Latin

Akhunlar - 3

Total number of words is 2364
Total number of unique words is 1153
23.9 of words are in the 2000 most common words
31.6 of words are in the 5000 most common words
36.4 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Adyň ikinji bölegindäki «Gula» Türkçe «Boýla, ýula» adynyň üýtgän görnüşi
bolup daşary işler bilen meşgullanan adamdyr[95].
Mihiragulanyň adynyň manylary hakynda başga çaklamalar hem bardyr.
«Mihr» sözi orta Pehlewi dilinde Mirzanyň üýtgän görnüşi Mitranyň ogly
manysynda gelendigini hem-de Asmandaky Günüň ogly ýa-da Günden
dogulan manysynyň bardygyny aýtmak mümkindir[96].
Aýratynam Mihiragula hakynda hem üç sany kitap bardyr. Bularyň biri
Gwalior ýazgysy 530-njy ýylda dikilipdir[97] we bu ýerde onuň
gahrymanlygy we adalaty, kakasy we özüniň uzak ýaşandyklaryndan söz
edilipdir[98].
Takmynan 533-nji ýylda ýazylan Mandosir ýazgysynda Mihiragula Gwalior
ýeňşi we taýpa begi bolan Ýasadharmanananyň ýeňlişini düşündirýär.
Soňra Kandagaryň demirgazyk gündogarynda daglyk bir ýerde tapylan
Uruzgan (Ruzgan) ýazgysydyr. Taňrydan güýç alan, meşhur Zabulystan
hökümdary Mihiragula degişli öwgüler bardyr. Ýazgynyň tapylan ýeriniň
Mihiragulanyň ýaýlak ýeri bolandygy çak edilýär[99]. Rajataranginidäki
maglumatlara görä, Mihiragula Buddistleri jezalandyrypdyr. Oňa derek Şiwa
we Gün taňrysy üçin Şringar ýakynlaryndaky Kaşmirde Mihreşwar diýilýän
zyýarathana saldyrandygyny, gaýduwsyz we rehimsiz söweşiji bolandygyny
öwrense bolýar.
Mandasir ýazgysyndan çykan maglumatlara ser salsak Mihiragula 533-nji
ýylda Ýasodharman tarapyndan ýeňilipdir. Ol wagtlarda ýurdynyň
gündogarynda täzeden güýje girmek isleýärdi. Ol Bihar döwletiniň merkezi
bolan häzirki Patna şäheri diýlip atlandyrylan Pataliputrada Baladitýadan
(Narasimha) ýeňildi.
Bu şowsuz ýeňlişlerden soňra Baladitýa indi öňkiler ýaly Hunlara salgyt,
bergilerini bermediler. Hun kagany muňa gahar edip gündogar
hökümdarlara jogap edip goşun düzdi. Soňra Bengal ýakynlaryndaky
batgalyk meýdançada Mihiragula birnäçe esgerlerini ýitirdi.
Şeýdip Hun hökümdary Kaşmire yza çekildi. Sebäbi Mihiragulanyň kiçi
jigsiniň demirgazykdaky paýtagt Şakalaýa çozjagyny bilýärdi. Kaşmir rajasy
oňa garşy çyksa-da Mihiragula bu şazadany
ýeňlişe sezewar etdi we onuň tagtyny eýeledi. Ol mundan ozallar beýle
bagtyýarlyga ýetip bilmändi we 533-nji ýylda syrkawlap öldi[100].
Hindistanly alymlary onuň zabt ediji we Buddizmyň duşmany bolandygyny
hatyralap ikä bölündiler. Mihirakuladan soň hem Akhun häkimýeti
Hindistanyň demirgazygynda dowam etdi. Hunlaryň hökümdarlary Toraman
(Töremen) we Mihiragula dagylaryň dolandyryjylary 300 ýyllap bu
welaýatlary dolandyrandyklary hakynda hem aýdylýar[101].
