Тыш къыраллада жашагъан - 5
суу ала тургъан къызны кёргенди, кесини не этип тыялмай, къызгъа
жюрегиндегилени айтхандан сора:
- Мен сени бек сюйгенем, амма насып болмады, сен болмай, дунияны
татыуу жокъду, сюйгенлеча болмаса да, нёгерча сюй мени, къарнангча
сюй мени, дегенди. Къыз жашны айтханларына бек ачыуланнганды:
- Менден хапарсыз мени бек сюйгенсе, энди келип мени нек
тынчлыкьсыз этесе? Мен эрими бек сюеме, жашауум да бек игиди,
сабийлерим да барды. Бу этгенинг не муслийманлыкъгъа, не къарачай
намысха сыйынмаз. Кесинги да мени да гюнахха сукъма, тас бол
кет, бир даха да кёзюме кёрюнме, не къарнашча неда башха тюрлю
сени сюяллыкъ тюйюлме. Аллах сени билгенича этсин, деп хыныхуну этгенден сора суу челеклерин да алып кетгенди. Жаш, сууну
башына олтуруп, къызны артындан къарап хем жилягъанды, хем да
жырлагъанды:
Дыгалас
Айталмасам да санга, дыгалас а этейем,
Мектепни туурасында терек болуп сакълайем.
Кенгден къарап юйюнге, мен ызыма къайтайем,
Жетдирсинле деп санга, нёгерлеге айтайем.
Эслемесенг да мени, мен а ачы сюйгенем,
Дуния была ахратда, юй бийчемча кёргенем.
Хай маржа, - деген юонюнг, хызыр кибик жетерем,
Тёзалмагъан кюнюнгде, тас болуп да кетерем.
Нек сюймединг сен мени, башхасынмы сюйгененг,
Кюн жарыгъем мен санга, сен ангамы кюйгененг.
Къарап ышарсанг манга, бола эди дуниям кенг,
Хамайылча бойнумдад, тас болгъан кюмюш куленг.
Жюрек сёзюнг бумуду, сюймекликни къой дейсе.
Мен да Аллах къулума, сыйымы нек теплейсе?
Сюймединг эсенг мени, мен (да) сюймем алай эсе
Сен да мени сюйдюнг да, кечми къалдым огъесе?
Сюймекликни къоярем, арз айланса терсине,
Сабийчикча жылайем, сен келгенлей эсиме.
Ёлюрге излегенем, сенсиз жашаудан эсе,
Аллахдан къоркъдум, тейри, къыялмадым кесими.
Бу жюрек аурууум да - мени бла къабыргъа,
Дунияда жаннганыма, шагъат болсун ахырда.
Сени къыйнадым эсем, Аллах ачысын манга,
Мындан ары къыйнасам, чыкъмай къалайым тангнга.
Сагъыш этме сен, унут, мени болала эсенг,
Танг аласы уянып, «тюшмю кёрдюм» дей эсенг.
Ол ариу санларынг бла, ол нюрлю тюрсюнюнг бла
Аллах сени онгдурсун, юйюнг юйдегинг бла.
01 . 11.2011
Къалай къайтайым...
Къайт ызынга дейсе, къалай къайтайым,
Харам этдинг мени, нек унутайым,
«Ариу мёлек» дейем, энди не айтайым,
Ёпкеледим, тейри, къайталмам санга.
Сени бла бир ишим болмаз, дегененг,
Артымдан эшикни къаты жапханенг,
Энди уа не болду. неди бу неменг.
Ахыр сёзюнг теплеп, къайталмам санга
Сау дуния мени эд, ышарсанг, юолсенг,
Жюрегиме тийген жарыкъ кюнюменг,
Ах, бир да башыма кюн ётдюрмесенг,
Юшюрге разыма, къайталмам санга.
Гина ёмюрюм болса, сени сюерем,
Кюерик эсем да, сенде юоерем,
Къыйнасанг да гина, ийнан, тёзерем,
Тауусдунг ёмрюмю, къайталмам санга.
27.12.2011
Жюрек сюйсе, дуния сыйлысы,..
Аны соралла манга. кимди, бекми ариуду?
Жетмез ариулугъуна, хич бир сёзню къарыуу.
Жабса ариу чачларын, аны ол кёк жаулугьу,
Айны онтёртючады ариу бетини нюрю.
Сюйген кёз бла къараеанг, жюрек ауруу табарса,
Къуру бирчик ышарса, кёзюнгю алмай къарарса.
Тешер, тейри, бауурунгу, жюрегинг бла къараса
Кёрмей бир кюн тёзалсанг, жаннетлик а болурса.
Сени сюеме десенг, мени сынама дейди,
Къоюуп кете тебресенг, кьайрыса, деп иймейди.
Каллай бир тюз сёлешсенг, терс англаргьа сюеди,
Сюймейме деп да кёрдюм, ёпкелейд да кетеди.
Кимди ол, деп турмагъыз, сизде жокъмуду жюрек?
Жюреги болгьан жашха, жюрек аурууу керек.
Къыз сюйсе да айталмаз, жашда да болум керек,
Дуния болум да болса, насып болмай не этерек.
Аладан толуп турад сау дунияны жартысы,
Ай ала кьурумасын, - къыз тюлмюдю барысы.
Жюрек сюйген ариуду, жокъду агъы, сарысы,
Сюймесенг къайсы да оу, бир бирини айнысы.
Англаталдым мы киммиш, жюрегими сыйлысы?..
11. 01.2012
Ат амы аманаты
Сёлеше тебрегенме, мен а кеси кесиме,
Къыркъ жылын озгъан хар ким былаймыды огьесе?
Киши англамайд, атам, сен мени эштемисе,
Айтыр затларым кёпдю, эшталлыкъ жердемисе?
Юй толусу бир барек, ючге-тёртге бёлюндюк,
Тюркиягьа сыйынмай, башха жерлеге кёчдюк.
Аллах айтса, энди мен орналыр жер излейме,
Къууанч тыпырлы болуп, жашаргьа юйдегим бла.
Шахар таба тебресем, сабийлерим келмейле.
Килийсагьа барлыкъма, киши къалмагъанд, дейле.
Хой топ-толу да болса, келининг келирмеди,
Шахарны къоюп хойгъа анам а келирмеди?
Алай бир бектансыкъма, къарасуудан ичерге,
Юй бийчем а къоймады, «хойум ариуду» дерге.
Измир деди бир агъам, эгечлерим да барды,
Бек исси болады деп, келининг унамайды
Ялоуа бек ариуду, жашаргьа излегеннге,
Жюрегим да ауруйду, алай узакъ кетерге
Мындан жьшла алгъа сен, къатынга чакъыргъаненг,
Юч жашынгы къолуна, бирер чыбыкъ бергененг.
Ючюбюз да сындырдыкъ, къууанып юочюбюзге,
Сен а бизге къарайенг, ышарып бетибизге.
Сора да юч чыбыкъны, салдынг атам, жан жаннга,
«Сындырыгъыз» деп бизге, сынадынг сыра была.
«Кёрдюгюзмю, жашларым, бир болсагъыз сынмазсыз,
Айрыла тебресегиз, Аллах билир, онгмазсыз.
Къызла сизге аманат, сакъ болугъуз, жашларым,
Энди, хайда, барыгъыз, бу эди айтыр затым».
Сабий болсам да. тейри, юйреннген эдим кёп зат,
Аллах айтса, сен тынч бол, мендеди ол аманат.
21. 01.2012
Уллу жыйылыу
MEI1
Деу ташладан къарайма, къыркъ жыл сора, Килийса,
Не болгъанды да санга, нек быллай бир мудахса?
Уллу жыйылыу барды, санга къууанч болурча,
Хай маржа, сен да къошул, бу оюннга, бу харсха.
КИЛИЙСА
Юч жюз хана эдим мен, чачылып да кетдигиз,
Орамларым бош къалды, мени жарлы этдигиз.
Къайтырсыз деп сакъладым, жаныма да жетдигиз,
Энди бетге сюелип, не зат чалым этесиз.
МЕН
Тюз айтаса, хакълыса. Бир сор, нек къойдукъ кетдик.
Жарлылыкъдан къутулуп, бай болур мурат этдик,
Окъудукъ, бай да болдукъ, муратыбызгъа жетдик,
Жылла озуп болса да, жыйылып санга келдик.
КИЛИЙСА
Сау келигиз, аланла, минг жылла къурумагъыз,
Манга келген эсегиз, нек бетледе турасыз?
Жууукъ болуп келигиз, къарасуугъа къарагъыз,
Ызыгъызгъа айланып, юйюгюзню сайлагъыз.
МЕН
Уялтып турма, алан, къонакъла да бардыла,
Айланыргъа излесек, орамларынг тардыла.
Кёрмеймисе быланы - омакъ арбаладыла,
Огьесе жюрегинги аламы жарадыла?
КИЛИЙСА
Жашчыкъ, тынч тур жерингде, жарам бард жюрегимде,
Хылеу болу п бошагьанд, атангы юйлери да.
Ю нан келалмагьанед, жыгъалмазед ол келсе,
Хайда бар, энди той эт деу ташланы юсюнде.
МЕН
Кёлюмча той этерге, къарыуму къойдунг менде.
Бары да сени болсун, атамы юйлери да.
Къыркъ жылда бир келгенем, от тыкъдынг жюрегиме.
Билсе, бир Аллах билир, энди къачан келирме.
КИЛИЙСА
Жанынгы къыйнама сен, разыма къачан келсенг,
Алай бир къууанныкъма, адам болалып келсенг.
Чынг алгъа манга келип, ариу бир салам берсенг,
Сора бир абдез алып, къабырлагъа тюбесенг.
МЕН
Къалай ариуд сёзлеринг, ачы-ачы да болса,
Энди жыйылалмабыз, тауларынг алтын толса.
Жыйылгъан а жыйылад, дуния аманы болса.
Кёпле уа барлыкъ болмаз, Кавказ къырал къуралса.
КИЛИЙСА
Жыйылгъан къой, даха бек, чачылып да барасыз,
Къалайда болсагъыз да, сау болуп кёп жашагъыз!
