Нигезләү - 07

- Ике шайтан бирә безгә моны! - дип нервлы тавыш белән кычкырды Борт. - Мин сезгә әйтәм, алар өчен король - Ходай! Сез нәрсә, халыкта сугышчан рухны күтәрү өчен пропаганда кампаниясен алып барырга туры килер дип уйлыйсызмы? Әллә ул арзанлы эмоцияләргә өметләнеп, үз кешеләрен бөтен көче белән агитацияләячәкме, безне агрессивлыкта гаепләячәкме? Һөҗүм башларга вакыт җиткәч, Лепольд боерыгын бирә, һәм аның кешеләре сугышырга китә. Барысы да бик гади. Бу барлык системалардан иң каргышы. Син Ходайга сораулар бирмисең. Ул боерыкны иртәгә үк бирә ала, һәм моның белән берни эшләп булмый.
Җыелганнар барысы да берьюлы сөйләшергә тырыштылар. Ишек ачылып, бүлмәгә Леви Нораст килеп кергәч, Сермак түземсезләнеп өстәлгә йодрыгы белән сукты. Ул туктап, курткасыннан юеш карны каккалый башлады.
- Карагыз әле, - дип кычкырып җибәрде Леви, газетаны өстәлгә ташлап. - Телевидениенең барлык каналлары буенча да бер үк нәрсә тапшыралар.
Биш баш гәҗит өстенә иелде.
Сермак карлыккан тавыш белән:
- Бөек Космос, ул Анакреонга бара!
- Бу хыянәт! - дип ярсып кычкырды Тарки. - Вальто хаклы булмаса, шайтан алгыры! Ул безгә хыянәт итте. Ә хәзер үз хакына бара.
Сермак урыныннан торды.
- Хәзер безнең сайлау мөмкинлеге юк. Мин иртәгә Хардинга ышанмау белдерү өчен Советны ышандырырга тырышырмын. Әгәр дә бу ярдәм итмәсә...

5.
Күптән түгел булып узган кар юлны кар күмде, һәм автомобиль буш урамнар буйлап көч-хәл белән барды. Киләсе көннең соры шәүләсе шигъри мәгънәдә генә түгел, чын мәгънәсендә дә салкын иде. Мондый салкын иртәдә кем дә булса Нигезләүнең иң катлаулы сәясәте белән шөгыльләнер иде микән, эш Партиясе әгъзасы яки Хардин тарафдары булса.
Иоһан Лига әйберләрнең хәлен ошатмый иде, шуңа күрә ул тагы да катырак мыгырданды.
- Бу начар булачак, Хардин. Син шуып төштең, диярләр.
- Теләсәгез сөйләсеннәр. Мин Анакреонга эләгергә тиеш, һәм мин моны тыныч эшләргә телим. Тукта, Ли.
Хардин автомобиль утыргычы аркасына сөялде, аны кызганды.
Автомобильдә салкынлык юк иде, ләкин автомобиль тәрәзәсе артында узып баручы карлы дөньяда ниндидер җирәнгеч нәрсә бар иде, һәм Хардинның бу ачуын итәргән. Ул машиналы әйтте:
- Терминустагы һава торышын кайчан да булса контрольдә тота башларга кирәк. Моны эшләргә мөмкин.
- Мин артыграк күрер идем, - диде Ли, - беренче чиратта башка проблемаларга чик куярга кирәк. Мәсәлән, син һава торышын түгел, ә, әйтик, Сермакны контрольдә тоту өчен ничек карыйсың? Цельсий Температурасы буенча ел әйләнәсендә 25 градустан да артмаган яхшы коры камера тулысынча туры киләчәк.
- Шуннан соң миңа, чыннан да, җансакчылар кирәк булачак, - дип җавап бирде Хардин, - бу ике кеше генә түгел.
Ул алгы утыргычта шофер белән бергә барган ике ирне күрсәтте. Аларның күзләре буш урамнарга үткен караш ташладылар, ә куллары ышанычлы рәвештә атом бластерларының тоткаларын кыстылар.
- Минемчә, син гражданнар сугышын бөтенләй чишәргә телисең, - диде мэр, бераз сүзсез торганнан соң.
- Минме? Безнең Сермактан куркырга барлык нигезләр дә бар. Ли бармакларын саный башлады: - Бер. Сермак кичә Совет утырышында ыгы-зыгы куптарды һәм сиңа ышанмау белдерергә кушты.
- Аның моңа тулы хакы бар иде, - дип, тыныч кына аның сүзен бүлде Хардин. Моннан тыш, аның тәкъдиме 184 тавышка 206 тавыш белән кире кагылган.
- Һичшиксез. Күпчелек 22 тавыш, без ким дигәндә 60 ка исәп тотканда. Бәхәсләшмә, син моны үзең дә яхшы беләсең.
- Бераз оттырмадык, - диде Хардин.
- Бик шәп! Һәм әйдә алга таба. Икесе: тавыш биргәннән соң, гамәлләр Партиясенең 59 әгъзасы урыннарыннан кузгалды һәм Советтан китте.
