Diamantstad - 16

bin--dad-je 'n beste, oppassende joodsche vrouw krijge mag!--omein!--en
't uur is gekomme dad-zij in de baring leit--van 'n zoon, omein!--van
'n gezonde dochter, omein!--en je dan voor 't eerst achter de deur--je
luistert àltijd an de deur as 't zoover is, jònge--voor 't eerst je
kind hoort roepe: in-de-la!--in-de-la!--dat roepe ze àllemaal as ze
pas op de wereld zijne--àllemaal roepe ze: in-de-la!--dan hóór je an
de stem van je kind--dad-'r 'n God, 'n àlmachtige God is"...
Met prettige drukjes hield ze z'n hand en 'r vochtig-geworden oogen
dwaalden op 'm toe.
Ontroerd, met den lust 'r in z'n armen te nemen, stond-ie zwaar-ademend
stil.
"Tante Reggie", zei-ie toen en z'n grijze oogen keken star van
lichtenis door de tullen gordijntjes naar de in kou gebleekte
binnenplaats: "as 't zoover met mijn is gekomme, às 'k 'n kind heb,
zal 'k 't éérst van de mènschen leeren, 'r God laten zoeken, zèlf,
zèlf--buiten--altijd bùiten--niet in 'n kerk"...
"Niet in 'n kerk", praatte ze: "zonder kerk, kèn 't nie. As God ons
nie uitverkoren had, uitverkoren, zouen we 't nie tegen verdrukking
en rissches hebbe uitgehouen"...
"Uitverkoren!", lachte hij, de heele jodenbuurt met 'r ellende voor
zich ziend: "uitverkoren! Al voor eeuwen heit Spinoza zoo helder as
glas gezeid dat negers en kaffers zoo goed zijn uitverkoren as wij"...
"Wiè heit dat gezeid?"--, vroeg ze, prettig-gemoedelijk.
"Spinoza", herhaalde hij kluchtig. En onmiddelijk lachte hij
onbedaarlijk dat de tranen over z'n wangen liepen, want met 'n
gezellige knabbeling van 'r kaken, asof ze an 't spreken waren over
de sjabbessoep van Essie of Soortje, vroeg ze nog eens:
"Spiè-nooze--Spiè-nooze--is dad-de neef van Mierande die in kouse
doet?"
"Nee", zei hij nà-lachend: "hij is lang dood--heit drièhonderd
jaar gelejen geleefd. Geen stuk van 't ouwe testament heit-ie heel
gelaten"...
"Daar most-ie zich over schame".
"Ja! Of-die!," lachte Eleazar, de peer uit de lamp lichtend en
voorzichtig de petrolie uit de ouwe azijnflesch overgietend. De hals
van de flesch lachte mee, rinkelend tegen de opening der peer.
"Wat doe je an de lamp?"--, vroeg ze.
"Bijvulle--'k heb olie meegebracht."
"'t Ouwe testament", praatte ze: "heit-ie dààrvan rissches gezeid? Hoe
kèn men dat? En was dat 'n jid?"
"Ja--'n mooie jid--haast zoo mooi as Christus 'r een was"...
"Dat begrijp 'k nie--dat gaat 'r bij mijn nie in. Zal 'n jid zijn
eigen geloof op de tong brenge? Dat bestaat nie. Vroeger zou-die
gesteenigd zijn"...
"Dat hebbe ze 'm ook wille doen", zei Eleazar.
"Spiè-nooze... Spiè-nooze", zat ze te zinnen, met kleine kriebeltrekjes
om 'r mond alsof ze 'r herinneringen afzocht: "ik kèn toch 'n
Spien-ooze--d'r zijne d'r meer van die naam".
Weer schoot-ie in den lach. De azijnflesch stiet tegen de peer.
"Breek daar wat?"--, vroeg ze.
"Nee", zei hij--"'k heb tegen de peer gestooten".
"Is 'r geen barscht in, Eli?"
Bij 't raam keek-ie, draaide den melkwitten bal, zocht. Nee, 't was
goed-afgeloopen.
Z'n vette vingers afvegend, wou-ie de kamer verder opruimen. Maar zij,
gewend dat te doen, bang dat-ie de dingen op verkeerde plaatsen zou
zetten, dat ze zou moeten zoeken, as ze wat noodig had, levendigde uit
'r stoel, nam 't brood, de koffie, betastte den gulden.
"Da's 'n wéék zonder zorreg", zei ze, gelukkig-glimlachend: "wil jij
nou wat turve hale om de hoek, wat zware turve?"
