Spaens Heydinnetie - 3

Hier by koomt dat ick sie haer oogen in-gesoncken,
Maer vierigh even-wel, gelijck als helle voncken,
Haer pols geweldigh ras, haer water bijster root. 275
Hoe? kan dit anders zijn als enckel minne-noot?
Voor my ick stel het vast. ghy mooght het overleggen,
V dochter even-selfs sal u de waerheyt seggen,
Soo ghy haer recht bevraeght; want, na haer saken staen,
De noot die roept om hulp, daer is geen veynsen aen. 280
De doctor laet de spijt, na deze woorden, varen,
En prijst het rijp verstant in soo onrijpe jaren;
Soo dat hij naderhant* haer niet als eer bewees,
En met een vollen mont* haer snege vonden prees.
Of nu het listigh* dier yet van den handel* wiste. 285
Dan of het na de kunst en schijn van reden* giste,
En stel ick niet te vast; doch hoe het immer was,
De vrijster kreegh een man, en hare koorts genas.
Soo haest de jonge maeght haer vont te zijn genesen,
Soo wou sy metter daet beleeft* en danckbaer wesen, 290
Sy let* hoe 't heydens* volck gansch sober is gekleet,
En 't is haer teere jeught een innigh herten-leet.
Sy sprack haer moeder aen: Van yemant gunst ontfangen
Doet stracx een billick* hert met alle vlijt verlangen
Om weder-gunst te doen. Vrou moeder, 't is bekent 295
In wat een drouven stant mijn ziele was belent*;
Nu ben ick (Gode lof) gesont in al de leden,
Ghy toont* een danckbaer hert, dat leert de wijse reden;
Dit heir is wonder naeckt, ghy kleet het schamel rot,
Dat sal haer dienstigh zijn, en lief aen onsen God. 300
Voor al en dient by ons de vrijster niet vergeten
Die u van mijn verdriet de gronden leerde weten.
Indien ick yet vermagh, soo weest toch hier beleeft*;
Al wie den naeckten kleet ontfanght meer als hy geeft.
De moeder wederom: Dit zijn gansch rouwe menschen, 305
Die om geen prachtigh kleet, en min om rijckdom wenschen;
Sy dwalen evenstaegh*, dat is haer oude wet*,
Het gelt dient haer tot last, een kleet maer tot belet*.
Dus schoon ick haer een kleet wou om de leden hangen,
Ick houdet voor gewis men soudet niet ontfangen. 310
Ké* moeder, seyt de maeght, ghy zijt my wat te taey*,
Ey lieve, schenckse wat al waret enckel baey*.
Laet haer doch uwe gunst om mijnen t'wil [31] verwerven,
En laet my des te min wanneer ghy koomt te sterven;
De moeder lougher om, en prees de goede ziel, 315
Maer soo dat van de gift of niet of weynigh viel.*
Als yemant naer een quael bekoomt syn vorigh wesen,
En dat een jonge wulp van krevel* is genesen,
En dat een schippers gast sigh op het drooge siet,
Dan smelt een danckbaer hert wel* licht tot enckel niet*. 320
Giralde lijckewel*, nu onder echte wetten,*
Beschonck het geestigh dier met hondert pistoletten,
Een bruyt-stuck* voor den dienst. Daer lough het gierigh* wijf,
En vont in dit verhael een aerdigh tijt-verdrijf.*
Dit maeckt de jonge maeght vermaert in alle steden, 325
Mits* sy de vrijsters kent tot in haer diepste leden,
En 't bracht aen 't gansche rot geen kleyne baten in;
Want daer Constançe quam daer wasset al gewin.
Maiombe die sigh liet haer beste-moeder* noemen,
En laet geen vreemde mans ontrent haer nichte* komen, 330
Sy neemt haer evenstaegh met al de sinnen waer,
En waer de bende reyst, sy slaept benevens haer.
