Lidewyde - 04

Total number of words is 4606
Total number of unique words is 1642
41.1 of words are in the 2000 most common words
58.6 of words are in the 5000 most common words
66.8 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
iederen man het verzoek te rigten, haar zoo mogelijk te ontzien en
haar in geen geval te vertreden. Zij zag er veel te gezond en te
levenslustig uit om onder de fijne popjes gerekend te worden; en toch
zou een Parijsch fabrikant van porceleinen tafelserviezen, indien hij
haar had moeten inpakken en verzenden, zonder fout op de buitenzijde
van den lieven last voor het woord =fragile= hebben gezorgd. Doch
wanneer zij driftig werd, week die indruk plotseling naar den
achtergrond. Dan was het of zij gereed stond een fier en ongeduldig
paard te bestijgen, en met hare kleine vuist een zwaard te omklemmen
of eene banier omhoog te heffen, en voort te rennen naar den top van
een heuvel, en bevelen te geven aan eene hare wenken verbeidende
schaar van wrekers aan haren voet. Aan eene vrouw van rijper leeftijd,
met een imposant voorkomen en een van nature gebiedenden oogopslag,
zou dergelijke geestvervoering misstaan hebben; het zou eene
buitensporigheid zijn geweest, en door die overdrijving zelve zou de
betoovering geweken zijn. Doch in Emma--zoo waar is het, dat de
hoogste schoonheid uit eene gelukkige vereeniging van tegenstrijdige
hoedanigheden bestaat, en niets daarentegen haar zoo zeer benadeelt
als zich gestadig in dezelfde rigting te bewegen en telkens haar
laatste woord te spreken,--in Emma behaagde die krijgshaftigheid omdat
zij verraste, en omdat weinig dingen ons zoo aangenaam aandoen als het
ontdekken van kracht, waar wij zwakheid, of van bezieling, waar wij
koelheid onderstelden.
De liefde is te allen tijde voor de moralisten, ook al wilden zij het
niet bekennen, de kwadratuur van den cirkel geweest; en toen Agur, de
zoon van Jake, haar even onnaspeurlijk noemde als den weg van het
schip door de zee of van den arend door de lucht, was hij opregter dan
sommige andere wijzen na hem. Men waant een voor een de redenen te
kunnen opsommen, waarom dit of dat meisje de vrouw of de bruid
geworden is van dezen of genen man; men verbeeldt zich, het kluwen in
de hand te houden, welks draad met onbedriegelijke zekerheid den weg
doet vinden in hetgeen de domme menigte eenen doolhof noemt; men
verzamelt zeker aantal feiten, eer te veel dan te weinig, leidt
daaruit de noodige gevolgtrekkingen af, en eindigt met zegevierend uit
te roepen: Ziehier een volkomen zuiver zielkundig proces; zoo is het
gegaan; het kon niet anders!--Doch wordt de zaak op den keper
beschouwd, dan blijkt die fijne zielkundige analyse weinig
diepzinniger te zijn dan het gulle volksgeloof, hetwelk de huwelijken
in den hemel laat sluiten. Aan het einde van elk onderzoek naar het
waarom der liefde staat een vraagteeken! en wie dit laatste waarom
niet opmerkt, of beweert dat het niet voorhanden is, kan zich
overtuigd houden dat hij te weinig aandacht geschonken heeft aan het
eerste.
Doch wie niet sterk is, zij slim, en wie een vraagstuk niet oplossen
kan, verschuive het. Waarom was Emma, waarom was zij niet boos
geworden, toen André dien avond hare hand gegrepen en haar bij haren
doopnaam genoemd had?... Jonge heeren, luidde in gewone omstandigheden
hare jonkvrouwelijke dogmatiek, mogten een meisje het hof niet maken
(André nu hád haar het hof gemaakt), indien zij geene positive
bedoelingen koesterden; en zij wist voorbeelden te over van meisjes
wier leven verbitterd was geworden, omdat zij op goede gronden en
niettemin te vergeefs geloofd hadden, het voorwerp van onbedriegelijke
onderscheidingen geweest te zijn. Zoo waren de vrouwen, en daar kwamen
de ongelukkige huwelijken van. Men werd teleurgesteld in de billijkste
verwachtingen, en nam dan naderhand, uit redenering of uit
baloorigheid, de hand aan van een man dien men niet liefhad. Vandaar
die kerkhoven vol bezweken huishoudsters, op wier onwaarheidlievende
grafsteenen te lezen stond dat zij echtgenooten geweest waren.
