Türkmen halk döredijiligi I - 4

Çöpürlidir, ýar‑ýar.
Göçürilýän gyzymyz
Pikirlidir, ýar‑ýar.
***
Gara‑gara at gelýär,
Guýruk sozup, haý‑haý.
Menem gidip barýaryn,
Göwün üzüp, haý‑haý.
***
Gara atyň başyny,
Tartyp duruň, ýar‑ýar.
Janym siňlim müninçä,
Ýortup duruň, ýar‑ýar.
***
Gara tüňçäň lykyrdar
Ot gerekmiş, ýar‑ýar.
Ondan gelen ýeňňelere,
Zat gerekmiş, ýar‑ýar.
***
Garlawajyň ganaty,
Ala eken, ýar‑ýar.
Gelnejemiň sözleri,
Dana eken, ýar‑ýar.
***
Gatlak‑gatlak gatlama,
Gatlanypdyr, ýar‑ýar.
Gyzy alyp ýeňňeler,
Atlanypdyr, ýar‑ýar.
***
Gelnimiziň öýünde,
Bardy üzük, ýar‑ýar.
Enesi wada etdi,
Bersin ýüzük, ýar‑ýar.
***
82
Toý aýdymlary
Gideriňi bilmedim,
Uzadardym, jora jan.
Kätmen alyp ýoluňy,
Düzederdim, jora jan.
***
Gider sen‑ä, gider sen,
Gelermi sen, ýar‑ýar?
Öňki ýaly mähriban,
Bolarmy sen, ýar‑ýar?
***
Gowaçanyň gozasy,
Köp ekeni, jora jan.
Şu kempiriň ýygnany,
Gep ekeni, jora jan.
***
Göwnün alyň, ýeňňeler,
Aglamasyn, ýar‑ýar.
Enesiniň bagryny,
Daglamasyn, ýar‑ýar.
***
«Gyz gitdi» diýp, eje jan,
Aglamagyl, ýar‑ýar.
Öňden köýen bagrymy,
Daglamagyl, ýar‑ýar.
***
Gyzyl‑gyzyl horazlar
Harmandadyr, ýar‑ýar.
Öýlenmedik ýigitler,
Armandadyr, ýar‑ýar.
***
Gumda gulan kişňeýär,
«At boldum» diýp, ýar‑ýar.
Öýde gelin aglaýar,
«Ýat boldum» diýp, ýar‑ýar.
***
83
Türkmen halk döredijiligi
Derwezäni süpüriň,
Gar ýagýar‑la, ýar‑ýar.
Aç gujagyň, dogan jan,
Ýar gelýär‑le, ýar‑ýar.
***
Derýaga daş atmaňlar,
Çümer gider, ýar‑ýar.
Uzaga gyz satmaňlar,
Ýiter gider, ýar‑ýar.
***
Iki sandyk deň durup,
Öwşün atar, ýar‑ýar.
Iki guda deň durup,
Öleň aýdar, ýar‑ýar.
***
Işikdäki arpanyň,
Boýy kelte, haý‑haý.
Bukjasyny salmaga,
Getir halta, haý‑haý.
***
Ýük üstünde jaň goýdum
Jaňramasyn, ýar‑ýar.
Gelnimiziň ýeňňesi,
Ýaňramasyn, ýar‑ýar.
***
Kejebäniň ýelginni
Ýel göterer, haý öleň.
Indi seniň näziňi
Kim göterer, haý öleň.
***
Kejebäniň içinde
Üçgüne gyz, haý öleň.
Üçgüne gyz içinde
Kiçgine gyz, haý öleň.
***
84
Toý aýdymlary
Kejebäniň astyndan,
Tapdym aşyk, ýar‑ýar.
Haýsy baýyň gyzy sen,
Altyn aşyk, ýar‑ýar.
***
– Kejebäni kim kakdy?
– Giýew kakdy, ýar‑ýar.
Kisesinde puly ýok,
Ýere bakdy, ýar‑ýar.
***
Nowalara suw guýdum,
Daşdy gitdi, ýar‑ýar.
Bagry gaty gyz gursun,
Gaçdy gitdi, ýar‑ýar.
***
Obamyzyň ýanynda,
Gara palçyk, leýeran.
Ondan gelen ýeňňeler,
Aýak açyk, leýeran.
***
Öleň, öleň, haý öleň,
Öleň köpdür, ýar‑ýar.
Öleň aýdan diliňden,
Birje öpdür, ýar‑ýar.
***
Sebet, sebet üzümler,
Çöpli bolar, ýar‑ýar.
Bizden size gyz gitse,
Sepli bolar, ýar‑ýar.
***
Tagta köpri üstünde
Aýnam galdy, ýar‑ýar.
Atam bilen enemden
Göwnüm galdy, ýar‑ýar.
***
85
Türkmen halk döredijiligi
Tagty‑rowan üstünden,
Taýyp düşdüm, ýar‑ýar.
Gadrym bilmez näkese
Gaýyp düşdüm, ýar‑ýar.
***
Tekjedäki gaýçyny
Zeň basypdyr, ýar‑ýar.
Atam bilen enemi
Gam basypdyr, ýar‑ýar.
