De avonden: Een winterverhaal - 18

Total number of words is 1740
Total number of unique words is 672
50.9 of words are in the 2000 most common words
64.6 of words are in the 5000 most common words
70.9 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Ze denken, dat vuurwerk en vonken koud vuur zijn.’ Hij trad vlak aan
het water en ging op de granieten oeverrand lopen. ‘Hier is zowat de
plek’, dacht hij, ‘waar Louis in het water liep. Dat is zeker achttien jaar
geleden. Hij keek niet uit. Zijn vader hoorde opeens achter zich een
plons.’
Hij ging de brug met de stenen balustrades over en zette zich in een
sukkeldraf. ‘Eerst Jaap nieuwjaar wensen’, dacht hij. Aan de overkant
draafde hij vlak langs het water, holde in een boog de gracht met de
pakhuizen op, rende door tot nummer eenenzeventig, klom huppelend
de stoep op en belde aan. ‘Elf minuten’, zei hij hardop. ‘Laat ik iets
aardigs roepen. Duitse politie.’
‘Eenmaal’, dacht hij na een halve minuut wachten. Hij belde opnieuw
aan, sprong de stoep af en liep langzaam terug. ‘Natuurlijk’, zei hij bij
zichzelf, ‘ze zijn bij Jaaps’ ouders. Het kind meegenomen. Heel
verstandig. Of ze hebben het thuis gelaten, hopende dat er geen
brand komt.’
‘Er is vanavond niets aan de hand’, dacht hij, ‘het was maar een klein
beetje lawaai. In Londen gaat iedereen op straat. In Moskou schieten
ze kanonnen af en maken groot vuurwerk, boven de hele stad.’
Hij liep de weg terug langs de rivier en belde bij het huis met de
torentjes aan. ‘Victor is er in elk geval’, zei hij bij zichzelf, ‘en naar bed
is hij nog niet.’
‘Wie is daar?’ riep een vrouwenstem door de spreekbuis. ‘Frits’, riep hij
terug, ‘is Victor thuis?’
‘Ik hoef al niet meer te wachten’, dacht hij, ‘thuis is hij niet. Dan had hij
zelf wel opengedaan.’
‘Victor is naar huis, naar Haarlem’, antwoordde de stem. ‘Goed’, riep
Frits terug, ‘doe hem de groeten van Frits van Egters. Hij weet wel, wie
het is. Ik kom hem nog wel nieuwjaar wensen. Dag Lidia.’
Langzaam slenterde hij de brug over. ‘Er is nog één kans’, dacht hij,
dat is Louis. Ik vermoed, dat hij al ongeveer een uur thuis is.’ Hij bleef
voor Louis’ deur minuten lang staan. ‘Ik bel nog niet aan’, zei hij bij
zichzelf. ‘Het vriest, maar niet meer dan een halve graad. Alles koelt
af. De straat, de bomen en de muren moeten eerst nog koud worden.
Ze geven nog een etmaal lang warmte af. Nu bel ik aan. Almachtige
God, zie mijn benauwdheid. Dit is de laatste deur.’
Hij hield de knop vijf tellen lang ingedrukt en wachtte. ‘Niemand’, zei
hij. ‘Niemand’. Hij belde opnieuw aan, trad achteruit en bleef voor de
portiek staan. ‘Niet thuis, die zak’, mompelde hij. ‘Hier sta ik.’ Hij begon
naar huis te lopen. ‘Uit de diepten heb ik geroepen’, zei hij bij zichzelf,
‘maar mijn stem is niet gehoord. Bessen-appel. Nu ga ik op weg naar
huis. Eeuwige, enige, onze God, ik ga naar mijn ouders. Zie mijn
ouders.’ Zijn ogen werden vochtig.
‘Eeuwige, enige, almachtige, onze God’, zei hij zacht, Vestig uw blik
op mijn ouders. Zie hen in hun nood. Wend uw blik niet af.’