Daer was ontrent Madril een buyten-hof te vinden,
Bevrijt met boom-gewas van alle sture* winden,
Hier viel om desen tijt een openbare* feest, 335
En daer bewees de maeght haer uytgelesen geest.
Daer is een prijs geset voor die met aerdigh* singen,
Daer is een prijs geset voor die met luchtigh springen
Sou sweven boven al; en 't is de snege* maeght
Die aen het nieusgier volck in beyde meest behaeght. 340
De knopjens* van yvoir die aen haer vingers waren; [32]
Gaen boven alle spel en boven alle snaren;
Want alss' haer soete stem en rasse vingers roert,
Soo wort al wie het hoort door lusten om-gevoert*.
'T en is door geen gespreck* de menschen uyt te leggen, 345
'T en is (na mijn begrijp) met woorden niet te seggen,
Wat schoonheyt al vermagh. De kunst is liefgetal*,
Maer koomter schoonheyt by soo gaetse boven al.
Daer was om desen tijt een ridder in den velde,
Die meest* het kleyne wilt met snege bracken quelde*: 350
En t'wijl hy in de jacht sigh al te besigh hout,
Soo raeckt hy buyten spoor te dolen in het wout.
Hy weet geen jagers meer, hy weet geen snelle winden*,
Hy weet in al* het bosch syn pagjen* [33] niet te vinden:
Maer t'wijl hy eensaem dwaelt, verneemt hy nevens hem 355
Een wonder soeten galm, een onbekende stem.
Hy staet een weynigh stil tot by* hem is vernomen
Van waer het soet geluyt tot hem was af te komen [34],
En daer op trat hy voort, en met een stillen gangh
Soo quam hy in het dal van waer men hoort den sangh. 360
En mits* hy tot de plaets nu dichte quam genaken,
Soo gaet hy door het loof een open ruymte maken,
Ten eynd' hy mochte sien wie in het naeste gras*
Soo wonder aengenaem van sangh en stemme was.
Twee vrijsters aen den bergh die pluckten versche rosen, 365
Die sy tot haer vermaeck uyt al de velden kosen,
En wat ter zijden af, ontrent een groenen bocht*,
Daer sat een jonger maeght die rose-kransen vlocht.
Een wijf van vreemt gelaet*, geseten aender heyden*,
Dat quam* (gelijck het scheen) het jonge rot geleyden; 370
En schoon sy mede pluckt, of rosen over-draeght,
Soo heeftse staegh het oogh ontrent de jonge maeght.
En t'wijl men besigh is ontrent de versche bloemen,
Vernam* Don Ian het volck dat wy heydinnen noemen,
En siet de jonge spruyt die in het groene sat 375
Heeft op den staenden voet hem door het oir gevat*,
Hem door het oogh verruckt. hy siet haer geestigh* wesen,
En hoort haer soete stem, en heeftet bey gepresen.
En t'wijl hy staet en dut* en op de vrijster siet,
Soo hief sy weder aen, en songh een ander liet. 380

Schoon bloem-gewas, en edel kruyt 381
Van 's hemels dau gevoet,
En al wat uyter aerden spruyt,
Ghy wort van my gegroet.
Ick koom hier aen der heyden gaen,
Daer souck ick mijn vermaeck,
Ick gae op u mijn oogen slaen,
En 't schijnt dat ick ontwaeck*.
Ick sie mijn beelt in uwe jeught, 389
Dat my eerst heden blijckt.
Ick schep mijn lust uyt uwe vreught,
Vermits ghy my gelijckt.
V schoone verw en frissche glans
Verçiert het gansche velt.
En, naar het seggen van de mans,
Ben ick oock soo gestelt.
Maer daer is noch een ander stuck, 397
Dat med' ons beyde raeckt;
Dat is dat ramp en ongeluck
Gansch licht tot ons genaeckt.
Besiet hoe ras een bloemtje sterft,
En plat ter aerden sijght:
Besiet hoe licht syn glans verderft,
En dorre plecken krijght.
