  ADEM



  Bu kapkara kurdeleyi mi?



  Ah hanım! Umut istiyorum ben, keder değil, umut.



  HAVVA



  Bu benim işaretim; veremem başkasını.



  Manastır duvarları arasında yeşermez umut.



  ADEM



  Sevda da yeşermez. Ama senin olduğun yerde



  İmkan var mı olmamasına sevdanın!



  Giysin gösteriyor daha rahibe olmadığını.



  HAVVA



  Sorularınla daha fazla üzme beni,



  Kederleniyorum gördükçe derdinin arttığını.-



  İBLİS



  Bu duvarlar seni de mi hapsedecek?



  HELENE



  Elbette ya, ama denize atılmayacak anahtarı.



  İBLİS



  Çok yazık - güzel bir şiir döktürecektim doğrusu



  Bu acıklı olay üzerine.-



  HELENE



  Çekil önümden, düzenbaz!



  İBLİS



  Neden? Büyük ülkü olmaz mı,



  Denizin dibine dalmak, anahtarının uğrunda?



  HELENE



  Bunu istemiyorum senden.



  İBLİS



  Gidiyorum hemen,



  Yiyip yutsun beni diplerin canavarı.



  HELENE



  Dün, geri dön, öleceğim korkudan-



  İyisi mi, pencereye koyarım anahtarı.-



  ADEM



  Bari adını bağışla,



  Dualarıma ne ilave edeceğimi bileyim



  Senin için yakarırken Tanrıya;



  Madem izin vermedin matemini paylaşmama kaderinin.



  HAVVA



  Adım İzora. Ya seninki şövalye?



  Dua etmek daha çok yakışır manastırdaki bakireye.



  ADEM



  Benimkisi Tankred.



  HAVVA



  Tanrıya emanet ol, Tankred!



  ADEM



  Ah İzora, bu kadar çabuk terk etme beni,



  Yoksa lanetlerim, ilk kez



  Vedalaşmak üzere söylediğin ismi.-



  Çok kısa sürdü bu an, rüya için bile kısa;



  Böyle esrarengiz kalırsan nasıl devam ettirebilirim,



  Ve kaderinin değerli iplikleriyle



  Nasıl işleyebilirim?-



  HAVVA



  Dinle öyleyse başımdan geçenleri.



  Babam da mukaddes mezarın mücahidi idi.



  Bir gece yarısı vahşi düşman baskın verince



  Kampına, naralar atarak, her türlü silahla,



  Kurtulmaya umut kalmadığını görüp



  Yemin etmiş Meryem Ana'ya



  Geri dönebilirse eğer, henüz bir çocuk olan beni



  Ona adayacağına.



  Geri döndü; şimdi ben kendimi İsa'ya hasrederek



  Yerine getiriyorum adağı.



  ADEM



  Ah, aziz Meryem Ana!



  Sen ki temiz sevgiyi tecessüm ettirensin,



  Nasıl oldu da gitmedi gücüne



  Faziletlerine günah damgasını vuran,



  Ve göklerin merhametini lanete çeviren



  Böyle günahkar bir yemin.-



  HELENE



  Ya sen, benim kaderimi öğrenmek istemiyor musun?



  İBLİS



  Sen söylemeden de biliyorum: sevdin, aldandın,



  Yeniden sevdin, bu sefer sen aldattın.



  Bir daha sevdin - bıktın yiğidinden;



  Ve şimdi boş kalbin yeni konuk bekliyor.-



  HELENE



  Amma garip! Şeytan mısın, nesin?



  Ama, kalbimin şimdi boş olduğunu düşünecek kadar



  Mütevazı olduğunu sanmamıştım senin. 



  İBLİS



  (Adem'e hitaben)



  Çabuk ol paşam! Sen bir türlü vedalaşamıyorsun,



  Ben ise, zaferime engel olamıyorum.



  ADEM



  İzora, her bir sözün ağu oluyor yüreğime.



  Bu zehiri tatlılaştırır, ah ne olur, bir busenle.



  HAVVA



  Bunu nasıl dilersin benden şövalye - duydun yeminimi.



  ADEM



  Ama benim seni sevmem, yasak değil her halde?



  HAVVA



  Sen mutlusun, ya ben nasıl unutacağım seni?



  Tankred, gidiyorum; tükeniyor kuvvetim.



  Tanrıya emanet ol - buluşuruz göklerde.



  ADEM



  Tanrıya emanet ol. Bu günün anısı kalacak benimle.



  (Havva manastıra girer.)



  HELENE



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Seni korkak seni - her şeyi ben mi yapayım yani?



  (Eski haline dönerek)



  Anahtar pencerede olacak, denizde değil.



  (Havva'nın peşinden gider.)



  ADEM



  (Kendine gelerek)



  Haydi gidelim öyleyse!-



  İBLİS



  Geçmiş ola - bitti artık.-



  Bak ne çılgın bir soy seninkisi,



  Kah hayvanca ihtirasına araç sayar kadını



  Ve kabalaşan ellerle siler süpürür.



  Şiirin çiçek tozunu çehresinden,



  Kendi kendisini mahrum ederek



  Aşkının en zarif çiçeğinden.-



  Kah ilahlaştırıp mihraba yerleştirir,



  Paralanır uğrunda, boşuna didişir,



  Kısır busesi solup dökülene kadar.-



  Neden kadını, kadın olmanın yüklediği görevlerin



  Kendisine özgü çevresinde bakarak sayamıyor?



  (Bu arada ortalık iyice kararmıştır. Ay tepede. İzora ve
Helene penceredeler.)



  HAVVA



  Ne kadar arzuyla baktı bana, nasıl titredi,



  Ah bu yiğit erkek titredi önümde,



  Ne var ki bana emreden, kadınlık fazileti ve imandır,



  Kutsal kurban olarak öleceğim burada.



  HELENE



  Hayret, ne kadar çılgın bizim cinsimiz!



  Vazgeçerse eğer ön yargılardan,



  Hayvancasına koşuyor haz peşinden,



  Sıyırıp atarak izzetinefsini



  Alçalıp debeleniyor çamurda.



  Vazgeçmezse eğer, kendi gölgesinden bile korkup



  Kısır güzelliğini solmaya terk ediyor,



  Hem kendisini hem başkasını mahrum ederek hazdan.-



  Neden olmuyor ikisinin arası? Yani ne zararı olur



  Ufak bir serüvenin, sevecen ve adaba uygun küçük bir



  İlişkinin, aklım almıyor.



  Kadın da sadece ruhtan ibaret değil ki.



  HAVVA



  Helene, baksana dışarı, orada mı hala?



  Her halde gidemez o kadar kolayca.



  Bir kerecik daha işitsem sözlerini.



  ADEM



  (İblis'e hitaben)



  Bakıver etrafa, pencerede değil mi acaba,



  Ardımdan bir kerecik olsun bakmıyor mu?



  Bir kere daha görsem güzel endamını.-



  İzora! Ah darılma, burada olduğum için hala.



  HAVVA



  İkimiz için de daha hayırlı olacak burada durmaman.



  Kırılan kalp çabuk kaynar,



  Ama yeniden kırarsak, ağrır yeniden.-



  ADEM



  Korkmuyor musun, muazzam bir yürek gibi



  Sevdayla çarpan ve aşkın sadece bize yasaklandığı



  Sensiz geceye böylece bakmaktan.



  Korkmuyor musun, sihrine kapılacağından?-



  HAVVA



  Ben de duyuyorum hepsini bunların, uçucu bir rüya gibi,



  Belki de göklerden geliyor bu dünyaya;



  Güzel bir nağme yayılıyor havanın dalgalarında,



  Binlerce meleğin, kardeşçe öpücüklerle



  Gülümsediğini görüyorum -her yaprak kümesinin ardından.



  Ama artık bizimle konuşmuyorlar, Tankred.-



  ADEM



  Neden, niçin? Bu lanet duvar mı engel olan?



  Ben ki o kadar istihkam aldım dinsizin elinden,



  Bu engeli mi aşamayacağım?-



  İBLİS



  Aşamazsın ya, çağın ruhu koruyor çünkü;



  Ve senden daha güçlü.



  ADEM



  Kim demiş onu!



  (Arka planda odun yığınından yükselen bir ateşin aydınlığı
görülür.)



  DALALET MEZHEBİNDEN OLANLAR



  (Uzaktan koroyla)



  21. Benim ruhumu silahtan, benim vücudumu itlerin
elinden koru.



  22. Kurtar beni aslanların ağzından ve gergedanların
boynuzlarına karşı beni dinle.



  (23. İnsan kardeşlerime senin adını ilan ediyorum;
cemaatlerin ortasında sana övgü düzüyorum.)



  HAVVA



  Tanrım, günahkar ruhlarını affet onların!-



  ADEM



  (Ürpererek)



  Ne korkunç bir şarkı bu!



  İBLİS



  Bu, sizin düğün şarkınız.



  ADEM



  Ne olursa olsun, korkmayacağım,



  Senin uğrunda her şeye karşı koyacağım.



  RAHİPLER



  (Uzaktan koroyla)



  26. ... bana karşı gelenler sefilliğin ve hakaretlerin en
büyüğüne maruz kalsınlar.



  27. Benim hak yolumu isteyenler neşelensinler ve
sevinsinler ve şunları her zaman tekrar etsinler: Tanrı uludur,
kullarına merhametlidir.



  (Bu arada manastırın kapısına kadar varmış olan Adem,
yukarıdaki koro başlar başlamaz durur; kulede baykuş öter;
havada cadılar dolaşmaya başlarlar; kapının hemen önünde,
yerden çıkan bir iskelet tehdit ederek Adem'in önünde durur.)



  HAVVA



  (Pencereyi çarparak)



  Yardım et, Tanrım!



  İSKELET



  Bu kutsal eşikten çekil!



  ADEM



  Sen kimsin hortlak!



  İSKELET



  Ben hazır ve nazır



  Olacak olanım, her busende, her kucaklamanda.



  CADILAR



  (Kahkahayla)



  Tatlı ekersin, buruk olur meyvesi.



  Güvercin yavrusu yanında yılan çıkar kuluçkadan,



  İzora, seni çağırıyoruz!-



  ADEM



  Ne acaip şeyler!



  Sizler mi değiştiniz, yoksa ben mi değiştim?



  Gülümsediğiniz anda tanıdım sizleri.



  Hangisi gerçek, hangisi rüya şimdi?



  Büyünüz bağladı elimi kolumu.-



  İBLİS



  Tesadüfen ne hoş bir topluluğa karıştım.



  Ne kadardır bekliyordum bu bahtiyarlığı,



  Bu terbiyeli cadılar takımı



  Çıplak perileri - her şeye rağmen-



  Yüzsüzlükte fersah fersah aşarlar.



  Bu eski omuzdaş, bu korkunç ölüm,



  Katı fazileti yozlaştırarak



  Ademoğlunu tiksindirir bundan.



  Selam olsun hepinize! Yazık ki vaktim yok



  Aranızda bütün gece gevezelik etmeye.-



  (Hayaletler kaybolur.)



  Tankred, kalk haydi, Tankred! Sevgilin kapattı



  Pencereyi; Gece yarısı ne duruyoruz burada?



  Romatizma ağrıları olacak mükafatın.



  Helene de nerdeyse gelir, ne yaparım o zaman?



  Sevişecek değil ya şeytan,



  Gülünç olur kıyamete kadar



  Ve kendisi yok eder o zaman kudretini.



  Hayret doğrusu, insanoğlu yanıp tutuşarak



  Kendini bitiriyor sevda yolunda,



  Eline geçen ezinç yalnızca. Şeytan ise buzdan kalbiyle



  Kendini son anda güç kurtarabiliyor.



  ADEM



  Haydi İblis, götür beni, yeni bir oluşa!



  Mukaddes ülküler uğrunda giriştim savaşa,



  Aşağılık anlayışta melanet buldum.



  Tanrıya övgü olsun diye kurban ediyorlar insanı.



  İnsana gelince; yozlaşmış; dolduramadı ülkümü.



  Sevda duygularını daha soylu kılmak istedim,



  Günah damgasını vurdular hazza;



  Şövalye fazileti, dedim; hançerledi beni yüreğimden.



  Gidelim buradan yeni dünyalara;



  Yeterince gösterebildim değerimi,



  Savaşmasını da bildim, vazgeçmesini de.



  Alnım açık terk edebilirim yerimi.-



  Hiçbir şey heyecanlandırmasın artık beni,



  Canı istediği gibi dönsün dünya,



  Çalışmayacağım artık tekerleklerini düzeltmeye.



  Aldırmadan bakarak tökezlemelerine.



  Yoruldum, -dinlenmek istiyorum-



  İBLİS



  Dinlen öyleyse. Ama doğrusu inanmıyorum,



  Ruhunun, bu yerinde durmayan kuvvetin



  Seni rahat bırakacağına. Adem, gel peşimden!



  :::::::::::::::::



  SEKİZİNCİ SAHNE



  (Prag İmparator Sarayı'nın bahçesi. Sağ yanda çardak,
sol yanda Rasathane. Rasathanenin önünde Kepler'in yazı
masasının, sandalyesinin, astronomi araçlarının bulunduğu
geniş bir balkon; Kepler'in yakın iş arkadaşı olan İblis, balkonda.
Bahçede saray adamları ve hanımlar dolaşıyorlar; aralarında
Kepler'in eşi Borbala (Havva) da var. - İmparator Rudolf, Kepler'le
(Adem) konuşmaya dalmış. Arka planda, dalalet mezhebinden
birinin yakıldığı ateşin alevleri görülüyor. Akşam vakti,
daha sonraları ise gece. İki saray adamı önden geçiyorlar.)



  BİRİNCİ SARAY ADAMI



  Kim yanıyor orada gene,



  Dalalet mezhebinden biri mi, yoksa cadı mı?



  İKİNCİ SARAY ADAMI



  Bilmiyorum.



  Modası geçti artık, ilgilendirmiyor,



  Odun yığınının etrafına ayak takımı toplanıyor yalnız,



  Onlar da sevinç çığlıkları atmıyorlar artık,



  Sessizce bakıyorlar, kendi kendilerine bir şeyler mırıldanarak.



  BİRİNCİ SARAY ADAMI



  Benim zamanımda bayram sayılırdı böyle bir olay,



  Saray halkı, soylular hep toplanırdık.



  Bak, ne hale geliyor, güzel günler.-



  (Giderler.)



  İBLİS



  Böyle serin akşamlarda iyi geliyor bu ateş,



  Sahi, ne kadardır ısıtmamıştı.



  Ama korkarım sönecek birazdan.



  Ama erkekçesine bir kararla söndürülerek değil,



  Yerini, yeni fikirlere bırakarak da değil,



  Sadece, bu umursamazlık çağında bulunmadığı için



  Korlara yeni odun atacak kimse,



  Üşümek düşüyor bana.- Her büyük düşüncenin düşüşü,



  Böylesine bayağıca oluyor işte.-



  (Rasathanenin kulesine girer.)



  Rudolf ve Adem ön plana gelirler



  RUDOLF



  Zayiçemi hazırla, Kepler!



  Gece kötü rüyalar gördüm, dehşete düştüm,



  Ne diyor acaba yıldızımın kıranı?



  Uğursuz bir işaret belirmişti halesinde



  Geçen sefer de, yılanın tam tepesinde.



  ADEM



  Baş üstüne efendim, hazırlarım hemen.



  RUDOLF



  Hele şu buhranlı günler geçsin bir kere



  Başlarız yeniden büyük esere,



  Hani başarısız kalmıştı geçenlerde



  İhtiyarın damarına gençlik akıtacak



  Ve gri cevheri asilleştirecek şey.



  ADEM



  Hay hay, haşmetli efendim.



  RUDOLF



  Bir şey daha var!



  Hakkında kötü söylentiler dolaşıyor sarayda,



  Yeni öğretilere bağlanmışsın güya,



  Kilisenin konumunu eleştiriyormuşsun;



  Hele şimdi, anan olacak o pis cadı



  En ağır suçlamayla zindanda iken,



  Şüphelenmek yerinde olur senden de,



  O kadar inatla, yorulmaksızın



  Onu kurtarmaya çalıştığına göre.



  ADEM



  Ama, haşmetli efendim, oğluyum onun!



  RUDOLF



  Gerçek anan, kutsal kilisedir oğlum.



  Vazgeç dünyayla uğraşmaktan, kalsın böylece,



  Düzeltmeye kalkışma acemicesine.-



  Boğmuyor muyum seni nimetlere



  Biliyorsun, bir meyhaneciydi baban,



  Oysa sayemde tartışılmıyor soyluluğun senin,



  Ama az dert çıkarmadı başıma.



  Yükselttim seni tahtıma, ancak bu sayede



  Kavuştun güzel Müller Borbala'ya



  İşte bunun için, oğlum, tekrarlıyorum, dikkatli ol.



  (Gider. Adem, düşüncelere dalmış halde, balkonun basamaklarında
durur. İki saray adamı ön plana geçer.)



  ÜÇÜNCÜ SARAY ADAMI



  Bak, astronom dalmış yine düşüncelere.



  DÖRDÜNCÜ SARAY ADAMI



  Kıskançlık biteviye kemiriyor zavallıyı,



  Ne yapsa boş, alışamıyor bir türlü yeni çevresine;



  Köylü kabalığı sırıtıveriyor içinden.



  ÜÇÜNCÜ SARAY ADAMI



  Kavrayamıyor bir türlü: gerçek şövalye



  Kadına ilahmışçasına tapar ve



  Hazırdır uğrunda kanını dökmeye



  İftiraya uğrarsa eğer namusu.-



  Oysa o, iltifatlarda art niyetten kuşkulanıyor.



  HAVVA



  (Başka bir grupla gelerek iki saray adamına katılır, elindeki
yelpazeyle ikinci saray adamının omzuna gülerek vurur.)



  Aman yapma, şövalye - Allah aşkına! İnsaf eyle,



  Şakaların öldürecek beni gülmekten.-



  Bak şu iki beye, ne dehşetli ciddi.-



  Yoksa sizler de mi müptelası oldunuz



  Yenileşme ruhu belasının?



  Çekilin, gözüm görmesin sizi! Tahammül edemiyorum



  Böylesine huysuz ve kasvetli bir zihniyetle



  Bize çok görüp bu parlak ve rahat dünyayı



  Yenisini düşleyenlere.



  ÜÇÜNCÜ SARAY ADAMI



  Bu suçlama bize ait değil, hanımefendi,



  Kim arzular böyle bir çevredeyken değişikliği?



  BİRİNCİ SARAY ADAMI



  Ama, yanılmıyorsam eğer, orada duruyor



  Çehresinde böyle karanlık belirtiler görünen bir erkek.



  HAVVA



  Zavallı kocam mı? - Allah için beyler,



  Böyle bir şüpheyi ona yakıştırmayın önümde.



  Kutsal bağla bağlıyım kendisine.-



  Hasta o. - Çok hasta. -



  İKİNCİ SARAY ADAMI



  Bu ışıklı gözlerin hastası olmasın sakın?



  ÜÇÜNCÜ SARAY ADAMI



  Sahi, kimsenin cesaret edemediğini o yapar da



  Kıskanç şüphesiyle tahkir eder mi acaba?



  Ah keşke kavalyen olsaydım da



  Küstahın suratına çarpsaydım eldivenimi.



  (Bu arada Adem'e yaklaşırlar.)



  Aman üstat! Ne iyi oldu da buluştuk



  Malikaneme gitmek istiyorum,



  Havalar nasıl olacak?



  BİRİNCİ SARAY ADAMI



  Ben gene



  Oğlumun yıldızına baktırmak istiyorum.



  Dün gece yarısından sonra geldi dünyaya.



  ADEM



  Sabaha ikisi de hazır olur, beyler.



  DÖRDÜNCÜ SARAY ADAMI



  Millet dağılıyor, gidelim biz de.



  ÜÇÜNCÜ SARAY ADAMI



  Merdiven burada - İyi geceler, hanımefendi!



  (Fısıldayarak)



  Bir saat sonra.



  HAVVA



  (Fısıldayarak)



  Çardağın altında.



  (Yüksek sesle)



  İyi geceler, beyler. -Gel sevgili Jan!



  (Herkes gider. Adem ve Havva balkona çıkarlar. Adem
koltuğa çöker, Havva önünde durur. Ortalık giderek kararır.)



  HAVVA



  Jan, paraya ihtiyacım var.



  ADEM



  Beş param kalmadı, hepsini tükettin çoktan.



  HAVVA



  Ben hep ihtiyaç mı çekeceğim yani?



  Saray hanımları tavus kuşları gibi süslü,



  Önlerine çıkmaktan utanıyorum inan.



  Hani bir saray adamı



  Yaklaşıp da yanıma, gülümseyerek söyleyince



  Kraliçenin ben olduğumu aralarında,



  Utanıyorum senin hesabına



  Kraliçeyi böyle gezdirdiğin için sarayda.