Хардин бертөрле дә җавап кайтармады, һәм Ли дәвам итте:
- Өч: Сермак китәр алдыннан син хыянәтче һәм утыз тапкыр Анакреонга барасың, синең өчен тавыш биргән кешеләр бу хыянәттә ирекле яки ирексездән катнашалар, дип белдердең, һәм аның партиясен гамәлләр Партиясе дип алай гына яшәмисең. Бу ни дигән сүз инде?
- Минемчә, күңелсезлекләр.
- Ә хәзер син, җинаятьче кебек, иртәрәк шуарга маташасың. Син, Хардин, кирәк икән, аларны йөзгә-йөз каршы каршы алырга тиешсең, шайтан алгыры, хәрби хәл игълан ит.
- Көчләү - ул соңгы сыену урыны...
- Ярдәмсезнең сыену урыны? Чүлмәк!
- Ярар, карарбыз. Ә хәзер игътибар белән тыңла мине, Ли. Утыз ел элек Хари Сэлдонның Вакытлы Сейфы Нигезләүнең илле еллыгы көнендә ачылды, һәм Хари Сэлдон сурәте барлыкка килде, бу чынбарлыкта нәрсә булуын аңлату өчен барлыкка килде.
- Хәтерлим.
Ли хыялый гына башын иде һәм моңсу гына елмайды.
- Бу - хөкүмәттән өстен чыккан көн иде.
- Нәкъ шулай. Ул көннәрдә безнең беренче зур кризисыбыз җитте. Хәзер икенчесе, һәм нәкъ өч атнадан соң Нигезләүнең сиксәненче еллыгы тормышка ашырыла. Бу туры килү сиңа берничә сәер тоелмыймы?
- Син аның тагын килеп чыгасын әйтергә телисеңме?
- Мин әле бетермәдем. Сэлдон безне нәрсә көткәне һәм кайчан кайтачагы турында беркайчан да бернәрсә дә әйтмәде. Ләкин бу - аның Планы өлешләренең берсе. Ул һәрвакыт безгә киләчәк турында сөйләмәскә тырышты. Тагын бер кат ачылыр өчен Сейфнең йозагы исәпләнгәнме, дип тә әйтеп булмый. Мөгаен, Сейфнең бөтен механизмын ачыкларга кирәк булыр иде, әмма ул чагында мөгаен, ул үз-үзен юк итәр иде. Мин анда һәр еллыкка килдем, болай гына, кирәк була калса дип. Ул бер тапкыр да ачылмады, әмма хәзер чираттагы кризис башлана.
- Димәк, ул пәйда булачак?
- Бәлки, мин белмим. Ләкин эш анда түгел. Советның бүгенге сессиясендә, минем Анакреонга очып китүем турында игълан ителгәч, рәсми белдерү ясаячаксың: 14 мартта Хари Сэлдонның бүгенге кризиска кагылышлы иң мөһим юлламасы булган яңа видеоязмасы барлыкка киләчәк. Бу бик мөһим, Ли. Нинди генә сораулар яудырсаң да, бүтән берни әйтмә.
Ли мэрга текәлде.
- Ә алар ышанмаслармы?
- Мәгънәсе юк. Бу аларны борчый, ә миңа башка берни дә кирәкми. Алар уйлаячак һәм фаразлаячак - дөресме бу, юкмы, ә булмаса, миңа бу нәрсәгә кирәк булды. Шул рәвешле алар барлык гамәлләрен 14 мартка кадәр кичектерәчәк. Мин бу вакытка кадәр бик озак әйләнеп кайтачакмын.
Ли ышанычлы түгел иде.
- Ләкин син «уңышлы тәмамланды» дип әйтергә телисең. Бу бит ялган.
- Шуңа да карамастан, барысын да аптырашта калдыра торган кеше. Ә менә космодром.
Йолдызлы очкычнын корпусы томан эчендә тонык кына ялтырап китте. Хардин кар көртләре арасыннан аның янына килде дә, трап янына килеп, кулын күтәрде:
- Хушыгыз, Ли. Бу авыр эштә сиңа таяна алуыма мин бик шатмын. Тик барысын да дөрес башкарырга тырыш.
- Борчылма. Син әйткәннәрнең барысын да эшләрмен.
Ли читкә тайпылды, һәм Хардин артындагы люк ябылды.

6.
Сальвор Хардин Анакреонга тиз генә очмады. Ул анда тәхеткә утыртуга бер көн кала килә, сигез кече йолдызлы системага визитлар ясарга өлгерә, бары тик планеталарда Нигезләү вәкилләре белән сөйләшү өчен генә туктала. Бу сәяхәте корольлекнең нинди зур булганлыгын тагы бер тапкыр аңларга мәҗбүр итте. Гәрчә ул Империя картасындагы кечкенә генә нокта булса да, бу корольлек кайчандыр кергән булса да, аның фикерләре һәм гадәтләре һәрвакыт бер планета тирәсендә, Анакреон үлчәмнәре һәм аның халкының саны шаккатыргыч зур булып тоела иде.
