De Kerels van Vlaanderen - 16

Total number of words is 4402
Total number of unique words is 1493
42.6 of words are in the 2000 most common words
60.4 of words are in the 5000 most common words
68.6 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Segher Wulf lag uitgestrekt op het bed, met een kruisbeeld op de borst.
Zijn gelaat was loodvervig en toonde de doorschijnende tint der
bloedeloosheid. Witta zat ten gronde geknield en weende bitter.
De kastelein naderde met kloppend hart en aanschouwde den geneesheer.
"Niets meer dan een lijk!" murmelde deze.
"Wel zeker?"
"Hoe anders? Al zijn bloed is hem ontloopen."
"Wat akelige ramp!"
"Ja, een ijselijk voorval; maar klagen kan hier niet helpen, heer
kastelein. Gij moet tot de jonkvrouw gaan; haar eerst met halve woorden
een ongeluk doen voorgevoelen, haar dan van een groot gevaar spreken en
zoo allengs haar den dood haars vaders melden, opdat de slag haar niet
plotselijk treffe."
De kastelein verwijderde zich stilzwijgend, om de droeve zending te gaan
vervullen; maar nauwelijks was hij eenige oogenblikken weg, of men horde
in den gang eenige wanhopige klachten hergalmen.
Dakerlia stortte in de kamer en liep tot bij het bed. Een eerste blik
zeide haar alles: zij slaakte eenen machtigen schreeuw, eenen noodkreet,
die het gansche huis doorschalde, en viel gevoelloos met het hoofd op de
borst haars vaders.

VOETNOTEN:
[Voetnoot 48: Bij de Angel-Saksen noemde men het Gemeentegoed of vrij
geweide _folcland_ (ager publicus), een land, waarvan het bezit door
eene geschrevene oorkonde vanwege den vorst was toegestaan of bevestigd,
_bocland_ (geboekt land).
Zie LAPPENBERG, _Geschichte von Engeland_ t. I, pp. 578 en 579.]


XI

De dag waarop de Hoop[49] zou gehouden worden, was verschenen.
Reeds van in den vroegen morgen krielde de stad Veurne met lieden die
zich uit alle gewesten van Kerlingaland zich derwaarts hadden begeven,
en nog zag men elk oogenblik groote overdekte wagens voor de
bijzonderste herbergen stilhouden.
Niet al deze bezoekers waren geroepen, om als afgevaardigden der
Ambachten in den Hoop te zetelen. Eenigen moesten zich aanbieden voor
het beroepsgerecht of _jaarwaarhede_, anderen zouden zekere zaken
aangaande hunne betrekkingen met het Gilde vereffenen; de meesten
evenwel hadden de reis ondernomen uit enkele nieuwsgierigheid of om
vrienden of bekenden te ontmoeten.
Rondom den Kerkhofsmuur van St-Walburgis stonden kramen met eetwaren,
met fruit en lekkernijen, met landbouwgereedschap, met huisgerief en
kleederstoffen, zoodat de plaats naar die zijde geheel het voorkomen had
eener jaarmarkt of eener kermis.
Daar was groote toeloop van volk. De Kerels herkende men aan hunne lange
baarden en aan hun breed zwaard of schermzeis. Tusschen hen kon men de
Houtkerels onderscheiden aan het diepere blauw hunner kleeding en aan
hunne hoeden, waarvan de randen achter en terzijde in vorm eener klak
waren opgeslagen, terwijl de Veld- en Duinkerels breedgerande hoeden
droegen, die met eene veder van den Blauwvoet of Zeearend waren gesierd.
Men bemerkte zelfs hier en daar eenen Kolvekerel uit het graafschap
Gwynen, die gansch in kleeding en voorkomen aan de andere Kerels
geleek, tenzij dat hij tot eenig wapen eenen houten kolf of knots in de
hand of op den schouder droeg.
De poorters of burgers van Veurne hadden geenen baard, en slechts de
bijzondersten onder hen droegen een kort mes boven de lederen tassche
aan hunnen gordel. Zij lieten zich niet veel in met de Kerels, die
overigens hen met hoogmoed bejegenden en zorgvuldig vermeden over de
zaken der Ambachten in hunne tegenwoordigheid te spreken.
Inderdaad, de Kerels zagen de poorters der steden als lieden aan die
hunne onafhankelijkheid hadden verloren en van de voorvaderlijke
vrijheden niets meer bezaten dan wat de vorst hun willekeurig en uit
genade had laten behouden.
Vroeger genoten al de gedeelten van Kerlingaland dezelfde
onafhankelijkheid, en hadden geenen anderen dienstplicht jegens den
graaf dan het leveren van krijgslieden tot 's lands verdediging Zij
betaalden gewilliglijk alle tollen van doorvaart op koopwaren,
havenrechten en burggelden aan 's gravens ambtenaars, voor zooveel deze
belastingen niet als een persoonlijke hoofdtol konden worden beschouwd.
