Latin

Hak aşyklar - 1

Total number of words is 4083
Total number of unique words is 1840
2.4 of words are in the 2000 most common words
6.6 of words are in the 5000 most common words
10.5 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Нобатгулы РЕІЕБОВ
ХАК АШЫКЛАР
(романтики комедия)
Ашгабат — 2008 й.
Гатнашянлар:
Чапав Іѕлг¤ев — г¦рнѕкли журналист
Хезрет — лакамы Эфлатун
Эйіеіик — дийсеµ овадан гыз
Бабахан
Учмах
Дѕріемал
Тѕршек
Гырнак
Перман
Эйіеіикден башгасы ѕчѕніи йыл талыбы. Эйіеіик бириніи йыл талыбы.
Эйіеіик билен Учмах доганоглан
БИРИНІИ ПЕРДЕ
БИРИНІИ ГҐРНЅШ
Перде ачыляр, шовхунлы ышк сазы. Леммер-леммер ак булутлар ерденг¦кден буругсаяр. Сахна дѕрли тарапдан гызыл, яшыл, сары, м¤миши,
гырмызы... реµклер парлап шугла саляр. Эйіеіик билен Хезрет г¦й¤ аласманда йѕзѕп й¦рен ялы. Олар ылахы ышка саташыпдыр. Эйіеіик айлав
2
пырлампачда Айыµ, Хезрет Гѕнѕµ айланышы ялы айланяр. Бирде Шейтан
халкасына мѕнен ялы ашакдан ѐкарык айланяр. Умуман, романтики ышкыµ
гудраты г¦ркезилй¤р.
Талыплар отагы. Бабахан аркан ятып китап окаяр, Перман машк эдй¤р,
Тѕршек улы айнаныµ ¦µѕнде ¦зѕне сереніам берй¤р. Айнадакы кешбине г¦з
гыпяр.
Тѕршек. Г¦зеллер, хѕшг¤р болавериµ, Тѕршек бег шикара чыкяр.
Гапы зарплы ачыляр, гапыда Хезрет дур, бирхили хѕйленен ялы.
Хезрет. Достларым! (Ѕнс берй¤н ѐк) Достларым дийй¤н мен сизе! Мен
ашык болдум! Мен хак ашык болдум! (Онуµ г¦внѕне йылдырым чакып, г¦к
гѕммѕрдей¤р). Середиµ, мениµ с¦йгими іахана бушлап, асман салют
топларыны атяр! (Г¦внѕне хас к¦п йылдырым чакып, г¦к ызлы-ызына
гѕммѕрдей¤р) Г¦р餵изми, мениµ ышкым дѕнй¤ниµ гурсагына сыгман, іѕмлеіаханы лерзана гетирй¤р!!!
Хенек тапса, чыныµ голайында г¦рѕнмей¤н Тѕршек бегеніине кишµей¤р,
киная эдип башлаяр.
Тѕршек. Дѕйшѕµдеми?
Хезрет. Билмедим.
Тѕршек. Хушуµдамы?
Хезрет. Билмедим.
Тѕршек. Хыялыµдамы?
Хезрет. Билмедим... билмедим, й¦не дѕнй¤ хыяла д¦нди, дѕнй¤ дѕйше
д¦нди, дѕнй¤ ышка д¦нди! Эгер мен якын гѕнлерде д¤лиресем, мени элтип
дагларыµ бир іѕлгесине гойбериµ! Эгер якын гѕнлерде ¦лсем... «Хезрет
Хеким хумарала г¦злериµ гурбаны болды!» дийип мазар дашыма язарсыµыз!
Тѕршек. Хеззиіан, ол хумарала г¦зли гыз оваданіамы?.. Яман
оваданіамы?
Хезрет. Учмахдан чыкан Хумайгушы! Уммандан чыкан Афродита!
Асмандан гелен Лакшми!
Тѕршек (гох турузып мес боляр). Эй, ол гыза менем ашык болдум!
Перман. Сен о гызы г¦рм¤н н¤дип ашык болярсыµ?
Тѕршек. Мен гайыбана ашык болдум!
Машк эдип й¦рен Перман пеніир¤ голай барып ашак середй¤р.
Перман. Эфлатун, сениµ ашык болан гызыµ Эйіеіикче бармы?
Хезрет. Эй, акмак! Оны деµешдирер ялы дѕнй¤де гыз ѐк!
Перман. Эй, петигулы! Эйіеіикден овадан, Эйіеіикден эйіеіик гыз
бармы?
Хезрет барып середип аµаляр.
Хезрет. Вай, мениµ ашык боланым шол гыз-да!
Перман. Эй, эй! (якасындан тутуп саг юмругыны г¦ркезй¤р) Эйіеіигиµ
адыны тутдугыµ!
Тѕршек (Хезредиµ якасындан тутуп сол юмругыны г¦ркезй¤р). Эй
Петигулы, Эйіеіигиµ адыны тутдугыµ патыгулыµа п¦тѕледй¤н.
Ачык гапыда Дѕріемал пейда боляр.
Дѕріемал. Огланлар, якымсыз хабар гетирдим! Моллымымыз Шѕкѕр
Хайыдович аягыны д¦вдѕрип хассахана дѕшѕпдир! Авария болупдыр г¦ргѕли!
Хайсыµ сорамага гидерин дийсеµ, ашак дѕшѕбермели! Ѕйшѕп гитіек боляс!
Огланлар дессине гейнип башлаяр.
Ѕчѕніи гатдакы гызларыµ отагы билен огланларыµ отагы янашык.
Ортада телевизор гойлан бош отаг бар, эмма телевизора томаша этм¤ге
талыпларыµ вагты ѐк. Саз. Гызлар отагында Учмах, Гырнак, Дѕріемал,
Эйіеіик д¦рдѕси. Учмах газаплы.
3
Учмах. Эйіеіик, геч ол кѕрс¤! Биз сениµ билен эгри отурып догры
гѕрлешіек!