Таныгьыз бир биригизни, харип адам къоймагъыз,
Жууукъ уллу нийметди, тартынып узакъ турмагъыз!
МЕН
Иги тюз айтаса да, дуния аман болгьанды,
Ол гяуур ачха къырал, жесир тутханд, къоймайды.
Биз ашагъанны ашап, эндигиле тоймайды,
Сен нек къайгьыраса, къыраллыкъ да къалмайды.
КИЛИЙСА
Атымы «Маля» салып, ромалыла къурады,
Аланы юй жерлери. ма баурумда турады.
Сизден алгъа да кёпле, менде ариу жашады,
Къарачайны кетгени, мени ашап бошады.
Бек сюйгеним Къарачай, ачы сёзюм анданды.
МЕН
Кесибиз кетсек да, ийнан, эсибиз хеп сени блады,
Сени сууунгу ичген, «Кьарасуу» деп термилед.
Бир бурхучукъ да болса, адамыбыз къалгъанед,
Мен да разыем къайтсам, алай тынч болалгъайед,
Хайда, сау къал энди сен, Уллу Аллах сени блады...
26.01.2012
Оноу
Алай бек къарт тюйюлме сизге оноу этерча,
Эки сёз айтырыкьма, кесимден билгенимча.
Кенг туругъуз илешмей. Аллах сакъласын андан,
Хар затха табылса да, анга табылмаз дарман.
Барыгъыз да таныйсыз, къачан да ичибиздед,
Кимин ёлтюрюп къояд, обирсини чимилдейд.
Ангылагъан а болурсуз, сюймекликди хапарым,
Иги сёзлени алып, атып къой сен аманын.
Дуния байы да болса, разы болма ол эрге,
Жюрек сюйгенлей юйлен, муратынга жетерге.
Дуния ариу да болса, алып къойма ол къызны,
Сени сюйген, сен сюйген, тас этме сен ол ызны.
Сюймегенлей, эгечим, мамур болуп жашасанг,
Юй толусу бир болуп, сом къашыкъ бла ашасанг.
Келечи табып къарнаш, сюймегенни алдатсанг,
Махтаулукъ къыз алды деп, сау дунияда айтылсанг.
«Башхасын сюе туруу, къаллай иги да жаша,
Кюн келир эсге келир, жыларса таша-таша».
Жыламазгьа излеген, сюймекликге сакъ болсун,
Аллах жазмагъан эсе, ол бизден узакъ турсун.
Келечи эгеч-къарнаш. сангады ахыр сёзюм,
Кесинг сюе тургъанлай, келечи болма, кёзюм...
Ыспарта / Тюркийе, 02.02.2012
Сюймеклик алгьыш
Мугъур болуп къалама, сен эсиме келгенлей,
Жылап къоярма тюзю, бири манга тийгеллей.
Сора къыжрап кесими, «Кет ары, уллу киши,
Жокъмуду жюрегинги этер башха бир иши?»
Ызы была айланып, алгъыш эте тебрейме,
Эчки ийнат болсанг да, мен къаргьышны сюймейме.
Ариу жаша, кёп жаша, Аллах ёмрюнгю берсин,
Жашагъан хар юонюнгде, атым эсинге келсин.
Жюз жыл жаша эрикмей, чачларынг чыммакъ болсун,
Тёппенгде бир къара тюк мени эсгерте турсун.
Ариу къызларынг болсун, саулукъ была жашасын,
Бары да кюню келип. бирер «Мехметге» барсын.
Жигит-жигит жашларынг, толу юйле да болсун,
Туудукъларынгы бары атлары «Мехмет» болсун.
Онгунг, солунг, хар жанынг, «Мехмет» айтыла толсун,
Менича бек сюйсюнле, сыйынг тёппемде болсун.
Атымы айта-айта, узакъ ёмрюнг таусулсун,
Жеринг Жаннет, хоншунг да, Сыйлы Мухаммед болсун!
Дырыннга жыйдынг мени
Сагъыш эте турама, «манга да бир къараса?»
Хаман да алгъа къарап, кимни къуууп бараса?
Манга тынгыла иги къыз, эки сёз айтырыкъма,
Къалай буруш аманса, энди уа къайтырыкъма.
Ма буду айтыр сёзюм, шагьат болсун кёк бла жер,
Сау дуния сени болсун, жюрегими манга бер.
Энди сюймейме сени, «къарнаш» десенг разыма,
Кёп жыларыкъ эсем да, къайтама мен ызыма.
Къоркъгьан адетим жокъду, къоркъуп къоймайма сени,
Бир ариу сёз айтмадынг, дырыннга жыйдынг мени.
Къуру бирчик ышардынг, къыркъ жылымы тауусдунг,
Не болду санга былай, ачы ууну да къусдунг?
Ариу бир сёзчюк айтсанг, ёлюп къалсам болуред,
Къалай бек ууду тилинг, анангдамы былайед?
Эки залим тиширыу, адамны да ёлтюрюр,
Сени бла юйленмейме, Аллахыма да шюкюр!
09.02.2012
Насып
Бир келечи иерле, болса болса, дей турур,
Жартысы тюз эсе да, жартысын ол уйдурур.
Киеу ариу жасанып, бир ташагъа буюгъур,
Къызына хурмет этген, анга да сорлукъ болур.
Атанг айтхандан озуп, жарлы къыз не эталлыкъса,
Ётюрюкдю сюймеклик, уоу, сен ийнанамыса.
Кече-кюн да сагьыш эт, насыпха не айталлыкъса,
Къаф таууна да къачсанг, насыбынга барлыкъса.
Келечиле иш этип, къызны кёлюн сормайын,
Иги оноуларыны, жашаргъа да къоймайын,
Хем уялмай бу адам. хем Аллахдан къоркъмайын,
Къатынынгы разы эт, кече-кюн да къоймайын.
Юйленнгенден сора уа, Аллахым жылатмасын,
Иги бла тюбешдирсин, аман бла сынатмасын.
Жылай-жьшай да туфса, къатын эрин къапмасын,
Шюкюрсюз аш тас болур, киши сылтау тапмасын.
Насып деген алайды, накъырда бла иш болмаз,
Толу эсе ыстакан, дагъыда ол суу алмаз.
Хар ким жашайд жазыуун, Аллах хайырлысын жаз,
Эски сюйгенни ёлтюр, жюрегинде къабыр къаз.
18.02.2012
ОКТАЙ ЭРЕНДУР
Октай Эрендур (Базарчыланы Эрендур) 1979 жылда Килийса
элде туугъанды, анда ёсгенди. Афионну къатында Болвадин деген
шахарчыкъда лицейде окъугъанды Мектепде окъугьан жылларындан
бери назмула жазады, къыл къобузда ойнайды. Бусагъатда Измирге
кёчюп, кеси аллына иш къурап - таулу бишлакъла этип, шахарда
жашагъанлагъа сатады.
Назмула аны жашауунда уллу жсрни алгъанына Октайны «къарачаймалкъар назмучула» деген интернет биригиуде хар ыйыкъ сайын жангы
назмула басмалагьаны шагъатлыкъ этеди. Октай Эрендур жаш адам
болгьанлыкъгъа, ол жамауат магьанасы болгъан, миллет къайгъырыу
тёрде тургъан илхам дуниясында жашайды.
Къонакъ юй
Туугъан юонюнгде къолунгда ненг бар эди?
Бетингден чибинни да къыстаялмайенг.
Энди къарыулу болуп, кёлюнг кенгнгергенди,
Ашарыгъынгы, суусаплыгъынгы да айталмайенг.
Жашауну толу-толу жашайенг,
Кишини жукъгъа да санамайенг,
Ананг-атанг къартыракъ болгъанында,
Бек ачыулу, бек хыныйенг.
Дуния дегенлери къонакъ юйдю,
Кёплерин сыйлап, кёплерин ийди,
Меникиди дегенлени да кёп кёрдю,
Саугъа орнуна да бир кебин берди.
Энди кетипми бараса, къайры бараса,
Къолунгдагъьшаны къайры асырагьанса?
Жаратмагъанларынгы сыртында сал агьачдача,
Къаланг тургъанлай жерде нек жатаса?
20 . 11.2012
Килийса
Анамы хоюса, ата журтумса,
Адамла дыяры ариу, Килийса!
Узагъыракъ къалдым, тышында, къайгъымса
Тансыгъым жюрегимдеди, Килийса!
Кими керамит, кими топракъ юйлеринг бла,
Кими жарлы, кими бай эрлеринг бла,
Тауларынг, ташларынг, сууларынг бла,
Кёлюмю ичиндеди жеринг, Килийса!
Къышлары сууукъ, жазлары исси болмагъан,
Къарагъаны къарангы, жылагъаны мудах болмагъан,
Сюйгенине къууанып, сюймсгенин къаргъамагъан,
Мени да кёлюмю алгъан эди биринг, Килийса!
Мен да бирингме, кесимча кёл алгъан,
Кеси болумумча сазынгы чалгъан,
Жашагъанларынгы ичинде бириси болгъан,
Къожа Шогьайып эди атам, Килийса!
12 . 11.2012
Уллу жалыныу
Шукур этген сайын ырысхыны кёбейтген.
Хата этгенибиз ючюн насыбыбызны къысмагъан,
Кесине этилген жумушну жууукъ сайлагьан.
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Болмагъан жокъдан, къара жерден,
Бизлени жаратып, тылпыу берген,
Бизлени къоруп, къоллап тургъан,
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Жашау дарманыбызны сууу,
Болмаса, болмаз тылпыуу,
Андан уллу байлыкъ болмагъан саулукъну,
Барыбызны къолуна къойма,
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Кимибизни ана, кимибизни ата этдинг,
Кимин тюрк, кимин абдал этдинг,
Шукур санга, бизни да къарачайлы этдинг,
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Келигиз, жерни юсюнден жалынайыкъ,
Жерни тюбюне киргеллей уялмайыкъ,
Хар къайда да атын айтып сыйлайыкъ,
Тамбла аллына аппа-акъ барайыкъ,
Сангады саулай махтаулукъ.