"Niet van diè cente", zei hij: "'k heb nog"...
"Die gulden is 'n mitswe", zei ze: "en zorreg voor 'n nieuwe
mezoesos"...
Den heelen middag bleef-ie bij 'r, hielp 'r an de kachel, probeerde
de waterleiding die bevroren was te ontdooien. 't Heele huis had 'r
den last van. Essie liep met emmertjes, Mijntje liep met emmertjes,
Rebecca kwam voor niks de trap af. De ééne kraan was voor 't heele
huis, voor een- en twee-hoog. Ze waren gewoon bij Reggie an te
kloppen. Nou had niemand 'n drup.
"As 't hier warrem wordt--hei-je kans dad-ie springt", sprak de
blinde bezorgd.
Essie gaf den raad warme lappen tegen de buis te leggen.
"As uwe 't voorzichtig doeit, Eli, zal uwe zien, zal uwe zien"...
"U had 'm motte late loope vannach", zei Mijntje.
"Hei-'k 'm dan nie late loope--hei-'k 'm nie hóóre loope?"
"Laat mijn is begaan", zei Eleazar en hij begon 'n toer, die de
vrouwen dee oogknipperen van angst. Stevig wringend, schroefde-die
de kraan los, dat 't spongat zichtbaar werd.
"Eli--doet uwe dat nie--as-die ineens loope gaat, schpàt 't tot an
de zolder!"...
"Wat doet-ie?"--, vroeg tante Reggie.
"Hij heit 'r de kraan afgeschroef!--En as die 'r jà geen verstand
van heit?"
"Laat mijn maar begaan--ik lap 't 'm!"
"Bij mijn en bij uw gezond--d'r komp daar 'n spuiting--'n spuiting!"
Lachend nam Eleazar den keulschen pot met het zout, liet met 'n
eierlepeltje zout in 't spongat zakken. Hij had 't zoo is eens
zien doen.
"Verschwarzte nar! Wat mors je nou!"--, riep Essie: "hoe ken men zoo
klatsche met kostbaar zout!"
"Wat doet-ie dan?"--, vroeg weer de blinde.
"Wat-ie doet!", gierde Mijntje: "hij zit de waterleiding lepeltjes
zout te voere! Hou nou op, gammer!"
"Eli, met zout morse geeft roezie", maande de blinde.
"Zout smelt ijs--laat mijn toch begaan!"--, lachte hij.
"Eli, pas uwe nou op! Eli as 't 'r uit spuit is 't te laat!"
"Waarom zout en geen suiker? Wat haalt-ie in z'n hoof! Zoo krijg-ie
zeewater! Tante Reggie, hij is an 't versalze!"
"Eli, doe 'r de kraan op!", soebatte Reggie:
"Eli je heit 'r ommers geen verstand van! Eli zout kost geld!"
"Zoo", zei hij--"'k hoor 'r al werke"...
Essie en Mijntje weken naar de deur, schuw met de oogen knipperend.
Eleazar zelf bang geworden door de zenuwdrukte der vrouwen, schroefde
de kraan 'r weer op.
"As je nou wacht, zal je zien", zei-ie, blij om z'n handigheid:
"zet 'r maar je emmer onder."
Aandachtig bleven ze wachten. Er kwam niets.
"Veel hei-'k van me leven gehoord", smaalde Essie: "maar hoe men
koud zout bij koud water doeit--koud bij koud--om water as steen te
dooie--nee, daar staat mìjn verstand bij stil!"
Even schrikten ze van 'n knor-geluid in de leiding.
"Hij krijgt 't benauwd", lachte Mijntje: "hij laat 'n wind"...
"Hei-'k gelijk dad-'t niks hellept!"--zei Essie, wijs 'r hoofd
schuddend: "zout! Hoe komp men an zout?--Heete lappe--enkel heete
lappe--dat versta 'k!"
"Zout is beter", lei Eleazar uit: "denk an de tram. Wat smijte ze
tusschen de rails as 't vriest?"
"Géén zout!", zei Essie: "pekel! Pekel en zout zijne d'r twee. Wat
'n neweire van 't goeie zout! Wat 'n schtos! Net wat-ie gistere met
de galletjes van de blieke dee! Geef mijn me emmer en laat Mijntje
na de water-en-vuur-vrouw loope."
Ze werd ongeduldig, wou niet wachten. Eli had altijd van die òngewone
gekheden.