Гырнак. Биз сени к¦теклеіек, епбеклеіек, ерден алып ере сокіак!
Дѕріемал. Биз саµа эдеп-экрам беріек! (гызлара дуйдурман гулагына)
Мениµки яландыр гыз!
Эйіеіик (йылгыряр). Вай, онда мен конспектими алып язайын-да...
Учмах. Тѕкет оюн-хенегиµи! Эйіеіик, сен оба гызы! Сен тѕркмен
гызы! Тѕркмен гызыныµ безеги н¤меде? Эдеп-экрамында! Салыхатлылыгында!
Асыллылыгында!..
Эйіеіик (отуран еринде йылгыряр). Вай, мен н¤ме асыллы д¤лми?
Гырнак (чыкаберимсиз киная). Сен гѕнбатарыµ миник¦йнекли гызларына
гараµда хас асыллы...
Учмах. Окува гирдим дийип, ш¤херде яшаян дийип овсарыµы бойнуµа
атаймак бормы? Г¦рениµе г¦з гѕлдѕрип, йылгырып й¦рсеµ, соµ аглап
яшамалы борсуµ!
Эйіеіик. Мен гумда дула бакып, гайма чекип отуран чарва гызымы я
XXI асырыµ талыбы?!
Гырнак. Вай, талып болаµда г¦рениµе йылгырып й¦рмек бормы?
Эйіеіик. Мен бассыр ѕч йыл гириш сынагында йыкылдым. Бейлеки
гызлар г¦зяш эдип аглап гитселер, мен хер гезек «индики йыл х¦кман
гирерин!» дийип йылгырып гидендирин!
Гырнак. Эйяіан, сен огланлара н¤белетми? Йылгырып бакдыгыµ «Бехх¤, буіагаз гызыµ менде г¦вни бар ялы-ла?» дийип ызыµа дѕшѕберй¤рлер.
Дѕріемал. Гой, гой гыз! Йылгыраµда ызыµа дѕшѕлй¤н болса, икимиз
бейдип й¦рмездик!
Учмах. Окува гирениµе ярым йыл боланок! Эйй¤м кими г¦рсеµ Эйіеіиге
ашык!
Гырнак. Горкут ата заманында огузлар, ягны бизиµ ата-бабаларымыз
чакданаша овадан гызларына, йигитлерине никап гейдирер экенлер!..
Эйіеіиге никап гейдир¤ймесеµ, г¦ренем ашык бор, г¦рмедигем!
Дѕріемал. Г¦зеллик, оваданлык-Худайыµ сунгаты! Гадымы Гресияда
Эйіеіик ялы овадан гызлара Худайларыµ дѕнй¤ берен Гудраты х¦кмѕнде
сежде эдер экенлер! Хатда олара чув ялаµач гезм¤ге-де ругсат
эдипдирлер!
Учмах. Соµлугы билен олар куртузиан гызам болупдыр. Сизем
Эйіеіигиµ шейле болмагыны исле餵изми?!
Гырнак. Гоявери, Худайіан сакласын!
Учмах. Эйяіан! Худай г¦рк-г¦рмек, кадды-камат, г¦зеллик берипдир
дийип г¦рене г¦зеллигиµи гѕіеµл¤п й¦рсеµ, еµилкелле, еµлесіе гыз
диерлер! Тебигат б¤гѕл ялы б¤гѕле-де тикен барыны берипдир!
Гырнак. Ґтен йыл Япония гитдим. Хайсы дѕкана гирсеµ-чыксаµ бир
овадан япон гызы овадан йылгырып, башыны эгй¤р! Н¤м¤й, диµе японлар
йылгырып й¦рмелими? Йылгыр, Эйяіан, йылгыр!
Дѕріемал. О н¤хили йылгыр! А гыз, биз сени к¦текл¤п, епбекл¤п
отырыс, сен болса бизи ¤сгерм¤н йылгыран болуп отырсыµ! Бол ханы
к¤елй¤н гыз ялы доммарыл!
Гырнак. Бол сыпатыµам-сымматыµам писерт!
Эйіеіик оларыµ ислегине г¦р¤ йѕзѕни ѕйтгедй¤р, эмма барыбир
йылгыряр.
Гырнак. Йѕзѕµи ган ¦ен багыр ялы эт!
Дѕріемал. Йѕзѕµи аіан хамыр ялы эт!
Гырнак. Гудачылыгы бозулан гыз ялы кемшерил!
Дѕріемал. Бол, мелгун ялы мыртар бол!
Эйіеіик.
Вай,
мен
мелгун
г¦рѕнмидирин?
Гел
мелгун
болуп,
мыртарлыгыµы г¦ркез илки!
4
Дѕріемал (сынлаяр). Учмахіан, Эйіеіик ярадылмыш шейле! Ярадан
Эйіеіиги йылгырышдан, м¤хир-мухапбетден, с¦йгѕден-ышкдан ярадыпдыр!
Муны ¦лдѕрсеµ, іеседем йылгырып ятаймаса!
Гырнак. Эйіеіик, учмахыµ Хумай гушы! Эйіеіиги г¦рен огланлар
г¦злерини апбасы ялы х¦влендирип, агзыны алакаµ хини ялы ¦велдишип
галярлар!
Учмах. Анха-да, нетиіеси! Кими г¦рсеµ Эйіеіиге ашык! Ызында
сѕрренеклешип!..
Гырнак. Х¤лем Эйіеіиге берекелла бермели! Мен Эйіеіигиµ еринде
боламда оіагаш ашыкларыµ барына дийм¤йин, б¤шден д¦рт б¦легини
хѕйлендирип, меінун эдердим!
Учмах. Утанаµокмы гыз?
Гырнак. Утанян! Утанян! Й¦не утансам-да биревѕµ к¦р дѕесини
к¦примден ¦тѕрмели-д¤!
Учмах. Гызлар, гызлар, яш гыза эдеп бермели гызлар! Барыны оюнхенеге ¦вѕрип... Эртеки гѕн Эйіеіик г¦зяшыны д¦кѕп отурса н¤дерсиµиз?