Daarenboven, in oorlogstijd of in andere gewichtige omstandigheden,
wanneer de vorst hun eene _bede_ toerichtte, verleenden zij hem
vrijwilliglijk aanzienlijke hulpgelden uit den gildeschat.
Maar voor twee eeuwen hadden de graven van Vlaanderen, om het land tegen
de invallen der Noormannen te kunnen verdedigen, met de toestemming der
Kerels zelven, verschillende steden met muren omsingeld en er een sterk
kastel of burg gebouwd, waarin een ambtenaar, door den vorst aangesteld,
als kastelein of burggraaf het bevel voerde.
Van dit oogenblik af zag de graaf het gebied van den burg als een leen
der Kroon aan, en werden de inwoners der steden zijne leenmannen, met de
uitzondering nochtans, dat hij hun zekere vrijheden liet behouden, en
deze bevestigde door eene vorstelijke vergunning. Hij gaf zulke
_gemeente_ bestierders of _schepenen_ en liet er het recht uitoefenen in
zijnen naam, onder de hooge bewaking van den kastelein.
Geheel anders was het met de Kerels buiten de bemuurde steden gesteld.
Dezen hadden nog hunne voorvaderlijke inrichtingen behouden en
bestierden zich zelven en oefenden den rechtspleging zonder de minste
tusschenkomst eener hoogere overheid. Eén of meer dorpen, onder een
gemeenschappelijk bestier, noemden zij eene _minne_, en verscheidene
zulker _minnen_ vormden een Ambacht. Schepenen hadden zij niet; hunne
bestierders, jaarlijks door hen gekozen, noemden zij Keurmans. Dezen
waren belast met het beredderen der openbare belangen van de minne, en
zetelden in de vierschaar en vonnisten, zoowel over stoffelijke gedingen
als over wetsovertredingen en misdaden.
Binnen de stad Veurne zelve, naar eenen hoek der Markt, was er nog eene
vrije plek grond, die niet aan de overheid van den kastelein was
onderworpen. Daarop hadden de machtige Kerels van Veurne-Ambacht hunne
groote Gildehalle gebouwd, om er hunne gemeene zaken te behandelen en er
de wekelijksche rechtspleging te oefenen.
Van buiten beschouwd, had deze Halle het voorkomen van een onmatig lang
en breed huis, zonder verdiep, welks eenvormige lijnen slechts
onderbroken waren door een hoog torentje, waarin twee klokken hingen van
verschillende grootte. De vensters waren zeer hoog boven den grond en
met ijzeren staven gesloten.
Nu stonden voor de ingangspoort tien of twaalf langgebaarde mannen, met
uitgetogen schermzeis, die de poorters en vreemdelingen van de Halle
hielden verwijderd.
Dit opzicht van ongastvrijheid en van verborgenheid moest doen denken
dat de Kerels, bij den bouw der Gildehalle, voor doel hadden gehad, alle
bespieding van buiten af te weren en het geheim hunner beraadslagingen
te vrijwaren tegen de nieuwsgierigheid zulker lieden, die niet door den
Gildeneed met hen waren verbonden.
Van binnen was de Halle niet zoo somber; want de vensters, die op den
neerhof uitzagen, waren zeer breed, en geen traliewerk onderschepte er
het daglicht. Hare grootste uitgestrektheid was ingenomen door eene
lange zaal, waarvan het gewelf, met zijne veelvuldige graten, op twee
rijen lage pijlers rustte, die met zonderlinge beeldsieraden waren
overdekt.
Men had nu, tot het houden van den Hoop, in deze zaal eene verhevendheid
getimmerd en er talrijke banken gezet.
Nog vele min wijde vertrekken, elk tot een bijzonder gebruik bestemd,
lagen achter de groote zaal en hadden eenen gemeenen uitgang op den
neerhof, niet verre van de plaats waar, onder de opene lucht, de vier
banken der _vierschaar_ tusschen eene ringvormige haag waren geschikt.
Tot dan hadden de Kerels rondom het kerkhof gewandeld of in groepen op
de Markt over de zaken van Kerlingaland gekout en getwist, immer
zorgende dat zij niet door de poorters werden gehoord.
In de Halle bevonden zich geene andere personen dan eenige Keurlieden en
klerken, die alles in gereedheid brachten tot den dienst waarmede elk
hunner belast was.
Nu evenwel werd op het torentje de kleinste klok geluid. Vele Kerels
traden in de Halle, en begaven zich in verschillende vertrekken, volgens
de zaken welke zij te bezorgen hadden.
In eene groote kamer zaten de ontvangers van den gildeschat met hunne
klerken. Hier kwamen opvolgend de afgevaardigden der Ambachten het geld
storten dat zij voor elk lid van het Gilde als jaarlijksche bijdrage
waren verschuldigd.