***
Tekjedäki tutynyň
Ýüpi hany, ýar‑ýar.
Çykyp barýan siňlimiň
Sepi hany, ýar‑ýar.
***
Tekiýe-tekiýe halylar,
Dyz üstünde, ýar‑ýar.
Ondan gelen ýeňňeler,
Gyz üstünde, ýar‑ýar.
***
Toý bolanda bedew at
Çapylmazmy, ýar‑ýar.
Şu siňlimiň söýeni
Tapylmazmy, ýar‑ýar.
***
Toýhananyň çorbasy
Şor bolmasyn, haý öleň.
Baryp görüň giýewi,
Kör bolmasyn, haý öleň.
***
Toýhananyň oduny,
Taraşamy, haý öleň?
Meň gyzymyň geýeni,
Ýaraşamy, haý öleň?
***
86
Toý aýdymlary
Toýçulara suw gerek,
Gazyň çeşme, ýar‑ýar.
Atasy wada etdi,
Bersin goşma, ýar‑ýar.
***
Uzyn‑uzyn aş kesdim,
Içip gidiň, gudalar.
Garynjadan at etdim,
Münüp gidiň gudalar.
***
Haly, palas üstünde,
Bir gül idiň, ýar‑ýar.
Ataň‑eneň öýünde,
Bilbil idiň, ýar‑ýar.
***
Haý‑haý öleň, haý öleň,
Haýdyr bu gün, ýar‑ýar.
Ag‑u‑gyzyl reňbe‑reň,
Toýdur bu gün, ýar‑ýar.
***
Hasabynyň keýninde,
Men duraýyn, ýar‑ýar.
Altyn saçyň sen dara,
Men öreýin, ýar‑ýar.
***
Hatar‑hatar kejebe
Saz edişer, ýar‑ýar.
Gamda galan göwnüňi
Ýaz edişer, ýar‑ýar.
***
Hemme gelen şat bolup,
Gaýdar bu gün, leýeran.
Orta alyp ol gyzy,
Tüýder bu gün, leýeran.
***
87
Türkmen halk döredijiligi
Howlymyzyň içinde
Ekdim turpy ýar‑ýar.
A gyz, seniň gaýneneň
Bersin çyrpy ýar‑ýar.
***
Çelek‑çelek pampasa,
Pampasamyş, ýar‑ýar.
Gelnejemiň ýeňňesi
Kelpesemiş ýar‑ýar.
***
Şatlyk üçin öleňi
Başlagaly, ýar‑ýar.
Gyzu‑ýigit köňlüni
Hoşlagaly, ýar‑ýar.
***
Elindäki dutaryň,
Tary bolsam, ýar‑ýar.
Öýlenmedik ýigidiň
Ýary bolsam, ýar‑ýar.
***
Elip boýly Aýsenem,
Boýuň nädir, leýeran.
Parça güller içinde
Halyň näder, leýeran.
***
Ýandak başy güllände,
«Ýandym» diýgin, leýeran.
Ner düýeler kükrände,
«Mündüm» diýgin, leýeran.
***
Ýumurtganyň agy dek,
Ap‑ak menem ýar‑ýar.
Ak süýdüňe razy bol,
Janym enem, ýar‑ýar.
88
Läleler
Garaşsyzlyk döwrüniň
läleleri
Agaçlar bar getirdi,
Guşlar habar getirdi,
Baky Bitaraplyga –
Şu gün Alla ýetirdi.
***
Agaçlar güle geldi,
Bilbiller dile geldi,
Garaşsyzlyk, Bitaraplyk –
Ikisi bile geldi.
***
Azat zähmet çekýäs biz,
Alyn dermiz dökýäs biz,
Bol hasyly gazanyp,
Döşe nyşan dakýas biz.
***
Azat ömür sürýäs biz,
Öňe tarap barýas biz,
Agzybir halkym bilen
Altyn asyr gurýas biz.
***
Aýdyň biziň ýolumyz,
Azat, erkin illi biz,
Arkadag saýasynda –
Bagtyýar ýaşaýas biz.
***
Aýlan, maşynym aýlan,
Galla oragna şaýlan,
Garaşsyz boldy ülkäm,
Ýaryşda öňe saýlan.
***
89
Türkmen halk döredijiligi
Ak ýollary guralyň,
Azat‑erkin ýöräliň,
Bagtyýarlyk döwründe –
Ýaýnap döwran süreliň.
***
Açyk biziň bagtymyz,
Şadyýana wagtymyz,
Töwerege nur saçýar,
Aşgabat paýtagtymyz.
***
Bagda açylan gülüm bar,
Şat saýraýan dilim bar,
Beýik binalar gurýan,
Tehnika bar, ylym bar.
***
Baglarmyzda gül bitýär,
Bilbillere dil bitýär,
Baky biziň Watanda,
Her kim arzuwna ýetýär.
***
Beýik‑beýik haýatlar,
Içindedir söwütler,
Türkmen ilim toý tutsa,
Ýaryşar ýyndam atlar.
***
Bäş welaýat dilimizde,
Mekdepler kän ilimizde,
Öwşün atyp ülpüldeýär
Gül dessesi elimizde.