(¦йкелей¤р)
Гырнак (хѕрсеклей¤р). А гыз концертиµ алып барыіысы ялы йырзайып
отурма-да, бар берен эдеп-тербий¤мизи ал!.. (зала) Окува гирип,
эіеміаныµ хѕµѕрдисинден дындым дийсем, эіемден элли бетери алнымдан
чыкды! Гарры хелейден ясалан ялы болуп, эдеп-экрамлы сен бол, Худай
саµа не г¦рк берипдир, не кадды-камат!..
Чыра с¦нй¤р, сахна айланяр.
Аудитория. Чапав Іѕлг¤ев журналистика факултетиниµ талыплары билен
сапак гечй¤р.
Чапав Чарыевич. Хорматлы талыплар! Сизиµ мугаллымыµыз, бизиµ байры
халыпамыз Шѕкѕр Хайыдович хассаханадан чыкянча онуµ дерсини окатмак
маµа табшырылды. Мугаллымыµызыµ халындан хабар алып дурмусыµыз?
Сеслер. Х¤ли-шинди ѐлдаш мугаллым.
Чапав Чарыевич. Сиз мени танаяµыз, мен журналист Чапав Іѕлг¤ев.
Менем сизиµ ¤хлиµизи диен ялы, газет-журналларда, радио-телевидениеде
чыкып эдй¤нлериµизи танаян, галаныµыз биленем окувыµ довамында
таншыберерис. Журналистика факултетине окува гирй¤нлер, бириніиден
Алла тарапын зехин, талант берлен, икиніиден ¦р¤н окумыш талыплар
боляр. Дѕйнки «Эдебият ве сунгатда», «Ватан» газетинде яш шахыр Перман
Шахымердановыµ
гошгулар
топлумы
чыкыпдыр.
Перманыµ
гошгуларыны
халадыµызмы?
Тѕршек. Болуберй¤р.
Дѕріемал. Сѕнн¤ язылан гошгулар.
Чапав Чарыевич. Кимде ене н¤хили пикир бар? (талыплар дымяр)
Яшлар, гадырданларым, эгер сиз гелеіекде к¤мил д¦редиіи адам боліак
болсаµыз, ¦зѕµизе-де, ¦зг¤-де ¦р¤н талапк¤р болмалысыµыз. Эдебиятда,
сунгатда йѕз г¦рмек — эдебията, сунгата каст этмек билен барабардыр.
Перман, мен сениµ д¦редиіилигиµи ызарлап, ызыгидерли окаян хем
гитдигиче бир зада г¦з етирй¤н! Г¦внѕме болмаса, сен дѕнй¤ниµ нусгавы
эдебиятыны окамаярсыµ. Шонуµ ѕчинем к¦п шыгырларыµда яш шахырлара
махсус й¦нтемлик бар. Дѕнй¤ эдебиятыны окамаян яшлар эртир н¤хили
к¤мил шахыр, языіы, журналист болуп билер?
Бабахан. Гошгы оканыµда, йѕрегиµ ѕстѕнден д¤лиіе ел хесерл¤п
гечсин гитсинле! Буларыµ ¤хли гошгусы диен ялы «обам, сен с¦йй¤н,
этрабым, сени с¦йй¤н, топрагым, сени с¦йй¤н, диярым, сени с¦йй¤н!»
Гынанчлы ери луммурдап дуран с¦йги
ѐк, чабрап дуран хыруч ѐк,
товланып дуран хыіув ѐк. Перман сенде элли гошга бардыр, «гара башым
5
саµа гурбан топрагым!» дийип! Ґзем хер эдип, хесип эдип ш¤херде
галіак!!
Тѕршек. Бош келл¤ни нир¤ сомланыµда аліак болуп дуран бармы?
Перман. Илки мениµ ялы языµ-да, онсоµ ат дакыµ!
Чапав Чарыевич. Аз окамагыµ, аз билмегиµ нетиіеси шол. Гынансакда, яш шахырлар аз окаяр, к¦п язяр. Хакыкы талант к¦п окап, аз язяр.
Хезрет. «Миллион сетир окап, бир сетир гоймак!» дийй¤ Гурбанназар.
Чапав Чарыевич. Хайсыµ дашары юрт дилини билй¤н болса, ериµизден
туруµ!
Бирн¤че гыз-оглан еринден туряр. Ол Хезреде середй¤р.
Хайсы диллери бил餵?
Хезрет. Мен иµлис, франсуз, рус диллерини билй¤н. Дѕнй¤ классыкы
эдебиятыны окаян.
Чапав Чарыевич. Дур, дур, сен шол гириш сынагында Шекспириµ
д¦редиіилигини иµлис дилинде айдып берен йигитмиµ?
Бабахан. Мен янындадым, ѐлдаш моллым. Хезрет Хекимов Шекспириµ
д¦редиіилигини иµлис, Гюгоныµ д¦редиіилигини франсуз, Лермонтовыµ
«Бородино» гошгусыны рус дилинде айдып, окува гирен легендар талып!
Хезрет. Бабахан, сен хайсы диллери бил餵?
Бабахан. Иµлис, рус, тѕрк диллерини!
Мугаллым илки Учмаха, соµра Дѕріемал середй¤р.
Учмах. Мен иµлис, парс, рус диллеринде чепер эдебияты окаян,
теріиме эдй¤н.
Дѕріемал. Мен иµлис, рус, тѕрк диллеринде окаян...
Чапав Чарыевич. Берекелла, отурайыµ. Хорматлы яшлар, арада
Тѕркменистаныµ
Президенти
хорматлы
Гурбангулы
Бердимухамедов
д¦редиіилик
ишг¤рлери
билен
душушыгында
кино-театрларыµ,
газетжурналларыµ, радио ве телевидений¤ниµ ишг¤рлерини берк танкытлап,
ондан нетиіе чыкармагыµ ѐлларыны г¦ркезди. Театрда оюн гоюляр, эмма
оµа томашачы аз барса ким эіир чекй¤р? Артистлер топары эіир чекй¤р!
