Шигырьләр - Халит Әбделмәнов

Кызыклар Тагын эчәбез... Абый сөйли... “Кызу урып – җыю чоры, - ди. - Утырабыз Илһам дигән шофер егет белән посадка эчендә эчеп. Уртада бер ярты аракы утыра. Безнең янга бер “Жигули” җилдереп килә. ИлҺам: - Әнә тагын берәү килә! Хәзер бензин бирәбез дә тагын эчәбез, - ди. “Эчәрсең менә, - дип сөйли абзый. – Председатель яңа машинасы белән килеп туктамасынмы?!... Кайда тагын бер “ярты” өмет итү, булганын да түгеп китте...” Рульгә кем утыра? Әдһәм абый сөйли: “Тәлгат белән Уфага бардык, төзүче Рифне илттек, - ди. – Мин барганчы Риф белән “бәйрәм итеп” бардым. Тәлгат әйтә: “Кайтканда мин “бәйрәм” итәм инде”, - ди. Ул йокларга бик ярата. Ә мин сәгать биштә үк тордым да бер “йөзграммны” җиппәреп тә куйдым... Руль артында аңа кайтырга туры килде инде. Сыйлаган булсак. Әдһәм абый сөйли: - Себердә, Тәлгатьнең туган көнен икәү генә үткәреп утыра идек, - ди. – Бергә эшләгән бер егет кергәнен күреп калдым да, аракыны тиз генә мендәр астына яшереп куйдым. Бер ярты сәгать утырды бу безнең белән. Ул чыгып киткәч аракыны барып карасам... агып беткән, төбендә генә калган. Тәлгать әйтә: - Син юри үзеңнең мендәреңә түккәнсеңдер әле, - ди. – Төнлә иснәп кенә ятырга уйлагансыңдыр. Текә тачка. Фәрит эштән кайтып килгәндә дустын очратты. Римал аңа үз үтенече белән килгән икән: - Дустым ярдәм ит инде. минем бит тачкамны урладылар, - дип, чак-чак күз яшьләрен генә чыгармый, ялварырга тотынды. Дустының өстендәге сәләмә киемнәрен күрсә дә Фәрит аптырамады: -Ярар, кемнәр урлады? Нинди тачка? – дип сораша башлады. - Мин беләм аларны. Әле универмаг артында торалар алар, - дип Фәритне үзе артыннан ашыктырды. – Тәгәрмәчләре дә япунскийлар иде. Ике кулсыз-аяксыз калдым бит... Дустының зарын тыңлый-тыңлый Фәрит рация аркылы дежурныйга шалтыратып “подкрепление” чакыртты. -Ике кулсыз-аяксыз калдым бит, - дип зарланды һаман дусты. Фәрит дусты Римал һәм бер төркем милиция белән универмаг артына килеп кергәндә бомжлар гына тапкан “табышларын” бүлешәләр иде. Милицияләр берәм-берәм дөмбәсләп ташлагач тегеләр хәзер үк тачканы китереп чыгардылар. Япунский тәгәрмәчле балалар коляскасын китереп чыгаргач барысы да аптырап калдылар. Римал гына үзенең текә тачкасын кочаклый кочаклый: -Менә бит минем тамак туйдыргычым. Япунский тәгәрмәчле бит ул, ике кулым, ике аягым бит ул минем, - дип коляска тирәли йөгергәләде. Баксаң, Римал, бөлгенлеккә төшкән дә, менә шушы коляскасы белән чүплекләрдән шешә җыеп йөри икән. Коляска эчен дә карады да: - Монда минем штык-көрәк тә бар иде?- дип көрәк таптыра башлады. Милиционерлардан куркып, кыйналган бер бомж: - Аны алып торганнар иде. “Эштә” бит әле ул. Кайту белән сиңа тапшырырбыз, процент белән,- дип калды. Римал үзенең “эш коралы” табылуга шатланып бетә алмый, урам буйлап коляскасын этә-этә паркка табан атлады. Фәрит тә үзенең элекке дустына “ярдәм” итүенә күңеле булды. Төнге шашлык. Кичке якта урамда ике әбикәй сөйләшеп утыралар. - Теге Дамира туган көн үткәрә икән. Шашлык пешерә, ди. – дип хәбәр сала беренчесе. - Телдә генә дер инде. – ди икечесе. (Ягъни пешермәс, телдә генә калыр). Беренче әбикәй: - Әйе, төнләдер инде, төнләдер, - ди. Туй мәзәкләре Туйда тамада яңа кода – кодагыйларга карап такмаклар җырлый икән: Әтәчтә дә кикерек, Тавыкта да кикерек. Ашап эчеп алгачтын Бергә - бергә сикерик. Кода белән кодагый бу җырга бик тә үпкәләгәннәр, ди. Чөнки авылларында аларның кушаматлары “ӘТӘЧ” булган, ди. * * * Туйда килен белән таныштыралар икән: - Таныш булыгыз – Фина килен! Чукрагырак бер кодагый: - Ә-ә, Кинофильм мени? – ди икән. Фаҗига Берәү милициягә шалтырата икән: - Тиз генә килеп җитегез, фәлән- фәлән юл чатында сезнең хезмәткәргезне машина бәреп китте, - дип әйтәк икән. Милиция бу урынга тиз генә килеп җиткән. Карасалар: машина бер кәзәне бәреп киткән икән.

