De Kerels van Vlaanderen - 32

Deze plechtigheid werd ten tweeden male herhaald met den wijn. Ook
zegende Robrecht ten tweeden male de grafstede met wijwater.
Ten laatste boog Burchard Knap zich over het graf en, terwijl hij den
steen met de lippen raakte, zeide hij:
"Ik kus den _doodenzoen_ ter eere van Karel van Denemarken. Weze aldus
zijne schimme bevredigd, en verzake zij jegens mij aan vijandschap en
aan wraak!"
Al zijne mannen kwamen beurtelings, onder het uitspreken derzelfde
woorden, dus eenen kus op de steenen tafel nederleggen.
Ondertusschen besprengde Robrecht het graf voor de derde maal, schudde
het bekken met wierook rondom de tafel en murmelde op plechtigen toon:
"Requiescat in pace!"
De Christelijke doodendienst en de Heidensche Dôdsisas waren beide ten
einde[80].
Men doofde de lichten uit, en, alsof de Kerels door deze plechtigheden
van hunnen angst verlost en gansch gerust van gemoed waren geworden, zij
gingen naar beneden om eene rustplaats te zoeken, of legden zich zelfs
rondom de grafstede neder.
Een uur later waren zij allen ingeslapen, en hoorde men niets meer in de
kerk dan den eentonigen stap der schildwachten of eene stille klacht der
gekwetsten.

VOETNOTEN:
[Voetnoot 79: Den Dinsdag 5 April, _aqua sapientia_, kwamen de koning en
de nieuwe graaf Willem te Brugge.
GALB., p. 336]
[Voetnoot 80: Allen waren afgemat, en terwijl de eenen de _dadsisa_ op
het graf van Karel vierden, hadden anderen, die de kracht van het bloed
der martelaars niet meer loochenden, eene toorts ter eere van Karel
ontstoken. KERVYN DE LETTENHOVE, I, 410.
Over de beteekenis van dit woord _dadsisa_ raadpleegde ik mijnen
geleerden vriend prof. J. F. J. Heremans. Zijn brief daarover aan mij
geschreven schijnt mij belangrijk genoeg om hier te worden medegedeeld.
"Waarde vriend. Het woord, waarover gij verleden Zondag inlichtingen
vroegt, luidt _dad-sisas,_ niet _dadsisa_. Het komt voor in het
_Indiculus superstitionem et paganiarum_ (uit de achtste eeuw): _de
sacrilegio super defunctos, id est dâd-sisâs._ Dit _dâd_, dat gewoonlijk
in het Saksisch _dôd_ wordt geschreven, is stellig ons _dood_, en
_sisas_ is de nominatief meervoud van _sisu._ Maar wat beteekent _sisu?_
J. Grim vermoedt _kuil, graf._ Anderen verklaren het door _treurzang_.
Er bestaat in het oud-Hoogduitsch een woord _sisesang_, dat ook de
beteekenis heeft van _treurzang, doodenzang_. Ook de Angel-Saksen kenden
dit woord, dat ik zou verkiezen boven dódsisu, waarvan het laatste deel
toch steeds een raadsel blijft. Wil men J. Grimm gelooven, dan is
_dâdsisu_ hetzelfde als _doodenkuil_ en komt het begrip van zang in die
samenstelling niet voor. In _sisesang_ is dit begrip stellig
voorhanden." Gent, 26 Januari 1870, J.W. HEREMANS.]


XXIII

De Kerels verwachten zich des anderen daags aan het voortzetten der
bestorming; ook stonden zij bij de eerste morgenschemering reeds
strijdvaardig, om de aanvallen des vijands met onverzwakten moed af te
weren of hem ten minste elken stap voorwaarts duur te doen betalen.
Maar dien dag, en insgelijks de twee volgende dagen, werden zij niets
anders verontrust dan door pijlen, welke de wapenknechten nu en dan naar
den toren schoten, en die de schildwachten der Kerels verplichtten zich
achter de kanteelen verborgen te houden.
