Latin

Нигезләү - 06

Total number of words is 4421
Total number of unique words is 1795
38.3 of words are in the 2000 most common words
52.6 of words are in the 5000 most common words
60.2 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
- Мин беләм, сез минем эчке эшләрне яхшы беләсез, ләкин, минемчә, сезгә һәр яктан һөҗүм итәләр. Алар күпмегә көчле?
- Бик. Бәлки, алар киләсе сайлауларның кыр советын контрольдә тотарлар.
- Элек түгелдер бит? - Велесов күз кырые белән генә мэрга карап алды. - Сайлаулардан тыш та ысуллар бар.
- Сез мине Венуска аласызмы әллә?
- Юк, ләкин крейсерны төзәтү берничә ай вакыт алачак, һәм һөҗүм шунда ук булачак. Бу һичшиксез. Безнең ташлама йомшаклык билгесе буларак кабул ителәчәк, ә империя крейсеры Венусның көчен икеләтә диярлек арттырачак. Ул безгә һөҗүм итәчәк - бу нәкъ минем баш рухани булуым кебек үк. Нигә тәвәккәлләргә? Я берсен, я икенчесен эшләгез: я планыгызны Советка аңлатыгыз, я Анакреонны хәзер үк аңлатып бирегез.
Хардин кашларын җыерды.
- Табып куяргамы? Кризис башланганчы? Бу мин эшләргә тиеш булмаган бердәнбер нәрсә. Хари Сэлдон бар, План кебек әйбер дә бар.
Вересов икеләнеп калды, аннары:
- Димәк, сез шундый План бар дип тулысынча ышанасызмы?
- Бу уңайдан берәр төрле шик-шөбһәләр туарга мөмкин түгелдер, - дип җавап бирде каты җавап. - Мин Вакытлы Сәйфне ачканда шунда идем. Шуннан соң Сэлдон безгә нәрсә аңларга кирәклеген әйтте.
- Мин моны күз алдында тотмадым, Хардин. Мин бары тик аңламыйм, ничек алдан күрү һәм бөтен кешелек тарихын мең елга алдан әйтеп була. Бәлки, Сэлдон үзен бәяләгәндер? Вересов, мэрның иронияле елмаюыннан бөрешеп, өстәп куйды: - Әлбәттә, мин психолог түгел...
- Нәкъ шулай. Безнең беребез дә психолог түгел. Ләкин мин яшь чакта бу фәннең мөмкинлекләрен белү өчен кайбер элементар төшенчәләрне алдым, гәрчә мин үзем берни дә ачыклый алмыйм. Сэлдонның нәкъ менә ул раслаган эшне эшләвенә бернинди шик тә юк. "Нигезләү, - диде Сэлдон, - фәнни оешма буларак булдырылды, аның ярдәмендә үлем түшәгендә яткан Империя фәне һәм мәдәнияте варварварлык чоры кичерәчәк һәм, ахыр чиктә, Икенче Империягә кадәр сакланачак".
Вересов икеләнеп баш какты.
- Һәркем нәкъ шулай булыр дип өметләнә. Ләкин без тәвәккәлли алабызмы? Ниндидер томанлы киләчәк аркасында без чын тормышны куркыныч астына куя алабызмы?
- Без тиеш, чөнки бу киләчәк һич тә томанлы түгел. Ул Сэлдон тарафыннан саналган һәм язылган. Безнең тарихта һәр алдагы кризис билгеләп үтелде, һәм бу кризистан уңышлы чыгу алдагы кризисны ни дәрәҗәдә хәл итәчәгебезгә бәйле булачак. Без әлегә икенче кризисны гына кичерәбез, һәм аз гына тайпылышлар вакытында нәтиҗәнең нинди булачагын уйларга куркыныч.
- Бу бернәрсә белән дә расланмаган фикерләр.
- Юк. Хари Сэлдонның Вакытлы Сейфы ачылу көнендә һәр кризиста безнең гамәлләребез иреге шундый дәрәҗәгә кадәр чикләнәчәк, без барлыкка килгән хәлдән бер генә чыгу юлын таба алачакбыз, диде.
- Без ахмаклыклар эшләмәсен һәм читкә борылмасын өченме?
- Бик дөрес. Әмма, димәк, әлегә бездә сайлау бар, ничек эшләргә, кризис юк. Без мөмкин кадәр озаграк сузарга тиеш һәм, Бөек Космос, нәкъ менә шуны мин эшләргә җыенам да инде.
Вересов җавап бирмәде. Ул уйга калып иреннәрен кысты. Хардин аның белән бер проблема, бик мөһим проблема турында фикер алышканнан бирле бер елдан да артык вакыт үтмәде: бу Анакреонның дошман гамәлләренә каршы тору. Бары тик Вересов бу сөйләшүдә нык торганга гына фикер алышкан. Хардин аның бөтен уйларын укыды кебек.
- Бу турыда мин сезгә бер сүз дә әйтмәсәм яхшырак булыр иде, - диде ул.
- Ни өчен? - дип гаҗәпләнде Вересов.
- Чөнки алты кеше бу турыда белә инде. Сез, мин, башка өч илче һәм Йоганн Ли. Ә мин Сэлдон фикере беркем дә берни белми дип куркам.
- Ләкин ни өчен?
- Чөнки Сэлдонның үсеш алган психологиясе дә чикләнгән иде. Ул газларның кинетик теориясен аерым молекулаларга карата куллана алмаган кебек, аерым шәхесләрнең үз-үзләрен тотышын исәпләп чыгара алмады. Ул халык зур төркемнәре, планеталарның тулы бер халкы белән эшләде, алар үзләренең киләчәк гамәлләре турында белемнәренә ия түгел һәм ахыр чиктә аның тигезләмәләренә буйсыналар.