***
Daglarmyz‑a, daglarmyz,
Şatlyklydyr çaglarmyz,
Ilim agzybir bolsa –
Hoş sapaly çaglarmyz.
***
90
Läleler
Erkanadyr, erkana,
Gül Watanym erkana,
Pasyrdasyn ýaşyl Tug –
Al‑asmanda görkana.
***
Geliň, gyzlar oýnalyň,
Şady‑horram ýaýnalyň,
Altyn asyr nesli biz,
Oglan‑gyzlar oýnalyň.
***
Geldi Nowruz, ýazymyz,
Çalýas dürli sazymyz,
Okap ylymly bolar,
Oglumyz hem gyzymyz.
***
Gol tutuşyp baglarda,
Seýil edip gezýäris.
Watana tüýs mynasyp,
Aýdym‑läle düzýäris.
***
Goşa gelen ýazym bar,
Söhbet bilen sazym bar,
Gyzyl gülüň içinde
Bilbil dek owazym bar.
***
Gül‑gülüstan Watanym,
Bagy‑bossan Watanym,
Ömür-baky ýaşasyn
Arzuw eýläp ýetenim!
***
Kalby nurdan ilim bar,
Milli asal dilim bar,
Oguz handan gaýdýan
Polatdan berk bilim bar.
***
91
Türkmen halk döredijiligi
Lälämiziň her bendi,
Watan bilen zerlendi,
Söýgümiz kän diýara
Biz Watanyň perzendi.
***
Nogul‑nabat iýýäris,
Atlas, ýüpek geýýäris,
Özbaşdak Watanmyzy –
Jandan artyk söýýäris.
***
Pasyrda, jan pasyrda,
Ýaşyl Tugum pasyrda,
Halkym erkana ýaşaýar,
Bagtyýar zamanada.
***
Sazandanyň sazy men,
Garaşsyzlyk gyzy men,
Bitarap Watanymyň –
Bahary men, ýazy men.
***
Şaýolum‑a, şaýolum,
Giňäp gitdi, dar ýolum.
Şaýoluma birleşer
Watanymda bar ýolum.
Ata ‑ enä,
dogan ‑ garyndaşlara
bagyşlanan läleler
Aý aýdyňdyr ýagtydyr,
Gyzlar oýnar wagtydyr,
Ýör, gelneje, gaýdaly,
Didäm geler wagtydyr.
***
92
Läleler
Aý dogupdyr diýdiler,
Aýlanypdyr diýdiler,
Meniň körpe doganym
Öýlenipdir diýdiler.
***
Akgalanyň ýollary,
Domalandyr gollary,
Didäm orak oranda,
Agyrmasyn billeri.
***
Akgalanyň şemaly,
Aýlanýa‑la, ýeňňe jan!
Körpe dogan Myrat jan,
Öýlenýä‑le, ýeňňe jan!
***
Akyşar‑a, akyşar,
Gyzyl daşlar çakyşar,
Meniň joram Akjagül,
Gelip darak kakyşar.
***
Ala gar‑a, ala gar,
Ala kürtäň ýeňi dar,
Meniň eziz doganma
Gözel gyzlar hyrydar.
***
Ala dagyň arçasy,
Mawut‑begres parçasy,
Atam‑enem gül bolsa,
Men olaryň gunçasy.
***
Atymyz kişňäp gelýär,
Uýanyn dişläp gelýär,
Meniň körpe doganym –
Toý başyn başlap gelýär.
***
93
Türkmen halk döredijiligi
Baglaryň başy yrga,
Doganym müner ýorga,
Çyk, içerden gelneje,
Doganma ýaglyk sarga.
***
Balkanyň akja gary,
Suw degse bolar sary,
Hol barýany sorasaň –
Agamyň söwer ýary.
***
Biziň obaň illeri,
Tikenlidir gülleri,
Ýeňňem suwa gidende –
Agyrmasyn billeri.
***
Bir almany dişledim,
Daşyny kümüşledim,
Agam geldi bermedim,
Ýeňňeme bagyşladym.
***
Çykdym galany gördüm,
Gawun alany gördüm,
Topbak gyzlaň içinde
Sülgün, Sonany gördüm.
***
Çykdym dagyň pestine,
Dogan gördüm dessine,
Dogan orak orynça –
Saýa bolsam üstüne.
***
Degirmen boş aýlanar,
Suwy serhoş aýlanar,
Dogan öýme guşagyň,
Biliňe bäş aýlanar.
***
94
Läleler
Depe depeden beýik,
Depeden iner keýik,
On barmakda on ýüzük
O‑da dogana seýik.
***
Depä çykasym gelýär,
Läle kakasym gelýär,
Desse boýly gelnejem
Saňa bakasym gelýär.
***
Dogan, atyň üç ýaşar,
Derýalar dolup daşar,
Men‑ä seni görmesem
Gözlerimden ýaş akar.
***
Dokma dokasym gelýär,
Läle kakasym gelýär,
Akjagül joram bilen –
Oýnap‑bökesim gelýär.
***
Ertir gördüm gargany,
Dogan çapar ýorgany,
Alma bilen nar getir,
Gelnejemiň sargany.