Besiet hoe dat een frissche roos, 405
(Ick meyn een jonge maeght)
Een die men onder duysent koos,
En al de jeught behaeght,
Besiet hoe licht een schoone blom
Verliest haer eersten glans;
Schoon sy was lief en wellekom
By alle jonge mans.
Wel roosjens, çiersels van het velt, 413
Kan dit alsoo geschien?
En ist met u alsoo gestelt,
Soo dienter in versien.
Maer segh wat kan u beter zijn,
Als datje wort gepluckt?
Niet door een bock of gortigh* swijn,
Om soo te zijn verdruckt.*
Maer om te zijn een hupsche* kroon, 421
Ter eeren van de jeught.
Vw plucker tot een soete loon,
En tot een stage vreught.
En of u tijt is wonder kort,
Maeckt daerom geen getreur;
Want schoon een frissche roos verdort,
Sy hout een soeten geur.
Wel nu wy staen in eenen graet*, 429
O çiersel van het wout,
Koom geef my doch van uwen raet
Die ghy voor sekerst' hout.
Moet oock mijn bloemtje t'syner tijt
Van yemant zijn gepluckt ?
PAN. Iae, vryster, soojet weerdigh zijt,
En soo het u geluckt.*
Daer zijnder niet dan al te veel 437
Die staegh ten toone staen,
Sy bieden ons een groene steel,
Maer niemant wilder aen.
Daer sweeft haer blat dan met den wint,
Als stof gemeenlick doet.*
Ach 't bloemtje dat geen plucker vint,
Dat treet men met den voet.
PRETOISE. Wel hoe! wat koomt hier voor geluyt 445
Geresen uit het wout?
My dunckt hier sit een slimme* guyt
Gedoken in het hout.
Het mocht wel zijn de bocx-voet Pan,*
Die woont hier in het groen.
Dat is van outs de rechte man
Om vrijsters leet te doen.
Wel lincker* wie ghy wesen meught, 453
Ick bid u weest gerust.
Mijn bloem, mijn roem, mijn teere jeught
Is niet voor uwen lust.
Ick wachte voor mijn beste pant,
Tot troost van mijn verdriet,
Ick wachte vry een weerder hant;
Maer u en wacht ick niet.

Terwijl hem* dit gebeurt met wonder groot vernougen, 461
Soo koomt de nachtegael sigh by de vrijster vougen,
En queelt daer uyte borst met soo een bly geschal,
Dat haer* vermenghde stem verheught het gansche dal.
De ridder onderdies gevoelt syn geest beroeren, 465
Terwijl hy op de maeght alleen heeft sitten loeren*.
Wel of dit heydens* kint (seyt hy met vollen mont)
Eens op syn hoofs gekleet voor ons ten toone stont,
Waer* sou haer schoonheyt gaen? van soo een aerdigh wesen*
En is (gelijck ick meyn) in geenen tijt gelesen. 470
Hier op soo treet hy toe, en geeft* hem by de maeght,
Die hy na syn gevolgh en na de jagers vraeght.
Sy, met een heus gelaet, seyt geensins yet te weten
Waer syn geselschap is; maer daer te zijn geseten
Ten eynde sy een krans van groene kruyden vlocht, 475
Die haer dan op het feest tot çiersel dienen mocht.
Maiombe die alreeds den ridder had vernomen,
Begon van stonden aen voor hare nicht te schromen,
En maeckt* haer daer ontrent, op datse mocht verstaen
Wat haer de ridder seyt, en hoe de saken gaen. 480
Constançe was begaeft met soo een aerdigh wesen
Dat niemant haer gelaet genough en heeft gepresen,
Daer vloeyt uyt haren mont soo aengenamen lagh,
Dat sy de gunste won van die haer maer en sagh.
Haer zeden zijn beleeft, haer reden wel gebonden*, 485
Haer spraeck is enckel geest en niet als soete vonden;*
In 't korte, watse doet en watse neemt ter hant,
Dat toont een goeden aert en ongemeen verstant.