ИЛФАК БӘЕТЕ (Дустым Мансуров Илфакның якты истәлегенә багышлыйм) Больница яны ак каен Монда калды башкаем. Бары сез генә мине Онытмагыз, дускаем. Ак каеннар шаулыйлар Салкын җилләр искәндә. Җыелышып алыгыз Мин бер искә төшкәндә. Зәңгәр күктә болытлар Еракларга очадыр. Муенымны каты бау Ах, авыртып кысадыр. Ап –ак каен утыннан Калыр әле кисәүгә. Муенымда каты бау – Эх, шул бауны кисәргә. Бакчамда өлгергәндер Алмагачларда алмам. Туган якларыма, эх, Башка инде кайталмам! Башларымны юк итте Каты бау, ап-ак каен. Гафу итәрсез мине Улларым, кызыкаем. Вакытлар бик күп үткәч... Сез мине онытмагыз! Балаларым, һәрвакыт Әнкәгезне тыңлагыз. Ак каен да саргаер Кергәчтен салкын көзгә. Ходай сабырлык бирсен Хатын, балалар сезгә. Уфтанмагыз берүк сез Гомерләр тиз үткәнгә. Ачуланып калмагыз Ризыккаем беткәнгә. Ак каеннар алып килә Дөньяга бары сагыш. Яныгыздан китүем дә Булды күк каты ялгыш. Хәтер югала диеп сез, Тик мине онытмагыз. Каберемә ил(е)ткән Сукмакны корытмагыз.