Derhalve (een vrouwelijk =atqui ergo=, want ook die zijn er!), al had
zij André niet liefgehad, zou hij, meende Emma, haar niettemin hebben
moeten vragen. Die zegepraal was volgens haar stelsel de
bescheidenste, waarmede hare jeugd, hare schoonheid, hare teederheid
vooral, zich vergenoegen kon; en indien hij niet geëindigd was, haar
een bepaald voorstel te doen, of voor het minst te laten doorschemeren
dat het plan daartoe bij hem bestaan had, zou zij die nalatigheid
kwalijk genomen en op grond daarvan den schuldige gehaat hebben. Doch
zij beminde hem, en dit was eene nieuwe en alles afdoende reden
geweest om niet toornig te worden over zijne vrijpostigheid. Haar had
niet het meest geïntrigeerd hoe zij zich houden zou, indien hij te
eeniger tijd vertrok zonder iets bijzonders tot haar gezegd te hebben,
maar hoe het haar bevallen zou, indien hij haar in tijds van zijne
bedoelingen kennis gaf. En zij had niet kunnen loochenen dat zij dit
aardig vinden zou. Het denkbeeld, mevrouw Kortenaer te worden, stuitte
haar in het minst niet tegen de borst; en met meer kennis van het
vrouwelijk gemoed, dan hij op dit oogenblik nog bezat, zou André
begrepen hebben dat zij minstens even gunstig dacht over hem als hij
over haar. Doch hierin had zij hare meerderheid getoond, dat noch hij,
noch haar vader iets van hare ware gevoelens bespeurd had en zelfs de
scherpzinnigheid harer moeder daarin bijna te kort geschoten was. Ware
André eenige maanden later, na het hem opgedragen werk voltooid te
hebben, afscheid komen nemen op Belvedere als een broederlijk vriend,
met een dier handdrukken gelijk een hartelijk man, indien hij een
liefhebber is van de jagt, somtijds ook wel aan zijn Pluto of zijne
Juno geeft, hij zou op Emma's gelaat geen zweem van teleurstelling
ontdekt hebben; zou aan niets gewaar geworden zijn, hoe diep hij haar
gegriefd had; zou te goeder trouw in den waan hebben verkeerd, dat hij
haar betrekkelijk even onverschillig was als zij hem. Zelfs nog
geruimen tijd nadat hij geleerd had Emma te kussen en door haar gekust
te worden, en hij een tweede Thomas had moeten zijn om te kunnen
twijfelen aan hare wederliefde, was het hem alsof hare genegenheid
voor hem eerst had gedagteekend van het uur, waarop hij haar gesmeekt
had zijne vrouw te willen worden. Niet dat hij zich zelven aanmerkte
als den schepper, of ook maar als den ontsteker van het vuur waarmede
zij zijne liefde beantwoordde; maar hij kende de vrouwen niet, of had
te afgezonderd geleefd en te weinig romans gelezen. Eerst later,
hoewel altijd nog vroeg genoeg,--"want geene vrouw kan te voorzigtig
zijn met hare bekentenissen,"--doorzag hij Emma's geveinsdheid en
leerde hij de kracht bewonderen van een gevoel, dat liever levend
begraven zou willen worden dan zichzelf verraden.


VIERDE HOOFDSTUK.

De dagen hunner verloving waren tot hiertoe regt genoeglijk geweest.
Hij was haar gaan voorstellen aan zijne ouders, aan den oom van
moederszijde, aan nog andere bloedverwanten en goede bekenden; en elke
dier formaliteiten had tot voorwendsel gediend voor korter of langer
afwezigheden =à deux=. De vaderlandsche zeden gedogen in dit opzigt eene
vrijheid die met veel verzoent, al zou zij een Franschman doen
meesmuilen. Mits een engagement bij ons,--en dat van André en Emma was
bestemd, om binnen het jaar te eindigen,--niet te lang duurt, is het
op één na de zonnigste tijd van iemands leven. Men geniet nog niet al
de beneficien van het getrouwd-zijn, doch des te zaliger is men in
hope; en sedert het openen van Pandora's doos weet ieder hoe oneindig
veel dit laatste zeggen wil. Voor duizenden komt een tijd dat zij zich
afvragen, of de helft niet inderdaad meer dan het geheel, en =bijna=
volkomen gelukkig te zijn niet het verste punt is waartoe een mensch
het brengen kan. Doch in de dagen der verloving is die tijd ook voor
hen nog ver verwijderd; zij weigeren te gelooven dat hij immer komen
zal, en baden zich onderwijl in de weelde van het zegevierend =à peu
près=.