  ADEM



  Gece gündüz demeden çalışmıyor muyum?



  Senin için pazara çıkardım bilgimi, kirletiyorum,



  Faydasız birtakım hava tahminleri,



  Zayiçeler yaparak gizliyorum



  Ruhumun idrak ettiğini,



  Ve iyi biliyorum ilan ettiğimin sahte olduğunu.



  Yüzüm kızarmalı aslında. Çünkü daha kötü oldum



  Sibil'lerden; onlar inanıyorlardı kehanetlerine,



  Ben inanmıyorum.



  Buna rağmen, hatırın için katlanıyorum,



  Ne geçiyor elime günahımın karşılığında?



  İnan, bana hiçbir şey lazım değil bu dünyada,



  Sadece gece ve yanıp sönen yıldızlar,



  Sadece kainatın esrarlı ahengi,



  Üst tarafı senin olsun.- Ama anla sen de



  Çoğunluk boş, imparatorun kasası,



  İstek çok, ödemeler düzensiz yapılıyor.



  Gene senin olacak, sabahleyin alacağım.



  Buna rağmen hala nankörlük ediyorsun, bu, acı geliyor bana.



  HAVVA



  (Ağlayarak)



  Başıma kakıyorsun yaptığın fedakarlıkları,



  Peki ya ben, yeter derecede fedakarlık yapmadım mı



  Senin için? Ben, soylu bir evin kızı



  Ne idüğü belirsiz mevkiine bağladım geleceğimi;



  Benim sayemde girmedin mi



  Daha yüksek tabakaya? Nankör, inkar etsene.-



  ADEM



  Fikir, bilim, ne idüğü belirsiz mevki mi oluyor?



  Bulanık bir köken mi



  Gökten alnıma inen ışın?



  Bunun dışında soyluluk nerde var?



  Sizin soylu dediğiniz, çok sürmeyen,



  Ruhsuz, mecalsiz bir kukla,



  Ama benimkisi ebediyen genç, kuvvetli.-



  Ah sen, eğer anlayabilsen beni,



  Eş olsa ruhun benimkine,



  İlk kucaklayışında sandığım gibi,



  Övünürsün benimle ve aramazsın



  Bahtiyarlığı, çevremden başka yerde;



  Ve sen de tatlı olan her şeyi savurup



  Dünya alem önüne, acı olanları



  Ayırmazsın aile ocağına.-



  Ah bilsen, ne uçsuz bucaksızdı sana olan sevgim!



  Şimdi de seviyorum; ama bu sevgi acılı



  Ve yüreğime akan bal, ağulu.



  Ağırıma gidiyor bilmek ne kadar soylu olabileceğini yüreğinin



  Eğer kadın olabilsen; lakin bir hiç yaptı seni



  Kadını kukla-ilah sayan kader.



  Şövalye çağı ilah gibi tapmıştı oysa.



  Ve o zaman inanmışlardı da buna. Büyük zamanlardı o zamanlar.



  Şimdi inanmıyor kimse artık; zaman, cüce zaman,



  Ve sadece günahları örtüyor kukla-ilahlık.-



  Ayrılırdım senden, söker atardım kalbimi



  Açılsa da, belki kavuşurdum huzura,



  Sen de mutlu olurdun bensiz;



  Ne var ki, gene çıkıyor karşımıza var olan düzen:



  İtibar - kilisenin sözü,



  Birlikte katlanmaktan başka çaremiz yok, mezara kadar.



  (Başını ellerine gömer. Havva, duygulanarak okşar.)



  HAVVA



  O kadar acıklı yanından atma, Jan'ım,



  İleri geri konuşsam da bazen,



  Üzmek istemiyorum seni.



  Ama kabul et sen de, saray öyle harikulade



  Ve hanımları öylesine gururlu ve alaycı ki,



  Ne yapabilirim ben onlara karşı?



  Söyle, dargın değilsin bana, değil mi?-



  İyi geceler - sabaha unutma parayı.



  (Basamaklardan bahçeye iner.)



  ADEM



  Ne hayret edilecek bir karışımı kadın,



  Kötünün ve soylunun; zehirden ve baldan yoğrulmuş.



  Neden cezbediyor buna rağmen? Çünkü iyi olan tarafı ona özgü,



  Suçu ise, onu doğuran çağa.



  Hey dostum!



  (İblis elinde lambayla gelir, lambayı masaya koyar.)



  İBLİS



  Emret, üstadım!



  ADEM



  Hava ve doğum kehanetine



  İhtiyacım var; hazırla hemen.



  İBLİS



  Elbette yaldızlı ve parlak olsun değil mi?



  Katı gerçeğe kim para verir ki!



  ADEM



  Ama hiç inanılmayacak gibi de olmasın.



  İBLİS



  Öylesini istesem de uyduramam,



  Öfkelenirler analar babalar,



  Her yeni doğan çocuk Mesih değil mi,



  Ailenin başına konan parlak yıldız,



  Çok daha sonraları çıkacak ortaya malum edepsiz.



  (Yazar)



  (Bu arada Havva çardağa varır. Üçüncü saray adamı
önüne çıkar.)



  ÜÇÜNCÜ SARAY ADAMI



  Ne kadar beklettin, zalim.



  HAVVA



  Ne o, çok büyük fedakarlık mı oldu sana artık



  Gecenin serin rüzgarını göğüslemek,



  Oysa ben, iyi ve soylu bir eşe ihanet ediyorum,



  Göklerin lanetini, dünyanın yargısını



  Üstüme çekiyorum, anladın mı, şövalye?



  SARAY ADAMI



  Haydi canım! Göklerin laneti, dünyanın yargısı



  Bu karanlık çardağın sırrına erişemez.



  ADEM



  (Düşünceli)



  Çağ istedim; hiçbir şey uğrunda kavga verilmeyecek



  Toplum düzeninin alışılmış izini



  Bu takdis edilmiş ön yargıyı



  Kimsenin bozamayacağı bir çağ;



  Rahatça ve yüzümde umursamaz bir gülümsemeyle



  İyileşmeye bırakabilmek için uzun süren savaşlarımın yaralarını



  Geldi çağ; ama neye yarar, bu yürekte



  Ruh var oldukça - Gafil insanın göklerden



  Kazandığı bu acılı, kutsal miras-



  Yerinde durmuyor ki, rahat vermiyor ki,



  Mücadeleye kalkıyor tembelce bir hazla.-



  Hey ahpap! Şarap getir, fena halde titriyorum,



  Buz gibi bir dünya bu, ateşlemek gerek biraz.



  Bu cüce çağda tek yolu bu, heyecanlanmanın,



  Ve de pislikle dolu topraktan kurtulmanın.-



  (İblis şarap getirir. Adem, sahne bitinceye kadar şaraptan
yudum yudum içer.)



  Ah, uçsuz bucaksız büyük gök! Aç, önümde aç



  Esrarengiz ve kutsal kitabını;



  Bırak göreyim kanunlarını,



  O zaman unuturum çağımı ve etrafımdaki her şeyi



  Sen ebedisin, bunların hepsi fani



  Sen yüceltiyorsun, bunlar ise batırıyor insanı.



  SARAY ADAMI



  Oh Borbala, ah bir benim olsan!



  Tanrı çağırıverse yanına kocanı,



  Göğü daha iyi kavrayabilsin diye,



  Sağlığında hep onunla uğraşmadı mı?



  HAVVA



  Sus, şövalye; öyle acırım ki o zaman zavallıya,



  Gözyaşlarım arasında, buse bile düşmez sana.



  SARAY ADAMI



  Latife ediyorsun



  HAVVA



  Asla! Söylediğim gerçek.



  SARAY ADAMI



  Kimin aklı erer bu esrarengiz mizaca?



  Borbala! Sen sevmiyorsun beni.



  Peki söyle, eğer sürselerdi beni, fakir olsaydım



  Ne yapardın acaba bu kulun için?-



  HAVVA



  Sahi, hiç düşünmedim, bilemem bunu şimdi.



  ADEM



  Ah, gelecek mi o çağ acaba? Bu katı umursamazlığı



  Eritecek olan, ve zamanını aşmış bu eski püskü yığınına



  Yepyeni bir enerjiyle karşı çıkacak olan



  Bir hakim gibi cezalandıracak ve yüceltecek olan çağ.



  (Ayağa kalkar, sendeleyerek balkonun kenarına gider.)



  Büyük araçlara başvurmaktan çekinmeyecek,



  Gizli kalmış sözü söylemekten korkmayacak,



  Ve muazzam bir çığ gibi



  Mukadder yolda ilerleyecek olan



  Ve belki de onu söyleyeni de ezecek olan çağ.



  (Marseillaise'in melodisi duyulur.)



  Oh, duyuyorum, duyuyorum geleceğin şarkısını,



  Buldum, yaşlı dünyayı değiştirecek



  Tılsımlı büyük sözü.



  :::::::::::::::::



  DOKUZUNCU SAHNE



  (Sahne birden değişerek Paris'in Greve meydanı olur.
Balkonun yerini giyotin sehpası, yazı masasının yerini ise giyotin
alır; cellat (İblis) giyotinin yanında durmaktadır. Danton (Adem),
sehpanın kenarından, aşağıda birikmiş yığına hitaben konuşur.
Silah altına yeni alınmış askerler yırtık pırtık giysileriyle, davul
sesleri arasında yürüyerek sehpanın önünde sıralanırlar.
Güneşli bir gün.)



  ADEM



  (Konuşmasını sürdürerek)



  Eşitlik, kardeşlik, özgürlük!-



  HALK YIĞINI



  Bunları kabul etmeyene ölüm!-



  ADEM



  Ben de öyle diyorum: -İki söz kurtarır



  Her yandan hücuma uğrayan büyük ülküyü;



  İyiler için söyleriz bunlardan birini:



  Vatan tehlikede - ve onlar uyanırlar.



  Suçlara karşı ise haykırırız diğerini:



  Titreyin! -ve onlar mahvolurlar.-



  Krallar ayaklandı bize karşı,



  Kralımızın kellesini fırlattık önlerine,



  Papazlar ayaklandı bize karşı şimşeklerini



  Koparıp aldık ellerinden. Geri oturttuk tahtına



  Ne zamandır yerinden sürülmüş olan aklı.



  Diğer çağrı da duyulmuyor ama



  İyilere hitaben söylediği yurdumuzun.



  On bir ordu savaşıyor sınırda,



  Ve bizim yiğit gençlerimiz koşuyor aralıksız



  Düşen kahramanların yerini doldurmaya.



  Kim demiş kanlı çılgınlığın



  Tırpanlayacağını ulusu?



  Cevher kaynayınca dökülür cüruf



  Ama asıl kısmı, tertemiz, kalır geriye.



  Ve hemen kan döksek de,



  Baksalar da bize, canavarmışız gibi,



  Aldırmıyorum ismine; lanet olsun,



  Yeter ki vatan yücelsin, özgür olsun.



  YENİ ASKERLER



  Silah verin bize, sadece silah ve kumandan!



  ADEM



  Doğru, çok doğru söylüyorsunuz! Sadece silah istiyorsunuz,



  Oysa o kadar çok şeyden yoksunsunuz,



  Dökülüyor giysileriniz, ayaklarınız çıplak,



  Ama süngü zoruyla hepsi sizin olacak.



  Çünkü yeneceksiniz. Halk yenilmez.



  Biraz önce akıttık kanını bir generalimizin,



  Askerlerimizin başında olduğu halde



  Kendisini yenilgiye terk ettiği için.



  HALK YIĞINI



  Vay hain!



  ADEM



  Doğru söylüyorsun. Canından başka hazinesi yoktur halkın,



  Onu da böylesine müsrif bir açık ellilikle



  Feda ediyor vatana.-



  Ve bir halkın kutsal hazinesine sahip olduğu halde



  Dünyayı fethetmeyen kişi



  Haindir.-



  (Askerler arasından bir subay öne çıkar.)



  SUBAY



  Vatandaş, beni geçir onun yerine,



  Sileyim bu lekeyi.



  ADEM



  Övgüye layık dostum, kendine duyduğun güven,



  Lakin sözünü tutacağının güvencesini



  Önce savaş meydanında kazanman gerek.



  SUBAY



  Güvence, ruhumda, benliğimde,



  Ve sonra nihayet benim de bir kafam var,



  Biraz önce yere düşenden daha değerlidir her halde.



  ADEM



  Kimi kefil göstereceksin, eğer göster dersem.



  SUBAY



  Kendi kendimin kefiliyim ben. Olabilir mi daha iyisi,



  Hiçe saymıyor muyum hayatımı?



  ADEM



  Gençler öyle düşünmüyor.



  SUBAY



  Vatandaş, bir kere daha uyarıyorum.-



  ADEM



  Sabret biraz, erişeceksin emeline.



  SUBAY



  Vatandaş, görüyorum, güvenmiyorsun bana; öyleyse öğren



  Hakkımda iyi kanaate varmayı.-



  (Beynine kurşun sıkar.)



  ADEM



  Yazık oldu. Bir düşman kurşununa



  Layıktı bu kafa. Götürün dostlarım.-



  Zaferden sonra görüşmek üzere!



  (Askerler yürüyerek giderler.)



  Ah, keşke paylaşabilsem kaderinizi ben de.-



  Ne ki benim kısmetime, yalnızca savaş düştü, şan değil,



  Hem kurşunuyla can vermek bile şeref sayılacak



  Düşman da değil; derin bir gizlilikte, türlü entrikayla,



  Bana ve kutsal vatana karşı haince pusuya yatan düşman.-



  HALK YIĞINI



  Göster bize, öldürelim!



  ADEM



  Gösterebileceğim kişi, artık öldü bile.



  HALK YIĞINI



  Ya şüpheli olanlar? Zira suçlu demektir.



  Şüpheli olan; halkın sezisi vurmuştur damgasını ona,



  Hata etmeyen kahindir halk.-



  Ölüm, aristokratlara ölüm!-



  Haydi gidelim zindan hücrelerine.



  Kanun koyalım. Kutsaldır halkın kanunu.



  (Halk yığını zindanlara gitmek üzere harekete geçer.)



  ADEM



  Tehlike orada değil, zindanın sürgüleri kuvvetli;



  Hem fikri, hem vücudu öldüren kokuşmuş havası ise



  Sizin müttefikiniz zaten; bırakalım onları.



  Asıl ihanet ayan beyan kahkahayla gülmekte,



  Bıçağını bilerken, Konvent'in sıralarında.



  HALK YIĞINI



  Öyleyse haydi Konvent'e, daha gerektiği kadar



  Önce pratik yapalım zindanlarda.-



  Sen de arada bütün hainlerin adlarını topla



  Danton!



  (Halk yığını tehdit sesleri arasında uzaklaşır. Bu arada
birkaç sans-culotte, genç bir marki'yi ve marki'nin kardeşi olan
Havva'yı sehpanın önüne sürükler.)



  BİR SANS - CULOTTE



  İşte buyur



  İki aristokrat daha



  Şu mağrur çehre, şu pahalı beyaz giysiler



  Açık seçik gösteriyor suçlarını!



  ADEM



  Ne kadar da asil bir çift. Gençler, gelin yukarı!



  SANS - CULOTTE



  Haydi biz gene gidelim arkadaşların ardından,



  Bizleri işin, hainleri ise ölümün beklediği yerlere.



  (Sans-culotte'lar, diğerleriyle beraber giderler; gençler
sehpaya çıkar. Sehpanın etrafında birkaç muhafızdan başka
kimse kalmaz.)



  ADEM



  Anlayamıyorum bir türlü, size duyduğum yakınlığın nedenini



  Ama kendimi tehlikeye atmak pahasına da olsa kurtaracağım sizi.



  MARKİ



  Hayır, Danton, eğer suçlu isek biz,



  Vatana ihanet olur, bizi mahkum etmezsen;



  Yok, değilsek, o zaman ihtiyacımız yok kibirli merhametine.



  ADEM



  Sen kimsin ki, böyle konuşabiliyorsun Danton'la?



  MARKİ



  Marki'yim.-



  ADEM



  Dur bakalım, bilmiyor musun yoksa,



  Hiçbir sıfat olmadığını, vatandaştan başka?



  MARKİ



  Duymadım, kralımın sıfatları



  Sildiğini.



  ADEM



  Sus, devam etme bahtsız!



  Bu giyotin'in de kulakları var.-



  Gir ordumuza, açık olur yolun,



  MARKİ



  Kraldan izin almadım vatandaş,



  Yabancı bir orduya girebilmek için.



  ADEM



  Öyle mi, peki! O halde öleceksin.



  MARKİ



  Demek bir kişi daha olacak ailemden



  Kral için hayatını veren.



  ADEM



  Neden böyle gözü kapalı gidiyorsun ölüme?



  MARKİ



  İnsanın bu soylu hakkının



  Halk takımının inhisarında olduğunu mu sandın?



  ADEM



  Bana kafa tutuyorsun demek, al benden de o kadar.



  Bakalım kim daha kuvvetli. Sana rağmen, kurtaracağım seni.



  Ve bu hareketimden ötürü, daha serin kanlı bir gelecek,



  Taraftarlık hırsları söndüğünde,



  Bana şükran duyacak.- Muhafızlar!



  Götürün evime. Siz sorumlusunuz kendisinden.



  (Birkaç silahlı muhafız Marki'yi götürür.)



  HAVVA



  Ağabey, metin ol!



  MARKİ



  Kardeşim, Tanrı korusun seni!-



  (Gider.)



  HAVVA



  Burada biri daha var. Roland'dan kötü değil.



  ADEM



  Yakışmaz bu sevecen dudaklara böyle sert sözler.



  HAVVA



  Yeri yoktur idam sehpasında sevecen sözlerin.



  ADEM



  Benim dünyam, bu korkunç sehpa.



  Lakin sen basar basmaz üstüne, sanki cennetten bir parça



  İndi buraya, mihrabına aldı beni.



  HAVVA



  Kurban edilecek hayvanla bile



  Yolda alay etmez papazlar.



  ADEM



  İnan bana, kurban benim.



  Her ne kadar gıpta da etseler iktidarıma,



  Ben sevinçsiz, hor görerek yaşamı ve ölümü



  Bakıyorum krallık sandalyemin yanıbaşından



  Gün be gün devrilenlere,



  Ve bekliyorum sıramın gelmesini.-



  Bu kanlar arasında öyle harap ediyor ki yalnızlık,



  Ve sezisi ne kadar güzel olabileceğini sevdanın.-



  Ah sen, tek bir gün olsun öğretsen



  Göklerin bu lütfunu bana, -ertesi gün



  Rahatça koyardım başımı satırın altına.-



  HAVVA



  Sevgiyi özlüyorsun bir de, bu dehşet dünyasında,



  Vicdanın korkutmuyor mu seni?



  ADEM



  Vicdan, alelade insanların harcı;



  Kaderin çizgisini çizenin



  Vakti olmaz tedbirli olmaya.-



  Duydun mu hiç durduğunu fırtınanın



  Görüp nasıl sallandığını çelimsiz gülün?



  Kimin olacak sonra yeterli cesareti



  Mahkum etmek için tanınmış kişileri?



  Kim görüp fark edebiliyor



  Bir Catilina'yı, bir Brutus'u sevk eden nedenleri?



  Yoksa sanıyorlar mı ki, şöhreti olan



  Artık çıkar insanlıktan ve öylesine



  Dünya üstü bir mahluk olur ki,



  Onu artık önemsiz sayılan yüzlerce ufak ilişki,



  Her günün dertleri, ilgilendirmez bile.-



  Sakın böyle sanma - Yürek tahtta da çarpar.



  Ve eğer vardı ise Sezar'ın sevgilisi



  Belki de tanımıştı onu salt



  İyi bir adam olarak ve haberi bile yoktu



  Nasıl dehşete düşüp titrediğinden bütün dünyanın ondan.



  Madem böyle, söyle o halde neden sevmeyesin?



  Sen kadın değil misin, ben erkek değil miyim?



  Yürek ya nefret eder ya da sever, derler.



  Bu duygularla birlikte gelir dünyaya:



  Hissediyorum, benim kalbim seninkine yakın,



  Sen bu söylediklerimi nasıl anlamazsın?



  HAVVA



  Anlasam ne olacak? Başka Tanrı yol gösteriyor



  Benim yüreğimde yatana,



  Anlayamayız birbirimizi asla.-



  ADEM



  Öyleyse vazgeç köhne ideallerinden,



  Sürgün edilmiş tanrılara tapmanın ne anlamı var?



  Kaldı ki kadına layık olan mihrap ancak,



  Daima genç olandır, yani kalp. 



  HAVVA



  Terk edilen mihrabın da olabilir kurbanı.



  Ah Dandon, çok daha yüce bir duygudur



  Saygıyla korumak harabeyi



  Yeni yükselen iktidarı alkışlamaktan.



