Gevleugelde Daden: Avonturen der Eerste Hollandsche Luchtschippers - 1

Total number of words is 4288
Total number of unique words is 1798
30.8 of words are in the 2000 most common words
41.7 of words are in the 5000 most common words
48.0 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.


GEVLEUGELDE DADEN.
AVONTUREN DER EERSTE HOLLANDSCHE LUCHTSCHIPPERS
DOOR
SAMUEL FALKLAND,
(HERMAN HEIJERMANS Jr.).

IN DEN TEKST VERSCHILLENDE BUITENGEWOON-
SCHOONE PENTEEKENINGEN NAAR DE NATUUR
EN HET LEVEN, VAN DE HAND DES AUTEURS.

TWEEDE, GOEDKOOPE DRUK.


UITGEGEVEN BIJ C. A. J. VAN DISHOECK TE BUSSUM IN HET JAAR MCMVIII.



GEDRUKT TE LEIDEN BIJ L. VAN NIFTERIK HZ.


INHOUD.

Eerste Kapittel. De proefneming gelukt 1
Tweede Kapittel Waarin veel duisters belicht wordt 17
Derde Kapittel Dakwaarts 29
Vierde Kapittel De villa wordt berucht 47
Vijfde Kapittel Stoornis in de atmosfeer 78
Zesde Kapittel Perrol met de roode hand 86
Zevende Kapittel Een tragische dag 102
Achtste Kapittel Kobus wordt gearresteerd 120
Negende Kapittel Angsten en vrede 136
Tiende Kapittel Holland in de wolken en Zegepraal 163




Pour ma fille, quand elle aura quinze ans.



EERSTE KAPITTEL.
DE PROEFNEMING GELUKT.

"Ils partent; et loin d'eux repoussant la barrière,
Ils fendent dans les airs les nuages mouvans,
Et de leurs piés ailés ils devancent les vents."
(Metamorphoses d'Ovide).