- Бу алай ук җиңел түгел.
- Ләкин бу шулай. Мин моны сезгә фәнни аңлатыр өчен психологияне белмим. Тик сезнең өчен сер түгел, Терминуста, гомумән, бу мәсьәлә буенча математик китаплар кебек үк, психологлар юк. Сэлдонның Терминуста кемнеңдер киләчәкне алдан саный белүен теләмәве көн кебек ачык. Ул безнең максатка сукыр рәвештә, ә димәк, халыкның психологиясе кануннары нигезендә баруыбызны теләде. Мин сезгә бер тапкыр әйткәнемчә, мин анакреонлыларны Терминустан куып чыгарганнан соң нәрсә буласын белмәдем. Мин бары тик көчләрнең тигезлеген билгеләргә теләгән идем, алай гына да түгел. Тик шактый соңрак миңа безгә вакыйгаларның кая китергәнен аңлыйм кебек тоелды, тик мин, бу белемдән чыгып, хәрәкәт итү өчен, мөмкин булганның барысын да эшләдем. Әгәр алдан күрүем нәтиҗәсендә мин вакыйгаларга катышкан булсам, План Сэлдон белән эш беткән булыр иде дип куркам.
Вересов уйчан гына баш какты.
- Мондый катлаулы фикерләүләргә мин күнегә алмыйм. Мин Анакреонда андыйларны да тыңламадым. Ә сез эшләргә кирәк булган моментны ничек билгеләргә уйлыйсыз?
- Бу момент билгеле инде. Сез үзегез дә космик крейсерның чистартылачагын, Венусны берни дә туктатмаячагын таныйсыз, һәм ул Нигезләүгә һөҗүм итәчәк. Ул чагында безнең башка сайлау булмаячак.
- Сез хаклы.
- Менә яхшы. Бу - тышкы сәясәткә килгәндә. Шул ук вакытта сез киләсе сайлауларның Терминуска көчләп Анакреонга каршы хәрби хәрәкәтләр көчләп тага торган яңа дошманнарча көйләнгән Совет бирәчәген танымый булдыра алмыйсыз. Монда да бернинди сайлау мөмкинлеге юк.
- Сез хаклы.
- Һәм барлык бу альтернативларның берсе генә булу белән, кризис җитте дип санагыз. Шуңа да карамастан, мин дулкынландым.
Хардин тынып калды, һәм Вересов сабыр гына көтә башлады. Акрын гына, теләмичә диярлек, мэр дәвам итте:
- Минем фикерем бар, тышкы һәм эчке кризисларның артуы бер үк вакытта планлаштырылган иде. Ләкин хәзер монда берничә айга аерма күзәтелә. Венус, мөгаен, язга кадәр үк һөҗүм итә торгандыр, ә сайлаулар бер елдан соң гына булачак.
- Минемчә, бу мөһим түгел.
- Белмим, бәлки, ниндидер ялгышлыклар аркасында шулай килеп чыккандыр, бәлки, мин артык күп белгәнгәдер. Мин һәрвакыт үземне алдан күрү минем гамәлләремә берничек тә йогынты ясамасын өчен тотарга тырыштым. Әмма моның нинди нәтиҗә бирә алуын төгәл әйтә алмыйм. Ничек кенә булмасын, - диде Хардин, күзләрен күтәреп, - мин каты карар кабул иттем.
- Нинди булсын?
- Кризис купкач, Анакреонга китәм. Минем тагын бер урында буласым килә...
- О, мин артык күп сүз әйттем. Инде соң. Әйдәгез, эшләрне бетерик, берәр ягымлы урынга барып, кичне күңелле итеп үткәрербез.
- Юк, монда ук яхшырак булыр, - диде Вересов. - Мине белүләрен теләмим, югыйсә сезнең яңа партиягез нәрсә әйтер икән? Бирегә коньяк алып килегез.
Хардин шулай эшләде дә, дөрес, бик уртача күләмдә.

3.
Галактик Империя Галактика һәм Анакреон перифериядә иң бай вассал булган көннәрдә күп кенә императорлар вице-король сараена бардылар. Берсе дә, король ауында бер генә тапкыр булса да үзен сынамыйча, моннан китмәде, ауында ул, тиз йөрешле катерларда энҗеле пистолетлар белән коралланган свита белән, оча торган каурыйлы кирмәнгә (кешеләр пайк кошы дип атаган) каршы көрәш алып бара иде.
Анакреонның элеккеге даны Империя белән бергә үткәннәргә китте. Нигезләүнең эшчеләре торгызган канаттан тыш сарай хәрабәләрдә ята. Ике йөз елдан артык инде Анакреон бер генә императорны да күрми, әмма пайкка ау һаман да патша мәзәге булып кала һәм үткен күз карашы шулай ук Анакреон корольләренә кирәк була.
Әле уналты яшькә җитмәгән булса да, Лепольд I, Анакреон короле һәм тышкы территорияләрнең лорд-протекторы үзенең аучылык осталыгын инде берничә тапкыр исбат иткән. Тәхеткә керү мөмкинлеге булганнан соң, беренче пайкны ул унөч яшь тә, унынчыны үтерде, ә хәзер ул аудан кырык алтынчы кошка кайтты.
- Илле булыр, минем уналты туган көнем алдында! - диде ул. - Кем белән пари?