  En iyi yakışan da bu davranıştır kadına.



  ADEM



  Görmedi daha kimse, duygusalliğa kapıldığımı,



  Eğer şimdi görecek olsa dost, düşman,



  Fırtına gibi temizlemek üzere dünyayı



  Kaderin kırbaçladığı kişinin



  Şimdi durduğunu idam sehpasında, sevmek için



  Küçük bir kızı, gözleri yaşlı,



  Söyler hemen geleceği: Danton devrilecek,



  Kasıklarını tutarak güler hem de; ve kimseler korkmaz artık.-



  Buna rağmen yalvarıyorum: tek bir umut ışığı ver.



  HAVVA



  Eğer öteki dünyada ruhun



  Temizlenirse çağın kanlı çamurlarından



  Belki.-



  ADEM



  Sus, sus! Devam etme, ne olur!



  Öteki dünyaya inanmıyorum ben.



  Kaderime karşı koyma çabam boşuna!



  (Halk yığını, ellerinde kanlı silahlar ve mızraklarla birkaç
kesik başı sürükleyerek, çılgıncasına geri gelir. Aralarından
birkaç kişi sehpaya çıkar.)



  HALK YIĞINI .



  Hak yerini buldu.- Amma da mağrurdu ha!



  BİR SANS-CULOTTE



  (Elindeki yüzüğü Danton'a vererek)



  Al bu yüzüğü vatan kasasına.



  Alçağın biri sıkıştırdı elime



  Boynuna dayayınca hançerimi.



  Haydut sanıyor bizi.-



  Sen hala mı yaşıyorsun? Yürü bakalım kardeşinin ardından.



  (Havva'yı bıçaklar, Havva, sehpanın arka kısmından yere
düşer.)



  ADEM



  (Gözlerini elleriyle kapayarak)



  Eyvah, bitti demek.- Ah, felek, kim baş edebilir seninle?



  HALK YIĞINI



  Şimdi Konvent'e! Vatandaş, geç önümüze!-



  Topladın mı hainlerin adını?-



  (Sehpada olanlar inerler. Kalabalık içinden eski püskü
kıyafetli bir kadın (Havva), bir elinde hançer, diğerinde kanlı
kesik bir kafayla fırlayarak heyecanla Danton'a koşar.)



  HAVVA



  Danton! Bu idi sana suikast hazırlayan,



  Öldürmek istiyordu seni, ben öldürdüm onu.



  ADEM



  Eğer bu yere, benden daha layık biri idi ise,



  Kötü yaptın; değilse, yaptığın doğru.-



  HAVVA



  Doğru yaptım ve şimdi mükafatımı istiyorum:



  Bir geceni bana hasret, ulu önder!



  ADEM



  Nasıl bir yakınlık uyanabilir böyle bir yürekte?



  Bir dişi kaplanın nasıl olabilir sevecen duygusu?



  HAVVA



  Bakıyorum vatandaş, galiba sen de



  Mavi kanlı aristokrat kesildin;



  Yahut da humma içinde böyle roman gibi konuşuyorsun.-



  Sen erkeksin ve gençsin, ben ise kadın,



  Hayranlığım sürükledi sana beni, büyük insan.



  ADEM



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Tepeden tırnağa ürperiyorum, bakamıyorum,



  Bu korkunç hayale dayanamıyorum.



  Ne dehşetli benzeyiş!- Bir kere



  Tanıyan meleği ve sonra gören onun nasıl devrildiğini,



  Belki duymuştur benzerini.



  Aynı hatlar, aynı endam, aynı ses,



  Yalnızca ufacık bir hiç,



  Ne olduğu anlatılamayacak bir hiç, eksik,



  Ve hepsi ne kadar başka oluyor bu yüzden!-



  Ötekini elde edemedim, korudu şerefi,



  Bundan ise tiksindiriyor cehennem ateşi.-



  HAVVA



  Ne söyleniyorsun kendi kendine?



  ADEM



  Hesaplıyorum



  Hanım, olmadığını o kadar gecemin



  Bu vatandaki hain sayısı kadar.



  HALK YIĞINI



  Haydı Konvent'e! İsimlerini söyle yeter.



  (Bu arada Robespierre, Saint-Just ve diğer Konvent
üyeleri, başka bir halk yığınıyla gelerek, hemen o anda kurulan
bir yüksekçe sahneye çıkarlar.)



  SAİNT-JUST



  Nasıl söylesin isimlerini, kendisi baş suç ortağı.-



  (Halk arasında gürültüler.)



  ADEM



  Suçlamaya nasıl cüret ediyorsun, Saint-Just, bilmiyor musun



  Ne kadar güçlü olduğumu?-



  SAİNT-JUST



  Evvelce öyleydin



  Halkın içinde. Lakin akıllıdır halk, tanıdı seni



  Ve onayladı Konvent'in kararını.



  ADEM



  Yargısını kabul etmem, halktan gayri



  Hiçbir yargıcın; oysa biliyorum, halk dostum.



  (Halk arasından gürültüler.)



  SAİNT-JUST



  Senin dostun olan, düşmanıdır vatanın.



  Yüce halk mahkum edecek seni.



  Halk önünde suçluyorum: vatan hainisin!



  Devlet mülkiyetini zimmetine geçirdiğin,



  Aristokratlara yakınlık duyduğun



  Ve müstebit bir iktidar kurmaya özendiğin için.



  ADEM



  Saint-Just, dikkat et, gür sesim silip süpürür seni.



  Suçlamaların temelsiz.-



  ROBESPİERRE



  Engel olun konuşmasına,



  Biliyorsunuz dili kaygandır, yılan gibi,



  Yakalayın, özgürlüğümüz adına.-



  HALK YIĞINI



  Susturun, dinlemeyin, kahrolsun!



  (Etrafını kuşatırlar, yakalarlar.)



  ADEM



  Peki, dinlemeyin, duymayın; ama ben de duymayayım



  Alçakça iftiraları, birbirimizi ikna edemeyiz



  Kelimelerle. Hatta fiille de beni yenemediniz.



  Benden önce davrandın sadece, Robespierre,



  Boşuna böbürlenme, hepsi bundan ibaret.



  Yetti - teslim oluyorum kendim.-



  Yalnız bu münasebetle sesleniyorum sana:



  Üç ay içinde, peşimden gel, bu yolda-



  Cellat, becerikli ol! - bir dev yitecek, ellerinin altında.



  (Başını giyotinin altına uzatır.)



  :::::::::::::::::



  ONUNCU SAHNE



  (Sahne birden değişerek, sekizinci sahnedeki haline
döner. Adem, gene Kepler olarak, başını yazı masasına dayamış
durmaktadır; yanında yardımcısı İblis, omzunu dürter.
Sabahın alaca karanlığı.)



  İBLİS



  Kellenin uçurulmasından kurtuldun bu kez.-



  ADEM



  (Doğrularak)



  Ah nerdeyim, rüyalarım nerede?



  İBLİS



  Mahmurlukla birlikte, uçtu üstadım.



  ADEM



  Bu aşağılık çağda demek, yaşlanmış yürek



  Ancak kendinden geçince kavuşuyor yüceye.



  Ne harikulade manzaraydı gözlerimin önüne serilen!



  Kör olan anlamaz ancak Tanrının kıvılcımını



  Kanla, çamurla sıvanmış da olsa.



  Ne kadar muazzamdı suçu da, fazileti de,



  Ve her ikisi de ne harikulade.



  Çünkü kuvvet vurmuştu damgasını üstüne.-



  Ah, niçin uyandırdın? Etrafıma bakıp da



  Daha iyi anlamak için mi bu çağın cüceliğini,



  Gülümseyen çehre altına gizlenmiş günahı



  Ve alışkanlığın yalancı faziletiyle.



  İBLİS



  Bilirim ben bu keyifsizliği



  Sarhoş geçirilen gecenin sabahında sarar insanı.



  HAVVA



  (Çardaktan çıkarak)



  Çekil yanımdan, defol - boşuna şüphelenmemişim demek,



  Nasıl cüret edebilirsin, kocamın katili olmamı istemeye.



  Böyle sefilce bir şeye muktedir olduğunu mu sandın



  Kalbinin ideali olduğu yalanını söylediğin insanın.



  SARAY ADAMI



  Allah aşkına yavaş konuş, sevgilim,



  Fark edecekler, rezalet çıkacak.



  ADEM



  Peki, ya o iki kadın, onlar da rüya mıydı?



  Saçmalıyorum. İki ayrı vücutta tek bir kadın



  Değişiyor kaderimin karışık yazısıyla,



  Köpük gibi aynen, kah aydınlık, kah karanlık.



  HAVVA



  Demek böyle, senin için mühim olan, rezalet!



  Gizlide kalacak günah hiç umurunda değil,



  Öyle ya, şövalye ayıplanmayacak bile!-



  Ah sizler, kadınla alay ediyorsunuz,



  El değmemiş faziletinin eski geleneklerini



  Ön yargılar gibi söküp atıncaya kadar,



  Ve o zaman küçümseyen bir tebessümle bakıyorsunuz



  Kendi günahınızın adi bir vasıtası olarak ona.-



  Defol, gözüme görünme bir daha!



  SARAY ADAMI



  Bu, gene mübalağa. Alay konusu olacağız



  Böyle büyük sözlerle bahsettiğimiz için



  Alelade bir olaydan.- Göreceğiz birbirimizi



  Bundan böyle de; gülerek, latife ederek



  Ve aramızda geçenden tek bir söz etmeyerek.



  İyi günler, hanımefendi!



  (Gider.)



  HAVVA



  Alçak!-



  Günahım ve göz yaşlarımla bir başıma kaldım.



  (Gider.)



  ADEM



  Demek rüya idi; ve sonu geldi.



  Ama her şeyin sonu gelmiş değil. Ülküler



  Daha kuvvetlidir kötü maddeden. Maddeyi



  Devirebilir cebir, ama ülkü yaşayacaktır sonsuza dek.



  Ve ben, görüyorum geliştiğini kutsal ülkülerimin,



  Daima daha temiz ve daha vakur,



  Dolduruyor dünyayı - henüz yavaş da olsa-.



  İBLİS



  Gün ilerliyor, üstat, ders saati geldi,



  Gençler sabırsız, toplanmaya başladılar



  Bilginden bir sözcük kapabilmek için.



  (Rasathanenin zilini çalar.)



  ADEM



  Alay etme, ah, alay etme bilgiyle,



  Yüzüm kızarıyor, bunun için beni övdüklerinde.



  İBLİS



  Bilgi vermiyor musun o kadar değerli gence?



  ADEM



  Bilgi vermiyorum, terbiye ediyorum hayvan terbiyecisi gibi



  Anlamadıkları kelimelerle.



  Zekaları da yok üstelik, şunu ya da bunu yapmak için.



  Bön bön bakıyorlar ve sanıyorlar ki



  Bu güzel kelimelerle ruhları çağırıyoruz.



  Oysa hepsi kurnazlıktan ibaret, gizlemek için



  Göz boyacılığının hünerlerini.



  (Bir öğrenci hızlı adımlarla gelerek balkona çıkar.)



  ÖĞRENCİ



  Lütfettin, beni çağırdın, üstat;



  Söz verdin, bilgiye susamışlığımı dindireceğine,



  Ve diğerleri için uygun görmediğin şeye,



  Eşyanın derinliklerine inmeye yani, bana imkan vereceğine.



  ADEM



  Doğru, doğru. O kadar mükemmel ki çalışkanlığın



  İlerlemeyi layıkıyla hak ediyorsun.



  ÖĞRENCİ



  İşte geldim. Ruhum ihtirastan titriyor



  Doğanın gizlerini görebilmek için.



  Her şeyi kavramak ve her şeyin daha fazla varabilmek hazzına,



  Üstünlük duygusuyla hakim olabilmek



  Hem maddi, hem manevi dünyaya.



  ADEM



  Fazla istiyorsun. Sen zerreciğisin dünyanın,



  Bu harikulade bütünü nasıl görebilirsin?



  Hakimiyet istiyorsun, haz istiyorsun, bilgi istiyorsun.



  Ağırlıklarından çökmeyip de göğsün



  Erişebilseydin bütün bunlara, Tanrı olurdun.-



  Daha azını iste, belki erişebilirsin de.



  ÖĞRENCİ



  O halde, hangi gizini olursa olsun bilginin, göster



  Büyük insan, bana o da yeter;



  Hissediyorum zira hiçbir şeyi idrak edemediğimi.



  ADEM



  Peki, kabul, görüyorum değecek seninle uğraşmaya,



  En gizlideki mihraba kadar götüreceğim seni,



  Gör gerçeği, benim gördüğüm gibi.



  Ama sakın bunlara layık olmayan bir öğrenci gizlice



  Dinlemesin bizi! Zira gerçek korkunç ve ölümcül olur



  Çünkü dünyada halk arasına inerse



  Ama gün gelecek - ah, keşke artık gelse-



  Sokaklarda gerçek, konuşulacak,



  Ama o zaman artık, halk da ergin olacak.-



  Şimdi bana söz ver, kimseye söylemek yok



  Anlayacaklarını. -Öyleyse, dinle şimdi.-



  ÖĞRENCİ



  Nasıl titriyorum, arzudan ve korkudan.-



  ADEM



  Biraz önce bana ne söylemiştin, oğlum?



  ÖĞRENCİ



  Aslında hiçbir şeyi idrak edemediğimi.



  ADEM



  (Etrafa dikkatle baktıktan sonra)



  Gördün mü, ben de öyle - ve inan hiç kimse;



  Felsefe, salt manzumesidir



  Hakkında henüz hiçbir fikrimiz olmayan şeylerin.-



  Ve diğer öğretilere göre en zararsızıdır.



  Çünkü kendi başına eğlenir sessizce



  Heyulalarla çevrili dünyasında.



  Ama onun sayısız öyle arkadaşı var ki



  Bilgiç çehreyle yere resimler çizer,



  Bir çizgiye girdap der,



  Daireye mihrap der; gülesin gelir bu komediye



  Görüp fark ettiğin anda ne kadar dehşetli



  Ciddi bir oyun olduğunu hepsinin.



  Zira herkes, titreyip sıkışarak yüreği,



  Basmamaya çalışır yerdeki şekillere.



  Tuzak da kuruludur, orda burda; ve bunu aşmağa



  Cesareti olan düşer tuzağa.



  İşte böyle ahmaklık çıkar durmadan



  Yolumuza, mukaddes bir saygı misali



  Korumak için kurulu iktidarı.



  ÖĞRENCİ



  Anlıyorum, anlıyorum, evet. Bu, hep böyle mi sürecek sonsuza dek?



  ADEM



  Gülecekler hepsine, günün birinde.



  Büyük dediğimiz devlet adamına,



  Hayran olduğumuz bağnaza,



  Güldürü oyuncusu gibi bakacak ilerdeki çağlar,



  Yerlerini gerçek büyükler aldığı zaman.



  Basit ve doğal olan



  Ancak çukur çıkınca önüne, sıçratır;



  Meydan açık olunca, ardında yol bırakır.



  Şimdi karmaşıklığı yüzünden



  Çılgınlığa sevk eden öğretiyi o zaman,



  Öğrenmeseler de anlayacaklar.



  ÖĞRENCİ



  Demek bu dil,



  Havarilerin konuştukları o anlaşılır dil.-



  Lakin bunun dışında kalan her şey bir yığın döküntü de olsa



  Sanata olan inancımı ne olur sarsma.



  Bunu öğrenmek için de kural gerek, değil mi ya!



  ADEM



  Başlıca mükemmelliği de sanatın



  Kimsenin fark edemeyeceği şekilde saklanmış olmasıdır.



  ÖĞRENCİ



  Yani kaskatı gerçekte mi kalmalıyım?



  Eserimize ruh kazandıran ülküleştirme değil mi?



  ADEM



  Evet, doğru; odur ona ruh kazandıran,



  Ve doğa ile eşdeğer kılan,



  Olgunlaştırıp, yaratılmış varlık yapan onu,



  Salt cansız bir müsvedde olurdu yoksa.



  Çekinme idealleştirirken



  Yaşayan doğa ile çelişkiye düşeceğinden.



  Ana kuralı, örneği bırak bir kenara.



  Zira gücü olan ve Tanrıyı kalbinde duyan kişi,



  Konuşacaktır, işleyecektir ya da türkü çağıracaktır,



  Yürek paralayıcı göz yaşları dökecektir ruhu acıdığında,



  Gülecektir, şehvetin sarhoşluğunda uyurken,



  Yeni bir çığır açmasına rağmen, mutlaka erişecektir maksada.-



  Ve onun eserlerinden yapacaktır yeni kuralı



  Soyut fikir; ama bu, baş belası olacaktır belki



  Cüce bir soy için, kanatlandıramayacaktır onu asla.-



  ÖĞRENCİ



  Ah, ne yapayım öyleyse, üstadım, söyle bana.



  Onca gecemi bilgiye hasreden ben,



  Bir aptala eşit olup çıktım demek,



  Boşa mı gitti bunca emek?-



  ADEM



  Hayır, boşa gitmedi. Çünkü tam da odur şimdi



  Hak kazandıran, her cazibesini hakir görmene.



  Tehlikeyle burun buruna gelmeyen kişi



  Gerilerse, korkaktır. Ama tecrübeli yiğit



  Cesurca saf dışı eder kışkırtanı,



  Ve kuşku düşmez kahramanlığına.-



  Tut şu sararmış pergamentleri,



  Küflenmiş yaprakları,



  Savur hepsini ateşe. Bunlar unutturuyor



  Kendi ayaklarımızla yürümeyi bizlere



  Ve kurtarıyorlar düşünme zahmetinden.



  Bunlar götürüyor geçen yüzyılın hatalarını



  Bir ön yargı olarak yeni dünyaya.



  Savur hepsini ateşe! Ve çık dışarı.



  Niye öğrendin durmaksızın, ne olduğunu türkünün,



  Ormanın nasıl olduğunu; hayat geçip gidecek olduktan sonra



  Neşesiz ve tozlu oda duvarları arasında.



  Mezara girene dek kuram öğrenecek kadar



  Uzun mu buluyorsun ömrü?



  Şimdi birlikte veda edeceğiz okula,



  Seni, tozpembe gençliğin götürsün



  Sevinç kaynağı güneş ışınlarına ve türkülere doğru.



  Bana gelince, ne idüğü belirsiz İblis, düş önüme götür,



  Büyük bir adamın ülkülerini anlar da



  Söz hakkı tanırsa var olan düşünceye,



  Çöken harabelerin mel'un tozunda gelişecek olan yeni dünyaya.-



  :::::::::::::::::



  ON BİRİNCİ SAHNE



  (Londra. Tower ve Thames arasındaki çarşıda renkli ve 
gürültülü bir kalabalık. Yaşı ilerlemiş Adem, yanında İblis olduğu
halde Tower'in kulelerinden birinde durur. Akşam olmaktadır.)



  KORO



  (Gürültülü kalabalığın uğultusuyla karışan hafif bir müziğin
eşliğinde)



  Uğulduyor hayatın deniz gibi kabaran dalgaları,



  Her bir köpük bir yeni dünya,



  Varsın batsın biri aldırma,



  Varsın yükselsin diğeri ne çıkar?



  Kah korkuyorsun, bireyi



  Yutacağından yığının;



  Kah seçkin bireyin



  Milyonları yok edeceğinden.



  Bu gün düşüyorsun şiirin kaygısına,



  Yarın bilginin,



  Ve dar bir dünyanın ölçüleri arasına



  Hapsediyorsun dalgaları.



  Ne kadar çalışsan da, çabalasan da,



  Sudan başka bir şey takılmıyor kepçene,



  Vakur deniz uğulduyor, gürüldüyor biteviye



  Ve gülüyor haline.



  Bırak gürüldesin, hayatın kendisi



  Sınırlayacaktır kendisini.



  Hiçbir şey kaybolmaz mücadelesinde,



  Her zaman yeni ve her zaman eski.



  İnsanı mest eden türküsünü dinle.-



  ADEM



  İşte buydu, işte buydu hep beklediğim,



  Hercümerçti bu güne kadarki yolum,



  Şimdi hayat olanca heybetiyle duruyor önümde,



  Ne kadar güzel, ne coşturucu bu rekabet türküsü.



  İBLİS



  Yüksekte güzel duyulur, kilise şarkısı gibi,



  Çatlak-kısık sesler, ah çekişler, iç çekişler



  Yukarı varana kadar, türküde erir gider.-



  Tanrı da böyle işitiyor işte ve bundan ötürü



  Dünyayı iyi yaptığını sanıyor.



  Lakin orda, aşağıda, ses başka türlü gelir,



  Zira yüreklerin atışı da karışır arasına.



  ADEM



  Seni şüpheci istihza seni, daha güzel değil mi bu dünya



  Şimdiye kadar azabını çektirdiklerinin tümünden?