Daarnevens en van de ontvangers gescheiden, zaten de betaalders die, op
vertoon van oorkonden, door aangestelde opzichters en schatters
afgeleverd, de hulpgelden uitdeelden voor brand van huizen of vergaan
van schepen of schuiten; want de gildeschat was voor de Kerels tevens
eene kas van onderlinge verzekering.[50]
In een ander vertrek zaten de beheerders van wegenissen en van water- en
dijkwerken, die ten laste van meer dan één Ambacht moesten worden
onderhouden.
Maar de toevloed van volk was het grootst op den neerhof, in en rondom
de vierschaar.
Hier zetelden afgevaardigde Keurmans van de groote Ambachten, ondere
anderen van Veurne, Capellebrouck, Berg, Brouckburg, Hazebrouck en
Duinkerke. Te zamen vormden zij een gerechtshof, dat elken Kerel moest
aanhooren die beweerde dat hem, in zijn Ambacht, onrecht was gedaan of
recht was geweigerd. Deze vierschare, die men _jaarwaarhede_ noemde,
vonniste diensvolgens als een hof van beroep; zij was onafhankelijk van
den Hoop en zetelde verscheidene dagen.
Al deze bijzondere verrichtingen namen den ganschen morgen in, en het
was slechts ten één uur namiddag, na men den afgevaardigden den tijd had
gegund om te eten, dat de groote klok de opening van den Hoop
aankondigde.
Men had eenigen tijd te voren iedereen, wie hij ook ware, de Halle doen
ontruimen. Nu werd niemand toegelaten, tenzij na onderzoek der volmacht,
hem afgeleverd door de Keurlieden van het Ambacht, dat hem als zijnen
vertegenwoordiger had gekozen.
De groote zaal geraakte allengs vol. Elk nam plaats naar zijne geliefte,
nevens zijne vrienden of bekenden.
Hacket, de kastelein van Brugge, bevond zich daar als afgevaardigde van
het Brugsche Vrije; nevens hem, Robrecht Sneloghe, als vertegenwoordiger
van Houthem; en, meer naar achter in de zaal, Disdir Vos, Willem Van
Wervick en Ingelram Van Eessen en andere ridders, door verschillige
Ambachten afgevaardigd.
Dewijl de Hoop nog niet was geopend, en de Kerels met luider stemme hun
gevoelen uitdrukten over de zaak van den balfaart en over hetgeen men in
deze erge tijdsomstandigheden te doen had, heerschte er in de gansche
zaal een verward gerucht als van eenen ronkenden bijenzwerm ... Maar
daar verschenen nu de afgevaardigden der groote Ambachten op de
verhevenheid en, terwijl zij plaats namen in de leunstoelen, die men
daar voor hen had geschikt, zetteden al de aanwezigen zich op de banken
neder.
Het gedruisch begon echter opnieuw, totdat de Voorman of voorzitter met
eenen zwaren houten hamer zoo hard op de eiken tafel sloeg, dat de galm
als een donder door de zaal dreunde.
Elk zweeg en de diepste stilte verving het gerucht.
De Voorman of de voorzitter was een Keurman van Hazebrouck met eenen
langen sneeuwwitten baard. Hij wierp eenen tragen blik door de zaal,
klopte dan nog eens met den hamer, stond op en sprak:
"Gezellen, Gildebroeders, toen wij, uwe zaakgelastigden, voor eenige
weken ons wilden bereiden tot het houden van den Hoop, hadden wij eenige
min of meer belangrijke voorwerpen uitgekozen om aan uwe beraadslaging
te worden onderworpen. Sedert dan heeft onze heer graaf tegen de Kerels
een edict uitgevaardigd dat, moest het van kracht blijven, ons en onze
kinderen in eeuwige slavernij zou dompelen. Zoo zwaarwichtig is voor ons
deze zaak, dat ik ze alle andere doen voorafgaan. Ik hoop dat gij niet
alleen met de verontwaardiging van diepgehoonde, maar tevens met de
bedaardheid van wijze en bezadigde lieden zult onderzoeken en overwegen
wat ons te doen staat om de vrijheid van Kerlingaland te redden en
ongeschonden te behouden. En, ten einde het rechtverkrachtend besluit
van onzen heer graaf iedereen geheel bekend zij, zal ik den klerk
verzoeken het u voor te lezen."
De klerk stond op en begon de lezing van het edict. Schier bij elken
regel werd zijne stem verdoofd door het toornig gemor der vergadering;
maar wanneer iets bijzonder kwetsends in het besluit voorkwam, ontstond
uit al de hoeken der zaal een onweder van wraakkreten en
vermaledijdingen.
"Te wapen, te wapen! Sla dood de Isegrims! Stroome ons bloed voor de
vrijheid! Heden nog! Gevloekt, gevloekt de balfaart der slavernij!"
galmden de driftigsten.
"Stil! Stil! Laat af met dit woest geschreeuw: wij hooren niet!" riepen
eenige anderen.
Zoo ging de lezing van het besluit met vele onderbrekingen tot het einde
voort.