De ridder onderdies ontstelt* door heete voncken,
Heeft op dien eygen stont het soet vergif gedroncken; 490
En daerom als hy wist wie dat Maiombe was,
Soo is hy nevens haer gesegen* in het gras:
Soo is hy met het wijf in veelderhande reden,
En met Constançe selfs in langh gespreck getreden;
Ten lesten berst hy uyt: V schoonheyt, geestigh dier, 495
Verweckt in mijn gemoet een wonder selsaem vier.
Ick wou, indien ick mocht, u trouwe dienaer wesen,
En soo u dat beviel, soo waer ick haest* genesen,
Soo waer ick metter daet een gansch geluckigh mensch,
En had door uwe gunst mijn vollen herten-wensch. 500
Het woort is nau geseyt, de soete Pretiose
Die kreegh hier op een blos gelijck een versche rose,
Haer gramschap en met een haer schaemte zijn vermenght,
Als haer beroert gemoet hem dus syn antwoort brenght:
Heer ridder (naer ick hoor) ghy zijt vol hoofsche* treken, 505
En hebt (naer ick vermoe) meer vrijsters uyt-gestreken*;
Ick weet (als ghy een maeght om hare schoonheyt vleyt)
Ick wetet, lieve vrient, al wattet is [35] geseyt.
Ick weet dat eens de vos bedroogh den slechten* raven,
Als hy na spijse socht om hem te mogen laven*; 510
De raef had lecker aes en drough het in den beck,
Dit sagh de loose vos, en speeld' hem desen treck:
Hy seyt hem, Aerdigh dier dat geestigh weet te singen,
En zijt van outs geleert* in alle soete dingen,
Ey schenckt ons nu een reys een deuntjen na de kunst, 515
Dat sal ons heden zijn een teycken uwer gunst.
De raef, eylaes verlockt met dese troutel-reden*,
Die vought sigh om te doen gelijck hy was gebeden;
En mits* dat hy den beek tot singen open stelt,
Soo viel het lecker aes te midden op het velt. 520
Dat greep de slimme vos, en sonder langh te beyden
Begaf hy metten roof sigh midden opder heyden,
Daer at en lough het dier, en al met vollen mont,
Terwijl de malle* raef bedrouft en eensaem* stont.
Ick ken (al ben ick jongh) den aert van 't listigh prijsen, 525
En weet wat ongemack hier uyt sou mogen rijsen,
Ick weet het watje soeckt, als ghy my gunste biet;
Maer schoon ghy zijt de vos, ick ben de rave niet.
Ick ben een heydens kint veracht van alle menschen,
Hoe kan u hoogh gemoet om mijn geselschap wenschen, 530
Als slechts op desen gront, ten eynd' u geyle lust
Tot oneer mijner jeught eens mochte zijn geblust?
Maer neen, gelooftet vry, geen man sal my belesen,
Dat ick in geyle lust hem sal ten dienste wesen.
Acht my voor die ghy wilt, en dat ick wesen magh, 535
Ick ben een vyandin van alle vuyl bejagh.*
Dat sal ick eeuwigh zijn. wel gaet dan elders jagen,
Voor u en is geen kans mijn eere wech te dragen;
Weet datter onder 't volck dat ghy voor heydens groet*
Noch is een reyne ziel en onbevleckt gemoet. 540
Ghy dan, nadien ghy zijt genegen om te jocken*,
Gaet naer het dertel hof, en streelt de sijde rocken*,
Soeckt daer bequame* stof voor u ongure* vreught,
En laet my 't edel pant van mijne reyne jeught.*
Als 't wijf op desen toon de vrijster hoorde spreken, 545
Heeft sy haer peck-swart hair een weynigh op-gestreken,
Als bly van dit gespreck. Ey, seytse, lieve vrient,
Hier is geen lichte koy die hoofsche linckers* dient.