***
Gaýra‑gaýra bakar men,
Dokma darak kakar men,
Jan joramy görmesem,
Eräp‑eräp akar men.
***
Gaýrada maýa bozlar,
Maýa köşegin gözlär,
Meň doganym Nury jan,
Keten köýnek ýar gözlär.
***
95
Türkmen halk döredijiligi
Gaýradan‑a gaýradan,
Göwnüm gitmez gaýradan,
Şol ýanda doganym bar,
Dutaryny saýradan.
***
Gaýradan biri gelýär,
Gözümiň nury gelýär,
Gyrmyz donly, gyr atly,
Ýeňňemiň ýary gelýär.
***
Gaýraky ýabyň sakasy,
Keten köýnek ýakasy,
Meniň eziz doganym,
Bäş oglanyň kakasy.
***
Gapymyzda kejebe,
«Un sep» diýdim ejeme,
Bela‑beter degmesin,
Agama, gelnejeme.
***
Gelnejem‑ä sallanar,
Sallananda bellener,
Öz agamy görmese,
Gabaklary ýellener.
***
Gülleriň agymydyr,
Ýüregmiň ýagymydyr,
Telpegin towsa geýen,
Arkamyň dagymydyr?
***
Gün ýaşanda şaýlanar,
Aý doganda aýlanar,
Meniň körpe doganym,
Gözel gyza öýlener.
***
96
Läleler
Ilerde Ülker didäm,
Telpegin silker didäm,
Ozal habar etmeseň,
Gül ýaryň gorkar didäm.
***
Ilerimiz dagmydyr,
Üsti kese bagmydyr,
Gaýradan gelen guşlar,
Daýym‑daýzam sagmydyr.
***
Ir öýlän hem ikindi,
Gyzlar köýnek tikindi,
Meň didämi görende,
Gyz barysy silkindi.
***
Kakam, kakam, jan kakam,
Suwa düşdi gülýakam,
Täzeden birin ýasat,
Boş galdy‑la, şu ýakam.
***
Meniň agam syratly,
Görogly dek Gyratly,
Esgerleriň içinde,
Gahrymandyr gaýratly.
***
Ok atdym, saýa düşdi,
Saýdan sonalar uçdy,
Sona boýly, jan uýam,
Şonda ýadyma düşdi.
***
Ördek bolsam sillerde,
Laçyn bolsam çöllerde,
Seni sorap, jan didäm,
Kerwen bolsam ýollarda.
***
**7. Sargyt № 2693
97
Türkmen halk döredijiligi
Saçlarym desse‑desse,
Dessesi ýere ýetse,
Meň doganym şol oglan,
Maksat‑myrada ýetse.
***
Suw akar süle‑süle,
Gyz geler güle‑güle,
Agamyň alan gyzy,
Meňzeýär gyzyl güle.
***
Suw başynda suw oty,
Dogan müner gyraty,
Ata münüp ugranda,
Görogly dek syraty.
***
Suwda balyk bolmazmy?
Suwdan çyksa ölmezmi?
Il içinde doganym,
Öz halanyn almazmy?
***
Toraňňydan bag bolmaz,
Gök depeden dag bolmaz,
Erkek dogan bolmasa,
Ýüreklerde ýag bolmaz.
***
Yssydyr‑a, yssydyr,
Howlymyz ýol üstüdir,
Meniň eziz doganym,
Ýagşy ýigdiň dostudyr.
***
Ýaglyk ýuwdum, açyldy,
Seçekleri seçildi,
Agamdan bir hat geldi,
Okap göwnüm açyldy.
98
Läleler
Boýdaş ‑ joralara
bagyşlanan läleler
Aýa, Güne bakar men,
Gülýakamy dakar men,
Eziz joram Aýsoltan,
Eliňe ýüzük dakar men.
***
Baga girsem bolmazmy?
Gülün ýolsam bolmazmy?
Uzakdaky jorama,
Sargyt etsem gelmezmi?
***
Bu daglar bolanmydyr,
Geýenim solanmydyr,
«Joraň gitdi» diýdiler,
Bilmen, çyn, ýalanmydyr.
***
Bu daglar bolmasady,
Geýenim solmasady,
Bir ölüm, bir aýralyk,
Hiç biri bolmasady.
***
Bulut gelýär garalyp,
Daglar başy bürelip,
Näzik gyza ne boldy –
Otyr öýde saralyp.
***
Bu gün depä çykalyň,
Depede läle kakalyň,
Boýdaş joralar bilen
Gülüp‑oýnap bökeliň.
***
99
Türkmen halk döredijiligi
Gaýra gaýrada galdy,
Peýkam ýarada galdy,
Desse boýly jora jan,
Bizden gaýrada galdy.
***
Geliň, gyzlar, üýşeliň,
Läle kakyp gülşeliň.
Her kim maksadyn diläp,
«Ýa, Biribar!» diýşeliň.
***
Gowadan‑a, gowadan,
Suwlar içdim gowadan,
Ähli gyzlar içinde –
Öz boýdaşym owadan.
***
Göç gelýär‑ä, göç gelýär,
Bozja maýam boş gelýär,
Meniň joram Amantäç,
Haýp, ara daş gelýär.