Элеккеге доминион чикләрен төгәл үтәп, Анакреон үзендә 25 йолдызлы системаны берләштергән, шуларның алтысында, Анакреонны да кертеп, бер генә түгел, ә берничә тереклек итүче планета яшәгән. 19 миллиардтан халык Империя чорындагыга караганда аз булса да, ләкин, Нигезләү белән бирелә торган фәнни белемнәрдән файдаланып, бик тиз үсте. Тик хәзер генә Хардин үз бурычының бөтен катлаулылыгын чын-чынлап аңлады. 30 ел үтте инде, ә ил башкаласы гына атом энергиясен алды. Провинцияләрдә аның әле булганы да юк. Хәтта үлгән Империя калдырган реликтлардан башка да мөмкин булмас иде.
Хардин Анакреонга килгәч, провинцияләрдә әле корольнең тәхеткә тиздән керүе уңаеннан бәйрәм итүләр дәвам иткән, һәм Анакреонның үзендә дә бу көнгә бизгәк әзерләү тәмамланмаган. Хардинны Вересов каядыр ашыккан арыган, хәлдән тайган хәлдә ярты сәгать кенә урлый алды, илче яңадан ниндидер гыйбадәтханәгә бәйрәмгә чираттагы хәзерлекләр белән шөгыльләнергә ташланды. Ләкин бу ярты сәгать мэрга тулы канәгатьлек китерделәр, һәм ул, тәмам тынычлангач, төнге фейерверкны карарга барырга булды.
Нигездә, Хардин күзәтүче буларак эш иткән, чөнки аның дини йолаларны үтәргә көче җитмәгән. Ә аңа, һичшиксез, аларны үтәргә туры килер иде, тик үз шәхес кенә дип игълан ит. Шуңа күрә, корольнең бал залы ялтырап торган һәм ялтырап торган югары байрак төркеме белән тулгач, мэр беркем күрмәгән һәм беркем күрмәгән диварга акрын гына сөялде. Ул Лепольд белән, бу тамашага сусаган күп кенә кешеләр белән беррәттән, куркынычсыз бер ераклыкта да таныштырган иде, чөнки король горур һәм тантаналы ялгызлыкта, үлем нуры белән капланган радиоактив аура янында басып тора иде. Бер сәгать тә үтмәс, шул ук король алтын кысаларга асылташлар белән бизәлгән иридий-радий эретмәсеннән гыйбарәт булган мәһабәт тәхеттә үз урынын алыр, аннары тәхет әкрен генә һавага күтәрелер һәм тантаналы кыяфәт белән зур тәрәзә янына килер. Анда гади халык үзенең кумирын акылга тамарлык дәрәҗәдә күреп калыр. Әгәр дә төзелгән атом двигателе булмаса, тәхет беркайчан да мондый массив булмас иде.
Кичке сәгать унбердә иде инде. Хардин якынрак килде дә, бу хәлләрне яхшырак күрү өчен, табан очларга менде. Ул үзендә урындыкка килгән менәсе теләген бастырды.
Аннары мэр Венусны күреп алды, ул халык төркеме аша тиз генә аның янына килде һәм шунда ук элеккеге позаны кабул итте.
Венусны әледән-әле туктатып тордылар. Аңа берничә тапкыр йөгерә-йөгерә ниндидер атаклы дворяннарга берничә ягымлы сүз бүләк итәргә туры килде. Аның бабасы Лепольд бабайга тәхеткә менәргә булышты һәм шуның өчен гомерлек герцог исеме белән бүләкләнде.
Аннары Венус, каушап калган дворяннан котылып, Хардин янына килде.
- Кадерлем Хардин, - диде ул ялагай тавыш белән, - сагынуыгызга бер дә гаҗәп түгел, чөнки сез үзегезне атамадыгыз бит.
- Ләкин мин күңелсезләнмим, сезнең игелекле югарлык. Миңа бик кызык. Беләсез бит, безнең Терминуста андый нәрсә юк.
- Һичшиксез. Ләкин сез минем шәхси бүлмәләремә кереп чыга алмассызмы, без кайда тыныч кына сөйләшә алабыз һәм кайда безгә беркем дә комачауламаячак?
- Әлбәттә.
Алар баскыч буйлап төшкәндә, лорнетын бер генә графиня-тол хатын да күтәрмәде: бу начар киенгән, кызыклы булмаган, принц-регентның үзеннән дә зур горурлык көткән кеше кем икән.
Венус Хардин, тынычланып, кәнәфисене җәелде һәм үзенә тәкъдим ителгән бер стакан шәраб өчен рәхмәт сүзләрен мыгырдады.
- Минем шәраб Покрисдан, Хардин, - диде Венус. - Король базларыннан. Чын шәраб. Аңа ике йөз яшь. Ул революциягә кадәр ун ел элек мичкәләр буенча ташыган иде.
Хардин, әдәпле генә итеп: - Король эчемлеге, - диде. - Лепольд I гә, Анакреон короленә.
Алар эчтеләр, һәм Венус тыныч кына өстәп куйды:
- Бөтен перифериянең киләчәк короле өчен дә, ә аннары - кем белә... Бәлки, Галактика кайчан да булса берләшер.
- Һичшиксез. Анакреонмы?
- Нигә булмасын. Нигезләү ясау аркасында безнең перифериянең калган өлешенә фәнни өстенлегебез ачык күренә.