Ләкин сарай кешеләре корольнең сәнгатенә кагылганда бәхәс тотмадылар. Һәрвакыт җиңәргә үлем куркынычы бар иде. Шуңа күрә король белән бәхәскә керергә берәү дә батырчылык итмәде, һәм ул бик яхшы кәефтә киенергә чыгып китте.
- Лепольд!
Король туктады да чыраен сытып борылды. Венус яшь туганнан туган энесенә үз бүлмәсенең бусагасыннан карап тора иде.
- Чыгар аларны, - диде ул, түземсезләнеп кулын селтәп. - Чык моннан!
Король кисәк кенә кулын изәп куйды, һәм ике асрау, башын түбән иеп, баскычтан төшеп китте. Лепольд абзыйсы бүлмәсенә керде. Венус, җирәнеп, корольнең ау костюмына карады.
- Бик тиздән сиңа, ауга караганда, эш белән бик җентекләбрәк шөгыльләнергә туры киләчәк. Ул энесенә арты белән борылды да өстәл янына китте. Принц инде искергән, җилнең кискен борылышларына чыдарлык түгел, канат очында гына була торган куркыныч борылышлар, һава көймәсенең әле өскә, әле аска куырылып төшүләре. Бәлки, шуңа күрә дә ул бу күңел ачуга нәфрәт белән карый дип әйткәндер. Лепольд абзыйсының ни өчен ризасызлык белдерүен аңлады һәм әңгәмәне энтузиазм белән башлады, ләкин аның тавышында янау да юк иде.
- Бик кызганыч, бүген безнең белән булмавыгыз бик кызганыч, абзый! Без Самиядән кош-кортны үтердек! Ничек шәп булды бу! Без аны җитмеш миль чамасы ераклыкта ике сәгать буе күзәттек. Аннары мин өскә ыргылдым, - дип, ул кулын селкеп куйды, әйтерсең лә, ул һаман да әле үзенең һава көймәсендә иде, - һәм паек канаты астына чумды. Мин аның канаты астына ук эләктем. Ул ярсып алга ыргылды. Ләкин мин дә йокламадым, сулгарак киттем, аннары кояш ягыннан аның янына килдем. Ул минем янга канат җәеп килде, аннары мин...
- Лепольд!
- Һм... Шулай итеп мин аны үтердем.
- Шикләнмим. Ә хәзер син, бәлки, тыңларсың?
Король, иңбашларын җыерып, өстәл кырыена утырды, аннары өстенә салган чикләвекне алды да, аны бөтенләй король дәрәҗәсендәге кеше кебек, тешләп карамакчы булды. Ул абзыйсы белән күзгә-күз очрашырга батырчылык итмәде.
Венус беренче булып тынлыкны бозды:
- Бүген мин крейсерда булдым.
- Нинди крейсерда?
- Бер генә крейсер бар. Безнең флот өчен Нигезләү төзәткән крейсер. Иске империя крейсеры. Мин шактый ачык әйтәмме?
- Ә-ә, бусы! Күрәсезме, мин әйттем бит: сораган булсак, алар аны төзәтерләр дип. Болар барысы да - сезнең безгә һөҗүм итәргә теләүләре турындагы сөйләшүләрегез. Әгәр шулай булса, ни өчен аларга безнең өчен сугышчан крейсер төзәргә? Моның мәгънәсе юк бит.
- Лепольд, син ахмак!
Әле генә чикләвек ярып, аннан орлык чыгарырга маташкан король кызарынды.
- Тыңлагыз әле, - диде ул ачулы тавыш белән, гадәттәге әрсезлегеннән әллә ни аерылмый торган бер ачу белән. - Сез мине шулай атый аласыз дип уйламыйм. Сез онытасыз. Ике айдан соң мин балигъ булмаячакмын.
- Әйе, король хакимлеген кабул итү өчен син дә бик яхшы әзерләнгән кеше. Әгәр дә син ауга сарыф иткән вакытның яртысын гына булса да, җәмәгать эшләре өчен файдалансаң, мин үземнең регентлылыктан баш тартуымны тыныч кына имзалар идем.
- Ә миңа төкерергә. Һәм гомумән, монда боларның барысы да катнашы юк. Хәтта сез регент һәм абыем булсагыз да, шулай да король - мин. Ә сез - минем буйсынучым гына. Сез мине ахмак дип атарга тиеш түгел һәм, сүз уңаеннан, минем янда утырырга тиеш түгел. Сезгә сак булырга кирәк дип уйлыйм, абзый, я үзем кайгыртырмын... Озакламый.
Венусның карашы салкын иде.
- Мин сезгә мөрәҗәгать итә аламмы, галиҗәнап?
- Әйе.
- Менә шулай, сез - ахмак, галиҗәнап.
Регентның караңгы күзләре йонлач кашлары астыннан елтырап күренә иде, һәм яшь король акрын гына кәнәфигә утырды. Бер генә мизгелгә регентның йөзе иронияле канәгатьләнү белән яктыртылды, әмма бу төс тиз арада юкка чыкты. Аның калын иреннәре елмайды, һәм ул кулын корольнең иңбашына салды.
- Игътибар итмә, Лепольд. Миңа синең белән алай каты сөйләшү кирәкми. Кайвакыт миңа вакыйгалар басым ясаганда, кирәкле тонда сөйләшү авыр. Син аңлыйсыңмы?!
Ләкин әгәр дә аның сүзе тыныч кына акты икән, күзләре элекке шикелле үк рәхимсез иде.
