LatinEach bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Türkmen halk döredijiligi I - 9
Total number of words is 1308
Total number of unique words is 956
25.0 of words are in the 2000 most common words
38.6 of words are in the 5000 most common words
45.4 of words are in the 8000 most common words
Şägirt bolmadyk, halypa‑da bolmaz.
***
Şäher daşy galaly, ýigit başy belaly.
***
Şir hümmeti bilekde, är hümmeti ýürekde.
***
Şirwanda ogly bolanyň, munda bili bek.
***
Şory döredýänem suw, eredýänem.
***
Şugul ýok ýerde uruş ýok.
***
Şüdügärde gepleşilen harmanda bimelal bolar.
***
Şükür bilen ýetilen zat şekerden süýji.
—T—
Tagam duz bilen, duz ölçeg bilen.
***
Tagamsyz aşa duz neýlesin, akylsyz başa söz.
***
Tagan aýagy üç bolar, biri‑birine güýç bolar, biri döwülse hiç bolar.
***
Tamakinçilik haýany iýer, sadaka belany, toba günäni.
***
267
Türkmen halk döredijiligi
Tamdyra gyzanda ýap, gepi gerdişinde aýt.
***
Tapanyňy bahar iýseň, güýzüne zäher iýersiň.
***
Taý ýetişse at dynar, ogul ýetişse – ata.
***
Taýak iki uçly, bir taýy degmese, bir taýy deger.
***
Tazysyz awa giden, öýe towşansyz geler.
***
Telpekçiniň telpegi bitmez, ädikçiniň ädigi.
***
Temeni haltada gizläp bolmaz.
***
Teňňe kiçi bolsa‑da, ýükli arabany agdarar.
***
Tentek aryny bilmez, köse garranyny.
***
Tentek toý eder, töründe özi oturar.
***
Täze baýandan pul karz alma.
***
Tilkiniň müňde bir sapalagy bar, iň gowusy görünmezlik.
***
Tohum al‑da ýere bar, gögermese, maňa gel.
***
Torgaý magtanyp, şuňkar bolmaz, eşek magtanyp tulpar.
***
Towşany araba bilen tutarlar.
***
Toý beren zaňňar, koý beren zaňňar, bir garyş ýüp bermezmi?
***
268
Nakyllar we atalar sözleri
Toýa barsaň burun bar, burun barsaň, orun bar.
***
Toýa baryp, bermediler diýme, ýasa baryp, görmediler diýme.
***
Töhmetçi töhmetden öler.
***
Türkmen oňmaz gününe şükür eder.
***
Türkmeni göçürjek bolsaň, gapdalyndan göç geçir.
***
Tyg ýarasy biter, dil ýarasy bitmez.
***
Tygşytly adam halwa iýer.
—U—
Ujuny düwmedik üç ötir.
***
Ula degen uwlar, kiçä degen uýalar.
***
Uly eşekden kiçi eşek aňňyrmany öwrener.
***
Uly gyza sawçy gelse, kiçi gyza degerler.
***
Umytly guş, Käbä ýetmiş.
***
Ursa‑da, ejem eli ursun.
***
Urşan ýaraşar, araçy taýak iýer.
***
Uruş sowlansoň, batyr köpeler.
***
Ussa barka eliňi ýyg, ussat barka diliňi.
***
269
Türkmen halk döredijiligi
Uzury günäsinden ýaman.
***
Uzyn ýüpüň hem ujy bar.
—Ü—
Üç kişiniň bilýän syryny älem biler.
***
Ümsüm it duýdurman ýapyşar.
***
Üşäne ot ýakdyrma.
***
Üýregen itden gorkma, sessiz itden gork.
***
Üýrmesini bilmeýän köpek sürä gurt getir.
***
Üzülmez arkan (ýüp) ýok, çözülmez düwün.
—W —
Wada beren her äriň wepasy bardyr oýlama.
***
Wagt dagy gemrer, suw daşy.
***
Wagtdan alanyň özüňki.
***
Wagty öten kempire hyna bilen sürme nätsin?
***
Wagyz asan, amaly kyn.
***
«Wah‑wah» diýen tapylar, çörek beren tapylmaz.
***
Was‑was ýola gitse, her depä çykanda gaňrylyp, öýüni gözlär.
***
270
Nakyllar we atalar sözleri
Watana gedaý kepene gedaý.
***
Watanyň tüssesi ýat iliň odundan ýagşy.