Sinds de lichte kist met 't duur rembours in meneer's knutselkamer
ontpakt was, sinds die kamer op slot bleef, leek al het correcte,
zorgvuldige, wel-overwogene van meneer, mevrouw en de nog ongetrouwde
dochter heengespookt.
't Begon met den zolder, in geen vòlle maand gedaan, de zolder die
'n niet-zuinige beurt noodig had, de zolder waarvan mevrouw zèlf had
gezeid dat 't 'n schandaal was, hoe de spinragen in alle hoeken en
gaten zaten--en waarop nou nièmand 'n voet mocht zetten.
Handig as meneer prutsen kon, had-ie de deur op twee plekken gegrendeld
en de sleutels in z'n vestzak gestopt. Ja, zóó was 't gekke begin
geweest.
Kobus, de huisknecht, had 'r zich niet druk om gemaakt--die vond
àlles best, maar Christien, de oude Chris, die de menschen over de
veertien jaar kende, zat met Jans, de tweede meid, uren en uren achter
kommetjes koffie nijdasserig te schrapen over 't wantrouwen om èn
meneer-z'n-kamer èn den zolder af te sluiten.... Als je iets vermiste,
zee je 't, bleef-je niet koppen, niet broeien. Dat had geen pas.
Nog was 't gepraat niet geluwd, toen 'n verbluffing geschiedde. Jans,
die 'r 't minst recht op had, kreeg tien dagen vacantie, tièn dagen
om 'r moeder in Friesland op te zoeken, en toen Christien, die nooit
'n dàg vrij-af nam, omdat ze geen levende ziel op de wereld bezat,
geduldig aan mevrouw duidelijk maakte, dat ze tièn dagen 't huis
niet alléén an kon, dat Kobus op zìjn werk was angewezen en zij op 't
hàre, dat de boel lekker zou vervuilen, omdat ze maar twéé handen an
'r lijf had, antwoordde mevrouw, dat ze 't in die tien dagen dan maar
_niet zoo precies_ most nemen en dat juffrouw Amélie 'n beetje zou
meehelpen. Nièt zoo precies .... nièt zoo precies. De ouwe meid bleef
'r geslagen van, zóó paf en verschrikt, dat ze 'r gemeenzaam-brutalen
toon van meid-die-onmisbaar is, die 'n stuk-van-de-familie geworden,
als 'n glibber-paling door 'r vingers liet glijden....
Jans, lekker as kip, reisde af en nog dien eigensten avond, terwijl
Kobus op den weg voor den tuin Tutu en Zo, de glanszwarte schippertjes,
de harte-lievelingetjes van mevrouw uitliet en Chris bij den gootsteen
den vatenboel redderde, slingerde de reeks zotheden der familie zich
tot in de sfeer van 't uitmiddelpuntig-uitbundige.
Meneer Zwaluw, op z'n kousen loopend, op z'n kóúsen--'t was om 't
te besterven!--stond in de deuropening, zonder dat ze 'n geritsel
gehoord had.
"Chris," zeide meneer, die als altijd op dit uur van den avond één
rooie wang had, purperen bultplek van de antemakasser, waartegen-ie
afterdinner-tukte: "Chris, meid, heb je geen trek in 'n loopie?"
"In 'n loopie?"--, had ze verbaasd-suffig geantwoord: "daar heb
'k ommers nou geen tijd voor...."
"Dan maak je maar tijd--'t is 'n pracht van 'n weertje," had-ie
prettig aangespoord.
"Nee," had ze nòg eens gezegd: "eer de vate klaar binne en eer 'k de
vloer heb gedweild, is de avond om...."
"Nou jij máákt 'n loopie," had-ie aangedrongen.
Heensluipend, onhoorbaar, was-ie verdwenen zoo as-ie gekomen was
en drie minuten later, ook op 'r kóúsen--goeie God, ze joegen je
de stuipen op je lijf!--kwam juffrouw Amélie, die 'r 'n handje in