De joncker als verbaest* van soo gestrenge woorden,
Die hem als door het oir tot in het herte boorden, 550
Sagh op het fier gelaet van soo een jeughdigh dier,
En voelt te meer de kracht van syn inwendigh vier.
En naer hy sonder spraeck een weynigh heeft geseten,
Soo laet hij syn besluyt de strenge vrijster weten,
En dat op desen voet; hy treckt van syner hant 555
Een ringh, een rijck juweel, een hellen diamant.
En seyt haer: Schoone maeght, ick sweere by mijn leven,
En by het ridderschap my van den prins gegeven,
Ick sweere by het pant dat ghy voor oogen siet,
Dat u mijn trouwe ziel oprechte liefde biet. 560
'K en wil u, schoone blom, niet als een by-sit houwen,
Ick wil u na den aert* van onse wetten trouwen,
En tot een vast gemerck*, siet daer één eeuwigh pant,
Draeght dat tot mijnder eer aen uwe rechterhant.
Te midden in het woort soo biet hy Pretiose 565
Een schoonen diamant. Sy, na een lange pose
Het stuck in haer gemoet te hebben overdacht,
Heeft dus, met heus gelaet*, haer antwoort ingebracht:
Wel joncker, na my dunckt, ghy schijnt het stuck te meenen,
Maer ghy sult uwen staet* in my te seer verkleenen; 570
Ghy daerom letter op, eer dat ghy vorder gaet,
Hier dient niet in* gegaen als met besetten* raet.
Maer noch al boven dat, soo magh ick niet vergeten
Dat u in dit geval is dienstigh om te weten,
En dat ick noodigh acht voor al te zijn gedaen, 575
Eer dat wy tot besluyt in desen handel* gaen*.
Ghy moest twee jaren langh in ons geselschap leven,
En u aen onse wet ten vollen over-geven:
Ghy moest benevens* ons gaen dolen achter* lant,
By wijlen sonder gelt en sonder eenigh pant*: 580
Ghy moest u machtigh goet en uwe groote staten,
Ghy moest u prachtigh kleet geheelick achter laten,
Ghy moest in volle daet, en niet in loosen schijn,
Een spot, gelijck als wy, van al de werelt zijn;
En dit al, goede vrient, om wel te mogen* letten, 585
Of nut en dienstigh is u sin op my te setten,
En med' aen d'ander zy, of my oock dienen sou
Met u dit vry gemoet* te binden aen de trou.
Siet dit is ons gebruyck, ick spreke sonder veysen*,
Ghy, soo het u belieft, gaet op de sake peysen; 590
Dit moet de preuve* [36] zijn van uwe liefde, vrient,
Of anders stelt het vast, dat ghy my niet en dient*.
Soo haest de ridder hoort het slot van dese reden,
Hem rilt een koude schrick door al de gansche leden.
Dies seyt hy: Dit ontwerp dat ghy hebt voort-gebracht, 595
Gaet verde*, soete maeght, en dient te zijn bedacht.
Ick wil met rijp beraet het stuck gaen overleggen,
En u in ronde tael mijn antwoort komen seggen,
En dat te deser plaets, en in dit eygen dal,
Soo haest de gulde son hier weder schijnen sal. 600
Daer mede breeckt hy af; vermits hy had vernomen,
Dat boven van den bergh syn jagers neder komen;
Die wenckt hy metter hant; soo dat het gansche rot
Met hem koomt af-gedaelt tot aen syn vaders slot.
Hier treet de ridder in, en, schoon dat al de knechten 605
Zijn besigh op een ry de schotels aen te rechten,
Hy des al niet-te-min onthout hem van den dis,
Vermits hy, soo het schijnt, geheel onlustigh is.