Daar kon ze nijdig van worden. Met heet zand gong 't in 'n
oogeblik--had ze wel tienmaal beleef. Nee maar, nou zóú ze wachte,
nou zou ze vòlle vijf minnute wachte. Enkel om 'm te late zien wad-'n
narrestreek die had uitgehaald. Terwijl sloeg Eleazar de nieuwe
_mezoesos_ aan den deurpost. Staande op 'n stoof, lei-ie 't dingske
in de ouwe voegen, hamerde de nageltjes vast. En opkijkend naar den
effen-glanzenden hemel, die door 't murenvierkant gekerkerd werd,
glimlachte hij bizar. Hij het teeken der geboden met 'n oud hamertje
bevestigen--bevestigen dat ze grinnekten om een vrijlatingsjaar--dat
ze liever krom zouen leggen dan elke zèven jaar 'n schuldenaar vrij
laten èn d'r naasten en broeders--dat ze nièt ter leen zouen nemen--dat
ze 'n behoeftige zouen leenen zóóvéél-ie noodig had--hij _mezoesos_
anslaan, _mezoesos_ die aan iederen deurpost 'n krijschende bespotting
waren van wetten, waarvan ze 't lastige, 't schoone hadden vertrapt,
't makkelijk-domme behouden. Binnen most-ie uitleg van z'n geklop
geven, jokten hij en Reggie dat de _mezoesos_ los had gezeten. Of-die
nou inzag dat zout niks gaf--dat-ie 'n gammer was?
"'t Mòt helpe", zei-ie hardnekkig: "en anders is de hoofdbuis
bevroren."
"Hij neemp zich gelijk! Kunststuk!", kibbelde Essie.
"Je mot 't met mòsterd probeere, Eli!"--, lacherde Mijntje.

Toen Rebecca met 'r emmer kwam, vóór Essie en Mijntje, had-ie
gescholen in 't scheemren der kamer. Hij was bang voor 'r oogen,
de bloed-opjagende oogen onder de donzing der brauwen. As-ie 'r
wèer alleen zag, wat dan? Hij wist 't niet. 't Maakte 'm gejaagd
en verlegen. Den heelen middag zat-ie bij de blinde, spelend met
Moosje, 't zieklijk jongetje, waar-van-ie niet hield, omdat 't
geel-opgeblazen op Dovid geleek. 't Achterlijk kind had gekraaid
van pret om de pop die-die uit 'n zakdoek draaide, z'n vestknoopen
beplukt, z'n broek bepiest. Reggie had 't toen overgenomen. Op de
plaats had-ie 'n sinaasappelenkist voor Suikerpeer an spaanders
gehakt, wetend dat 'r bij Poddy alleen 'n zijwaartsch raam, met
uitzicht op 'n dak was. Zij kwam niet meer benejen, niet éénmaal. 't
Dunne hout kloppend, werd-ie van 'n tintelende prikkelbaarheid,
moeilijk slikkend, verward van denken. Tweemaal liep-ie tot bij
de trap, vinnig kijkend of ze niet op den overloop stond. Anders
was-ie al vroeg bij den sigaretten-jood--vandaag was-ie 'r nog niet
geweest. De klare heldere winterdag, de bezigheidjes, de twist met
Druif schenen 'm te vernuchteren, de koorts van 'r zuigende lippen
heen te koelen. Met Moosje op den schoot had-ie zitten denken,
overwegen, dat 'r meer in vroolijkheid gestoeid werd, dat ze 'm
onverschillig was, hinderlijk van opdringing, stuitend misschien door
'r gemeene trekjes, 'r vies geslobber van 'n rotten sinaasappel, 'r
scheefgeloopen slijkschoenen--nee, hij kon al rustig over 'r wikken,
zonder de gloeiende kropping van-dien-eigen-morgen-nog te hervoelen. De
eerste dagen zou-ie 'r ontwijken. Hij was dronken geweest van 't
klein beetje vreugde na de wanhoops-uren op 't ijs, dronken door
'r streelend gebaar, dronken door de donkerte van 't portaal, dronken
door z'n gestel dat soms weken en weken in lichaams-vermoeiing traagde,
dan weer fel van hartstochtlijke branding was.