't huishouen zou helpen, nou Jans in Friesland zat, maar nog geen
vinger had uitgestoken--schuifelde juffrouw Amélie in de keuken,
vrindelijk-lief, Chris voor, Chris na zeggend, om 'r te porren, om
'r an te zetten, om 'r óók voor 'n loopie 't huis uit te jágen.
Wantrouwend, 'r geen sikkepit van begrijpend, had de ouwe opzetlijk
getreuzeld, opzetlijk de borden en schalen nòg is nagespoeld, opzetlijk
de keukentafel 'n beurt gegeven. Toen--je zou zooveel listigheid
niet achter 'r zoeken--had mevrouw gescheld en 'r poes-aaierig
verzocht allemaal nuttelooze boodschappen te doen, dingen die niet
noodig waren, die Kobus net zoo goed had kunnen halen, Kobus die
vanavond met Tutu en Zo op den loop was, ook met boodschappen voor
meneer. Eerst om negen uur, lang scharrelend op 'r kamer naast den
zolder, was ze heengegaan en toen ze gehaast, dol-gehaast, omdat ze
't zaakje niet vertrouwde, al om halftien voor 't tuinhek stond, zag
ze 't zoldervenster fel-verlicht, 't witte gordijn neer en daarachter
de akeligste schaduwen, asof meneer an de droogstokken schommelde. En
benee in de huiskamer alles donker....
Ongerust schellend, zenuwachtig-rukkend, zonder dat Tutu en Zo
aansloegen, had ze wel tien minuten moeten wachten, eer meneer op
z'n kóúsen en zweetend asof-ie uren gedraafd had, open dee.
"'k Dacht dat 'r onraad was," had ze gezegd.
"Onraad--we zaten in 't donker te pràten," had meneer hijgend
geantwoord.
Op dat gejok had ze gezwegen, in de keuken nog wel 'n dik half uur
op Kobus wachtend, die met Tutu en Zo naar den hondenscheerder was
geweest, om de propere diertjes te laten wasschen.
"Kobus," had ze benauwd gegrommeld: "d'r gebeure hier tegenwoordig
dinge die nièt zuiver zijn."
Hij had 'r uitgelachen, 'r voor de mal gehouen, 'r op de vette
schouders geklopt, 'r in d'r zij gepiekt, zooas-ie wel meer dee as-ie
uitgelaten was. Nee, van onzuivere dingen bij de familie Zwaluw
geloofde-die niks. Menschen die op geen duizend gulden hoefden te
letten, die de mooiste auto van de heele buurt hadden, 'n pracht van
'n Peugeot met magnetische ontsteking en 'n reserve-auto voor vies weer
en d'r eigen electrisch licht in huis brandden, menschen die prompt
alle dagen betaalden, nooit 'n kwitantie terugstuurden, menschen die
de béste buren ontvingen en om de haverklap groote reizen deeën, nee,
vette Chris kon in 'r bolle hoofie opzouten wàt ze wou, hij had lol
over 'r bezorgdheid. Want dat meneer 'r laatst had willen leeren om
met Brussel en Berlijn te telefoneeren en dat ze met 'n schrikgil
de gehoorbuis had laten vallen, toen ze geluid hoorde, dat was zóó
krimmeneel stom geweest en daar hadden ze allemaal zóó om gelachen,
dat as Chris 'r neepjesmuts schudde over onzuivere dingen in huis, je
vanzelf weer an 'r angst van tóén dacht! Genoeglijk grinnekte Kobus
'r malligheden weg, z'n pruim beknabbelend, waarvan-ie 't sop om de
halve minuut in den tuin ging loozen.
Dat was Woensdagavond.
Donderdagmiddag begon óok Kobus te twijfelen. Hakkelend--je kon zoo
merken dat ze met 'r woorden geen raad wist--zei mevrouw aan Chris,
dat juffrouw Amélie ineens zoo'n idee had gekregen, om wat hóóger