Zij hadden door eenen hun toegeschoten brief de reden van deze
opschorsing der aanvallen tegen de kerk vernomen. De koning van
Frankrijk, wien waarschijnlijk was bericht geworden dat het Kerlenleger
Brugge naderde, was met het grootste gedeelte zijner heirkracht in de
richting naar Yperen getogen, om Willem Van Loo op te zoeken en hem den
veldslag aan te bieden.
Het heil van Kerlingaland en de redding der belegerden hingen dus af van
het lot eener enkele worsteling! Bleef Willem Van Loo in dezen eersten
schok der beide legers overwinnaar, dan zou niets meer aan de dappere en
verbitterde Kerels kunnen wederstaan; zij zouden de Franschen dwingen
Vlaanderen te verlaten en zouden dan onmiddellijk zegevierend naar
Brugge komen afgezakt, de Isegrims verpletten of verstrooien en hunne
broeders verlossen, die zoolang reeds schier zonder hoop, doch met
onplooibaren heldenmoed zich tegen twee legers hadden verdedigd.
Het bericht van des konings veldtocht in Kerlingaland had hun eenig
vertrouwen teruggeschonken. Dewijl men hun tevens had laten weten dat de
Isegrims waarschijnlijk gedurende de afwezigheid des konings geenen
ernstigen aanval tegen hen zouden beproeven, was hun de tijd gegund om
te rusten, ten einde weder krachten te verzamelen tot latere
worstelingen; maar zij lieten integendeel geen oogenblik voorbijgaan
zonder aan het scheppen van nieuwe verdedigingsmiddelen te arbeiden.
In de vrees dat de Isegrims misschien zouden pogen de vensters der kerk
te beklimmen, bouwden zij achter elk venster eene poort van stelling,
waarop een tiental mannen de wacht konden houden, niet alleen om de
bewegingen des vijands te bewaken en zijne inzichten af te spieden, maar
tevens om den wapenknechten door het schieten van pijlen alle nadering
te beletten.
Onder de vensters, op den vloer der kerk, legden zij vele balken, waarin
puntige houten, stalen pennen, zwaarden en moordpriemen bevestigd waren,
zoodat deze altezamen, als een gebosch van dreigende lansen, in de
hoogte staken en onfeilbaar elken ridder of wapenknecht, die door het
venster in de kerk wilde dalen, moesten doorboren.
De buitenpoort des tempels was zeer zwaar. Om echter te beletten dat ze
door den beukram wierd ingeworpen, vulden de Kerels het nauwe
voorportaal tusschen de twee deuren geheel met steenen en met alle zware
voorwerpen, welke in hun bereik waren; ja, zij braken met dit inzicht in
den tempel zelven zekere binnenmuren uit, waarvan zij tevens de minst
zware steenblokken in de kapelle en op den toren droegen, om ook van
daar den vijand te kunnen treffen.
Zij hadden, zonder ernstig te zijn gestoord geworden, aan deze
toebereidsels drie of vier dagen besteed, toen zij in den nacht van den
vijfden dag verontrust werden door een dof en verwijderd gerucht, als
het gebons van zware mokers en den scherpen slag van den hamer op
ijzeren keggen.
Dit gerucht vernamen zij op de hoogte der kapelle, in de richting van
den gang, langs waar graaf Karel gewoon was geweest van zijn paleis ter
kerk te komen.
Het scheen hun duidelijk dat men ergens, langs den kant van het
klooster, bezig was met pogingen te doen om eenen muur te doorboren en
zoo op de gaanderij der opperkerk hen aan te vallen.
De kastelein Hacket en Robrecht Sneloghe deden al hunne beschikbare
mannen in de kapelle te zamen komen; en, terwijl zij immer de doffe
galmen van den geheimzinnigen arbeid des vijands afluisterden, hielden
zij zich gereed om hem duchtig te onthalen, indien hij er werkelijk in
gelukte eene opening in den muur te maken.
Den ganschen nacht hoorden zij den slag der hamers. Het werk der
Isegrims moest evenwel zwaar en moeielijk zijn en scheen weinig te
vorderen; want het gerucht bleef even verwijderd en onduidelijk tot den
morgen, en hield dan geheel op.
