De Kerels van Vlaanderen - 07

Hij zweeg eensklaps, zette met eene haastige beweging de beide kinderen
ten gronde, en verhief zich op de teenen en rekte den hals om over de
menigte te kunnen heenzien.
Zijne vrouw aanschouwde hem verwonderd.
"Wat bemerkt gij zoo verrassends, Arnulf?" vroeg zij. "Komt de graaf?"
De Kerel greep zijne vrouw de hand, trok haar tot zich en, met den
vinger in eene zekere richting naar het volk wijzende, zeide hij zeer
stil:
"Strena, ziet gij, ginder verre tegen dien hoogen Steen, den man met
zwarten baard?"
"Ja, zeer wel", antwoordde zij.
"Herkent gij hem?"
"Neen, Arnulf, ik heb hem nooit ontmoet, dat ik wete."
"Is het niet Warad Valk, van Dudzeele?"
"Wat? de moordenaar uws broeders?" kreet de vrouw verschrikt. "Gij
misgrijpt u: die man is Warad niet."
"Hij is het, zeg ik u, Strena."
"Neen, neen, dit verhoede de hemel!" zuchtte de vrouw. "Zulke ontmoeting
op dezen dag? Het ware een noodlottig toeval!"
"Ongelukkig toeval, inderdaad; maar ik mag den dood van mijnen armen
broeder niet ongewroken laten."
"Wat gaat gij doen, Arnulf?" morde zij, hem angstig bij den arm
vattende.
"Gij kunt het vermoeden", antwoordde hij op somberen toon. "Plicht is
plicht; weerhoud mij niet; blijf stil en waak over de kinderen. Gebaar u
alsof gij niets had bemerkt. Heb ik mij misgrepen is die man Warad niet,
dan kom ik onmiddellijk bij u terug."
Hij drong vooruit en verdween tusschen de menigte.
De verschrikte moeder omarmde hare kinderen en sloot ze met teekens van
angstige liefde tegen hare borst. Eilaas, wat ging er geschieden?
Misschien glinsterden reeds ginder de zwaarden, misschien vloeide reeds
daar een duurbaar bloed! Zij was zoo welgemoed en zoo vroolijk aan de
hand van haren man in Brugge getreden. Hoe zou zij nu naar hare hofstede
te Moerkerke wederkeeren Als weduwe, met vaderlooze kinderen? Wie kon
het weten?
Door deze angstige gepeinzen neergedrukt had zij het hoofd gebogen en
blikte ten gronde. Zij ontwaakte echter met eenen blijden kreet uit
dezen naren droom: haar echtgenoot stond nevens haar.
"De man dien ik had gezien was verdwenen", zeide hij. "Nergens kon ik
hem nog bespeuren. Misschien was het inderdaad Warad Valk niet. Gij moet
het weten, Strena, uw gezicht is sterker dan het mijne."
"Geloof mij, Arnulf", antwoordde zij, "zeker, gij hebt u bedrogen."
"Des te beter, Strena. Ik zou niet gaarne heden wraak te plegen hebben;
maar, zage ik bij geval de moordenaar mijns broeders, ik zou wel moeten
gehoorzamen; Waarad heeft den vrede verbroken en den zoen geweigerd."
"Maar indien gij evenwel de vervulling van uwen plicht uitsteldet tot op
eenen anderen dag?"
"Onmogelijk! ik ware onteerd voor gansch mijn leven; elk vrij man zou
mij als eenen lafaard verachten, gij weet het wel, Strena. Danken wij
God dat ik mij heb misgrepen. Laat ons nu weder vroolijk met de kinderen
... Geef acht! Die beweging bij den ingang der Steenstraat! Daar komt
ongetwijfeld de stoet!... Blijf immer dicht bij mij, Strena. Komt,
kinderen, geeft mij elk eene hand. Wij zullen het dringen zooveel
mogelijk wederstaan; dan zien wij de plechtigheid van nabij."
Uit de Steenstraat stroomde allereerst een golvende volksvloed over de
Markt. Men hoorde in de verte de scherpe of zware tonen van trompen en
bazuinen tusschen de herhaalde welkomskreten der menigte hergalmen, en
welhaast vertoonde het hoofd van den stoet zich op het plein.
