Şiğırlär - Häbra Rahman

Şağıyr ülemenä

1

Dekabrneñ korı açı cile

Öskä öyep bolıt kiterde;

Cirgä ak kar,

Bezneñ küñellärgä

Kara kaygı yaudı bu könne.

Hava buylap avır häbär kilde,

Antennalar sıgılıp kittelär:

— Taktaş ülde,

— Ülde...

Bozlı süzlär

Yöräklärne telep üttelär.

Avır buldı;

Küzlär çılandılar,

Yöz sürelde,

Kaşlar salındı;

Tik kaygını kisep, küñellärdä

Ul cırlagan cırlar kabındı..

2

Tabutçılar berdän iyelgännär,

Cillär igän kebek tallarnı;

Tabut tügel,

Anı yugaltunıñ

Avırlıgı baskan al arnı.

Bolıtlar da mondıy yugaltunıñ

Avırlıgın, ahrı, sizälär;

Anıñ tabutına akrın gına

Ak kar börtekläre sibälär.

Cil, moñlanıp, äkren genä cilferdätä

Kara çitle kızıl älämne,

Bez tapşırdık aña

Yöräklärdän

Kaynap çıkkan soñgı sälamne.

3

Yaktı ide anıñ küzläre,

Ul yaktını yaklap cırladı,

Yalkınlı ide anıñ tavışı,

Yagımlı ide anıñ cırları.

Kuyı toman baskan sazlıklardan

Sukmak buylap,

Borıla-borıla,

Kilep çıktı şağıyr olı yulga,

Yaktı yulga.

Ul — süzlärdän taza vintlar yasap,

Bezneñ küñellärne nıgıttı;

Ul — süzlärdän utlı bomba yasap,

Doşman yörägenä ırgıttı.

Ul cırlagan cırlar yöräklärgä

Cılı hislär bulıp yaudılar.

Ul cırlagan cırlar küñellärdä

Yalkınlı nur bulıp yandılar.

Ul küñeleneñ alsu çäçäklären

Millionnarga özep tarattı,

Ul üzeneñ ilen häm cırların

Çın yaratu belän yarattı.

Ülde şağıyr,

Läkin bezneñ ildä

Onıtmıylar andıy keşene,

Küñellärdä yaktı yoldız bulıp

Yanıp tora anıñ iseme.

Hisläre anıñ bezneñ yöräklärdä

Dulkınlanıp haman kaynıylar,

Ä cırları yıllar ütkän sayın

Açıgrak bulıp şaulıylar.

Yaz cırları

Äle İdel tınıç,

Bozlar kitmi,

Yazgı sular şaulap akmıylar.

Ä kükräktä aşkınulı hislär

Küptän inde kaynap taşıylar.

Äle şomırt çäçäk atmagan,

Huş is tä yuk tirä-yünendä,

Yaz şatlıgı küptän bödrälänep

Çäçäk attı minem küñeldä.

Kükkä karıym,

Zäñgär buşlıkta

Yazgı nurlar uynıy cemeldäp,

Cirgä karıym,

Uram buyınça

Görläveklär aga göreldäp.

Yaz isläre añkıy uramnarda,

Yaz koyaşı cılıta cilkäne,

Yaz cilläre, mañgaylardan übep,

Yomşak kına itep irkäli.

Sizgän tösle buldım hisläremneñ

Vulkan bulıp tışka bärgänen,

Tagı da irkenäyde şat küñelem,

Tagı da ciñeläyde tännärem.

Muskullarnı yırtıp çıgar tösle,

Energiyä dulıy beläktä,

Ülçänmäslek çiksez graduslı

Yalkınlı därt kaynıy yöräktä.

Min keşelärgä karıym,

Uram buylap

Eşkä ütkän çakta aşıgıp,

Närber yözdä uynıy yaz şatlıgı,

Här yöräktä — därtle aşkınu.

Koyaş, kardan kömeş borçak yasap,

Tübälärdän cirgä sikertä.

Yä äytegez, kayda,

Kaysı ildä

Yaz keşelärne bolay cilketä?

Tik bez genä menä härber yazga

Batırlık häm şatlık iltäbez,

Tik bez genä yaznıñ çäçägen dä,

Köräşen dä sagınıp kötäbez.

Çäçäk yava

Min uramda yörim.

Kış bügen

Ak çäçäkkä kümgän tallarnı.

Lampalardan töşkän salkın nurlar

Yaktırtalar yomşak karlarnı.

Bolıtlar da, zäñgär kük buylap

Äkren genä şuıp kilälär.

Kotlaganday, minem östemä

Şomırt çäçäkläre sibälär.

Çäçäk yava tönge bolıtlardan,

Çäçäk yava minem çäçlärgä;

Çäçäk yava ciñel rähät birep,

Cılı şatlık birep yäşlärgä.

Soklandıra mine kiç belän

Uram havasınıñ saflıgı;

Oçındıra mine,

oçındıra

Kükrägemä sıymas şatlıgım...