Хардин буш рюмканы өстәлгә куйды да:
- Бу бәхәссез, әмма Нигезләү минималь фәнни ярдәм таләп ителә торган теләсә кайсы милләткә ярдәм итә. Безнең хөкүмәтнең югары принципларыннан һәм безнең нигез салучы Хари Сэлдонның бөек әхлакый максатыннан чыгып, без кемгә дә булса өстенлек бирә алмыйбыз. Моның белән берни дә эшләп булмый, сезнең игелекле югарлык.
Венусның елмаюы тагын да киңәя төште.
- Галактик рух, халык телендә сөйләгәндә, үз-үзенә ярдәм итүчеләргә булыша. Мин бик яхшы аңлыйм, Нигезләү сәбәпләрсез Анакреонга беркайчан да ярдәм итмәс иде.
- Мин алай дип әйтмәдем. Без сезнең өчен империя крейсерын ямаудык, гәрчә минем навигация бүлеге аны фәнни тикшеренүләр өчен алырга теләгән булса да.
Регент ирония белән соңгы сүзләрне кабатлады:
- Фәнни эзләнүләр! Менә шул! Әгәр мин сезгә сугыш куркынычы тудырмаган булсам, сез аны беркайчан да төзәтеп тормас идегез.
Хардин иңбашларын җыерып куйды.
- Анысын мин белмим.
- Аның каравы, мин беләм. Бу янау һәрвакыт кала иде.
- Һәм каламы?
- Хәзер инде нинди дә булса янаулар турында сөйләшергә бик соң.
Венус өстәл өстендәге сәгатькә тиз генә күз төшереп алды. -
- Карагыз әле, Хардин, сез Анакреонга бер тапкыр килгәнсез. Ул чагында сез яшь идегез, хәер, без икебез дә яшь идек, ләкин ул чагында ук без тормышка төрле караштан карадык. Сез бит тыныч кеше дип аталган кеше.
- Минемчә, көчләү - максатка таба нәтиҗәле булмаган юл. Хәлдән чыгу ысулы һәрвакыт бар, гәрчә, бәлки, андый ук туры да түгелдер.
- Әйе, мин сезнең атаклы бер гыйбарәгезне ишеттем: «Көчләү - ярдәмсезнең соңгы сыену урыны». Шулай да, - диде шунда регент, хәтерләп, колагын уа башлады,- мин үземне ярдәмсез дип атамас идем.
Хардин әдәпле генә итеп башын селкеде һәм бертөрле дә җавап кайтармады.
- һәм, шуңа да карамастан,- дип дәвам итте Венус,- мин һәрвакыт турыдан-туры эшләргә кирәк дип ышана идем. Мин һәрвакыт үз көндәшемә туры юл салырга кирәк дип ышана идем, һәм бу юл белән бара идем. Шулай итеп, мин күп нәрсәгә ирештем һәм тагын да күбрәккә ирешермен дип өметләнәм...
- Беләм, - дип бүлдерде аны Хардин. - Минемчә, бу туры юлны сез үзегез һәм балаларыгыз өчен салдыгыз, һәм ул туп-туры тәхеткә таба алып бара, әгәр корольнең атасы, энегез белән булган бәхетсезлек очрагын һәм яңа корольнең сәламәтлеге шактый зәгыйфь булуын искә төшерсәк. Аның сәламәтлеге зәгыйфь бит, шулай бит?
Венус кашларын җыерды, тавышы катырак ишетелде.
- Сезгә, Хардин, әңгәмәдә кайбер темаларны булдырмау файдалы булыр иде. Сез, әлбәттә, Терминус мэры буларак өстенлекле хәлдә торасыз һәм һәртөрле... гм... ахмак искәрмәләр ясый аласыз дип саныйсыз. Ләкин әгәр шулай икән - үзегезне алдамагыз. Мине сүз белән куркытуы кыен. Минем тормыш принципларымның берсе шунда ки, син аларга каршы кыю барганда авырлыклар югала, һәм мин әле бер тапкыр да проблемаларга аркам белән борылмадым.
- Мин моңа шикләнмим. Һәм хәзерге вакытта арка белән борылмаска җыенасыз нинди авырлыкларга?
- Кыенлыкларга, Хардин, Нигезләүне безгә ярдәм итәргә күндерү. Күрәсезме, сезнең тынычлык сәясәте сезне дошманыгызның кыюлыгын бәяләп бетермәгәнгә күрә генә берничә җитди хата ясарга мәҗбүр итте. Сезнең кебек эшләргә бер генә кеше дә батырчылык итмәде.
- Мәсәлән?
- Мәсәлән, сез Анакреонга берүзегез килдегез һәм минем бүлмәләргә шулай ук берүзегез кердегез.
Хардин як-ягына каранды.
- Нәрсәсе дөрес түгел соң?
- Зарар юк, - дип җавап бирде регент, - бу бүлмәдә яхшы коралланган һәм минем яки корольнең кушуы буенча атарга әзер булган биш сакчы тора. Хардин, сез китә алырсыз дип уйламыйм.
Мэрның кашлары югары күтәрелде.
- Мин хәзер беркая да китәргә җыенмыйм. Шулай да сез миннән шундый каты курка аласызмы?
- Мин сездән гомумән курыкмыйм, ләкин сез минем кире фикердә булуыма ныграк ышаначаксыз. Әллә сез моны көч күрсәтү дип атарга телисезме?