  Yıkılmış artık, yoksun bağlayan engel duvarları,



  Yok olmuş korkunç hayaletler,



  Geçmişin kutsallaştırıp



  Geleceğin başına bela ettiği lanetler.



  Açılmış serbest rekabet meydanı,



  Kölelere piramit yaptırılmıyor artık.-



  İBLİS



  Mısır'da da duyulamazdı,



  Bu kadar yükseklerde kölelerin iniltisi.



  Ama ne kadar şahane, eserleri!



  Yahut Atina'da yüce halk



  Davranmıyor muydu layıkıyla ve gerektiği gibi



  Feda ettiği zaman en büyük ve en sevgili insanını,



  Aksi halde vatan tehlikeye düşeceği için.



  Böyle yüksekten baktığımızda rahatsız etmez



  Kadınların göz yaşları ve diğer alelade şeyler.



  ADEM



  Sus, sus artık, ezeli mugalatacı.



  İBLİS



  Gerçek de olsa ah seslerinin dindiği,



  Yerini alan her şey öylesine yamyassı ki.-



  Nerde cezbeden yükseklik? Ya derinlik? Korkutacak ne var?



  Nerde kaldı hayatın tatlı renk cümbüşü?



  Denizin kavgacı parlak dalgaları yok artık,



  Sadece kurbağayla dolu düz bir bataklık.-



  ADEM



  Telafi ediyor bunları, umumun refahı duygusu.



  İBLİS



  Sen de ahkam kesiyorsun durduğun tepeden,



  Ayaklarının dibinde akan hayat hakkında,



  Aynen mazi hakkında yaptığı gibi tarihin:



  Duymaz çekilen ahları, kısık sesleri,



  Salt türküsüdür geçmişin, kaydettikleri.



  ADEM



  Bakıyorum şeytan da romantikleşti,



  Yahut da doktrinci kesildi. İkisi de kazançtır.



  İBLİS



  (Tower'i göstererek)



  Şaşacak bir şey yok bunda, baksana eski zamanların



  Hayaletleri arasındayız, yepyeni bir dünyada.



  ADEM



  Bu köhne görüş de lazım değil bana,



  Kararlı olarak iniyorum yeni dünyaya,



  Ve korkmuyorum yeniden bulamayacağımdan



  Şiiri, büyük ülküyü, dalgaları arasında.-



  Belki artık dile gelmeyecek



  Gökleri sarsan devasa mücadelede,



  Lakin çok daha teshir edici ve hayırlı bir dünya yaratacak,



  Mütevazı çerçevesinde.-



  İBLİS



  Yersiz endişe olurdu zaten



  Sakınman onu. Madde var oldukça



  Sürecek benim de kudretim,



  Onunla savaşan inkar olarak.



  Ve yürek çarptıkça, algıladıkça beyin,



  Ve var olan düzen set çektikçe arzuların önüne,



  Ruh aleminde de yaşayacaktır inkar olarak



  Şiir ve büyük ülkü.-



  Dur, ama şimdi sen, söyle bakalım, hangi kılığa girelim,



  Karışmak için şu gürültülü kalabalığa.



  Zira bu kıyafette, burada durabiliriz ancak,



  Geçmişin hayallerinin çevremizde uçuştuğu yerde.



  ADEM



  Hangisine olursa. Yok ki artık imtiyazlı kişi



  Şükürler olsun kadere. Öğrenmek için ne hissettiğini



  Halkın, geniş yığınlar arasına inmeliyiz.



  (Her ikisi de Tower'in iç kısmına girerler ve biraz sonra
işçi kıyafetine girmiş olarak Tower'in kapısından çıkıp kalabalığa
karışırlar. Bir kukla oyuncusu, barakasının yanında durur; barakada,
sırtına kırmızı bir palto giydirilmiş, zincirli bir maymun görünür.)



  KUKLA OYUNCUSU



  Buraya, buraya, sayın baylar, bayanlar!



  Hemen başlayacak temsil.



  Pek eğlenceli bir güldürü



  Seyretmek, nasıl aldattığını yılanın



  Daha o zamandan çok meraklı ilk kadını;



  Ve de nasıl kadının, daha o zaman, erkeğin başını



  Derde soktuğunu.- Seyredin becerikli maymunu



  Nasıl layıkıyla oynuyor insanı,



  Seyreyleyin dans ustası ayıyı,



  Bu yana, bu yana, sayın bayanlar, baylar!



  (Baraka etrafında itişip kakışmalar.)



  İBLİS



  Aman Adem! Burada bizden söz ediyorlar,



  Doğrusu güzel şey, altı bin yıl sonra bile



  Neşeli gençliği eğlendirecek



  Bir rol oynamış olmak.-



  ADEM



  Vazgeç tatsız şakalardan, gidelim buradan.-



  İBLİS



  Tatsız şaka mı? Baksana hepsi eğleniyor



  Biraz önce Nepos'u dinlerken



  Sıralarda uyuklayan şu kırmızı yanaklı oğlanların.



  Peki, kim söyleyecek kimin haklı olduğunu,



  Uyanan kuvvetin onuruyla, hayata



  Yeni ayak basanların mı? Yoksa



  Çürümüş beyinleriyle, göçmekte olanların mı?-



  Acaba bir Shakespeare, daha fazla mı hoşuna gidiyor senin



  Bu yozlaşmış kargaşanın onların hoşuna gittiğinden?



  ADEM



  İşe tam da yoz'dur, tahammül edemeyeceğim.



  İBLİS



  Yunan dünyasından kalmış üstünde.



  Oysa ben, oğluyum - istersen babası de,



  Ruhlar için pek fark etmez-



  Yeni akımın, romantika'nın,



  Tam da yozlaşmıştan zevk alıyorum ben.



  İnsan çehresinde, bir maymun hattı;



  Mükemmelin ardından bir çirkef;



  Anormal duygulara, rahip fistanı;



  Fahişenin utangaçlıktan dem vurması;



  Buhur yakmak alçaklığa, adiye;



  Kendini yıpratmış kişinin lanet okuması şehvet hazzına



  Unutturuyor bana dünyamı yitirdiğimi,



  Çünkü her varlıkta doğuyorum yeniden.-



  KUKLA OYUNCUSU



  (Adem'in omzunu dürterek)



  İşgal etmeyin bu güzel yeri.



  Hey, ahpap! Bedava eğlendiren,



  Hayatından bıkıp kendini asandır ancak.



  (Adem ve İblis kenara çekilirler. Bir küçük kız, menekşe
satarak gelir.)



  KÜÇÜK KIZ



  Küçük menekşeler, ilk elçileridir



  Güzel ilk yazın. Buyurun, alın!



  Bu küçücük çiçek, yetime ekmek parası



  Ve fakir olana bile güzel süs olur.-



  BİR ANA



  (Menekşe satın alarak)



  Ver, ver bana! Götüreyim ölü yavrumun mezarına.



  BİR KIZ



  (O da satın alır.)



  Ne güzel süs olacak kara saçlarıma.



  KÜÇÜK KIZ



  Menekşeler! Buyurun, baylar!



  (Geçer.)



  BİR MÜCEVHERCİ



  Bu hınzır da durmadan yarışıyor bizimle,



  Rağbetten düşüremedik bir türlü.-



  Oysa güzel gerdana pahalı inci yaraşır,



  Onu da çıkaran artık



  Dehşetli bir cesaretle



  Meydan okuyor denizlerin dibinin canavarına.-



  (İki kentli kız beraber gelir.)



  BİRİNCİ KENTLİ KIZ



  Ne güzel kumaşlar, ne değerli mücevherler!



  İKİNCİ KENTLİ KIZ



  Biri çıksa da panayır hediyesi alsa bize.



  BİRİNCİ KENTLİ KIZ



  Bu günün erkeği, böyle şeyi ancak



  İğrenç birtakım amaçlarla yapar.



  İKİNCİ KENTLİ KIZ



  Onun için bile yapmaz, zevksizleşti artık,



  Hafifmeşrep kadınlarla havyar şımarttı.



  BİRİNCİ KENTLİ KIZ



  Kendinden öyle emin ki, oralı bile olmaz.



  İKİNCİ KENTLİ KIZ



  Ya da öyle pısırık ki, cesaret edemez.



  (Geçip giderler.)



  (Bir çardak altındaki masaların etrafına oturmuş işçiler,
içki içer ve eğlenirler. Geriden müzik sesi duyulur ve dans edenler
görülür. Asker, sivil renkli bir kalabalık eğlenmektedir.)



  MEYHANECİ



  (Müşteriler arasında)



  Neşelenin, beyler, dün geçti artık,



  Yarına ise asla çıkamayacağız,



  Tanrı aç koymaz yarattığı kuşları



  Ve her şey beyhudedir, diyor İncil.



  İBLİS



  Hoşuma gitti bu felsefe.



  Oturalım şu gölgelik yere,



  Seyredelim ne kadar ucuza ve ne kadar güzel



  Eğleniyor halk, ekşi şarapla ve berbat müzikle.



  BİRİNCİ İŞÇİ



  (Masa başında)



  Makinalar, inan, şeytanın işi:



  Ağzımızdan kapıyorlar lokmamızı.



  İKİNCİ İŞÇİ



  İçki kalsın bize yeter, unuturuz.



  BİRİNCİ İŞÇİ



  Zengin ise - şeytanın ta kendisi, emiyor kanımızı.



  Şimdi gelse ya buraya! Göndereyim canını cehenneme.



  Geçenlerdeki olayı sık sık tekrarlamalı.



  ÜÇÜNCÜ İŞÇİ



  Ne geçecek eline. Bu gün idam edilecek.



  Bizim yazgımız ise sürüp gidecek.



  İKİNCİ İŞÇİ



  Saçmalamayın; gelsin, geleceği varsa zenginin,



  Bir şeycik yapmam ona, oturturum yanıma.



  Görürüz asıl kim efendi ve kim biliyor eğlenmeyi.



  MEYHANECİ



  (Adem'e hitaben)



  Ne arzu ediyorsunuz, beyim?



  ADEM



  Hiçbir şey.



  MEYHANECİ



  Defolun öyleyse buradan, serseriler!



  Para mı kesiyor sandınız beni,



  Yoksa dilenci mi olsun çocuğum, karım?



  ADEM



  (Yerinden kalkarak)



  Nasıl cüret ediyorsun böyle konuşmaya?



  İBLİS



  Boş ver edepsize!



  ADEM



  Gel gidelim, devam edelim seyretmeye



  Nasıl hayvanlaştığını insanın.



  İBLİS



  Hah, işte burada çoktandır aradığım.



  Burada eğlenebiliriz canımızın istediği gibi,



  Bu gürültü, bu cümbüş, bu delişmen kahkaha,



  Sefahat ateşinin kudurması



  Nasıl da yansıyor çehrelere pembe dalgalarla,



  Sefalet içinde kurulan ahmakça rüyalar gibi.



  Ne harikulade değil mi?



  ADEM



  Beni iğrendiriyor.



  (Bu arada dans edenlerin yanına varırlar. İki dilenci çekişerek
gelir.)



  BİRİNCİ DİLENCİ



  Burası benim yerim, iznim var.



  İKİNCİ DİLENCİ



  Merhamet et, öleceğim açlıktan



  Çalışamıyorum iki haftadan beri.



  BİRİNCİ DİLENCİ



  Gerçek dilenci bile değilsin demek,



  Beceriksiz ahmak, polis çağırayım hemen.-



  (İkinci dilenci sıvışır; birinci dilenci yerine geçer.)



  Allah rızası için bir sadaka verin,



  Acıyın fakire, beyefendiciğim!-



  (Bir asker, bir genç kalfanın elinden dans ettiği kızı
kapar.)



  ASKER



  Defol ordan pis köylü.- Yoksa sen de



  Adam mı sandın kendini?



  KALFA



  Anlarsın şimdi,



  İnanmıyorsan eğer.



  İKİNCİ KALFA



  İlişme, çekil daha iyi.



  Şöhret, iktidar, hepsi onun.



  BİRİNCİ KALFA



  Olur mu ya, tepeden bakarak bize, tuz biber ekiyor üstüne



  Kanımızı sülük gibi emdiği yetmiyormuş gibi.



  BİR FAHİŞE



  (Şarkı söyleyerek)



  Ejderhaların ağzından bile aldılar



  Bir vakitler altın elmayı-



  Şimdi de yetişiyor elmalar,



  Ejderhalar çoktan yok oldu.



  Avanaktır bakıp bakıp da



  Gözüne alamayan koparmayı.



  (Bir delikanlıya sokulur.)



  İBLİS



  (Eğlenenlere dalıp kalarak)



  Bu cilveler inan olsun hoşuma gidiyor benim.



  Göstersin zengin, demir sandıktaki



  Hazinelerini; pintinin üstünde



  Oturduğu sandıkta kum da olabilir, altın da.-



  Ne kadar duygulandırıcı şu delikanlının kıskançlığı!



  Nasıl üstüne titriyor yanındaki kızın tek bir bakışının.



  Anlıyor yaşadığı dakikanın değerini,



  Gerçi çok iyi biliyor - ama aldırdığı yok -



  Gelecekte başkasının koluna gireceğini.



  ADEM



  (Müzisyenlerden birine hitaben)



  Neden böylesine kepaze ediyorsun sanatı, söyle!



  Çaldıkların hoşuna gidiyor mu senin?



  MÜZİSYEN



  Ne münasebet! Gider mi hiç! Hatta sonsuz bir işkence



  Her gün bunu çalmak ve bakıp durmak



  Nasıl çılgıncasına eğlendiklerine.



  Rüyalarıma bile giriyor bu vahşi sesler.



  Ama ne yapayım, yaşamam gerek, başka iş gelmiyor elimden.-



  İBLİS



  (Hala eğlenenlere bakmaya devam ederek)



  Kim tasavvur edebilirdi, göz açıp kapayana kadar süren



  Gençliğin, böyle derin bir felsefesi olacağını?-



  Şu kızcağız biliyor, sonuncusu olmadığını



  Şimdi duyduğu hazzın, yaşamındaki dakikanın,



  Ve bir yandan öperken, yeni ilişki arıyor



  Daha şimdiden gözleri.- Ah sevgili çocuklar;



  Bilseniz ne kadar sevinçle seyrediyorum şimdi sizleri!



  Günah ve sefalet olsun size bedduam!



  İKİNCİ KALFA



  (Şarkı söyleyerek)



  Bütün hafta çalıştıktan sonra



  İç rahatlığı ve şarkıyla



  Aşkı ve şarabı tadana



  Şeytan vız gelir vız!



  (Kilise müziğinin son nağmeleri duyulur, Havva, kentli bir
kız olarak elinde dua kitabı ve bir çiçek demetiyle, anasının yanı
sıra kiliseden çıkar.)



  BİR SATICI



  Buraya, buraya, güzel küçük hanımcığım!



  Bundan ucuzunu bulamazsınız hiçbir yerde.



  BAŞKA BİR SATICI



  İnanmayın sakın, ölçüsü eksik,



  Malı eski. -Siz bana gelin, güzel küçük hanım!-



  ADEM



  Ah İblis! Sen böylesine aşağılık bir yerde oyalarken beni,



  Tecessüm etmiş selamet, ben farkına bile varmadan



  Geçip gidecek yanımdan.



  İBLİS



  Peki, hangisi bu cennet parçası, göstersene -



  Zira şeytandan bile bekleyemezsin her halde,



  Durmadan zevkini araştırmasını.



  Ona kavuşturması seni, yeter.



  ADEM



  Şu hanımdan başkası olabilir mi?



  İBLİS



  Böyle söyler.



  Ağaçkakan da, kurt yakaladığı zaman kendisine;



  Kıskanç gözlerle bakar etrafına ve sanır ki



  Dünyada bundan güzeli olamaz yemin.



  Oysa güvercin iğrenerek bakar aynı yeme.



  İnsan da selametini kendisi bulur ancak 



  Hem de çok defa tam da



  Bir diğerinin cehennem ettiği yerde.-



  ADEM



  Ne kadar vakur, el değmemiş faziletin ta kendisi.



  Yaklaşmaya cesaret edemiyorum adeta.



  İBLİS



  Korkma, ilk defa yanaşmıyorsun kadınlara,



  Hem eninde sonunda satılık olacak o da.



  ADEM



  Sus!



  İBLİS



  Hem belki, diğerlerinden daha pahalı.



  (Bu arada genç bir delikanlı, mahçup bir tavırla Havva'ya
yaklaşarak yürek biçiminde bir çörek uzatır.)



  GENÇ



  Küçük hanım, rica ederim, bu ufacık panayır armağanını



  Kabul edin.



  HAVVA



  Ne kadar naziksiniz, Arthur, hatırladınız beni.



  ANNE



  Çoktan görmedik sizi, neden gelmiyorsunuz ziyaretimize?



  (Alçak sesle konuşurlar. Adem, delikanlı ayrılıncaya kadar
heyecanla onlara bakar.)



  ADEM



  Bu yeni bitme delikanlı mı sahip olacak



  Erkek yüreğimin çaresiz arzusuna?



  Ne kadar candan konuştu onunla, nasıl gülümsedi-



  Elini de sallıyor ardından - ah, ne işkence, ne azap!-



  Mutlaka konuşmalıyım onunla.



  (Havva'ya yaklaşır.)



  ANNE



  Arthur'un ailesi



  Varlıklı, doğru, ama bilmiyorum



  Ne gözle bakıyorlar seninle olan ilişkisine.



  İyisi mi, yan çizme bence, sana bu gün bir demet çiçekle



  Sürpriz yapan öbür delikanlıdan.



  ADEM



  Hanımlar, izin verin eşlik edeyim size,



  Bu kalabalıkta bir şey gelmesin başınıza.



  HAVVA



  Bu ne terbiyesizlik!



  ANNE



  Çekilin buradan, münasebetsiz!



  Yoksa bu kızı, önüne gelen herkesin



  Güzel sözler söyleyebileceği bir kız mı sandınız?



  ADEM



  Başka şey söylenebilir mi ki? - Çok kez böyle düşledim



  Kadın mükemmelliğinin en güzel idealini.



  ANNE



  Canınızın istediğini düşleyebilirsiniz;



  Ama bu kızcağızın iltifatına mazhar olacak kişi



  Sizin gibi bir serseri olamaz.-



  (Adem müşkül bir vaziyette kalmış dururken çingene
kadın Havva'ya yaklaşır.)



  ÇİNGENE KADIN



  Ah dünyalar güzeli kıymetli hanımcığım,



  Gösteriverin ufacıcık beyaz elinizi,



  Anlatayım size talihin bin bereketinin



  Mutlu hayatınızı nasıl yeşerteceğini.



  (Eline bakarak)



  Güzel bir kısmet var - hem de çok yakın -



  Güzel yavrular, sağlık ve varlık,



  (Para alır.)



  İBLİS



  (Adem'i göstererek)



  Hemşire hanım! Şu bizim arkadaşın falına da baksana!



  ÇİNGENE KADIN



  İyi göremiyorum, açlık yahut urgan.-



  ADEM



  (Havva'ya hitaben)



  Beni reddetmeyin. Bu kalbin



  Benim için yaratıldığından eminim.-



  HAVVA



  Anne, engel olsana -



  ANNE



  Polis çağırıyorum



  Hemen uzaklaşmazsa.



  HAVVA



  İlişme-aklı başına gelir belki.



  Hem aslına bakarsan kötü bir şey yapmadı ki.



  (Geçip giderler.)



  ADEM



  Ah sen kutsal şiir, kayıp mı oldun büsbütün



  Bu kaskatı gerçek dünyasından?



  İBLİS



  Ne münasebet! O yürek biçimi çörek,



  Çiçek demeti, o danslar, o çardak altı



  Başka şey miydi yani? O kadar müşkülpesent olma,



  Bol bol var daha, düş kurmaya yarayacak eşya.



  ADEM



  Neye yarar, kar hırsı, menfaat avcılığı



  Pusu kurmuş aralarında; bencil olmayan



  Ruh yüksekliği kalmamış hiçbir yerde.



  İBLİS



  Ona da rastlanır okul sıralarında



  Henüz sokulmadığı yerlerde yaşam kavgasının



  Böyle birkaç kafadar geliyor da işte.-



  (Birkaç öğrenci gezinerek gelirler.)



  BİRİNCİ ÖĞRENCİ



  Aman çocuklar, ne iyi! Arkamızda bıraktık küflü binayı.



  Fiyakalı bir şey yapıp zevkini çıkaralım bu günün.



  İKİNCİ ÖĞRENCİ



  Kırlara çıkalım, nefret ediyorum şehirden



  Bu kısıtlı düzeninden, bu tacir dünyasından.



  ÜÇÜNCÜ ÖĞRENCİ



  Dalaşalım birisiyle,



  Heyecanlı, erkekçe eğlence olur.