***
Wepasyz dostdan, wepaly it ýagşy.
***
Wezipeli guluň orny törde.
—Y—
Ygrary bolmadygyň, imany bolmaz.
***
Yhlas bilen aglasaň, sokur gözden ýaş çykar.
***
Ylym akyldan dem alar.
***
Ylym köp, ömür az, geregiňi al, daşa ýaz.
***
Ylymly kaza şaýat gerek bolmaz.
***
Ylymsyz bir ýaşar, ylymly müň.
***
Ynanjaňyň kellesi, tereziniň pellesi.
***
Ynsan neberä daýanar, agaç damara.
—Ý—
Ýa keýigiň ýatyşyndan, ýa‑da mergeniň atyşyndan.
***
Ýabysyna rehim etmedik pyýada galar.
***
Ýag iý‑de, ýalaňaç ýat.
***
271
Türkmen halk döredijiligi
Ýagly günüň ýat ýagşy, gamly günüň garyndaş.
***
Ýagmaz bulut ýeri aldar, ýaman aýal äri.
***
Ýagşa garalyk ýokmaz, ýamana il bakmaz.
***
Ýagşy aş üstüne geler, ýaman kaş üstüne.
***
Ýagşy ata bir gamçy, ýaman ata müň.
***
Ýagşy aýal arpa ununy aş eder, ýaman aýal bugdaý ununy da:ş eder.
***
Ýagşy aýal ýok zadyňy bar eýlär, ýaman aýal giň jahany dar eýlär.
***
Ýagşy gyz irden turup darak sorar, ýaman gyz irden turup çörek.
***
Ýagşy it maslygyny ýaşyrar.
***
Ýagşy oguldan rehmet ýagar, ýaman oguldan mähnet.
***
Ýagşy söz ýagşy eder, ýaman söz wagşy.
***
Ýagşy ýigit iş üstüne geler, ýaman ýigit gep üstüne.
***
Ýagşydan at galar, ýamandan set.
***
Ýagşylygy bilmeseň, ýagşylyga goşul.
***
Ýagşylyk töre elter, ýamanlyk göre.
***
Ýagşyny göreniňde, pikir et, ýamany göreniňde, şükür et.
***
Ýagşynyň köňlünde kine az bolar.
***
272
Nakyllar we atalar sözleri
Ýagşynyň özi ölse‑de, sözi ölmez.
***
Ýagy gaýdansoň, batyr köpeler.
***
Ýagyň daşyndan, içi aman.
***
Ýagyny görmänkäň gorksaň‑da, göreňsoň gorkma.
***
Ýakma bişersiň, gazma düşersiň.
***
Ýalan sözleseňem, aýagyňy ýerden üzme.
***
Ýamany bolmadygyň, ýagşysy bolmaz.
***
Ýamanyň oduna ýagşy ýanar.
***
Ýamanyň wadasy işi bitinçä.
***
Ýaramaz ilçi ýamanlyk getirer, akylly ilçi amanlyk.
***
Ýaramaz öýden ýaramaz tütün çykar.
***
Ýeke gülen masgara.
***
Ýeňil gazanylan gazanç, ýeňil sowlar.
***
Ýer daýhany dabanyndan tanarmyş.
***
Ýer gaty bolsa, öküz öküzden görer.
***
Ýerde ýetim aglasa, asmanda melek aglar.
***
Ýeriň ýerden, äriň ärden parhy köp.
***
**18. Sargyt № 2693
273
Türkmen halk döredijiligi
Ýoly ýörän ýeňer, bergini beren.
***
Ýorgana görä aýak uzat.
***
Ýumrukdan böwre sanjylar.
***
Ýüpek donuň içinde ýagşy‑ýaman tanatmaz.
***
Ýüz puluň bolandan, ýüz dostuň bolsun.
***
Ýüzi gyzylyň uýalany aňdyrmaz.
***
Ýykylan göreşden doýmaz.
***
Ýykyljak araba, kyrk gün öňünden jygyldar.
***
Ýykylsaň, ýere ýapyş.
***
Ýylan gowuny täzelär, häsiýeti öňküligi.
***
Ýylyň gelşi nowruzyndan belli, ýaryň gelşi sowgadyndan.
***
Ýyrtyk ulalsa, ýamalyk ýetmez.
—Z—
Zadyň bolmasa, dadyň bolmaz.
***
Zäherden şypa bolmaz.