- Теләсәгез ничек атагыз, - диде Хардин, бер дә исе китмичә. - Мин сезнең белән бу инцидент турында фикер алышырга җыенмыйм, сез аны ничек кенә атасагыз да.
Сезнең мөнәсәбәтләрегез вакыт узу белән үзгәрер дип ышанам. Ләкин сез тагын бер ялгышлык эшләдегез, Хардин, күпкә җитдирәк. Белүемчә, сезнең планета - Терминус - бернинди яклауның да бернинди билгесе юк диярлек.
- Әлбәттә. Нәрсәдән куркырга? Без беркемгә дә янамыйбыз һәм барысына да бертөрле мөнәсәбәттә.
- Яклаусыз булып калып, - дип дәвам итте Венус, - сез, киң күңеллелек күрсәтеп, безгә, безнең космик флотка бик кыйммәтле өстәмә ясап, коралланырга ярдәм иттегез. Аның составына империя крейсеры кергәч, ул җиңелмәс булды.
- Галиҗәнап, сез вакытны әрәм итәсез.
Хардин урыныннан торырга җыенгандай итте.
- Әгәр сез сугыш игълан итәргә телисез икән һәм, тупас итеп әйткәндә, аны миңа игълан итәсез икән, ул чагында миңа хәзер үк минем хөкүмәт белән элемтәгә керергә рөхсәт итегез.
- Утырыгыз, Хардин, мин сезгә сугыш игълан итмим, һәм сез үз хөкүмәтегез белән бәйләнешкә кермәячәксез. Сугышны без игълан итмибез, Хардин, без аңы башлыйбыз! Ул вакытта Нигезләү бу хакта империя крейсерының атом пушкалары белән мәгълүмат биреләчәк. Флотта минем улым җитәкчелек итәчәк, ул сезнең дип атаган "Венус" флагман крейсеры бортыннан.
- Кайчан булыр икән соң бу?
- Әгәр сезгә чыннан да кызык икән, йолдызлы очкычлар флотилиясе моннан илле минут элек, кичке 11 сәгатьтә, ә беренче ату алар алдында Терминус килеп чыгу белән, ягъни иртәгесе көннең төш вакытында башкарылачак. Сез үзегезне хәрби әсир дип саный аласыз.
Хардин, һаман да чыраен сытып: - Мин үземне нәкъ менә әсир итеп саныйм, - диде. - Ләкин мин өметсезләндем.
Венус мыскыллы көлемсерәп куйды.
- Сез бүтән бернәрсә дә әйтергә теләмисезме?
- Әйе. Мин сугышны коронация вакытында башлау мантыйкка ярашлырак булыр дип уйлаган идем - 12 сәгатьтә. Күрәсең, сез регент булганда хәрби гамәлләрне ачарга карар кылдыгыз. Шулай да ул вакытта башлау матуррак булыр иде.
Венус мэрга текәлде.
- Сез нәрсә турында сөйлисез?
- Аңлашылмыймыни? - диде Хардин йомшак кына итеп. - Мин җавап сугын нәкъ төн уртасына билгеләдем.
Венус кәнәфигә сикереп төште.
- Сез минем белән блеф уены алмассыз. Бернинди контрһөҗүм юк. Башка корольлекләрнең ярдәменә ышансагыз, алар турында онытыгыз. Аларның флоты, хәтта бергә алынган флоты да безнең ише түгел.
- Мин моны беләм һәм атарга да җыенмыйм. Бары тик бер атна элек кенә бүгенге төннән соң Анакреон планетасы тыю астында дип игълан ителде.
- Тыю беләнме?
- Әйе, әгәр сез моны аңламасагыз, аңлата алам. Әгәр мин боерыкны гамәлдән чыгармасам, Анакреонда һәр рухани забастовка башлаячак. Ләкин мин кулга алынгач, мин моны эшли алмыйм, миндә андый теләк тә юк.
Хардин, алга иелеп, кинәт җанланып китте:
- Аңлыйсызмы сез, сезнең игелекле югарлык, Нигезләүгә һөҗүм итү - сез уйлап чыгарган иң зур мәсхәрә.
Венус үзен кулга алырга тырышып карады булса кирәк.
- Миңа боларның барысы да кызык түгел. Уйларыгызны халык төркеме өчен калдырыгыз.
- Минем кадерле Венус, ә ничек кенә булмасын. Соңгы ярты сәгать эчендә Анакреондагы һәр гыйбадәтханә халыкның руханиларны тыңлаучы көчле туплану үзәге булды дип уйлыйм, ә алар әле генә сез ишеткән сүзләрне әйтә.
Анакреонда бер генә ир-ат та, бер хатын-кыз да калмаган, алар хөкүмәтнең аларның дини гыйбадәт кылу үзәгенә берни белән дә аңлатып булмаслык һөҗүм оештырганлыгын белмәгән. Ләкин төн уртасына кадәр нибары 4 кенә минут калды. Сезгә залга төшәргә һәм вакыйгаларны күзәтергә киңәш итәм. Мине монда биш каравылчы саклаячак, шулай булгач, борчылмагыз.