Бизлеге да мархамат эт, сыйлы АЛЛАХ!
15.12.2012
* * *
Аягъыма илиннгенимде, «хайда, мектепге», - дедиле,
Жукъдан хапарым жокъ эди, «санга юйретирикди», - дедиле.
Айтханын жерге тюшюрме, «тамбла керекди», - дедиле,
Къараем кимди деп, «ёгретменингди», - дедиле.
Анабыз-атабызча эркелетдинг,
Кёлюню бизлеге жол этдинг,
Къарангыда кёралмаек,
Къаламынгы бизлеге чыракъ этдинг.
Ийнанчыбызда да барды жеринг,
Бир харфынга къыркъ жыл жумуш,
Аллахдан къайытсын эчирин,
Тёлеялмаз къыйыны майиш.
М ектапда той бар эди
Мектапда той бар эди, терезеден къарай эдик,
Бек хошубузгъа кете эдик, ичине киралмай эдик.
Къобузну тауушун эштгенлей, ичибиз жызылдай эди,
Хайдар къобуз согъаед, Аскербий да жырлай эди.
Электирик болмайын, чыракъла лёкюс жана эди,
Ууахты алай кете эди, киши сагъатха къарамай эди.
Энди арыдыкъ, бир солуюкъ, деп киши да айтмай эди.
Татыуун алай англа, эрттен бла болуп, танг ата эди.
Къызла бек ариу эдиле чачакълы жаулукълары бла,
Жашла бек онглу эдиле уллу адамлыкълары бла.
Хар ким олтура эди жууукълары, тенглери бла,
Къызла, жашла бир бирин сюе эди ариу накъырдалары бла.
Эндиги тойлада эскидеча ууахты кетмейди,
Жюрегибиз да жызьшдамайды, къобуз башыбызны шиширеди,
Кишини сюйгени да жокъду, жууукъларын да билмейди,
Хар ким бир тенги бла арбасында олтуруп газоз ичеди.
А лт ы н ашалмайды
Аллах бизлеге бергенди хем акъыл, хем фикир.
Бойнубузгъа борчду шукур бла зикир.
Бирин алгьанынг ючюн, бирин бергенинг ючюн,
Бир тылпыугьа да ксрекди эки кере шукур.
Ол тилемей жукь жеринден къымылдаялмайды,
Заманы келген чапракъ тюшмей туралмайды.
Санап сансыз ауурлугьу болгьан бир учакъ,
Анча сагьатны кёкде тюшмей къалай барады?
Жазлары къучагъы кёгет толу бир терек,
Къыш болгъанлай билгенинг къуру бир таякъ.
Супрасы толу жерге къачан да жюрюйдю къонакъ
Ашауу къысха жерге басмайды бир даха аякъ.
Тохтамайын акъгьан сууларын иймейин къояса,
Жерден битген бюртюкню бир даха чыгъармаса.
Хуржунларыбызны саудан алтындан толтурса,
Алтын ашалмайды, илла, гыржын болмаса.
28. 11.2012
Ж аш ау былай барады
Сыртда жанкъоз чакъгъанлай,
Шорха суула акъгъанлай,
Эл жайлыкъгъа чыкъгъанлай,
Къошда бышлакъ жыйгъанлай,
Ма энди уа жай келди.
Терек кёгет бергенлей,
Сабан бюртюк тизгенлей,
Жерде каска кёргенлей,
Ишлерикбиз биргелей,
Ох, энди уа жаз келди!
Терек тонун атханлай,
Жел сыбызгъы сокъгъанлай,
Кёкден жангур акъгъанлай,
Ашыгъыпды сакъламай,
Ма энди уа къач келди.
Таулагъа къар жаугъанлай,
Анда бузла жылтырай,
Биз сууукъдан къалтырай,
Эртге келди мычымай,
Эх, энди уа къыш келди!
06.12.2012
А риуну сюй
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй,
Эмен отда тюл, жаханим отда кюй.
Бет жарыкъ бла, къарангы къалмазча юй,
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй.
Бетине къарагъанлай, къыбланы кёрюп,
Къатына барыр ючюн хар ненги берип,
Бир ышаргъанлыгьына мыйынг башынгдан кетип,
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй.
Сабанда урлукъча жангур сакълап,
Кёл жанында къалгьанча суусап.
Ичерге къуюлмагъан земземге ушап,
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй.
09.12.2012
Тауусулуп барабыз
Бошалып барабыз, тауусулабыз,
Кюн сайын эксилеп, азаябыз.
Артдан келген жокъду, ёсалмайбыз,
Биле тургъанлыкъгъа, хич сайсынмайбыз.
Къызларыбызны элле алып барадыла*,
Бизни жигитле да артындан къарайдыла,
Кюзгюге къарап чачланы жан тарайдыла,
Не этгенин сорсанг, сарын салып, жылайдыла.
Уллу кёллюдю деп жукъ айталмайын,
Кёзю къарай тургъанлай, сагъынмайын,
Кесине базып да кёл да салалмайын,
Олтурады кёшеде жукъ да табалмайын.
' шле алып барадыла - тюрк элледе жашагъанла деген магьанада.
Элни акъыллысындан кеси телибиз игиди,
Эн азындан тилибиз, адетибиз бирди,
Киши аманды деп айтмайма, игиди,
Миллетибизни азлыгъы бла илгилиди.
15.12.2012
Бизни юй
Бир ата, бир анадан туугъанбыз,
Эки къыз, сегиз жаш болгъанбыз.
Эки кёз топракъ юйге сыйыннганбыз,
Бир къангада ашап, бирге жашагъанбыз.
Атабыз юйде жатмай, къырда айланнганды,
Анабыз бир кюн солумай, тылы басханды,
Бир хоншугъа кирип олтурмай, эски жуугъанды
Бир жангызыбызны бошуна айландырмагъанды
Хар зат къыт болуп табылмагъанды,
Бир темирли ун эки кюннге тауусулгъанды,
Бир кюн солур мадарлары болмагьанды,
Бир кечени да бизни ач жатдырмагъанды.
Энди юй юйдсги болуп, эл ичинс къошулдукъ,
Шукур, хар заман бир бирибизге болушдукъ,
Барыбыз бирге жыйылып, эскича олтурдукъ,
Ачыда кууанчда да бир бирибизни кётюрдюк.
АЛЛАХ жатхан жерлсрин жаннет этсин,
Файгъамбарыбызгъа жууукъ хоншу этсин...
САФИИЕЕНАЛАН
Аппайланы Жемалны къызы Сафийе Башюйюкде туууп ёсгенди,
анда мектепни да бошагъанды.
1981-чи жылда Сафийе якапынарчы жаш Нуруллах Ёналан бла
юйюр къурагъандан бери анда жашайды. Юч къыз ёсдюргенди,
•иди уа уллу юйюрню тамалы болуп, къартлагъа, туудукълагьа да
къарайды. Назмуланы жаш заманындан бери къурайды. Жазгъанларын
Интернетде къарачай-малкъар сайтлада басмалайды. Сафийени тюрк
Iилинде жарашдыргъан лирика назмулары да бардьша.
Сафийени акъ назмулары бизни адабиятха жангы поэтика болумну
кслтиредиле, ала нарт сёзлеге тартадыла, нарт сёзюча, кертидиле,
къысха эм терен оюмлудула.
Дуния деген кёзбауду
Ёлюм деген жашауну ачысыды,
Ажал деген къатыды
Къыйынлыкъны эшиклерин ачдыргъан.
Ёлюм деген алайды
Тюм жанланы эритген,
Ана бла баланы
Бир-бирине термилтген.
Бастырыкъланнган тюш кибик
Ёлюм ачысыны былай ачы
Болгьанын билмей эдим
Уллу АЛЛАХ буюргъанча.
Ажал деген къатыды
Болжалындан таймайды,
Учуп келип къонады
Тар мекямгъа жыяды.
Атам деген Жемалны
Сёлешдирмей тыяды...
Сафийе Адилоглу - бабама жазгъан илк шиирим
1989-1992 ж ж ., Эскишехир
***
Мен сенден
Жолларыма тёгюллюк
Ариулукъ бла толу
Бир жашау тиледим.
Мен сенден
Кёл жарыкълыкъ,
Ариу сёзле айт деп, тиледим.
Къолумдан тут,
Кёзлеринг бла къарап,
Жюрегинг бла сынап,
Жангур дамлачыкь
Къадарда
Сюймеклик истедим.
АЛЛАХдан да
Сени тиледим.
Накъырда
Кёкдеги жулдузчукъла
Экибизге сукъланып къарай эдиле.
- Болушайыкъ сизге, Жулдузчукъну бири.
Къайры тёнгереп барады?
Ол бирчиклеге къошулады.
Халал жюреклим,
Къайдаса дейди, Излейме сени.
Быллай бир нек термилтесе,
Сен къайры барсанг,
Мен да ары барлыкъма.
Тагъыл артыма,
Мен санга уа
Кёкдеги жулдузчугьум,
Жан дарманчыгьым,
Дерикме.
Жюрегим сюйгенди сени,
Алып кетейим,
Анама келин этейим.
Ийнан, кесинги манга
Бир бек сюйдюрдюнг.
Сени сакълайма,
Тансыкълайма
Келсенг, нечик иги болур эди дуниям,
Жулдузлагьа ёрлер эдим.
Хал ал жюреклим.
***
Кёк мийикди, - миналмайма
Жер кьатыды, - киралмайма
Сюймеклигим бек теренди
Санга айталмайма,
Жазаргъа да уялмайма,
Жерни тюбюне да киралмайма.
Мени кьолум тылы болсун,
Жюрегимде мылы болсун,
Айтхан сёзюм жарыкъ болсун,
Мени бла оноулашма,
Сюйгеним, мени бла да даулашма!..
***
Аллах айтханы къадар жашарса,
жерни тартханы къадар ауурса,
кесинге сый берилгени къадар сыйлыса
ариу сёз айтханынг къадар къууандырырса,
Осал айтсанг, кесинг къыйналырса
адамланы сюйгенинг къадар игисе,
жашап нефес алгъанынг къадар жашарса
аурумасанг, жашаялгъанынг къадар жашарса.