Vooraan ging de proost van St-Donaas met zijne kanunniken en de overige
geestelijkheid der stad. Bij tusschenpoozen zongen zij gebeden en
lofpsalmen, terwijl vele koorknapen hunne wierookvaten zwaaiden en
geurige wolken in de hoogte deden stijgen.
Hierop volgden de voorschepen en de twaalf andere schepen van Brugge,
vergezeld van een twintigtal klerken en andere bedienden.
Achter hen, tusschen twee trompers, stapte een man die een rood
fluweelen kussen droeg, waarop men de sleutels der stad voor deze
plechtige omstandigheid verguld, zag blikkeren.
Dan kwamen vijf wapenboden te paard, met lange bazuinen, en in hun
midden een ridder die den baander of standaard van Vlaanderen opgeheven
hield.
Onmiddellijk na zijne wapenboden verscheen de graaf van Vlaanderen,
gezeten op een moedig wit paard, dat bijna geheel met een dekkleed van
goudlaken was behangen.
Graaf Karel kon de veertig jaar bereikt hebben. Zijne statige
wezenstrekken droegen den stempel van strenge fierheid en wilskracht
alhoewel tevens de zachtere, ja zelfs de fijne teekening zijner lippen
liet vermoeden dat zijn hart met goedheid en vriendelijkheid moest
begaafd zijn. Dit stemde overeen met het gevoelen dat ridders en
poorters over hem hadden, aangezien zij gewoon waren te zeggen: "graaf
Karel is uiterst goed en minzaam voor wie hem bevalt, maar streng en
onverbiddelijk voor wie hem mishaagt".
Om zijne plechtige intrede op dezen dag te doen, had de vorst zijne
oorlogskleeding gedeeltelijk afgelegd. Wel zag men nog aan zijne armen
en beenen de duizenden ringen van zijn maliehemd glinsteren; maar
daarboven had hij een overkleed van rood fluweel aangetogen. Zijn gulden
helm blonk in het zonnelicht; rondom zijnen hals en op zijne borst hing
een zwaar snoer van veelkleurig gesteente, waaraan een kruis van
gewrocht goud en diamanten glinsterde. De graaf toonde dit kostbaar
kleinood gaarne in het openbaar, omdat hij de gesteenten er van gewonnen
had in Palestina tegen de Saracenen, en het hem een dierbaar aandenken
was van zijne tochten in het Heilig Land.
Aan de eene zijde van den vorst reed de jonge hertog Willem van
Normandië. Aan de andere zijde hield zich Gervaas van Praet, kamerheer
van den graaf, en geroemd als een wijs, moedig en verkleefd ridder.
Achter de vorsten kwamen Tancmar Van Straten, de raadsheer; Walter Van
Lokeren, de hofbottelier; Frumold, 's graven schrijver en rekenmeester;
Hacket, de kastelein van Brugge; Eijkaard Van Woumen, Baudewijn van
Aelst en Daniël Van Dendermonde.
De andere Fransche of Vlaamsche ridders, die den graaf op de reis hadden
vergezeld of hem nu te gemoet gekomen waren, volgden allen zonder
herkenbare schikking. Zelfs bevonden zich in dit gedeelte van den
ruiterstoet vele Kerels; en men kon ook hier bemerken dat er geene
vriendschap tusschen deze laatsten en de leenheeren bestond, want zij
reden zichtbaar van elkander gescheiden.
Nauwelijks had de menigte, die krielend de Markt overdekte, den vorst
ontwaard, of er verhief zich een algemeen gejuich dat meermaals met
vernieuwde kracht werd herhaald, naarmate de stoet over het plein
vooruitkwam. Bovenal gaf de vreugde der menigte zich lucht in machtige
galmen, toen de vorst met zijn gevolg de houten trede had beklommen en
daar het volk zijnen groet toestuurde.
Ridders, poorters, Kerels, allen wedijverden om door luid geroep, door
het zwaaien der hoeden of door het opheffen der handen hunne blijdschap
te betuigen en den graaf te verwelkomen.