in huis te slapen. Of Chris 'r wat tegen had voor 'n dag of acht de
logeerkamer in 't benedenhuis te betrekken? Kobus sliep toch ook in
't sousterrein--bàng had ze niet te zijn.
"Jakkus, wat 'n invalle--dat doe 'k niet!", had Chris nijdig geweigerd:
"waarom mot ìk van me kamer af?...."
"Omdat de juffrouw 't zoo graag wil--ze vindt 't uitzicht bóven--over
de boomen zoo lief--doe jij 't nou maar--ik zal 't goed met je
maken...."
Weerbarstig, uit 'r humeur, had Chris nog 'n poosje tegengestribbeld,
'r 'n hoop vinnigheidjes uitgeflapt, toen, omdat mevrouw op d'r stuk
bleef staan, had ze morrend gehoorzaamd.
Den heelen dag dee ze geen mónd open.
Meneer, mevrouw, juffrouw Amélie, Jans, Kobus: iedereen wist, dat às
Chris bùiten 'r doen was, às ze over iets 't land had, ze 'r lippen als
'n geperste citroen geknepen hield. Ze werkte, kookte, bewoog dan als
'n stomme, smeet de pannen, sloeg de deuren, liet twee-, driemaal
schellen. Lieten ze 'r kalm in 'r eigen saus smoren, dan kwam ze nà
't eten bij. Dièn dag duurde 't lànger. Om tien uur, toen ze 't slot
van de logeerkamer omdraaide, had ze nog geen enkel woord gesproken,
had ze niemand goeien avond gewenscht en Kobus op al z'n geginnegap
geen asem gegeven. Voor den spiegel had ze 't piekerig geel haar
gekamd, 'r 'n vlassig vlechtje van gevingerd, 'r 'n veterband om
gelegd. En in 't lekker bed stappend, met 'r wollen kousen an voor
't vocht van de lakens, had ze liggen prakkizeeren over den _moedwil_
van rijke menschen, die alle dagen wat nieuws verzinnen, omdat ze
met d'r tijd geen raad weten.
Zachtjes in-sluimrend, soezend over 't houtwerk in de keuken, dat ze
morgen 'n soppie zou geven, kreunde ze òp in fel-gelen schrik.
Ergens boven 'r hoofd werd gestommeld.
Duidelijk hóorde ze bons na bons en schrapzittend in 't bed, de
vette knieën gejukt tegen 'r kippevel-lijf, stokte 'r adem toen
'n dakpan, schor van val en klepperslag, in de goot plompte. Even
schokte 'r lichaamsmassa als een zuigerstang in de dekenholte, even
floepte 'r hartmokering de lakens als 'n tooneelzee in golving--dan
bezeten-van-vrees an 'r naaidoos in de meidenkamer denkend, de doos
met de gespaarde Amsterdamsche lootjes, veerde ze 't bed uit, om de
kaars an te steken.
De wekker stond op kwart òver twaalf.
Alles sliep in huis, de hondjes blaften niet--en werachtig, werachtig,
nog terwijl ze in klappertandende overweging bij de deur luisterde,
rammelde een tweede dakpan, stooterig krassend over den gootrand heen,
in den tuin, waar-ie met 'n mullen plof in de teelaarde ploempte.
'n Stuipende reflex dee Chris de deurkruk omdraaien, en 't trapje
afstotterend naar 't sousterrein, de handkom om 't zuig-waaiend eindje
kaars, bebonsde ze met stevige meppen Kobus' deur.
"Kobus!" had 'r stem geschord: "Kobus--toe dan Kobus!"
Opgeschrikt de deur openend, had-ie 'r voor 't eerst van z'n leven
in 'r nachtjapon, met waarlijk ontbloot vleeschnekje en zwabberend
vlasstaartje gezien. D'r lijkwit gelaat had enkel spookachtige gaten
van mond en oogen en onthutste wenkbrauw-striemen.
"Is 'r brand!" had-ie geschreeuwd.
Zij, ongevoelig voor z'n magere haar-kuiten en beenige voeten, had