Tañ nurınıñ alsu yaktısı da,

Şau-gör kilep torgan könnär dä,

Kiçen kükkä töşkän kızıllık ta,

Milliard küzle matur tönnär dä —

Barı da bezgä betmäs därt birälär,

Barı da bezgä matur kölälär;

Barı da bezgä mäñge sünmäs şatlık,

Yaktı bähet alıp kilälär.

Şatlık kilä kızu yalkın bulıp,

Kütärelep domna miçennän,

Şatlık kilä,

Taşkın tösle ırgıp,

Şaulap torgan tsehlar eçennän.

Şatlık kilä,

Uñıp, mul bulıp,

Boday üskän kümäk kırlardan.

Şatlık kilä

Küktän, diñgezdän,

Şatlık kilä därtle cırlardan;

Şatlık kilä işelep, dulkınlanıp,

Alsu tañ nurına törenep,

Şatlık kilä uynap, tirbälep,

Landış islärenä kümelep.

Min sizenäm tösle yanvarda da

Çäçäkle may cile iskänen.

Cılı dulkın bulıp, kükrägemdä

Tirbälälär tatlı hislärem.

Min çorımnıñ,

Danlı çorımnıñ

Maturlıgın kürep şatlanam,

Min ilemneñ,

Böyek ilemneñ

Batırları belän maktanam.

Tik ber bezdä,

Bezneñ ildä genä

Könnär şundıy matur bulalar.

Mondıy cılı hislär,

Yaktı uylar

Tik ber bezneñ ildä tualar.

Tik ber bezdä,

Bezneñ ildä genä

Yalkınlana yäşlek allanıp,

Yalkınlana yäşlek hay allanıp,

Yäşäü bähete belän yalganıp.

Tik ber bezdä,

Bezneñ ildä genä

Tormış irken, tibenep yözärlek;

Tik ber bezdä,

Bezneñ ildä genä

Tiñe kürelmägän güzällek!..

Min uramda yörim,

Bez tözegän

ärber maturlıkka tañ kalıp;

İdel östendäge kayık kebek,

Şatlık dulkınlana çaykalıp.

Ä bolıtlar

Zäñgär kük buylap

Äkren genä şuıp kilälär;

Kotlaganday, minem östemä

Şomırt çäçäkläre sibälär.

Çäçäk yava

Tönge bolıtlardan,

Çäçäk yava

Minem çäçlärgä;

Çäçäk yava

Ciñel rähät birep,

Cılı şatlık birep yäşlärgä.

Görläveklär aga göreldäp

Yaz kilä, yaz, şaulap, göreldäp,

Zäñgär yaktılıkka törenep;

Nurlar diñgezendä tirbälep,

Şatlık cırlarına kümelep.

Kiñ bolınnar, kuyı urmannar —

Barı da yaktı nurga çumgannar,

Alleyalar, yortlar, uramnar

Yaz şatlıgı belän tulgannar.

Bolınnarda, irken kırlarda

Yaktı nurlar uynıy cemeldäp;

Uramnarda, karlı yullarda

Görläveklär aga göreldäp.

Görläveklär aga göreldäp,

Çäçräşep, sibelep, sikerenep,

Vak taşlarga ürläp, dömberdäp,

Bögärlänep, bögelep, böterelep.

Görlä äydä, görlä, görlävek,

Bez dä görläp yäşi beläbez,

Bez tormışnı gölgä bizädek,

Şuña göreldäşep köläbez.

Tañnar häzer matur allanalar,

Könnär yaktı nurga çumalar,

Kiçlär häzer yaz saflıgı belän,

Yaz şatlıgı belän tulalar.

Koyaş nurlarında cemeldäp,

Tübälärdän tama tamçılar.

Alar taşka bärelep, döpeldäp,

Trotuarnı suga mançıylar.

Cem-cem kilep, küzgä sirpelep,

Zäñgär nurlar uynıy havada,

Kanatların kiyerep, cilpenep,

Sıyırçıklar sayrıy tallarda.

Nurga çumgan här tal, här kayın,

Suga çumgan härber üzänlek;

Kayda barma, anda küñellelek,

Şatlık, rähätlek häm güzällek.

Soklanam min yazgı maturlıkka,

Sabıy bala tösle kuanam,

Rähätlektän äkren çaykalam,

İzräp töşäm, erim, yugalam.

Nindi matur bezneñ ilneñ yazı,

Nindi güzäl anıñ tormışı!

Anda ata yäşlek tañnarınıñ

İñ yaktısı, alsu nurlısı.

Nindi matur bezneñ ilneñ yazı,

Nindi şatlar bezdä keşelär!

Sin alarga kara — härkaysısı

Yaña atkan çäçäk töslelär.

Kara änä: irken kırlarda

Yaktı nurlar uynıy cemeldäp;

Uramnarda, karlı yullarda

Görläveklär aga göreldäp.

Görlä äydä, görlä, görlävek,

Bez dä görläp yäşi beläbez,

Bez tormışnı gölgä bizädek,

Şuña göreldäşep köläbez.