Лепольд кыюсыз гына әйтте:
- Мин аңлыйм. Дәүләт эшләре - бик кыен. Ул, Смирно белән еллык сәүдә турында һәм күптән түгел генә Кызыл Коридор дөньясында урнашкан күңелсез речьләрне хәзер үк тыңларга мәҗбүр итәрләрме икән, дип уйлады.
Венус сөйләвендә дәвам итте: -
- Минем малай. Мин синең белән элегрәк сөйләшергә теләгән идем, һәм, бәлки, миңа моны күптән эшләргә кирәк булгандыр, ләкин мин беләм, синең яшь җаның дәүләт белән идарә итүнең күңелсез детальләренә түземсезлек белән карый.
Лепольд баш какты.
- Я, ничек инде сез, абзый, барысы да яхшы...
Венус аның сүзен бүлде: -
- Ләкин ике айдан соң син балигъ булмассың. Алай гына да түгел, хәзер килеп җиткән авыр вакытларда сиңа дәүләт эшләрендә актив катнашырга туры киләчәк. Син король булачаксың, Лепольд.
Булачак король тагын бер тапкыр абзасына күз салды, аның йөзе берни дә чагылдырмады.
- Сугыш булыр, Лепольд...
- Сугыш! Ләкин бездә бит Смирно белән тыныч килешү...
- Смирно белән түгел. Нигезләүнең үзе белән!
- Ләкин, абзый, алар бит безнең өчен бу крейсерны төзәтергә ризалаштылар. Сез бит үзегез әйттегез...
Лепольдның тавышы әкренләп басыла төшкәч, ул абзасының җирәнеп каралган иреннәрен күреп алды.
- Лепольд, - диде ул элекке шикелле үк дустанә түгел. - Без синең белән ир кеше һәм ир кеше кебек сөйләшергә тиеш. Крейсер төзекләндереләчәкме-юкмы - Нигезләү белән сугыш котылгысыз, һәм, сүз уңаеннан, кораб ремонтланса, тизрәк башланачак. Нигезләү - хакимият һәм куәт чыганагы. Анакреонның бөтен бөеклеге - аның бөтен флоты, аның шәһәрләре, халкы, аның сәүдәсе - безгә Нигезләү биргән әлеге хакимлеккә бәйле. Мин вакытымны хәтерлим... Әйе, мин үзем дә хәтерлим, Анакреон шәһәрләре күмер һәм нефть мичләре белән таптанган вакытларны... Ләкин бу мөһим түгел. Син барыбер аңламассың...
- Күрәсең, - дип каршы төште Лепольд, - без аларга рәхмәтле булырга тиешбез...
- Рәхмәтле? - дип акырды Венус. – Рәхмәтле булып, алар безгә үз өстәлебездән валчыклар ыргыта, ә үзләренә калдыралар... без хәтта күз алдына да китерә алмыйбыз. Өстәвенә, боларның барысын да файдалы итеп эшлиләр. Әйе, алар моны матур сәгатьтә бөтен Галактикада хакимлекне яулап алу өчен эшлиләр.
Венус энесенең тезенә кулын куйды, күзләре кысылды.
- Лепольд, син Анакреон короле. Синең балаларың һәм балаларың Галәм корольләре булырга мөмкин, әгәр дә синең бездән Төп нигезне яшергән көч-кодрәтең булса.
- Моның нәрсәседер бар инде! - Лепольдның күзләрендә ниндидер чаткы ялтырап китте, һәм аның аркасы турайды. - Ахыр чиктә, алар үзләре өчен генә нәрсә дә булса тотарга хокуклы! Бу намуссызлык. Анакреон да шулай ук нәрсәдер, димәк.
- Менә күрәсеңме. Син инде аңлый башлыйсың. Ә хәзер, минем малай, әгәр Смирно шулай ук Нигезләүгә һөҗүм итәргә һәм үз-үзеңә бөтен могҗизаларны үзләштерергә карар кылса? Син, вассаллар булганчы, без озак торырбыз дип уйлыйсыңмы? - Син үз тәхетеңдә озак торырсыңмы?
Лепольд әкренләп котырына башлый.
- Бөек Космос, сез хаклы! Сез бөтенләй хаклы. Без беренче булып һөҗүм итәргә тиеш. Бу бары тик үз-үзеңне саклау булачак.
Венусның елмаюы киңәя төште.
- Моннан тыш, кайчандыр бабаң идарә итә башлаганда, Анакреон инде Нигезләү Терминус планетасында бер хәрби база төзегән, - безнең оборона өчен тормыш өчен кирәкле база. Безне бу базаны Нигезләү лидерының төрле махинацияләре нәтиҗәсендә, плебейны, тамырларында бер тамчы гына затлы кан булмаган галимне ташлап китәргә мәҗбүр иттеләр. Аңлыйсыңмы, Леопольд? Синең бабаң бу адәм актыгына гарьләнгән иде. Мин аны хәтерлим. Анакреонга иблис елмаюы һәм иблис акылы белән очып килгәч, ул миннән чак кына өлкәнрәк иде. Ул ялгызы гына очып килде, ләкин аның артында башка өч корольлекнең куәте тора иде, алар Анакреонның бөеклегенә каршы куркак союзга берләшкәннәр.
Лепольд кызарынды, күзләре ялтырап китте.
- Әгәр дә мин бабам урынында булсам, ант итеп әйтәм, мин аңа күрсәтер идем!