Gebukt bij de tafel met de olievegen, had-ie de oogen gesloten,
trachtend 'r terug te nemen in z'n herinnering, de planting van
'r neus met de teere vleugels, de snee van 'r mond. Vaag voelde
hij de vlammende gitting van 'r oogen, de weeke drukking van 'r
borsten. Zièn, heelemaal zièn dee-ie 'r niet. 't Was vreemd-angstig
hoe ze 'm ont-beeld was--'t zelfde van z'n eersten en laatsten gang
naar 'n hoer, met anderen samen, 'n hoer ergens op 'n gracht, 'n hoer
waarbij-ie 'n nacht had geslapen--als kwajongen van achttien--'n
heelen nacht en 'n morgen en waarvan-ie 's avonds 't gezicht niet
meer wist, hoe-ie ook zon, hoe-ie kwaadaardig van spanning 't hoofd
in de handen drukte. Van 'n vrouw houen moest 'n verheffing zijn,
'n gaan in lichte, wijde vervloeiing, 'n hooren van 'r adem, 'n
ziening van liefheden die geen ander kòn zien. Van 'n vrouw houen,
moest zijn 't verlangen 'r dicht bij je te weten, 't aanvoelen van
'r gebaar, 't telkens jezelf verdwazen in den greep van 'r oogen. En
hij had kalm als altijd boodschappen gedaan, gebabbeld, geknutseld,
soms met 'n aanvagenden wrevel, dat 'm iets hinderde, iets dat z'n
nuchterheid moest weg-redeneeren. Met den schemer op de binnenplaats,
was 't anders geworden, maakte de stilte boven 'm week, luisterde-die
naar 'n voetstap, 't slaan van 'n deur. Al wat-ie gedacht en stevig
gesteld had, zonk in geweifel en avond-melankolie. Langzaam 't hout
kloppend, herzag-ie zich op de trap, de zes kommen in de eene hand,
de kommen die haast gevallen waren, toen-ie 'r dol in z'n armen
nam. 't Eerst had de trillende gloeiing van 'r afhangende hand,
de kou van de zijne doorschokt. Toen had-ie gestaan, zonder hoofd,
zonder 'n vluchtiging van denken, weg in de duizeling van 'n
mond dien niemand gezoend had, 'n mond waarvan de tanden-witheid,
de tanden-fijnheid in 't duister portaal, 'n bewegende siddering
hijgde. De zachtheid van 'r schouderblad lei door 't vleesch. Samen
hadden ze geademd, één adem, één zoete, overgegeven wieging, één
verrukking in luidlooze oneindigheid. Zenuw-bevend, liet-ie zich weer
door 't purper-klotsende der herinnering bestuimigen. Het was of de
nadering van 't vroeg-donker, de schaduw-kruiping op den overzij-muur,
't aanzwellend fluiten van den wind, de vereenzaming van de plaats, z'n
zonderling berekenen tot onrust, dweeperig verlangen koortsten. Voor
de deur hurkend, de houtmeppen aan z'n voeten, 't bijltje vergleden,
zat-ie de leegheid van z'n arm hoofd te doortasten. Wat was 't laag
en laf-aarzlend, als je 'n jong ding als Rebecca met de drift van je
lippen beheftigde--als je 'r de hijging dee ondergaan van 'n plots
opklaatrende passie--en dan weg bleef--bot weg--geniepig weg--hij, 'n
man--zij, 'n jong, jong schepsel. En wat beloog-ie zichzelf--wat had-ie
als goor verstands-kereltje met onverklaarbaarheden gesold. Zag-ie
nòg niet 'r oogen, zooals-ie ze den eersten avond bij Suikerpeer
had gezien--die oogen van glanzend zwart met paarse bestuiving--die
volle, groote, onmeetbare oogen? Zag-ie 'r nòg niet schuin over de
prent _Wilhelm Tell befreit sich durch einen Sprung aus Geszler's
Gefangenschaft_--naast Mijntje? Zag-ie 'r nòg niet onveranderd,
'r sappig gezichtje, den tuimel van het haar, de gebogenheid van den
rug, 't speldje dat de blouse toehield? Wat had ze sinds maanden 'n
leven gehad--daar boven--in 't hol van 'n kamer--altijd geduldig bij
'r zieken vader, niet uitgaand, nauwelijks slapend. Kleedde ze niet
'r zussies Serre en Rozetje--'r broertje Sally--vond-ie niet telkens
in z'n kamer 't doen van 'r meisjeshand, die z'n snippers raapte,
z'n brochures die-die niet had kunnen verkoopen, netjes lijnend,
dat niet één ongelijk stond? Hij mòst 'r effen zien, enkel zien,
enkel bij den eersten nieuwen oog-opslag voelen of-ie 'r kwijt was--of
hàd--hàd--voor goed.

Koud, ziekelijk-rillend, dee-die de deur open, ineens naar de bedstee
kijkend om 'r te ontgaan. Poddy sliep. Serre, 't oudste zusje, lei
'n vinger op 'r mond, wees naar 't matras op den grond.