'r vetten wijsvinger op het mondgat gelegd, 'm tot stille luistering
hitsend.
Boven hield 't botsend gerommel aan en gedempt door de gesloten deuren,
lustigde een lach.
"Nou dan!"--, gromde Kobus: "wat is 'r dan? Ze zijn nog op!"
"Nee Kobus--néé, Kobus," heeg ze: "d'r is onraad op 't dak--d'r binne
panne gevalle."
Met dat ze 't zei, kwekkerend van geraas, klaar stootend over de
andere pannen, schoof 'r weer een van 't dak, scherp ketsend tegen
den gootrand.
"Nou," zei hij, kribbig-van-slaap-gestoordheid: "dan zalle we is
gaan kijke."
Kordaat schoot-ie in z'n broek, liet de bretels wild bungelen en z'n
zakmes openend, dat snerpend van bloeddorst in 't kaarslicht spetterde,
liep-ie de loopertrap op.
Zij, achter 'm, half-stikkend van adem-proestinkjes, schokkelde mee,
de dansende kaars in 'r handen. De vlam belichtte de geel-eeltige
voetballen van Kobus, de koperen roeden.
Hoe hooger ze kwamen, hoe vreemder 't gerucht werd. 'r Moest iemand op
't dak zijn, 'n kat kòn dat niet. Even kleefden Chris' kouse-voeten aan
't loopergoed, even bonsde 't in 'r hart als in 'n overkokenden ketel.
"Blijf nou niet àchter met 't licht!"--praatte Kobus met kelder-donkere
stem. Zóo'n akkevietje vond-ie 't niet.
Hijgend stapte ze verder, d'r eene hand als 'n scheerbak onder
't smijdig aflekkend kaarsvet, dat in bleeke propjes 'r kleumig
vleeschje bedauwde.
Niet pratend, grauw van zwijgenis, doorstapten ze de holle ruimten
der laatste treden en dáár de geluiden ongedempt hoorend, bleven ze in
meest ademlooze gebluftheid, gereed om de trappen terug te hòllen. Want
achter de zolderdeur schaterde 't ingehouden gelach van mevrouw en
juffrouw Amélie--gelach--gelach--op zòlder--'s nachts bij half een....
"Jessis nog toe," schorde Chris voor 't laatst.
Kobus porde 'r in 'r zij.
De ooren naar de zolderdeur gerekt, de halzen gespannen, hielden ze
zich aan de trapleuning vast.
Juffrouw Amélie leek te dansen--telkens schokte ze neer, dan bij de
deur, dan verder af.
Toen in een langere stilte, klonk 'n gesprek zoo bizar, zoo over het
krankzinnige heen, dat Chris van angsten en spanning 't heete kaarsvet
op de voeten van Kobus liet druipen.
"Pa"--, zeide Amélie's stem, hard van klank tegen de steenen muren
der zoldering: "pa--laat u òns nou ook in de goot...."
"Nee, 't is hier te donker!"--, riep meneer's stem van buiten.
"Hè, toe man," praatte mevrouw: "de goot is niet voor jou alléén!"
"Allemachtig," fluisterde Chris: "hoor je dat ze...."
Kobus' porrende vuist dempte 'r gebabbel.
Opnieuw luisterden ze, adem-inhoudend, naar 't helsch-dwaas praten
op zolder.
"Je mag wèl in de goot," sprak meneer, neuriënd tusschen elk woord:
"en je mag om 't huis heen tot an de schoorsteen, maar niet na
benejen--bij de Spaarns is nog licht op en in de meidenkamer bij
Leuring zit de meid 'n roman te lezen...."
"Daar kom 'k, pa--hoepla! dolletjes!"
"Is de goot dróóg, Piet?"
"Wat hindert dat?"
"Nou op me kousen is 't niet alles, Piet!"
"Dan ga je maar schuins langs de pannen."
"Pa--ik schiet effen na benee--'t is tè snoezig!"
"Wil je 't laten?"
"Dag paatje...."
Benee blafte de waakhond bij Leuring.
"Daar hèb je 't!"--, gromde meneer.