Nu nog heviger dan te voren, zou de meerderheid der aanwezigen hare
verontwaardiging en hare woede door verwarde kreten lucht geven, maar de
Voorman klopte zoo geweldig met den hamer, dat hij iedereen tot zwijgen
dwong.
Hij zeide, dat hij de diepe onsteltenis der vergadering wel begreep, en
daarom gedacht had de stilte niet streng te moeten handhaven. Nu evenwel
verzocht hij zijne gezellen hun gevoel van wettige verontwaardiging te
bedwingen, opdat de beraadslaging, die nu ging aanvangen, behoorlijk en
met eerbied voor elke gedachte kon worden voortgezet. Hij zou van nu af
geene onderbrekingen meer dulden, en niemand zou spreken dan met zijne
toelating en op beurt.
Daarop vroeg hij of een der aanwezigen het woord verlangde; doch zoovele
handen gingen terzelfder tijd in de hoogte en zoovele namen werden hem
toegeroepen dat hij niet wist wien uit te kiezen tusschen al de sprekers
die zich aanboden.
Op dit oogenblik werd de deur der zaal geopend.
Er trad een hoogstaltig man binnen, wiens fiere houding en stoute blik
ook degenen met ontzag troffen die hem niet kenden. Hij was gekleed als
een ridder en aan het gevest van zijn zwaard glinsterde eenig
edelgesteente.
Zijne verschijning deed een algemeen gemor van verbaasdheid ontstaan,
bovenal toen degenen, die hem herkenden, zijnen naam noemden.
"Burchard Knap! Hij is een banneling. Iedereen mag hem dooden! Hoe durft
hij bij kiaren dage hier verschijnen? Heeft hij recht om in den Hoop te
zitten?" vroeg men elkander.
Dit ongunstig gemompel scheen Burchard Knap te kwetsen. Met spijt in de
stem riep hij uit:
"Gezellen, is het zoo dat gij een slachtoffer der dwingelandij begroet?
Had iemand onzer gevreesd zich door de Isegrims te doen bannen,
Kerlingaland zou nu niet op den boord des afgronds staan. Elkeen mag mij
dooden. De minste schalk kan mij eenen pijl door rug en lenden drijven,
ik weet het; maar, hoe de dood mij ook bedreige, hij kan mij niet
weerhouden van hier mijnen plicht te komen vervullen. Ik ben
afgevaardigde van Rodenburg en, als zulks, zal ik in den Hoop zetelen
met evenveel recht als de beste die hier tegenwoordig is."
"Maar gij zijt gebannen!" riep eene stem.
"Wie heeft daar gesproken?" wedervoer Burchard met bedwongene gramschap.
"Dat hij rechtsta en zich toone. Ik wil weten welke vrije Kerel zich
hier aanstelt tot uitvoerder der vonnissen die onze verdrukkers tegen
zijne broeders hebben uitgesproken."
"Niemand, niemand! Leve Burchard Knap!" klonk het door de zaal.
De slag van den hamer weergalmde.
"Gezellen", zeide de Voorman, "mher Burchard Knap van Bethferkerke is
als ridder door het hooger hof der baroenen tot ballingschap verwezen.
Als Kerel kon hij slechts door de Aldermans van zijn Ambacht worden
gevonnist; als Kerel bevindt hij zich tusschen ons, niet als ridder. Wij
aanvaarden dus in hem den vertegenwoordiger van Rodenburg."
Een bijna algemeen handgeklap juichte deze verklaring toe.
Burchard, hierdoor aangemoedigd en verstout, begon weder tot de
vergadering te spreken; maar de Voorman onderbrak hem door herhaalde
hamerslagen, en verzocht hem zich neder te zetten, hem zeggende dat hij
stellig en streng hem verbood het woord te voeren voordat zijne beurt
kwam. De onverduldige Kerel moest gehoorzamen en nam grommend plaats op
de bank nevens Disdir Vos.
"Dat mher Hacket, kastelein van Brugge, spreke!" zeide de Voorman.
Hacket begon eene rede, waarin hij de vergadering aanraadde de zaak wel
en met bedaarden geest te overwegen, vooraleer eene misschien overijlde
beslissing te nemen. Het was telkens een groot ongeluk wanneer een volk
gedwongen was op te staan tegen zijnen wettigen vorst, en eene misdaad
wanneer zulken opstand gebeurde zonder dat men alle middelen had
uitgeput om hem te ontwijken. Men mocht niet vergeten dat graaf Karel in
den grond een edelmoedig vorst was. Hij had het genoeg bewezen tijdens
den laatsten hongersnood, toen hij zijnen ganschen schat had uitgeput om
de noodlijdenden te spijzen, zonder eenig onderscheid te maken tusschen
de lieden der kroonsleenen en de lieden van Kerlingaland. De kastelein
scheen te worstelen tegen een voorstel dat nog niet gedaan was. In alle
geval moest hij voorzien dat zijn neef Burchard of anderen den graaf met
hevigheid zouden beschuldigen; want hij haalde vele redenen aan, om te
bewijzen dat de Isegrims alleen schuld hadden aan de grieven der Kerels
en vorst Karel, zonder het te weten, door hen was bedrogen en misleid.