De Kerels meenden zelfs te mogen gelooven dat de vijand zijne poging had
opgegeven, en zij waren gereed, nu de eerste dag-klaarte zich vertoonde,
om beneden in de kerk hunnen arbeid tot verdediging te gaan hernemen,
toen een schildwacht van den toren daalde en hun kwam boodschappen dat
zwarte rookwolken tot hen opklommen en zij vreesden dat de vijand de
kerk aan brand gestoken had.
De oversten der Kerels liepen op de torengaanderij, en keken bekommerd
naar beneden.
Was het slaan der hamers eene list geweest om hunne aandacht af te
keeren, terwijl men langs eenen anderen kant de middelen tot eenen
aanval bereidde? Waarschijnlijk, want zij zagen nu dat men, gedurende
den nacht, voor de buitendeur der kerk, met dikke balken een soort van
dak had getimmerd, waarop de zwaarste steenbonken onmachtig afbotsten.
Daaronder hielden zich vele vijanden ongetwijfeld? Maar wat deden ze in
deze schuilplaats? En wat beduidde de rookwolk die kronkelend van daar
langs den toren opsteeg? De morgenschemering en de mistige lucht
beletteden de Kerels duidelijk te onderscheiden welk nieuw gevaar hen
bedreigde.
Bij zijn vertrek had de koning van Frankrijk den veldheer Gervaas Van
Praet gelast de belegering voort te zetten, en de vaste hoop uitgedrukt
dat, eer eene week verloopen ware, alles te Brugge zou gedaan zijn en de
Vlamingen hem in Kerlingaland zouden komen vervoegen, indien de oorlog
daar niet met eenen enkelen slag wierd beslist en gesloten.
Na zijne mannen eenige dagen te hebben laten rusten en den nieuwen
aanval rijpelijk te hebben berekend, had de veldheer de noodige bevelen
gegeven om de kerk van St-Donaas te bestormen en kost wat kost in te
nemen.
Terwijl een gedeelte der Gentenaars zouden arbeiden, om dwars door
eenige muren de opperste gaanderij des tempels te bereiken, zou een
ander gedeelte, door de wapenknechten en ridders ondersteund beproeven
of men de groote buitenpoort niet bij middel van vuur zou kunnen
vernietigen, en dus eenen vrijen doorgang bekomen om de Kerels in de
kerk zelve aan te tasten.
Om dit te bewerkstelligen, hadden zij in de duisternis de poort der kerk
met eene dikke laag vet en teer bedekt, en pik en harst en hout tot
eenen hoop er voor te zamen gedragen.
Intusschen hadden zij hunne mannen in al de omliggende gebouwen
vergaderd en hun de noodige bevelen gegeven, om op het eerste sein de
kerk binnen te stormen.
Nu de dag ging aanbreken, hadden zij het vuur aan de licht ontbrandbare
stoffen gestoken, en smeten nog immer, van uit hunne sterke
schuilplaats, olie en pik in den gloed, om de verterende vlammen te
voeden.
Wel wierpen de Kerels van boven onophoudelijk zware steenbonken brandend
stroo en kokende olie op het dak; maar de dikke balken waaruit het was
samengesteld, en de versche ossenhuiden waarmede men het overdekt had,
verijdelden al hunne pogingen.
Intusschen verslond het vuur de deur wel langzaam doch voortdurend en de
vlammen knaagden zoo onweerstaanbaar in het eikenhout, dat het, na een
uur tijds, gansch verkoold bij brokken nederviel, en de steenen en de
aarde ontdekte, waarmede de Kerels het voorportaal hadden opgevuld.
Deze dam, geenen steun meer hebbende, rolde gedeeltelijk naar beneden;
en het overige was in korten tijd geheel weggeruimd door eene bende
Gentenaars, welke men tot dit einde had doen naderen.
Dan bracht men in het voorportaal eenen draagbaren beukram, en begon
daarmede zoo hevig tegen de binnendeur in te loopen, dat de gansche kerk
er van dreunde.