Mihiragula 533-nji ýylda dünýeden öteninde ýerine kimiň geçendigi hakynda
çeşmelerde maglumat görkezilmeýär. Soňky alynan maglumatlar Akhun
serkerdeleriniň begliklere bölünendiklerini belläp geçmelidiris[102]
Rajatarangindäki gazuw-agtaryş işlerinde tapylan teňňe-pullar we kitaplara
seredenimizde Mihiragulanyň ölüminden soňra onuň iň kiçi jigsi
Prawarasena [103] tagta geçipdir[104].
Prawarasena Toramanyň körpe ogly bolup, kakasy 515-nji ýylda öleninde
heniz ol çagalyk ýaşynda eken. Toraman (Töremen) öleninde Mihiragula
bilen öweý jigsi Prawarasena arasynda tagt dawasy bolup geçipdir.
Rajataranginiň pikiriçe Toramanyň ölüminden soňra Prawarasena ejesi
tarapyndan agasy öýünde saklanypdyr. Ol ýerden hem ýurduň
demirgazygyna gidip ýaşapdyr. Prawerasena ady kakasynyň we atasynyň
atlaryna meňzänok. Şonuň üçin hem ol at Hindi adydyr.
Onuň ady örän üns çekijidir. Prawarasena Mihiragulanyň ölüminden soňra
demirgazykdan Kaşmire dolanyp baryp tagta çykdy. Rajataranginiň pikiriçe
bu waka 533-nji ýylda bolup geçdi.
Emma käbir ylmy-gözlegçiler onuň senesi dogrusynda belli karara gelip
bilmediler. Çünki Mihiragulanyň ölüminden birnäçe ýyllap ýurdy başga
hanedanlygyň şazadasynyň dolandyrandygyny aýdýarlar.
Eger şeýle bolsa Prawarasenanyň aýaga galmagy 537-nji ýylda başlapdyr.
Prawarasena ol wagtlar 25 ýaşyndady. Rajataranginiň ýazyjysy Kalhana
görä 597-nji ýyla çenli 60 ýyllap ýurdy dolandyrypdyr[105].
Hindiler Prawarasenany ýatlap geçýän goşgy setirlerinde Hindi
hökümdarlarynyň arasynda goýýarlar. Prawarasena, Saurashtra (häzirki
Güjerat welaýat), Malwadaky şazada Siladitýa ýa-da Thanesaryň
patyşalygyndaky Prabhakarawardha garşy tagt ugryndaky göreşlerde
kömek edýär, bu hem onuň kuwwatly we sözi ýöreýän dolandyryjy
bolandygyny aňladýar.
Hindi alymlaryna we Bananyň pikirleriçe Prawarasenanyň Hindistanyň
günbatarynda ýerleşen Prabhakarawardhana garşy alyp baran söweşinde
ýitgi çekendigi-de çak edilýär. Bu wakanyń hem Thanesardan hökümdar
Harşaýa ýazylan goşgusynda agzalyp geçýändigi hakynda aýdylýar.
Prawarasenanyň welaýaty Kaşmir, Penjabyň günbatary, Swat köli,
Baktriýanyň günortasy we Gandhariýany öz içine alýar. Bu ýerlerde
Akhunlara degişli şaý pullary tapyldy. Rajatarangini aýratynam Baktriýa,
Kabulda Parawarasenanyň Parasenapura atly bir ýerinden gürrüň edipdir.
Bu ýer Kaşmiriň merkezindäki, häzirki Şrinagara ýakyn bir ýerdedir. Bu
ýerelere Hunlaryň köpri salandygyny aýdyp bileris. Parawarasena degişli
şaý-pullary bardyr. Beýleki Akhun şaýlarynda bolşy ýaly bu şaýlarda-da
dolandyryjynyň adynyň ýanynda «KIDARA» sözi bardyr. Ol hem KuşanKidaritler bilen ýakyn gatnaşyk edendiklerinden habar berýär[106].
Parawarasena öz döwri boýunça döwlet gurluşyny berk saklan
hökümdardyr. Parawarasenanyň ogly Gokarna bolupdyr.