‘Luister’, zei hij, ‘mijn vader is doof als de pest. Hij hoort weinig, het is
niet de moeite van het noemen waard. Schiet voor de grap een kanon
bij zijn oor af. Dan vraagt hij, of er gebeld wordt. Hij slurpt bij het
drinken. Hij schept suiker met de dessertlepel. Hij neemt het vlees in
zijn vingers. Hij laat winden, zonder dat iemand er een nodig heeft. Hij
heeft spijsresten achter zijn gebit. Hij weet niet, waar de gulden in
moet. Als hij zijn ei pelt, weet hij niet, waar de schaal heen moet. Hij
vraagt in het Engels, of er nog nieuws is. Hij mengt het eten op zijn
bord door elkaar. Eeuwige God, ik weet, dat het niet ongezien is
gebleven.’
Er passeerde hem een groep van zes meisjes, die naast elkaar
gearmd, nu eens hard holden, dan weer hun vaart inhielden. ‘Hij morst
bij het uitkloppen van zijn pijp’, fluisterde hij, toen ze voorbij waren. ‘Hij
maakt postzegels weg. Niet expres, maar hij maakt ze weg. Je bent ze
kwijt, en daar gaat het toch maar om. Hij veegt zijn vingers af aan zijn
kleren. Hij zet de radio af. Als ik sol zeg met de vork, denkt hij, dat ik
gek ben. En hij prikt in de schalen. Dat is onrein. En vaak heeft hij
geen das aan. Maar groot is zijn goedheid.’ Hij bleef staan en tuurde
over het water. ‘Zie mijn moeder’, zei hij zacht. ‘Ze zegt, dat ik gezellig
thuis moet blijven. Dat ik de witte slipover aan moet doen. Ze bakt
oliebollen met verkeerde stukjes appel. Dat zal ik u bij gelegenheid wel
eens uitleggen. Ze maakt de kachel aan met een heleboel rook. En ze
heeft de zoldersleutels laten verbranden. Almachtige, eeuwige, ze
dacht dat ze wijn kocht, maar het was vruchtensap. De lieve, de
goede. Bessen-appel. Ze gaat bij het lezen met haar kop heen en
weer. Ze is mijn moeder. Zie haar onmetelijke goedheid.’ Hij veegde
met zijn mouw een traan uit zijn rechter ooghoek en liep verder.
‘Duizend jaren zijn voor u als de dag van gisteren’, ging hij voort, ‘en
als een wake in de nacht. Zie de dagen van mijn ouders. De ouderdom
nadert, ziekten namen bezit van hen, en er is geen hoop. De dood
nadert, en het graf gaapt. Een graf is het eigenlijk niet, want ze komen
in een urn: daar betalen we elke week voor.’
Hij schudde het hoofd.
‘Zie hen’, fluisterde hij. ‘Er is voor hen geen hoop. Ze leven in
eenzaamheid. Waar ze om zich heen tasten, is leegte. Hun lichamen
zijn een prooi van verval. Haar heeft hij nog wel op zijn kop, een flinke
bos. Nee, kaal is hij niet. Maar dat komt nog wel.’
Hij had de huisdeur bereikt. ‘Vrede’, dacht hij, ‘het is voorbij. Het is
vrede. Een verheven blijmoedigheid stijgt op.’ Met voorovergebogen
hoofd ging hij naar binnen, klom zacht de trap op en liep langzaam
door de gang. In de huiskamer stond zijn vader in ondergoed bij de
kachel. ‘Goedenavond’, zei Frits.
‘Zo, mijn jongen’, antwoordde de man. ‘Hoe kan iemand zo’n
uitpuilende buik krijgen?’ dacht Frits. ‘Een zwangere huisknecht.’
‘Almachtige God’, zei hij bij zichzelf, ‘zie dit. Hoe heet zulk ondergoed
met hemd en broek uit één stuk? Hansop, geloof ik.’ Hij bekeek de
kleding nauwlettend. Aan de achterkant, onder aan de rug, was een
lange verticale spleet, die open stond. ‘Ik kan zijn reet zien’, dacht hij.