"Ze heit venacht geen oog kenne dich-doen," fluisterde 't kind,
'm nog eens manend om zacht te loopen.
In de scheemring achter de tafel, zag-ie 'r. Ze lag aangekleed op de
gestikte, gestopte deken, languit, op 'r rug. De armen van 't kussen
gegleden, slapten wijduit, als in kruisiging, 'r Borst zwakte op en
neer. Ze moest wel diep-vermoeid in slaap zijn geraakt, zoo rustig
bewoog 't ademgeluid, zoo wit bleekte 'r gezichtje in 't bijtend
zwart van 't haar. Even glimlachte hij sussend 't kind toe, dan
bleef-ie 't gelaat bestaren, 't slapend gelaat met de zwarte wimpers
en de fronzende wenkbrauwlijn. 't Zoemen van 'r adem aan-luistrend,
kreeg-ie voor 't eerst zoolang ie 'r kende, 'n zachtere, bijna teere
aandoening. Ze was 'n krotte-kind zooals hij--was blijven steken. Maar
'r toegewijdheid, 'r onderworpen liefheid, 'r klein-moedertjes-doen,
stonden als 'n prachtige gave, als 'n glanzende koestring in de
ellende-kamer, waar Poddy 'r besnauwde, waar de kinderen drensden,
waar alleen 'n dakraam was met grijze, vale pannen, waar ze zorgtrekjes
om den mond had gekregen. Eer Serre, Sally en Rozetje groot waren,
was zij 'n oud vrouwtje--zij die in 't krotten-leven verwelkte. Als-ie
'r nou had mogen zoenen, zouen z'n lippen iets gezegd hebben van den
vreemden eerbied, de plots wakkere stille genegenheid die in 'm gekomen
was. Zóó zou-ie 'r morgen zien--overmorgen--in 'r uitgeputheid--in
'r slaap--met de gespreide armen, alsof ze niet meer kòn.
Poddy, die kreunend zich oprichtte, stoorde 'm.
"Water! Water!"--, snauwde hij, nauwlijks Eleazar herkennend.
"'k Had vanmorgen geen tijd," begon Eleazar.
"Water! Water!", schreeuwde de zieke.
Rebecca schrikte op, keek suffig rond.
"Blijf maar leggen, jij"--, glimlachte Eleazar: "ik zal 'm wel
helpen. Waar staat 't water?"
Zij nog niet heelemaal wakker, verdwaasd-lachend omdat ze 'm niet
had hooren binnenkomen, schurkte 'r rokken glad.
"D'r is geen water," zei ze: "de waterleiding is bevroren."
"Dan zal 'k 't gaan hale," riep-ie de trap afhaastend. Benee lukte
't niet. De kraan bij Reggie toeterde, gaf nog geen water. 't Zat
verderop, zooals-ie gedacht had. Vlug liep-ie terug, schepte uit
den emmer bij Suikerpeer, werd door Essie en Mijntje en Suikerpeer
met door mekaar geschreeuwde gijntjes behageld. Nou zàg-ie van
z'n zout-verschwartstheid! Ebbeschijntje nam 'n zak zout an z'n
voete as-die 't koud kreeg in bed! Morrege most-ie patent neme! An
de stadswaterleiding konne ze net zoo 'n gàmmer gebruike! Of-die
't niet is met peper wou probeere--spaansche peper--die maakte je
ingewanden oók warrem! Grinnekend liet-ie ze klessen, sloeg de deur
dicht, hielp den steunenden, grommenden sigarettenjood.
"'k Hei 'n zinkput in me lijf!", klaagde Poddy, gulzig slobberend:
"'t loop 'r in en 't loop 'r nie uit! 'k Hei de heele dag nie gemotte."
"Is de dokter geweest?"
"Ja," zei Rebecca, bij de bedstee leunend.
"En?"
"En niks," zei ze ontwijkend, met 'n trekje op 'r gezicht, dat ze
iets verzweeg voor den zieke. Zonder schuwheid keken ze elkaar aan,
in dezelfde bezorgdheid, in dezelfde vrees. Log van hijging zat
Poddy tegen 't kussen, de handen willoos op 't dek. Z'n mond, z'n
oogen schenen grooter, zwaarder geworden in 't vleeschloos gelaat,
dat niet meer te herkennen was, omdat-ie, gekweld door ongedierte z'n
langen baard had geknipt. De kin spichtte nu in stoppels, de sterke
neus havikte tusschen de puilende jukken.