Rajatarangina görä Gokarna 36 ýyllap hökümdarlyk etdi we Şiwa üçin
ybadathana saldyrdy. Kabulyň günortasydaky Swat kölünde tapylan Gardez
welaýatynda arheologlaryň tapan Ganaşa heýkeli hem onuň Hindi ynanjyny
kabul edendigine şaýatlyk edýär. Aýratynam bu ýerde tapylan daşyň
ýüzüne Brahma elipbiýinde ýazylan «Maharajadiraja Sahi Khingila»
ýazgysy bardyr. Bu ýazgydaky Khingila häkimýetiniň VII asyryň ortalaryna
bolandygyny aňladýar[107]. Rajatarangindäki maglumatlara görä Hsüan
Tsaňgyň Khingila döwrine bagyşlan 600-633 senesi dogry däl. Ýagny bu
senede Khingilanyň tagta geçendigini aňladýan hökümdar ähtimal HsuangTsaňdyr.
Kim bilýär belki-de ol, bu berilen seneden soňra Kaşmirden aýrylypdyr. Bize
görä dogrudygy dawaly (çekeleşikli mesele) bolan maglumatlaryň biri
Khingilanyň dini ynanjynyň bolmandygyny aýtmakdyr.
Biz ýokardaky aýdylanlara salgylanyp onuň Şiwaçy bolandygyny aýdyp
bileris. Çynmaçynly (Hytaýly) buddist Hsüan Tsaň Türküstana gaýdyp
gelýärkä birnäçe günläp Kaşmirda galan Khingilanyň ogly Ýuddhistranyň
tagta çykanyny-da görüpdir. Gözleg işlerini alyp baryjylar Ýuddhistranyň
häkimýet döwrüni 557-633-nji ýyllar aralygynda goýýarlar. Bu hem
Akhunlaryň Göktürkler tarapyndan doly ýykylmandygyny aňladýar.
Göktürkler olaryň demirgazykdaky häkimýetini eýelän bolmaklary mümkin.
Ýöne 670-nji ýylda Kaşmire başga bir hanedanlygyň höküm sürüp
başlandygy bellidir[108].
Akhunlaryň ýykylşy
Mihiraguladan soňra belki-de Akhunlaryň hökümdarlygyny Demirgazyk we
Günorta Akhun diýip ikä bölünen bolmagy mümkin. VI asyryň II ýarymynda
Akhunlar ikä aýrylypdyrlar. Şol wagtlar Gök türkler Juan-juanlary ýykyp
Merkezi Aziýa höküm sürüpdirler. Günbatar Eýranda hem Anuşirwan ýaly
hökümdar tagt başynda oturyp höküm sürmäge başlapdyr. Şol wagtlar Orta
Aziýanyň iň kuwwatly döwleti Juan-Juanlar eken. Olar 460-njy ýylda Altaýda
ýerleşen Türkleri (Börüler) häkimýeti astyna alyp, Hotany hem basyp
aldylar. Ýöne VI asyryň başlarynda Çynmaçynyň böleklere bölünmegi Juanjuanlary sarsdyrdy. Bu ýagdaý hem Hunlara pursat berdi. 520-nji ýylda
Anagueý Juan-juan tagtyna geçendinden soňra agalary we agalarynyň
ogullaryndan
Szulifa Polomen bilen Szulifa garşy dildüwişik gurnaýarlar. Şol sebäpli
Juan-juanlar ysgyndan gaçýarlar.
Şol wagtlarda Tölesler olara çozýarlar we 521-nji ýylda Açiklunyň (Açihlo)
baştutanlygyndaky Töleslerden zarba hakyny aldylar. Szulifa Polomen
Tabgaç hökümdarlygyndan kömek soraýar. 523-nji ýyldaky söweşler
bulara-da täsirini ýetirdi. Hatda Anagueý aman sag sypyp Tabgaçlara gaçyp
gitdi.
Bu ýerde hem ynj alman Mongoliýa yza döndiler. 534-nji ýylda Günbatar
Tabgaç döwletinden Göktürklere bir ilçi ugradylýar. Bu birleşikden soňra
Töleslere garşy Juan-juanlaryň üstünden ýeňiş gazanýarlar.
546-njy ýylda bolsa Tölesleriň aýaga galmagy bilen Göktürkler Juanjuanlara kömek edýärler.