***
Gül düýbünden suw akar,
Şol suwa güller bakar,
Eziz joram Gurbangül,
Ýaryşda üstün çykar.
***
Gyzlar kakar läläni,
Egnine geýer alany,
Öz doganmyň halany –
Bize beriň şu gyzy.
***
Haly kesdim gowuja,
Salan nagşym göllüje,
Gel, boýdaşym Gülälek,
Ýüregiň hyýallyja.
***
100
Läleler
Ilerimiz dagmydyr,
Üsti kese bagmydyr,
Uçup barýan ak guşlar,
Meniň joram sagmydyr?
***
Saýawan‑a, saýawan,
Saýawana men gurban,
Eziz joram Dünýägözel,
Sallanşyňa men gurban.
***
Sary gawun bişipdir,
Sapagyndan düşüpdir,
Meniň joram, aý, gyzlar,
Ýat illere düşüpdir.
***
Tahýa tikdim bellije,
Salan nagşym güllüje,
Gel, boýdaşym, Akjagül,
Läle aýdaly bileje.
***
Ýaglyk ýuwdum açyldy,
Seçekleri seçildi,
Öz joramyň toýunda,
Gamgyn göwnüm açyldy.
***
Ýel öwser‑ä, ýel öwser,
Bulut oýnar, ýel öwser,
Meniň joram Aýsoltan,
Aýa meňzär, gül öwser.
Umumy
mazmunly läleler
Ala dagyň arçasy,
Mawut donuň parçasy,
Atam‑enem gül bolsa –
Men ol gülüň gunçasy.
***
101
Türkmen halk döredijiligi
Alla meni guş etse,
Ganatym kümüş etse,
Çölden‑çöle aşyryp,
Öz obama duş etse.
***
Çal tüýdügim, çatlasyn,
Gaýtar, goýnuň otlasyn,
Öz ilimden aýranyň
Akyl‑huşy çatlasyn.
***
Dag başynda ot ýanar,
Köwlenip başy ýanar,
Ýada gyzyn bereniň
Ýüregniň başy ýanar.
***
Ekin bize nan berer,
Egnimize don berer,
Yhlas bilen işlesek,
Şöhrat berer, şan berer.
***
Güýz aýlary gaz geçer,
Bamyň suwundan içer,
Üç aý gyşy geçirip,
Ýene‑de gaýra geçer.
***
Güýz bolsa köşek bozlar,
Çopan yzyndan gözlär,
Asly nurdan gelinler
Ýaşmak astyndan sözlär.
***
Läle kakasym gelýär,
Oýnap bökesim gelýär,
Eziz käbäm ejeme
Içim dökesim gelýär.
102
Monjugatdylar
Agar çäkmen dyzyňdan,
Doýmadym gül ýüzüňden,
Her annada gelmeseň,
Ynha, bardym yzyňdan.
***
Aglaryn‑a, aglaryn,
Ýara göwnüm baglaryn,
Ýar göwnümi almasa,
«Ilim» diýip aglaryn.
***
Aý aýdyňdyr, biler men,
Ak donumy geýer men,
Aý buluda girýänçä,
Kararym ýok, öler men.
***
Aý aýdyňdyr süýt kimin,
Arkalygym çit kimin,
Oglan, köp gelip gitme –
Basarlar bürgüt kimin.
***
Aý aýdyňdyr hoş gije,
Ýar gujagy boş gije,
Ýarym onda, men munda,
Arman ara daş gije.
***
Aý aýdyňdyr süýt kimin,
Gyzlar oýnar gurt kimin,
Daşdan gelýän aý, oglan,
Ýenjilersiň it kimin.
***
Aý aýdyňdyr, agyldyr,
Gyzlar öýde baglydyr,
Her ýyl Nowruz gijesi,
Ýar ýaryna baglydyr.
***
103
Türkmen halk döredijiligi
Aý aýdyňdyr, ýagtydyr,
Ýaryň geler wagtydyr,
Degmäň ýaryň göwnüne,
Posa aljak wagtydyr.
***
Aý dogar gädiginden,
Tanadym ädiginden,
Baryp aýdyň oglana,
Dänmesin diýdiginden.
***
Ak ýüzüm nar‑da bolsa,
Alkymym gar‑da bolsa,
Hudaý saňa ýazypdyr,
Adaglym bar‑da bolsa.
***
Ak telpegiň bar ýaly,
Göýä akja gar ýaly,
Ýigit, näme gözleýäň,
Mende göwnüň bar ýaly.
***
Ak towuk, ala towuk,
Säher gygyran towuk,
Biz ýara näme diýdik,
Ýar ýüzi bizden sowuk.
***
Ala dagdan aş ýigit,
Müň tümenden geç ýigit,
Gündiz eliň degmese,
Gije ýola düş ýigit.
***
Almany atan kimdi?
Bazarda satan kimdi?
Per ýassyk, per düşekçe
Üstünde ýatan kimdi?
***
104
Monjugatdylar
Aryk boýunda guzy,
Ýarymyň birje sözi,
Ýigitleri köýdürer,
Gyzlaryň gara gözi.
***
Arpa unuň kepegi,
Ýelpäp alyň çelpegi,
Kimiň monjugy çyksa,
Söwer ýaryň telpegi.