Terwijl men bezig was met de menigte van de stelling te ver wijderen, om
eenige ruimte te maken, terwijl de laatste ridders afstegen en de
schalken hunne paarden op eenigen afstand wegleidden stuurde de graaf
zijnen blik over de Markt. Hij staarde met bijzondere aandacht op de
talrijke groepen der Kerels, die luidruchtiger en driftiger dan alle
anderen, hem toejuichten en dikwijls de oorzaak waren dat de volksschaar
hare blijde kreten herhaalde.
De vorst scheen tevreden; het was met eenen helderen glimlach dat hij in
stilte nu en dan een woord wisselde met Willem van Normandië, wanneer
deze hem geluk wenschte over de liefde welke het Vlaamsche volk hem
betuigde.
Op een teeken van den voorschepen hieven de trompen en bazuinen een
feestgeschal aan. De leden van den stadsraad beklommen de trede en bogen
voor den vorst, totdat hij den voorschepen de hand bood. Dan naderde de
man met het fluweelen kussen.
De voorschepen, na den graaf de sleutels der poorten te hebben
aangeboden, begon eene lange redevoering waarin hij den vorst, in naam
der stad, hulde bewees en verkleefdheid beloofde, evenwel in
eerbiedvolle woorden zijne bescherming inroepende tegen degenen die de
vrijheden of de rechten der poorters van Brugge zouden willen schenden.
De graaf gaf hem een minzaam antwoord en behandigde hem opnieuw de
sleutels die toch, zeide hij, aan niemand beter konden worden
toevertrouwd dan aan de bestuurders zijner beminde en verkleefde stad
Brugge zelve; maar aangaande de zinspeling op het eerbiedigen der
rechten en vrijheden antwoordde hij niets en deed alsof hij dit gedeelte
der redevoering niet had gehoord.
De schepenen bemerkten deze achterhoudendheid met zekere treurnis, en
zij daalden half mismoedig de trede af.
Dan verschenen de leden der geestelijkheid voor den vorst. Op de
aanspraak, hem door den proost van St-Donaas toegericht, betuigde hij
zijnen innigen wensch om in alle omstandigheden de Kerk en hare dienaars
niet alleen te beschermen maar tevens hoog te vereeren en mildelijk te
begiftigen.
Na den proost van St-Donaas, bood de abt van het klooster Ten Eeckhout
zich aan om den graaf hulde te bewijzen en zijne goedwilligheid voor dit
belangrijk gesticht in te roepen.
Graaf Karel, die het klooster Ten Eeckhout eene bijzondere gunst
toedroeg, onderhield zich lang met den abt en hij was nog bezig met
spreken toen, eensklaps, een hevig en vreemd gerucht hem kwam
onderbreken en hem met verstoorden blik deed rondkijken Wie was er
vermetel genoeg om in zijne tegenwoordigheid zulk oneerbiediglijk
geschreeuw aan te heffen of te veroorzaken?
Hij zag aan de eene zijde der Markt, niet verre van de trede, eenige
poorters verschrikt wegvluchten, terwijl daar ter plaatse vele Kerels
tot eenen hoop te zamen liepen. Twee naakte zwaarden glinsterden hem in
de oogen. Hij zag eenen man wien bloed van de wang afliep en die met
eene reuzenstem den noodkreet "haarop! haarop! hulp! hulp!" over de
Markt deed hergalmen[33].
Onmiddellijk waren eenige ridders toegesneld om de ruststoorders tot
stilte te dwingen; maar de Kerels hielden hen terug met de woorden
"kamp! kamp!" waardoor zij wilden betuigen dat daar een twist werd
beslecht waarmede niemand zich te bemoeien had.
Vooraleer de graaf, die van gramschap sidderde, eenige bevelen kon
geven, bliksemden de uitgetogen zwaarden door de lucht en een der beide
kampers viel met gekloofd hoofd ten gronde.
"Men vange den snooden moordenaar!" riep de graaf. "Men brenge hem
levend of dood voor mij! Ik wil, tot een voorbeeld, in het aanschijn des
volks kort recht doen over zulke verfoeilijke misdaad!"