Dan schilderde hij af hoe het geheele land, indien men den oorlog moest
beginnen, met bloed en puinhoopen zou overdekt worden en alle welvaart
voor vele jaren vernietigd. Bestonden er middelen om dit onheil nog af
te keeren, het was de plicht der vergadering zulke middelen te
beproeven. Na deze voorbereiding sprak hij van de hoop die men nog moest
koesteren dat de graaf, indien men hem een aanzienlijk getal marken
zilvers uit den gildeschat toestond, het noodlottig besluit zou
intrekken. Wat was toch eene geldelijke opoffering, die in alle geval
nog het tiende gedeelte van de kosten des oorlogs niet zou bereiken? Hij
deed kennen dat de proost van St-Donaas in dien zin pogingen bij het hof
had begonnen, en hij eindigde met het voorstel, hier slechts een
voorwaardelijk besluit te nemen en de wapens niet op te vatten voordat
men zeker ware van de mislukking aller min geweldige middelen.
Deze vreedzame redevoering werd met een hevig gemor van afkeuring
begroet.
"Altijd dezelfde vrouwentaal!" riep Burchard. "Wij hebben reeds den
strop aan den nek; geeft onzen vijanden dan den tijd om ons geheel te
verworgen!"
"Onze flauwheid stort Kerlingaland in het verderf. De vrijheid eischt
bloed, geven wij ons bloed!" schreeuwde Disdir Vos, harder nog dan
Burchard, die hem daarom de handen drukte.
"De beurt is aan Alyn Van Ghistel", zeide de Voorman.
Een zeer oud man stond op. Zijne gedachten, die hij zeer onduidelijk
voordroeg, kwamen hierop uit, dat men zich wel in allerhaast ten oorlog
hoefde te bereiden, doch niet nalaten mocht het middel tot verzoening te
beproeven dat door den vorigen spreker was aangeduid.
De vergadering hoorde zijne rede met onverschilligheid aan.
"Mher Robrecht Sneloghe van Houthem mag spreken" riep de Voorman.
Robrecht begon dus zijne rede:
"Gezellen, velen uwer weten dat ik nauw vermaagdschapt ben met den
kastelein van Brugge en den proost van St-Donaas. Zij zijn mijne ooms.
Ik huldig hier in het openbaar hunne oprechte en vurige verkleefdheid
aan de belangen van Kerlingaland; maar, hoe het mij ook leed doe, in de
gewichtige zaak waarover wij beraadslagen, kan ik hun niet terzijde
blijven. Integendeel, de plicht, de diepgevoelde plicht dwingt mij
dezelfde overtuiging uit te drukken als mijn vriend Disdir Vos van
Bekeghem, en met hem te roepen: Ja, onze lankmoedigheid stort
Kerlingaland in slavernij! Niet meer gewacht, niet meer geaarzeld; de
verdediging der vrijheid eischt bloed, geven wij zonder dralen ons
bloed!"
Deze laatste woorden werden luidruchtig toegejuicht, en menige kreet van
"leve Robrecht Sneloghe!" liet zich hooren; want de jonge ridder was in
de Ambachten algemeen gekend en door iedereen bemind.
Hij hernam zijne rede:
"Neen, gezellen, laat u niet verleiden door de hoop op vrede. De
Isegrims hebben gezworen dat zij hunne kuiperijen niet zullen staken
voordat de Kerels machteloos en gedwee onder het slavenjuk gebogen
liggen. Doet opofferingen van schatten gelds, verkropt hoon en onrecht,
het kan niet helpen. Indien wij langer terugdeinzen voor eenen oorlog,
die toch niet te ontwijken is, smeden wij zelven, als dwazen en als
lafaards, de ketens die ons aan het juk der dienstbaarheid moeten
vastklinken. Daarom met voorvaderlijke trotschheid opgestaan en met het
zwaard het edict der slavernij verscheurd! Ja, ja, loopen wij te wapen,
veeleer heden dan morgen! Wie aarzelt is half verwonnen.--Wat hebben wij
te vreezen? Indien al de weerbare mannen van Kerlingaland te velde
komen, wie zou ons dwingen? Ontbreekt het ons aan geld, aan wapens of
aan moed?... Ziehier mijn voorstel, gezellen. Dat dezen nacht en morgen
overal, waar de beslissing van den Hoop bekend wordt, het noodvuur
vlamme en de noodhoorns galmen! Verkondigen wij den landstorm; bepalen
wij eene vergaderplaats, hetzij Diksmuide, Ghistel of Oudenburg;
benoemen wij in dezen Hoop zelven eenen ervaren veldheer en eenen
krijgsraad. Onmiddellijk zullen wij eene aanzienlijke macht te wapen
hebben. Met deze eerste benden zouden wij de versterkte burgen in
Kerlingaland overrompelen en, zonder ernstigen tegenstand te ontmoeten,
in bezit nemen. Tegen deze vestingen gesteund zouden wij in allerhaast
ons leger tot eenen beslissenden oorlog inrichten, van daar in
ontzaglijke drommen onze vijanden te gemoet trekken en Kerlingaland en
de vrijheid wreken in het terugvinden dan nadat graaf Karel onze
vrijheid opnieuw hebbe bezworen en gewaarborgd, en wij de vaste
verzekering hebben bekomen, dat hij de Isegrims uit zijnen raad zal
verwijderen en ons een rechtvaardig vorst wil zijn. Wat gij ook over
deze voorstellen denkt, gezellen, gelooft mij, wachten, aarzelen is hier
eene lafheid en eene misdaad. Gansch Kerlingaland loope te wapen als een
enkel man, en verrassen en verbazen wij onze vijanden door plotselijke
ontwikkeling van al onze macht!"