- Юк, Лепольд. Без, туры килгән вакытта мыскыллаган өчен, бераз көтәргә һәм үч алырга булдык. Бу синең әтиең хыялы иде, аның вакытсыз үлеме алдыннан, нәкъ менә ул кеше булачак... Их, нәрсә сөйләп торырга!
Венус кисәк кенә читкә борылды. Аннары, үзенең хисләрен тыеп торучы кеше кебек:
- Ул минем абыем иде. Әгәр аның улы булса...
- Әйе, абзый, мин сезне уңайсыз хәлдә калдырмам. Мин, әгәр дә Анакреон бу фетнәчеләрне җир йөзеннән алса, шундук гадел булыр, дип уйладым.
- Юк, ләкин хәзер үк түгел. Беренчедән, без хәрби крейсерны ремонтлау тәмамланганчы көтәргә тиеш. Аларның крейсерны сугышчан әзерлеккә китерергә ризалашулары гади факт - алар бездән куркалар. Бу җүләрләр, ә алар шулай дип атарга лаеклы, безне тынычландырырга тырыша, әмма без хак юлдан тайпылмаячакбыз.
Лепольд шатланып йодрыгы белән учына сукты.
- Мин Анакреон короле булганда беркайчан да.
Венусның иреннәре саркастик рәвештә кыйшайды.
- Моннан тыш, Сальвор Хардинның килгәнен дә көтәргә тиешбез.
- Сальвор Хардин!
Корольнең күзләре кинәт түгәрәкләнеп китте, сакалсыз яшьләрнең контуры аның әле күптән түгел генә беленеп торган ныклы сыйфатларын югалтты.
- Әйе, Лепольд, Нигезләү лидеры үзе синең туган көнеңдә Анакреонга килә, мөгаен, безне үзенең ялагай сүзләре белән тынычландырыр өчен. Ләкин бу аңа ярдәм итмәячәк.
- Сальвор Хардин, - бу чак кына ишетелерлек пышылдау иде.
Венус кашларын җыерды. -
- Син нәрсә, куркасыңмы? Бу теге Сальвор Хардин, соңгы визиты вакытында безгә пычрак агызды. Бу үтергеч хурлыкны онытмагансыңдыр дип беләм. Аннары канаудагы иң зур урын - плебейдан!
- Юк, онытмадым. Юк... Без аңа тагы түләрбез, ләкин... ләкин... мин бераз куркам!
Регент урыныннан торды.
- Куркасыңмы? Кемне? Кемнән курка аласың дип сорыйм.
Ул ярсып китте.
- Мин шуны әйтергә телим, бу булыр... э-э-э... бераз изгеләндерәк - Нигезләүгә һөҗүм. Минем әйтәсем килә...
- Дәвам ит.
Лепольд, уңайсызланып:
- Мин шуны әйтергә телим, әгәр дөньяда чыннан да Космик Рухы бар икән, ул... э-э-э... аңа бу ошамаска да мөмкин. Сез ничек уйлыйсыз?
- Юк, дип уйлыйм, - дип каты җавап биргән булды.
Венус яңадан урынына утырды, һәм аның иреннәре сәер көлемсерәп куйды.
- Димәк, син чынлап та Галактик Рухы турында уйлыйсың? Сине күзәтүсез калдыру менә нәрсә дигән сүз. Минем аңлавымча, син Вересовны тыңлап утырдың.
- Ул миңа бераз аңлатып бирде...
- Галактик Рухы турындамы?
- Әйе.
- Нинди бозау син! Ул бу юк-барга минем кебек азрак ышана. Ә мин гомумән аңа ышанмыйм. Мин сиңа ничә тапкыр әйттем инде, боларның барысы да буш сүз сөйләү дип.
- Әйе, мин хәтерлим, ләкин Вересов әйтә...
- Вересов шайтаныма олаксын. Бу лыгырдау!
Кыска гына кире тынлык урнашты, аннары Лепольд:
- Барыбер, моңа ышаналар. Мин Хари Сэлдонның пәйгамбәр булуын һәм аның алдан күрүен үтәсен өчен Нигезләүен күздә тотам. Көннәрдән бер көнне бөтен җир йөзендә җәннәт чыгар, һәм тыңлаган һәркем каргыш-каргыш булып мәңгегә хөкем ителер. Кешеләр моңа ышана... Мин күп кенә бәйрәмнәрдә булдым һәм күрдем...
- Әйе, алар ышана, ләкин без - юк. Һәм син моның шулай булуына рәхмәтле генә була аласың. Югыйсә, син изге хокуктан король булып китмәс идең, алла тарафыннан сайлап куелган кешегә дә исәпләнмәс идең. Бик уңайлы. Бу революцияләр мөмкинлеген юкка чыгара һәм бөтен нәрсәдә шартсыз тыңлауны гарантияли. Нәкъ менә шуңа күрә, Лепольд, син Нигезләүгә каршы сугышта актив катнашырга тиеш. Мин регент кына, димәк, кеше. Син алар өчен - король, алай гына да түгел - ярым ходай.
- Ләкин, минемчә, бу алай ук түгел, - дип ихтыярсыз җавап бирде король.
- Бөтенләй алай түгелме? - Барысы да, Нигезләүдән тыш, шулай дип саныйлар, әлбәттә, - диде иронияле җавап. Аңладыңмы? Нигезләүдән башка барысы да. Аларны юк итү белән сине тәңре сайлый дип берәү дә шикләнмәс. Бу турыда уйла.
- Шуннан соң без үзебез дә гыйбадәтханәләрде куәтле тартмалар белән идарә итә, корабларны кешеләрдән башка йөртә һәм рактан дәвалана торган Изге Азыктан файдалана, калганын ала алырбызмы?.. Вересов Галактик Рухы белән фатиха биргәнне генә әйтә иде...