Кюле билгенинг къадар умутлуса
къыйналып жылаялгъанынг къадар
кюлаллыкъса
кесинге къараялгъанынг къадар ариуса,
кишини къыйнамай жашаялгъанын къадар
жашарса - мынга да хаят дейле...
* * *
Юйге къонакъ келсе, аш керек
ашдан алгъа кёз-къаш керек
кеси къонакъ сюймеген
къонакьны ала билмез.
Къыйналгъан юйге да къонакъ болма
барсанг да, кече къалма
къонакъ юсюне да къонакъ болуп барма
тургъан юйюн уюмлу болсун,
тургъан жеринг эркин болсун!
къонакъ келсе, эт бишир
эт бишмесе да, бет бишсин,
къонакъ келген юй жарыкъ болсун
къонакъ жарыкъ бет бла кёрюшейик
къууанчда тюбешейик!
къыйынсыз къалыгъыз
кюнде юонюгюз да былай болсун
къууанчладан айрылмайыкъ!..
Кюн орта болса
кюн къыздырса,
жашил кырдыкла
кюнню иссисинде
къысха, къысха
солуп
башларын жашырыргьа
кюрешип жатадыла.
Тюрлю, тюрлю
Хансчыкъла
жерде омакъ, омакъ
жайылгъандыла.
Хансчыкълагьа
ариу аяз урады
желчик сындырмаса,
бауурдан жатадыла.
Кюн таякъла тийип
кюн арасында
иги болур деп
жым-жым жылтырайдыла.
Хансчыкъланы
къумурсха тёппесин
къозгъамаса
ариу хансчыкъла
жашил кырдыкчыкъла
болуп ёсерге
боллукъдула...
Къызыма
Эс жыймагъанлай эсингс
жашауну къалай къураргъа
мурат этесе?
Дуния ырысхындан
кесинги тый да,
кеси ырысхынг даха юочлю.
Осият бла ойнама,
айтылгъанланы да тынгла.
Сора юлюш даулама
жашауну узун жолу
кёрюнеди кёзюнге,
ариу умут затлагьа да
тюбеширсе,
муратынга жетерсе
муратынга уа жетмесенг:
шум болурса, кёрюрсе.
Игилик деген зат
юсюнгден кетмесин,
игиликден юлюш ал
аманлыкъдан кенгде къал!
Ананы къызына алгьышы
быллай бирди,
мен алгъыш эте билмейме, улу АЛЛАХ алгъышласын
ананг Сафийе.
***
Сагьыш эте, эте,
болмагъан мыйымы да къатышдырдынг
ажашдырып къоя эдинг эсими
мен а не айтайым санга? Жеталмадынг кёлюме
кёлкъалды салдынг жюрегиме,
санга осал айтмам,
билген билимимден
ариу айтып турама,
жетмесенг де кёлюме.
Кёрюннген да этме кёзюме
тарыгьыуларымы бир кесеги да къалды,
жашауда къалсын,
санга айтыр ючюн
тыяллыкъ да тюлме сёзюмю.
Хужуна къалсын тюеклеринг
быстыр жуууучу
(чамашыр макине)' бла тюйюшюлемиди???
Тюйюшген юонюмде айта эдим...
Бир бири айтханыгъызны
тынгыламай эсегиз,
тюшюгюзде сёлешгенча этчигиз.
Сир къатып къалай тынгылайды
не айтырыкъды деп ашхы къатын аман эрни эр этер.
Аман къатын ашхы эрни сер этер.
Терслик кетер,
тюзлюк жетер,
кёргенингден кёрмегенинг кёп,
билгенингден билмегенинг кёп,
биреуни билгенин да биреу билирге керекди.
Чам бла къол силдеме,
тели бла чам этме кюсер...
Ю йленирик жаш
Жаш тойгъа кеси бармаз,
Кеси барса да, къайытмаз,
Юйленник жашны
Къутугъу чыгъыр эсе,
Хуржуну ётюрюк толу.
Айтханларын тинтме,
Мыйыгъына да битме.
Айтханлары бла да даулашма,
Къазанда биширип, къапакъда ашаса, юй болмаз.
Мал этерик жаш тауда,
Чалгъыда белгили болур
Юйню юй этерик къатынды Чырагъы жарыкъ жанар.
Жумуш этер, къонакъ келсе,
Бети юонден жылы болур,
Кёргенден таныу ашхы,
Таныудан сынау ашхы.
Биреу сууукъдан, биреу зауукъдан сынай келир,
От юойдюрген сау болур,
Сёз юойдюрген сау болмаз,
Оюмсуз атласанг, ажалсыз ёлюрсе.
Туудугъум
Балдыргъан, къаура сыбызгъыны согъады
Баш орнум тас болуп кетди.
Мыйымы да тешеди
Кертме терекде сызгьырысхан
Чыпчыкълача эте турады.
Жаратмагьанча да кёрдю мени,
Ёпкелетеме деп,
Кёнделенине да сёлешмейим.
Кёлю кётюрюлсюн деп,
Жарыкъ болургьа, кёлюне жетерге кюрешейим.
Сабий уий-уий эте бармасын.
Кёлю такъыр болмасын,
Кёз байланнгынчы кёзюу турсун,
Кёкден жулдуз сермегенча.
ФЕРИДУН КЪОРКЪМАЗ
Феридун Къоркъмаз 1969 жылда туугьанды. Белпинар элде
Къоркъмазланы Акъчыкъ Исмаилны юйюрюнде алты жашны эм гитчссиди. Эржиес университетде инженерге окъугъанды. Эскишехирде
ишлеп тургьанды, ахыр 16 жылны ол шахаргьа жууукъ Бозюйюк деген
жерде жашайды. керамика заводда бёлюмню таматасы болуп ишлейди.
Назмуланы эки тилде жазады. Тюрк тилинде жазгъан назмулары
гюрлю-тюрлю назму жыйымдыкълагъа киргендиле.
Къарачай
Бармыды сенден сыйлы жамагьат,
Тюз болуп, аманлыкъ билмеген?
Хар билгенине игилик тилеген,
Мени иги кёллю, сыйлы Къарачайым!
Тынч бол сен хар эки дунияда,
Тау сени бла, кёк сени бла болсун.
Башха жамагьат ёрге турсун,
Сени сыйынга, сыйлы Къарачайым!
Намысынг башхад, хатеринг башхад,
Хар затынг бир башха аламат,
Къыйынлыкъ кёрген, игиликни билген,
Мархаматлы, жигит Къарачайым!
Минг миллетде билирме сени,
Ёнюнг башха, сёзюнг керти,
Чачыу-къачыу санга жетди,
Адет-намыс билген, сыйлы Къарачайым!
Ж ы лла озса да...
Жылла озса да, ары-бери кетип кюнле,
Тансыкъ болсам, къарар бетим сени жайынга.
Эртгед десенг, сюймеклигиме кертиме,
Айлансам, ай болсам тёгерегингде,
Жулдуз болсам, тайсам ёргелеге,
Ант этсем, сени энди сюймезге,
Ийнанма манга, алданма сен да.
Жилягъан этсенг да артымдан,
Хеп да тик тур мен билгенча,
Къайгъы этме, мен урушха кетгенча,
Къууатлы бол, мени къатынымча,
Къайры кетсем да, тюшерик тюлсе кёлюмден,
Къайры барсам да, от боллукъса кёлюмде,
Энтга бирчик къара бетиме,
Хеп да тик тур, мен келгинчи юйюме...
19.11.2012
Абам
Кюн къарангы болса, абам, сен барса,
Жылтырап тураса къатымда кюнча.
Сенсе анамы жартысы, билеме,
Аныча ариу айтып хеп манга.
Мархамспп хар сагъатда сенде кёпдю,
Суу кибиксе. аман да кёрюндюмю?
Женгил жетерсе, отну ёчюлтюрсе,
Анамча ичинге таша тюшдюмю?
Былайда бард бир юйюнг да билесе,
Хар жерге жетер ариу жюрегингде.
Жюрегинг да тынч болсу н хар сагъатда,
Къыйналма хеп юйюнге да, бизге да.
Къарнашынг билки хеп къатынгдад сени,
Кёрсе, кёрмесе жюрегингдед жери,
Халал болсун хакъым санга,
Абажым, ёптюм омю барек эли...'
Юч абама чам назму
Тейри, къызларыбызны барын
Жыйып урлап, кетгендиле.
Неда барын да аналары
Къол бла эрге бергендиле...
Тюшген болурла къыйыр эллеге,
Компьютер угъай, ток болмагъан.
Огъурсуз къайын аналары
Баш кётюрюрге къоймагъан...
Аны себепли сен жашыракъ,
Устаракъ бираз сёзге да,
Жандыр тёгерекге чыракъ,
Тап къызла, къайдан болса да...
Ётюрюкчю
Ётюрюкден ким ёлгенд деп турурса,
Жылтырамагъанны жылтыратырса,
‘ Эгечим, сени багьалы къолунгу уппа этеме (тюрк тшде).
Сюеме десенг, айт, кёлюн ким берир?
Алдагьан ишинг болгъанд, чапдыр хайда!
Эки бет бир жерде турмаз, билесе,
Бири тюз айтса, алдайды ол бир да,
Аузунгдан чыкъгъанны эшитмегенлей,
Ётюрюкчю болгъанын да кёресе,
Ётюрюк айтхан жангылыч шарт болса,
Алдар урушда бла барышдыргъанда,
Къатыны была да аман болмаз да,
Жаратхан гюнях жазмаз о сагъатда,
Ётюрюкчю болгъанны билсе херкес,
Сабийле бла тенг этмез кесин а,
Хайда! Маржа тюз киши бол энди,
Иги бла билирек, десин жамагъат да.
22.06.2012
А т а журтум
Артдан келдим дуниягьа,
Урус бла урушха
Шамил бла биргелей
Жеталмайын да къалдым.