Een tiental ridders sprongen te gelijk van de trede en liepen ter plaats
waar de manslag was geschied; zij meenden de hand aan den plichtige te
leggen, maar deze hield zijn bloot zwaard tot slaan gereed, roepende dat
hij den eerste die hem raken dorst voor zijne voeten zou nedervellen.
Velen der omstaande Kerels hadden insgelijks hunne zwaarden getrokken en
betuigden dat zij hunnen makker zouden verdedigen, indien iemand hem
geweld aandeed.
Hacket, de kastelein van Brugge, die nu kwam toegeloopen, herkende den
woedenden Kerel en zeide hem op spijtigen toon:
"Eilaas, Arnulf, wat hebt gij gedaan?"
"Mijnen plicht heb ik gedaan", antwoordde de andere, "Hij is de
moordenaar mijns broeders en hij heeft den zoen geweigerd. Gij, heer
kastelein, kent de wet beter dan ik[34]."
"Maar de graaf is buiten zich zelven van toorn! Onderwerp u, om grooter
kwaad te vermijden."
"De hand aan mij leggen?" kreet de Kerel, "Ik ben een vrij man en zal
mijne daad verantwoorden waar en wanneer men het moge eischen."
"De graaf wil dat gij onmiddellijk voor hem verschijnt, Arnulf. Toon u
onderdanig uit voorzichtigheid."
"Het zij zoo, kastelein; leid mij tot den graaf, maar behoed mij voor
hoon en onrecht," mompelde Arnulf, terwijl hij zijn swaard in de schede
stak en, door wel vijftig Kerels gevolgd, naar de stelling
vooruitstapte.
Hij klom alleen met den kastelein op de trede en bood zich voor den
vorst aan, wel met eene diepe buiging en ontdekten hoofde, doch fier en
beraden als ontstelde hem niet de minste vrees.
"Verwaten woestaard!" viel de vertoornde vorst uit. "Hoe durft gij dezen
plechtigen dag door zulke gruwelijke misdaad bezoedelen? Gij zult de
straf uwer boosheid ondergaan: nog heden zal de beul u op het galgeveld,
ten voorbeeld aller moordenaars en ruststoorders, aan eenen strop ten
toon hangen!"
Arnulf aanschouwde den vorst met zulke zonderlinge en diepe verwondering
in de oogen, dat deze verrast murmelde:
"Vermetele, gij gelooft het niet?"
"Waar in de wereld het recht heerscht", antwoordde de Kerel, "wordt
niemand veroordeeld zonder dat men hem tot zijne verdediging gehoord
hebbe. Verleent de heer graaf mij oorlof om te spreken?"
"Spreek", morde de vorst met ongeduld.
"Ziehier de zaak die u ten onrechte tegen mij verbolgen doet zijn, heer
graaf", begon de Kerel. "Ik had eenen broeder, een goedhartig man, door
iedereen bemind en geacht. Een zekere Warad Valk, van Dudzeele, geraakte
in twist met hem aangaande het gebruik eener schapenweide, en bracht hem
eenen doodelijken slag toe. Ik, de naaste bloedverwant, erfde, krachtens
onze wetten en onze gewoonten, niet alleen den plicht om voor zijne
weduwe en kinderen te zorgen, maar tevens om de veete te vervolgen en
wraak te nemen. In de meening dat de doodslag het gevolg van een
onvrijwillig toeval kon zijn, bood ik den moordenaar den vrede, en liet
scheidsmannen het zoengeld bepalen, dat Warad Valk ten voordeele der
weduwe mijns broeders zou te betalen hebben. Wat deed hij? Op den
zoendag verscheen hij niet voor de Keurmannen[35] en misprees aldus het
gerecht. Ondanks den vrede hoonde hij nog de arme weduwe en dreigde hare
hofstede in brand te steken. Sedert dan is hij uit het Ambacht
verdwenen. Ik ontmoette hem hier en deed mijnen plicht."
"En moest gij daarom bloed in mijne tegenwoordigheid vergieten? Eenen
afschuwelijken moord plegen?" riep de vorst, die eerder door de koele
woorden van den Kerel was verbitterd geworden dan gestild.

[Illustratie: ...viel met gekloofd hoofd ten gronde. (Bladz. 95.)]