***
Zalymyň zulumyndan, şermendäniň şerinden.
***
Zamana bap bolan utulmaz.
***
274
Nakyllar we atalar sözleri
Zelel peýdanyň garyndaşy.
***
Zeleliň ýaryndan gaýtmak peýda.
***
Zergär öler – zer galar, daýhan öler – ýer galar.
***
Zyýany degmedik garyndaşyňy nepi degençe gör.
275
Türkmen halk döredijiligi
Aýtgylar
Adam bir çig süýt emen.
***
Agza zäk atylan ýaly bolmak.
***
Agzy jäheksiz.
***
Agzyny hatap ýaly açmak.
***
Ajykekre iýen ýaly.
***
Alapadan galmak.
***
Alça mündürip, towha gopdurmak.
***
Alkyndy sabyn ýaly.
***
Altyn gabak atdyrmak.
***
Alynyň ala meýdany.
***
Alynyň aryny Ahmetden çykarma.
***
Arrygyňy gynamak.
***
Artygyň harmany ýaly etmek.
***
Alaçaly ýag ýaly.
***
At ýitiren.
***
At oýnatmak.
***
276
Aýtgylar
At göçümini etmek.
***
Aşygy alçy gopmak.
***
Aýy dostlugy.
***
Azy ýaran.
***
Balykçynyň kempiri ýaly.
***
Başa düşen towky.
***
Başyna ala ýabylynyň gününi salmak.
***
Başyna gögeren ýaly.
***
Bazara salnan geçi ýaly bolmak.
***
Bereket kesegi ýaly.
***
Bil baglamak.
***
Bir aýakdan sürmek.
***
Bir sanaç uny artyk iýmek.
***
Bu‑da geçer.
***
Bujagy çözlen ýaly.
***
Burnuny syksaň jany çykjak.
***
Çigildem köwlemek.
***
277
Türkmen halk döredijiligi
Çöregi bitin bolmak.
***
Damak bolmak.
***
Daşa ýazylan ýaly.
***
Depme halal etmek.
***
Dälä: «Harman otlaýma» diýen ýaly.
***
Dil bir öl ýerde biten zat.
***
Dil iýdirilen ýaly.
***
Degirmeniň suwy sowlan ýaly.
***
Dokuzyň düzüw bolmak.
***
Dolyň egsilip barýarmy?!
***
Durnanyň gözünden urmak.
***
Düýäniň üstünde talhan iýen ýaly.
***
Egrileni birki gün öň dokap goýmak.
***
Elipden şermende.
***
Elli iki aýtmak.
***
Eňňere etmek.
***
Etek alty, ýeň ýedi.
***
278
Aýtgylar
Eriş‑argaç geçmek.
***
Eşekden palan alança‑da görmezlik.
***
Gadyr agajyny dikmek.
***
Gamyş köpri.
***
Garnyňy suwa atmak.
***
Garynja gatnawy.
***
Gaş bejerjek bolup, göz çykarma.
***
Gazygynda garramak.
***
Gazykdan ýöretme.
***
Gezekli çemçe.
***
Gäbi azmak.
***
Girisine düşmek.
***
Gondalaw bermek.
***
Göbegi gömlen ýaly.
***
Göbek ganyň daman ýeri.
***
Görünmese görünmesin, on dördüne tüýnükdenem görner.
***
Göz hakyny bermek.
***
279
Türkmen halk döredijiligi
Gulanalma bolmak.
***
Gunt düşen ýaly.
***
Guşguny göterilmek.
***
Gylçygyny harpykdan saýlamak.
***
Hakgulla bolmak.
***
Heşelle kakmak.
***
Hokga çykarmak.
***
Hydyr diýeniň hyrs çykmak.
***
Igdäň aşagynda ýatyp turan ýaly.
***
Iki aýagyny bir gonja sokmak.
***
Iňrik garalmak.
***
It eýesini, pişik bikesini tanamazlyk.
***
Itiň çäkmen dokaýşy ýaly.
***
Itiň dertli bolmasyn.
***
It otlan ýaly.
***
It ýandakdan böken ýaly.
***
Juwazçyň erkegi ýaly.
***
280
Aýtgylar
Jüýjäni güýz sanaşarys.
***
Jyzlanyň ömri ýaly.
***
Kelebiň ujuny ýitirmek.
***
Kelle urlan söwüt ýaly.
***
Köp çarşenbäni başdan geçiren.
***
Kyrk bolmasa kyrk bir eken‑dä.