Overal waar André zich met haar vertoond had, was Emma in den smaak
gevallen. Zelfs de erfoom, een gevreesd man in de familie, was
vriendelijk voor haar geweest, en omdat zij niet wist dat André van
die zijde, achter haren rug en om harentwil, eene onaangename
korrespondentie had moeten verduren, werd voor haar het genoegen
zijner voorkomendheid door niets bedorven. De wereld is minzaam voor
gelieven. Zij schenkt hun een deel derzelfde aandacht waarmede zij
novellen verslindt, en betaalt in den vorm dier hulde de pasmunt van
den tol, waarop de alles beheerschende hartstogt van oudsher aanspraak
maakt. Dezelfde vrouwen, die het woord liefde niet overluid durfden
uitspreken en zich als surrogaat daarvoor in den dagelijkschen omgang
van allerlei gefranciseerde omschrijvingen bedienden, ontvingen Emma
met eene gelukwensching in den blik en een bemoedigenden glimlach op
de lippen;--niet omdat zij niets hadden af te dingen op haar
uiterlijk, of haar toilet, of haar bruidegom, maar omdat zij een
bruidegom had. Oude vrijsters, meent gij? Neen, maar gehuwde vrouwen
van allerlei leeftijd, met deftige matronen aan de spits. Elke vrouw,
heeft Salomo kunnen zeggen, gelooft aan de mogelijkheid van een roman,
en meent, zoo vaak een geëngageerd meisje bij haar binnentreedt, een
hoofdstuk uit dat boek levend te zien verschijnen.
Doch de tijd der bezoeken en der vliegreisjes was nu voorbij; de
laatste Julijdag neigde ten ondergang, en den 1sten Augustus zou de
directie van André's maatschappij den feestelijken openingsrid doen
over den nieuwen weg en de nieuwe brug. Zijn vader was voor die
plegtigheid overgekomen, ten gevolge waarvan het gezelschap, in den
avond voor het aanbreken van den gewigtigen dag, één persoon sterker
was dan gewoonlijk. Emma en André drentelden de kleine plaats op en
neder; de twee oude heeren zaten een sigaar te rooken onder de
verandah; mevrouw schonk thee in de benedentuinkamer, wier
openstaande glazen deuren haar des zomers met de verandah één geheel
deden uitmaken. Achter Lydia, boven een breed buffet, hing het portret
van Reinier; zoodat André's vader het hoofd niet omwenden en het woord
niet rigten kon tot de gastvrouw, zonder dat telkens zijn oog op die
beeldtenis viel.
Er zwierf door de wereld een jonkheer Lodewijk Kortenaer, die
gedurende eenigen tijd op een dorp van naam ontvanger der openbare
middelen geweest was en toen wegens misbruik van vertrouwen weggejaagd
was geworden uit 's lands dienst. Volgens de eenen had die jonge man,
André's oudere broeder en de eerstgeborene uit het geslacht, na zijne
verwijdering uit Nederland dienst genomen bij het algerijnsche
vreemden-legioen; volgens anderen was hij, na met een troep
paardrijders naar Australie vertrokken te zijn en te Sydney of te
Melbourne als onder-pikeur gefungeerd te hebben, voor het laatst
aangetroffen in een hôtel te San Francisco, in Californie, waar hij
bij gebrek aan beter de betrekking van kellner waarnam. Eerst was het
gering fortuin der ouders heengegaan aan het bedekken der misdaden van
dien Lodewijk, en toen zij al hunne bezittingen voor hem opgeofferd
hadden, was hij geëindigd met ook een smet te werpen op hunnen naam.
Doch die verloren zoon was eenmaal jong en onschuldig geweest; toen
hij een kind was, had zijne moeder hem des avonds toegedekt met
dezelfde zorgvuldigheid en liefde als daarna al hare andere kinderen;
jaren achtereen had zijn vader, wanneer 's middags de klok vier uur
sloeg, hem afgehaald van de school en was keuvelend met hem naar huis
gewandeld. Ouders onthouden zulke dingen. Vraagt men hun echter,
wanneer hun kind naderhand slecht geworden is, of het waken voor een
leven, bestemd om dus te eindigen, huns inziens niet eene weemoedige
spotternij geweest is, dan is het of die vraag weerklank bij hen
vindt. De dood is beter dan het leven, denken zij dikwijls; en zij
beschouwen andere ouders, die treuren over het verlies van volwassen
kinderen, als onverstandigen. Er was iets van dat gevoel in den blik
dien de oude heer Kortenaer, wanneer hij het hoofd omwendde, liet
rusten op het portret van Reinier; doch die blik was in zijnen weemoed
tegelijk zoo zachtzinnig, dat niemand er aanstoot aan nemen kon.