"De wet gebood het mij" wedervoer Arnulf. "Zij heeft geene bijzondere
gevallen voorzien. Wie den gebannen vrede breekt mag overal aangevallen
en gestraft worden. Ik kon Warad Valk zonder verwittiging doodslaan, en
evenwel heb ik hem tot zelfverdediging uitgedaagd en hem ten kamp
geroepen. Hadde ik mijnen broeder niet gewroken, ik ware als lafaard
onteerd gebleven Iedereen moet mij prijzen omdat ik mijnen plicht heb
gedaan."
"Ha, dit zullen wij zien!" kreet graaf Karel, over zooveel stoutheid
verbaasd. "Kastelein, men leide dien man naar het Gijselhuis op den
Burg. Hij blijve gevangen totdat wij zijn vonnis hebben uitgesproken."
"Ik in de gevangenis?" mompelde de Kerel, met eenen ongeloovigen lach op
de lippen. "Ik ben een vrij man; ik heb geenen lust tot vluchten; ik zal
komen op de eerste dagvaarding, maar in de gevangenis wil ik niet! Geen
der Kerels die daarbeneden staan zal dulden dat men mij, schuldeloos als
ik ben, naar de gevangenis voere. Stroomt er meer bloed, God zal weten
wie het deed vergieten!"
Een honderdtal Kerels, die aan den voet der trap stonden en dit tooneel
met angst en klimmende verontwaardiging volgden, getuigden door hun
dreigend gemor dat zij waarlijk bekwaam waren om hunnen makker ook
gewelddadig ter hulp te komen, indien men onrecht jegens hem pleegde.
De dreigende houding der Kerels verbitterde den graaf nog meer; want in
tegenwoordigheid der Fransche ridders, die hunne verbaasdheid over zijne
aarzeling betuigden, was zijn toestand zeer onaangenaam en schier
belachelijk.
"Gij zult in de gevangenis!" riep hij. "Indien de kastelein van Brugge
de macht niet heeft om mijn bevel uit te doen voeren, zullen mijne
ridders of hunne wapenlieden u wel dwingen."
Arnulf, die zag dat er waarlijk eene beweging onder de ridders ontstond,
sprong een paar stappen achteruit en sloeg de vuist aan het gevest van
zijn zwaard.
"Men voere dan mijn lijk naar de gevangenis!" gromde hij, terwijl zijne
oogen zoo bloedig werden en zoo dreigend vlamden dat elkeen aarzelde om
hem te naderen.
Terwijl de kastelein Arnulf poogde te bedaren, was Robrecht Sneloghe te
midden der Kerels geloopen en verkreeg van hen door vriendelijke woorden
en gebeden dat zij zich nog stilhielden.
Arnulf wilde naar niets luisteren en weigerde zich naar de gevangenis te
laten leiden. Maar nu beklom de proost van St-Donaas de stelling,
naderde den vertoornden Kerel en zeide aan zijn oor:
"Volg den kastelein naar het Gijselhuis, Arnulf. Doet gij het niet, gij
brengt waarschijnlijk de vrijheid van gansch Kerlingaland in gevaar.
Wij zullen over u waken en zorgen dat u geschiede volgens wet en recht.
Ik smeek u, gehoorzaam den graaf ... Desnoods gebied ik het u op uwen
gilden-eed!"
"Welaan, heer vorst, ik onderwerp mij aan uwen wil", zeide de Kerel,
eensklaps met eene diepe buiging vooruittredende. "Naar de gevangenis
zal ik mij begeven met het vertrouwen dat men mij, als vrij man, in de
vierschaar zal hooren en rechters zal geven zooals het behoort."
"Rechters? Gij hebt gelijk", antwoordde de graaf met bittere scherts.
"Gij zult ze hebben. Voor den avond zult gij ter hooger vierschaar
verschijnen om uw vonnis te hooren uitspreken."