Dewijl het hout dezer deur niet dik was, kon zij niet lang aan het
geweldig bonzen wederstaan en viel welhaast verbrijzeld neder.
De Gentenaars, die in het voorportaal stonden, zonden eenen schallenden
zegekreet in de hoogte en sprongen de kerk in; maar het gejuich was van
korten duur. Daar stonden een honderdtal Kerels gereed om hen te
onthalen, en nauwelijks hadden deze roekelooze Gentenaars hun zwaard
kunnen verheffen, of zij lagen allen met gekloofd hoofd of afgehakte
leden op den vloer.
Nu galmden de bazuinen op het plein van den burg, en een zwerm vijanden
liep uit al de omliggende gebouwen naar de kerk om de Kerels te
verpletten. Zij vervulden de lucht met vroolijk krijgsgeschreeuw, en
meenden als een onweerstaanbare vloed de kerk binnen te stormen; maar,
hoe zij ook elkander verdrongen en vooruitstuwden, zij werden in hunne
woeste vaart gestuit door den hardnekkigen tegenstand der Kerels, die
als een ondoordringbare muur den nauwen ingang afsloten en alles
nederhakten wat hen naderde.
Na eene wijl lag het voorportaal vol lijken, en vloeide het bloed in
beken onder de voeten der aanvallers.
Zij, die nog op het plein zich bevonden en poogden vooruit te dringen,
wisten niet hoevelen hunner makkers in deze enge plaats reeds het leven
hadden verloren. Zij juichten, hitsten elkander aan en deden niets dan
roepen:
"Vooruit! Vooruit! Zege! Zege!"
Hun onweerstaanbaar gedrang had dan eindelijk voor gevolg dat de Kerels,
hoe schrikkelijk zij ook onder de Isegrims hakten, voor den druk der
aanvallers moesten wijken en dus gedwongen werden hunnen vijand den
vrijen doorgang te bieden.
Zij hadden alles voorzien en de kansen hunner verdediging sedert lang
berekend. Nu deinsden zij door eene eenparige beweging als op een geheim
bevel, tot onder de zijbeuk der kerk, met den rug tegen de deur van den
nauwen trap, langswaar men tot de kapelle opklom. Zij zouden dus dezen
weg naar de opperkerk zoolang mogelijk verdedigen en, moesten zij den
strijd opgeven, langs daar de gaanderij bereiken, waar zij nieuwe
middelen tot wederstand moesten vinden.
Ridders en wapenknechten waren nu, onder het aanheffen van triumfkreten
en wraakgeroep, den tempel binnengestroomd; en wie plaats kon vinden om
de Kerels te naderen, had hen met woede aangevallen.
Het ging er lijf om lijf; men zag hier en daar zelfs Kerels en
Isegrims, door het gedrang belet hun zwaard te nemen, elkander
aangrijpen en, ten gronde rollende, ijselijke pogingen doen om hunnen
vijand te versmachten, totdat ze beiden werden verpletterd of doorboord.
Dewijl de Kerels in eenen dichten hoop stonden en van alle kanten eene
heldhaftige tegenweer boden, was het den aanvallers niet mogelijk hunne
gelederen te breken. Nog een ander en even groot voordeel had voor hen
deze wijze van strijden; want zoo beletteden zij het grootste gedeelte
der Isegrims werkelijk aan de worsteling deel te nemen.
Dit schromelijk gevecht in de kerk duurde bijna een half uur voort, met
immer klimmende woede en wreedheid. De vloer des tempels lag bezaaid met
honderden lijken, en de strijdenden plasten hier en daar tot aan de
knoesels in het gestorte bloed[81].
Bij dezen onverwachten tegenstand en bij het gezicht van zulk verlies
aan dooden en gekwetsten, huilden ridders en wapenknechten van razernij
en wraakzucht, en drongen telkens met nieuwe drift elkander naar den
hardnekkigen vijand vooruit.