***
Baga girene gurban,
Gülün tirene gurban,
Biz‑ä ýary görmedik,
Ýary görene gurban.
***
Bazar ýoly pişeli,
Ýüpek getir işeli,
Ýardan bir ýaglyk geldi,
Gyrasy melewşeli.
***
Bazarda erik gelin,
Gaşlary gerik gelin,
Dört gözeliň içinde –
Sensiň teperrik gelin.
***
Başda ýaşyl kürtesi,
Bürenjegiň ortasy,
Barannyň kimdigini,
Bildi Maral ertesi.
***
Başlady gyz, başlady,
Suwa monjuk taşlady,
Goşgusyn ýalňyş okap,
Garry Maral kaşlady.
***
105
Türkmen halk döredijiligi
Beden ýar‑a, beden ýar,
Meni Leýli eden ýar,
Ozal‑a beýle däldiň,
Saňa bir öwreden bar.
***
Bilezigi getiriň,
Ak bilege ötüriň,
Janym çykyp baradyr,
Söwer ýara ýetiriň.
***
Boýuň boýlardan ýagşy,
Arkaňdadyr çit nagşy,
Söküp Kesearkajy,
Tapmadym senden ýagşy.
***
Bu haýat uzyn bolsun,
Miwesi üzüm bolsun,
Ýary geljek gelinleň
Gijesi uzyn bolsun.
***
Bulut geldi garalyp,
Dag başlary bürelip,
Näzli gyza näm boldy,
Otyr öýde saralyp.
***
Bökejen köwüş ýer böwser,
Kümüş guşak bil gysar,
Bizi gören jahyllar
Depeden aşak towsar.
***
Çagyrdym, çaý içinde,
Başym gowga içinde,
Öldürse ýar öldürsin
Gyzyl gül bag içinde.
***
106
Monjugatdylar
Çepbetewiň bar eken,
Ýeňi, ýakasy dar eken,
Ogryn‑ogryn seretdiň,
Bizde göwnüň bar eken.
***
Çeşme suwun içdim ýar,
Salam berip geçdim ýar,
Sen salamym almasaň –
Menem senden geçdim ýar.
***
Çopan iýer gowurma,
Geýip geler çöwürme,
Diýenimi gaty görüp,
Menden ýüzüň öwürme.
***
Çykdym çynar başyna,
Garadym güneşine,
Ýarym, beren ýaglygyň,
Çüýretdim gözýaşyma.
***
Daň horaz‑a, daň horaz,
Daňdan gygyrýan horaz,
Sesim sesiňe gurban,
Ýarym oýaran horaz.
***
Degirmen üsti kötel,
Gaçdy ýaglygym göter,
Men egilsem duýarlar,
Düş atdan, özüň göter.
***
Delmirip boýnuň burma,
Garşyma gelip durma,
Saňa berilmez oglan,
Gymmat bahaly Hurma.
***
107
Türkmen halk döredijiligi
Depä çykyp boýladym,
Gopuz çalyp oýnadym,
Her näçe seretsem‑de
Didaryňdan doýmadym.
***
Dilber gara gözleriň,
Ýagtylyp dur ýüzleriň,
Janyma ýagşy ýarar,
Ýaňky diýen sözleriň.
***
Dokaýaryn düýp haly,
Ol oglan eker şaly,
Meni alyp toý etmek,
Ýaryň niýeti‑päli.
***
Düýeler hatar‑hatar,
Owsary suwa batar,
A gyz, seniň adaglyň,
Kümüş bilezik satar.
***
Ezizim bar, sözüm bar,
Inçeden owazym bar,
Gaýradan gelýän atlyň,
Öň serdary biziň ýar.
***
El buladym içerden,
Sen gelmediň daşardan,
Utansam‑da näz bilen
Tutaýjakdym goşardan.
***
Et çapdym, men, et çapdym,
Tamdyra somsa ýapdym,
Ýaryň beren ýüzügin,
Ýitirip ýene tapdym.
***
108
Monjugatdylar
Etrek, Gürgen çalt akar,
Çargadyňy ýel kakar,
Obanyň näzli gyzy
Goç ýigide at dakar.
***
Gaýra çykaly ýarym,
Gülüp bakaly ýarym,
Bu gün sähet bolmasa,
Saba çykaly ýarym.
***
Gaýra‑gaýraly göwnüm,
Peýkam ýaraly göwnüm,
Gülüp‑oýnap, şat bolmaz,
Ýardan kineli göwnüm.
***
Garagumuň gandymy,
Ýar ýüregiň ýandymy?
Il ýatanda gelmediň –
Näme başyň bendimi?
***
Garlawaç gaýyp uçar,
Ganatyn ýaýyp uçar,
Şum pelegiň elinden,
Kimiň ýaryn kim guçar.
***
Geldi ýene Nowruzlar,
Seýle çykypdyr gyzlar,
Ýaryň gyýa bakyşy,
Ýürek‑bagrymy duzlar.
***
Gelin‑gyzlar üýşüban,
Atyşalyň monjugy.
Ýaryn gören dakynsyn
Dagdan bilen gönjügi.