- Нәкъ шулай, Вересов сөйләде! Хардиннан соң икенче бер Вересов синең иң явыз дошманың. Минем белән бул, Лепольд, алар турында уйлама да. Без бергәләп Империяне төзиячәкбез, Анакреон корольлеген генә түгел, Галактиканың һәр биллионын колачлаячак шундый нәрсәләрне. "Җирдәге җәннәт" сүзеннән яхшырак булмасмы?
- Әйе-а-а-а.
- Вересов күбрәк вәгъдә итә аламыни?
- Юк.
- Яхшы.
Аның тавышы боеру белән яңгырады.
- Килештек дип санарга мөмкинме?
Ул җавап көтеп торды.
- Ә хәзер бар, мин соңрак булырмын. Һәм менә тагын нәрсә, Лепольд...
Яшь король бусагадан борылып карады.
Венус елмаеп куйды, ләкин аның күзләре гадәттәгечә салкын килеш калды.
- Ауда игътибарлы бул, малаем. Әтиең белән булган бәхетсезлек очрагыннан соң, минем сиңа карата һәрвакыт ниндидер сәер сизенүләр туа. Син сак булырсың һәм без сөйләшкәнне эшләрсең дип ышанам, дөресме?
Лепольдның күзләре киңәйде; аннары ул аларны төшерде.
- Әйе, әлбәттә, абзый.
- Бик шәп.
Регент, бернинди чырай күрсәтмичә, ераклаша барган энесе артыннан карады да өстәл янына килде.
Ә узып баручы Лепольдның уйлары аек һәм курку белән тулган иде. Бәлки, бу яхшырак та булыр - Нигезләүне җиңү һәм, алай гына да түгел, абзыйсы әйткән хакимияткә ирешү. Сугыш беткәч, ул тәхеттә нык утыра башлар. Ләкин кинәт Лепольд Венус һәм аның ике олы улы аның үлеме очрагында тәхет варислары булуын төгәл аңлый. Ләкин хәзергә ул король... Ә король кемдерне атарга боеру өчен бер сүз дә кирәкми...
Хәтта үз туганнарыңа да, абзыйларыңа да.

4.
Сермактан соң хәзер Партия дип аталган кадрлар сайлауда иң эшлеклесе Льюис Борт булды.
Шуңа да карамастан, ул ярты ел элек диярлек Сальвор Хардинга визит ясаган делегация әгъзасы түгел иде. Шулай килеп чыкты ки, партия аның тырышлыгын танымады - киресенчә. Борт бу вакытта Анакреонда булуы гади сәбәп белән юк иде. Ул планетада хосусый зат буларак булды. Борт беркайда да теркәлмәде һәм бернинди мөһим эш эшләмәде. Ул бары тик бу планета тормышының караңгы якларын күзәткән һәм озын борынын аның иң ерак почмакларына тыккан. Льюис кар ява башлаган кыска гына кышкы көн караңгылыгында өенә кайтып керде, һәм бер сәгатьтән соң инде Сермакның өендә өстәл янында утыра иде. Аның беренче сүзләре җыелучыларның кәефен күтәрмәде. Ә ул инде кичке эңгер-меңгер һәм тәрәзә артындагы мул кар яву сәбәпле шактый караңгы иде.
- Куркам, - диде Льюис, - безнең хәлне «харап итүче эш» дип бәяләргә мөмкин.
- Сез шулай дип уйлыйсызмы? - дип сорады Сермак, караңгы чырай белән.
- Монда уйларга сәбәп юк, Сермак. Башка фикер була да алмый.
- Корал... - дип сөйли башлаган иде, доктор Вальто берничә тапкыр рәсми рәвештә, ләкин Борт аның сүзен бүлде:
- Үзегезнең корал турында онытыгыз. Бу иске.
Аның күз карашы йөзләренә төште.
- Мин халык турында сөйлим. Сарай борылышын оештыру һәм үз королен, Нигезләүгә яхшы көйләнгән тәхеткә утырту омтылышы - минем идея. Бу хәзер дә яхшы идея иде. Ләкин анда кечкенә генә бер җитешсезлек бар: аны тормышка ашыру мөмкин түгел. Бөек Сальвор Хардин бу турыда кайгыртты.
Сермак, караңгы чырай белән:
- Әгәр дә сез безгә барысын да сөйләп бирсәгез, Борт...
- Нечкәлекләре... Болар барысы да гади генә түгел. Анакреондагы бу каһәр суккан вәзгыятьне тулаем карарга кирәк. Нигезләү утырткан диндә эш. Ул гамәлдә.
- Уйлап кара!
- Аңлар өчен, аның ничек тәэсир иткәнен күрергә тиешсез. Терминус сезнең өчен - ул бары тик күп мәктәпләр, аларда руханиларны өйрәтәләр, өстәвенә, шәһәр читендә пилигримовлар өчен махсус тамашалар оештырыла, менә шул. Бу безгә кагылмый диярлек. Ләкин Анакреонда...
Лем Тарки галстук өстендәге модалы төенне бер бармагы белән сыпырып алды да йөткереп куйды.
- Нинди дин соң ул? Хардин безнең фәнне кирәксез танырга мәҗбүр итү өчен, бу гадәти сүз йөртүләр дип әйтә торган иде. Син хәтерлисеңме, Сермак, ул чагында безгә әйтте...