Мэр, кәнәфи аркасына сөялеп, тагын аракы бер рюмкасы салды да, исе китмичә, түшәмгә карап тора башлады.
Венус каты итеп сүгенде дә бүлмәдән йөгереп чыгып китте.
Бал залы элитасы әкрен генә шаулый башлады, тәхет алдында киң юл җәелгән иде. Анда, кулларын янәшә куеп, башын горур күтәреп, Лепольд бөтен көченә утырды. Канделябрьләр яктысы бераз сүрелә төште, һәм королева аурасы түшәмдәге кечкенә генә атом лампалары нурларында ялтырап, король башы тирәли күп төсле таҗ ясап, җемелдәп тора иде.
Венус бусагада туктап калды. Аны берәү дә күрмәде, күз карашы да тәхеткә төбәлгән иде. Регент кулларын йодрыклап кысты һәм үзенең кайда булуын исенә төшерде. Хардинның йөзе ялтырап китмәс, ул аны берәр ахмаклык эшләргә мәҗбүр итмәс.
Тәхет икеләнеп калды, тавышсыз гына югары күтәрелде дә, пьедесталдан баскыч буйлап түбәнгә таба шуып китте, аннары, идәннән алты дюйм чамасы ераклыкта, киң ачылган тәрәзә янына китте. Төн уртасы якынлашуны аңлата торган чаң тавышы белән тәхет тәрәзә каршында туктады, һәм... король аурасы юкка чыкты. Король бер секунд чамасы хәрәкәт итмәде. Аның йөзенә гаҗәпләнү галәмәте чыкты. Ул авылсыз иң гади кеше иде. Аннары тәхет икеләнеп калды һәм алты дюймнан идәнгә ауды, һәм шул ук вакытта сарайда ут сүнде. Гомуми кычкырулар һәм паника аша Венусның гөрелдәгән тавышы ишетелде:
- Факеллар! Факеллар яндырсын!
Ул, халыкны уңга-сулга таратып, ишеккә таба китте. Корольнең коронациясеннән соң урамнарда процессия алып барырга тиешле факеллар каяндыр барлыкка килде. Кире залга сакчылар фонарьлар: зәңгәр, яшел, кызыл утлар белән әйләнеп кайттылар, һәм аларның куркынган сарай хезмәтчеләренең йөзләренә сәер яктылык сибелде.
- Бернинди куркыныч та булмады! - дип кычкырды Венус. - Китмәгез, үз урыныгызда калыгыз. Берничә минуттан яңадан энергия биреләчәк. - Ул үрә катып торган сакчы капитанына таба борылды.
- Нәрсә булды, капитан?
- Галиҗәнап, - дигән җавапны тиз генә кабатлады - Сарай шәһәр халкы белән уратып алынган.
- Нәрсә телиләр алар? - дип ырылдады Венус.
- Аларның башында рухани. Аны барысы да таныды. Бу баш рухани Вересов. Ул кичекмәстән Нигезләү мэры Хардинны азат итәргә һәм Терминуска каршы хәрби хәрәкәтләрне туктатырга таләп итә.
Рапорт офицерның басымсыз тавышы белән бирелде, ләкин ул һәрвакыт карашын читкә юнәлтте.
- Әгәр дә ул плебейларның берәрсе булса, - дип үкереп җибәрде Венус, - сарайга бәреп керергә тырышса, кисәтмичә генә атагыз. Болар барысы да. Үзләренә сугышсыннар. Иртәгә иртән башкача сөйләшербез.
Факеллар бик күп чыгарылды, һәм хәзер инде тәхет залы яңадан якты иде. Тәрәзә янында басып торган Венус тәхет янына йөгереп килде һәм аннан Лепольдның почмагына кереп тулган аксыл чырайны алып чыкты. Абзый корольне селкеп аякка бастырды.
- Әйдә минем белән.
Венус тәрәзәгә карады. Шәһәрдә караңгы. Түбәндә халык төркеменең тәртипсез карлыккан тавышлары ишетелде. Тик гыйбадәтханә торган уң якта гына әле иллюминация ялтырый иде. Ул ачу белән сүгенде дә корольне үз артыннан өстерәде.
Принц, бер сүз дә дәшмичә, биш сакчысын ияртеп, үз бүлмәсенә керде.
- Хардин, - дип кычкырды ул. - Сез үзегез пешерү куркынычы булган ут белән уйныйсыз.
Хардин аңа аз гына да игътибар итмәде. Кесә атом лампасы яктысында ул тыныч кына кәнәфидә утыра бирде, һәм аның йөзендә елмаю балкый иде.
- Хәерле кич, галиҗәнап, - дип елмайды мэр Леопольдка. - Мин сезне коронация белән котлыйм.
- Хардин! - дип яңадан кычкырып җибәрде Венус. - Каһиннарыгызга янә гыйбадәтханәләргә кайтыгыз.
Хардин аңа салкын гына карап алды.