Hoe de Kerels ook de Isegrims bij hoopen nedervelden, zij zelven zagen
insgelijks velen hunner gezellen onder de slagen des vijands bezwijken,
en hun getal was eindelijk zoozeer verminderd dat men niet kon twijfelen
of zij zouden welhaast geheel worden verpletterd.
Op een bevel van den kastelein Hacket weken zij langzaam en even moedig
strijdend naar den trap der gaanderij, sprongen allen te gelijk naar
boven en wierpen de trapdeur toe.
Terwijl eenigen hunner, die men op voorhand had aangewezen, den ganschen
trap opvulden en verstopten met daartoe gereedgelegde steenen en zakken
aarde, liepen de anderen naar de kapelle.
Hier op de verhevene gaanderij staande, begonnen zij in den dichten
drom hunner vijanden zoodanig met steenbonken te werpen, met pijlen te
schieten en met kokende olie, die de Kerlinnen hadden bereid, in het
ronde te gieten, dat de Isegrims binnen eene korte wijle tijds meer
hunner makkers zagen vallen dan zij er gedurende de lange en bloedige
worsteling hadden verloren. De plaats was voor hen niet langer te
behouden, wilden zij zich niet nutteloos aan eene geheele verdelging
blootstellen.
Een bazuingalm riep hen terug onder de tegenoverstaande zijbeuk der
kerk, waar de werptuigen hunner vijanden hen niet konden bereiken.
Intusschen bleven de Kerels boven de gaanderij waakzaam om alwie zich
langs dien kant der kerk dorst wagen neer te schieten of te
verpletteren; maar de Isegrims hielden zich schuil onder de zijbeuk en
schenen daar onder elkander over iets te raadplegen.
Dakerlia kwam met uitgestrekte armen tot Robrecht geloopen en juichte
over zijne behoudenis; maar een grievende angstschreeuw ontvloog de
ontstelde jonkvrouw, toen haar verloofde, stom en met eenen traan in de
oogen, den vinger naar de benedenkerk richtte en daar op een lijk wees
dat met verpletterd hoofd ten gronde lag uitgestrekt.
"Wee, wee, Yorg Koevoet!" zuchtte Dakerlia. "Hij heeft Kerlingaland, hij
heeft onze vrijheid zijne heldenbloed gegeven! De goede God weze zijne
arme ziel genadig!"
Robrecht durfde nauwelijks in de kapelle rondzien; want zeker, vele
vrienden vermisten zij, en de berekening van hun verlies zou hen met
eene eindelooze droefheid slaan. De kastelein was aan het hoofd gekwetst
en verzekerde nu glimlachend zijnen makkers dat zijne wonde slechts
oppervlakkig en niet erg was.
Eensklaps traden van onder de zijbeuk een bazuinblazer en een wapenbode
vooruit. Deze laatste stelde den Kerels eenen wapenstilstand tot den
avond voor, om de gekwetsten te kunnen oprapen en de dooden buiten de
kerk te voeren. Hij beloofde hun, in naam van sher Baudewijn Van Aelst,
die als overste hier gebood, dat men, zoolang de dag duurde, geene de
minste daad van vijandelijkheid tegen hen zou plegen.
De Kerels gaven hunne toestemming, op voorwaarde dat slechts eenige
wapenknechten vrij door de kerk zouden mogen gaan om de lijken weg te
nemen. Al de anderen zouden onder de zijbeuk blijven of, wilden zij de
kerk verlaten, nevens den muur naar de poort stappen. Wie langs de
zijde, waarboven de kapelle was, zich waagde, zou oogenblikkelijk van
boven worden nedergeschoten of met steenen verpletterd.
Deze overeenkomst aldus gesloten en aanvaard zijnde, begonnen de
Isegrims hun werk, en voerden dooden en gekwetsten buiten den tempel.
Zich in het geheel niet op de beloften hunner vijanden betrouwende,
hielden de Kerels nauwe wacht op hun gaan en komen en bleven den
ganschen dag gereed om allen aanval af te slaan, intusschen immer
werkzaam om op de gaanderij allerlei werptuig bijeen te dragen.