- Хардинның аңлатмаларын, - дип искә төшерде Сермак, - дингә кабул итү икеле. Шулай да нинди дин соң ул, Борт?
Тегесе уйга калды.
- Этик яктан караганда, анда барысы да тәртиптә. Ул элекке Империянең фәлсәфи агымнарыннан аз аерыла. Югары әхлакый нигезләр һәм башкалар. Монда каршы килерлек нәрсә юк. Дин - тарихның югары цивилизацияле йогынтысының берсе, һәм бу яктан ул үти...
Сермак, түземсезләнеп, аның сүзен бүлдерде: - Боларның барысы да безгә билгеле. Эшкә якынрак.
- Рәхим итегез.
Борт моны күрсәтмәсә дә, беркадәр төшенкелеккә бирелгән иде.
- Нигезләү утырткан гына түгел, төрле яклап хупланган дин берсүзсез тыңлауга нигезләнә. Каһиннарның Кастасы Анакреонга тапшырылган фәнни аппаратларны тулысынча контрольдә тота, ләкин алар белән эмпирик яктан идарә итә беләләр, алар тулысынча дингә ышаналар һәм... һм... энергиянең рухи көченә ышаналар.
Мәсәлән, ике ай элек ниндидер кретин энергостанциядә кирәкле кул белән манипуляцияләргә уйлаган. Һәм, әлбәттә, нәтиҗәдә биш шәһәр кварталын шартлаткан. Бу хәл каһиннарны да кертеп, олуг үч итеп каралган иде.
- Газеталарда бу хакта ни дә булса яздылар. Дөрес, сез ни әйтергә теләгәнегезне аңламыйм.
- Алайса тыңлагыз,- диде Борт киеренке тавыш белән. - Руханилар кассасы башында король торган иерархияне хасил итә. Аңа ярым ходайга караган кебек карыйлар. Хак Тәгалә тарафыннан сайлап куелган абсолют монарх ул, халык та, дин әһелләре дә моңа изге ышаналар. Корольне болай гына алып ташларга ярамый. Хәзер аңладыгызмы инде?
- Сабыр итегез әле, - дип сүзгә кушылды Вальто, - бу Хардинның эше дип әйткәч, сез нәрсәне күздә тоткансыз? Аның монда ни катнашы бар?
Борт аңа ачынып карады.
- Нигезләү бу алдауны бөтен көч белән хуплый. Ул аны барлык фәнни казанышлары белән хуплый. Анакреонда король үзенең гәүдәсе тирәсендә балкып торган һәм баш тирәли таҗ булып күтәрелгән изге радиоактив аура белән чыгып бармаган башка бер генә бәйрәм дә юк. Аңа кагылган һәркем тереләй янып бетә. Тәнкыйть минутларында король һавада бер урыннан икенче урынга күчәргә мөмкин. Бу Изге Рухы болгаусы буенча бара дип санала. Аның кулы ишарәсе буенча гыйбадәтханәләр энҗе яктысы белән яктыртыла. Без аның карамагына тапшырган гади трюкларның барысын да санап чыгарга мөмкин, әмма хәтта король өчен бу трюкларны үтәүче дин әһелләре дә аларга ышаналар.
- Начар, - диде Сермак, иренен тешләп.
- Минем Шәһәр паркы фонтаннары белән елыйсым килә, - дип образлы һәм гадел итеп әйтте Борт, - без күрә алган мөмкинлек турында уйлаганда. Вәзгыятьне моннан 30 ел элек, Хардин Анакреоннан Нигезләүне коткаргач, алыгыз. Анакреонлылар иске Империянең җимерелүен аңламый. Алар үз эшләре белән шөгыльләнделәр, хәтта барлык коммуникацияләр дә өзелгәч һәм хәзерге король Анакреонның пират-бабае тәхеткә утыргач та, Империянең капут булуын ахыргача аңламадылар.
Императорның кыюлыгы җиткән булса, ул үз хәлен торгызыр иде, анда нибары ике хәрби крейсерны гына җибәргән булыр иде. Һәм, һичшиксез, ил эчендә дә император ярдәмен табар иде. Без дә, без дә шуны ук эшли ала идек, ләкин юк. Хардин монархка баш иде. Шәхсән мин моны аңламыйм. Ни өчен? Ни өчен? Нигә?..
- Я, - дип сүзгә кушылды Джеймс Орси, - Вересов нинди ясый? Кайчандыр ул бит Партиянең иң актив тарафдарларының берсе иде. Нәрсә белән шөгыльләнә ул анда? Ходаем, ул да сукыр микәнни?
- Мин белмим, - диде Борт кырыс кына. - Ул алар өчен Баш рухани. Аңлавымча, ул каһиннарның киңәшләре һәм күрсәтмәләре белән генә чикләнеп, берни дә эшләми. Баш рухани, шайтан алгыры, баш рухани!
Тынлык урнашты, һәм бөтен карашлар Сермакка текәлделәр. Партиянең яшь лидеры нервланып тырнакларын кимерде, аннары кычкырып әйтте:
- Яхшы түгел. Монда нидер дөрес түгел. Ул үз әңгәмәдәшләренә чиратлашып карады һәм тагын да тизрәк өстәде:
- Димәк, Хардин акылсыз?
- Шуңа охшаган, - диде Борт иңбашларын җыерып.