‘De klep om te kakken staat open.’
‘Almachtige God’, zei hij bij zichzelf, ‘zie toe: zijn reet is te zien. Zie
deze man. Het is mijn vader. Behoed hem. Bescherm hem. Leid hem
in vrede. Hij is uw kind.’
‘Frits, ben je terug?’ vroeg zijn moeder uit de achterkamer. Hij ging er
binnen. Ze lag te bed. ‘Was er nog wat op straat?’ vroeg ze.
‘Niet veel’, antwoordde hij, ‘een paar vuurpijlen.’
Zijn vader kwam uit de huiskamer binnen en stapte in bed. Hij deed de
leeslamp, die op een stoel bij het bed stond, uit. ‘Blijf je niet te lang
rondlopen?’ vroeg zijn moeder. ‘Ik ga meteen naar bed’, antwoordde
Frits. ‘Welterusten.’ ‘Val niet over het snoer’, zei ze. Hij verliet, de
benen hoog optillend, de kamer, deed het licht in de huiskamer uit en
ging in de keuken zijn tanden poetsen. Plotseling hield hij op, liet de
borstel in zijn mond staan en spreidde de armen uit. Met grote passen
liep hij naar de spiegel in de gang en ging er voor staan. Hij trok de
borstel uit de mond.
‘Ik leef’, fluisterde hij, ‘ik adem. En ik beweeg. Ik adem, ik beweeg, dus
ik leef. Wat kan er nog gebeuren? Er kunnen rampen komen, pijnen,
verschrikkingen. Maar ik leef. Ik kan opgesloten zijn, of door gruwelijke
ziekten worden bezocht. Maar steeds adem ik, en beweeg ik. En ik
leef.’ Hij liep terug naar de keuken, voltooide het poetsen en betrad
zijn slaapkamer.
‘Konijn’, zei hij, het konijn op de arm nemend, ‘je straf is ingetrokken,
gezien je grote verdiensten voor de zaak.’ Hij zette het dier op de
schrijftafel, sloot de gordijnen en begon zich uit te kleden. Toen hij
gereed was, trommelde hij zich met de vuisten op de borst en betastte
zijn lichaam. Hij kneep in het vel van de nek, in de buik, de kuiten en
de dijen.
‘Alles is voorbij’, fluisterde hij, ‘het is overgegaan. Het jaar is er niet
meer. Konijn, ik ben levend. Ik adem, en ik beweeg, dus ik leef. Is dat
duidelijk? Welke beproevingen ook komen, ik leef.’ Hij zoog de borst
vol adem en stapte in bed. ‘Het is gezien’, mompelde hij, ‘het is niet
onopgemerkt gebleven.’
Hij strekte zich uit en viel in een diepe slaap.
Amsterdam, zondag 18 mei 1947
(Elke gelijkenis van figuren of voorvallen in dit verhaal met werkelijke personen of
gebeurtenissen is toevallig © Copyright 1947 hy G. K. van het Reve, Amsterdam Zesde druk
december 1961
Omslag en typografie Karel Beunis Druk Mouton & Co Den Haag)

* ‘… omdat een ziel in nood zich heeft durven uitspreken en de vorm
vond om dit op een beklemmende, aangrijpende en tegelijk tot een
symboolkracht uitstijgende wijze te doen. Dit is niet een willekeurige
zielsgeschiedenis, maar het boek, dat uitbeeldt wat de tijd, die alle
illusies vermoordde, de jeugd heeft aangedaan.’ Uit het verslag van de
jury, welke De avonden bekroonde met de Reina Prinsen Geerligsprijs
* ‘Dit boek, dat zo aangrijpend de zinloosheid, de absurditeit noteert
van het platvloerse leven als dat niet meer gedragen wordt door een
illusie, een streven, is met zulk een ernst geschreven, dat elke literaire
pretentie erin overwonnen is. Daardoor zou het ons kunnen ontgaan
hoe knap dit eenvoudige beklemmende relaas van een ziel in nood
verteld is. Het verdient zeker om zijn eerlijkheid, om zijn ernst en om
zijn ingetogen en rijpe taalhantering ten aanzien van een zo bittere en
harde materie onze onderscheidende aandacht.’ Anna Blaman
* ‘Dit boek is een hartverscheurende waarschuwing, lees het, walg
ervan, maar moge zelfgenoegzaamheid of gemakzucht u niet doof
doen blijven.’ B. Stroman
* ‘Van dit zeldzaam navrante slot, dat de gehele roman draagt, is geen
denkbeeld te geven, men moet het gelezen hebben. Het behoort tot
het aangrijpendste wat ik ooit onder ogen kreeg.’ S. Vestdijk
You have read 1 text from Dutch literature.