Toen de avond was gevallen, zaten zij bijna allen te zamen in de
kapelle, waar eenige lampen brandden, of lagen hier en daar, in hoeken
of op banken, worstelende tegen den slaaplust en denkend aan den
noodlottigen strijd van dien rampspoedigen dag.
Zij hadden hunne overblijvende mannen geteld. Eilaas, meer dan de helft
hunner trouwe makkers hadden den dood in de bloedige worsteling
gevonden! Van de vijfhonderd Kerels en poorters die met hen de
verdediging van den burg hadden begonnen, leefden er nog zeventig!
De kastelein Hacket was zeer bleek ten gevolge van het bloed dat hij had
verloren, en scheen afgemat en mismoedig.
Burchard Knap zat met het hoofd op de handen in eenen halfduisteren hoek
en bulderde schrikkelijke vermaledijdingen tegen Willem Van Loo en tegen
de Kerels, die hun niet ter hulp kwamen, maar bovenal tegen Disdir Vos,
den verrader, zonder wiens hulp de vijand nooit binnen Brugge zou
geraakt zijn. Hij zwoer bij duren eede dat, indien hij ooit zijne
vrijheid terugbekwam, hij geene rust zou genieten voordat hij Disdir Vos
het valsche hart uit den boezem hadde gerukt.
Terwijl hij dus in zich zelven morde en gromde, wierp hij sombere
blikken in het ronde, als waande hij in zijne makkers zelven vijanden te
zien. En waarlijk, daarin bedroog hij zich niet geheel; want buiten
eenige Houtkerels beschouwden allen hem in hun gemoed als de oorzaak der
ongelukken die hen zelven en Kerlingaland bedreigden.
Robrecht Sneloghe alleen poogde door zijne woorden den Kerels nog
vertrouwen op redding in te boezemen. De veldslag tusschen den koning
van Frankrijk en Willem Van Loo moest nu geleverd zijn of ging geleverd
worden. Niet van hunne verdediging te dezer plaatse hing hun lot af;
maar van dien beslissenden strijd in het open veld. Alle uren konden zij
de zegepraal van het groote Kerlenleger vernemen, en die zegepraal moest
ook het einde zijn van hunne gevaren en van hun lijden.
Zoo bleven degenen, die niet onder de vermoeidheid en onder den
slapensnood bezweken, elkander troosten en aanmoedigen tot diep in den
nacht.
Dan hoorden zij eensklaps eene stem die van buiten de gaanderij tot hen
scheen te komen en op versmachten toon hun toeriep:
"Storm op zee! Stil, stil, ik ben een vriend, een Blauwvoet!"
Robrecht deed zijnen makkers een teeken dat zij beweegloos zouden
blijven.
Hij zag een menschenhoofd boven de gaanderij opdagen.
"Hemel!" mompelde hij, "bedriegen mij mijne oogen? Ivo-de-wolvenjager!
Zonder baard? Gekleed als een wapenknecht?..."
Ivo legde zich den vinger op den mond en stapte over de leuning der
gaanderij.
Terwijl de Kerels hem met verbaasdheid bezagen, trok hij met dezelfde
geheimzinnige stilte eene lichte ladder in de hoogte en legde ze ten
gronde.
Dan liet hij zich op eene bank nedervallen en zeide op treurigen toon:
"Vrienden, laat mij ademscheppen.... Ik heb mij als een wapenknecht
verkleed en vele gevaren getrotst om tot u te komen. Ach, mijne arme
gezellen, ik vervul eenen droeven plicht.... Ik ben een ongeluksbode....
De oude Bertulf de proost is dood...."
"Dood! De proost van St-Donaas?" kreten allen te gelijk door eenen
plotselijken angst aangegrepen.
"Ja, dood; gemarteld, ijselijk gemarteld!"