Çeşmeler Bumyn kaganyň elli müň Töleslileri golastyna alandygyny
düşündirýär.
Syýasy birleşmeler bilen kuwwatlanan Göktürkler Orta Aziýanyň güýçli
döwletine öwrülýär[109]. Akhunlar bilen Göktürkleriň arasyndaky ilkinji
çaknyşyk 555-nji ýylda bolupdyr diýmäge bizde maglumat ýok.
Yslam çeşmelerine seredilende Türkmen dolandyryjylarynyň arasyndaky
söweşler 558-nji ýylda bolupdyr[110-111].
Gadymy Türkmen döwletleriniň ýa-da topar taýpalarynyň ykdysady gurluşy
haýwan ýaly ýyrtyjylyk alamançylyk ýaly häsiýetlere mahsus däldi. Olar
gytlyk aralaşan pursatlarynda söwdaçylyk, täjirçilik bilenem
meşgullanypdyrlar.
Ýüpek ýolunyň çatrygynda ýerleşen Merkezi Aziýada Türkmen beglikleri,
hökümdarlyklary döräpdir. Ýüpek ýoly beýleki döwletleriň ykdysadyýetini
aýlaýan bolsa, ondan Göktürkler hem peýdalanypdyrlar.
Belki Göktürkler Akhunlar bilen şonuň üstünde çekeleşip Sasaniler bilen
birleşipdirler.
Annuşirwan Istemi kaganyň gyzyna öýlenýär[112]. Gök türk we Sasani
goşunlary birleşdiler we Göktürkler Akhunlaryň Mawerannahrdaky
topraklaryny eýelänlerinden soňra, olar bilen Nahşabyň öňlerinde
garşylaşdylar. Uly uruşy başlaryndan geçirenlerinden soň Akhun begi Apar
(Awar) ýeňlişe sezewar boldy we şol ýerde dünýeden ötdi(558)[113].
Annuşirwan Termizdäki söweş meýdanyna gelmedi, ýöne Akhunlaryň
merkezi şäherleriniň biri bolan Balha tarap ýörüşe geçdi we Toharystan,
Zabulystan we Çaganyýany eýeledi. Akhunlara esasy zarbany Göktürkler
urdylar. Emma aňsat ýeňişler Annuşirwana düşdi. Emma bular bilenem
rahat tapmadyk hökümdar Börü kagan (Mokan), Istemi dagylara höküm
edip Wizantiýa bilen çaknyşdy. Wizantiýa - Eýran söweşleri uzaga çekdi.
Şonuň üçin Sasaniler derbi-dagyn edilip ýurt syndyrylýar[114]. Göktürkler
bilen bolan söweşlerde ýeňlişe sezewar bolan Akhunlaryň Awar galyndysy
Türküstanda galyp, Gök türkler tarapyndan eýelenende, bir bölek Akbunlar
hem Hazaryň demirgazygyndaky Wizantiýa serhetlerine girip bu ýerlerde
oturmak üçin ýer soradylar, emma rugsat berilmedi. Şeýdip Akhunlar has
günbatara göç edip Ýewropada ornaşdylar.
Türküstanyň Günortasynda galan we Demirgazyk Hindistanda galan
Akhunlar bir az wagtlyk ornaşdylar. Olar hem Eýranlylar we Hindistandaky
ýerli beglikler bilen köp söweşleri alyp bardylar. Galan bölegi bolsa
Türküstandaky ýakyn garyndaşlarynyň arasyna göçüp gitdiler. Şeýdip
Akhun hökümdarlygy dargady.
Diňe olaryň günbatardaky mirasdüşerleri Awar kaganlygyny binýat
etdiler[114].
Çeşmeler:
[1]Gurbanow, ady agzalan eserde. s. 3-4
[2] V. De Saint Martin, Les Huns Balancs ou Ephthalites, Paris 1849, s.5658,66.
[3] Gurbanow ady agzalan eserde. s.4.
[4] D. Christian, A. History of Russia, Central Asia and Mongolia, vol 1,
Australia 1998 s. 253.
[5-6] Gurbanow ady agzalan eserde.13-14.
[7] D.Morgan, The Mongols, Second edition, Singapur 2007, s.40; B.A.