***
109
Türkmen halk döredijiligi
Geliň gyzlar, üýşeliň,
Bagtymyz synaşalyň,
Ol barýan ýigit kim‑ä,
Ýagşy, ýaman gülşeliň.
***
Gitdi ýar, eglendi ýar,
Agaja baglandy ýar,
Bäş güni wada berip,
On bäş gün eglendi ýar.
***
Goýnuny bakar gider,
Sykylyk atar gider,
Her hepdede gelmese –
Gözýaşym akar gider.
***
Güllerim gunçalandy,
Billerim inçelendi,
Eden wadamyz hany?
Ýyldyzlar gijelendi!
***
Gülleriň mahalydyr,
Nowruzyň baharydyr,
Gyz‑oglan bir‑birini
Seçmeli mahalydyr.
***
Gyzlar, monjuk atalyň,
Jany jana gatalyň,
Aşyk bilen magşugy
Biri‑birine çatalyň.
***
Gyýa‑gyýa bakar men,
Gülýakamy dakar men,
Gülümjiräp bir baksam,
Oglan, seni ýakar men.
***
110
Monjugatdylar
Hudaý meni guş etse,
Ganatym kümüş etse,
Ýatsam‑tursam dilegim
Söýenime duş etse.
***
Ilerden gara geldi,
Ýüregim para geldi,
Boýy boýuma gurban
Derdime çäre geldi.
***
Keteni geýdim şaýlandym,
Güle bardym küýlendim,
Deň‑duş oglan, gel bäri,
Dertleşmegi oýlandym.
***
Kişmişem‑ä, kişmişem,
Örtenmişem, bişmişem,
Garyp atam göwni üçin
Ýat illere düşmüşem.
***
Köýnek ýuwdum sermedim,
Ýarym geçdi görmedim,
Kesilmiş gyzyl dilim,
«Alla ýaryň» diýmedim.
***
Kölleriň ak gunduzy,
Aý ýanynyň ýyldyzy,
Çyk, öýden ýaryň gelýär,
Söýgüli gelin baldyzy.
***
Küleçäni kim biçdi,
Boýundan uzyn biçdi,
Gyşyna gyşlanan ýar,
Ýazyna aýra düşdi.
***
111
Türkmen halk döredijiligi
Mawut donuň bar eken,
Ýeňi‑ýany dar eken,
Ogryn‑ogryn bakyşyň –
Bizde göwnüň bar eken.
***
Monjuk atdym ýaryma,
Tiz ýetişsin ýanyma,
Sowgadyndan şypa ýok,
Özi gelsin ýanyma.
***
Nowruz geldi bu gije,
Gyzlar atyşar bije,
Kimiň bijesi çyksa –
Baýragy horaz jüýje.
***
Nowruz geldi ilime,
Hoş söz geldi dilime,
Onuň waspyn edeýin,
Dutar alyp elime.
***
Nowruz geldi ilime,
Meňzäp halyň gölüne,
Topragmyza bereket,
Rysgal iýndi duluma.
***
Nowruz geldi ilime,
Bakdym atyz‑çilime,
Dürli ot‑çöp parç bolup,
Ryskyn berdi malyma.
***
Nowruz geldi ilime,
Sähram, dagym, düzüme,
Baharyň nagmaçysy,
Bilbil gondy gülüme.
***
112
Monjugatdylar
Nowruz geldi, ýaz geldi,
Ördek geldi, gaz geldi,
Oturan adamlara
Bilbilden owaz geldi.
***
Näzenin sandygym ýar,
Boýňa guwandygym ýar,
On sekiz ýaşdan bäri
Oduňa ýandygym ýar.
***
Obamyz çöl düzdedir,
Ýaryň göwni bizdedir,
Ýar ýaglygyn ýitirse
Soramasyn bizdedir.
***
Owal aşyk bolmazlar,
Aşyk adyn almazlar,
Aşygyňa barmasaň –
Bu dünýäde gezmezler.
***
Oglan gyza baglydyr,
Gyz ýarsyz nä çaglydyr,
Oglan gyzy tapmasa,
Aglar ýürek daglydyr.
***
Oglan gyz ýaryn görse,
Delmirip boýnun bursa,
Bir çöllük ýerde görse,
Oglan tutar, gyz dursa.
***
Sallançagyň bagy men,
Süýdüň gaýmak ýagy men,
Obamda batyr ýigdiň
Göz garasy, agy men.
***
**8. Sargyt № 2693
113
Türkmen halk döredijiligi
Sary içmegi geýen ýar,
Sallanyplar köýen ýar,
Ozal‑a beýle däldiň,
Meger, özge söýen bar.
***
Sende ýar‑a, sende ýar,
El ýaglygyň mende ýar,
Jahany ýigit alsa,
Iki gözüm sende ýar.
***
Sözle sözüň seljerip,
Her zat diýme kilçerip,
Ýakmagyn içim‑bagrym,
Sönen odum ölçerip.
***
Suw akar kenar gider,
Şu janym ýanar gider,
Degmäň, gyzyň göwnüne,
Myhmandyr gonar gider.
***
Suwa gitdim bildiler,
Suwda göwnüm aldylar,
Owal‑a aşyk däldim,
Aşyklyga saldylar.