Het gesprek tusschen de twee vaders vlotte niet. Toen Figaro het
huwelijk de potsierlijkste van alle ernstige zaken noemde, heeft hij
ongetwijfeld niet uitsluitend aan de twee hoofdpersonen bij het
voltrekken dier verbindtenis gedacht; en indien het waar is dat een
onverschillige niet zonder een glimlach getuige zou kunnen zijn van de
eerste ontmoeting tusschen twee dames van leeftijd wier kinderen man
en vrouw zullen worden, zal er ook wel iets van aan zijn, dat in een
soortgelijk geval twee min of meer bejaarde mannen, die elkander tot
op een gegeven oogenblik volkomen vreemd gebleven zijn, eene voor de
wereld welligt amusante, doch voor hen zelven minder aangename
verlegenheid ondervinden, wanneer zij voor de eerste maal, in het
gevoel der nieuwe betrekking die weldra tusschen hen ontstaan zal, een
sigaar zitten te rooken onder een verandah. Zonder elkander aan te
zien nemen zij elkander nogtans wederzijds op; zij verdenken elkander
niet, doch zouden er niettemin vrij wat voor over hebben om van
elkander iets meer te weten; zij pogen in de toekomst te lezen, en
vragen zich zwijgend af: Wat zal eenmaal mijn zoon, wat zal mijne
dochter, indien het er vroeger of later op aankomt, wat zal hij of zij
hebben aan dien Chremes daar tegenover mij?
--"Dat is het portret van onzen zoon, dien wij verloren hebben," zeide
Lydia, toen zij, over haren schouder, den blik van André's vader op
nieuw naar de beeldtenis boven het buffet zag dwalen.
Hij schrikte min of meer van die noodelooze toelichting, want André
had hem te vaak van Reinier verhaald, dan dat hij, ook zonder nadere
aanduiding, niet aanstonds begrepen zou hebben, wien het portret
voorstelde. Met een gevoel alsof zijn omzien eene daad van
onbescheidenheid geweest was, wilde hij de eene of andere
konventionele verontschuldiging aanvoeren; doch Lydia bespaarde hem
die moeite:
--"De dood van dien lieven jongen," ging zij voort, "is voor ons een
onuitsprekelijk groot verlies geweest. Somtijds dachten onze vrienden
dat wij te veel van hem vergden, omdat hij zulke buitengewone
vermogens had; andere zeiden, dat wij zwak voor hem waren en hem in
alles zijnen gang lieten gaan. Zij deden hem onregt. Indien iemand hem
heeft bedorven, ben ik het geweest, door te dulden dat hij mij op de
wandeling den arm aanbood en mij voor zijne zuster liet doorgaan, of
door te luisteren naar zijne dwaze verhalen en hem al mijne geheimen
te vertellen; doch hij was te goed om zich op éénig ding iets te laten
voorstaan of ergens misbruik van te maken. Nooit werd in huis
hartelijker gelagchen dan wanneer wij onder elkander waren en Reinier
op zijn dreef was."
Bij die moederlijke lofspraak, waarin al het licht op het gemoed van
den jongen doode viel en zijn genie in de schaduw bleef, zag de oude
heer Kortenaer nogmaals op naar het portret. Het was geene schilderij
in olieverf, maar eene groote teekening in zwart krijt of
oost-indische inkt, door een ouderen kameraad vervaardigd naar eene
fotografie. Het stelde Reinier voor in atelier-kostuum, met de armen
over de borst gekruist, op een derde of vierde der natuurlijke
grootte. Het enge wambuis van gebreide wol, laag uitgesneden om den
hals, deed hem in de verte op een jongen athleet gelijken, met een
buigzamen malienkolder aan. De oude heer Aart Visscher, die de
fotografie haatte, beminde de beeldtenis van zijnen zoon, en vond de
oplossing dier kontradiktie in de omstandigheid dat de hand van den
jongen kunstbroeder, na Reiniers dood, tusschenbeide gekomen was en
eene hoogere wijding had gegeven aan het brutale lichtbeeld in
miniatuur. André's vader was geen kunstkenner, maar had gevoel voor
uitdrukking, en er sprak uit Reiniers konterfeitsel iets zoo
origineels en zoo levenslustigs, dat hij er de oogen niet van afhouden
kon. Misschien had zijne eigen zwakke gezondheid eenig aandeel in de
soort van afgunstige bewondering waarmede hij opzag naar de beeldtenis
boven mevrouw Visschers hoofd. Zulk een hals en zulke armen had hij
nooit gehad.