Таулум кёп къыйналды да,
жюрегиндегилени айтхандан сора:
- Мен сени бек сюйгенем, амма насып болмады, сен болмай, дунияны
татыуу жокъду, сюйгенлеча болмаса да, нёгерча сюй мени, къарнангча
сюй мени, дегенди. Къыз жашны айтханларына бек ачыуланнганды:
- Менден хапарсыз мени бек сюйгенсе, энди келип мени нек
тынчлыкьсыз этесе? Мен эрими бек сюеме, жашауум да бек игиди,
сабийлерим да барды. Бу этгенинг не муслийманлыкъгъа, не къарачай
намысха сыйынмаз. Кесинги да мени да гюнахха сукъма, тас бол
кет, бир даха да кёзюме кёрюнме, не къарнашча неда башха тюрлю
сени сюяллыкъ тюйюлме. Аллах сени билгенича этсин, деп хыныхуну этгенден сора суу челеклерин да алып кетгенди. Жаш, сууну
башына олтуруп, къызны артындан къарап хем жилягъанды, хем да
жырлагъанды:
Дыгалас
Айталмасам да санга, дыгалас а этейем,
Мектепни туурасында терек болуп сакълайем.
Кенгден къарап юйюнге, мен ызыма къайтайем,
Жетдирсинле деп санга, нёгерлеге айтайем.
Эслемесенг да мени, мен а ачы сюйгенем,
Дуния была ахратда, юй бийчемча кёргенем.
Хай маржа, - деген юонюнг, хызыр кибик жетерем,
Тёзалмагъан кюнюнгде, тас болуп да кетерем.
Нек сюймединг сен мени, башхасынмы сюйгененг,
Кюн жарыгъем мен санга, сен ангамы кюйгененг.
Къарап ышарсанг манга, бола эди дуниям кенг,
Хамайылча бойнумдад, тас болгъан кюмюш куленг.
Жюрек сёзюнг бумуду, сюймекликни къой дейсе.
Мен да Аллах къулума, сыйымы нек теплейсе?
Сюймединг эсенг мени, мен (да) сюймем алай эсе
Сен да мени сюйдюнг да, кечми къалдым огъесе?
Сюймекликни къоярем, арз айланса терсине,
Сабийчикча жылайем, сен келгенлей эсиме.
Ёлюрге излегенем, сенсиз жашаудан эсе,
Аллахдан къоркъдум, тейри, къыялмадым кесими.
Бу жюрек аурууум да - мени бла къабыргъа,
Дунияда жаннганыма, шагъат болсун ахырда.
Сени къыйнадым эсем, Аллах ачысын манга,
Мындан ары къыйнасам, чыкъмай къалайым тангнга.
Сагъыш этме сен, унут, мени болала эсенг,
Танг аласы уянып, «тюшмю кёрдюм» дей эсенг.
Ол ариу санларынг бла, ол нюрлю тюрсюнюнг бла
Аллах сени онгдурсун, юйюнг юйдегинг бла.
01 . 11.2011
Къалай къайтайым...
Къайт ызынга дейсе, къалай къайтайым,
Харам этдинг мени, нек унутайым,
«Ариу мёлек» дейем, энди не айтайым,
Ёпкеледим, тейри, къайталмам санга.
Сени бла бир ишим болмаз, дегененг,
Артымдан эшикни къаты жапханенг,
Энди уа не болду. неди бу неменг.
Ахыр сёзюнг теплеп, къайталмам санга
Сау дуния мени эд, ышарсанг, юолсенг,
Жюрегиме тийген жарыкъ кюнюменг,
Ах, бир да башыма кюн ётдюрмесенг,
Юшюрге разыма, къайталмам санга.
Гина ёмюрюм болса, сени сюерем,
Кюерик эсем да, сенде юоерем,
Къыйнасанг да гина, ийнан, тёзерем,
Тауусдунг ёмрюмю, къайталмам санга.
27.12.2011
Жюрек сюйсе, дуния сыйлысы,..
Аны соралла манга. кимди, бекми ариуду?
Жетмез ариулугъуна, хич бир сёзню къарыуу.
Жабса ариу чачларын, аны ол кёк жаулугьу,
Айны онтёртючады ариу бетини нюрю.
Сюйген кёз бла къараеанг, жюрек ауруу табарса,
Къуру бирчик ышарса, кёзюнгю алмай къарарса.
Тешер, тейри, бауурунгу, жюрегинг бла къараса
Кёрмей бир кюн тёзалсанг, жаннетлик а болурса.
Сени сюеме десенг, мени сынама дейди,
Къоюуп кете тебресенг, кьайрыса, деп иймейди.
Каллай бир тюз сёлешсенг, терс англаргьа сюеди,
Сюймейме деп да кёрдюм, ёпкелейд да кетеди.
Кимди ол, деп турмагъыз, сизде жокъмуду жюрек?
Жюреги болгьан жашха, жюрек аурууу керек.
Къыз сюйсе да айталмаз, жашда да болум керек,
Дуния болум да болса, насып болмай не этерек.
Аладан толуп турад сау дунияны жартысы,
Ай ала кьурумасын, - къыз тюлмюдю барысы.
Жюрек сюйген ариуду, жокъду агъы, сарысы,
Сюймесенг къайсы да оу, бир бирини айнысы.
Англаталдым мы киммиш, жюрегими сыйлысы?..
11. 01.2012
Ат амы аманаты
Сёлеше тебрегенме, мен а кеси кесиме,
Къыркъ жылын озгъан хар ким былаймыды огьесе?
Киши англамайд, атам, сен мени эштемисе,
Айтыр затларым кёпдю, эшталлыкъ жердемисе?
Юй толусу бир барек, ючге-тёртге бёлюндюк,
Тюркиягьа сыйынмай, башха жерлеге кёчдюк.
Аллах айтса, энди мен орналыр жер излейме,
Къууанч тыпырлы болуп, жашаргьа юйдегим бла.
Шахар таба тебресем, сабийлерим келмейле.
Килийсагьа барлыкъма, киши къалмагъанд, дейле.
Хой топ-толу да болса, келининг келирмеди,
Шахарны къоюп хойгъа анам а келирмеди?
Алай бир бектансыкъма, къарасуудан ичерге,
Юй бийчем а къоймады, «хойум ариуду» дерге.
Измир деди бир агъам, эгечлерим да барды,
Бек исси болады деп, келининг унамайды
Ялоуа бек ариуду, жашаргьа излегеннге,
Жюрегим да ауруйду, алай узакъ кетерге
Мындан жьшла алгъа сен, къатынга чакъыргъаненг,
Юч жашынгы къолуна, бирер чыбыкъ бергененг.
Ючюбюз да сындырдыкъ, къууанып юочюбюзге,
Сен а бизге къарайенг, ышарып бетибизге.
Сора да юч чыбыкъны, салдынг атам, жан жаннга,
«Сындырыгъыз» деп бизге, сынадынг сыра была.
«Кёрдюгюзмю, жашларым, бир болсагъыз сынмазсыз,
Айрыла тебресегиз, Аллах билир, онгмазсыз.
Къызла сизге аманат, сакъ болугъуз, жашларым,
Энди, хайда, барыгъыз, бу эди айтыр затым».
Сабий болсам да. тейри, юйреннген эдим кёп зат,
Аллах айтса, сен тынч бол, мендеди ол аманат.
21. 01.2012
Уллу жыйылыу
MEI1
Деу ташладан къарайма, къыркъ жыл сора, Килийса,
Не болгъанды да санга, нек быллай бир мудахса?
Уллу жыйылыу барды, санга къууанч болурча,
Хай маржа, сен да къошул, бу оюннга, бу харсха.
КИЛИЙСА
Юч жюз хана эдим мен, чачылып да кетдигиз,
Орамларым бош къалды, мени жарлы этдигиз.
Къайтырсыз деп сакъладым, жаныма да жетдигиз,
Энди бетге сюелип, не зат чалым этесиз.
МЕН
Тюз айтаса, хакълыса. Бир сор, нек къойдукъ кетдик.
Жарлылыкъдан къутулуп, бай болур мурат этдик,
Окъудукъ, бай да болдукъ, муратыбызгъа жетдик,
Жылла озуп болса да, жыйылып санга келдик.
КИЛИЙСА
Сау келигиз, аланла, минг жылла къурумагъыз,
Манга келген эсегиз, нек бетледе турасыз?
Жууукъ болуп келигиз, къарасуугъа къарагъыз,
Ызыгъызгъа айланып, юйюгюзню сайлагъыз.
МЕН
Уялтып турма, алан, къонакъла да бардыла,
Айланыргъа излесек, орамларынг тардыла.
Кёрмеймисе быланы - омакъ арбаладыла,
Огьесе жюрегинги аламы жарадыла?
КИЛИЙСА
Жашчыкъ, тынч тур жерингде, жарам бард жюрегимде,
Хылеу болу п бошагьанд, атангы юйлери да.
Ю нан келалмагьанед, жыгъалмазед ол келсе,
Хайда бар, энди той эт деу ташланы юсюнде.
МЕН
Кёлюмча той этерге, къарыуму къойдунг менде.
Бары да сени болсун, атамы юйлери да.
Къыркъ жылда бир келгенем, от тыкъдынг жюрегиме.
Билсе, бир Аллах билир, энди къачан келирме.
КИЛИЙСА
Жанынгы къыйнама сен, разыма къачан келсенг,
Алай бир къууанныкъма, адам болалып келсенг.
Чынг алгъа манга келип, ариу бир салам берсенг,
Сора бир абдез алып, къабырлагъа тюбесенг.
МЕН
Къалай ариуд сёзлеринг, ачы-ачы да болса,
Энди жыйылалмабыз, тауларынг алтын толса.
Жыйылгъан а жыйылад, дуния аманы болса.
Кёпле уа барлыкъ болмаз, Кавказ къырал къуралса.
КИЛИЙСА
Жыйылгъан къой, даха бек, чачылып да барасыз,
Къалайда болсагъыз да, сау болуп кёп жашагъыз!