De Kerel daalde met den kastelein van de trede, omarmde eene vrouw en
twee weenende kinderen, drukte eenigen vrienden de hand en verdween uit
het gezicht der ridders tusschen de menigte, die als een rollende stroom
op zijne baan over en weder golfde. Vele Kerels volgden hem, luidop
morrend tegen het onrecht dat hem werd aangedaan; maar hij zelf zeide
dat hij zich vrijwillig naar het gevang begaf, en zoo bracht hij zijne
vrienden tot bedaren.
Graaf Karel, door het gebeurde diep ontsteld en wel bemerkende dat de
plechtigheid zijner intrede beslissend was gestoord, gaf bevel om de
paarden bij te brengen en den stoet te vormen.
Terwijl men daarmede bezig was, zat hij beweegloos, met strakke oogen,
welker scherpe blik de verbolgenheid zijns harten verried.
Even ontroerd en verontwaardigd waren de ridders. Zij durfden den graaf
in zijne stilzwijgendheid niet storen. De eenige, die niet bedroefd
scheen, was de raadsheer Tancmar Van Straten. Hij wisselde zelfs in het
verborgen eenen glimlach met den hofbottelier Walter Van Lokeren. In
zijne oogen glinsterde eene geheime blijdschap; want hij twijfelde niet
of dit voorval zou den graaf onverzoenbaar tegen de Kerels verbitteren.
De vorst weigerde nog altijd den Kerels met geweld het juk der
dienstbaarheid op te leggen; maar nu zou zijne gramschap in hunne
vernedering wraak zoeken voor den hoon hem heden aangedaan.
Toen de paarden bijgebracht waren en de kamerheer Gervaas Van Praet den
vorst had verwittigd dat alles gereed was, daalde deze met zijn gansch
gevolg van de trede.
Men steeg te paard, en de stoet begaf zich op weg over de Markt in
dezelfde schikking als bij zijne komst. Weder hergalmden de schelle
tonen van bazuinen en trompen; weder hieven de kanunniken in de
tusschenpoozingen plechtige lofzangen aan; maar de menigte, nog ontroerd
en treurig over het gebeurde, bleef koel en betuigde slechts haren
eerbied door zich, bij het voorbijrijden van den vorst, diep te buigen.
Karel zelf was nog verslonden in spijtige gepeinzen en reed over de
markt en door de Hofstraat, zonder schijnbaar acht te geven op hetgeen
rondom hem geschiedde.
Zoo kwam de stoet op den Burg.
Hier stonden voor het Gijselhuis misschien tweehonderd Kerels, waar
tusschen ook eenige vrouwen en kinderen. Zoohaast zij den graaf
bemerkten hieven zij den roep: "recht! recht!" zoo luidruchtig aan dat
het middenplein van den Burg er van hergalmde.
Dit herhaalde geschreeuw kwetste den graaf; want hij aanzag het als eene
poging om hem tot het vrijlaten van den gevangene te dwingen.
Nauwelijks was hij afgestegen, of hij wenkte den kastelein van Brugge
tot zich en vroeg met dreigenden blik:
"Zit de uitzinnige Kerel in de gevangenis?"
"Ja, heer graaf", was het antwoord, "hij zal er blijven totdat het u
gelieve hem te ontslaan."
"Ontslaan?" herhaalde de vorst, bitter spottende. "Heeft men hem in den
moordenaarskuil geketend?"
"Neen, heer".
"Waarom niet, kastelein?"
"Hij is een vrij man, heer graaf."
"Vrij man? die grove woestaard? Ah, mijn geduld is ten einde: ik wil
gehoorzaamd worden! Gij blijft verantwoordelijk voor den gevangene. Houd
u gereed om op het eerste bevel hem in mijne tegenwoordigheid te doen
voeren."
De graaf, door al de ridders van zijn hof gevolgd, trad in de groote
zaal van zijn paleis. Iedereen aanschouwde hem in stilte, want men
begreep dat hij zeer vergramd en bedroefd moest zijn. Bovenal waren de
Fransche ridders verontwaardigd over de voorbeeldelooze stoutheid der
Kerels en de oneerbiedige houding van gansch het volk, dat zich den
moordenaar veeleer gunstig dan vijandig had getoond.