Газетлерде х¦вес билен окар ялы гызыклы материаллар аз болса, ене
журналистлер эіир чекй¤р. Окыіыныµкы аµсат — ол окаман билй¤р,
томашачыныµкы аµсат, ол театра барман билй¤р.
Д¦редиіилик
ишг¤рлери
н¤дип
бейле
г¦гзыны
ягдая
дѕшди?
Гарашсызлыкдан озал юртда саналгыіа газет-журнал чап эдилй¤рди,
телевидение гѕнде алты, радио он-онки сагат эфире чыкярды. Х¤зир
юрдумыздан
чыкян
газет-журналларыµ
саны
ѕч-д¦рт
эссе
к¦пелди.
Радионыµ, телевидений¤ниµ д¦рт яйлымы эфире чыкяр. Журналистикадан
башы чыкмаян, д¦редиіиликден дашдакы адамлар д¦редиіилик мейданына
гелдилер! Икиніиден, дурмушы, ¦нѕмчилиги ¦вренип язмагыµ ерине,
д¦редиіи адамлар кабинетден чыкман, махабатлы, вазаµлы васпнамалары
эµтерип башладылар, ѕчѕніиденем талап говшады!..
Гарашсыз,
бакы
Битарап
Тѕркменистан
ички-дашкы
сыясатда,
ыкдысадыетде, сосиал дурмуш меселелерде гудрат г¦ркезип, дѕнй¤ниµ
паіарлап ¦сѕп, ¦згерип, галкынып барян д¦влетине ¦врѕлди, д¦редиіи
адамлар болса тозана галдылар!
Чапав Чарыевич Тѕркменистаныµ картасыныµ янына баряр, г¦ркезй¤р.
Чапав
Чарыевич.
Гадырданларым,
сиз
¦р¤н
багтыяр
замананыµ
талыплары болдуµыз! Ынха, б¤ш мѕµ йыллык язмача тарыхы болан, б¤ш мѕµ
йыллап дѕнй¤де тѕркмен тугуны парладып гезен ата-бабаларымызыµ бизе
мирас галдыран юрды! Ынха, бизиµ мукаддес Ватанымыз, керем-кераматлы
топрагымыз! Ата-бабаларымызыµ гырмызы ганына, іанына, рухуна эйленен
мукаддес Ватанымыз гурсагымызда шамчыраг ялы шугла сачып дурса, биз
ватаныµ хакыкы огуллары болуп етишерис! Сиз эзиз диярымызы н¤че улы
с¦йги билен с¦йй¤н болсаµыз, шонча-да максадыµыз, матлабыµыз улы
6
болар! Ватаныµ, халкыµ ¦µѕнде раятлык боріуµыз, журналистик боріуµыз
н¤че бейик болса, сиз шончада бейге галып билерсиµиз! Ханы маµа ким
айдып беріек, хакыкы журналистиµ боріы н¤ме, везипеси н¤ме?
Учмах. XXI асыр тѕркмен журналисти, бириніиден тѕркмен халкыныµ
бай тарыхыны, эдебиятыны, сунгатыны, медениетини, рухы байлыкларыны
чуµµур ¦злешдирен, дѕнй¤ниµ тарыхыны, эдебиятыны, сунгатыны, бизиµ
билен гатнашян-гатнашмага ислег билдирй¤н д¦влетлериµ ички-дашкы
сыясатларыны, дѕнй¤ниµ ¦сѕш тенденсияларыны, ылымыны-билимини эле
алмалы!
Чапав Чарыевич Хезреде ѕмлей¤р.
Хезрет
(еринден
туряр).
XXI
асырыµ
журналисти
к¦птараплы,
универсал ылымлы-билимли адам болмалы. Ол юрдумызыµ ислендик хѕн¤рли:
гой, лукман болсун, энергетик болсун, небитчи, газчы болсун, мугаллым
болсун, пархы ѐк, онуµ билен деµ дереіеде с¦хбет эдип билй¤н,
проблемалары говы билй¤н окумыш адам болмалы!
Чапав Чарыевич. Догры, догры! Хорматлы Президентимиз сизиµ чуµ
ылым-билим алмагыµыз ѕчин ¤хли шертлери д¦ретди. Сизиµ стипендияµыз —
стипендия д¤л айлык! Сизиµ ыгтыярыµызда миллион томлы китапханалар!
Сизиµ
ыгтыярыµызда
интернет!
Дил
¦вреніекми?

баш
ѕстѕне,
университетде й¦рите курслар бар! Дашары юрт диллерини билмек дурмуш
ѕчин г¦решде яраг эдинмекдир! Сиз бирн¤че дил билм¤н д¦врѕµ ¦µдебарыіы
адамам, журналистем болуп билмерсиµиз! Юрдумызда дашары юрт ири
компанияларыныµ йѕзлерчеси тѕркмен хѕн¤рменлери билен эл-эле берип
ишлей¤рлер. Ери, сиз олар барада язмакчы-да! Яныµыза теріимечи алып
гитіекми?..
Яшлар, окаµ, окаµ, окаµ! Сиз н¤че ылымлы болсаµыз, юрдумыз шончада ылымлы болар!
Тѕршек. Юрдумыза акыллы-акыллы, ылымлы-билимли келлелер герек!
Чапав Чарыевич. Хорматлы яшлар, сиз бир депдер тутуµ! Маµа сизиµ
пикир
эдишиµизиµ
чуµлугыны,
матлабыµызыµ
белентлигини,
дѕнй¤
гарайшыµызыµ гиµлигини билмек герек. Сиз шонда — журналист ким, онуµ
ватаныµ, юрдуµ, халкыµ ¦µѕд¤ки боріы н¤ме, Газет-журнал н¤ме? Хабар
бериш серишделериниµ везипеси, боріы н¤меде? Индики сапага ченли ¦зпикирлериµизи язып гетирип берерсиµиз...
Сапак довам эдй¤р, саз...