Таныгьыз бир биригизни, харип адам къоймагъыз,
Жууукъ уллу нийметди, тартынып узакъ турмагъыз!
МЕН
Иги тюз айтаса да, дуния аман болгьанды,
Ол гяуур ачха къырал, жесир тутханд, къоймайды.
Биз ашагъанны ашап, эндигиле тоймайды,
Сен нек къайгьыраса, къыраллыкъ да къалмайды.
КИЛИЙСА
Атымы «Маля» салып, ромалыла къурады,
Аланы юй жерлери. ма баурумда турады.
Сизден алгъа да кёпле, менде ариу жашады,
Къарачайны кетгени, мени ашап бошады.
Бек сюйгеним Къарачай, ачы сёзюм анданды.
МЕН
Кесибиз кетсек да, ийнан, эсибиз хеп сени блады,
Сени сууунгу ичген, «Кьарасуу» деп термилед.
Бир бурхучукъ да болса, адамыбыз къалгъанед,
Мен да разыем къайтсам, алай тынч болалгъайед,
Хайда, сау къал энди сен, Уллу Аллах сени блады...
26.01.2012
Оноу
Алай бек къарт тюйюлме сизге оноу этерча,
Эки сёз айтырыкьма, кесимден билгенимча.
Кенг туругъуз илешмей. Аллах сакъласын андан,
Хар затха табылса да, анга табылмаз дарман.
Барыгъыз да таныйсыз, къачан да ичибиздед,
Кимин ёлтюрюп къояд, обирсини чимилдейд.
Ангылагъан а болурсуз, сюймекликди хапарым,
Иги сёзлени алып, атып къой сен аманын.
Дуния байы да болса, разы болма ол эрге,
Жюрек сюйгенлей юйлен, муратынга жетерге.
Дуния ариу да болса, алып къойма ол къызны,
Сени сюйген, сен сюйген, тас этме сен ол ызны.
Сюймегенлей, эгечим, мамур болуп жашасанг,
Юй толусу бир болуп, сом къашыкъ бла ашасанг.
Келечи табып къарнаш, сюймегенни алдатсанг,
Махтаулукъ къыз алды деп, сау дунияда айтылсанг.
«Башхасын сюе туруу, къаллай иги да жаша,
Кюн келир эсге келир, жыларса таша-таша».
Жыламазгьа излеген, сюймекликге сакъ болсун,
Аллах жазмагъан эсе, ол бизден узакъ турсун.
Келечи эгеч-къарнаш. сангады ахыр сёзюм,
Кесинг сюе тургъанлай, келечи болма, кёзюм...
Ыспарта / Тюркийе, 02.02.2012
Сюймеклик алгьыш
Мугъур болуп къалама, сен эсиме келгенлей,
Жылап къоярма тюзю, бири манга тийгеллей.
Сора къыжрап кесими, «Кет ары, уллу киши,
Жокъмуду жюрегинги этер башха бир иши?»
Ызы была айланып, алгъыш эте тебрейме,
Эчки ийнат болсанг да, мен къаргьышны сюймейме.
Ариу жаша, кёп жаша, Аллах ёмрюнгю берсин,
Жашагъан хар юонюнгде, атым эсинге келсин.
Жюз жыл жаша эрикмей, чачларынг чыммакъ болсун,
Тёппенгде бир къара тюк мени эсгерте турсун.
Ариу къызларынг болсун, саулукъ была жашасын,
Бары да кюню келип. бирер «Мехметге» барсын.
Жигит-жигит жашларынг, толу юйле да болсун,
Туудукъларынгы бары атлары «Мехмет» болсун.
Онгунг, солунг, хар жанынг, «Мехмет» айтыла толсун,
Менича бек сюйсюнле, сыйынг тёппемде болсун.
Атымы айта-айта, узакъ ёмрюнг таусулсун,
Жеринг Жаннет, хоншунг да, Сыйлы Мухаммед болсун!
Дырыннга жыйдынг мени
Сагъыш эте турама, «манга да бир къараса?»
Хаман да алгъа къарап, кимни къуууп бараса?
Манга тынгыла иги къыз, эки сёз айтырыкъма,
Къалай буруш аманса, энди уа къайтырыкъма.
Ма буду айтыр сёзюм, шагьат болсун кёк бла жер,
Сау дуния сени болсун, жюрегими манга бер.
Энди сюймейме сени, «къарнаш» десенг разыма,
Кёп жыларыкъ эсем да, къайтама мен ызыма.
Къоркъгьан адетим жокъду, къоркъуп къоймайма сени,
Бир ариу сёз айтмадынг, дырыннга жыйдынг мени.
Къуру бирчик ышардынг, къыркъ жылымы тауусдунг,
Не болду санга былай, ачы ууну да къусдунг?
Ариу бир сёзчюк айтсанг, ёлюп къалсам болуред,
Къалай бек ууду тилинг, анангдамы былайед?
Эки залим тиширыу, адамны да ёлтюрюр,
Сени бла юйленмейме, Аллахыма да шюкюр!
09.02.2012
Насып
Бир келечи иерле, болса болса, дей турур,
Жартысы тюз эсе да, жартысын ол уйдурур.
Киеу ариу жасанып, бир ташагъа буюгъур,
Къызына хурмет этген, анга да сорлукъ болур.
Атанг айтхандан озуп, жарлы къыз не эталлыкъса,
Ётюрюкдю сюймеклик, уоу, сен ийнанамыса.
Кече-кюн да сагьыш эт, насыпха не айталлыкъса,
Къаф таууна да къачсанг, насыбынга барлыкъса.
Келечиле иш этип, къызны кёлюн сормайын,
Иги оноуларыны, жашаргъа да къоймайын,
Хем уялмай бу адам. хем Аллахдан къоркъмайын,
Къатынынгы разы эт, кече-кюн да къоймайын.
Юйленнгенден сора уа, Аллахым жылатмасын,
Иги бла тюбешдирсин, аман бла сынатмасын.
Жылай-жьшай да туфса, къатын эрин къапмасын,
Шюкюрсюз аш тас болур, киши сылтау тапмасын.
Насып деген алайды, накъырда бла иш болмаз,
Толу эсе ыстакан, дагъыда ол суу алмаз.
Хар ким жашайд жазыуун, Аллах хайырлысын жаз,
Эски сюйгенни ёлтюр, жюрегинде къабыр къаз.
18.02.2012
ОКТАЙ ЭРЕНДУР
Октай Эрендур (Базарчыланы Эрендур) 1979 жылда Килийса
элде туугъанды, анда ёсгенди. Афионну къатында Болвадин деген
шахарчыкъда лицейде окъугъанды Мектепде окъугьан жылларындан
бери назмула жазады, къыл къобузда ойнайды. Бусагъатда Измирге
кёчюп, кеси аллына иш къурап - таулу бишлакъла этип, шахарда
жашагъанлагъа сатады.
Назмула аны жашауунда уллу жсрни алгъанына Октайны «къарачаймалкъар назмучула» деген интернет биригиуде хар ыйыкъ сайын жангы
назмула басмалагьаны шагъатлыкъ этеди. Октай Эрендур жаш адам
болгьанлыкъгъа, ол жамауат магьанасы болгъан, миллет къайгъырыу
тёрде тургъан илхам дуниясында жашайды.
Къонакъ юй
Туугъан юонюнгде къолунгда ненг бар эди?
Бетингден чибинни да къыстаялмайенг.
Энди къарыулу болуп, кёлюнг кенгнгергенди,
Ашарыгъынгы, суусаплыгъынгы да айталмайенг.
Жашауну толу-толу жашайенг,
Кишини жукъгъа да санамайенг,
Ананг-атанг къартыракъ болгъанында,
Бек ачыулу, бек хыныйенг.
Дуния дегенлери къонакъ юйдю,
Кёплерин сыйлап, кёплерин ийди,
Меникиди дегенлени да кёп кёрдю,
Саугъа орнуна да бир кебин берди.
Энди кетипми бараса, къайры бараса,
Къолунгдагъьшаны къайры асырагьанса?
Жаратмагъанларынгы сыртында сал агьачдача,
Къаланг тургъанлай жерде нек жатаса?
20 . 11.2012
Килийса
Анамы хоюса, ата журтумса,
Адамла дыяры ариу, Килийса!
Узагъыракъ къалдым, тышында, къайгъымса
Тансыгъым жюрегимдеди, Килийса!
Кими керамит, кими топракъ юйлеринг бла,
Кими жарлы, кими бай эрлеринг бла,
Тауларынг, ташларынг, сууларынг бла,
Кёлюмю ичиндеди жеринг, Килийса!
Къышлары сууукъ, жазлары исси болмагъан,
Къарагъаны къарангы, жылагъаны мудах болмагъан,
Сюйгенине къууанып, сюймсгенин къаргъамагъан,
Мени да кёлюмю алгъан эди биринг, Килийса!
Мен да бирингме, кесимча кёл алгъан,
Кеси болумумча сазынгы чалгъан,
Жашагъанларынгы ичинде бириси болгъан,
Къожа Шогьайып эди атам, Килийса!
12 . 11.2012
Уллу жалыныу
Шукур этген сайын ырысхыны кёбейтген.
Хата этгенибиз ючюн насыбыбызны къысмагъан,
Кесине этилген жумушну жууукъ сайлагьан.
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Болмагъан жокъдан, къара жерден,
Бизлени жаратып, тылпыу берген,
Бизлени къоруп, къоллап тургъан,
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Жашау дарманыбызны сууу,
Болмаса, болмаз тылпыуу,
Андан уллу байлыкъ болмагъан саулукъну,
Барыбызны къолуна къойма,
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Кимибизни ана, кимибизни ата этдинг,
Кимин тюрк, кимин абдал этдинг,
Шукур санга, бизни да къарачайлы этдинг,
Сангады жалыныу, сыйлы АЛЛАХ!
Келигиз, жерни юсюнден жалынайыкъ,
Жерни тюбюне киргеллей уялмайыкъ,
Хар къайда да атын айтып сыйлайыкъ,
Тамбла аллына аппа-акъ барайыкъ,
Сангады саулай махтаулукъ.