Werkelijk was de heer Kortenaer een klein en tenger man, met een
zachten blos op een fijnbesneden en bijna lelieblank gelaat. Het
eigenaardigst in zijn uiterlijk was, dat wanneer men hem in de verte
zag aankomen, men gewaand zou hebben een man van hoogstens veertig
jaren te zien naderen, terwijl hij er minstens zestig telde. Tusschen
hem en zijn zoon André was geen zweem van gelijkenis te bespeuren,
doch zonder dat de parallel daarom ten nadeele van een van beiden
behoefde uit te vallen. André zag er gezonder uit dan zijn vader en
had van zijne moeder sommige bevallige trekken geërfd, die de oude
heer Kortenaer miste. Doch wat distinktie betreft, won de vader het
misschien van den zoon. Op het tooneel of in de litteratuur zou hij
slechts bij uitzondering voor een type van den armen edelman hebben
kunnen doorgaan; kende men evenwel zijne omstandigheden en sloeg men
hem aandachtig gade, dan begreep men zonder moeite dat hij in zijnen
kring als zulk een type aangemerkt werd. Even onmogelijk als het was,
in zijne keurige kleeding eenig spoor van verval te ontdekken, even
duidelijk sprak uit zijnen van berusting getuigenden oogopslag de
levensgeschiedenis van iemand die met vele tegenspoeden had moeten
worstelen; en ofschoon men zijne blanke fijne handen slechts behoefde
aan te zien om met zekerheid te kunnen gissen dat nooit door die
vingers eenige grove arbeid verrigt was, zou niemand de mededeeling
verrassend of fabelachtig gevonden hebben, dat zij veertig jaren lang,
in dienst van den Staat, tabellen ingevuld en rapporten gesteld
hadden. Het is in deze wereld misschien niet aangenaam en stellig niet
profijtelijk, tegelijk een gevoelig hart, eene ledige beurs en het
voorkomen van een diplomaat te bezitten, en toch worden er vele mannen
aangetroffen met ronde aangezigten en gevulde buidels, die, uit het
oogpunt der esthetiek gezien, mogten willen, dat zij eenigzins in de
termen van den ouden heer Kortenaer vielen.

--"Welnu," vroeg Lydia aan haren man, toen zij eenige uren later hem
goeden nacht kuste en hij naar gewoonte nog eene poos bleef zitten
lezen in de huiskamer, "wat dunkt u van André's vader? Zal hij voor
Emma een goed schoonvader zijn?"
--"Zeg mij eerst uwe meening," antwoordde hij, "dan zal ik u daarna de
mijne zeggen."
--"Mij schijnt het toe, dat Emma het uitmuntend getroffen heeft. De
jongelieden, dit is zoo, zullen zich niet in weelde kunnen baden; doch
dat behoeft ook niet, en indien André fortuin had, of te wachten had,
zou hij Emma misschien niet gevraagd hebben. Inderdaad, ik zou niet
weten wat ik voor Emma meer of anders wenschen zou. Zij hangt aan
André met geheel haar hart; André is door en door een goede jongen, en
indien aan mijne gunstige meening omtrent hem nog iets ontbroken had,
zou de toon waarop zijn vader heden avond over hem sprak, en de kleine
trekken uit André's jeugd die hij ons verhaalde, mijn laatste
vooroordeel hebben doen verdwijnen. Ik vind den ouden heer Kortenaer
een allerbeminnelijkst mensch; zoo beminnelijk, dat het mijn begrip te
boven gaat, hoe die oudste zoon van hem zich zoozeer heeft kunnen
vergeten. Ik zou niet gedacht hebben dat het mogelijk was voor een
kind, het leven van zulk een vader te verbitteren."