***
Men näme diýýärin, tamdyram näme diýýär?
***
Mäjum bolmak.
***
Mäşi bişişmezlik.
***
Mürzeweliň aty ýaly.
***
Myhman öňem bir kepgir gördi.
***
Nili azmak.
***
Ogly ora, gyzy gyra gitdi.
***
O gören tallaň kersen boldy.
***
Öldüreniň kesewsi gögär.
***
Öňki gulluk, öňki dulluk.
***
Örki üzülmek.
***
281
Türkmen halk döredijiligi
Palta gaçar etmek.
***
Piliň gulagynda uklamak.
***
Pirini kädä gabamak.
***
Sabyr käsesi dolmak.
***
Saly suw üstünde bolmak.
***
Saman astyndan suw goýberen.
***
Sanasaň sogaby bar.
***
Sapandan sypan ýaly.
***
Serpmeden gaýtmak.
***
Soňuna sogan ekmek.
***
Söw‑söw syrmak.
***
Suw seňrikden agmak.
***
Şakyrdyk dakmak.
***
Şawelediň toýy ýaly.
***
Tarhandökerlik etmek.
***
Takal okamak.
***
Tamaň tala daňlan ýaly bolmak.
***
282
Aýtgylar
Tükezzbana tutmak.
***
Tulum ýaly çişmek.
***
Uguny ýekelemek.
***
Üzeňňiden üç geçmek.
***
Ýagyrnyişligini otlamak.
***
Ýapa degmezlik.
***
Ýyldyza toýnak salmak.
***
Ýyldyza ýörän ýaly bolmak.
***
Ýüz görüp, gapyrga syrmak.
***
Zähresi ýarylmak.
***
Zikge kakmak.
283
MAZMUNY
Söz sungatynyň täji.................................................................................7
Aýdymlar...............................................................................................23
Aýdyşyk aýdymlary..............................................................................55
Talhynlar................................................................................................63
Haraý aýdymlary....................................................................................67
Dönem, ýareýjan, lollujan aýdymlary...................................................68
Kän salam aýdymlary............................................................................75
Toý aýdymlary.......................................................................................79
Läleler..................................................................................................89
Monjugatdylar.....................................................................................103
Hüwdüler...............................................................................................116
Küştdepdiler..........................................................................................136
Agylar...................................................................................................157
Ýaremezanlar.....................................................................................160
Sanawaçlar.......................................................................................162
Ýaňyltmaçlar........................................................................................185
Ýomaklar..............................................................................................188
Alkyşlar we dilegler.............................................................................191
Yrymlar................................................................................................209
Matallar.................................................................................................222
Nakyllar we atalar sözleri....................................................................245
Aýtgylar................................................................................................276
284
TÜRKMEN
HALK DÖREDIJILIGI
I kitap
Türkmen şahyrana halk döredijiligi
Ýokary okuw mekdepleri üçin okuw gollanmasy
Düzüjiler: Amanmyrat Baýmyradow,
Hojamyrat Goçmyradow,
Gülruh Nuryýewa
Redaktor
Surat redaktory
Teh. redaktor
Kompýuter işleri
Neşir üçin jogapkär
M. Annamuhammedow
O. Çerkezowa
O. Nurýagdyýewa
P. Pürmyradow
A. Mämmetjumaýew
Çap etmäge rugsat edildi. 25.05.2017
Möçberi 60х90 1/16. Edebi garniturasy.
Şertli çap listi 18,0. Şertli reňkli ottiski 72,25.
Hasap-neşir listi 11,07. Çap listi 18,0.
Sargyt №. 2693 Sany 1050
Türkmen döwlet neşirýat gullugy.
744000. Aşgabat. Garaşsyzlyk şaýoly, 100.
Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň Metbugat merkezi.
744015. Aşgabat. 2127-nji (G. Gulyýew) köçe, 51/1.
***
Şäher daşy galaly, ýigit başy belaly.
***
Şir hümmeti bilekde, är hümmeti ýürekde.
***
Şirwanda ogly bolanyň, munda bili bek.
***
Şory döredýänem suw, eredýänem.
***
Şugul ýok ýerde uruş ýok.
***
Şüdügärde gepleşilen harmanda bimelal bolar.
***
Şükür bilen ýetilen zat şekerden süýji.
—T—
Tagam duz bilen, duz ölçeg bilen.
***
Tagamsyz aşa duz neýlesin, akylsyz başa söz.