Chris was 'r bij gaan zitten. Op drie na de bovenste traptree,
'r eene stevige been schuin geplant als 'n schorende stut bij 'n
verzakkende pui, 'r linker-elboog ver-papt in de kanting van 't hout,
hield ze zich schrap, 'r Oogen folterden de trapschemering in, 'r mond
donker van scheur, smartlijk verwrongen als in brand-stapel-pijniging,
scheen in angst-schreeuw versteend.
De ontzettingen van Lot, de huivringen der door Vargas gekwelden, droeg
ze op 'r ontredderd gelaat. Meneer, mevrouw, de juffrouw, _'s nachts
half een in de goot_, pretmakend in de goot, zóo dat de dakpannen
omlaag kieperden--en de juffrouw die na benejen wou springen--'t
was van zulk eene nachtmerrielijke aandoening, dermate keel-nijpend
en zenuwspannend--Heer-in-de-hemel: drie tegelijk gèk!--dat ze in
fatale verstijving, in 't portaal benee te pletter gehobbeld zou zijn,
als Kobus 'r geen vinnigen trap had gegeven. 't Afdruipend kaarsvet
brandde z'n voet.
"Stik nou!", riep-ie woest, niet in staat om te fluistren: "hou de
kaars recht! Ben jij dol om alles op me poote te late druipe!"
Hij dànste van pijn, 't zakmes in de hand, de bretels bol-spartelend
op z'n rug.
Zij, uit 'r bezwijming gewekt, wreef 'r klam voorhoofd.
"Kobus," hakkelde ze, na elk woord kaarswalm-asperges happend:
"Kobus--je mot--jij mot de bure wekke...."
"Stil--suscht!"--zei hij, her-trappend. Als 'n moordenaar sluipend,
kroop-ie de laatste treden op naar de kamer van Chris, naast den
zolder. Zachjes opende-die de deur. As ze 'r wat van zouen zeggen,
kon-ie makkelijk antwoorden, dat-ie onraad gehoord had.
"Kom hier!", fluisterde-die: "dan kijke we door jouw raam wat ze
uitvoere!"
"En de juffrouw die op mijn kamer slaapt"..., hijgde Chris,
'm nastrompelend.
De rest van 'r gedachte-gesputter verspoot in 't Oneindige, want de
kaars, òn-bestand tegen zooveel angstzuchten, floepte uit, kniezig
nog naglimmerend als 'n lauw-walmend vonkje.
"De kaars is uitgewaaid," sprak ze, half-grienend de welgekende
donkerte der kamer doorstappend, en in 'r zenuw-verstrooidheid bestreek
ze de heup-plek waar 't doosje lucifers zat, als ze gekleed was.
Kobus luisterde niet.
Voorzichtig, zonder gepiep of gesteun, had-ie 't raam opgeschoven,
't bovenlijf over de goot gebogen.
"Nou?"--, vroeg ze.
Hij bleef in 't venstergat gevroren, beweegloos, ademloos.
"Wat zie je?"--, drong ze aan, een der bretels berukkend, alsof ze
'n schelknop te pakken had.
"Hou je bek!"--, adviseerde hij gedempt: "die beroerde kant van
't dak staat in de weg--ze zijn in de goot an 't scharrele...."
Klappertandend van vrees èn door de nachtkou die 'r vleezig nekje
bestreek, kwam ze náást 'm 't kozijn beleunen, de mollige armen half op
't zink van de goot.
Het was een lieve zomeravond. De sterren liepen te hoop om de maan,
die als een gladgepoetst koperen sikkeltje, in geklonter van veel
stijfsel en rijst, te glans-blazen stond.
De waakhond bij Leuring blafte onrustig.
"Binne ze nòg op 't dak?"--, vroeg ze rillerig.
"Hoor maar!"--, zei Kobus.
Naastan, om den hoek, die belette te kijken, klonken de stemmen,
duidelijker nu.
"Je doet 't nièt meer," knorde meneer: "zoolang die lamme hond blaft,
hou je je stil."
"Weet je wel," sprak mevrouw, zoo gezellig-rustig alsof ze op
theevisite was: "weet je wel Piet, dat 't geen twee jaar meer
duren kan of de menschen motten voor d'r veiligheid honden op 't
dak vastleggen...."
"Hoor je dat?"--fluisterde Chris: ze binne stapel--je mot de politie
waarschouwe...."
"Stil dan," snauwde de huisknecht.
"Da's pas 't begin," lachte meneer in aller-lekkerste opgewektheid:
"ik neem zeker 'n bloeddog op òns dak of 'k leg klemmen in de
goten. Zoo. De hond blaft niet meer. Nou--ik doe nog 'n toertje langs
't huis. Amélie waar ga je heen, kind?"
"Ik ga òm 't huis, pa."
"Stoot je niet an de stang van de schoorsteen, kind!"
"Nee pa."
Op datzelfde moment gaf Chris 'n gil die 't maansikkeltje dee
_trillen_.
Juffrouw Amélie, met 'n broek van 'r pa an, _vloog_ 't dakraam voorbij
en de hoofden van Kobus en Christien herkennend, schoot ze zoo in den
lach, dat de waakhond van de overzij opnieuw kwaadaardig tekeerging.