Сейилг¤х. Салланып, сейкин басып Эйіеіик гелй¤р. Агаіа дуланып
дуран Хезрет чыкяр.
Хезрет. Эйіеіик, салам!
Эйіеіик. Салам.
Хезрет. Эйіеіик, с¤хелче с¤гинсене! (гыз с¤гинмей¤р). С¤гинмесеµде айбы ѐк! (гапдалдан й¦рей¤р). Эйіеіик, мениµ бир аіайып достум бар:
Г¦роглы ялы гайратлы, Юсуп пыгамбер ялы г¦рмегей, Сѕлейман пыгамбер
ялы сахаватлы. Ол саµа илкиніи бакышда хак ашык болупдыр!
Эйіеіик. Г¦рен гызына ашык бор ялы аіайып достуµ акмакмы?
Хезрет. Илкиніи бакышда ашык болянлар Алла тарапын хак ашыкдыр!
Мениµ достум ылахы ышка учрап, гиіелер меінун болуп сениµ адыµы дога
кимин санап чыкяр, гѕндизлер сениµ геліек ѐлуµа гарап, доµµарадаш
хейкеле ¦врѕлип, сениµ адыµы сена кимин санаяр!
Эйіеіик (сакланяр). Сен онсоµ достуµыµ савчысы болуп гелдиµми?
Хезрет. Хава, мен аіайып достумыµ савчысы! Мен гудачылыга гелдим
Эйіеіик!
Эйіеіик. Тоба! Тоба! Гудачылыга гарры хе... аяллар гелй¤н
д¤лмидир?
7
Хезрет. Гечен асырда, ягны матриархат заманы шейледи! Х¤зир биз
патриархат заманында яшап й¦рѕс!
Эйіеіик. Шей дийсене!
Хезрет. Эйіеіик, мен ягшызада ялы достумыµ ягшы х¤сиетлерини айдып
беріек болсам азындан алты ай герек бор! Говусы, мен онуµ кемчилигини
айдып бер¤ейин!
Эйіеіик. Вай, ягшызада ялы достуµыµ кемчилигем бармыды?
Хезрет (хош боляр). Бар, екеіе кемчилиги бар: о пел¤кет Горкут ата
ялы акыллы!
Эйіеіик. Ай ѐг-а?
Хезрет. Ене-де бир кемчилиги бар: о пел¤кет Билл Гейтсден-де бай!
Эйіеіик. Ай, ѐг-а-а?
Хезрет. Ене-де бир кемчилиги бар: о пел¤кет заманамызыµ бейик
йигиди!
Эйіеіик. Сениµ ол достуµ гайры планетадан гелен адаммы?
Хезрет. Ёк! Сен оны танаярсыµ, Эйіеіик.
Эйіеіик. Ай, ѐк, мениµ танаян огланларымыµ ичинде Г¦роглыдан
гайратлы, Горкут атадан дана оглан ѐк!
Хезрет. Сен пикирлен, ойлан! Сениµ багтыµ чѕвендир Эйіеіик!
Эйіеіик (ойланяр) Бех, аллаіанларым, мениµ багтымы чѕвдѕріек
кимк¤?
Хезрет. Ойлан! Пикирлен! Келле д¦в!
Эйіеіик. Бе, ол ким болуп билерк¤? (есер йылгыряр) Вай, ол йигит
сен болайма?
Хезрет (чага ялы бегенй¤р). Билдиµ! Билдиµ! Ай акыл-пайхасыµдан
айланайын! Н¤дип билдиµ-¤й, Эйіеіик!
Эйіеіик
(іакіаклап
гѕлй¤р).
Пикирленип,
пикирленип
зордан
бил¤йдим! Г¦роглудан гайратлы, Юсуп пыгамберден г¦рмегей сенден башга
ким болуп билсин!.. (гѕлй¤р) Вай, догуп-д¦р¤п бейле гѕлѕп г¦рм¤ндим!
Гидевери, мен бир хезиллер эдип гѕлейин!
Хезрет. Бѕтин ¦мрѕµе шейдип гѕлдѕрерин эншалла!
Эйіеіик. Ай, пекге, мен сениµ ѕстѕµден гѕлѕп дурун!
Хезрет. Гѕлѕбер, пархы ѐк, гѕлѕбер! Эмма билип гой: гѕлдѕрдигималдыгымдыр!
Эйіеіик гѕлй¤р. Дѕріемал билен Гырнак гелй¤р.
Гырнак. А гыз аркан-йѕзин гайшып гѕлер ялы н¤ме гызык геп эшитдиµ?
Эйіеіик. Вай-вай, гѕлѕп ичим гырландыр-ей!.. (бармагыны узадяр)
Оіагаз оглан маµа гудачылыга гелипдир! (гѕлй¤р)
Дѕріемал. Тоба, тоба! Ылымуран Эфлатундыр ол! (гызлар уграяр)
Х¤лем багтыµ ишл¤пдир гыз, ¦зѕм с¦йй¤н диен болса н¤дердиµ?! (гѕлѕшип
гидй¤рлер)
Хезрет. Хай багты гелен Эфлатун! Эйіеіигиµ йѕреіигинден чѕйледиµ!
(гидй¤р)
Огланларыµ отагы. Бабахан билен Тѕршек окаяр. Перман гахарлы ики
яна й¦рей¤р.
Перман. Акмак! Мениµ гениал гошгуларыма ат дакан болуп! Болсаµ
болупсыµ-да Чапав Іѕлге! Сен ибалы журналист болсаµ вези蘆 борды.
Сосиализмден галан лакаша!
Бабахан (окап ятышына). Ґйкелеме Перман бег, ол сениµ генийдигиµи
билен д¤лдир.
Тѕршек хенек тапанына хешелле какып, б¦кѕп туряр.
Тѕршек. Перман Шахымерданыµ генийдигини билмез ялы онуµ гарагы
гапыкмышмы? Хей Перманіан шу таланты билен, шу кадды-каматы билен, шу
8
м¤хнет келлеси билен гений болмазмы? Перман-да гений, Хезрет-де гений,
мен-де гений!