  BİRİNCİ ÖĞRENCİ



  Kapıverelim askerlerin kucaklarından



  Kızlarını, çıngar çıkar o anda,



  Birlikte kırlara gideriz sonra,



  Birkaç duble biraya, müziğe yetecek paramız var daha,



  Zaferimizin sarhoşluğuyla akşama kadar



  Yaşarız prensler gibi, içkili heriflerin arasında.



  DÖRDÜNCÜ ÖĞRENCİ



  Harika olur çatlatmak birkaç mankafayı.



  BİRİNCİ ÖĞRENCİ



  İttifakımızın bağlarını pekiştirip



  Elimizden geldiğince eğlenelim şimdi,



  Vatan uğrunda coşkuyla dolup



  Daha soylu bir kavga alanını işgal edeceğimiz güne dek.



  (Giderler.)



  ADEM



  Ne kadar hoş bir manzara, bu yamyassı dünyada,



  Güzel bir çağın filizlendiğini sezdi gönlüm.



  İBLİS



  Göreceksin ne hale gelecek o filiz



  Dershanelerin tozunu silktiği zaman.



  Bize doğru yaklaşan şu iki fabrikatör de



  Gençliklerinde, önceki çocuklar gibiydi aynen.



  (İki fabrikatör konuşarak gelir.)



  BİRİNCİ FABRİKATÖR



  Ne yapsam boş, zorluyor rekabet,



  Ucuz mal peşinden koşuyor herkes.



  Malımın kalitesini düşürmem gerek.



  İKİNCİ FABRİKATÖR



  İyisi mi, işçilerin ücretini azaltmalı.



  BİRİNCİ FABRİKATÖR



  O olmaz, şimdi bile ayaklanıyorlar,



  Yaşayamıyorlarmış sözde itler;



  Belki de bu şikayette biraz hakları var.



  Ama kim dedi onlara evlensinler,



  Kim dedi altı tane çocuk yapsınlar?



  İKİNCİ FABRİKATÖR



  O halde daha sert davranmalı,



  Gecenin yarısını fabrikada geçirsinler,



  Kalan yarısı yeter dinlenmeye



  Zaten doğru olmaz onların rüya görmeleri.



  (Giderler.)



  ADEM



  Kahrolasıcalar! - Neden engel olmadın onları görmeme.-



  Ama söylesene, o kızcağız ne oldu?



  İblis, şimdi göster kudretini,



  Yardım et, dinlesin beni.



  İBLİS



  İblis bile



  Heder etmez kuvvetini böyle hiçten bir şeye.



  ADEM



  Senin için hiç olan, benim için bütün bir dünya.



  İBLİS



  Kazan öyleyse kalbini.- Yalnız hislerini sınırlamasını bil,



  Yalandan korkma,



  Her sorumu yanıtla. Göreceksin düşecek kollarının arasına.-



  (Arkalarında kulak misafiri olan çingene kadının da
duyması için sesini yükseltir.)



  Şimdi anlıyorsunuz değil mi mylord, ne kadar nahoş



  Tebdil-i kıyafet edip halk arasına karışmak,



  Biteviye can sıkıcı şeylerle karşılaşıyor insan.



  Şuradaki ahali bir sezse, dört adet gemimizin



  Hindistan'dan gelerek bu gün limana varacağını;



  Başka türlü davranırlar bize karşı.



  ADEM



  Muhtemeldir.



  ÇİNGENE KADIN



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Bu keşif büyük para edecektir.



  (Adem'e hitaben)



  Bir dakika, beyim, - siz gizlediniz kimliğinizi,



  Ben de cezalandırdım falınıza bakarak,



  Zira hiçbir şey sır kalmaz



  Benim gibi çoktandır şeytanla iş birliği yapan biri önünde.



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Bir bu eksikti, ihtiyar acuze!



  ÇİNGENE KADIN



  Sizin gemileriniz bu gün burada olacak.



  Lakin bundan da sevinçli olan haber



  Güzel bir kızın yanıp tutuştuğudur uğrunuzda.



  ADEM



  Peki, nasıl elde edebilirim onu?



  ŞARLATAN



  Savulun yoldan! -Saygı isterim,



  Bilim yolunda ağardı saçlarım,



  Doğanın gizli hazinelerini



  Tükenmez çabayla bulup çıkardım.



  ADEM



  Bu acaip deli ne böyle, İblis?



  İBLİS



  Bilim, yaşayabilmek için de şarlatan.



  Aynen senin bilginlik yaptığın zamanlardaki gibi,



  Ne var ki şimdi eskisinden daha fazla gürültü yapmak gerek.



  ADEM



  Ben bu derecesini asla yapmadım.



  Rezalet!



  İBLİS



  Kabahat onun değil,



  Doğasındadır onun korkmak ve kurtulmak istemek



  Mezar taşına şunların yazılmasından:



  Ex gratia speciali



  Mortuus in hospitali.



  Feda etti gecesini gündüzünü başkaları uğrunda,



  Nihayet ödülünü isteme sırası geldi.



  ŞARLATAN



  Emek verdim insanlar uğruna,



  Nihayet, şanlı sonuç işte burada:



  Bu küçük kaptaki hayat iksiri



  Hastayı, yaşlıyı gençleştirir.



  Büyük firavunlar bunu içerlerdi eskiden,



  Bu gene Tankred'in sihirli sevda içkisi



  Helene bunu kullanıyordu güzelliği için,



  Bu da Kepler'in astrolojisi.-



  ADEM



  Duyuyor musun neler satıyor? Biz gelecekte arıyoruz



  Aydınlığı, o ise çoktan geçmiş olanda.



  İBLİS



  Saygı duyulmaz şimdiki zamana asla.



  Yatak odamızda insan büyüklüğündedir-



  Karımızdır o, on yıllık evlilikten sonra-



  Kaç tane beni olduğunu bile biliriz.



  ŞARLATAN



  Alın, buyurun, alan pişman olmaz,



  Böyle fırsat geçmedi ele şimdiye dek, bir daha da geçmez.



  KALABALIK ARASINDAN



  Ver bana - Hangisini olsa satarım.



  Amma talihliyiz.- Ne değerli mal aldık.



  İBLİS



  Hele bak, hiçbir inancı kalmamış olan bu halk,



  Mucize denince, nasıl da saldırıyor.-



  (Havva annesiyle birlikte geri gelir; onları, fısıltıyla konuşan
çingene kadın izler.)



  HAVVA



  Boş laf, tanıyoruz dedik ya.



  ÇİNGENE KADIN



  Cehennemlik olayım eğer doğru değilse.



  Öylesine tutkun ki bey size,



  Hemen bu gün gözdesi yapmaya hazır.



  Prensesler gibi yaşarsınız,



  Dört atlı araba koşturur tiyatroya, dansa.



  ANNE



  Aslına bakarsak, bu yüz kat daha evla



  Başında baş örtüsü, kuruyup solmaktan



  Pis bir kunduracının kokmuş dükkanında.



  ÇİNGENE KADIN



  Bakın, orada duruyor - nasıl da aranıyor.



  HAVVA



  Hala göremedi, ayıp.-



  Elleri narin, asalet var duruşunda.-



  ANNE



  Yanındaki de fena değil hani,



  Gerçi burnu çengel gibi, bacakları çarpık,



  Ama o kadar saygı değer, yaşlı başlı bir erkek.-



  Ben gidiyorum, kızım. En iyi ara buluculuk



  Baş başa bırakmak olacaktır sizleri.



  ÇİNGENE KADIN



  (Adem'e hitaben)



  İşte sizin için yanıp tutuşan güzel burada.-



  ADEM



  Hemen koşayım ona. Ah ne saadet, ne büyük zevk!



  ÇİNGENE KADIN



  Arayı bulanı da unutmayın ama.



  İBLİS



  (Çingene kadına para verir.)



  Para arkadaştan, el sıkmak benden.



  ÇİNGENE KADIN



  (Haykırarak)



  Ay! Amma da kuvvetli el!



  İBLİS



  Haz duyardın cadı,



  Rolünü oynadığın sahiden sen olsaydın eğer!



  HAVVA



  (Adem'e hitaben)



  Bana bir panayır hediyesi alır mısınız,



  Bu güzelleştiricilerden birini örneğin.-



  ADEM



  Yüzündeki büyüleyici kadınlıktır



  En eşsiz güzelleştirici.



  (Bu arada şarlatan gider.)



  HAVVA



  Ah, ne kadar lütufkarsınız.



  ADEM



  Mahcup etme beni.



  Pırlantalar, inciler takayım güzel gerdanına;



  Süslemek istediğim için değil,



  Parlamak için bundan daha iyi yer olmayacağından.



  HAVVA



  Öte tarafta birçok mücevherci gördüm.



  Ama benim gibi fakir bir kıza yakışmaz ki!



  ADEM



  Gidip bakalım haydi!



  İBLİS



  Lüzum yok,



  Fevkalade güzel mücevherler var yanımda.



  (Mücevherleri verir, Havva büyük bir coşkuyla alarak
bakar ve takınır.)



  HAVVA



  Ah ne güzel, ne zarif, ne hoş; herkes kıskanacak bunları.-



  ADEM



  Ama şu yürek biçimi çöreği görmeyeyim bir daha!



  HAVVA



  Atayım, eğer hoşlanmıyorsanız.



  İBLİS



  Tamam. Ben de üstüne basayım.



  (Basar.)



  HAVVA



  Ne oluyor,



  Birisi mi bağırıyor, yoksa bana mı öyle geldi?



  (Bu arada, araba içinde bir mahkum getirirler; sahnenin
ortasından geçirirlerken millet arkasından koşuşur.)



  KALABALIK ARASINDAN



  Haydi çabuk.- Söylemedim mi ben, ne kadar korkak olduğunu.-



  Hala somurtuyor.- Gelin, gidelim arkasından!



  ADEM



  Ne bu gürültü, ne bu görülmedik itiş kakış?



  HAVVA



  Asmaya götürüyorlar. Oh, iyi ki buradayız.



  Haydi biz de gidelim; öyle heyecan verici ki bu manzara!



  Hem de mükemmel bir fırsat mücevherlerimi göstermek için.



  ADEM



  Suçu ne bu sefilin?



  HAVVA



  Bilmem.



  İBLİS



  Fark etmez zaten. Ama ben söyleyeyim gene:



  Lovel'in fabrikasında çalıştı uzun yıllar boyunca



  Çekip durdu ciğerlerine zehirli kalayı,



  Hastahanelik oldu, haftalarca yattı.



  Sevgili eşi çaresiz durumda kaldı,



  Lovel'in oğlu gençti ve de iyi yürekli



  Birbirlerini buldular, unuttular her şeyi.-



  BİRİNCİ İŞÇİ



  Gülsün yüzün ahpap! Şehit oluyorsun,



  Aramızda ışıyacak daima adın.



  İBLİS



  Koca iyileşince hastalıktan, bulamadı karısını,



  Yeri dolmuştu, boşuna iş aradı;



  İsyanla doldu yüreği ve cüret etti tehdide,



  Tokat oldu Lovel'in oğlunun yanıtı.



  Bu lanetin ise bir bıçak geçti eline -



  Götürüyorlar işte şimdi - İhtiyar Lovel çıldırdı.-



  (Son kelimeleri söylerken Lovel, bir delinin melankolisiyle
gelir.)



  LOVEL



  Yalan söylüyorsun, yalan, çılgın değilim ben,



  Anlamıyor muyum ne fısıldadığını oğlumun yarasının?



  Al bütün hazinelerimi,



  Tek duymayayım bu sesi. Çıldırayım daha iyi!



  ÜÇÜNCÜ İŞÇİ



  Korkma, metin ol; gün gelir, alınır intikamın.



  BİRiNCİ İŞÇİ



  Dik tut başını! Soysuz olanlar onlar.-



  (Mahkum eşliğindekilerle birlikte gider.)



  ADEM



  Soluk kesen manzara, neden çıktın önüme?



  Kim söyleyecek şimdi hangisi daha suçlu,



  Yoksa asıl suçlu sadece toplum mu?-



  Toplumun çürüdüğü yerde suç ürer, çoğalır.



  LOVEL



  Toplum, evet.- Al hazinelerimi,



  Tek duymayayım yaranın söylediklerini.-



  (Gider.)



  HAVVA



  Gidelim haydi, yer bulamayacağız sonra.



  ADEM



  Şükürler olsun sana kader, hakim yapmadın beni.



  Kolay iştir yan geldiğin divandan kanun yapmak-



  Yüzeysel kişi için kolaydır yargıya varmak;



  Ama ne kadar zordur, iç alemi araştırıp



  Köşesini bucağını hesaba katan için.



  İBLİS



  Böyle ilkelerle sona ermez dava.



  Kötülüğü kimse kötülük olsun diye yapmaz;



  Şeytan bile birtakım haklara atıf yapar,



  Ve herkes kendisininkini en kuvvetlisi sayar



  Hukuk alimi bir hamlede kesiverir ipliklerini



  Bin tane filantrop'un bile çözemeyeceği



  Karmakarışık düğümün.- 



  (Bu arada Tower'e varırlar; bir duvar oyuğunda kutsal
resim durur.)



  HAVVA



  Birazcık duralım, dostlarım,



  Demetimi bu aziz resme iliştireyim.-



  İBLİS



  (Fısıldayarak)



  Aman, sakın bırakma



  Mahvoluruz yoksa.



  ADEM



  Masum çocuk - ben engel olamam -



  HAVVA



  Alışmıştım bu resmi, daha çocukken



  Anmayı her seferinde önünden geçerken,



  Şimdi de öyle huzur veriyor ki.-



  Duralım biraz. Hemen telafi edelim



  İhmal ettiklerimizi.



  (Resmin kenarına çiçek demetini iliştirir, ama çiçekler
birden solar, o anda boynundaki kollarındaki mücevherler
de kertenkele olarak kayar.)



  Tanrım, ne oluyor?



  İBLİS



  Boşuna uyardım seni.



  HAVVA



  İmdat!



  ADEM



  Telaş etme, sevgilim, herkes bize bakıyor-



  Daha güzellerini takarım sana.



  HAVVA



  Çekil yanımdan, çekil! İmdat, acıyın bana!



  Sahtekarlar ve korkunç cadı



  Rezil ettiler namuslu bir kadını.-



  (Etraftakiler gruplar halinde toplanmaya başlarlar. Çingene
kadın polislerle birlikte gelir.)



  ÇİNGENE KADIN



  İşte buradalar, sahte para verdiler,



  Eriyip cıva oldu avucumda.



  İBLİS



  Belki de kusur



  Senin avucundaydı, parada değil.-



  Adem, gidelim çabuk, burda eyleşmek doğru değil.



  (Tower'in içinde kaybolurlar. Aşağıda gruplaşmalar ve
gürültü patırdı artarken yeniden kulenin tepesinde görünürler.)



  ADEM



  Gene yanıldım, yeterli sandım



  Devirmek geçmişin hayaletlerini



  Ve serbest rekabet sağlamak kuvvetlere.-



  Attım makinadan bir ana vidayı,



  Tutanı makinayı, saygı ve sevgiyi,



  İhmal ettim daha güçlü bir başkasını koymayı yerine.



  Bu ne biçim yarışma? Kimileri kılıçla



  Duruyor çıplak hasmının karşısında;



  Bu ne biçim bağımsızlık? Yüzlercesi aç kalıyor



  Girmezse birilerinin boyunduruğuna.



  Köpeklerin kavgası bu, bir parça kemik için.



  Bunun yerine, toplum istiyorum ben,



  Cezalamayan, koruyan; ürkütmeyen, coşturan,



  Ortak güçle uyumlu işleyen,



  Bilimin tasarladığı gibi aynen;



  Ve düzenine, aklın kanat gerdiği bir toplum.-



  Gelecek bu, hissediyorum, biliyorum.



  Götür, İblis, götür beni o dünyaya.-



  İBLİS



  Gafil insan, görüşün dar olduğundan



  Salt dağınık gruplar görüyorsun aşağıda.



  Yok mu sanıyorsun uyumlu işleyiş



  Yok mu sistem hayatın atelyesinde?



  Bir lahza bak öyleyse ruh gözlerinle



  Ve gör yarattıkları işi.



  Ne ki onlar bize çalışıyorlar, ufacık kendilerine değil.-



  (Ortalık iyice kararır; panayır yerindekiler küçük gruplar
oluştururlar. Bu gruplar sahnenin ortasında kocaman bir mezar
kazarlar etrafında dans ederek mezarın açık ağzından arka
arkaya içine atlarlar; kimileri sessizce, kimileri bir şeyler 
söyledikten sonra.)



  KORO



  Haydi, haydi, vınlasın kazma:



  Bu gün bitmeli, yarın geç olur,



  Hoş birkaç bin yıl sonra bile



  Tamamlanmayacak büyük eser.



  Beşik ve tabut aynı şeydir,



  Bu gün tamamlar yarın başlayacağını,



  Daima açtır ve daima toktur,



  Bu gün içine giren, yarın kalkacaktır!



  (Matem çanları çalmaya başlar.)



  Akşam çanları başladı çalmaya,



  Bitirdik, çekilelim istirahate,



  Sabah yeni yaşama uyanacak olanlar



  Büyük esere yeniden başlasınlar.-



  KUKLA OYUNCUSU



  Ben, komediyi oynadım,



  Eğlendirdim ama eğlenmedim.



  MEYHANECİ



  Herkes bitirdi şarabını



  Beyler, iyi geceler!



  KÜÇÜK KIZ



  Sattım menekşelerimin hepsini,



  Mezarımda biter artık yenileri.



  ÇİNGENE KADIN



  Herkes geleceğini öğrenmek istedi,



  Şimdi korkuyla kapıyorlar gözlerini.



  LOVEL



  Bahtiyarlık vermedi hazinelerim



  Şimdi bedavadan huzura kavuşuyorum.



  İŞÇİ



  Cumartesi akşamı, hafta tamamlandı burada,



  Çıkaracağım nihayet yorgunluğumu.



  ÖĞRENCİ



  Güzel bir düş görüyordum, uyandırdılar,



  Gel, güzel rüya, devam edelim gene.



  ASKER



  Kendimi çok yiğit sandım,



  Pis bir çukura düşüverdim.



  FAHİŞE



  Mahmurluk geçti, boyalar silindi,



  Burası çok soğuk; acaba aşağısı daha mı iyi?



  MAHKUM



  Kal kelepçe, bu zavallı hiç'in üstünde



  Başka kanun seziyorum, bu eşiğin ötesinde.



  ŞARLATAN



  Birbirimizi aldattık, biliyoruz, diye.



  Hepimizin sesi kesildi şimdi, gerçeğin önünde.



  HAVVA



  Ne duruyorsun ayaklarımın dibinde, açık ağızlı derinlik!?



  Karanlığının beni korkuttuğunu sanma.



  Toprak düşüyor içine yalnız, topraktan olan insan.



  Ben başımda Gloria ile aşarım bunu.



  Aşkın, şiirin ve gençliğin



  Koruyucu melekleri yolumu açıyor ebedi yurduma doğru;



  Bu toprağa sadece gülümseyişim haz verir,



  Güneş ışığı misali, çehrelere değdiği zaman.



  (Örtüsünü, harmaniyesini mezara atar
Gloria'nın ışıkları arasında yükselir.)



  İBLİS



  Tanıdın mı, Adem?



  ADEM



  Ah Havva, Havva!



  :::::::::::::::::



  ON İKİNCİ SAHNE



  (U biçiminde inşa edilmiş mükemmel bir Falanster'in avlusu.
Binanın her iki kanadının zemin katı açık bir kemer altı oluşturuyor.
Sağ taraftaki kemer altında işleyen buhar makinaları
arasında işçiler çalışıyor. Sol taraftaki kemer altında, doğa
bilimlerine ilişkin eşya, mekanik araçlar, astroloji ve kimya aletleri
ve diğer özel aletler müzesinde bir bilgin bir şeylerle uğraşıyor.
Falanster'de yaşayan herkes aynı kıyafette giyinmiş. Gündüz vakti.)



  (Adem ve İblis avlunun tam ortasında yerden çıkıverirler.)



  ADEM



  Bu ne biçim ülke? Bu nasıl halk? Nereye geldik?



  İBLİS



  Eski ülküler yok artık.



  Çok alelade değil miydi vatan kavramı?



  Geleneklere bağlılık doğurmuştu bir zamanlar onu,



  Dar görüşlülük ve rekabet besledi, korudu.



  Şimdi bütün dünya geniş bir vatan,



  Ortak hedefe doğru yoldaşı birbirinin her insan,



  Ve sessizce akıp giden bu güzel düzenin



  Üstünde, saygıyla kanat geriyor bilim.



  ADEM



  Gerçekleşti demek ruhumun ideali,



  Bunların hepsi güzel, böylesini istemiştim ben de.