--"En ik zou durven beweren, Lydia, dat voor de menschelijke
ondankbaarheid niets onmogelijk is. Men zegt, dat de jongelieden van
den tegenwoordigen tijd niet slechter zijn dan die van een vroeger
geslacht; mij schijnt het integendeel toe dat de tegenwoordige tijd
gekenmerkt wordt door eene zeer merkbare vermindering van het
ouderlijk gezag, die van zelf noodlottig werken moet op de levenswijs
der zonen. Er zijn te allen tijde, dat weet ik wel, deugnieten
geweest, die verdriet en schande gebragt hebben over het hoofd van
hunne ouders; doch zoo meen ik het niet. De mate van slechtheid onder
de jonge lieden is dezelfde gebleven, maar de onbeschaamdheid is
toegenomen. Doch gij moet naar bed, Lydia, en hebt met mijn gepruttel
niet van doen. Nu dan, ik ben het met u eens dat wij honderd redenen
van dankbaarheid hebben voor eene. Ook ik houd André's vader voor een
voortreffelijk man, en toen het ijs tusschen ons eenmaal gebroken was
en wij aan het praten gekomen waren, ben ik verwonderd geweest over
zulk eene schoone vereeniging van verstand en gemoed. Hij draagt een
naam uit den goeden tijd, en dat is een gunstig voorteeken. Laat Emma
veilig lid van die familie worden. Zij krijgt tot man een der
degelijkste jongens die ik ooit ontmoet heb; komen daar nog
voortreffelijke schoonouders bij, dan zal menschelijkerwijs haar
toekomend geluk in alle opzigten gewaarborgd zijn. Zij is de dochter
van een parvenu, en André een jong mensch van geboorte; doch ik geloof
niet dat dit haar in den weg zal staan. Wij bezitten wel geene
schatten, doch wanneer wij het hoofd nedergelegd hebben, zal André het
niet onaardig vinden, eigenaar van Belvedere te worden. Ik doe dus als
gij en zie de toekomst vrolijk in. Het zal mij pijn doen, van Emma te
moeten scheiden; doch haar geluk gaat bovenal, en al zie ik haar niet
meer iederen morgen en iederen avond om mij henen, des te vrolijker
zullen wij zijn, wanneer zij met haar man bij ons komt logeren. Ik
hoop dat zij kinderen krijgen zal, Lydia."
--"Maar, beste man, hoe kunt gij met een effen gelaat zulke
ontzettende dingen verkondigen?"
--"Ik zeg niet veel kinderen, Lydia, maar kinderen, of althans één
kind. Wij weten bij ondervinding, en door Emma zelve, wat het zegt een
lief kind groot te zien worden."
--"Dat weten wij," zeide Lydia, "en ik oordeel dat zij eene lieve
moeder worden zal."
--"André zal ons het gemis van Reinier doen vergeten," voegde hij
daarbij, "en zoo zal ook de tweede helft van ons leven, Lydia, iets
van dien zonneschijn genieten, waaraan de eerste helft zoo rijk was."


VIJFDE HOOFDSTUK.

Den volgenden ochtend was alles op Belvedere bij tijds in de weer. Van
André-alleen bespeurde men niets. In groot pontifikaal had hij zich
voor dag en dauw naar de stad laten brengen, waar zijne direkteuren en
zijne kommissarissen, insgelijks in plegtgewaad, van regts en links
bijeen zouden komen. De receptie had plaats op het stadhuis. Van daar
begaf men zich in statigen optogt naar het stationsgebouw, waar de met
groen en vlaggen versierde feesttrein gereed stond.
Het was overheerlijk weder; en toen omstreeks tien ure in den ochtend
het tentwagentje voorkwam om de familie van Belvedere naar de plaats
harer bestemming te brengen, zou de menschenhaat in persoon den lust
bij zich hebben voelen ontwaken om van de partij te zijn. Dorp en
omtrek waren op de been, en alles stroomde, den grindweg langs, naar
de rivier. Boerinnen en boeren, tuinlieden en arbeiders hadden om
strijd hunne zondagsche pakjes voor den dag gehaald, en zagen er de
eenen al helderder en vrolijker uit dan de anderen. De hollandsche
landlieden missen in hun voorkomen dat schilderachtige waarmede
men--in het Napolitaansche door den aanblik der lazzaroni, meent
gij?--neen, maar om een minder heterogeen voorbeeld te noemen, in
Zwabenland door dien der Steinlacherinnen of door de mannen van het
Hohenzollernsche verrast wordt. De vrouwen, bij ons op het land,
dragen geene kleederen van kostbare stof, erfstukken van een vroeger
geslacht, maar moderne weefsels, afkomstig uit hedendaagsche winkels;
de mannen hebben jassen en rokken aan, die in snede niet
noemenswaardig verschillen van het kostuum der handwerkslieden onder
de stedelingen. Zelfs is er iets wanstaltigs in de bij hen en bij haar
niet zelden voorkomende vermenging van voorvaderlijk en nieuwerwetsch.