TWEEDE KAPITTEL.
WAARIN VEEL DUISTERS BELICHT WORDT.

"L'homme est né libre, et partout il est dans les fers."
(Du Contrat Social, Rousseau.)

De heer Pieter E. Zwaluw was in z'n jongste jeugd 'n knutselaar
geweest. Timmeren, soldeeren, plannetjes-maken, 't zat 'm alles
zóo glad, dat 'r 'n wònder uit 'm gegroeid zou zijn, als 't wonder
zònder centen-steun mogelijk ware. Zwaluw Senior evenwel had 'n
kleine spekslagerswinkel en nauwlijks 't geduld z'n eenigen zoon
de driejarige-hoogereburgerschool te doen _afstudeeren_--hij was
'r zònder zooveel ònnuttigheid gekomen.--Piet, versch van de school,
vol van de schoonste beginselen van wetenschap en kunsten, droomend
van zuurstof, waterstof, Goethe en trigonometrie, daalde tot den
slachtkelder en het zwijn. De eerste dagen, stil en chagrijnig,
dee-ie enkel z'n mond open om Sander, den ouwen knecht, geleerdheden
te vertellen over de ruggegraat, de wervels, de schedelbeenderen,
't gebit, de maag. Klukte 't bloed van 'n pas geslacht zwijn in
den emmer, dan verhaalde hij vreemde dingen van witte en roode
bloedlichaampjes en kwam pa benee voor de _finesses_ van worst,
hammen en zult, dan geurde-die zelfs met 'n opgevangen woord latijn
en zei "laten we _sus_-lapjes maken, pa." De levenswerkelijkheid is 'n
droevig ding. Sterker geleerden vergeten hun jeugdzwoegenissen, werpen
algebra, bolvormige driehoeksmeting, astronomie en de formules van
organische scheikunde als ballast overboord. Waartoe te behouden wat
'n nuchter bestaan als dood materiaal verschopt? In weinig maanden was
Pieter z'n te veel kwijt, ging-ie op in de kunst van het zwijn, in het
volledig verwerken der vak-geheimenissen, waarvan velen smullen, doch
weinigen de uitverkoren artiest-ingewijden zijn. Zwaluw Senior leerde
hem beginselen en grondbeginselen, 't stoppen van worsten in soorten,
't behandelen van zwijnsbloed, 't rooken en koken van ham, 't bereiden
van fricadellen, 't kloven van varkenspootjes, de wiskunstige maat van
saucijsjes. Nooit had Pieter kunnen vermoeden dat een simpel zwijn,
'n zwijn van haren en bagger, tot geneugten in honderd variaties was te
herleiden. IJverig, leergierig leerling, werd-ie triestig-vlug Meester,
daar Senior aan een plotselinge indigestie stierf, diepst betreurd
door weduwe en zoon, die de zaak onder aanbeveling op den ouden voet
voortzetten. Van af die gebeurtenis lei de firma _Wed_. _Zwaluw_ &
_Zoon_ zich moderner op de zaak toe. Al het oer-vernuft, het praktisch
geknutsel van Pieter kwam tot ontbolstering. De winkel werd verbouwd
met 'n pracht-spiegelruit en étalage-nieuwigheden. Zelf--in z'n vrije
avond-uren--boetseerde hij reuzel-blokken tot schepen en beroemde
mannen. Zelf stelde hij iederen Zaterdagavond de meest giganteske
worsten en hammen, de drillendste gelatine-schotels in 't plassend
licht van kronen en kandelabers. Het zaakje vlotte. Benee was 'n kleine
gasmotor gekomen om 't vleesch te malen--van boven naar benee liep
'n spreekbuis. Wat de tijd aan nieuwigheden bracht greep-ie aan. 'n
Bakker, naast 'm, zond aan z'n klanten prijscouranten van krentetimpen,
profetebroodjes, scharbollen, boterkadetjes, piekjes, botervlinders,
Zeeuwsche rotjes en wat de bakkunst meer gewrocht had--hij, snuivend
als 'n padvinder, bijna lyrisch van stemming, zat 'n paar nachten
op voor 'n geïllustreerde, _fransche_ reclame met _pieds de cochon
truffés_, _jambon_, _saucissons_ en zoo voort. Toch zou-ie met al
z'n moderne geestdrift voor het goede en schoone des zwijns, eerst
op làter leeftijd in volkomen welstand geraakt zijn--men slacht nòch
zwijnt zich in deze dagen spoedig rijk--hadde hij geen _Schweineglück_
verrast door 'n speculatie in Amerikanen, 'n nonvalide fonds dat in
twee maanden dertig procent steeg en 'm 'n paar ton toesmeedt. Alleen
z'n vrouw--dochter van ook 'n slager--zoo bleven de verlangens in
harmonie--hoorde 'r van. 'n Voorzichtig man verpraat zich niet, doet
geen confidenties aan snoode vrienden. Nog geen zeven jaar in zaken,
verkocht-ie z'n smakelijke _Charcuterie hollandaise_, _ancienne
maison Veuve Zwaluw et fils_ en verdween uit de plaats. Ook dàt was
wijs en wel-overlegd. Een profeet is niet geëerd in 't eigen land,
een rijk-geworden _charcutier_ behoudt een luchtje van metworst en
truffels in de eigen gemeente, ook dan wanneer het zwijn slechts
ten dééle de effectentrommel _spekte_. Pieter Zwaluw retireerde
naar buiten, kocht een villa van 'n gefailleerd notaris, en rap van
accomodatievermogen, leefde-die eenige jaren zóo teruggetrokken, zoo
deftig hollandsch-stil, dat-ie respect afdwong, dat-ie bij de andere