Hy sluyt syn kamer toe, en gaet een wijle treden,
Hy spreekt tot syn gemoet, en al in losse* reden, 610
En dus, en weder soo, al sonder vast besluyt,
En berst noch op het lest in dese woorden uyt:
Eylaes! wat gaet my aen* aldus te liggen mallen*,
En op soo lagen plaets mijn oogh te laten vallen,
Mijn oogh, mijn dertel oogh, mijn ongetoomde lust, 615
Die niet aen dese kant en dient te zijn geblust?
Sal ick mijn edel huys, mijn staet, en eere laten,
En met soo vuylen hoop gaen loopen achter straten*,
Gaen loopen door het rijck, en menigh ander lant,
Alleen maer uyt een tocht van geyle minne-brant? 620
Sal ick, een Christen mensch, tot heydens my begeven,
En leyden nevens haer een rou en beestigh leven?
Sal ick een macker zijn van desen vuylen hoop,
Een smaet van onsen God, en van den reynen doop?
Sal ick mijn naeste bloet tot mijnen* haet verwecken, 625
En door het gansche rijck mijn voorstel* doen begecken?
Sal ick de schande doen aen mijn vermaerde stam,
Dat ick een heydens wijf in mijn geselschap* nam?
Dat ick, als tot een spijt* van alle Christen-vrouwen,
Met soo een vuyl gebroet genegen ben te trouwen? 630
Neen neen, ô hoogh gemoet, en doetet nimmermeer,
Let op uws vaders huys en op u eygen eer.
Ghy houft voor u geen wijf by dit gespuys te soecken,
En maken dat het volck u trouwen sal vervloecken.
Hier in dees rijcke stadt en in dit machtigh hof, 635
Daer is tot u gerief al vry bequamer stof.
Indien ghy zijt gepast* met wel-gemaeckte leden,
Koomt, als het u bevalt, maer uyt u huys getreden,
Daer woont de schoonheyt selfs, en dat in groot getal,
Daer u naeu-keurigh* hert vernougen vinden sal. 640
Indien ghy zijt vermaeckt* met wel en net te spreken,
En dat oock evenselfs en sal u niet ontbreken.
Indien ghy gelt begeert, of anders machtigh goet,
Ghy vindt het even daer, en dan oock edel bloet;
Ghy vintet altemael, en watter is te wenschen, 645
Treckt maer u grilligh* oogh van dees ongure menschen,
Gaet kiest dat u betaemt, en trout met uws gelijck;
Ghy vint tot u gerief het gansche koninghrijck.
Maer wat magh ick, och arm! mijn jonge sinnen quellen,
En mijn ellendigh hert in dese prangen* stellen? 650
Ick sie het klaer genough wat dienstigh is gedaen,
Maer wie kan in de jeught syn tochten wederstaen?
Ick prijse reyne tucht en alle goede zeden,
Maer ick en kan de lust niet buygen na de reden:
Al ben ick met de jeught gedurigh in geschil, 655
Ick worde wech-geruckt oock daer ick niet en wil.*
Ick word', eylaes! vervoert*, en schoon ick wil het weren,
Ick rake buyten spoor oock tegen mijn begeren.
Het vleesch is wonder sterck, en 't is een deftigh* man,
Die hier het velt behout en meester blijven kan. 660
Ick gae dan wederom, ô schoone Pretiose,
Mijn hert vermagh het niet dat ick een ander kose;
Ick ben in dat gepeys te verre wech geleyt,
Ick hael het weder in* al wat ick heb geseyt.
Soo haest u geestigh oogh, u soet en aardigh wesen 665
Koomt als een helle son in mijnen geest geresen,
En dat ick sie den glans van u beleeft* gelaet,
Dan isset sonder kracht al wat u tegen gaet.
Geen mensch kan immermeer in desen my beschamen,
Als of soo slechten maeght my niet en sou betamen, 670
En dat mijn grilligh hert hier sonder reden malt,
Vermits mijn rouwe* jeught hier in te lage valt.*
Ey draeyt doch eens het oogh, en siet na d'oude jaren,*
Het stuck dat sal gewis sigh anders openbaren;
Wat isser doen ter tijt, wat isser al bedocht, 675
Om by een geestigh dier te vinden dat men socht?