Graaf Karel keerde zich tot de vergadering en zeide:
"Heeren, gij zult mijn verdriet en mijne ontsteltenis begrijpen na de
ongehoorde dingen die heden zijn voorgevallen. Niet alleenlijk ben ik
vermoeid en behoef een weinig rust; maar ik wil tevens zonder uitstel
overwegen wat mijn plicht, als graaf van Vlaanderen mij gebiedt te doen
om den schuldige te straffen en door een streng voorbeeld anderen te
beletten mijne overheid nog te miskennen. Binnen een paar uren zal ik u
aan het middagmaal wedervinden. Gelieft intusschen u niet te
verwijderen, aangezien uwe tegenwoodigheid mij noodig kan zijn.... De
leden van mijnen bijzonderen raad volgen mij!"
Hij bood zijnen arm aan Willem van Normandië, stapte door eene
zuilengang en trad in eene zaal waar eenige zetels rondom eene breede
tafel geschikt stonden. Hij nam plaats aan het hooger einde der tafel en
toonde Willem van Normandië eenen zetel nevens zich.
Hier waren nog tegenwoordig Tancmar Van Straten, Walter Van Lokeren,
Gervaas Van Praet, benevens de oude Frumold en zijn neef, rekenmeesters
en schrijvers des graven, en twee of drie andere ridders.
Toen allen gezeten waren, vroeg de vorst:
"Welnu, heeren, wat zegt gij van zulke schennis onzer overheid?"
"Verfoeilijk, snood, ongehoord; hij verdient den dood!" morden meest al
de raadsheeren.
"Ja, eenen onmiddellijken dood!" zeide Tancmar Van Straten. "Maar dit is
niet genoeg. De verwaande Kerels en hunne aanleiders de Erembalds, die
door hunne dreigende houding onzen goeden vorst nog dieper hoonen,
moeten insgelijks worden gestraft Het zal niemand der heeren ontsnapt
zijn, hoe de moordenaar hardnekkig weigerde het gebod van onzen heer
graaf te gehoorzamen en hoe een enkel woord door den proost van
St-Donaas aan zijn oor gesproken, hem gedwee maakte als een lam. Het is
dus de proost, het zijn dus de Erembalds die over de Ambachten en over
de Kerels gebieden! Zij ontrooven aan den vorst zijne wettig overheid en
maken er dan nog gebruik van om de Kerels tot hoovaardigheid en tot
opstand aan te drijven, niet alleen tegen den graaf, maar tegen al wat
edel is in Vlaanderen ..."
"Elkeen zal, op tijd en plaats, krijgen wat hij verdient", onderbrak de
graaf. "Spreken wij van den moordenaar. Onze waardigheid eischt dat hij
sterve; maar men kan hem toch niet veroordeelen zonder hem te hooren.
Wie zal zijn vonnis uitspreken?"
"Een woord van u, heer graaf, is voldoende", antwoordde Walter Van
Lokeren. "Wie zou zich tegen uw besluit durven verzetten?"
"Inderdaad", bemerkte Willem van Normandië, "mij dunkt dat er reeds te
veel is geaarzeld. Indien zulke zaak in Frankrijk ware voorgevallen, de
plichtige hinge reeds aan de galg."
"Ja, maar, heer, in Vlaanderen zijn wij nog zooverre niet", antwoordde
de graaf. "Mijn voornemen is den plichtige rechters te geven en hem in
zijne verdediging te hooren. Het vonnis kan niet twijfelachtig zijn,
aangezien ik den Kerel voor het hoogerhof der ridders wil doen
verschijnen. Zoo ten minste zal het volk mij niet kunnen beschuldigen
van willekeur of dwingelandij. Ziet gij eenige redenen, heeren, om niet
onmiddellijk het hooge hof der ridders te doen vergaderen?"
"Geene de minste", zeide Tancmar Van Straten. "Er zijn ridders genoeg in
het paleis tegenwoordig, en allen wenschen den dood des moordenaars als
een noodig voorbeeld.... Luistert, heeren, hoe die schaamtelooze
Blauwvoeten daarbuiten roepen 'recht! recht!', zonder eerbied voor den
vorst. Men geve hun dus wat zij eischen. Een bevel van u, heer graaf, en
ik zal oogenblikkelijk het hoogerhof doen vergaderen."