Litvinsky/ Zamir Safi, “The Later Hephthalites in Central Asia”, History of
Civilization of Central Asia, vol 3, Paris 1996, s.185; A.Kurbanov, ady
agzalan eserde. 15
[8] B.Obrusánzky, “Late Huns in Caucasus”, Mikes International, Journal of
Eurasian Studies, 1/2, Den Haag 2009, s.28.
[9] Gurbanow, ady agzalan eserde. s. 18-19.
[10] B.A.Litvinsky, “ The Hephthalite Empire”, History of Civilization of
Central Asia, vol 3, Paris 1996, s. 139
[11] Gurbanow ady agzalan eserde. 21.
[12] Litwinski ady agzalan eserde. 147.
[13] K. Enoki, «The Origin of the White Huns or Hephthalites»,... s. 21.
[14] Gurbanow s.21.
[15] J. Harmatta, «Kidara and Kidarite Huns in Keşmir», Acta Antiqua,
XXVIIXXVIII, 1-4. Hungariae (Wengriýa) 1979-1980, s. 185-189.
[16] Gurbanow ady agzalan eserde s. 13.
[17] Frye. ady agzalan eserde s.128.
[18] Gurbanow ady agzalan eserde s.7.
[19] W. Sundermann, Origin and Rise of the Chionities /Xyon/Huns, History
of Humanity Scientific and Culture Development, vol. 3, Paris 1996, s. 473.
[20] Litwinski ady agzalan eserde s.139.
[21] B.Marshak, “Sughd and Adjancent Regions”, History of Civilization of
Central Asia, vol. 3, Paris 1996, s.239-240
[22] Gurbanow. ady agzalan eserde. s. 30.
[23] M. Tezcan, “The Ethonomy Apar in the Turkish Inscriptions of the VIII.
Century and Armenian Manuscripts” Webfestschrift Marshak Ērān ud
Anērān Studies, Venice 2003, s.1-9.
[24-25] Gurbanow ady agzalan eserde 30-32.
[26] L.A. Macartney, “ On The Grek Sorces Fort the History of Turks in the
Sixth Century”, Bulletin of the school of Oriental Africa Studies, 11/2,
London 1944, s.273.
[27] A. H. Dani «Eastern Kuşans and Kidarites in Gandhara and Kaşmir»
History of Civilization of Central Asia, vol 3, London 1996, s. 173.
[28] Gurbanow. ady agzalan eserde s.9. Macartneý ady agzalan eserde. s.
266-275.
[29] Gurbanow. ady agzalan eserde s. 9.
[30] Macartneý. ady agzalan eserde. s-271.
[31] M. Gowern ady agzalan eserde 399-419; Gurbanow. ady agzalan
eserde. s. 14-16.
[32] S. Gömeç, ady agzalan eser. s. 48.
[33] S. Gömeç «Türk tarihinde Avarlar ve Avar meselesi», Uluslar arası IV.
Türkoloji kongresi, Türkistan 2011.
[34] M. Tezjan ady agzalan eserde. s.1-9.
[35]. G. Nemeth, Atilla we Hunlar, Terj. Ş. Baştaw. Ankara 1982. s. 23-24.
[36] Gömeç, ady agzalan eserde. s. 47, 49.
[37] Konukçu ady agzalan eserde. s. 60. 115.
[38] K. Enoki, «On the Nationality of the Ephthalites»,... s. 28.
[39] B. Ögel. «İlk Töles boyları», Belleten, C.10. Ankara. 1948. s. 826.
[40]. T. Watter Yuan Chwang's Travel in India, C. XIV, London 1904. s. 270.
[41] Konukçu ady agzalan eserde s. 61.
[42] Konukçu ady agzalan eserde. s. 62.
[43] Enoki, ady agzalan eserde. s. 29-30
[44-45] Litwinskiý ady agzalan eserde. s. 153.
[46] Litwinskiý ady agzalan eserde. s. 153.
[47] Watter. ady agzalan eserde s..274.