Iupijn, wel eer geseyt de grootste van de goden,
Is uyt syn hoogen troon tot in het wout gevloden,
En heeft daer aen-gedaen het wesen van een stier,
Of van een wilde swaen, of ander selsaem dier. 680
Heeft niet Alcmenaes soon,* die monsters had verwonnen,
Den spin-rock aen-geveert, en als een wijf gesponnen,
En vry al meer gedaen dat noyt een deftigh man,
Bezijden dit geval, ter eeren duyden* kan?
Hoe menigh edel vorst, een kroon gewoon te dragen, 685
Is inder haest verruckt* door heete minne-vlagen,
Niet door een hoofsche maeght, of groote koningin,
Maer, ick en weet niet hoe, een sloir* een harderin?
Daer is, men weet niet wat, in onsen geest verholen,
En doet al menighmael de wijste lieden dolen, 690
Het brenght hen in den geest een aengename pijn,
En seyt: Dat Gode vought* wien kan het schande zijn?
Soo haest het groote licht de sterren heeft verdreven,
Soo gaet de jongelingh sigh op den wegh begeven,
Hy vint het oude wijf, hy vint de jonge meyt 695
Ter plaetse daerse bleef en daer het was geseyt.
Hy viel, terwijl hy gaet, in veelderley gedachten,
Die hem syns vaders huys vry hooger deden achten,
Die hem van nieuwen aen gaen brengen in den sin,
Syn vremde dweepery en noyt bekende* min. 700
Dies valt hy in beraet, of hy sal weder keeren,
Dan of hy syn gemoet sal laten overheeren;
En, siet, de reden wan, de vremde liefde weeck,
En, soo het schijnen mocht, syn eerste lust besweeck.
Maer juyst in dit gepeys doen sagh hy Pretiose, 705
En* scheen in haer gelaet gelijck de versche rose,
Oock* schoonder alsse plagh. Dies als hy nader quam,
Soo wert van desen roock terstont een helle vlam.*
Iuyst soo gelijck een keers te voren eens ontsteken,
Waer van dien eygen stont het leven is geweken, 710
Indiense maer een reys genaeckt een hellen brant,
Is op den staenden voet in haren eersten stant:
Soo vaert de jongelingh. Hy koomt tot haer getreden,
Hy seyt haer: Weerde maeght, ick schenck u dese leden,
Ick ben bereyt te doen wat ghy bevelen sult, 715
En watter komen magh te dragen met gedult.
Ick ben van nu bereyt u wijsen* aen te vangen,
Laet my terstont een kleet van u geselschap langen*;
Ick sal om uwen t'wil [37] met blijdschap onderstaen
Dat nimmer edelman of ridder heeft gedaen. 720
Dit seyt hy, en terstont began hy uyt te trecken
Al wat syn edel lijf voor desen plagh te decken;
Soo dat hy eer* een uyr daer op den velde state
In als* soo toe-gerust gelijck een heyden gaet.
Stracx koomt het gansche rot den man bewellekomen, 725
En hy wort onder hen als broeder aen-genomen;
Daer wort syn hooft gewiet* te midden in de schaer,
Maer al met naer* geheym en wonder vremt gebaer.
De naem die hem wel eer was in den doop gegeven,
Om als een Christen-mensch voortaen te mogen leven, 730
Wort by* hem voor het volck ten vollen af-geleyt,
Soo dat hy nu voortaen Andreas wort geseyt.*
Een met een grijsen kop die quam tot hem getreden,
En biet hem veel gelucx, en seyt hem dese reden:
Ghy, die als nieuwelingh in ons geselschap treet, 735
'T is nut dat ghy den gront* van onse rechten weet.
Ick dan, een opper-hooft van onse med'gesellen,
Wil voor u klouck verstant ons wetten open stellen.