Бизлеге да мархамат эт, сыйлы АЛЛАХ!
15.12.2012
* * *
Аягъыма илиннгенимде, «хайда, мектепге», - дедиле,
Жукъдан хапарым жокъ эди, «санга юйретирикди», - дедиле.
Айтханын жерге тюшюрме, «тамбла керекди», - дедиле,
Къараем кимди деп, «ёгретменингди», - дедиле.
Анабыз-атабызча эркелетдинг,
Кёлюню бизлеге жол этдинг,
Къарангыда кёралмаек,
Къаламынгы бизлеге чыракъ этдинг.
Ийнанчыбызда да барды жеринг,
Бир харфынга къыркъ жыл жумуш,
Аллахдан къайытсын эчирин,
Тёлеялмаз къыйыны майиш.
М ектапда той бар эди
Мектапда той бар эди, терезеден къарай эдик,
Бек хошубузгъа кете эдик, ичине киралмай эдик.
Къобузну тауушун эштгенлей, ичибиз жызылдай эди,
Хайдар къобуз согъаед, Аскербий да жырлай эди.
Электирик болмайын, чыракъла лёкюс жана эди,
Ууахты алай кете эди, киши сагъатха къарамай эди.
Энди арыдыкъ, бир солуюкъ, деп киши да айтмай эди.
Татыуун алай англа, эрттен бла болуп, танг ата эди.
Къызла бек ариу эдиле чачакълы жаулукълары бла,
Жашла бек онглу эдиле уллу адамлыкълары бла.
Хар ким олтура эди жууукълары, тенглери бла,
Къызла, жашла бир бирин сюе эди ариу накъырдалары бла.
Эндиги тойлада эскидеча ууахты кетмейди,
Жюрегибиз да жызьшдамайды, къобуз башыбызны шиширеди,
Кишини сюйгени да жокъду, жууукъларын да билмейди,
Хар ким бир тенги бла арбасында олтуруп газоз ичеди.
А лт ы н ашалмайды
Аллах бизлеге бергенди хем акъыл, хем фикир.
Бойнубузгъа борчду шукур бла зикир.
Бирин алгьанынг ючюн, бирин бергенинг ючюн,
Бир тылпыугьа да ксрекди эки кере шукур.
Ол тилемей жукь жеринден къымылдаялмайды,
Заманы келген чапракъ тюшмей туралмайды.
Санап сансыз ауурлугьу болгьан бир учакъ,
Анча сагьатны кёкде тюшмей къалай барады?
Жазлары къучагъы кёгет толу бир терек,
Къыш болгъанлай билгенинг къуру бир таякъ.
Супрасы толу жерге къачан да жюрюйдю къонакъ
Ашауу къысха жерге басмайды бир даха аякъ.
Тохтамайын акъгьан сууларын иймейин къояса,
Жерден битген бюртюкню бир даха чыгъармаса.
Хуржунларыбызны саудан алтындан толтурса,
Алтын ашалмайды, илла, гыржын болмаса.
28. 11.2012
Ж аш ау былай барады
Сыртда жанкъоз чакъгъанлай,
Шорха суула акъгъанлай,
Эл жайлыкъгъа чыкъгъанлай,
Къошда бышлакъ жыйгъанлай,
Ма энди уа жай келди.
Терек кёгет бергенлей,
Сабан бюртюк тизгенлей,
Жерде каска кёргенлей,
Ишлерикбиз биргелей,
Ох, энди уа жаз келди!
Терек тонун атханлай,
Жел сыбызгъы сокъгъанлай,
Кёкден жангур акъгъанлай,
Ашыгъыпды сакъламай,
Ма энди уа къач келди.
Таулагъа къар жаугъанлай,
Анда бузла жылтырай,
Биз сууукъдан къалтырай,
Эртге келди мычымай,
Эх, энди уа къыш келди!
06.12.2012
А риуну сюй
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй,
Эмен отда тюл, жаханим отда кюй.
Бет жарыкъ бла, къарангы къалмазча юй,
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй.
Бетине къарагъанлай, къыбланы кёрюп,
Къатына барыр ючюн хар ненги берип,
Бир ышаргъанлыгьына мыйынг башынгдан кетип,
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй.
Сабанда урлукъча жангур сакълап,
Кёл жанында къалгьанча суусап.
Ичерге къуюлмагъан земземге ушап,
Сюе эсенг, аллай бир ариуну сюй.
09.12.2012
Тауусулуп барабыз
Бошалып барабыз, тауусулабыз,
Кюн сайын эксилеп, азаябыз.
Артдан келген жокъду, ёсалмайбыз,
Биле тургъанлыкъгъа, хич сайсынмайбыз.
Къызларыбызны элле алып барадыла*,
Бизни жигитле да артындан къарайдыла,
Кюзгюге къарап чачланы жан тарайдыла,
Не этгенин сорсанг, сарын салып, жылайдыла.
Уллу кёллюдю деп жукъ айталмайын,
Кёзю къарай тургъанлай, сагъынмайын,
Кесине базып да кёл да салалмайын,
Олтурады кёшеде жукъ да табалмайын.
' шле алып барадыла - тюрк элледе жашагъанла деген магьанада.
Элни акъыллысындан кеси телибиз игиди,
Эн азындан тилибиз, адетибиз бирди,
Киши аманды деп айтмайма, игиди,
Миллетибизни азлыгъы бла илгилиди.
15.12.2012
Бизни юй
Бир ата, бир анадан туугъанбыз,
Эки къыз, сегиз жаш болгъанбыз.
Эки кёз топракъ юйге сыйыннганбыз,
Бир къангада ашап, бирге жашагъанбыз.
Атабыз юйде жатмай, къырда айланнганды,
Анабыз бир кюн солумай, тылы басханды,
Бир хоншугъа кирип олтурмай, эски жуугъанды
Бир жангызыбызны бошуна айландырмагъанды
Хар зат къыт болуп табылмагъанды,
Бир темирли ун эки кюннге тауусулгъанды,
Бир кюн солур мадарлары болмагьанды,
Бир кечени да бизни ач жатдырмагъанды.
Энди юй юйдсги болуп, эл ичинс къошулдукъ,
Шукур, хар заман бир бирибизге болушдукъ,
Барыбыз бирге жыйылып, эскича олтурдукъ,
Ачыда кууанчда да бир бирибизни кётюрдюк.
АЛЛАХ жатхан жерлсрин жаннет этсин,
Файгъамбарыбызгъа жууукъ хоншу этсин...
САФИИЕЕНАЛАН
Аппайланы Жемалны къызы Сафийе Башюйюкде туууп ёсгенди,
анда мектепни да бошагъанды.
1981-чи жылда Сафийе якапынарчы жаш Нуруллах Ёналан бла
юйюр къурагъандан бери анда жашайды. Юч къыз ёсдюргенди,
•иди уа уллу юйюрню тамалы болуп, къартлагъа, туудукълагьа да
къарайды. Назмуланы жаш заманындан бери къурайды. Жазгъанларын
Интернетде къарачай-малкъар сайтлада басмалайды. Сафийени тюрк
Iилинде жарашдыргъан лирика назмулары да бардьша.
Сафийени акъ назмулары бизни адабиятха жангы поэтика болумну
кслтиредиле, ала нарт сёзлеге тартадыла, нарт сёзюча, кертидиле,
къысха эм терен оюмлудула.
Дуния деген кёзбауду
Ёлюм деген жашауну ачысыды,
Ажал деген къатыды
Къыйынлыкъны эшиклерин ачдыргъан.
Ёлюм деген алайды
Тюм жанланы эритген,
Ана бла баланы
Бир-бирине термилтген.
Бастырыкъланнган тюш кибик
Ёлюм ачысыны былай ачы
Болгьанын билмей эдим
Уллу АЛЛАХ буюргъанча.
Ажал деген къатыды
Болжалындан таймайды,
Учуп келип къонады
Тар мекямгъа жыяды.
Атам деген Жемалны
Сёлешдирмей тыяды...
Сафийе Адилоглу - бабама жазгъан илк шиирим
1989-1992 ж ж ., Эскишехир
***
Мен сенден
Жолларыма тёгюллюк
Ариулукъ бла толу
Бир жашау тиледим.
Мен сенден
Кёл жарыкълыкъ,
Ариу сёзле айт деп, тиледим.
Къолумдан тут,
Кёзлеринг бла къарап,
Жюрегинг бла сынап,
Жангур дамлачыкь
Къадарда
Сюймеклик истедим.
АЛЛАХдан да
Сени тиледим.
Накъырда
Кёкдеги жулдузчукъла
Экибизге сукъланып къарай эдиле.
- Болушайыкъ сизге, Жулдузчукъну бири.
Къайры тёнгереп барады?
Ол бирчиклеге къошулады.
Халал жюреклим,
Къайдаса дейди, Излейме сени.
Быллай бир нек термилтесе,
Сен къайры барсанг,
Мен да ары барлыкъма.
Тагъыл артыма,
Мен санга уа
Кёкдеги жулдузчугьум,
Жан дарманчыгьым,
Дерикме.
Жюрегим сюйгенди сени,
Алып кетейим,
Анама келин этейим.
Ийнан, кесинги манга
Бир бек сюйдюрдюнг.
Сени сакълайма,
Тансыкълайма
Келсенг, нечик иги болур эди дуниям,
Жулдузлагьа ёрлер эдим.
Хал ал жюреклим.
***
Кёк мийикди, - миналмайма
Жер кьатыды, - киралмайма
Сюймеклигим бек теренди
Санга айталмайма,
Жазаргъа да уялмайма,
Жерни тюбюне да киралмайма.
Мени кьолум тылы болсун,
Жюрегимде мылы болсун,
Айтхан сёзюм жарыкъ болсун,
Мени бла оноулашма,
Сюйгеним, мени бла да даулашма!..
***
Аллах айтханы къадар жашарса,
жерни тартханы къадар ауурса,
кесинге сый берилгени къадар сыйлыса
ариу сёз айтханынг къадар къууандырырса,
Осал айтсанг, кесинг къыйналырса
адамланы сюйгенинг къадар игисе,
жашап нефес алгъанынг къадар жашарса
аурумасанг, жашаялгъанынг къадар жашарса.