  Sadece bir şeye acıyorum: vatan kavramına,



  Sanırım kalabilirdi



  Yeni düzende de. İnsanın benliği sınır ister



  Korkar sonsuzdan.



  İç değerlerinden kaybeder, yayılırsa eğer,



  Geçmişe ve geleceğe şiddetle bağlıdır.



  Ve korkarım içi titremez o kadar büyük dünya uğrunda



  Anne ve babasının mezarı için titrediği kadar.



  Ailesi için canını bile veren



  Dostu için ancak göz yaşı döker.-



  İBLİS



  Bakıyorum vazgeçtin bile idealinden



  Daha gerçekleşemeden önce.



  ADEM



  Yok, öyle sanma, sadece merakımı uyandırdı:



  Nasıl bir ülkü ki bu, koca dünyayı birleştirebiliyor,



  Ve coşku dedikleri - bu güne dek yüz türlü



  Alçaklıkla körüklenmiş,



  Ve sadece hayalci kavgalarda sömürülmüş-



  Kutsal ve ebedi ateşini insan kalbinin,



  Nihayet soylu bir amaca yöneltebiliyor.-



  Ama dur, söylesene sen, neredeyiz, neresi burası?



  Haydi gezdir ki haz duysun gönlüm,



  O kadar mücadeleye karşın



  Hak ettiği mükafatı olan bahtiyarlığını görüp insanın.



  İBLİS



  Burası daha birçok benzerleri olan bir falanster,



  Yeni ülküler insanının yaşadığı yer.-



  ADEM



  Gezelim öyleyse.



  İBLİS



  Dur, o kadar acele etme.



  Önce soyunalım eski derimizden.



  Eğer Adem ve İblis olarak gelirsek,



  Bu bilim dünyası inanmaz bize,



  Mahvoluruz, yahut lombike hapsederler bizi.



  ADEM



  Neler saçmalıyorsun gene?



  İBLİS



  Ruh dünyasında da bu artık böyle.



  ADEM



  Peki, yap ne istersen, ama çabuk ol!



  (İblis, her ikisini de falansterde yaşayanların biçimine
benzer hale sokar.)



  İBLİS



  Al, giy sırtına bunları. Saçının kıvrımlarını da sakla.-



  Oldu, tamam.-



  ADEM



  Bilgine seslenelim.



  İBLİS



  Merhaba, bilgin!



  BİLGİN



  Rahatsız etme.



  Gevezeliğe vaktim yok, çalışırken büyük eserimde.



  İBLİS



  Özür dilerim. Bizler, bininci falansterden



  Bilgin adaylarıyız. Ününü duyup geldik uzak yerlerden.



  BİLGİN



  Doğrusu övülecek davranış sizinkisi.



  Şimdi zaten yarıda bırakabilirim de eserimi 



  Lombik'teki sıcaklık tükenmesin yeter



  Madde, benim istediğime o zaman boyun eğer.



  İBLİS



  Tamam, yanılmışım. Doğayı ve insanı



  Süzgeçten geçiren senin içinde bile



  Kalmış demek, son cüruf olarak



  Büyük kendini beğenmişlik.



  BİLGİN



  Şimdi sohbet edebiliriz artık.-



  Peki, sizler hangi meslek dalına bağlısınız?



  ADEM



  Biz, bilgiye susamışlığı dala bağlamıyoruz,



  Bütünü görebilmek istiyoruz.-



  BİLGİN



  Bu yanlış. Küçükte gizlidir büyük,



  Eşya o kadar çok, varlığımız o kadar kısa ki.



  ADEM



  Doğru.- Biliyorum gerekli olduğunu



  Kum taşıyanın da, taş yontanın da;



  Onlarsız yükselmez bina.



  Ne ki onlar, yarı karanlıktadırlar,



  Haberleri bile yoktur neye yardım ettiklerinden.-



  Bütünü gören, mimardır ancak,



  Bilmese de taş yontmasını.



  Odur eseri yaratan, bir tanrı gibi.-



  Böyle bir mimar, büyüktür bilimde de.



  İBLİS



  Biz de bunun için sana geldik, büyük insan.



  BİLGİN



  İyi ettiniz, takdir ediyorum sizi.



  Bilimin zengin dalları,



  Bir organizmanın birçok farklı hattı



  Ancak birlikte teshir edicidir.



  İBLİS



  Güzel bir kadın gibi aynen.



  BİLGİN



  Fakat bütün bunlara rağmen yalnızca kimya-



  İBLİS



  Her şeyin ortası, hayatın başlangıcı.-



  BİLGİN



  Tamam. Bildin.



  İBLİS



  Aynı şeyi söyledi matematik hakkında da



  Bir matematikçi az önce bana.



  BİLGİN



  Kendini beğenmişlikten, herkes



  Dünyanın merkezinde sayıyor kendisini.



  İBLİS



  Sen iyi seçmişsin kendine ilgi çevren olarak



  Kimyayı.



  BİLGİN



  Bu bakımdan müsterihim.-



  Gelin haydi, müzeyi gezelim.



  Yoktur bir eşi daha dünyamızda.



  Eski dünyanın yok olmuş hayvanlarının



  Gerçek numuneleri duruyor burada;



  Hepsi de iyice doldurulmuş. Binlercesi bunların



  Atalarımız daha barbarken, yaşamıştı aralarında onların;



  Onlarla bölüşerekten dünya hakimiyetini.-



  Akıl almaz masallar anlatılıyor haklarında,



  Örneğin şu, buharlı lokomotif kullanılırmış.



  ADEM



  At bu, amma yozlaşmış cins doğrusu,



  Eskiden bambaşka hayvandı Al-borak



  BİLGİN



  Buna gelince, ne efsaneler söyleniyor hakkında,



  Dostu imiş güya insanın, hem de çalışmadan, bedava;



  Ve vefalı bir minnetle kollayarak



  Kavrarmış insanın düşüncelerini.



  Dahası da var, dediklerine göre,



  İnsanın suçu olan mülkiyet kavramını bile benimsemiş;



  Ve korumak için bunu, canını bile verirmiş.-



  Yazılı oldukları gibi söylüyorum bunları,



  Yoksa mutlaka inandığımdan değil.



  Çok çılgınlıklar, çok hayaller varmış geçmişte,



  Bunlardan bize kalan sadece bu masallar işte.



  ADEM



  Köpek bu.- Hakkında söylediklerinin hepsi doğru.



  İBLİS



  Dikkat et Adem, ele veriyorsun kendini.-



  BİLGİN



  Bu gene, fakirin kölesi imiş.



  ADEM



  Fakirin, zenginlerin öküzü olduğu gibi.



  BİLGİN



  Bu da çöllerin kralı.



  ADEM



  Aslan-



  İşte kaplan, işte çevik karaca;



  Hangi hayvanlar kaldı kuzum dünyada?



  BİLGİN



  Ne biçim soru bu, sizde böyle değil mi?



  Yararlı olanlar ve de şimdiye kadar



  Bilimin yerini dolduramamış oldukları yaşıyor:



  Domuz ve koyun. Ama



  Öyle kusurlu değiller artık,



  Beceriksiz doğanın yaratmış olduğu zamanlardaki gibi:



  Şu canlı yağ, bu ise et ve yün yığını.



  Hepsi amaçlarımıza yardım ediyor, aynen lombik gibi.



  Ama bakıyorum, biliyorsun bunların hepsini,



  Diğerlerine bakalım. İşte madenlerimiz.



  Bakın ne kadar muazzam bir kömür parçası:



  Koca dağlar varmış bu maddeden,



  İnsanlar, hazırcacık toplayabiliyorlarmış,



  Bilim şimdi havadan elde ediyor,



  Büyük zahmetler karşılığı. Bakın bu cevhere



  Demir diyorlarmış; ve tükenmediği müddetçe



  Gerekmemiş alümin aramak.-



  Bu küçük parça ise, altın. Son derece



  Ünlü ve o ölçüde de yararsız.



  Zira insan kör inancıyla



  Taptığı zaman kendinden üstün yaratıklara,



  Kaderin de üstünde saydıklarına:



  Altını da bunlardan sayarmış,



  Refahı ve hakkı



  Ve de kutsal olan her şeyi kurban etmiş mihraplarında,



  Sihirli tek bir parçacığına sahip olabilmek için.



  Ve karşılığında elde edebilirmiş her şeyi -



  Şaşılacak şey, ama ekmeği bile.



  ADEM



  Geç bunları, hepsini biliyorum, başka şey göster.



  BİLGİN



  Gerçekten büyük bilginsin sen, yabancı.



  Öyleyse bakalım eski bitkilere.



  İşte burada, dünyada açmış olan



  Sonuncu gül. Faydasız çiçek.



  Yüz binlerce kardeşiyle birlikte işgal edermiş



  En bereketli alanları, başaklı bitkilerden;



  Kocaman çocukların sevgili oyuncağı.



  Gerçekten pek karakteristik bir olay bu,



  Nasıl da sarılmışlar bir zamanlar böylesi oyunlara;



  Fikir bile çiçek üretmiş:



  Şiir ve inancın hayallerini;



  Ve aldatıcı rüyaların dalgalarına bırakıp kendini



  Harcamış en değerli kuvvetini,



  Hayat amacını heder etmiş.



  Burada saklıyoruz, nadir bir numune olarak



  Böyle iki eseri. Birisi, manzum;



  Günah raddesine varan



  Kendini beğenmişlikle bireyin üstünlüğünü savunan



  Yazarın adı Homer. Tam bir hayal alemi



  Tasvir ediyor, Hades adını verdiği eserinde.



  Çoktan yalanladık her bir satırını.



  Diğeri, Tacitus'un Agricola'sı



  Gülünç ve buna rağmen acıklı



  Kavramlar manzarası, barbar dünyadan.



  ADEM



  Demek hala kalmış bu birkaç yaprak



  Büyük günlerden, vasiyetname olarak.



  Ya bunlar tutuşturamıyor mu



  Yozlaşmış halefin gayret ateşini



  Suni dünyanızı devirmek uğrunda?-



  BİLGİN



  Dediğin doğru, anladık biz de bunu;



  Gizlediği zehir son derece tehlikeli.



  Bu nedenle ancak



  Altmış yaşını aşmış ve kendini bilime adamış



  Olanlara serbest bunları okumak, diğerlerine yasak.



  ADEM



  Peki, ya dadıların peri masalları



  Körpe yüreklere birtakım seziler aşılamıyor mu?



  BİLGİN



  Elbette ya, zaten o yüzden



  Dadılarımız, yüksek denklemlerden



  Ve geometriden söz ediyorlar çocuklarımıza.-



  ADEM



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Ah katiller, korkmuyor musunuz, insan kalbini



  En güzel çağından mahrum etmekten!-



  BİLGİN



  Devam edelim.- Bakın bu aletlerin,



  Eski eşyaların ne acaip şekilleri var.



  Bu bir top; üstünde esrarengiz bir yazı:



  Ultima ratio regum.- Acaba nasıl



  Kullanılıyormuş, kim bilir?.- Bu da kılıç,



  Münhasıran insan öldürmeye mahsus alet-



  Ve suçlu da oluyormuş, bununla öldüren.



  Bu resim gene, tamamıyla el ile yapılmış.



  Belki de yarı ömrünü almıştır yapanın.



  Konusuna bak bir de, deli saçması masal.



  Bu gün güneş yapıyor bu işi, yerimize.



  Beriki hilekarcasına idealize edilirken



  Bu, derin bir sadakatle hizmet ediyor amaçlarımıza.



  ADEM



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Peki, ya sanat, ruh kalıyor gene de.-



  BİLGİN



  Bu yüzlerce biçimde eşya, hepsi de şatafatlı,



  Ne kadar da çocukça. Çiçekli kupa,



  Sandalye arkalığında hayal mahsulü arabesk,



  Hepsi insan elinin israf edilmiş emeği.



  Sorarım, o kupadaki su daha mı serinletici,



  Ya da daha mı rahat oturuluyor o sandalyede?



  Şimdi bütün bunları makinalar yapıyor bizim yerimize,



  Hem de amaca en uygun ve en basit şekilde.



  Ve mükemmelliğini garanti eden de,



  İşi, vida sıkıştırmak olan işçinin



  Ömrünün sonuna kadar bu işi yapacağıdır.



  ADEM



  Zaten bunun için hiçbir eserde



  Ustasını aşacak hayat ve kişilik yok.-



  Kuvvet ve fikir nerede bulacak mekanı



  Ruh aleminin ürünü olduğunu kanıtlayabilmek için?



  Mücadele etmek istese de baksa şöyle bir etrafına,



  Bu muntazam, bu düzgün dünyada



  Tehlikenin hazzına bile erişemeyecek,



  Vahşi tek bir hayvan bile göremeyecek.



  Aldandım demek bilimde de:



  Ondan beklediğim bahtiyarlık yerine



  Can sıkıcı bir çocuk okulu çıktı karşıma.



  BİLGİN



  Kardeşlik yerleşmemiş mi?



  Maddi yoksunluk çekiyor mu insan?



  Bu ülküler layıkıyla hak etmişlerdir



  Yüceltilmeyi.



  ADEM



  Söylesene bana, nasıl bir ülkü bu,



  Bütün bir halka birlik aşılıyor,



  Ve hepsini, ortak amaç olarak coşturabiliyor?



  BİLGİN



  Bizde ülkü, yaşamı sürdürmektir.



  İnsan ortaya çıktığı zaman,



  Erzakla tıka basa dolu bir kilere benziyordu dünya.



  Yetiyordu elini uzatması



  İhtiyacı olan her şeyi elde edebilmek için.



  Harcadı düşünmeden,



  Bir peynir kurdu gibi ve tatlı mahmurluğu içinde



  Bol bol vakit buldu, romanvari faraziyelerde aramaya



  İlhamı ve şiiri.



  Ama bizim, en son lokmaları yerken,



  Hasis davranmamız gerek, zira çoktan fark ettik



  Peynirin tükenmekte olduğunu ve öleceğimizi açlıktan.



  Dört bin yıl sonra güneş soğuyacak,



  Toprak artık bitkileri doğurmayacak.



  Demek dört bin yılımız var,



  Güneşin yerinin nasıl doldurulacağını öğrenebilmek için;



  Sanırım bu süre yetecek bilgimize.



  Isıtma için en elverişlisi, su olacak her halde.



  Bu, ateşi en iyi muhafaza eden oksitlenmiş madde.



  Organizmanın bütün sırlarının



  Keşfi artık çok yakın.-



  Ne iyi oldu da konuşmamız buraya döküldü



  Az daha unutuyordum tüpümü.



  Şimdi tam bu konuda çalışıyorum.



  İBLİS



  Çok ihtiyarlar insan, eğer teşkilatlandırırken



  Lombik'e başvurursa.-



  Lakin eserin, başarısıyla da sonuçlansa



  Bir canavar olacak bu: bir sözsüz düşünce,



  Nesnesi olmayan sevda duygusu,



  Doğanın reddettiği yaratık,



  Ne tezadı olacak, ne de benzeri,



  Eğer birey tehdit etmezse.



  Sonra bu, karakterini nereden kazanacak,



  Bilinci, dış etkilere kapalı, tutkulara kapalı



  Dar bir tüpte uyandığı zaman



  BİLGİN



  Bak, nasıl kaynıyor, nasıl da pırıl pırıl,



  Yanıp sönen şekiller kımıldanıyor



  Bu sıcacık, sımsıkı kapalı camın içinde.



  Kimyasal yakınlık ve etki tepki,



  Hepsi uyuşmak üzere; ve mecbur olacak madde



  İradem önünde boyun eğmeye.



  İBLİS



  Hayran kaldım sana, bilgin! Ancak anlamadığım bir şey var,



  Şunu da yapabilir misin: Şimdi yakın olanlar



  Cezbetmesin birbirini ve itmesinler



  Zıtlarını.



  BİLGİN



  Zırvalık, söylediğin.



  Ebedi kanunudur bu, maddelerin.



  İBLİS



  Ya, demek öyle. Peki, söyler misin bunun temeli ne?



  BİLGİN



  Temeli mi? Kanun! Öyle olduğu için;



  Deneyimler bunu gösteriyor bize.



  İBLİS



  Demek ki sen, ocakçıbaşısın ancak doğanın,



  Üst tarafını o, kendisi yapıyor.-



  BİLGİN



  Ama sınırlarını, bu camla ben tespit ediyorum,



  Ve esrarengiz müphemliğinden çekip çıkarıyorum.



  İBLİS



  Herhangi bir hayat emaresi görmedim henüz.



  BİLGİN



  Mutlaka olacak. Ben ki öylesine tecessüsle izlemiştim



  Bütün gizlerini organizmanın,



  Ve yüzlerce defa otospsi masasına yatırmışım hayatı-



  ADEM



  Her defasında sadece bir ceset bulmuşsundur.



  Bilim, ağır aksak takip edebilir ancak



  Elde edilen yeni tecrübeyi



  Ve kralın kiralık şairinin yaptığı gibi



  Ancak yorumlayabilir büyük olguları;



  Kehanette bulunmaya yoktur yetkisi.-



  BİLGİN



  Niye alay ediyorsunuz, görmüyor musunuz



  Tek bir kıvılcım eksik başlaması için hayatın?



  ADEM



  Peki, ya o kıvılcımı nereden bulacaksın?



  BİLGİN



  Tek bir adım kaldı gerçekleşmesine.



  ADEM



  Ama işte o tek adımı atmayan



  Hiçbir şey yapmamıştır, hiçbir şey bilmiyordur.



  Zira diğerlerinin hepsi hazırdır elde.



  İşte o tek adımdır en kutsala ulaştıracak olan.-



  Ah, bir gün olacak mı acaba bunu yapan?-



  (Bu arada lombik üstünden çıkan duman koyulaşmaya ve
sesler çıkarmaya başlar.)



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  (Dumanların arasından)



  Asla olmayacak.- Bu tüp benim için



  Çok dar ve çok geniş.- Sen, beni tanıyorsun



  Değil mi, Adem? - Bunu daha kimse bilmiyor burada.-



  BİLGİN



  Delilik krizi tuttu zavallının. Eyvah, ne olacak halin!



  (Lombik patlar, cin kaybolur.)



  Lombik kırıldı. Şimdi al yeni baştan



  Büyük eseri. Tam varmak üzereyken hedefe



  Ufacık bir engel, münasebetsiz bir tesadüf



  Berbat ediyor emekleri.



  İBLİS



  Eskiden buna kader derlerdi.



  Ve daha az utandırıcıydı ezilmek, kudreti altında



  Şimdi boyun eğmekten, münasebetsiz bir tesadüfe.-



  (Zil çalar.)



  Bu zil sesi ne?



  BİLGİN



  İş bitti, şimdi başlıyor gezinti saati,



  Fabrikalardan çıkıyorlar, tarlalardan geliyorlar,



  Şimdi cezalandırılacak suç işleyenler,



  Şimdi paylaştırılacak kadınlar ve çocuklar.



  Bana da iş düşecek, haydi gidelim oraya.



  (Kadınlar ve erkekler, ayrı ayrı uzun sıralar oluşturarak
gelirler. Bazı kadınların yanında çocuklar da vardır. Havva, bu
kadınların arasındadır. Gelenlerin hepsi, avluda bir daire oluştururlar;
bir ihtiyar, önlerine çıkar. Adem, İblis ve Bilgin, müzenin
yanında, ön planda dururlar.)



  İHTİYAR



  Otuz!



  LUTHER



  (Sıradan çıkarak)



  Burda.



  İHTİYAR



  Sen gene



  Gereğinden fazla kızdırdın kazanı.



  Öyle anlaşılıyor ki tutkun,



  Sahiden tehlikeye sokmak tüm falanster'i.



  LUTHER



  Kim dayanabilir cazibesine,



  Kıvılcımlar saçan ve gürleyerek deliren unsur,



  Alevin bin diliyle etrafını sarıp



  Sana erişmek ve yok etmek isteyince.



  Ve durmak orada cesaretle ve devam etmek körüklemeye,



  Bilerek ona hakim olduğunu.-



  Sen bilemezsin ateşin büyüsünü,



  Ancak tencere altında görmüşsün onu.



  İHTİYAR



  Deli saçması. Bunun için bu gün yemek yok sana.



  LUTHER



  (Sırasına geri çekilerek)



  Ama yarın, gene körükleyeceğim ateşi.



  ADEM



  Neler görüyorum? Tanıyorum ben bu adamı.



  Luther bu.



  İHTİYAR



  İki yüz dokuz!



  CASSİUS



  (Sıradan çıkarak)



  Mevcut.



  İHTİYAR



  Üç defa ihtar ettim şimdiye kadar,



  Sebepsiz yere kavga arıyorsun.



  CASSİUS



  (Sırasına geri çekilerek)



  Şikayet etmediğim için mi sebepsiz?



  Ödlektir başkasından yardım isteyen



  Kendi eli kolu tutarken. Benden zayıf mıymış



  Hasmım. Neden kendisini savunmamış?