- Аларга сез, Венус, боерасыз, шуннан соң без кайсыбыз ут белән уйнаганын карарбыз, ә ут турында пешерергә мөмкин. Хәзерге вакытта Анакреонда бер генә тәгәрмәч дә әйләнми, гыйбадәтханәләрдегә кебек, бер генә лампочка да янмый. Планетада, гыйбадәтханәләрдегә кебек үк, бер генә җылылык приборы да эшләми. Хастаханәләр пациентларны кабул итми, энергостанцияләр ябылды. Барлык һава аппаратлары да җиргә төшкән. ошамаса, Венус, сез каһиннарга үз урыннарына кайтырга кушыгыз. Миңа килгәндә, мин моны теләмим.
- Ант итеп Космос белән, Хардин, боерам! Әгәр дә эш чишелешкә бара икән, шулай булсын! Карарбыз, каһиннарыгыз армиягә каршы тора алырлармы? Бүген төнлә планетадагы һәр гыйбадәтханә хәрби ведомствога күчәчәк.
- Бик шәп! Ләкин сез ничек боерыклар бирергә җыенасыз? Планетада коммуникациянең һәр линиясе өзелгән. Телефоннар һәм телевизорлар кебек радионың эшләмәячәгенә инанырсыз. Дөресен әйткәндә, гыйбадәтханәләрде эшләячәк бердәнбер аппарат, әлбәттә, - бу бүлмәдәге телевизор, ул да әле кабул итүгә генә көйләнгән.
Венус үзенең өзек-өзек сулышы белән көрәште, әмма Хардин дәвам итте:
- Әгәр теләсәгез, үз армиясегезгә Арголида гыйбадәтханәсен, сарай белән янәшә басып алырга, ә аннары планетаның башка өлешләре белән элемтә урнаштыру өчен булган ультракыска дулкынлар тапшыргычларны кулланырга боера аласыз. Ләкин әгәр сез моны эшләргә тырышсагыз, сезнең армиясегез халык төркеме белән кисәкләргә ертылачак, һәм кем соң ул сарайны, сезнең тормышыгызны саклап калыр, дип куркам, Венус?
Егет, авыр сулап, җавап бирде:
- Без әле көрәшә алабыз, шайтан. Без бер көн түзәрбез, ә яңалыклар килгәч, сез диннең нинди бушлыкта төзелгәнен халык төркеме аңлар да, руханиларын ташлап, аларга каршы баш күтәрер. Мин сезгә төшкә кадәр вакыт бирәм, Хардин, чөнки сез минем планетадагы барлык машиналарны туктата аласыз, ләкин минем флотны туктата алмыйсыз. Венус дулкынланудан калтыранган тавыш белән сөйли башлады:
- Алар инде юлда, Хардин, ә беренчесе - сез безгә шундый ягымлы итеп төзәтәргә риза булган крейсер.
- Әйе, - диде аңа Хардин җиңел генә. - Мин үзем төзәтәргә кушкан крейсер...ләкин мин теләгәнчә. Әйтегез әле, Венус, сез кайчан да булса ультракыскадулкынлы реле турында ишеттегезме? Юк, күрәм, ишетмәгәннәр. Ярый, бер биш минуттан соң сез аны үз күзегез белән күрерсез...
Ул сөйләгән арада телевизор экраны кинәт яна башлады, һәм Хардин үз-үзен рәтләде:
- Юк, ике секундтан соң. Утырыгыз, Венус, тыңлагыз...

7.
Тео Апорат Анакреонда иң югары рангтагы рухани санала иде. Шушы статус ярдәмендә аны "Венус" космоочкычында Баш Каһин итеп билгеләделәр. Ләкин эш ярада гына түгел. Тео Нигезләү кешеләре җитәкчелегендә космоочкычны ремонтлауда катнашты. Ул аларның боерыклары буенча двигательләрне һәм барлык җиһазларны өйрәнде.
Апорат телеэкраннарны төзәтте, коммуникацияләрне җайлады, корпустагы тылсымлы нурларны рәтләде. Аңа хәтта ярдәм итәргә дә рөхсәт иттеләр, нигез кешеләре корольлек корабларында беркайчан да урнаштырылмаган һәм моның өчен махсус булдырылган изге прибор - ультракыскадулкынлы реле җыйдылар.
Шуңа күрә, бу искиткеч корабның нинди максат өчен билгеләнгәнен белгәч, Баш Каһинның йөрәге авырткан булуы бер дә гаҗәп түгел. Ул хәтта Вересовның әйткәннәренә ышанасы да килмәде: әйтерсең, крейсер шундый коточкыч явызлыкны эшләргә тиеш булган, әйтерсең, аның туплары бөек нигезгә каршы килергә тиеш. Яшьлегендә укыган Нигезләүгә, бөтен изгелеге булган Нигезләүгә каршы. Шулай да хәзер аның, бигрәк тә адмирал хәбәр иткәч, шиге калмады.
Ходай фатихасы белән король ничек үзенә шундый мәсхәрәле акт рөхсәт итә алган? Король булганмы бу? Ә бәлки бу каһәр суккан алласыз Венусның боерыгы булгандыр, ә король моның турында хәтта белми дә торгандыр? Ә шул ук Венусның улы моннан биш минут элек әйткән адмирал иде:
- Җаныгызны, хәер-фатихаларыгызны күрегез, каһиным, мин кораб белән шөгыльләнермен.