Er volgde eene lange en donderende toejuiching; vele stemmen zelfs
schreeuwden luid dat men mher Sneloghe tot veldheer moest kiezen; maar
Robrecht beriep zich op zijne jonkheid en onervarendheid en verklaarde
dat hij deze zending niet kon of wilde aanvaarden.
Burchard Knap sprong recht en poogde te spreken; maar de Voorman ontnam
hem onmiddellijk het woord en deed hem zitten, voor reden gevende dat,
eer zijne beurt verschene, nog menig ander gezel moest worden gehoord.
Inderdaad, verscheidene afgevaardigden drukten, de eene na den andere,
hun gevoelen uit. Één of twee rieden met weinig aandringen de
voorzichtigheid aan en wilden het middel, waarvan de kastelein Hacket
gesproken had, beproefd zien; al de anderen vielen met woede tegen de
Isegrims uit, noemde alle lankmoedigheid verraad en lafhartigheid, en
stemden voor het onmiddellijk beginnen van eenen oorlog zonder genade.
Eindelijk bekwam Burchard Knap het woord. Hij stond op en zeide met eene
holle en krachtige stem, waarvan de ontzaggelijke toon alleen indruk
deed op zijne aanhoorders.
"Gezellen, ik had honderd redenen gereed, om u tot eenen onmiddellijken
oorlog te doen besluiten; maar dewijl ik zie dat het Kerlenbloed in uwe
aderen niet min kookt dan in de mijne, zal ik u van wat anders, even
gewichtig spreken. Heeft het u niet verbaasd dat men in deze vergadering
den lof komt verkondigen van Karel van Denemarken, den huichelenden
vijand der Kerels, die met zijne Isegrims in het donker onzen ondergang
beraamt, en dan eensklaps voor den dag komt met het vloekbaar edict dat
ons allen tot slavernij veroordeelt? Het spijt mij dat ik mijnen oom
Hacket moet tegenspreken; maar de vrijheid voor alles en boven alles!
Eerbied voor Karel van Denemarken? Was die vreemdeling niet van den dag
zijner troonsbeklimming ons een gezworen vijand? Wat deed hij
onmiddellijk? Hij vaardigde een edict uit dat hij den _Heerliken vrede_
noemde, waarbij hij allen onvrij geboren man op lijfstraffe verbood
wapens te dragen. Heeft hij niet jaren lang gepoogd u tot het nakomen
van dit edict te dwingen, alsof de Kerels zonder uitzondering in
slavernij waren geboren? Heeft hij niet vrijgeweiden en vrijbosschen,
die den armen lieden onzer Minnen of onzer Ambachten sedert eeuwen
toebehoorden, aan leenheeren en abdijen weggeschonken, zonder eerbied
voor ons recht van eigendom? Gelooft mij, de haat voor de Kerels, dien
men aan het hof zoo openlijk toont, ligt niet alleen in het hart der
raadsheeren van Karel van Denemarken, maar vuriger nog in zijn eigen
hart ..."
Mher Hacket en eenige anderen morden luid en riepen zelfs dat Burchard
de dingen overdreef en den graaf ten onrechte beschuldigde; maar de
overige leden der vergadering juichten den redenaar toe, en zoo ontstond
er een groot gerucht in de zaal.
De stem verheffende, overneerschte Burchard al het gedruisch en sprak:
"Ik ben in het bezit van het woord en zal het behouden totdat ik gedaan
heb!... Karel van Denemarken is ons vreemd; al zijne gedachten zijn
Romaansch. Voor hem zijn er op de wereld slechts twee soorten van
menschen mogelijk, dit is beheerders die gebieden en slaven die onder
den stok der meesterschalken in het juk loopen. Dat er vrije menschen
kunnen bestaan die ploegen, weven, handel drijven of de zee bevaren, dit
begrijpt hij niet; ja, hij ziet het als eenen bloedigen hoon aan voor
allen ridder van zoogezegde edele geboorte, dat nog anderen dan zij op
persoonlijke vrijheid zich beroemen ..."