"Verleent de heer graaf mij oorlof om te spreken?" zeide de kamerheer,
Gervaas Van Praet. "Zeker, wat heden op de Markt voorviel is eene
wraakroepende miskenning van den eerbied dien men onzen vorst
verschuldigd is. Wij zullen later, op behoorlijken tijd en door
doelmatige middelen, het trotsche geslacht verpletten dat zich dus tegen
alle wettelijke overheid durft opwerpen. Maar wat kan ons nu het
straffen van eenen enkelen man baten? Men neme in acht dat de
beschuldigde Kerel, volgens de wetten der Ambachten, in zijn recht was
en niets gedaan heeft dan zijnen plicht."
"Daarover zal het hoogerhof der ridderen uitspraak doen", wedervoer
Tancmar met eenige bitterheid.
"Het hoogerhof der ridderen?" hernam Gervaas Van Praet. "Dit hof is
ingesteld om in zaken van edelen, ridders en vrije lieden uitspraak te
doen. De gevangen Kerel is een dorper, een landbouwer. Zult gij, door
hem voor het hooge ridderhof te brengen, zijne vrije geboorte erkennen?
Begrijpt gij niet dat zulks den hoogmoed der Kerels nog zou vermeerderen
en ons in den weg zou staan, als wij later hun deze vrijheid willen
ontkennen?"
"Het is waar, daaraan hadden wij niet gedacht", mompelde Tancmar. "Beter
ware het dat de heer graaf, door een besluit van zijnen vorstelijken
wil, den schuldigen Kerel tot de galg verwees."
"Even onvoorzichtig ware dit", wedersprak hem Gervaas Van Praet. "Wilt
gij heden nog de Kerels, die in Brugge zich bevinden, tot gewelddaden
aandrijven? Wie zal met ons zijn als wij de poorters oproepen om te
verdedigen wat zij een onrecht meenen te zijn? En indien hier bloed
vergoten werd in eenen nutteloozen strijd, zou dan niet het geheele
Kerlingaland in opstand kunnen komen? Ons leger is te Atrecht. Vergeet
niet dat, indien wij in zulk geval tot den laatste toe ons leven gaven
om den persoon van onzen welbeminden vorst te verdedigen, die opoffering
misschien niet toereikend zou zijn. En daarbij, waar bleve dan het
ontwerp om de Kerels der Ambachten tot onderwerping te dwingen zoohaast
wij het met zekerheid kunnen doen?"
"De kamerheer heeft gelijk", bemerkte de oude Frumold. "Ik ken de
poorters van Brugge: het onrecht zullen zij niet verdedigen. Zonder
hunne hulp zijn wij in de macht der Kerels."
"Het schijnt dat ik van de overheid niets dan de schaduw bezit!"
schertste de graaf spijtig. "Ja, ja, ik heb het te lang geduld: dit moet
en zal veranderen! In afwachting geloof ik dat de kamerheer gelijk
heeft. Het kwetst mij diep, dit te moeten erkennen. De Kerel blijve dus
in de gevangenis ..."
"Gelieft de heer graaf mij nog eene bemerking toe te laten?" vroeg
Gervaas Van Praet. "Indien men den Kerel in de gevangenis houdt heeft
men hetzelfde kwaad te vreezen. Volgens de wet mag niemand een vrijen
Kerel in hechtenis houden zonder toelating der Keurmans, die
onmiddellijk de zaak moeten onderzoeken,--en, willen andere begoede
Kerels borg voor hem blijven, dan mag men hem hoegenaamd niet kerkeren.
Het onrecht zou dus blijven bestaan en het aangewezen gevaar
insgelijks."
De vorst toonde zich zeer ontevreden, niet over de woorden van zijnen
kamerheer, wiens trouw en verkleefdheid hij kende, maar over zijne
onmacht als vorst en over den tergenden toestand waarin hij zich bevond.
"Ik zou dus den hoon moeten verkroppen en den moordenaar laten loopen?"
kreet hij. "Zulke vernedering!"
"Het is een ondraaglijke hoon voor al wie edel bloed in de aderen heeft!
Er moet een einde aan onze schandelijke lijdzaamheid komen!"