Voor eerst en heeft ons volck geendingh voor hun alleen,
Wat yder wint of vint dat is voor ons gemeen. 740
De vrouwen neem ick uyt*; die mogen na de wetten
Haer bedde nimmermeer in eenigh deel besmetten.
Want als haer eenigh wijf hier in te buyten gaet,
Dat wort van stonden aen gelevert aan den Raet,
En die laet overluyt terstont het vonnis lesen, 745
Dat sy onweerdigh is op aerden meer te wesen.
Dies houft men beul, noch galgh, noch sweert, noch engen strop,
De jonghste van den hoop die breeckt* haer flucx den kop.
Men tijght ons dieften op*, en wonder slimme* streken,
Maer 't is niet wel geseyt, men moeste sachter spreken; 750
Wy stellen overal gemeenschap in het goet,
En nemen ons behouf van rijcken overvloet.*
Wy zijn gelijck een spoor* van haveloose* menschen,
En krijgen even soo* al wat wy konnen wenschen.
Want die op syn bedrijf* niet vlijtigh toe en siet, 755
Wanneer hy weder koomt, soo vint hy dickmael niet.
Ons tuygh wort noyt gerooft. 't is qualick yet te stelen,
Wanneer den huys-weert selfs die rolle weet te spelen;
Al knaeght de grage* slangh al vry een lange wijl
Voor haer en is geen aes te krijgen van de vijl. 760
Wy leeren alle daegh de gront om wel te leven,
En wat men aen den buyck of rugh behoort te geven,*
Wy hebben inder daet nu menighmael beprouft,*
Hoe weynigh dat het lijf tot noodigh voedsel houft.
Het is een groot gemack, bekent aen weynigh menschen, 765
Niet* in dit aerdsche dal te vreesen of te wenschen:
Wy vinden dat men eerst dan onbekommert leeft,
Wanneer men niet en soeckt, oock als men niet en heeft.
Dies zijn wy niet besorght* om goet by een te rapen,
Maer konnen onverlet en sonder vreese slapen. 770
Wy spitten nimmermeer, wy kennen geenen plough,
En des al niet-te-min wy vinden broots genough.
Wy preesen noyt een mensch die na den rijckdom snelde,
Wy leven van den dau, als bloemen op den velde.
Ons ziel is niet beducht om geit of machtigh goet, 775
Wy rapen onsen kost gelijck een vogel doet.
Wy plucken sonder gelt de vruchten van de boomen,
Wy trecken sonder kost* de vissen uyt de stroomen,
Wy krijgen wilts genough en vogels uyt het wout,
De keyen geven vier, en al de bossen hout. 780
Ons huysraet meestendeel bestaet in snelle bogen.
Wy koken daer het valt*, wy slapen daer wy mogen*;
En schoon het niet en gaet gelijck het yder lust,
Wy des al niet-te-min wy stellen ons gerust.
Wy konnen noorden wint, en alle sure* vlagen, 785
Wy konnen harden vorst, oock sonder hinder dragen;
Soo dat ons gansche lijf geen koud' of hit en kent.
Soo veel vermagh de tijt en daer men toe gewent.
Schoon dat het gansche rijck wou krijgh en oorloogh [38] voeren,
'T en sal ons even-wel de sinnen niet beroeren. 790
Want schoon of dese wint, en die verliest den slagh,
Het gaet ons even-wel gelijck het eertijts plagh.
Wy staen noyt vrouger op om eenigh heer te groeten,*
Of dat* wy door de stadt een prins geleyden moeten,
Wy streelen* niet een mensch, oock niet den grootsten vorst, 795
Dat is maer voor het volck dat na den eer-sucht dorst.
Ons geest is nimmermeer gequelt met hooge saken,
Om ons door al het lant een grooten naem te maken,
Of ons de werelt prijst, of ons de werelt laeckt,
Wy zyn als buyten schoots en werden niet geraeckt. 800