ШИГЫРЬЛӘР * * * Бары төн, соңыннан мин китәм. Бары төн яралган икәүгә. Кирәкми күз яше, кирәкми буш сүзләр. Мәхәббәт калган бит кисәүгә. Тик диңгез ярында матур йорт. Күмелгән кояштан алтынга. Туйдырган бит хәтта әкият тә. Бары төн, ә аннан мин китәм. * * * Иреннәр тиделәр иренгә, Бар дөнья югалды бүгенгә. Тик икәү бу чиксез галәмдә, Әйтерсең, Һава һәм Адәм дә, Җир шары ясалган гамәлдә... Бар уйлар томаннар эчендә, Туктады җир тарту көче дә. Аңнарны тик хисләр басалар... Икәүдән бүлмәдә калсалар. Берни дә кирәкми аларга Бары шул - кермәскә арага. * * * Иң куркыныч хәл җирдә - ЯЛГЫЗЛЫК. Һәм дә төзәтә алмаслык ЯЛГЫШЛЫК. Дөньяда иң ерак ара – ЯШӘСЕ КИЛМӘҮ. Үзеңнән башка берсен дә, ТОРМЫШНЫ СӨЙМӘҮ. Йөрәккә иң авыр сүзләр: “СИНЕ ЯРАТМЫЙМ!”... “Ышанасы килми”, - диеп ЙӨРӘК КАБАТЛЫЙ. Авыр була әгәр чыкса ЯЛГАНЛЫК ӨСКӘ. Нахак сүзләрдән ямыймын ЯРАНЫ КӨЧКӘ. Бар дөньяны басып алган КЕШЕСЕЗЛЕЛЕК. Ходай калдырмасын безгә Тик ӨМЕТСЕЗЛЕК. * * * СОҢГЫ ОЧРАШУ. Син мине борчыма кадерлем, Карашың куркыныч яшеннән. Тик авыл очына кадәрле Озатсам, күзләрең яшермә... Китәбез икәүләп юл буйлап, Син миңа эндәшми барасың. Мин атлыйм иңеңнән кочаклап, Ә күктә тик төннең карасы. Бу төннең караңгы шомлыгы Тынычлык бирмидер күңелгә. Эндәшми барсаң да, ягымлым, Аңладым – аралар сүрелгән. Чакырмыйм мин үткән көннәрне, Ә алда ни булса шул булыр. “Кал!” – диеп әйтерлек сүзләрне Эзләсәң, бәлки дә табылыр? Хушлаштык. Сүзләр юк. Кем белә? Мәхәббәт сайлаган башканы. Аерылдык... Ә бәлки мәңгегә, Арада тормышның ташкыны. * * * ШАҺИТ КЫЗЫНА. Р-га. Туйлар бара, шаулап туйлар бара – Килен матур һәрбер табында. Ләкин минем генә уйларым Таныш түгел шаһит кызында. Беркем тиңнәр юктыр кебек аңа Бу чит- ятлар иткән бәйрәмдә. Кызыл лента таккак шаһит кызы Йолдыз кебек яна галәмдә... Шау – гөр килеп туйлар үтеп китте, Аерылдык ерак – еракка. Серләшә дә алмый калдык ла ул Әйләндек без икәү чит ятка. Мизгел генә барган туй бәйрәме Тасмаларда озак сакланыр. Шаһит кызы турындагы уйлар Йөрәгемдә, беләм, гел яныр. Инде хәзер туйлар күргән саен Сүнгән хисләр янә терелә. Һәрбер кәләш тә бит минем күзгә Шаһит кызы булып күренә. * * *

КАРЬЯУДЫ МӘКТӘБЕ ВАЛЬСЫ Карьяуды мәктәбе балкый Нурларга тулып. Без яшибез монда тату Бер гаилә булып. Кушымта: Безнең мәктәп, нурлы мәктәп. Мәңге балкысын. Йөрәкләрдә без йөртәбез Аның яктысын. Без укыйбыз, шатланабыз Алсу таңнарга. Рәхмәтлебез шундый якты Мәктәп булганга. Кушымта: Онытмабыз мәктәп сине Ерак китсәк тә. Бу тормышта авыр-авыр Юллар үтсәк тә. Кушымта: Йөрәкләрдә һәрчак калыр Мондый татулык, Карьяуды мәктәбе биргән Безгә матурлык.

ХАЛИСӘ КЫЗЫМА (6 Март көнне минем өчен иң бәхетле мәл туды – минем күз нурым, хыялым, алтыным, бердәнберем, бәхетем,Ходай тәгалә бүләге – КЫЗЫМ якты дөньяга килде.) АКРОШИГЫРЬЛӘР Хыяллар да беркөн килеп Аша икән тормышка! Лалэ чәчәк аткан мәлне – Исем туең язмышта. Сөенечле хәбәр язам – Әти булдым бу язда! * * * Хан кызыдай гүзәлсең, Алсу синең йөзләрең. Ләйсән яңгыр яуган мәлне Иртән килдең җиргә син. Сау-сәламәт, бәхетле бул, Әтиеңнән теләк шул! * * * Ходай бәхет теләгән, Ап-ак болытка төргән. Лаеклы сабый бала Исән-сау булсын дигән. Саф һәм пакъ исем белән Әтигә бүләк биргән. * * * КЫЗЫМА Язлар миңа алып килде, Кыммәтле, тиңсез бүләк. Тормышка ашты бит минем Бар хыяллар, бар теләк. Язлар белән балкып китте Хыялдагы йолдызым. Ходай үзе бүләк итте, Миңа күз нурым –кызым! Могҗизага мин ышандым Күргәч кызым күзләрен. Ишетермен вакыт җиткәч Аның “әт-тә” сүзләрен. Бәллүдә сабый –хыялым. Татлы төш күреп йоклый. Сокланып карап торамын. Карап күзләрем туймый.