Wie kan zonder meesmuilen eene boerin aanschouwen, op wier hoofd eene
superpositie heeft plaats gehad van valsch haar, gouden oorijzers,
eene kanten muts met afhangenden kap, en een strooijen hoedje met
breede linten naar op drie na de laatste mode? Wie gruwt niet
eenigzins, wanneer hij voor zich uit op den weg, te midden van het
bekoorlijk landschap, terwijl de zon de weiden en akkers bestraalt of
door de takken of bladeren van hoog en laag geboomte speelt, een
=suivez-moi= ziet nederdalen op de waggelende rotonditeit eener
verknipte crinoline, en de wetenschap met zich omdraagt dat de aldus
toegestelde dochter Eva's niemand anders is als de vrouw van Gerrit,
den zetbaas op de hoeve van mijnheer X? Doch ook de welvaart en de
welgedaanheid hebben hare bekoring, en er zijn oogenblikken waarin men
evenveel gevoelt voor eene vaderlandsche tolgaardersvrouw met eene
ongekreukte zwartzijden mantille over een japon van pimpelpaarsch
orleans, als voor dat puik der schaapherders in zuidelijker streken,
van tusschen wiens ongekamde haren een paar gitzwarte oogen u
tegenvonkelen, en door de gaten van wiens nonchalant gedrapeerden
mantel de trotsche overtuiging heenschijnt: "Ook een artiste, met uw
verlof!"
De schaar van feestelijk uitgedoste voetgangers, door wier digten drom
het tentwagentje zich eenen weg moest banen, kon en zou niet
toegelaten worden op de tribune, in de onmiddelijke nabijheid der
brug, waar voor den heer Visscher en de zijnen vier van de beste
plaatsen waren opengehouden. De tribune,--een geïmproviseerde tempel
van schragen en planken, overschaduwd door een dak van zeildoek, van
welks top eene groote driekleur vrolijk in het zonlicht wapperde,
terwijl de spitsen der stijlen met bonte wapenborden en veelkleurige
vaantjes prijkten,--was dus geplaatst dat men regts en links, tot op
den versten afstand, de schijnbaar zich vernaauwende rails met het oog
volgen kon, en voor en achter, waar de bogen der reusachtige brug de
rivier overspanden, den vrijen blik had op het water. Daar krielde het
van tjalken en sloepen, van boeijers en jollen en gieken, de eenen
vastgesjord aan den wal, de anderen in het midden der rivier voor
anker liggend, de meesten op geringen afstand der brug aan de stevige
ducdalven bevestigd, die 's winters, wanneer de ijsgang kwam,
ernstiger proeven van hunne weerstandbiedende kracht zouden moeten
leveren dan die, waarmede zij nu volstaan konden. Door het stedelijk
bestuur waren twee groote met balken en planken aaneenverbonden aken
afgevaardigd, te zamen een vlot vormend, tusschen welks omtuining van
sparrenloof de eene of andere =Polyhymnia= een onmogelijk programma
uitvoerde: ouvertures en symfonien, afgewisseld door volksliederen en
verlevendigd door potpourri's waarin men al de populairste cavatines
uit vijfentwintig verschillende opera's krijgertje hoorde spelen. De
stemming der gezelschappen in de grooter en kleiner vaartuigen was =au
diapason= van het programma: een weinig luidruchtig, niet zeer
klassiek, maar opgeruimd en welmeenend. Zij kortten zich den tijd met
te kijken naar een jong heer in een wit linnen jasje en pantalon, die
de kunst vertoonde van op waterschoenen te loopen en elk oogenblik in
gevaar verkeerde, een nat pak te zullen halen. Toen hij werkelijk zijn
evenwigt verloor en voor eene wijl kopje onder maakte, ging er een
kreet van ontsteltenis op, doch zoodra hij eene minuut later weder op
zijne lange houten schoenen stond en met vernieuwden ijver druipend
aan het pagaaijen sloeg, viel hem een algemeen handgeklap ten deel.
Wachten maakt hongerig en vooral dorstig; en toen het uur waarop de
feesttrein zou aankomen uit de stad en in volle vaart de brug zou
oversnorren, reeds zoo goed als verstreken was en nog niets kwam
opdagen, zag men spijskorfjes voor den dag halen, en werden er
broodjes met vleesch gegeten en glazen rijnschen wijn met spuitwater
gedronken door honderden van menschen, die anders op dit uur rustig
aan hunne bezigheden zaten en een diepen afkeer van overdaad en van
uithuizigheid professeerden. De zonnestralen dansten op het water;
ruischend schuurde de frissche stroom langs de boorden der schepen en
scheepjes; vrolijk klonk daarboven uit het schateren der trompetten;
het menschdom graasde. Moest men iedere week van het jaar zulk een
vertooning bijwonen, men zou er spoedig genoeg van krijgen; doch voor
een keer was het regt amusant en volkomen nationaal.