Degenen die in de verre hoeken zaten, naderden den bode; men wekte zelfs
de slapenden, en allen omringden Ivo-den-wolvenjager en overlaadden hem
met vragen. Hacket stortte tranen over zijnen ongelukkigen broeder,
Robrecht beweende zijnen oom; bleek en met kloppend hart hielden zij de
oogen gericht op Ivo-den-wolvenjager, die zijne verklaring aanving en ze
met eenige onderbrekingen dus voortzette:
"Wij zijn door Walter Van Lillers behouden buiten de stad geleid, en
ondernamen met moed en met vertrouwen onze lange reis door de
nachtelijke duisternis. De oude proost, die niet gewoon was te voet te
gaan en elk oogenblik struikelde, bezeerde zich dikwijls en begon al
spoedig van vermoeidheid te klagen. Wij mochten echter niet rusten;
want, bereikten wij voor den morgenstond het leger der Kerels niet, dan
liepen wij groot gevaar van in handen der Fransche krijgsknechten te
vallen. Ik ondersteunde den heer proost zooveel ik kon, ja, droeg hem,
om zoo te zeggen, gedurende de twee laatste uren, want zijne voeten
waren gewond en bloedend.... Toen de eerste dagschemering zich aan den
hemel begon te vertoonen, verlieten wij de baan omtrent Roozebeke, en
traden op eene hofstede waar een goed vriend van mij woont. Zeker, de
man zou naar het leger zich begeven hebben; hij is een onversaagde
Kerel, een verkleefde Blauwvoet, die vurig wenschte zijn bloed voor de
verdediging onzer vrijheid te mogen vergieten; maar zijne vrouw en
kinderen zouden op de hofstede zijn. Daar zou de heer proost kunnen
rusten en eenig voedsel tot versterking gebruiken. Tot mijne groote
verwondering vond ik den Kerel te huis. Toen ik hem zeide dat mijn oude
gezel niemand anders was dan de proost van St-Donaas te Brugge, deinsde
de Kerel met eene grijns van gramschap en misprijzen terug en mompelde:
"Een Erembald, een moordenaar, een verrader van Kerlingaland!"--Door
goede woorden wekte ik zijn medelijden op en bracht hem tot bedaren.
Terwijl de proost, door dit slecht onthaal mismoedig, wat brood en melk
poogde te nuttigen, vernam ik over den toestand der zaken in
Kerlingaland zeer bedroevende dingen. De tijding van den moord des
graven heeft de tweespalt tusschen de Ambachten gezaaid, waarvan velen
geweigerd hebben te wapen te komen, om de verantwoordelijkheid der
misdaad zelfs niet in schijn te aanvaarden. Men beschuldigt algemeen de
Erembalds van Brugge onze vrijheid en Kerlingaland te hebben verraden;
want door den moord hebben zij de beslissingen, die in den Hoop te
Veurne genomen waren, onuitvoerbaar gemaakt en op voorhand
verijdeld.--Het zijn de woorden van mijnen vriend.--In de Ambachten
zelve, die hunne mannen ter beschikking van Willem Van Loo hebben
gesteld, zijn vele Kerels te huis gebleven; en zij, die opgetrokken zijn
en zich in het leger bevinden, vermaledijden niet min de Erembalds als
de oorzaak van 's lands ongeluk."
"Door elkeen gehaat, door de gansche wereld vervloekt als laffe
moordenaars!" zuchtte Robrecht.
"Ga voort, laat al dien praat van bloode lieden achter en zeg ons wat
mijnen oom den proost is geschied!" gromde Burchard Knap met beklemde
woede.
De anderen, zeer ontsteld en nieuwsgierig om het einde dezer verklaring
te hooren, luisterden in stilte.