Апорат ачу белән елмайды. Ул үзенең күңеле һәм фатихасы белән шөгыльләнерме? Үзенең каргышлары белән! Принц Лефкин тиздән алай җырламаячак. Хәзер Апорат төп радиорубкага керде, аның артыннан - кече рухани. Вахтада торган ике йолдыз офицеры бернинди дә кисәтү ясамады. Баш Каһин корабның теләсә нинди биналарына керергә хокуклы булган.
- Ишекне ябыгыз, - дип боерды ул руханига һәм хронометрга карады. Уникенче минутка биш минут калган иде. Апорат вакытны дөрес исәпләде. Ул бик зур ике мильле крейсерның барлык биналары белән радио- һәм телеэлемтә биргән рычагларны тиз һәм ышанычлы итеп күчерде.
- «Венус» йолдызлы очкычы солдатлары! Игътибар! Баш Каһиныгыз әйтә.
Апорат аның күп тапкырлар көчәйтелгән тавышы хәзер атом тупларында да, кают-компанияләрдә дә, корабның үзендә дә - навигация отсекта да ишетелгәнен белә иде.
- Сезнең кораб, - дип кычкырып җибәрде ул, - мәсхәрәле максатлар өчен билгеләнгән. Әйтәсе дә юк: сезнең наданлыгыгыздан ул һәрберебезнең җанын бозлы Космосның мәңгелек тынлыгына багышлый торган гамәл кыла. Тыңлагыз! Сезнең командирыгызның нияте - корабны Нигезләүгә китерү һәм, үзенең гөнаһлы ихтыярына буйсынып, фатиха чыганакларына һөҗүм итү. Бу Лефкин принцы максаты булганлыктан, мин, Галактик Рухы хакына, аны командованиедән төшерәм, чөнки аның командалары Галактик Рух белән фатиха бирә алмыйлар. Үзе изге король Галактик Рухның ризалыгыннан башка берни дә эшли алмаячак.
Тавышы тирәнәйде, һәм кече рухани аны дулкынланып тыңлады, ә ике офицер - куркып тыңлады.
- Бу кораб иблис кушканны үтәгәнлектән, аннан Галактик Рухның фатихасын төшерелә.
Апорат тантаналы төстә кулларын күтәрде, һәм меңләгән телеэкраннар янында солдатлар, үзләренең Баш Каһинына карап, акрын гына атлый башладылар.
- Галактик Рух һәм аның пәйгамбәре Хари Сэлдон, аның шәкертләре – Нигезләү изге кешеләр хакына - мин бу корабны каргыйм. Аның күзләре булган бу корабның телекамералары сукырайсын. Кулы булган пультлар параличлансын. Кулак булган атом туплары туңсын. Йөрәге булган моторлар тибүдән туктасын. Аның тавышы булган бәйләнеш тончыксын. Аның сулышы булган вентиляция сүрелмәсен. Әйләнә-тирәдәге бөтен нәрсәне яктырта торган яктылык бернигә дә китсен. Галактик рух исеме белән мин бу корабны каргыйм.
Һәм аның соңгы сүзләре һәм ярты төн сугуы белән Арголида гыйбадәтханәсендә беренче тапкыр ультракыскадулкынлы реле эшли башлады, ул югары тизлектә флагман корабында да шундый ук тизлекне кабызды. Диннең фән дип исемләнгән төп характеристикасы аның гамәлдә булуы сәбәпле, мондый ләгънәтләр үлемгә китерә торган булган!
Апорат караңгылыкның бөтен корабны каплавын күрде, гиператомлы двигательләрнең йомшак шипение тукталуын ишетте. Ул мантиясенең кесәсеннән энҗе яктысы белән яктыртылган атом лампасын чыгарды.
Каһин ике вахталыга, һичшиксез, батыр кешегә карады, алар куркудан йөзләренә куркыныч ябырылып тезләнгәннәр иде.
- Җаннарыбызны саклап калыгыз, сезнең гүзәл бәндәгез! Без ярлы кешеләр, башлыкларыбызның җинаятьчел максатларын белмибез, - дип ялварды берсе.
- Минем арттан барыгыз, - диде Апорат. Сезнең әле һаман да адашканнарыгыз юк.
Корабта физик яктан сизелә торган диярлек курку һәм караңгылык хөкем сөрә. Солдатлар, Апоратка якынрак килеп, аның мантиясенә кагылырга, шәфкать күрсәтүен сорап, зәгыйфь кенә тавыш белән ялварырга тырыштылар. Җавап бер үк иде:
- Минем арттан иярегез!
Апорат принц Лефкинны тапкач, тегесе, ут бирсеннәр өчен, каты тавыш белән кычкырып, караңгыда офицерлар каютасы-компаниясе буйлап узды. Адмирал үзенең баш каһинына нәфрәтле күзләре белән текәлде.
- Менә сез дә!
Лефкин әнисеннән зәңгәр күзләрен ала, ләкин аның борыны бераз ыржаеп тора, бер күзе аны Венуска охшатып күрсәтә.
- Сезнең хыянәтчелек хәрәкәтләрегезнең мәгънәсе нинди? Корабга энергияне кайтарыгыз, мин монда командир!
- Сез бүтән командир түгел, - диде Апорат тантаналы тавыш белән.
Тегесе тиз генә як-ягына каранды.