Кюле билгенинг къадар умутлуса
къыйналып жылаялгъанынг къадар
кюлаллыкъса
кесинге къараялгъанынг къадар ариуса,
кишини къыйнамай жашаялгъанын къадар
жашарса - мынга да хаят дейле...
* * *
Юйге къонакъ келсе, аш керек
ашдан алгъа кёз-къаш керек
кеси къонакъ сюймеген
къонакьны ала билмез.
Къыйналгъан юйге да къонакъ болма
барсанг да, кече къалма
къонакъ юсюне да къонакъ болуп барма
тургъан юйюн уюмлу болсун,
тургъан жеринг эркин болсун!
къонакъ келсе, эт бишир
эт бишмесе да, бет бишсин,
къонакъ келген юй жарыкъ болсун
къонакъ жарыкъ бет бла кёрюшейик
къууанчда тюбешейик!
къыйынсыз къалыгъыз
кюнде юонюгюз да былай болсун
къууанчладан айрылмайыкъ!..
Кюн орта болса
кюн къыздырса,
жашил кырдыкла
кюнню иссисинде
къысха, къысха
солуп
башларын жашырыргьа
кюрешип жатадыла.
Тюрлю, тюрлю
Хансчыкъла
жерде омакъ, омакъ
жайылгъандыла.
Хансчыкълагьа
ариу аяз урады
желчик сындырмаса,
бауурдан жатадыла.
Кюн таякъла тийип
кюн арасында
иги болур деп
жым-жым жылтырайдыла.
Хансчыкъланы
къумурсха тёппесин
къозгъамаса
ариу хансчыкъла
жашил кырдыкчыкъла
болуп ёсерге
боллукъдула...
Къызыма
Эс жыймагъанлай эсингс
жашауну къалай къураргъа
мурат этесе?
Дуния ырысхындан
кесинги тый да,
кеси ырысхынг даха юочлю.
Осият бла ойнама,
айтылгъанланы да тынгла.
Сора юлюш даулама
жашауну узун жолу
кёрюнеди кёзюнге,
ариу умут затлагьа да
тюбеширсе,
муратынга жетерсе
муратынга уа жетмесенг:
шум болурса, кёрюрсе.
Игилик деген зат
юсюнгден кетмесин,
игиликден юлюш ал
аманлыкъдан кенгде къал!
Ананы къызына алгьышы
быллай бирди,
мен алгъыш эте билмейме, улу АЛЛАХ алгъышласын
ананг Сафийе.
***
Сагьыш эте, эте,
болмагъан мыйымы да къатышдырдынг
ажашдырып къоя эдинг эсими
мен а не айтайым санга? Жеталмадынг кёлюме
кёлкъалды салдынг жюрегиме,
санга осал айтмам,
билген билимимден
ариу айтып турама,
жетмесенг де кёлюме.
Кёрюннген да этме кёзюме
тарыгьыуларымы бир кесеги да къалды,
жашауда къалсын,
санга айтыр ючюн
тыяллыкъ да тюлме сёзюмю.
Хужуна къалсын тюеклеринг
быстыр жуууучу
(чамашыр макине)' бла тюйюшюлемиди???
Тюйюшген юонюмде айта эдим...
Бир бири айтханыгъызны
тынгыламай эсегиз,
тюшюгюзде сёлешгенча этчигиз.
Сир къатып къалай тынгылайды
не айтырыкъды деп ашхы къатын аман эрни эр этер.
Аман къатын ашхы эрни сер этер.
Терслик кетер,
тюзлюк жетер,
кёргенингден кёрмегенинг кёп,
билгенингден билмегенинг кёп,
биреуни билгенин да биреу билирге керекди.
Чам бла къол силдеме,
тели бла чам этме кюсер...
Ю йленирик жаш
Жаш тойгъа кеси бармаз,
Кеси барса да, къайытмаз,
Юйленник жашны
Къутугъу чыгъыр эсе,
Хуржуну ётюрюк толу.
Айтханларын тинтме,
Мыйыгъына да битме.
Айтханлары бла да даулашма,
Къазанда биширип, къапакъда ашаса, юй болмаз.
Мал этерик жаш тауда,
Чалгъыда белгили болур
Юйню юй этерик къатынды Чырагъы жарыкъ жанар.
Жумуш этер, къонакъ келсе,
Бети юонден жылы болур,
Кёргенден таныу ашхы,
Таныудан сынау ашхы.
Биреу сууукъдан, биреу зауукъдан сынай келир,
От юойдюрген сау болур,
Сёз юойдюрген сау болмаз,
Оюмсуз атласанг, ажалсыз ёлюрсе.
Туудугъум
Балдыргъан, къаура сыбызгъыны согъады
Баш орнум тас болуп кетди.
Мыйымы да тешеди
Кертме терекде сызгьырысхан
Чыпчыкълача эте турады.
Жаратмагьанча да кёрдю мени,
Ёпкелетеме деп,
Кёнделенине да сёлешмейим.
Кёлю кётюрюлсюн деп,
Жарыкъ болургьа, кёлюне жетерге кюрешейим.
Сабий уий-уий эте бармасын.
Кёлю такъыр болмасын,
Кёз байланнгынчы кёзюу турсун,
Кёкден жулдуз сермегенча.
ФЕРИДУН КЪОРКЪМАЗ
Феридун Къоркъмаз 1969 жылда туугьанды. Белпинар элде
Къоркъмазланы Акъчыкъ Исмаилны юйюрюнде алты жашны эм гитчссиди. Эржиес университетде инженерге окъугъанды. Эскишехирде
ишлеп тургьанды, ахыр 16 жылны ол шахаргьа жууукъ Бозюйюк деген
жерде жашайды. керамика заводда бёлюмню таматасы болуп ишлейди.
Назмуланы эки тилде жазады. Тюрк тилинде жазгъан назмулары
гюрлю-тюрлю назму жыйымдыкълагъа киргендиле.
Къарачай
Бармыды сенден сыйлы жамагьат,
Тюз болуп, аманлыкъ билмеген?
Хар билгенине игилик тилеген,
Мени иги кёллю, сыйлы Къарачайым!
Тынч бол сен хар эки дунияда,
Тау сени бла, кёк сени бла болсун.
Башха жамагьат ёрге турсун,
Сени сыйынга, сыйлы Къарачайым!
Намысынг башхад, хатеринг башхад,
Хар затынг бир башха аламат,
Къыйынлыкъ кёрген, игиликни билген,
Мархаматлы, жигит Къарачайым!
Минг миллетде билирме сени,
Ёнюнг башха, сёзюнг керти,
Чачыу-къачыу санга жетди,
Адет-намыс билген, сыйлы Къарачайым!
Ж ы лла озса да...
Жылла озса да, ары-бери кетип кюнле,
Тансыкъ болсам, къарар бетим сени жайынга.
Эртгед десенг, сюймеклигиме кертиме,
Айлансам, ай болсам тёгерегингде,
Жулдуз болсам, тайсам ёргелеге,
Ант этсем, сени энди сюймезге,
Ийнанма манга, алданма сен да.
Жилягъан этсенг да артымдан,
Хеп да тик тур мен билгенча,
Къайгъы этме, мен урушха кетгенча,
Къууатлы бол, мени къатынымча,
Къайры кетсем да, тюшерик тюлсе кёлюмден,
Къайры барсам да, от боллукъса кёлюмде,
Энтга бирчик къара бетиме,
Хеп да тик тур, мен келгинчи юйюме...
19.11.2012
Абам
Кюн къарангы болса, абам, сен барса,
Жылтырап тураса къатымда кюнча.
Сенсе анамы жартысы, билеме,
Аныча ариу айтып хеп манга.
Мархамспп хар сагъатда сенде кёпдю,
Суу кибиксе. аман да кёрюндюмю?
Женгил жетерсе, отну ёчюлтюрсе,
Анамча ичинге таша тюшдюмю?
Былайда бард бир юйюнг да билесе,
Хар жерге жетер ариу жюрегингде.
Жюрегинг да тынч болсу н хар сагъатда,
Къыйналма хеп юйюнге да, бизге да.
Къарнашынг билки хеп къатынгдад сени,
Кёрсе, кёрмесе жюрегингдед жери,
Халал болсун хакъым санга,
Абажым, ёптюм омю барек эли...'
Юч абама чам назму
Тейри, къызларыбызны барын
Жыйып урлап, кетгендиле.
Неда барын да аналары
Къол бла эрге бергендиле...
Тюшген болурла къыйыр эллеге,
Компьютер угъай, ток болмагъан.
Огъурсуз къайын аналары
Баш кётюрюрге къоймагъан...
Аны себепли сен жашыракъ,
Устаракъ бираз сёзге да,
Жандыр тёгерекге чыракъ,
Тап къызла, къайдан болса да...
Ётюрюкчю
Ётюрюкден ким ёлгенд деп турурса,
Жылтырамагъанны жылтыратырса,
‘ Эгечим, сени багьалы къолунгу уппа этеме (тюрк тшде).
Сюеме десенг, айт, кёлюн ким берир?
Алдагьан ишинг болгъанд, чапдыр хайда!
Эки бет бир жерде турмаз, билесе,
Бири тюз айтса, алдайды ол бир да,
Аузунгдан чыкъгъанны эшитмегенлей,
Ётюрюкчю болгъанын да кёресе,
Ётюрюк айтхан жангылыч шарт болса,
Алдар урушда бла барышдыргъанда,
Къатыны была да аман болмаз да,
Жаратхан гюнях жазмаз о сагъатда,
Ётюрюкчю болгъанны билсе херкес,
Сабийле бла тенг этмез кесин а,
Хайда! Маржа тюз киши бол энди,
Иги бла билирек, десин жамагъат да.
22.06.2012
А т а журтум
Артдан келдим дуниягьа,
Урус бла урушха
Шамил бла биргелей
Жеталмайын да къалдым.
Таулум кёп къыйналды да,