[48] Himatala adynyň sanskrit şekli «Himatāla» dyr. Bu söz Jenap Monier
Willamyň Sanskrit-iňlis sözlüginde hem demirgazykdaky daglyk ýer diýen
manydadyr. Jenap M. Monier William Sanskrit-English Dictionary, New
Delhi 2004. s. 1298.
[49] Konukçu ady agzalan eserde. s. 64.
[50] Konukçu. ady agzalan eserde. s. 54.
[51] K. Enoki. «The Origine of the Ephthalit or White Huns».... s. 231-236.
[52] Konukçu. ady geçen eserde. s. 73
[53] L. Ligeti. Atilla Hunlarının Menşei». Atilla we Hunları. Neş. G. Nemeth.
ter. Ş. Baştaw. Ankara 1982. s. 14. D. A. Akbulut. «Mawerannahr we
Horasanda Türkler. Jilt 1. böl 6. Ankara. 2006. s. 832.
[54] Ligeti ady agzalan eserde. s. 25.
[55] M. Biro. Hunlaryň Kawkaziýada peýda bolmagy», ter. S. Egilmez.
Atatürk uniwersiteti Türkiyat araştırmaları entitüsü dergisi, sayı 22. Erzurum
2003, s. 226.
[56] E. Konukçu «Ak hunlar». Türkler. J. 1. Böl. 6. Ankara 2006. s. 829.
[57] Konukçu. ady agzalan eserde. s. 74; Enoki. ady agzalan eserde s. 234.
[58] Gömeç, ady agzalan eserde, s. 48.
[59] S. Beal, «Si-ýu-ki» Buddhist Record or The Western World» J. I.
Londra. 1906. s. 164.
[60]. Konukçu ady agzalan eserde. s. 77.
[61] Aradi, «The History of White Huns» Mikes International. J. VIII. 4-nji
basgy. Den Haag 2001. s. 40.
[62] Konukçu ady agzalan eserde. s. 77.
[63] F. H. Skrine-G. D. Ross. The Heart of Asia. London 1899. s. 130-138.
[64] J. Deguignes. Hunlaryň, Türkleriň, Mongollaryň we saýry Tatarlaryň
Umumy taryhy. Türk diline terjime eden Hiseýin Jahid. J. II. Stmabul. 1923.
s. 202. Litwinski ady agzalan eserde. s. 143.
[65] W.M.M. Gowern, ady agzalan eserde, s. 411.
[66] Deguines. ady agzalan eserde. s. 204.
[67] H. B. Dewing. ady agzalan eserde. s. 1-3.
[68] Deguignes ady agzalan eserde. s. 208; Konukçu ady agzalan eserde.,
s. 80-81.
[69] Aradi. ady agzalan eserde. s. 41.
[70] Kafesoglu. ady agzalan eserde. s. 83.
[71] Konukçu. ady agzalan eserde. s. 97-98.
[72] Konukçu. ady agzalan eserde. s. 82.
[73] Aradi ady agzalan eserde. s. 41.
[74] Gurbanow ady agzalan eserde., s. 176.
[75] J. J. Modi. «About the Huns who conquered India», Journal of the
Bombay Branch of the Royal Asiatic Society. 1926. s. 52.
[76] R. S. Kuşawa. A. Glimpse of Bharatiya History. Delhi 2003. s. 52-56.
[77] Gurbanow, ady agzalan eserde. s.176; J.Harmatta, “Late Bacterian
Inscriptions”, Acta Antiqua Scientariun Hungarica 17, Budapeşt 1969, s.
297-432.
[78] Gömeç, ady agzalan eserde, s.50.
[79] G.Melzer, “A copper scroll inscription from the time of the Alchon
Huns”, J.Braarvig(ed). Manuscripts in Schoyen Collection III, Oslo 2006,
s.251-314.
[80] F. Fleet, “The coins and history of Toramana”, The Indian Antiquary
XVIII, India 1889, s.225-230.
[81] Sanskritçede “ca” harpy iňlisçä terjime edilende «ja» diýlip terjime
edilipdir.
[82] Türk transkripsiýasy “dewa jayati”dir. Sanskrit dilinde “dewa”一“taňry”
manysynda “jayati” bolsa “ji” “galyp gelmek” ýagny «Galyp gelen Taňry»
manyda.