Бабахан. Сен н¤ме яздыµ гений бор ялы?
Тѕршек. Мен язмаянларыµ гениси!
Бабахан туруп гуршугыны язяр, ¦збашына хѕмѕрдей¤р.
Бабахан. Гений языіы-шахыр долы, окамага шыгыр ѐк! Гений режиссерартист долы, г¦рм¤ге
оюн, бармага кино ѐк! (Тѕршеге) Тѕршек, сен
окува н¤дип гирдиµ-ай?
Тѕршек (м¦лерй¤р). Догрымы айдайынмы?
Бабахан. Элбетде, догрыµы айт!
Тѕршек. Окап-окап-окап гирдим!
Бабахан. Онда окап-окап-окап ылымам ал-да!
Тѕршек. Шу гѕн хайсы гѕн? Екшенбе! Екшенбе гѕни хатда Худай-да
дынч алыпдыр!
Бабахан. Перман, Худай саµа учурсыз уллакан талант берипдир! Сен
талантыµы сылаян болсаµ, ¦зѕµи сылаян болсаµ, Худайыµы сылаян болсаµ —
окайсаµ болмаямы?
Перман. Мен н¤ме эдй¤н?
Бабахан. Сен аз окаяµ!
Перман. Тѕркмен дилинде бир китап чыкан болса окап чыкдым. Башга
н¤ме герек?
Бабахан. Диµе Чапав Чарыевич д¤л, ¤хли моллым дѕнй¤ниµ нусгавы
эдебиятыны ¦врениµ дийип іанындан сыздырып айдяр. Ґврен, дил ¦врен!
Сениµ янып дуран зехиниµ бар. Улы ода к¦п к¦п одун герек. Сениµ м¦вч
урян талантыµ бар, оµа бим¦чбер умман герек!
Тѕршек. Бабам, гиіе-гѕндиз ока, ока! Екшенбе гѕн, Худайыµ дынч
алан гѕни бир дынч алаялы-хов!
Бабахан. Юрдумызыµ Президенти хорматлы Гурбангулы Бердимухамедов
гиіе-гѕндиз ишлей¤р. Онуµ бир гѕнде битирй¤н ишини 24 сагада
ерлешдирмек мѕмкин д¤л!
Гѕн-гѕнден ол юрдумызы ¦згердип, ¦сдѕрип
баряр! Гѕн-гѕнден халкымызыµ ягдайы говулашып баряр! Шейле аіайып
г¦релде барка биз н¤ме дийип гиіе-гѕндиз окамалы д¤л?!
Тѕршек. Окарыс, староста, окарыс! Ынха, Перман с¦зем берй¤р! Гениде болсаµ ока-хов!
Бабахан. Хакыкы интеллигент окап дынч аляр! (сагадына середй¤р)
Й¦р, язмаянларыµ гениси икимизиµ интернет вагтымыз болупдыр.
Бабахан депдер-галамыны алып ¦µе дѕшй¤р, ызында к¦ркейп Тѕршек.
Хезрет (гелй¤р). Перманіан ока! (кагыз берй¤р, Перман окаяр).
Эйіеіик ялы перизат гызлары эле салмагыµ кырк усулы бар. Мен кырк
бириніи пирими ойлап тапдым! Чолаіа ерде душуп, чынаберимсиз оюн билен
деµсиз-тайсыз дилеварлыгымы г¦ркезип, уммасыз байдыгымы, учурсыз
акыллыдыгымы, тарханд¦кер іомартдыгымы айдян вели, оригинал пирим
Эйіеіигиµ энтерпелегини айлаяр! Достум, гызлар хезил эдип гѕлен чагы,
йѕреіигиниµ гапысы ачыляр, шол пурсат кѕрс¤п Хезрет Хеким гирй¤р!
Эртир г¦рсеµ Эфлатун билен тиркешип театра барян Эйіеіик бардыр! Хаххах-ха!
Перман. Эйіеіик Эфлатун билен тиркешерми? Кремлиµ фантазѐрылай
сен!
Хезрет. Репетисия эдели! Бар сен салланып, сейкин басып, Эйіеіик
болуп гел!
Перман. Акмак! Мен Эйіеіик борунмы?!
Хезрет. Мен саµа кетени гейдирип ¦йленіек болуп дурамок-хов!
Перман. Барыбир Эйіеіик болман!
Хезрет. Ери боляр! Мен Эйіеіик болян, репетисия эдели! (Салланып
гелй¤р)
9
Перман. Салам Эйіеіик.
Хезрет (н¤з билен). Салам.
Перман. Эйіеіик, с¤хелче с¤гинсене!.. С¤гинмесеµем айбы ѐк!
Хезрет. Ким шейдип гыза лак атяр! Кешбе гир, кешбе!. Эй-іеіик,
с¤хел-че с¤гинсене!
Перман. Эйіеіик, (кешбе гирй¤р) с¤хелсе с¤гинсене!.. С¤гинмесеµем
айбы ѐк.
Хезредиµ іѕби телефоны іырлаяр, ол сахнаныµ ¦µѕне чекилип
гѕрлешй¤р.
Хезрет.
Хош,
Іума
Деряевич!
Боляр,
Іума
Деряевич!
(япяр)
Перманіан, мени деканата чагырярлар. Сен тексти ¦врен, гелдигим
репетисия эдерис. Й¦не тексти хич киме г¦ркезме!
Хезрет гидй¤р. Перман ики тарапа й¦р¤п дашындан пикирленй¤р.
Перман. Оригинал пикир! Есеріе пирим!.. Эйіеіигим гѕлкини халаян
гыз...
Эфлатундан ¦µѕрдип би пирим билен Эйіеіиге илки мен лак
атайын! Эйіеіигиµ г¦внѕни авлап билсем, багтымыµ чѕвдѕги! Ёгса-да...