  İHTİYAR



  Terbiyesizlik etme! -Temize çıkaramaz



  Kafa tasının yapısı bile bu kötü huyunu.



  Kafa tasın, asil ve kusursuz,



  Ama damarlarındaki kan, kudurgan!



  Tedavi edilecek, uslanana dek.



  ADEM



  Ah Cassius, tanıyabilsen beni,



  Filipi'de beraber çarpışmıştık seninle- Buralara kadar mı



  Varıyor bu kötü düzen, bu kuram, yanılgısında.



  Böyle soylu bir kişide



  Kusur buluyor ancak, fark etmiyor değerlerini.-



  İHTİYAR



  Dört yüz!



  EFLATUN



  (Sıradan çıkarak)



  Efendim.



  İHTİYAR



  Sen gene



  Öylesine kaptırdın ki kendini hayal alemine,



  Telef oldu sana emanet edilen sığırlar.



  Ayık kalman için biber sürülecek ağzına.



  EFLATUN



  (Sırasına geri çekilerek)



  Ben o zaman da bilirim, güzel hayaller kurmasını.



  ADEM



  Ah Eflatun, nasıl bir rol düşmüş sana



  Hayalini kurduğun toplumda.-



  İHTİYAR



  Yetmiş iki!



  MİKELANJ



  (Sıradan çıkarak)



  Buradayım.-



  İHTİYAR



  Dağınık bırakmışsın atelyeni.



  MİKELANJ



  Evet, çünkü durmadan sandalye bacakları yaptım,



  Hem de en berbat şekillerde.



  Bıraksınlar düzelteyim,



  İzin versinler biraz olsun süsleyeyim, diye çok yalvardım.



  Bırakmadılar. Bari, değişiklik olsun diye



  Sandalye arkalığı yapayım, dedim. Hep boşuna.



  Oynatacaktım az kalsın;



  Bıraktım atelyeyi, kaçtım işkenceden.



  (Sırasına geri çekilir.)



  İHTİYAR



  İntizamı bozduğun için odana kapanacaksın.



  Güneşin güzel, sıcak ışıklarından haz duyman yasak.-



  ADEM



  Ah Mikelanj, ne cehennem azabıdır kim bilir



  Senin için yaratamamak.-



  Ne kadar çok tanıdık var buralarda,



  Ne kadar kadim kudret, ne kadar büyük zeka.



  Bununla birlikte savaşmıştık - bu gene şehit olmuştu,



  Buna ise dar gelmişti bütün cihan.



  Nasıl da tek biçime sokmuş, ne denli cüceleştirmiş hepsini



  Devlet. Ah İblis, gel gidelim,



  Ruhum dayanamıyor bu manzaraya.-



  İHTİYAR



  İki çocuk bu gün artık tamamladı



  Ana ihtimamına ihtiyaç olan süreyi.



  Ortak eğitim yurdu artık yerleri.



  Haydi, haydi gelin bakalım beri!



  (Havva ve başka bir kadın çocuklarıyla beraber öne çıkarlar.)



  ADEM



  Ah bu ne güzellik, harika!



  Demek bu kaskatı dünyanın da



  Varmış şiiri!



  İBLİS



  Ne o, Adem, gitmiyor muyuz?



  ADEM



  Kalıyoruz. Hatta ancak burada bulabileceğiz huzuru.



  İHTİYAR



  Bilgin! İncele kafalarının biçimini



  Bu çocukların.



  (Bilgin, çocukları inceler.)



  HAVVA



  Eyvah, neler gelecek başıma!



  ADEM



  Ah, bu ses!



  İBLİS



  Ne buluyorsun bu alelade kadında,



  Semiramis'in busesini tattıktan sonra?



  ADEM



  O zaman, daha tanımamıştım bunu.



  İBLİS



  Ya, demek öyle!



  Sevdalıların eski nağmesidir bu:



  Hepsi inanır kendisinin keşfettiğine tutkuyu,



  Ve kendilerinden önce kimselerin bilmediğini



  Ne olduğunu sevginin; ve bu, böylece sürüp gider



  Birkaç bin yıldan beri aralıksız.



  BİLGİN



  Bu çocuk doktor yapılacak.



  Bu ise çoban olur.



  İHTİYAR



  Götürün o halde.



  (Çocukları götürmek isterler. Havva karşı koyar.)



  HAVVA



  Dokunayım deme! Bu çocuk benim:



  Kimin haddine koparmak onu ana kucağından?!-



  İHTİYAR



  Götürün haydi, ne duruyorsunuz?



  HAVVA



  Ah evladım! Ben beslemedim mi seni



  Canımla, kanımla.- Var mı kuvvet



  Bu kutsal bağı koparabilecek?



  Nasıl vazgeçebilirim senden ebediyen, nasıl razı olurum



  Yığında kaybolmana, ve gözlerimin



  Kaçamak ihtimamla, seni boşuna aramasına



  Yüz tane birbirine eşit yabancı arasında?



  ADEM



  Ah insanlar, kutsal bildiğiniz bir şey varsa eğer,



  Onun rızası için, bırakın bu anneye yavrusunu.



  HAVVA



  Değil mi ya, değil mi ya! Ah, aziz yabancı!



  İHTİYAR



  Cüretkar oyuna giriştin yabancı;



  Aile geleneğinin



  Canlanmasına göz yumarsak eğer, hemen çöker



  Her türlü kazanımı kutsal bilimin.



  HAVVA



  Umurumda bile değil, buz gibi bilim!



  Yerin dibine batsın, doğa konuştuğu zaman.



  İHTİYAR



  Uzatmayın haydi!



  ADEM



  Sakın dokunmayın haa!



  Kılıç duruyor orda, gösteririm sonra



  Nasıl kullanıldığını.



  İBLİS



  Rüya bu, kımıldama sakın!



  (Elini Adem'in omuzuna koyar, Adem donup kalır.)



  Hisset meş'um kudretini elimin.-



  HAVVA



  Ah, evladım!



  (Yere çöker, çocuğunu alıp götürürler.)



  İHTİYAR



  Bu iki kadın tek kaldı,



  Eş almak isteyen söylesin.



  ADEM



  Bunu ben istiyorum.



  İHTİYAR



  Bilgin, ne dersin?



  BİLGİN



  Tutkun bir erkek, sinir hastası kadın



  Yozlaşmış nasıl doğurur; yanlış bir çiftleştirme bu.



  ADEM



  Ben vazgeçmiyorum, eğer o da istiyorsa.



  HAVVA



  Ben de seni seviyorum, ebediyen seveceğim.



  BİLGİN



  Tam çılgınlık bu.- Gerçekten acaip



  Geçmişin hayaletlerinin belirdiğini görmek



  Aydınlık yüzyılımızda.- Nasıl oluyor bu?



  ADEM



  Cennetin gecikmiş bir ışını.



  İHTİYAR



  Yazık.-



  ADEM



  Acımayın.-



  Bu çılgınlık bizim! Biz sizin aklıseliminizi



  Kıskanıyoruz. Zira bu dünyada her



  Büyük ve soylu olan, daima,



  Duygusuz ve soğuk ihtimamın sınırlayamadığı çılgınlık olmuştur



  Yücelerden bize doğru tatlı bir musiki gibi gelen



  Ruhun sesidir. Tanığıdır, benliğimizin



  Ona yakın olduğunun,



  Ve bu dünyanın adi toprağını hakir görerek



  Daha yüce katlara doğru yol aldığımızın.



  (Havva'yı kolları arasında tutar)



  İHTİYAR



  Bunları ne dinliyoruz hala. Götürün doğru hastahaneye!



  İBLİS



  Acele tarafından müdahale gerek! Adem, gidiyoruz, yürü!



  (Sahnede bulundukları yer, aşağı doğru iner; kaybolurlar.)



  :::::::::::::::::



  ON ÜÇÜNCÜ SAHNE



  (Uzay. Yer küresinin uzaktan görünen bir dilimi gittikçe
küçülerek nerdeyse diğerleri arasına karışan bir yıldız olur.
Alaca karanlık yavaş yavaş zifiri karanlığa dönüşür. Artık
yaşlanmış olan Adem, İblis'le birlikte uçmaktadır.)



  ADEM



  Bu delice uçuşumuz nereye böyle, söylesene?



  İBLİS



  Sen değil miydin isteyen



  Cüruftan arınmış yüce katlara erişmeyi?



  İyi anladıysam eğer, sana yakın bir ruhun sesini



  Duymuştun oralardan.



  ADEM



  Evet, doğru.



  Ama böyle soğuk ve katı tasavvur etmemiştim oraya giden yolu.



  Bu mekan öylesine bomboş, öylesine yabancı ki,



  Mukaddesata tecavüz edenler dolaşıyor burda sanki.



  İki duygu çarpışıyor benliğimde:



  Hissediyorum ne kadar adi olduğunu toprağın



  Ve nasıl hapsettiğini ruhumu; kurtulmak istiyorum çemberinden.



  Lakin hüzün veriyor kopmuş olmak, ona dönmek istiyorum.-



  Ah İblis! Baksana geriye, ne hale geldi dünyamız,



  Önce çiçekler kayboldu gözlerimizin önünden,



  Sonra ormanların titreyen yaprakları;



  Yüzlerce hoşluğuyla o kadar iyi tanıdığımız yerler



  Özellikten yoksun bir düzlüğe dönüştü.



  İlginç olan her şey silindi gitti.



  Kayalar cüceleşip çakıl oluyor artık,



  Ve aşağıdaki basit insanın kutsal bir ses duyduğunu sanarak



  Korktuğu şimşekle yüklü bulut,



  Nasıl zavallılaşıp sefil bir duman oluyor.



  Hani, hani nerde gürüldeyen denizin enginliği?



  Kül rengi bir leke oldu



  Diğer milyonlar arasına karışıp dönen yer küresinde:



  İşte bu, bizim dünyamız.



  Ah İblis! Ya o? Onun da



  Ayrılması mı lazımdı bizden?-



  İBLİS



  Yücelmiş görüş açımızdan baktığımızda, yok çaresi



  Önce letafet kaybolacak,



  Sonra büyüklük, kudret ve nihayet



  Bizim için kalmayacak katı maddeden başka hiçbir şey.-



  ADEM



  Ardımızda kalıyor yıldızlar,



  Ne bir hedef görüyorum, ne de bir engel duyuyorum.



  Sevda ve kavga olmadıkça bu var oluş neye yarar?



  İblis, ürperiyorum!



  İBLİS



  Ne o, bu kadar mı sürdü kahramanlığın,



  Geri dönelim öyleyse, toprakta oynamaya.



  ADEM



  Kim demiş, ileri, haydi ileri!



  Tamamıyla kopuncaya kadar acıyacak ancak



  Dünyaya bağlayan bütün bağlar.-



  Ama dur, ne oluyor böyle, sıkışıyor nefesim,



  Kuvvetim tükeniyor, uyuşuyor beynim.



  Galiba masal değil Antaeus'un



  Dünya toprağına değdiği sürece



  Yaşayabildiği ancak.



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  Evet, masal değil.



  Sen tanıdığın toprağın ruhunu,



  Ben'im ancak sende nefes alan, bilmelisin bunu.



  İşte şarampol burada. Buraya kadar geçer hükmüm.



  Geri dön, yaşarsın - aşarsan şarampolu, yok oluşun



  Bir damlacık suyunda fink atan tek hücreli yaratık gibi.-



  Bu bir damlacık su, senin dünyan.



  ADEM



  Ürkütmen boşuna, inanmıyorum sana.-



  Belki senindir vücudum, ama ruhum benim;



  Sonsuzdur düşünce ve adalet,



  Bunlar daha önce vardı, senin madde dünyandan.



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  Gafil insan! Dene de mahvol öyleyse.



  Gülün kokusu, gülden önce mi vardı,



  Şekil gövdeden önce miydi, ışını önce mi güneşten?



  Ah, bir görebilseydin zavallı ruhunu



  Uçsuz bucaksız uzayda sürüklenirken,



  Hiçbir şey hissetmeden, hiçbir şey anlamadan



  Manayı ve ifadeyi



  Boşuna arayarak yabancı dünyada,



  Üprerirdin. Çünkü her idrak ediş



  Ve senin içini dolduran her bir his,



  Senin dünya dediğin bir dizi maddenin



  İntişarıdır ancak; ve eğer bu başka türlü olsaydı



  Varlığımız sona ererdi, seninki de, benimki de.-



  Güzeli çirkini, selameti cehennemi,



  Senin küçük varlığını çepeçevre kuşatanların hepsini sen,



  Benim ruhumdan kazandın.-



  Buradaki ebedi adalet



  Başka bir dünyada belki de olanaksızdır.



  Ve belki de burada kabil olmayan, doğaldır orada.



  Ağırlık yoktur belki, varlık belki hareket etmez,



  Burada hava olan, fikirdir orada belki,



  Burada ışık olan, orada ses,



  Burada büyüdükçe büyüyen, orda buzlaşmıştır belki.-



  ADEM



  Caydıramazsın beni, yücelere erişmek istiyor ruhum.



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  Adem, Adem, yaklaşıyor son dakika:



  Geri dön, yücelebilirsin dünyada.



  Oysa kainatın halkasından



  Koparırsan kendini, Tanrı tahammül etmez



  Ona yakınlaşmana - hiçe çevirir seni.-



  ADEM



  Ölüm nasıl olsa hiç yapmayacak mı beni?-



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  Yıllanmış yalanın bu boş lafını



  Burada, ruhlar dünyasında ağzına alma.-



  Bütün doğa ürperir bundan.-



  Rabbın kendine sakladığı



  Mukaddes bir mühürdür bu. Bilgi elması bile



  Kıramadı bu mühürü.



  ADEM



  Ben kırarım.



  (Uçmaya devam ederler. Adem, bir çığlık atarak kaskatı
kesilir.)



  Bittim, mahvoldum!-



  İBLİS



  (Kahkahayla)



  Yıllanmış yalan galip geldi demek.-



  (Adem'i yanından iterek)



  Dönüp dursun artık bu kukla-tanrı



  Yeni bir gezegen olarak uzayda



  Belki de yeniden, benim için gelişecektir hayat orada.-



  YERYÜZÜ CİNİNİN SESİ



  İblis, acele etme sevinmekte!



  Yabancı dünyaya değdi sadece.



  Öyle kolay değildir kopmak benim ülkemden,



  Toprağının sesi çağırıyor seni, yavrum, kendine gel!



  ADEM



  (Ayılarak)



  Yaşıyorum gene.- Hissediyorum bunu, çünkü acı çekiyorum,



  Ama çektiğim acı da tatlı geliyor bana.



  Ne korkunç şeymiş meğer yok olmak.-



  Aman İblis, geri götür beni dünyama,



  Boşuna savaştığım yerlere.



  Gene savaşacağım ve bahtiyar olacağım.



  İBLİS



  Bu kadar çok denemeden sonra hala



  Yeni kavganın beyhude olmayacağını



  Ve hedefe erişeceğini mi sanıyorsun? Gerçekten bir türlü



  Gölgelenemeyen bu çocuksu neşe, ancak insana özgü.-



  ADEM



  Böyle ahmakça bir hayal peşinde değilim.



  Biliyorum, hedefe daha yüz kere erişemeyeceğim.



  Ama zarar yok. Aslında hedef ne zaten?



  Hedef, şerefli cengin sonu;



  Hedef, ölüm; hayat ise mücadele;



  Ve insanın hedefi, bizzat bu mücadele!



  İBLİS



  Doğrusu iyi avuntu, ama hiç değilse bari



  Mücadele ülküsü büyük olsa.



  Ne gezer; yarın alay ediyorsun bu gün uğrunda savaştığınla.



  Yarın çocuk oyuncağı oluyor dün seni heyecanlandıran.-



  Chaerona'da dökmedin mi kanını



  Yenik düşen özgürlüğü savunmak için?



  Ve daha sonra Constantin'le birlikte sen değil miydin



  Savaşan, dünya hakimiyetini kurmak için?



  Din uğrunda kurban olmadın mı,



  Ve daha sonra ise, bilimin silahıyla



  Dine karşı çıkmadın mı?



  ADEM



  Doğru, hepsi doğru. Ama ne kadar adi idiyse de ülküm



  Gene de coşturmuştu ve yüceltmişti o zaman;



  Ve tam da bundan ötürü kutsaldı ve büyüktü.



  İster haç yahut bilim, ister özgürlük ya da ihtiras



  Uğrunda etkilemiş olsa da, sonuçta



  İlerletti insanoğlunu.-



  Haydi geri dönelim dünyaya, gidelim yeni cenklere doğru.-



  İBLİS



  Peki, ya bilginin sözlerini unuttun mu?



  Dört bin yıl sonra



  Dünya donacak-mücadelenin sonu gelecek.



  ADEM



  Eğer bilim karşı koyamazsa buna.



  Ama karşı koyacak. Hissediyorum, biliyorum.-



  İBLİS



  Peki, ya sonra? Mücadele, yücelik, kudret var mı,



  Us'un, kuramdan oluşturduğu sun'i dünyada?



  Kendi gözlerinle görmedin mi az önce?-



  ADEM



  Kurtarsın dünyayı, yeter.-



  Görevini yerine getiren her şey gibi, o da geçer.



  Ve o zaman gene yükselir ülkü



  Ve can verir ona.



  Geri götür beni; yanıp tutuşuyorum görmek için



  Kurtarılmış dünyada, hangi yeni öğretinin



  Bana coşku vereceğini.-



  İBLİS



  Geri gidelim öyleyse, peki!-



  :::::::::::::::::



  ON DÖRDÜNCÜ SAHNE



  (Karlarla buzlarla kaplı, dağlık ağaçsız bir yer. Kıpkırmızı,
ışınsız güneş, sisler arasında bir küre halinde duruyor. Ön
planda, yozlaşmış birkaç kayın ağacı, ardıç ağacı, çam ağacı
arasından bir Eskimo kulübesi görünüyor. İyice ihtiyarlamış olan
Adem, yanında İblis olduğu halde, bastonuna dayanarak
dağdan aşağı doğru iniyor. Puslu bir aydınlık.)



  ADEM



  Ne dolaşıp duruyoruz bu uçsuz bucaksız kar dünyasını,



  Boş gözlerle bize bakan ölümden başka şey yok burada,



  Sadece, adımlarımızın sesinden korkup suya dalarak



  Gürültü yapan birkaç ayı balığı.



  Bitkiler bile yorulmuş didinmekten,



  Yoz çalılar türemiş yosunlar arasında,



  Ve kızıl suratıyla sislerin ardından bakan ay,



  Andırıyor mezar çukuruna bakan ölüm lambasını. İşimiz ne



  Burada? - Götür beni, palmiyelerin büyüdüğü yere,



  Güneşin, güzel kokuların diyarına.



  İnsan ruhunun, kuvvetinin



  Bilincine vardığı yere.-



  İBLİS



  Oradayız. Bu kan rengi küre, senin güneşin.



  Ayaklarımızın altında ekvator.-



  Bilim, yenemedi yazgısını.-



  ADEM



  Ne korkunç dünya!- Burada ölünür sadece.



  Acımam burada bırakacağım hiçbir şeye.



  Ah İblis, ben ki bir zamanlar, insanlığın beşiğinin



  Yanıbaşında durdum ve gördüm



  Nasıl büyük bir gelecek umudunun canlandığını orada,



  Ben ki o kadar çok savaşı sonuna dek sürdürdüm,



  Şimdi, doğanın matem örtüsünü serdiği



  Bu muazzam mezarın başında,



  İlk ve son insan olarak dünyada



  Düşünüyorum ve bilmek istiyorum. Nasıl mahvoldu soyum?



  Soylu bir savaşta görkemle mi,



  Yoksa sefilcesine, cüceleşerek mi gittikçe,



  Her türlü yücelikten yoksun ve gözyaşına bile değmezcesine.



  İBLİS



  Ooo, eğer gurur duyuyorsan yüce ruhundan-



  Bu adla anmaktan çok hoşlanıyorsun



  Damarlarda kanı attıran



  Ve genç yüreklerde ülküler coşturan kuvveti-



  O zaman isteme, sonunda tanık olarak durmak



  Kendi ölüm döşeğinin başında.- Bu saat, bil ki,



  Müthiş bir gözden geçirilişidir



  Tanrı'sız yapılmış muhasebenin.



  Humma ateşi ürkütüp dağıtır



  Yaşam aşkının bütün parlak hayallerini,



  Sonra kim bilir, hangisiydi gerçek olan,



  Son nefesin ufacık hırıltısı



  Dehşetli bir istihzasıdır yaşam mücadelemizin.