Daar krijschte in de verte een schel en welbekend gefluit. Tallooze
malen had in de laatste maanden diezelfde gil, wanneer een werktrein
kwam aanstoomen, die zand, of steenen, of ijzer aan- of verder bragt,
You have read 1 text from Dutch literature.
Next - Lidewyde - 05
  • Parts
  • Lidewyde - 01
    Total number of words is 4360
    Total number of unique words is 1704
    37.6 of words are in the 2000 most common words
    52.8 of words are in the 5000 most common words
    60.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 02
    Total number of words is 4549
    Total number of unique words is 1596
    39.6 of words are in the 2000 most common words
    55.1 of words are in the 5000 most common words
    63.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 03
    Total number of words is 4536
    Total number of unique words is 1628
    39.7 of words are in the 2000 most common words
    56.0 of words are in the 5000 most common words
    63.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 04
    Total number of words is 4606
    Total number of unique words is 1642
    41.1 of words are in the 2000 most common words
    58.6 of words are in the 5000 most common words
    66.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 05
    Total number of words is 4688
    Total number of unique words is 1549
    46.3 of words are in the 2000 most common words
    62.0 of words are in the 5000 most common words
    69.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 06
    Total number of words is 4454
    Total number of unique words is 1654
    38.0 of words are in the 2000 most common words
    53.2 of words are in the 5000 most common words
    61.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 07
    Total number of words is 4626
    Total number of unique words is 1527
    42.5 of words are in the 2000 most common words
    60.1 of words are in the 5000 most common words
    67.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 08
    Total number of words is 4595
    Total number of unique words is 1576
    44.0 of words are in the 2000 most common words
    59.5 of words are in the 5000 most common words
    67.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 09
    Total number of words is 4630
    Total number of unique words is 1448
    47.7 of words are in the 2000 most common words
    63.3 of words are in the 5000 most common words
    71.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 10
    Total number of words is 4654
    Total number of unique words is 1387
    47.3 of words are in the 2000 most common words
    63.0 of words are in the 5000 most common words
    70.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 11
    Total number of words is 4597
    Total number of unique words is 1589
    43.1 of words are in the 2000 most common words
    59.7 of words are in the 5000 most common words
    67.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 12
    Total number of words is 4545
    Total number of unique words is 1572
    40.9 of words are in the 2000 most common words
    55.4 of words are in the 5000 most common words
    62.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 13
    Total number of words is 4698
    Total number of unique words is 1493
    44.4 of words are in the 2000 most common words
    59.6 of words are in the 5000 most common words
    67.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 14
    Total number of words is 4622
    Total number of unique words is 1477
    42.7 of words are in the 2000 most common words
    58.7 of words are in the 5000 most common words
    67.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 15
    Total number of words is 4605
    Total number of unique words is 1483
    42.3 of words are in the 2000 most common words
    60.6 of words are in the 5000 most common words
    69.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 16
    Total number of words is 4543
    Total number of unique words is 1507
    40.9 of words are in the 2000 most common words
    56.3 of words are in the 5000 most common words
    65.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 17
    Total number of words is 4659
    Total number of unique words is 1475
    45.5 of words are in the 2000 most common words
    60.7 of words are in the 5000 most common words
    68.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 18
    Total number of words is 4673
    Total number of unique words is 1448
    46.0 of words are in the 2000 most common words
    61.8 of words are in the 5000 most common words
    70.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 19
    Total number of words is 4582
    Total number of unique words is 1547
    40.6 of words are in the 2000 most common words
    57.5 of words are in the 5000 most common words
    66.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 20
    Total number of words is 4654
    Total number of unique words is 1466
    46.3 of words are in the 2000 most common words
    61.5 of words are in the 5000 most common words
    69.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 21
    Total number of words is 4603
    Total number of unique words is 1497
    45.6 of words are in the 2000 most common words
    60.1 of words are in the 5000 most common words
    68.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 22
    Total number of words is 4643
    Total number of unique words is 1522
    46.0 of words are in the 2000 most common words
    60.0 of words are in the 5000 most common words
    67.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 23
    Total number of words is 4688
    Total number of unique words is 1508
    44.8 of words are in the 2000 most common words
    62.4 of words are in the 5000 most common words
    69.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Lidewyde - 24
    Total number of words is 3377
    Total number of unique words is 1197
    48.5 of words are in the 2000 most common words
    65.4 of words are in the 5000 most common words
    72.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.