хах-хах-ха, менден соµ би с¦злери айдып Эфлатун масгара-ха бор! Хаххах-ха!
Сейилбагы. Салланып, сейкин басып Эйіеіик гелй¤р. Перман букудан
чыкяр.
Перман. Эйіеіик, салам!
Эйіеіик. Салам (Ол с¤гинй¤р).
Перман.
Эйіеіик,
с¤хелче
с¤гинсене.
(Эйіеіик
йылгыряр)
С¤гинмесеµем айбы ѐк.
Эйіеіик. Айдыбер, с¤гиндим, Перман шахыр.
Перман (гомалып, кешбе гирип). Эйіеіик, мениµ бир аіайып достум
бар: мениµ ол достум Г¦роглудан гайратлы, Юсуп пыгамберден г¦рмегей,
Сѕлейман пыгамберден сахаватлы! (Шовхунлы, шадыян саз гѕйчленй¤р,
оларыµ сеси гелен ок, й¦не томашачылар Перманыµ Хезредиµ айдан
с¦злерини айдяндыгыны билй¤рлер. Эйіеіик йылгырып диµлей¤р. Олар эдалы
й¦р¤п сахнаныµ ¦µѕне гелй¤рлер).
Эйіеіик. Ол достуµ ягшызадамы? Хей, онуµ кемчилиги ѐкмы?
Перман (бегенй¤р). Бар, Эйіеіик, екеіе кемчилиги бар!
Эйіеіик (йылгыряр). Ол Горкут атаданам данамы? Билл Гейтсденем
баймы? Хатам Тайданам іомартмы?
Перман. Вай, сен оны ниреден бил餵?
Эйіеіик. Ол достум дийй¤ниµем сенми?
Перман (аліыраяр, башыны ашак-ѐкарык эдип). Хава, мен!
Эйіеіик (бирден газапланяр). Ай ойнатгы, масгарабаз! Ай кемакыл,
веіерабаз! Я инди сиз мени ойнаіак боляµызмы? Оварра бол, масгара!
Эйіеіик гаты й¦р¤п гидй¤р. Перман келлесини тутуп шок боляр, ыраµ
атяр.
Перман. Масгара болдум-ов! Ґл Перман Шахымердан!.. Ярыл гара ер,
гирейин!
Сахна айланяр. Тѕршек бир затлар ят тут яр, Перман гелй¤р, ол
Тѕршеги сынлап, ахыры ызалы йылгыряр. Ол пирим гурмакчы.
Перман. Тѕршегим, ал ока! (Хезредиµ кагызыны берй¤р) Тѕршекіан,
Эйіеіиги эле салмагыµ, гениал пиримини ойлап тапдым (Х¤лки г¦чгѕнли,
шадыян саз башлаяр, оларыµ сеси эшидилмей¤р, й¦не томашачы Перман
Тѕршеги ¦з дѕшен дузагына дѕшѕріек боляныны билй¤р)
Тѕршек (м¦лерй¤р). Эй, петигулы, гел-гел инди сен маµа пыррылдак
гуріак болямыµ?.. Ай акмак, мен Эйіеіиге би с¦злери айдып дѕйн масгара
болдум!
Перман. Х¤, сенем Хезрет алладымы?
10
Тѕршек. Ёк, мен би тексти Хезредиµ тахылындан чилип... масгара
болдум.
Перман. Н¤ме?.. онда мен масгараныµ масгарасы болупдырын-да?!
Тѕршек. Эйіеіиге би с¦злери айдып ¦µµѕн Хезрет масгара болупдыр,
дѕйн
мен!..
Хах-хах-ха!
Сен
масгараныµ
масгарасыныµ
масгарасы
болупсыµ!
Перман увлап келлесини тутуп айланяр. Хезрет гелй¤р.
Перман (кагызы сомлаяр). Би н¤ме, гуррумсак?
Хезрет (бипарх). Оµа гаршыдашларыµы ярагсызландырмак диерлер! Мен
сизе башда шир авуныµ янында г¦рн¤й줵 диймедимми?
Пермен (якасындан япышяр). Я мен сениµ башыµы аларын, я сен шу
гара келл¤ни аларсыµ!
Хезрет (какып, онуµ эллерини айыряр) Јл-¤йт, акмак кел뤵и г¦рен
ериµе сомлап й¦рсиµ-ов!
Перман. Эркек болсаµ чык Алыныµ ала мейданына!
Хезрет. Сен н¤ме орта асырдан гелен ганоіакмы?
Перман. Орта асырдан гелен ганоіак мен!
Хезрет. Бар онда атыµы-ярагыµы алып гел!
Перман. Эркек болсаµ й¦р дашарык!
Шкафдан бир іѕп боксѐр эллигини Пермана, бир іѕпѕни Тѕршеге
берй¤р. Ґзем бир іѕпѕни гейй¤р. С¦веш башлаяр, Хезрет дессине Перманы
уруп йыкяр.
Хезрет. Инди сен арыµы ал!
Тѕршек. Хеззиіан мен кейпине, мейлетин масгара болдум!
Хезрет онам уруп йыкяр. Бабахан гелй¤р, ол ваканы сынлап аµк
боляр.
Хезрет (алкымына дыкыляр). Сенем Эйіеіиги с¦йй¤миµ?
Бабахан. Хей мен Эйіеіиги с¦еринми?
Хезрет.
С¦йй¤нсиµ!
Хыялыµда
с¦йй¤нсиµ!
Гайыбана
с¦йй¤нсиµ!
(гарашман дурка ичине уряр, ачык гапа гелен Дѕріемал «вай!» дийип
гыгырып ѐк боляр). П¤хей, шу г¦в𤵠билен начарлап вай дий줵 н¤ме?!
Чыра с¦нй¤р
Дѕріемал зал билен ылгашлап отагына баряр.
Дѕріемал. Вай, вай, юмруклашярлар!
Гырнак. Ким юмруклашяр?
Дѕріемал. Хезрет Эйіеіиги с¦йй¤нлериµ барыны уруп йыкыпдыр-эй...