"'k Had je haast niet herkend," praatte Eleazar: "je ben jonger
geworden zonder baard."
Poddy bewoog de lippen, asof-ie wat antwoorden wou, maar te moe,
te ontfut, verglee 't in slijmerig gehijg. De kop zonder baard, had
't lachrig gegrijns van 'n doodshoofd. Hij kon niet blijven zitten,
glee achterover, steunend, dof-rogglend.
Rebecca dekte 'm toe, streelde 'm over z'n haar--toen kwam ze bij
Eleazar, bij 't dakraam.
"Wat heit de dokter gezeid?"--, vroeg-ie fluistrend.
Ze keek 'm aan, zonder 'n woord te spreken, met oogen waarvan de
dikke tranen alles zeien.
"Heit-ie iets--iets èrgs gezeid?"
"Ja," zei ze moeilijk: "hij mòt na 't gasthuis--'t mòt"...
"Na 't gasthuis--en dan?"
"Dan is d'r 'n kàns--'n kans--om 't te rèkken"...
"Hei-je 'm dat gezeid?"
"Nee--hij doet 't toch niet--hij doet 't niet--en 't is haast niet
uit te houen 's nachts. Vannacht na 't eten van gister--heit-ie de
kindere wakker geschreeuwd--telkes weer wakker--'k hei de hééle nacht
opgezete.--Gister was-ie zoo goed--vandaag is-ie erger as-ie ooit
is geweest"...
"Hei-je op gezete?"
"Ja?" knikte ze: "as 'k van de bedstee weg ging, gilde-die. Hij
was bang"...
In 'n aanzwelling van teederheid, nam-ie 'r kleine, zwarte, ruwe
hand, keek 'r in de nog natte oogen, zei, zooals-ie tot 'n kind zou
gesproken hebben: "Rebecca--'k ben blij dat we mekaar gister gezoend
hebbe--blij--blij."
"Ik ook," antwoordde ze mat.
"Wat stane juillie te smoeze?"--, vroeg Poddy, angstig bij 't
gefluister.
"Ik praat met Rebecca," zei Eleazar, naar de bedstee gaand: "we hadden
't over wat de dokter vanmorgen gezeid heeft"...
"Og!", zei Poddy, zich verveeld afdraaiend.
"Hij zei wat-ie al voor tijjen gezeid heeft--dat je na 't gasthuis
mòt--dat ze je in 't gasthuis 'n eind kennen helpen."
"Og!"--, kreunde de sigaretten jood: "wad-doe 'k 'r mee! Og!"
"En as je hièr wat overkomt?"
"D'r overkomp mijn niks--niks"...
"Weet je 't beter as de dokter?"
"Og! La-me met rust!'"
"Hoe ken men zoo stijfkoppig zijn, Poddy! Hier leg-ie te
vervuile--ginder hei-je oppassing! Kost 't je 'n cent? Nee, toch? Met
'n operatie, waarvan je niks voelt, die ze doen zonder pijn--ben je
'r met 'n maand bovenop. Elk oogeblik kan hier--kan hièr 't ergste
met je gebeuren--ja, 't èrgste--En dat zeg 'k niet om je bang te
maken--dat zeg 'k, omdat je met geweld wil..."
Poddy keerde z'n beenig, onherkenbaar gelaat naar Rebecca en Eleazar,
keek ze om beurten in de oogen.
"Wàt ergste?"--, vroeg-ie.
"De dood," zei Eleazar, met opzet, met de bedoeling 'm te dwingen
tot 't beste wat 'r gedaan kon worden. Dadelijk had-ie 'r spijt
van, voelde-die z'n overreding als 'n bruutheid. Want 't gelaat
in de bedstee verscherpte in angststaring, de groote, omkringde
oogen dwaalden in folterende ziening, de handen klemden an de
bedsteeplank, de adem joeg in kuchend gestoot. Een oogenblik zakte-die
benauwd-hoestend terug. Dan, driftig de elbogen in 't kussen borend
en geen oog van Eleazar's lippen afhoudend, vroeg-ie:
"...Heit-ie me opgegeven?"
"Nee."
"Dat lieg-ie! Dat lieg-ie! 'k Zie 't an je smoel!", jammerde de zieke,
den mond smartlijk gevierkant.
"...'k Zeg je harde en beroerde dingen," zei Eleazar: "voor je
bestwil. As je eerder geluisterd had, wàs je al beter, lei je nou
niet te krimpen. 't Kan geen uitstel meer lijjen. Denk is an wat
'n oppassing je daar heit"..