***
Tagan aýagy üç bolar, biri‑birine güýç bolar, biri döwülse hiç bolar.
***
Tamakinçilik haýany iýer, sadaka belany, toba günäni.
***
267
Türkmen halk döredijiligi
Tamdyra gyzanda ýap, gepi gerdişinde aýt.
***
Tapanyňy bahar iýseň, güýzüne zäher iýersiň.
***
Taý ýetişse at dynar, ogul ýetişse – ata.
***
Taýak iki uçly, bir taýy degmese, bir taýy deger.
***
Tazysyz awa giden, öýe towşansyz geler.
***
Telpekçiniň telpegi bitmez, ädikçiniň ädigi.
***
Temeni haltada gizläp bolmaz.
***
Teňňe kiçi bolsa‑da, ýükli arabany agdarar.
***
Tentek aryny bilmez, köse garranyny.
***
Tentek toý eder, töründe özi oturar.
***
Täze baýandan pul karz alma.
***
Tilkiniň müňde bir sapalagy bar, iň gowusy görünmezlik.
***
Tohum al‑da ýere bar, gögermese, maňa gel.
***
Torgaý magtanyp, şuňkar bolmaz, eşek magtanyp tulpar.
***
Towşany araba bilen tutarlar.
***
Toý beren zaňňar, koý beren zaňňar, bir garyş ýüp bermezmi?
***
268
Nakyllar we atalar sözleri
Toýa barsaň burun bar, burun barsaň, orun bar.
***
Toýa baryp, bermediler diýme, ýasa baryp, görmediler diýme.
***
Töhmetçi töhmetden öler.
***
Türkmen oňmaz gününe şükür eder.
***
Türkmeni göçürjek bolsaň, gapdalyndan göç geçir.
***
Tyg ýarasy biter, dil ýarasy bitmez.
***
Tygşytly adam halwa iýer.
—U—
Ujuny düwmedik üç ötir.
***
Ula degen uwlar, kiçä degen uýalar.
***
Uly eşekden kiçi eşek aňňyrmany öwrener.
***
Uly gyza sawçy gelse, kiçi gyza degerler.
***
Umytly guş, Käbä ýetmiş.
***
Ursa‑da, ejem eli ursun.
***
Urşan ýaraşar, araçy taýak iýer.
***
Uruş sowlansoň, batyr köpeler.
***
Ussa barka eliňi ýyg, ussat barka diliňi.
***
269
Türkmen halk döredijiligi
Uzury günäsinden ýaman.
***
Uzyn ýüpüň hem ujy bar.
—Ü—
Üç kişiniň bilýän syryny älem biler.
***
Ümsüm it duýdurman ýapyşar.
***
Üşäne ot ýakdyrma.
***
Üýregen itden gorkma, sessiz itden gork.
***
Üýrmesini bilmeýän köpek sürä gurt getir.
***
Üzülmez arkan (ýüp) ýok, çözülmez düwün.
—W —
Wada beren her äriň wepasy bardyr oýlama.
***
Wagt dagy gemrer, suw daşy.
***
Wagtdan alanyň özüňki.
***
Wagty öten kempire hyna bilen sürme nätsin?
***
Wagyz asan, amaly kyn.
***
«Wah‑wah» diýen tapylar, çörek beren tapylmaz.
***
Was‑was ýola gitse, her depä çykanda gaňrylyp, öýüni gözlär.
***
270
Nakyllar we atalar sözleri
Watana gedaý kepene gedaý.
***
Watanyň tüssesi ýat iliň odundan ýagşy.
***
Wepasyz dostdan, wepaly it ýagşy.
***
Wezipeli guluň orny törde.
—Y—
Ygrary bolmadygyň, imany bolmaz.
***
Yhlas bilen aglasaň, sokur gözden ýaş çykar.
***
Ylym akyldan dem alar.
***
Ylym köp, ömür az, geregiňi al, daşa ýaz.
***
Ylymly kaza şaýat gerek bolmaz.
***
Ylymsyz bir ýaşar, ylymly müň.
***
Ynanjaňyň kellesi, tereziniň pellesi.
***
Ynsan neberä daýanar, agaç damara.
—Ý—
Ýa keýigiň ýatyşyndan, ýa‑da mergeniň atyşyndan.
***
Ýabysyna rehim etmedik pyýada galar.
***
Ýag iý‑de, ýalaňaç ýat.