***
Şetdalynyň şänigi,
Beýle ajy bolarmy?
Gelmezek ýar gujagy
Baldan süýji bolarmy?
***
Tudanamyz bişipdir,
Üstünden ýol düşüpdir,
Oglan daşdan gözleme,
Yşkyň maňa düşüpdir.
***
114
Monjugatdylar
Ýer tapmadym gezere,
Söz tapmadym ýazara,
Baryp aýdyň ýaryma,
Basym gelsin güzere.
***
Ýola çykdym daň bilen,
Kerwen geldi jaň bilen,
Ýarym ýolda durmagyn,
Üstüň dolar çaň bilen.
***
Ýagyş ýagyp, suw akan,
Kimdir ol öýden çykan,
Göz süzüp, gyýa garap,
Şu janym oda ýakan.
***
Ýaz ýagyşy ýagdy geçdi,
Äleme suwun saçdy,
Esen oglan aýlanyp,
Gyzlardan kimi seçdi?
***
Ýarym geçdi köçeden,
Uzyn boýy inçeden,
Ýaryma bir don biçiň,
Ýüpek mata, parçadan.
***
Ýük üstünde sandygym,
Sandyga söýendigim,
Ýat illeriň içinde –
Haýp, meniň ýandygym.
***
Ýyldyrymyň çakyşy,
Derýamyzyň akyşy,
Meni ýesir eýledi
Şol oglanyň bakyşy.
115
Türkmen halk döredijiligi
Hüwdüler
Aýlan, aýlan, aýlançak,
Akar suwlar bulançak,
Altmyş başly ak öýüň,
Ýaraşygy sallançak.
***
Aýlanaýyn adyňa,
Ýetgin göwün şadyňa,
Zähmet çekgin ýadaman,
Dag ýykylsyn badyňa.
***
Aýlanaýyn ýaşyndan,
Ejesi geler işinden,
Kemal tapsyn, bal köşek,
Akylyndan, huşundan.
***
Aýlanar‑a, aýlanar,
Ökdelikde saýlanar,
Meniň balam ulalyp,
Söýenine öýlener.
***
Aýlar geçer aýlanyp,
Günler geçer saýlanyp,
Aýlanaýyn, aý guzym,
Gyzlar gezer şaýlanyp.
***
Aýlar gyzym almaly,
Aýda dokar bir haly,
Halysynyň kenary,
On barmagnyň hünäri.
***
Akja ballym ýagşydyr,
Ýürejigmiň nagşydyr,
Meň balamyň kakasy,
Ile ýaran bagşydyr.
***
116
Hüwdüler
Akja bilekli ballym,
Gurama ýelekli ballym,
Ulalyp alym bolsa,
Ile gerekli ballym.
***
Dor ata mündüreýin,
Bazara göndereýin,
Bazaryň nohudyndan,
Etegiň dolduraýyn.
***
Ala dagyň arçasy,
Mawut donuň parçasy,
Sensiň biziň öýmüziň,
Täze açylan gunçasy.
***
Alla – alla Annaly,
Gülli bagyň bir güli,
Öý içiniň bilbili,
Ejesiniň öz güli.
***
Alla‑allasy gyzlar,
Bolar şirin owazlar,
Men balama toý etsem,
Çalynar dürli sazlar.
***
Alla diýdim aýyma,
Daraýy don boýuna,
Goýun‑goçgar soýulsyn,
Şu balamyň toýuna.
***
Allalaýyn, bäbegim,
Arzylaýyn, bäbegim,
Adyňa Alma dakanym,
Gözüňe sürme çekenim.
***
117
Türkmen halk döredijiligi
Allalasam han oglan,
Derýada guş kän oglan,
Kesgir gylyç bilinde,
Uruşda pälwan oglan.
***
Allan‑allan agy bar,
Gaýyşdan bilbagy bar,
Arslan janyň köýnegniň,
Art etegniň çägi bar.
***
Allan‑allan adaga,
Guşlar gonsun pudaga,
Pudakdaky ak guşlar
Öz balama sadaga.
***
Allan‑allan, aý, gyzym,
Gara gaşy ýaý, gyzym.
On barmagy hünärli
Işi göwnejaý gyzym.
***
Allan‑allan ak maýsa,
Arkaňa güneş çoýsa,
Yzyndan ogul bolsa,
Ejeň hem seni söýse.
***
Allan‑allan akanda,
Sygryn suwa ýakanda,
Ejesi gülüp bakar,
Gazet‑kitap okanda.
***
Allan‑allan alkyşlar,
Gözüň gyýa bakyşlar,
Gaşyň ýarym aý deýin,
Ak ýüzüňi nagyşlar.
***
118
Hüwdüler
Allan‑allan allasy,
Demirdendir galasy,
Elimiň kümüş hasasy,
Başymyň altyn jygasy.
***
Allan‑allan allasy,
Şundan geler gül ysy,
Söýsün garry mamasy,
Öz balamyň balasy.
***
Allan‑allan, aparlar,
Toýuňda at çaparlar,
Ýaryň gelen wagtynda,
Üýşüp çelpek ýaparlar.
***
Allan‑allan öwmeli,