"Nee!" schreeuwde Poddy: "nee--as 't zoover is!--as 't zoover is!"--hij
gierde zoo dierlijk-jammerend, dat Serre angstig begon te huilen en
Rebecca van 't bed week--"wil 'k Bekkie bij me en Joozep en Serre en
Sally en Rozetje! Vuilik om me van me kindere af te sleepe! Vuilik
om me van dood te prate!"..
"Wat scheld je 'm nou uit, vader! Hij wil toch 't goeie voor je!",
zei snel-van-angst Rebecca.
"Vuilike zijne juillie allemaal! Dad-je me nie met rust laat!"
Kermend, koortsig-zinneloos wrong-ie zich naar de andere zij, dee of-ie
niet meer luisterde, toen Eleazar 'm nog eens probeerde te overreden.
"Tòch ga je d'r morgen heen, Poddy--en as je beter ben zal je me
danke--ja, danke! Hier is niks geen vreten, geen vuur. Hoe ken men zoo
z'n eigen vijand zijn? Hoe ken men zoo trappen tegen 't beetje góéds,
dat ze voor ons doen?--Schoon linnen--lekkere bewassching--versterkende
middelen. Dàar zal je zien hoe je opknapt. Want zoo'n sterke kerel as
jij wòrdt beter. 'n Ander zou al lang gedag hebben gezeid. Al tienmaal
ben 'k benauwd voor je geweest en tienmaal ben je opgekikkerd. Doe nou
maar of je niet luistert. Je weet as de drommel da'k gelijk heb. Je
gaat. Zoo waar 'k Eli heet"....
Ineens draaide de zieke zich giftig om.
"Waar bemoei jij je mee? Wie vraagt je wat?"
Even aarzelde Eleazar.
"'k Hei 't recht me met je te bemoeien, Poddy--omdat--omdat 'k van
Rebecca hou"....
Poddy's drift zakte. Strak keek-ie z'n dochter en den jongen man
aan. 't Scheen moeilijk in 'm door te dringen. Langzaam glee-ie in
rust, z'n handen ontspanden, z'n oogen knipten toe.
Zoo liggend, als op slapen af, vroeg-ie dof:
"....Van Rebecca? Van Rebecca?"
"Ja," zei Eleazar: "en zij van mij"....
"Ken nie gebeure--ken nie gebeure," hijgde Poddy: "Rebecca is hier
noodig"....
"Dat weet 'k--we hebben nog zeven magere jaren den tijd--de vette
kommen later"--en 'r hand nemend tusschen zijn twee groote handen:
"al zeg-ie nee--we doen 't toch. En jij gaat na 't gasthuis. Anders
ben je nie op de bruiloft--wat?--wat?--Hei-'k nou 'n recht om je
beter te make? De staking is zoo goed as gewonnen--loopt altijd op
'n end--volgende week zit 'k in verdienste. Je had geen betere tijd
kenne neme om uit te zieke. Is 't goed? Hou nou niet je mond! We
zalle je komme opzoeke, zoo dikwels as 't maar mag."
"En de kindere?"--, vroeg Poddy nog zwakjes.
"De kindere--daar hoef je je hoofd niet over te breke--daar zorge wìj
voor. Ben je ze nou wat waard? Nee, ommers? Omdat jij gistere te veel
van mijn fijne bliek hei gegeten, heit niemand vannacht kenne slape,
heit Rebecca op gezete. Dat houdt zij toch niet uit? As zij 'r ziek
van wordt, dan zit je heelemaal in de piepzak. Goed?"
"Goed," zei Poddy, doodelijk vermoeid.
"Dus morgen?
Hij knikte enkel.
"En dan weet 'k nòg iets," praatte Eleazar vergenoegd, opgelucht door
de eindelijke toestemming: "vannacht slapen Rebecca, Joozep, Sally,
Rozetje en Serre boven op mijn kamer."
"Nee," zei Poddy moeilijk.
"Jà" zei Eleazar: "en ik ga hier op 'n paar stoelen leggen. Zoo gebeurt
't"....
"Nee, Eli--dat wil 'k niet. Ik weet precies wat-ie noodig heit,"
zei zij, haar vingers gestrengeld in de zijne.
"En weèr niet slape? Jullie kruipen boven--ik benejen. As je lastig
wor, Poddy, laat 'k je smoeze. Want morgen ben je 'n koning."