- Беркайчан да! Боларның барысында да нәрсәдер бар. Үзеңнең бугазыңны шулай җентекләп һәм туктаусыз кисү өчен акылсыз кеше булырга кирәк. Ә Хардин җүләр түгел, мин аны алай дип санамыйм. Бер яктан, ил эчендә төрле тәртипсезлекләр мөмкинлеген булдырмый торган дин оештыру, икенче яктан, Анакреонны иң камил корал белән коралландыру. Мин моны аңламыйм.
- Монда нәрсәдер дөрес түгел дип танырга әзермен, - диде Борт, - ләкин фактлар фактлар булып кала. Тагын нәрсә уйларга кала?
- Бу бары тик хыянәт. - Вальто, нервланып: - Алар аңа түләделәр.
Сермак сабырсызланып башын чайкады.
- Мин моны да уйламыйм. Нормаль булмаган, мәгънәсез нәрсәдер була. Әйт әле, Борт, син Иске империя крейсеры турында берәр нәрсә ишеттең, аны Нигезләү Анакреон флоты өчен төзекләндерергә һәм тулы хәрби әзерлеккә китерергә тиеш?
- Сугышчан крейсергамы?
- Иске империя крейсерында.
- Юк, ишетмәдем. Ләкин бу берни дә аңлатмый. Анда космонавтлар изге дини урыннар дип санала, халык аларны карарга тиеш түгел. Беркем дә беркайчан да хәрби крейсер турында сөйләшүләр алып бармый.
- Ләкин безгә имеш-мимешләр килеп җитте... Безнең партиянең кайбер әгъзалары бу уңайдан Советта үз фикерләрен әйттеләр. Хардин бернәрсәне дә кире кагарга уйламады. Аның вәкиле имеш-мимешләр төрлечә йөри дип белдергән, ләкин берни дә аңлатырга уйламаган. Шуның белән бетте дә. Бу ниндидер әһәмияткә ия булырга мөмкинме?
- Башкалар шикелле үк, - дип җавап кайтарды Борт. - Әгәр бу дөрес булса, бу - абсолют акылсызлык. Хәер, калганнардан артык булмаса да.
- Минемчә, - диде Орси, - Хардинның бернинди яшерен коралы юк. Бу гади...
- Әйе, - диде Сермак, ачуланып. - Кирәкле моментта сикереп чыгып, Венусны һуштан яздырырлык тартмадагы шундый сызык. Нигезләү үз-үзеңне шартлату җиңелрәк, ниндидер яшерен коралга исәп тотуга караганда, газапланмас өчен.
- Ярый, алайса,- диде Орси ашыкмыйча гына, әңгәмәнең темасын үзгәртеп. - Алайса, сорау куярбыз: күпме вакыт калды әле?
- Сорау нәрсә кирәк! Ләкин миннән җавап көтмәгез. Анакреондагы матбугат, гомумән, беркайчан да Нигезләү турында искә төшерми. Газеталарда хәзер алдагы бәйрәм турында мәкаләләр күп, шуннан артык бернәрсә дә юк. Киләсе атнада Лепольд балигъ булачак.
- Ул чагында безнең запаста тагын берничә ай бар.
Вальто бөтен кич буена беренче тапкыр елмайды.
- Бу безгә тагын бераз түзәргә мөмкинлек бирә...
You have read 1 text from Tatar literature.
Next - Нигезләү - 07
  • Parts
  • Нигезләү - 01
    Total number of words is 4158
    Total number of unique words is 1909
    35.9 of words are in the 2000 most common words
    49.4 of words are in the 5000 most common words
    57.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 02
    Total number of words is 4210
    Total number of unique words is 1787
    37.5 of words are in the 2000 most common words
    50.9 of words are in the 5000 most common words
    58.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 03
    Total number of words is 4276
    Total number of unique words is 1809
    35.5 of words are in the 2000 most common words
    50.4 of words are in the 5000 most common words
    57.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 04
    Total number of words is 4299
    Total number of unique words is 1799
    36.8 of words are in the 2000 most common words
    51.7 of words are in the 5000 most common words
    59.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 05
    Total number of words is 4305
    Total number of unique words is 1885
    36.6 of words are in the 2000 most common words
    51.1 of words are in the 5000 most common words
    58.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 06
    Total number of words is 4421
    Total number of unique words is 1795
    38.3 of words are in the 2000 most common words
    52.6 of words are in the 5000 most common words
    60.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 07
    Total number of words is 4279
    Total number of unique words is 1894
    35.9 of words are in the 2000 most common words
    50.0 of words are in the 5000 most common words
    58.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 08
    Total number of words is 4261
    Total number of unique words is 1929
    35.5 of words are in the 2000 most common words
    50.4 of words are in the 5000 most common words
    58.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 09
    Total number of words is 4386
    Total number of unique words is 1845
    36.2 of words are in the 2000 most common words
    51.0 of words are in the 5000 most common words
    58.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 10
    Total number of words is 4302
    Total number of unique words is 1894
    36.8 of words are in the 2000 most common words
    51.6 of words are in the 5000 most common words
    59.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 11
    Total number of words is 4353
    Total number of unique words is 1903
    36.9 of words are in the 2000 most common words
    50.4 of words are in the 5000 most common words
    57.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 12
    Total number of words is 4360
    Total number of unique words is 1867
    35.1 of words are in the 2000 most common words
    51.0 of words are in the 5000 most common words
    58.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 13
    Total number of words is 4272
    Total number of unique words is 1911
    34.4 of words are in the 2000 most common words
    49.1 of words are in the 5000 most common words
    55.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Нигезләү - 14
    Total number of words is 89
    Total number of unique words is 77
    29.7 of words are in the 2000 most common words
    41.1 of words are in the 5000 most common words
    44.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.