***
271
Türkmen halk döredijiligi
Ýagly günüň ýat ýagşy, gamly günüň garyndaş.
***
Ýagmaz bulut ýeri aldar, ýaman aýal äri.
***
Ýagşa garalyk ýokmaz, ýamana il bakmaz.
***
Ýagşy aş üstüne geler, ýaman kaş üstüne.
***
Ýagşy ata bir gamçy, ýaman ata müň.
***
Ýagşy aýal arpa ununy aş eder, ýaman aýal bugdaý ununy da:ş eder.
***
Ýagşy aýal ýok zadyňy bar eýlär, ýaman aýal giň jahany dar eýlär.
***
Ýagşy gyz irden turup darak sorar, ýaman gyz irden turup çörek.
***
Ýagşy it maslygyny ýaşyrar.
***
Ýagşy oguldan rehmet ýagar, ýaman oguldan mähnet.
***
Ýagşy söz ýagşy eder, ýaman söz wagşy.
***
Ýagşy ýigit iş üstüne geler, ýaman ýigit gep üstüne.
***
Ýagşydan at galar, ýamandan set.
***
Ýagşylygy bilmeseň, ýagşylyga goşul.
***
Ýagşylyk töre elter, ýamanlyk göre.
***
Ýagşyny göreniňde, pikir et, ýamany göreniňde, şükür et.
***
Ýagşynyň köňlünde kine az bolar.
***
272
Nakyllar we atalar sözleri
Ýagşynyň özi ölse‑de, sözi ölmez.
***
Ýagy gaýdansoň, batyr köpeler.
***
Ýagyň daşyndan, içi aman.
***
Ýagyny görmänkäň gorksaň‑da, göreňsoň gorkma.
***
Ýakma bişersiň, gazma düşersiň.
***
Ýalan sözleseňem, aýagyňy ýerden üzme.
***
Ýamany bolmadygyň, ýagşysy bolmaz.
***
Ýamanyň oduna ýagşy ýanar.
***
Ýamanyň wadasy işi bitinçä.
***
Ýaramaz ilçi ýamanlyk getirer, akylly ilçi amanlyk.
***
Ýaramaz öýden ýaramaz tütün çykar.
***
Ýeke gülen masgara.
***
Ýeňil gazanylan gazanç, ýeňil sowlar.
***
Ýer daýhany dabanyndan tanarmyş.
***
Ýer gaty bolsa, öküz öküzden görer.
***
Ýerde ýetim aglasa, asmanda melek aglar.
***
Ýeriň ýerden, äriň ärden parhy köp.
***
**18. Sargyt № 2693
273
Türkmen halk döredijiligi
Ýoly ýörän ýeňer, bergini beren.
***
Ýorgana görä aýak uzat.
***
Ýumrukdan böwre sanjylar.
***
Ýüpek donuň içinde ýagşy‑ýaman tanatmaz.
***
Ýüz puluň bolandan, ýüz dostuň bolsun.
***
Ýüzi gyzylyň uýalany aňdyrmaz.
***
Ýykylan göreşden doýmaz.
***
Ýykyljak araba, kyrk gün öňünden jygyldar.
***
Ýykylsaň, ýere ýapyş.
***
Ýylan gowuny täzelär, häsiýeti öňküligi.
***
Ýylyň gelşi nowruzyndan belli, ýaryň gelşi sowgadyndan.
***
Ýyrtyk ulalsa, ýamalyk ýetmez.
—Z—
Zadyň bolmasa, dadyň bolmaz.
***
Zäherden şypa bolmaz.
***
Zalymyň zulumyndan, şermendäniň şerinden.
***
Zamana bap bolan utulmaz.
***
274
Nakyllar we atalar sözleri
Zelel peýdanyň garyndaşy.
***
Zeleliň ýaryndan gaýtmak peýda.
***
Zergär öler – zer galar, daýhan öler – ýer galar.
***
Zyýany degmedik garyndaşyňy nepi degençe gör.
275
Türkmen halk döredijiligi
Aýtgylar
Adam bir çig süýt emen.
***
Agza zäk atylan ýaly bolmak.
***
Agzy jäheksiz.
***
Agzyny hatap ýaly açmak.
***
Ajykekre iýen ýaly.
***
Alapadan galmak.
***
Alça mündürip, towha gopdurmak.
***
Alkyndy sabyn ýaly.
***
Altyn gabak atdyrmak.
***
Alynyň ala meýdany.