rentenierende burgermenschen, die allen 'n _vlek_ van kruidenierswaren,
koffie-en-gros, kleermakerij of comestibles in hun verleden hadden,
niet alleen getapt werd, maar voor gedistingeerd versleten.
Ouwe liefde roest niet--Pieter Zwaluw bleef knutselen en in 't
moderne leven. Hij was de éérste villa-bewoner met electrisch licht
en telephoon, de eerste die z'n fiets voor 'n motorfiets wisselde,
de eerste die 'n auto in diè streek bereed. An politiek dee-ie
niet. Voor den gemeenteraad en de Provinciale Staten hadden ze 'm
candidaat willen stellen--hij had beslist geweigerd. 't Prikkelde
'm niet--'t bleef buiten z'n ambitie. "De eenige goeie politiek,"
wijsgeerde-die: "is de politiek van de geldkoningen in Amerika. Die
hebben maling an oorlog en vrede, an Kamers en regeeringen--die maken
'n trust en doen wat ze willen...." Met Amerika dweepte-die. Als
de fondsen achteruit liepen, lachte-die slim, wachtend tot ze weer
rezen. Ze rezen altijd, àls 'r 'n geldkoning achter zat. Die hield de
touwtjes, liet de heele wereld sjaggeren, winnen, verliezen, zoolang
hij wou. 'r Was maar één land en dat land was Amerika. 'n Heel jaar
reisde-die met z'n vrouw en Amélie van New-York naar San Louis, van
San Louis naar Philadelphia en Baltimore. En toen ze thuis kwamen
waren ze alle drie veramerikaanscht, spraken ze met een dikke w en
een klankvolle ij. De winteravonden in de villa met 'r comfort en
afgesnoepte buitenlandsche handigheden vlogen voorbij. Illustraties
lezend en biljartend, de effectenkoersen bestudeerend en ontvangend,
leefden ze in prettigsten famieliekring. Overdag zat-ie minstens
'n paar uur in z'n knutselkamer de oude jeugd-genegenheden te
beliefhebberen. Geduldig kon-ie uren vermorsen met scheikunde-proefjes
van twintig jaar geleden--hoe zoutzuur op zink reageerde--hoe natrium
in water rondkoortste--hoe electrische polen water ontleedden--hoe
caliumchloraat met zoutzuur of bruinsteen chloor gaf. Dan praatte-die
van z'n _laboratorium_, dee vrouw en dochter hébété staan door machtige
proefnemingen met Emserpastilles, asch en spiritus, die saam ontstoken
gedrochtelijke slangen deden verrijzen. "Hoe jammer dat Piet niet
gestudeerd heeft," knikte dan mevrouw, die zooveel kunde niet vermoed
had in den artist-van-het-zwijn, dien ze getrouwd. Als Piet den auto
bestuurde, zelf als chauffeur, voelde ze zich volkomen veilig. Piet
kroop onder de machine in de stalling, repareerde zelf. Hij was
'n man die onderzocht, die niks op geloof aanvaardde.
"Zie je," had-ie al voor járen geredeneerd, lang voor iemand (behalve
Jules Verne) 'r zich druk om maakte: "wij verspillen ons geld an
dure oorlogsschepen. Engeland heeft maar te toeten en onze paar
schuiten zijn geblazen. Als ik ingenieur was, sliep 'k niet rustig
voor 'k 'n onderzeesche boot had gebouwd. Dat kàn. Da's enkel 'n
kwestie van techniek en techniek is op den langen duur geen centiem
waard. Met twaalf onderzeesche booten ruimen wij de heele Engelsche,
de heele Fransche, de heele Duitsche vloot op. Als al de Hollanders
'n paar jaar in Amerika konden leven, zouen ze wàkker terugkomen. 'n
Klein land, onzin! Wat wou de Engelsche vloot tegen ònze onderzeesche
torpedobooten? Niemendal! Je kreeg nòg eens 'n tocht naar Chatham,
toen de Engelsche Koning voor óns gebeefd en gehuild heeft! Als ik
met ònze onderzeesche booten uitvaar, dan maak 'k van Holland wat
't wàs--ja--ja--toen de sleutels van de Sont in 't Haagje leien. Nou
zullen anderen ons voor zijn. Dat voorspel ik!"
Z'n voorspelling kwam uit. Telkens als-ie 'r over las, keek-ie z'n
vrouw en z'n dochter aan, knipte met de oogen en sprak: "Jawel! Nou
zie je hoe anderen met mìjn veeren strijken! Over vijftig jaar is
de heele vaart onder water, heb je geen schipbreuken meer, kan 't
stormen zoo hard as 't wil, wordt niemand meer zeeziek...."
"'k Wou dat wij zoo'n boot hadden, pa," droomde Amélie verlekkerd.
"Dat kòmt--as je maar wacht. Wie kon vroeger denken dat je in je
huiskamer met heel Duitschland praten zou? Techniek is alles. In
twintig minuten tuf 'k van Den Haag naar Leiden! Ooit gedroomd toen
'k 'n jongen was? Eer 'k dood ben, vlieg 'k met vléugels van hier
naar Amsterdam en van Amsterdam naar Arnhem...."
"Nou Piet--nou sla je door," merkte mevrouw op: "vliegen is
ondenkbaar."
"Ondenkbaar," sprak hij geëxalteerd: "ondenkbaar is dat je zèlf 'n ei
maakt. Nee, 'n ei maken ze nooit. En às ze 't maken, maken ze meer
en is de aardigheid van 't leven af. Maar vliegen zooas de vogels,
You have read 1 text from Dutch literature.
Next - Gevleugelde Daden: Avonturen der Eerste Hollandsche Luchtschippers - 2