  • Parts
  • De avonden: Een winterverhaal - 01
    Total number of words is 5114
    Total number of unique words is 1343
    42.6 of words are in the 2000 most common words
    57.9 of words are in the 5000 most common words
    64.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 02
    Total number of words is 5076
    Total number of unique words is 1437
    44.5 of words are in the 2000 most common words
    60.0 of words are in the 5000 most common words
    66.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 03
    Total number of words is 5109
    Total number of unique words is 1420
    44.8 of words are in the 2000 most common words
    59.2 of words are in the 5000 most common words
    66.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 04
    Total number of words is 5231
    Total number of unique words is 1345
    42.9 of words are in the 2000 most common words
    56.8 of words are in the 5000 most common words
    63.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 05
    Total number of words is 5166
    Total number of unique words is 1408
    43.0 of words are in the 2000 most common words
    56.3 of words are in the 5000 most common words
    62.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 06
    Total number of words is 5166
    Total number of unique words is 1442
    43.3 of words are in the 2000 most common words
    58.2 of words are in the 5000 most common words
    65.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 07
    Total number of words is 5200
    Total number of unique words is 1389
    44.3 of words are in the 2000 most common words
    59.0 of words are in the 5000 most common words
    67.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 08
    Total number of words is 5153
    Total number of unique words is 1448
    43.4 of words are in the 2000 most common words
    57.7 of words are in the 5000 most common words
    64.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 09
    Total number of words is 5123
    Total number of unique words is 1410
    44.4 of words are in the 2000 most common words
    58.1 of words are in the 5000 most common words
    66.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 10
    Total number of words is 5153
    Total number of unique words is 1338
    45.9 of words are in the 2000 most common words
    60.4 of words are in the 5000 most common words
    66.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 11
    Total number of words is 5173
    Total number of unique words is 1340
    44.2 of words are in the 2000 most common words
    58.3 of words are in the 5000 most common words
    65.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 12
    Total number of words is 5187
    Total number of unique words is 1356
    43.7 of words are in the 2000 most common words
    58.5 of words are in the 5000 most common words
    64.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 13
    Total number of words is 5189
    Total number of unique words is 1323
    44.1 of words are in the 2000 most common words
    58.0 of words are in the 5000 most common words
    63.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 14
    Total number of words is 5118
    Total number of unique words is 1434
    44.0 of words are in the 2000 most common words
    59.1 of words are in the 5000 most common words
    66.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 15
    Total number of words is 5253
    Total number of unique words is 1290
    45.5 of words are in the 2000 most common words
    58.2 of words are in the 5000 most common words
    65.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 16
    Total number of words is 5227
    Total number of unique words is 1299
    45.1 of words are in the 2000 most common words
    60.0 of words are in the 5000 most common words
    66.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 17
    Total number of words is 5147
    Total number of unique words is 1313
    45.3 of words are in the 2000 most common words
    59.6 of words are in the 5000 most common words
    66.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • De avonden: Een winterverhaal - 18
    Total number of words is 1740
    Total number of unique words is 672
    50.9 of words are in the 2000 most common words
    64.6 of words are in the 5000 most common words
    70.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.