Ivo-de-wolvenjager hernam:
"De woorden van mijnen vriend deden ons twijfelen aan den goeden uitslag
onzer zending. Er was echter niet te aarzelen, en alhoewel de arme heer
proost schier niet meer kon gaan, wilde hij toch de pijnlijke reis
voortzetten.--Wij geraakten, met overspanning onzer krachten, eindelijk
in den morgen te Zonnebeke. De heer proost kon niet verder en viel daar
in eene herberg bijna machteloos op eene banke neder. Al de paarden,
karren en voertuigen der omstreken waren in het leger, dat binnen en
rondom Yperen zich bevond. Ik besloot dan alleen naar deze stad te gaan,
om mher Willem de komst van den proost bekend te maken en hem te
verzoeken mij een rijtuig te doen geven om hem naar Yperen te doen
voeren. Ik volbracht mijne boodschap. Een wagen, door een twintigtal
Kerels, met eenen overste vergezeld, volgden mij naar Zonnebeke.--Daar
vielen de Kerels op mij en ontrukten mij mijn zwaard. Terwijl men mij
vasthield om mij alle beweging onmogelijk te maken, greep men, onder het
bulderen van allerlei smaadwoorden, den ouden proost aan, bond hem de
armen op den rug en smeet hem barschelijk op den wagen. De zweep werd op
de paarden gelegd, en wij vertrokken naar Yperen. Mij had men insgelijks
gebonden; maar de overste, die mij goed kende, zeide mij dat men mij van
niets beschuldigde. Indien ik mijn woord wilde geven dat ik mij zou
stilhouden en niet pogen te ontvluchten, zou men mij zonder banden den
gevangen proost laten vergezellen. Ik aanvaardde.--Toen wij Yperen
gingen naderen, vonden wij, zelfs buiten de stad, eene menigte poorters
en Kerels, die nevens de baan op ons schenen te wachten. Ach, hoe zal ik
het u zeggen, wat den armen proost daar en tot op de Markt van Yperen
wedervoer? Eerst overlaadde men hem met vermaledijdingen en riep men
onophoudelijk, zoo luid en zoo woedend, dat het over de velden
hergalmde: "Ter dood, ter dood, de laffe moordenaar! Versmoort hem in
het slijk, den verrader van Kerlingaland!"--Bij de poort der stad rukte
de razende menigte den proost van den wagen en dwong hem te voet te
gaan. Dan begon men hem met modder en met steenen te werpen ..."
Een gemor van ijzing en angst vervulde de kapelle; de kastelein Hacket,
door het akelig lot zijns broeders verpletterd, had het hoofd gebogen en
de handen voor de oogen gelegd. Robrecht en Dakerlia hielden hunne
strakke blikken op Burchard gevestigd en schenen hem te verwijten dat
hij de schuld was van Bertulfs ongeluk.
Zoo ontsteld en aangegrepen door het verhaal van Ivo, hoorden de Kerels
niet dat de doffe hamerslagen, naar de zijde van het klooster, weder
waren hervat. Misschien meenden zij het gevaar dezer poging niet nabij
genoeg, om er nu eene bijzondere acht op te slaan.
De wolvenjager ging voort:
"De proost, alhoewel ziek en uitgeput, stapte met opgeheven hoofd
tusschen den razenden volkshoop; hij had, zooveel zijne banden het hem
toelieten, de handen samengevoegd en scheen te bidden. Wij kwamen te
midden der Markt, en vonden daar Willem Van Loo met de oversten der
Kerels. Mher Willem verweet den proost met hevige gramschap, dat hij tot
den moord van graaf Karel had geholpen, en door deze afschuwelijke daad
der Kerlen macht had gebroken. De proost beschuldigde integendeel mher
Willem en beweerde dat hij zelf aan zijnen neef Burchard bevel had
gegeven om Karel van Denemarken te dooden. Mher Willem loochende en
zwoer dat hij niets er van had geweten; maar dewijl de proost zijn
gezegde staan hield en de waarheid er van poogde te bewijzen, werd mher
Willem zoo woedend, dat hij luidop bevel gaf om den ouden proost ter
dood te brengen ... Mocht ik hier mijne openbaring eindigen! Mijn hart
beeft en mij spookt nog het ijselijk schouwspel voor de oogen ... Op een
kruis genageld, met ijzeren tangen verscheurd, door de menigte met
modder overdekt, gehoond, bespot, vermaledijd, de oogen tot God en voor
zijne beulen biddend ... zoo is de oude proost van St-Donaas
gestorven[82] ."
Ivo-de-wolvenjager borst in tranen. Er bleef gedurende eene wijl eene