"Gij spreekt van de Isegrims en niet van den vorst!" onderbrak Robrecht.
"Ja, wij weten waarom mher Sneloghe den graaf wil sparen", wedervoer
Burchard. "Het is ter gedachtenis van zijnen vader zaliger, die een
vriend van Karel was. Ik zie het aan als eene slecht begrepene
dankbaarheid, en herhaal hier met eene vaste overtuiging: die Karel van
Denemarken is een bedrieger, een valschaard. Hij veinsde inderdaad veel
prijs te hechten aan de faam van streng en rechtvaardig te zijn; maar,
zegt het mij: heeft hij onder dien gehuichelden schijn ooit eenen Kerel
recht laten wedervaren? Of willen wij nu het bloed bij stroomen gaan
vergieten omdat wij den graaf te danken hebben voor zijne
rechtvaardigheid? Dat de leenheeren hem prijzen en zijnen lof
uitbazuinen, wat wonder? Hij is in alles hun beschermer en dus de
natuurlijke vijand des volks ... Ja, betwist het zooveel gij wilt, mher
Sneloghe, zelfs de poorters van Brugge, die van zijne willekeur
afhangen, poogt hij te verdrukken. Gaat hij niet een groot gedeelte
hunner nu den balfaart opleggen, alhoewel zij reeds hun deel in de
lasten der poort betalen?... Wil ik u het eenige middel aanwijzen om
onze vrijheid te behouden en zelfs in de toekomst tegen alle vervolging
en alle verdrukking verzekerd te zijn? Wij moeten den graaf der Isegrims
verloochenen en ons eenen graaf kiezen die geen vijand, maar wel een
vriend der Kerels zij!"
Dit onverwacht voorstel trof de aanwezigen met verbaasdheid, en er bleef
eene wijl eene betrekkelijke stilte heerschen, alhoewel eenige leden der
vergadering met luider stemme tegen den vermetelen redenaar uitvielen.
"Ik heb niet gedaan", zeide deze, "maar ik wil toelaten dat mijne
wederstrevers nu spreken, op voorwaarde dat mij het woord teruggegeven
worde, zoohaast wij hunne opmerkingen zullen gehoord hebben."
Een algemeen handgeklap betuigde dat men dit voorstel goedkeurde.
Hierop stonden Hacket en nog twee of drie anderen beurtelings op en
deden rechtzinnige pogingen, niet om den graaf te verrechtvaardigen,
maar slechts om hem te verschoonen, als zijnde de grieven der Kerels
hoofdzakelijk te wijten aan de Isegrims, die den graaf uitsluitend
omringden en allen anderen invloed van hem hadden verwijderd.
Robrecht Sneloghe riep eene andere reden in, om het voorstel van
Burchard als ontijdig en schadelijk te doen verwerpen. Hij wees op de
beroering, welke het verloochenen van den graaf door de vrije Ambachten
in gansch Vlaanderen en zelfs tot in het hart van Frankrijk, waar Karel
van Denemarken vele vrienden telde, zou veroorzaken. Zou men dus de
You have read 1 text from Dutch literature.
Next - De Kerels van Vlaanderen - 17
  • Parts
  • De Kerels van Vlaanderen - 01
    Total number of words is 4450
    Total number of unique words is 1528
    47.6 of words are in the 2000 most common words
    66.4 of words are in the 5000 most common words
    73.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 02
    Total number of words is 4457
    Total number of unique words is 1527
    48.9 of words are in the 2000 most common words
    65.2 of words are in the 5000 most common words
    72.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 03
    Total number of words is 4447
    Total number of unique words is 1387
    47.4 of words are in the 2000 most common words
    65.8 of words are in the 5000 most common words
    73.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 04
    Total number of words is 4433
    Total number of unique words is 1461
    48.8 of words are in the 2000 most common words
    66.8 of words are in the 5000 most common words
    75.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 05
    Total number of words is 4438
    Total number of unique words is 1311
    50.6 of words are in the 2000 most common words
    69.9 of words are in the 5000 most common words
    78.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 06
    Total number of words is 4426
    Total number of unique words is 1435
    49.0 of words are in the 2000 most common words
    66.8 of words are in the 5000 most common words
    74.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 07
    Total number of words is 4475
    Total number of unique words is 1394
    46.9 of words are in the 2000 most common words
    65.8 of words are in the 5000 most common words
    74.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 08
    Total number of words is 4493
    Total number of unique words is 1373
    50.0 of words are in the 2000 most common words
    67.3 of words are in the 5000 most common words
    76.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 09
    Total number of words is 4440
    Total number of unique words is 1282
    51.4 of words are in the 2000 most common words
    69.9 of words are in the 5000 most common words
    78.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 10
    Total number of words is 4452
    Total number of unique words is 1554
    44.1 of words are in the 2000 most common words
    62.3 of words are in the 5000 most common words
    70.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 11
    Total number of words is 4464
    Total number of unique words is 1476
    47.1 of words are in the 2000 most common words
    65.4 of words are in the 5000 most common words
    72.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 12
    Total number of words is 4485
    Total number of unique words is 1390
    48.1 of words are in the 2000 most common words
    64.4 of words are in the 5000 most common words
    73.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 13
    Total number of words is 4442
    Total number of unique words is 1396
    48.3 of words are in the 2000 most common words
    66.2 of words are in the 5000 most common words
    74.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 14
    Total number of words is 4494
    Total number of unique words is 1399
    48.2 of words are in the 2000 most common words