"Nee, Eli," begon zij weer. Maar hij hield vol. As-ie niet zoo'n
egoïst was geweest, had-ie 'r eerder an gedacht. Weèr de kinderen
wakker--weer zij in de kou opblijven? Nee, 'r gebeurde niks van. Hij
zou daar met Suikerpeer 't matras naar boven sjorren--'t matras
voor de kindere--dan kon zij met Serre of Rozetje op zijn èmmes
bed gaan legge. In 'n wip was 't klaar. Ze zag 'r bleek en vermoeid
uit. Dat wou-ie niet. En morgen had-ie niks te doen, had-ie enkel
'n meeting in 't Paleis. Overdag hadden de kinderen al eerder bij
'm kennen kommen. Stommeling as-ie was! Dadelijk zou-ie de kachel
voorzien--en as Poddy 'm wakker hield, ging-ie gezellig zitten
lezen. Boven brochures genoeg, waarvan-ie nog wel is smullen wou.
Al dat zeker-vergenoegde zei-ie met haar hand in zijn handen, luchtig,
gelukkig.
Zij, opgewonden door z'n handdrukken, z'n opgeruimdheid, de blijdschap
dat vader 't dee, dat-ie in 't gasthuis misschien heelemaal beter
zou worden, stond 'm toe te droomen met 'r wonderlijke, zwarte oogen.

Suikerpeer hielp, Mijntje hielp, Rebecca droeg de dekens. 't Eindje
kaars wapperde van 't gerucht, wenkend en knikklend, dat 't vet in
'n plasje droop. Toen ruimden ze samen de kamer benee, sprenkelde hij
water, haalde-die turf en 'n kooltje bij Reggie. Aldoor bewreven ze
mekaars nabijheid, zij lacherig, schuw door dat plotslinge, hij bleek,
met scherpe, nerveuze gebaren. Dan waren ze weer boven, op zijn kamer,
hij 'n waschkom dragend, zij de la van de tafel met de kam, de zeep en
de doeken. En de deur sluitend, dee-ie wat ze gevoeld had, wat ze met
'r gloeiende oogen verlangde, nam-ie 'r in z'n armen, smolt zijn mond
in den hare. Naar adem smakkend duwde ze 'm lacherig weg, ging-ie
op den grond zitten, op 't matras, trok 'r naast zich. 't Dansend
kaarsje bevlamde 'r gelaat, de weeke wangen, 't zwarte, tuimlende haar.
Met 'r hand op z'n knie, sprak-ie wat 'm zoo inviel.
"Da's 't éérst dat we met mekaar praten."
"Ja, 't eerst," zei ze, 'r vingers in onrustig beweeg.
"Hoe wist jij dat ik van jou hield?"
"Dat wist 'k niet."
"Dat wist je wel."
"Ja--dat dàcht 'k wel," glimlachte ze.
"Hoe oud ben je--weet 'k nie-eens!"
"Achttien--in September.
"Achttien?"
"Achttien--En jij?"
"Ik--ik ben zeven en twintig."
"'k Dacht dad-je ouwer was"....
"Zie 'k 'r zoo oud uit?"
"Nee--nee"--, zei ze dwaas-van-schuwheid: "'k Had zoo gedacht--'k
had niks gedacht"....
Z'n oogen waren niet van haar af. Z'n mond sprak, z'n lippen
bewogen. 'n Ander zei de praat-dingetjes, de nevel-klankjes, de
hakkelende woorden, 'n ànder stond in verlegenheid de kamerstilte
te bedazen--hìj zat zonder 'n knippering, zonder geadem, zonder
lichaams-weten, zonder steun, in de onbegrensdheid, 't eindlooze van
'r lichtend oogenzwart. De kaarsvlam peer-de, kwijnde in slaaprige
zwenking, bebleekte de witte amandlen, vonkte er staal-glansjes
in, glee langs de brauwen en wimper-vlasjes, stiet terug op 't
vioole-fluweel van 'r pupillen. De koorts van 'r kleine, eeltige
handen in de bevende verrukking van de zijne gulzigend, begon-ie
jong-nuchtere kozingen te zeggen, als 'n scholier, als 'n knaap.
"Wat dacht je gister toen 'k je zoende?"
"Dat von 'k lekker."
"De komme in me eene hand ware haast gevallen."
"Goed dad-ze nièt gevalle zijn--voor de slag--dan had 't zoo kort
geduurd"....
"Ja--zoo kort," zei hij, hijgend 'r handen knijpend, zich bedwingend
om dien mond met de witte, kwellende tandjes niet woest te grijpen.
"Je was bang om me eerder te zoene"...