[83]. Türkmen elipbiýinde ýazylşy şeýle: «Wijitawanir awanipati sri».
Sanskrit dilinde «Wijita» 一 «Gorky salan, gorkydan», «Wani» 一
«Islemek», «Awani» 一 «daglar», «pati» 一 «hökümdar», «Sri» 一
«Hormatlanýan, hotmatly» manysynda terjime etsek «Wijitawanir awanipati
sri» 一 «Gorky salan, hormatlanýan daglar hökümdary» manysynda okalýar
[84] Konukçu, ady agzalan eserde s.85-86.
[85]Aradi, ady agzalan eserde., s.43.
[86] Konukçu, ady agzalan eserde., s.85-86.
[87] Aradi, ady agzalan eserde., s.43
[88] Konukçu, ady agzalan eserde., s.86-87.
[89] Gurbanow. ady agzalan eserde. s. 179.
[90] Gömeç. ady agzalan eserde. s. 50.
[91] Konukçu. ady agzalan eserde. s. 87.
[92] Aradi ady agzalan eserde. s. 44.
[93] Gurbanow ady agzalan eserde. s. 179.
[94] Aradi. ady agzalan eserde. s. 44.
[95] S. Gömeç «Boyla be Baga unvanı», Ordu Üniversitesi sosyal bilimler
enstitüsü, Sosyal bilimler araştırma dergisi, J. 1. san 1. 2010. s. 77.
[96] Gömeç. ady agzalan eserde. s. 53.
[97] Konukçu. ady agzalan eserde. s. 89.
[98] Fleet ady agzalan eserde. s. 235, 314.
[99] Aradi, ady agzalan eserde . s.45.
[100] S. Beal ady agzalan eserde. s. 168-172.
[101] Aradi ady agazalan eserde. s. 45.
[102] W. Smith, The Oxford History of India. 2 basgy. Londra 1921. s. 173.
[103] J. Fergusson. «On Indian Chronology». Journal of the Royal Asiatic
Society of Great Btitain and Ireland. J. 4. London 1869. s.
[104] Aradi ady agzalan eserde. s. 45.
[105] A. Stein. Kalhana's Rajatarangini. Vol 3. Delhi 1900. s. 330.
[106] R.Kumar, History of The Chamar Dynasty, India 2008, s. 347-348.
[107] Beal, ady agzalan eserde., s.156.
[108] Aradi , ady agzalan eserde., s.47.
[109] Gömeç ady agzalan eserde. s. 32-34.
[110] Onuň ady Wizantiýa çeşmelerinde Sizabul, Dizawul; Arap
çeşmelerinde Sinjibu diýlip belgilenipdir. Denis Sinor bu meňzetmäni red
edýär we bu iki adyň fonetik tapawudy bolandygyna ynanýar.
D. Sinor «The Eatablishment and Dissolution of the Turk Empire» The
Cambridge history of Early Inner Asia, London 1994, s. 305.
[111] Gurbanow ady agzalan eserde. s. 115.
[112] Konukçu, ady agzalan.eserde s.99, 101; P.Sykes, A History of Persia,
c.2, Londra, 1963, s.454; Kurbanov, a.g.t., s.185.
[113] Gömeç, ady agzalan eserde, s.50.
[114] Konukçu, ady agzalan eserde. s.101; Gömeç, ady agzalan eserde.
s.52; M. Ergin, Orhun Abideleri, İstanbul 2009, s.9.
You have read 1 text from Turkmen literature.
  • Parts
  • Akhunlar - 1
    Total number of words is 3420
    Total number of unique words is 1613
    23.3 of words are in the 2000 most common words
    33.0 of words are in the 5000 most common words
    37.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Akhunlar - 2
    Total number of words is 3470
    Total number of unique words is 1805
    25.0 of words are in the 2000 most common words
    34.3 of words are in the 5000 most common words
    40.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Akhunlar - 3
    Total number of words is 2364
    Total number of unique words is 1153
    23.9 of words are in the 2000 most common words
    31.6 of words are in the 5000 most common words
    36.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.