    66.0 of words are in the 5000 most common words
    74.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 15
    Total number of words is 4418
    Total number of unique words is 1334
    50.2 of words are in the 2000 most common words
    68.9 of words are in the 5000 most common words
    78.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 16
    Total number of words is 4402
    Total number of unique words is 1493
    42.6 of words are in the 2000 most common words
    60.4 of words are in the 5000 most common words
    68.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 17
    Total number of words is 4459
    Total number of unique words is 1395
    50.3 of words are in the 2000 most common words
    68.3 of words are in the 5000 most common words
    75.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 18
    Total number of words is 4502
    Total number of unique words is 1311
    52.0 of words are in the 2000 most common words
    68.5 of words are in the 5000 most common words
    77.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 19
    Total number of words is 4524
    Total number of unique words is 1444
    47.3 of words are in the 2000 most common words
    67.1 of words are in the 5000 most common words
    73.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 20
    Total number of words is 4439
    Total number of unique words is 1378
    48.5 of words are in the 2000 most common words
    65.3 of words are in the 5000 most common words
    74.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 21
    Total number of words is 4520
    Total number of unique words is 1387
    48.3 of words are in the 2000 most common words
    65.6 of words are in the 5000 most common words
    74.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 22
    Total number of words is 4491
    Total number of unique words is 1349
    49.3 of words are in the 2000 most common words
    66.7 of words are in the 5000 most common words
    75.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 23
    Total number of words is 4485
    Total number of unique words is 1427
    46.8 of words are in the 2000 most common words
    63.4 of words are in the 5000 most common words
    70.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 24
    Total number of words is 4477
    Total number of unique words is 1329
    49.7 of words are in the 2000 most common words
    67.7 of words are in the 5000 most common words
    75.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 25
    Total number of words is 4492
    Total number of unique words is 1372
    48.8 of words are in the 2000 most common words
    67.6 of words are in the 5000 most common words
    75.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 26
    Total number of words is 4463
    Total number of unique words is 1429
    48.6 of words are in the 2000 most common words
    66.3 of words are in the 5000 most common words
    75.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 27
    Total number of words is 4466
    Total number of unique words is 1448
    46.0 of words are in the 2000 most common words
    62.7 of words are in the 5000 most common words
    71.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 28
    Total number of words is 4445
    Total number of unique words is 1379
    47.4 of words are in the 2000 most common words
    66.1 of words are in the 5000 most common words
    74.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 29
    Total number of words is 4563
    Total number of unique words is 1320
    49.3 of words are in the 2000 most common words
    66.8 of words are in the 5000 most common words
    75.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 30
    Total number of words is 4490
    Total number of unique words is 1375
    49.6 of words are in the 2000 most common words
    68.3 of words are in the 5000 most common words
    76.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 31
    Total number of words is 4481
    Total number of unique words is 1440
    47.2 of words are in the 2000 most common words
    65.7 of words are in the 5000 most common words
    73.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 32
    Total number of words is 4492
    Total number of unique words is 1476
    46.2 of words are in the 2000 most common words
    64.1 of words are in the 5000 most common words
    72.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 33
    Total number of words is 4441
    Total number of unique words is 1413
    45.5 of words are in the 2000 most common words
    64.5 of words are in the 5000 most common words
    72.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 34
    Total number of words is 4476
    Total number of unique words is 1394
    47.5 of words are in the 2000 most common words
    67.8 of words are in the 5000 most common words
    75.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 35
    Total number of words is 4549
    Total number of unique words is 1370
    46.1 of words are in the 2000 most common words
    62.7 of words are in the 5000 most common words
    71.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 36
    Total number of words is 4452
    Total number of unique words is 1428
    48.0 of words are in the 2000 most common words
    67.6 of words are in the 5000 most common words
    75.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 37
    Total number of words is 4444
    Total number of unique words is 1319
    49.8 of words are in the 2000 most common words
    68.5 of words are in the 5000 most common words
    77.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De Kerels van Vlaanderen - 38
    Total number of words is 3206
    Total number of unique words is 1273
    43.6 of words are in the 2000 most common words
    58.5 of words are in the 5000 most common words
    65.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.