***
Alynyň aryny Ahmetden çykarma.
***
Arrygyňy gynamak.
***
Artygyň harmany ýaly etmek.
***
Alaçaly ýag ýaly.
***
At ýitiren.
***
At oýnatmak.
***
276
Aýtgylar
At göçümini etmek.
***
Aşygy alçy gopmak.
***
Aýy dostlugy.
***
Azy ýaran.
***
Balykçynyň kempiri ýaly.
***
Başa düşen towky.
***
Başyna ala ýabylynyň gününi salmak.
***
Başyna gögeren ýaly.
***
Bazara salnan geçi ýaly bolmak.
***
Bereket kesegi ýaly.
***
Bil baglamak.
***
Bir aýakdan sürmek.
***
Bir sanaç uny artyk iýmek.
***
Bu‑da geçer.
***
Bujagy çözlen ýaly.
***
Burnuny syksaň jany çykjak.
***
Çigildem köwlemek.
***
277
Türkmen halk döredijiligi
Çöregi bitin bolmak.
***
Damak bolmak.
***
Daşa ýazylan ýaly.
***
Depme halal etmek.
***
Dälä: «Harman otlaýma» diýen ýaly.
***
Dil bir öl ýerde biten zat.
***
Dil iýdirilen ýaly.
***
Degirmeniň suwy sowlan ýaly.
***
Dokuzyň düzüw bolmak.
***
Dolyň egsilip barýarmy?!
***
Durnanyň gözünden urmak.
***
Düýäniň üstünde talhan iýen ýaly.
***
Egrileni birki gün öň dokap goýmak.
***
Elipden şermende.
***
Elli iki aýtmak.
***
Eňňere etmek.
***
Etek alty, ýeň ýedi.
***
278
Aýtgylar
Eriş‑argaç geçmek.
***
Eşekden palan alança‑da görmezlik.
***
Gadyr agajyny dikmek.
***
Gamyş köpri.
***
Garnyňy suwa atmak.
***
Garynja gatnawy.
***
Gaş bejerjek bolup, göz çykarma.
***
Gazygynda garramak.
***
Gazykdan ýöretme.
***
Gezekli çemçe.
***
Gäbi azmak.
***
Girisine düşmek.
***
Gondalaw bermek.
***
Göbegi gömlen ýaly.
***
Göbek ganyň daman ýeri.
***
Görünmese görünmesin, on dördüne tüýnükdenem görner.
***
Göz hakyny bermek.
***
279
Türkmen halk döredijiligi
Gulanalma bolmak.
***
Gunt düşen ýaly.
***
Guşguny göterilmek.
***
Gylçygyny harpykdan saýlamak.
***
Hakgulla bolmak.
***
Heşelle kakmak.
***
Hokga çykarmak.
***
Hydyr diýeniň hyrs çykmak.
***
Igdäň aşagynda ýatyp turan ýaly.
***
Iki aýagyny bir gonja sokmak.
***
Iňrik garalmak.
***
It eýesini, pişik bikesini tanamazlyk.
***
Itiň çäkmen dokaýşy ýaly.
***
Itiň dertli bolmasyn.
***
It otlan ýaly.
***
It ýandakdan böken ýaly.
***
Juwazçyň erkegi ýaly.
***
280
Aýtgylar
Jüýjäni güýz sanaşarys.
***
Jyzlanyň ömri ýaly.
***
Kelebiň ujuny ýitirmek.
***
Kelle urlan söwüt ýaly.
***
Köp çarşenbäni başdan geçiren.
***
Kyrk bolmasa kyrk bir eken‑dä.
***
Men näme diýýärin, tamdyram näme diýýär?
***
Mäjum bolmak.
***
Mäşi bişişmezlik.
***
Mürzeweliň aty ýaly.
***
Myhman öňem bir kepgir gördi.
***
Nili azmak.
***
Ogly ora, gyzy gyra gitdi.
***
O gören tallaň kersen boldy.
***
Öldüreniň kesewsi gögär.
***
Öňki gulluk, öňki dulluk.
***
Örki üzülmek.
***
281
Türkmen halk döredijiligi
Palta gaçar etmek.
***
Piliň gulagynda uklamak.
***
Pirini kädä gabamak.
***
Sabyr käsesi dolmak.
***
Saly suw üstünde bolmak.
***
Saman astyndan suw goýberen.
***
Sanasaň sogaby bar.