Учмах, Эйіеіик хайран галяр.
Гырнак. Хазан алмышлар! Гырнак ѕчин ики саныіагы уршанында
болаймаіакмы?
Чыра с¦нй¤р.
Сейилбаг. Хезрет Эйіеіиги сынлап хайран галан боляр, онуµ чынымыойнымы билер ялы д¤л.
Хезрет. Ай Алламов, сениµ бардыгыµа-да, гудратыµ зордугына-да
ынандым-ов! (сынлаяр) Б¤й-б¤, г¦зѕми сѕзгекледип серед¤ймесем к¦р
эдип ташлайіаг-ов сен! Ата-бабаларымызам «Бир кемсиз г¦зел болмаз!»
дийип накыл д¦реден болуп! Ынха, бир кемсиз перизат!
Эйіеіик. Асыл сен менден кемчилик агтарып дурмудыµ?
Хезрет. Вах, Эйіеіик, сен бир аіайып накылы вейран эдип баряµ
ахыры! Сен керемли ата-бабаларымызы яланчы эдип баряµ ахыры!
Эйіеіик. Сен н¤мелер дийип дурсуµ?
Хезрет. Мен саµа лак атып дурун.
Эйіеіик. Ким шейдип гыза лак атяр!
Хезрет. Эйіеіик, мениµ бириніи гезек гыза лак атіак болуп дуршумда! Энтек мен хич гыза лак атып г¦ремок-да!
11
Эйіеіик. Сен н¤ме с¦йги китапларынам окап г¦рмедиµми?
Хезрет. Эйіеіик, илки мен ¦з ислейшим ялы лак атайын, халамасаµ
соµ сениµ ислейшиµ ялы лак атарын!
Эйіеіик. Саµа ылымуран Эфлатун дийй¤рлер вели, раст экен!
Хезрет. Ѕстесине мени сениµ ышкынам урупдыр!
Іигер-багрым
Голландияныµ пейнири ялы ¤леме-дешик! Йѕрегим бенгал оды ялы гырмызы
ганыны, гызыл одуны чабрадып, янып дур! Эгер мен XX асырда яшаян
болсам, «Эйіеіик, мен сениµ садык гулуµ!» дийип башыма ногта уруп,
йѕпѕни элиµе берердим.
Эйіеіик. Эгер мен XX асырда яшаян болсам «оварра бол, ерчекен!»
диердим!
Хезрет (горкан боляр). Охо-хо-хо! XIX асырда дагы душан болсам
іавт эдип ярайіак экениµ-ов!
Эйіеіик. Шахырлык билен самсыклыгыµ, акылдарлык билен акмаклыгыµ,
генийлик билен телбелигиµ арасында чил ѐкмуш дийй¤нлери раст экен-ов!
Хезрет. Растдыр, растдыр! Сениµ ышкыµ мени гений этди!
Эйіеіик. Асыл сен гениймидиµ?
Хезрет. Эйіеіик мен гений! Гений арап дилинде іений боляр, ягны
іынлы диен манысы бар! Мен ¦йде, окувда гений: саµа душсам іений!
Эйіеіик, мен сениµ адыµы дога кимин гайталап я шу гѕн, я эртир д¤лир¤п
дѕзе чыкян!
Эйіеіик. Сен н¤мелери самахыллап дурсуµ?
Хезрет. Алла билсин, мениµ н¤мелер самахыллап, н¤мелер самрап
дуранымы?! Мен бир аклы чалам-чаш болан гарып ашык! Мен сени с¦йй¤н,
Эйіеіик!
Эйіеіик. Сен айна бар-да сыпатыµа, сымматыµа середип г¦р! Хей,
сени Эйіеіик ялы перизат с¦ерми?!
Хезрет. Сен н¤ме мени с¦йм¤н акмакмы?..
Эйіеіик. Тоба! Тоба!
Хезрет. Хей, саµа ¦зѕми с¦йдѕрип билмесем менден Хезрет Хеким
бормы? Хей, сени маµа, мени саµа с¦йдѕрип билмесе ондан ылахы ышк
бормы?!
Эйіеіик. Адам пакыр яшап й¦рсе хер хили тентеги г¦ріек экен-ов!
Хезрет. Эйіеіик, сен асыллы, акыллы, интеллектуал гыз! Сен
акыллыіа бол-да маµа йѕреіигиµе барян пынхан ѐлы г¦ркез! Мен н¤денимде
сениµ акыл-хушуµы чашырып, г¦внѕµи авлап билерин?!
Эйіеіик. Мен акмак гыз!
Хезрет. Акмак болсаµ, мениµ акылымы ал-да, г¦ни мени Загсдан
гечир! Хер эт, хесип эт, й¦не мени сыпдырайма!
Эйіеіик. Бай-бай хан огул, ¦зѕµе г¦внѕµ-¤ етй¤н экен-ов!
Хезрет. Себ¤би мен ¦зѕми танаян! Сенем мени танадагыµча артык
с¦ерсиµ!.. Эйіеіик, аршы-аглада Аллатагала «Эйіеіик хем Хезрет Хеким»
атлы аіайып эсерини язып башлады. Онуµ баш гахрманы сен билен мен!
Эйіеіик. Мен ол эсериµ ахы-эфган, паіыга билен гутарян трагедия
боліакдыгына кепил гечй¤н!
You have read 1 text from Turkmen literature.
Next - Hak aşyklar - 2
  • Parts
  • Hak aşyklar - 1
    Total number of words is 4083
    Total number of unique words is 1840
    2.4 of words are in the 2000 most common words
    6.6 of words are in the 5000 most common words
    10.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hak aşyklar - 2
    Total number of words is 4163
    Total number of unique words is 1927
    2.2 of words are in the 2000 most common words
    6.1 of words are in the 5000 most common words
    9.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hak aşyklar - 3
    Total number of words is 2900
    Total number of unique words is 1520
    2.7 of words are in the 2000 most common words
    7.0 of words are in the 5000 most common words
    11.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.