  ADEM



  Bari yok olsaydım yükseklerdeyken,



  Kuvvetimi ve ruhumu tümüyle duyarken,



  Şimdi göreceğime,



  Savaşları ve ölümü benimle paylaşmayan



  Bir ruhun katı umursamazlığının



  Bana gösterdiği kendi mezar kitabemi.-



  İBLİS



  Soyun, gene çıktı meydana,



  Tatlı hayallerden aydınlık idrake doğru uyanışına



  Eşlik eden göz yaşlarında.-



  Merak etme, yaşıyor hala soyun.



  Bak, tam orada bir insan konutu,



  Şimdi çıkıyor kapısından sahibi.-



  (Kulübenin kapısından, ayı balığı avına hazırlanmış bir
Eskimo çıkar.)



  ADEM



  Bu dejenere, bu yozlaşmış ucube mi



  Yüceliğimin mirasına konan?



  Neden engel olmadın bunu görmeme, ah İblis!



  Avuntusu daha feci oldu kederimden.



  ESKİMO



  Demek ki varmış tanrılar üstümüzde



  Önüme çıkıverdiklerine göre?



  Ama kim bilir, acaba bunlar kötü mü, yoksa iyi mi?



  Neme lazım, ben kaçayım; böylesi daha garantili.



  (Geri kaçmak ister.)



  İBLİS



  Dur bir dakika!



  ESKİMO



  (Yerlere kapanarak)



  Merhamet et, efendim!



  Sana kurban olsun tutacağım ilk ayı balığı,



  Tek dinle beni, dokunma bana.



  İBLİS



  O ayı balığı üzerinde ne hakkın var ki,



  Kendi hayatını kurtaracaksın vererek onunkini?



  ESKİMO



  Ona malik olan benim; zira görüyorum etrafımda



  Nasıl yutuverdiğini küçük kurdu, balığın;



  Balığı, ayı balığının; ayı balığını ise benim.



  İBLİS



  Ve yüce ruhun gıdası da sensin.



  ESKİMO



  Biliyorum elbet, ama büyük bir lütuf göstererek



  İçinde hareket etmeme izin verdiği küçücük zamanı



  Satın alıyorum bir kurban vererek.



  ADEM



  Amma korkakça görüş!



  İBLİS



  Sen başka türlüsünü mü yaptın?



  Aranızdaki tek fark şu ki,



  O, ayı balığı kurban etti, sen ise insan



  Kendi çehrelerinize göre yarattığınız tanrılara.



  ESKİMO



  Görüyorum, kızıyorsun; hissediyorum da nedenini,



  Açlığım yüzünden cüret ettiğim için sızlanmaya,



  İstemeyip yalnız veren ve efsanelerimize göre



  Bir zamanlar burada da hüküm süren



  Güneşin, iyiliksever tanrısına.- Oh ne olur, tek affet, sen



  Lanetlerim onu ebediyen.



  ADEM



  Buyur işte, Ulu Tanrı,



  Aşağı bak da yüzün kızarsın, ne sefil hale gelmiş



  Bir şaheser olarak yarattığın insan!-



  ESKİMO



  Çok öfkelendi arkadaşın, o da mı aç?



  İBLİS



  Tam tersine, kızması aç olmadığından.



  ADEM



  Amma yersiz şakaların var!



  İBLİS



  Gerçek bu, şaka değil! Senin bilgiçliğin



  Karnı tok olanınki; oysa soydaşınınki



  Aç karnın felsefesi.



  Nedenler öne sürerek ikna edemezsiniz birbirinizi,



  Lakin derhal anlaşırsınız, eğer sen



  Aç kalırsan yahut doyarsa o.-



  Evet, evet, sen ne istersen tasavvur et,



  Benliğinizde daima hayvandır ilk yerde olan;



  Ve ancak sakinleştirebildikten sonra onu,



  İdrak eder insan, büyük bir kibirle



  Hakir görmeyi asıl benliğini.-



  ADEM



  Doğrusu İblis, bütün mukaddesatı sinsi bir hızla



  Yerin dibine sokan sana



  İyi yaraşıyor bu konuşma. Yani her soylu hareket,



  Her büyük ülkü, mutfağımızın buharından mı ibaret?



  Ya da istisnasız hepsi, ucuz maddenin



  Birkaç kanununun hareket ettirdiği ve sabit tuttuğu



  Birtakım koşulların ahmakça dölü mü?-



  İBLİS



  Başka türlüsü var mı? - Yani sanıyor musun ki,



  Leonidas boğazda ölürdü,



  Parası bile olmayan bir cumhuriyetin



  Yavan çorbasıyla besleneceğine,



  Şahane villasında yudumlasaydı



  Doğunun envai şehvetinin



  Tatlı mahmurluğunu?



  Yahut ölür müydü Brutus, hemen dilber Porcia'ya



  Koşup savaşın heyecanını dindirseydi,



  Güzel bir yemek yedikten sonra?



  Suç nasıl ürüyor, asalet nasıl?



  Kirli hava, sefalet değil mi birini doğuran,



  Ötekini ise, günlük güneşlik dünya ve özgürlük duygusu,



  Sonraki kuşaklara miras bırakaraktan



  Şekliyle ve ruhuyla kendi kendisini?



  Kaç kişi kendi kendisiyle hesaplaştığını söyleyip



  Bir ağaca astı kendisini.



  Lakin birisi çıkıp da kesti mi ipi,



  Daha ilk temasında yaşamın,



  Unutuverdiler yaptıkları muhasebeyi.-



  Eğer büyük Hunyad, ona layık bir halk arasında



  Dünyaya geleceğine,



  Arabın çadırının gölgesi vursaydı beşiğine:



  İlk kahramanı mı olurdu haçlıların?



  Yahut diyelim, Luther papa olsaydı



  Leo ise, bir Alman üniversitesinde profesör,



  Kim bilir o zaman, hangisi olacaktı reformu yapan



  Ve hangisi, tahripkar cüretliye lanet yağdıran?



  Napolyon ne olurdu, mağrur yolunu



  Düzlemeseydi bir halkın döktüğü kan?



  Çürüyüp giderdi belki de kokuşmuş bir kışlada.-



  ADEM



  (İblis'in ağzını kapatarak)



  Yeter.- Bütün bu söylediklerin



  Ne kadar basit ve ne kadar gerçek görünüyorsa



  O kadar da tehlikeli.- Batıl itikat,



  Aramızda bulunan ve etkileyen ruhu



  Zaten hissedemeyen budalayı körleştirir ancak;



  Lakin tanıyacaktır ruh-kardeşini, iyi olan,



  Eğer katı öğretin, onu öldürmezse sayılarla-



  İBLİS



  Konuş öyleyse soydaşınla, yararlı olur



  Biraz daha ders alman, kendi kendini tanıman için.



  ADEM



  Burada yaşayanlar çokluk musunuz?



  ESKİMO



  Çokluğuz ya, parmaklarımla sayabileceğimden



  Daha çokuz. Gerçi bütün komşularımı



  Geberttim, ama boşuna,



  Yenileri türüyor hep; oysa



  O kadar az ki ayı balığı.- Eğer tanrıysan, yap bir şey



  Yalvarırım, azalsın insan



  Çoğalsın ayı balığı.-



  ADEM



  İblis, gidelim, yeter!



  İBLİS



  Karısına da bir göz atıver.



  ADEM



  Görmek istemiyorum. Çünkü erkek alçaldığı zaman



  Manzarasından taciz olur gözümüz; ama sadece



  Hakir görme duygusu uyanır içimizde.



  Lakin eğer kadın, bu ideal, bu tecessüm etmiş şiir,



  Alçalırsa yozlaşır, dehşet doğurur benliğimizde.



  Gidelim, görmek istemiyorum.



  (Bu arada İblis, Adem'i kulübeye doğru çekmiştir, kulübenin
kapısını tekmeler; içerde Eskimonun karısı olan Havva görünür.
Adem donup kalarak eşikten bakar.)



  İBLİS



  Eski bir tanıdığın hatlarını görmüyor musun simasında?



  Haydi kucaklasana! Yoksa bu dürüst adam



  Son derece alınır, bu kadarcık saygıya



  Bile layık bulmadığın için eşini.



  ADEM



  Ben mi? Aspazia'yı kollarıyla sarmış olan



  Ben mi kucaklayayım bunu?



  Gerçi sezmiyor değilim onun hatlarını,



  Ama sanki öpüşürken arada



  Hayvanlaşıvermiş gibi.



  ESKİMO



  (Kulübesine girerek)



  Kadınım, konuklarımız geldi.



  Buyur et.



  (Havva, Adem'in boynuna sarılır, kulübeye doğru çeker.)



  HAVVA



  Hoş geldin yabancı, otur, dinlen!



  ADEM



  (Kendisini kollarının arasından kurtarmaya çalışarak)



  İmdat, İblis! Çabuk gidelim buradan.



  Geleceğimden hal'e geri götür beni.



  Görmeyeyim artık çileli kaderimi



  Ve beyhude savaşımı. Bırak düşüneyim etraflıca:



  Karşı koyayım mı hala tanrının çizdiği alın yazısına.-



  İBLİS



  Uyan artık, Adem, Rüyan bitti.-



  :::::::::::::::::



  ON BEŞİNCİ SAHNE



  (Sahne değişerek, üçüncü sahnede görülen palmiyeli yer 
olur. Gene genç bir delikanlı olan Adem, uykulu gözlerle kulübesinden
çıkar ve şaşkın şaşkın etrafına bakar. Havva hala içerde
uyumaktadır. İblis, ortalık yerde durur. Pırıl pırıl bir gün.)



  ADEM



  Korkunç manzaralar, ah, nereye kayboldunuz?



  Etrafımda her şey, bıraktığım zamanki gibi aynen



  Gülüyor, yaşıyor. Oysa arada benim kırıldı kalbim.



  İBLİS



  Kendini beğenmiş insan! Ne bekliyordun yani?



  Düzeni mi bozulsun doğanın,



  Yeni bir kuyruklu yıldız mı parlasın gecende?



  Yoksa yer mi sarsılsın bir haşere yok oldu diye?-



  ADEM



  Rüya mıydı hepsi, yoksa şimdi mi rüyadayım?



  Ve acaba varlık, rüyadan fazla bir şey mi?



  Birlikte tamamen dağılmak için mi



  Bir anlığına iniyor ölü maddeye?



  Neden, niçin bu bir anlık bilinç,



  Var olmanın dehşetini görelim diye mi?-



  İBLİS



  Sızlanıyor musun?- Sadece korkak olan



  Kabul eder darbeyi mücadele etmeden,



  Bundan kaçınmak olanağı varken elinde.



  Ama kuvvetli olan, yazgının ebedi harflerini



  Sakince seyreder, yakınmaz onlardan;



  Bakar sadece,



  Altında ezilmesin diye onların.



  Yazgıdır tarihin üstünde duran



  Sen sadece bir araçsın, onu ileri götürecek olan.-



  ADEM



  Hayır, yalan söylüyorsun, özgürdür idare.



  Ben onu kendim hak ettim kendime.



  Onun için cenneti feda ettim,



  Rüyalarımdan çok şeyler öğrendim.



  Düş kırıklığına uğrattı çoğu ve şimdi sadece bana bağlı



  Başka türlü çizmek yürüyeceğim yolu.



  İBLİS



  Eğer unutmak ve ebedi umut



  Olmasaydı yazgının can yoldaşları.



  Zira biri sararken yaraları,



  Beriki halı çeker uçurumlar üstüne,



  Ve gayret vererek der ki: yüzlerce cesur kişi düşüp yok oldu,



  Sen olacaksın, bunu atlayan mutlu-



  Heyecan, kabaran bir dalga gibi sürükler,



  Bu gün bir şey uğrunda, yarın gene bir başkası.



  Yananlar da olacak odun yığınları üstünde,



  Onlara gülenler de.-



  Ve çıkacak ilerde, kaydedenler de sayıları,



  Şaşıraraktan mantıklılığına yazgının,



  Görüp ne kadar oranlı dağıttığını



  Evliliği, ölümü, günahı, fazileti,



  İnancı, çılgınlığı ve intiharı.-



  ADEM



  Dur! Parlak bir fikir geldi aklıma-



  Ey Tanrı! Sana da karşı koyabilirim.



  Şu kadar yaşayacaksın diye yüz kere söylese de kader,



  Gülerim ben ona. Yaşamam, canım istemezse eğer.



  Bir başıma değil miyim bu dünyada?



  Önümde kaya, altında uçurum:



  Bir hamle, son perde...



  Ve derim ki: Komedi, burada bitti.-



  (Adem, kayaya doğru yürürken Havva kapıdan çıkar.)



  İBLİS



  Bitmiş, laf işte! Gene hezeyan!



  Hem başlangıç hem son değil miydi her an?



  Bunun için görmedin mi birkaç bin yılı?-



  HAVVA



  Adem, neden ayrıldın yanımdan?



  Ne kadar soğuktu son öpüşün,



  Şimdi de keder yahut öfke var bakışlarında.



  Öyle korkuyorum ki senden...



  ADEM



  (Yürümeye devam ederek)



  Niye geliyorsun peşimden,



  Neden gözlüyorsun adımlarımı?



  Bu dünyanın efendisi olan erkeğin,



  Gülüp oynaşmaktan başka işleri de vardır.



  Anlamaz bunu kadın. Sadece dert olur başına.



  (Birden yumuşayarak)



  Neden uyumadın sanki birazcık daha;



  Şimdi daha zor olacak, gelecek uğrunda



  Bana düşen fedakarlığı yerine getirmek.-



  HAVVA



  Dinlersen beni, kolaylaşır belki,



  Zira şimdiye kadar şüpheli olan gelecek



  Artık güvenceli.-



  ADEM



  Nasıl?...



  HAVVA



  Biliyorum, gülecek yüzün,



  Fısıldadığım anda. Yaklaş bana:



  Anne olacağım, Oh, Adem.



  ADEM



  (Dizlerinin üstüne çökerek)



  Rabbim, yendin. İşte topraktayım.



  Sensiz, sana karşı boşuna cengim.



  Yücelt yahut kahret, hazırım.



  İBLİS



  Haşere! Unuttun mu bana borçlu olduğun



  Yüceliğini?-



  ADEM



  Bırak onu artık!



  Boş bir hayaldi o; bu ise sükunet!



  İBLİS



  Sen gene, sefil kadın! Niye gururlanıyorsun söylesene!



  Evladın, cennette bile günahla düştü ana rahmine.



  O taşıyacak dünyaya her günahı ve sefaleti.



  HAVVA



  Eğer isterse Tanrı, sefalet içinde ana rahmine



  Düşecek olan bir başkası siler bunları



  Kardeşlik getirerek dünyaya.-



  İBLİS



  Bana isyan mı ediyorsun, alçak?



  Kalk topraktan, hayvan, kalk!



  (Adem'e doğru tekme sallar. Birden Gökler açılır: Rab,
etrafında melekler olduğu halde, şan içinde ve Gloria ile birlikte
görünür.)



  RAB



  Ruh! Yıkıl yere!



  Olamaz yücelik benim önümde.



  İBLİS



  (İki büklüm olarak)



  Lanet, lanet!



  RAB



  Doğrul, perişan durma, Adem,



  Görüyorsun, rahmetime aldım seni gene.-



  İBLİS



  (Başını yan tarafa çevirerek)



  Bakıyorum, burada bir aile sahnesi



  Gelişiyor. Hisleri okşar belki,



  Ama akıl için, son derece sıkıcı.



  Sıvışayım en iyisi.



  (Tam gitmek üzereyken)



  RAB



  İblis!



  Sana da sözüm var, gitme, kal.



  Sen ise oğlum, söyle, derdin ne.-



  ADEM



  Rabbim, korkunç hayaller perişan etti beni,



  Bilmiyorum, hangileri gerçekti.



  Ah söyle, ne olur söyle, alın yazım ne?



  Bu dar sınırlı varlık mı her şeyim?



  Kavgası süresince ruhum,



  Şarap gibi aynen, temizlenecek ve nihayet berraklaşınca



  Toprağa mı dökeceksin ve toprak mı içecek onu?



  Yoksa bu soylu içkinin yazısı daha mı iyi?



  İleri gidecek mi sonraları soyum,



  Soylulaşarak tahtına yaklaşabilecek mi?



  Yoksa değirmene su çeken hayvan misali, ölesiye yorgun,



  Çıkamayacak mı bir türlü döndüğü daireden?



  Kanını döktüğü için



  Korkak ve bozguncu yığının alayına uğrayan



  Soylu yüreğin var mı ödülü? Aydınlat beni.



  Minnetle katlanırım o zaman, her türlü yazgıya.



  Ve kazançlı olurum her durumda. Zira



  Bu belirsizlik, cehennemin ta kendisi.-



  RAB



  İsteme artık,



  Tanrının hayırlı elinin



  Meraklı gözlerinden sakladığı sırrı öğrenmek.



  Ruhumun bu toprakta sadece geçici olarak dinlendiğini



  Ve sonra onu ebediyetin beklediğini



  Görecek olursan eğer, fazilet olmaz artık, burada azap çekmek.



  Eğer görecek olursan, toprağın içeceğini ruhunu,



  O zaman ne kalır seni teşvik edecek, büyük ülküler uğrunda



  Vazgeçebilmek için geçici anın zevklerinden?



  Şimdi, geleceğin sisler arasında parlarken,



  Anlık varlığının ağırlığı çökerse omuzlarına,



  Sonsuzluk duygusu yüceltir seni.



  Ama eğer gururuna kapılırsan bunun,



  Bir karışlık varlığın sınırlar seni.



  Ve yücelik, fazilet, güvende olur.-



  İBLİS



  (Kahkahayla)



  Bastığın yol pek şerefli gerçekten;



  Yücelik ve fazilet olacak demek seni yöneten.



  Ne ki bu iki sözcük, tecessüm edebilir ancak



  Batıl itikat, ön yargı ve



  Cehalet, nöbet tutarsa yanıbaşında.-



  Neden kalkıştım sanki, büyük şeyler yapmaya



  Balçıktan ve güneş ışınından yoğrulmuş insanla.



  Bilim için cüce; körlük için ise, büyük.-



  ADEM



  Alay etme, İblis, sakın alay etme.



  Gördüm bilginin halis eserini de,



  Yüreğime buz gibi geldi orası.-



  Ama, ah Rabbim, kim destekleyecek beni



  Doğru yolda kalabilmem için?



  Çektin üzerimden yol gösterici elini,



  Bilgi meyvesini tattığımdan beri.



  RAB



  Kolun kuvvetli - yüreğin aydınlık:



  İşe çağıran yerler, sınırsız.



  Ve eğer iyi kulak verirsen, bir ses gelecek göklerden



  İhtar eden ve yücelten.



  Sadece onu izle. Ve eğer hareketle dolu hayatının



  Gürültüsü içinde, susarsa göklerin sesi,



  Sevecen bir kadının



  Çıkar bataklarından uzak kalmış temiz ruhu



  Duyacak bunu; ve kalbinin atışları arasından süzülerek



  Şiir olacak, türkü olacak,



  Duracak yanıbaşında daima,



  Mutlulukta ve mutsuzlukta,



 Teselli eden ve gülümseyen ruhi destek olarak.



  Sana gelince İblis, sen de bir halkasın



  Kainatımda.- Devam et çalışmaya:



  Soğuk bilgin, beyhude inkarın



  Kaynatan maya olacak.



  -Gerçi saptıracak bir an için insanı,



  Ama ne çıkar, gene geri dönecektir insan.



  Oysa senin cezan, sonsuz olacak.



  Gördükçe durmadan bozmak istediğin her şeyin



  Güzel ve soylunun yeni filizi olacağını.-



  MELEKLERİN KOROSU



  Günah ve fazilet arasında özgürce



  Seçebilmek ne büyük ülkü.



  Ve buna rağmen bilmek



  Tanrının merhametinin kanat gerdiğini üstümüze.-



  Cesaretli davran ve aldırma



  Eğer nankör olursa yığınlar,



  Zira büyük iş yapmak isteyen,



  Yığını değil, kendi kendini hedef alır,



  Ve başka türlüsünü yapmaktan zaten utanır.



  Ve bu utancın bilinci



  Yere çarpar adi olanı,



  Yüceltir şerefliyi.-



  Lakin yolunun yüceliğinde



  Körletmesin seni sakın,



  Yaptıklarını, Tanrının



  Şanı hesabına senin yaptığın



  Ve onun sana, kararını uygulatma aracı olarak



  Muhtaç olduğu kuruntusu.



  Tam tersine sen, şeref kazanacaksın ondan,



  İzin verirse sana, bir şeyi, onun yerine yapmana.-



  HAVVA



  Ah, anlıyorum bu şarkıyı. Şükürler olsun Tanrıma!



  ADEM



  Galiba seziyorum ben de ve izleyeceğim.



  Ah, yalnız o son olmasa!- Bir unutabilsem onu!-



  RAB



  Söyledim sana insan: Savaş, güven ve inan!



  - SON -



  :::::::::::::::::