***
Sapandan sypan ýaly.
***
Serpmeden gaýtmak.
***
Soňuna sogan ekmek.
***
Söw‑söw syrmak.
***
Suw seňrikden agmak.
***
Şakyrdyk dakmak.
***
Şawelediň toýy ýaly.
***
Tarhandökerlik etmek.
***
Takal okamak.
***
Tamaň tala daňlan ýaly bolmak.
***
282
Aýtgylar
Tükezzbana tutmak.
***
Tulum ýaly çişmek.
***
Uguny ýekelemek.
***
Üzeňňiden üç geçmek.
***
Ýagyrnyişligini otlamak.
***
Ýapa degmezlik.
***
Ýyldyza toýnak salmak.
***
Ýyldyza ýörän ýaly bolmak.
***
Ýüz görüp, gapyrga syrmak.
***
Zähresi ýarylmak.
***
Zikge kakmak.
283
MAZMUNY
Söz sungatynyň täji.................................................................................7
Aýdymlar...............................................................................................23
Aýdyşyk aýdymlary..............................................................................55
Talhynlar................................................................................................63
Haraý aýdymlary....................................................................................67
Dönem, ýareýjan, lollujan aýdymlary...................................................68
Kän salam aýdymlary............................................................................75
Toý aýdymlary.......................................................................................79
Läleler..................................................................................................89
Monjugatdylar.....................................................................................103
Hüwdüler...............................................................................................116
Küştdepdiler..........................................................................................136
Agylar...................................................................................................157
Ýaremezanlar.....................................................................................160
Sanawaçlar.......................................................................................162
Ýaňyltmaçlar........................................................................................185
Ýomaklar..............................................................................................188
Alkyşlar we dilegler.............................................................................191
Yrymlar................................................................................................209
Matallar.................................................................................................222
Nakyllar we atalar sözleri....................................................................245
Aýtgylar................................................................................................276
284
TÜRKMEN
HALK DÖREDIJILIGI
I kitap
Türkmen şahyrana halk döredijiligi
Ýokary okuw mekdepleri üçin okuw gollanmasy
Düzüjiler: Amanmyrat Baýmyradow,
Hojamyrat Goçmyradow,
Gülruh Nuryýewa
Redaktor
Surat redaktory
Teh. redaktor
Kompýuter işleri
Neşir üçin jogapkär
M. Annamuhammedow
O. Çerkezowa
O. Nurýagdyýewa
P. Pürmyradow
A. Mämmetjumaýew
Çap etmäge rugsat edildi. 25.05.2017
Möçberi 60х90 1/16. Edebi garniturasy.
Şertli çap listi 18,0. Şertli reňkli ottiski 72,25.
Hasap-neşir listi 11,07. Çap listi 18,0.
Sargyt №. 2693 Sany 1050
Türkmen döwlet neşirýat gullugy.
744000. Aşgabat. Garaşsyzlyk şaýoly, 100.
Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň Metbugat merkezi.
744015. Aşgabat. 2127-nji (G. Gulyýew) köçe, 51/1.
You have read 1 text from Turkmen literature.
- Parts
- Türkmen halk döredijiligi I - 1Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3376Total number of unique words is 163722.3 of words are in the 2000 most common words34.0 of words are in the 5000 most common words41.0 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 2Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3615Total number of unique words is 190825.2 of words are in the 2000 most common words38.1 of words are in the 5000 most common words45.9 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 3Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3646Total number of unique words is 164526.4 of words are in the 2000 most common words40.8 of words are in the 5000 most common words48.0 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 4Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3399Total number of unique words is 179224.2 of words are in the 2000 most common words35.9 of words are in the 5000 most common words44.0 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 5Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3315Total number of unique words is 192825.0 of words are in the 2000 most common words37.9 of words are in the 5000 most common words44.4 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 6Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3380Total number of unique words is 186622.7 of words are in the 2000 most common words33.7 of words are in the 5000 most common words41.1 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 7Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3340Total number of unique words is 185128.3 of words are in the 2000 most common words42.5 of words are in the 5000 most common words50.0 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 8Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 3428Total number of unique words is 202323.6 of words are in the 2000 most common words38.0 of words are in the 5000 most common words45.6 of words are in the 8000 most common words
- Türkmen halk döredijiligi I - 9Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.Total number of words is 1308Total number of unique words is 95625.0 of words are in the 2000 most common words38.6 of words are in the 5000 most common words45.4 of words are in the 8000 most common words