Рубайят - 2
Джарыкъ бетден къол тутайыкъ бу эртденде,
Бушууну, джарсыуну да атайыкъ кенгнге,
Кёл кенгдире, тогъу бу эртденнги хауадан,
Солуб къалайыкъ, шохум, айтырым сеннге!
167
Ичген бла кетерикди джашауум бютюн,
Аллахха ичиб барлыкъма къыяма кюн.
Тансыкълайма къошунну, сылаб тангнга дери,
Саркъытама, джугъун къоймай, аны тюбюн.
168
Къой, шохум, намазны, чагъырны къолгъа ал.
Афендини сыйын тюшюрюб, джерге сал,
Джазыуну джеталлыкъ тюлсе, ызындан къуууб:
Къаракъашны этегине къадалыб къал!
169
Бюгюн гюнахчыкъ этейии, айджаягъым!
Тартынмай тарт, толуду чагъыр аягъынг.
Тамбла табмазгъа болурса мени, кёкден ай
Джарытса да, узатыб кюмюш таягъын.
170
Хаман да джарыкъ айланыуду адетим,
Сюймейме аллахсызны аман иннетин.
Джашауну “Къалынын” соргъанымда джазыудан:
“Джюрегингди къалынынг”, - деб джууаб этди.
171
О шапа! Толтур бу тюбе юз къошунланы!
Тёгюлмеге къой чагъырны къызыл къаны.
Кетди сюймеклик эм тенглик, чагыр а къалад,
Олду нёгерим, сагъынма къалгъанланы.
172
Эртден чыкъда джылтыраб хане, джашнайды гюл.
Бу къууанч да узакъ бармаз, - андан тюнгюл.
Нек десенг, къараб къарагъынчы джашауда
Ханс чалынса, бир гокка хане да къаллыкъ тюл.
173
Берчи чагъыр - ол кийиреди меннге тин,
Ичиб, эсириб айлансам да - бир мискин.
Бер аякъны, ансы бу дуния таурухду,
Джашау - джелча, биз а, башхасы джокъ, - джилтин.
174
“Бир кетсе суу, болурму къайтыб келирге”, Деб сорады чабакъ бабушдан билирге.
“Ашыкъма, айтырма, - дейди бабуш чабакъгъа, Араууннга тюшсек экибиз да бирге!”
175
Кёк тургъанды ёмюрлени бизни сакълаб,
Чагъыр аякъча, кёксюл къалпагъын къаблаб.
Тёгерек айлана къаты кёк, кёзюу джетсе,
Сени да аяб къоймаз, юсюнг бла атлаб.
176
Джел къадалса къызыл гюлню этегине,
Акъыллы да чагъыр къуяр экеуленнге.
Чакъырыб акъёшюн къаракъашны къырдышха,
Бош сауутну да ууатыр, уруб джерге.
177
Тур эртденликде, толтур чагъыр аякъны,
Тюзлюк амалтын кёлтюрсенг да таякъны.
Тюзлюк джашау мизам болса дунияда,
Сен баш орнуна кемирмезенг джаякъны.
178
Джашау - турса джюзюм суу санынга татыб.
Джашау - турса къобузну джыры уятыб.
Ненча къарасам да толгъан айны тюбюнде,
Джашау олду - джашасанг, зауукъгъа батыб.
179
Сюй ингичгебел, омакъкёз сюигенинги,
Тарт, къысылыб, ач биягъы джюрегинги.
Ач бёрюча, адамланы джутуучу къадар
Сыйыргъынчы дунияда кюнлеринги!
180
Атынг унутуллукъду деб къыйналма бош,
Чагыр бла басыб, джюрекни этерсе шош.
Джиликлеринг айырылгъынчы, сюйгенинги
Джюрегинге рахатлыкъгъа биргенге къош.
181
Халалджюрек калакла бла бирге айлан.
Къобузчуланы чакъыр, тапчаннга таян.
Къошунну джанынга сал, аякъны къолгъа ал,
Дауурну къой, биягъы чагъыргъа джаблан.
182
Джыйыб кюрешгенден эсе байлыкъ хазна,
Махтау излеб джашагъандан эсе анга,
Ёлгюнчю кюрешгенден эсе, болсам деб залим,
Игиди эсириб айланнганым манга!
183
Суу саркъыб кетди, къайтыу джокъ илипиннге.
Кюн ётюб кетди - къайтыу джокъ ётген кюннге.
О ариуум, бюгюн кюн бла джашайыкъ тамам,
Бош сокъуранма - къыйналыу джокъ ётгеннге.
184
Джаз. Суу джагъада чагъады гокка хансчыкъ.
Озуб барады, мёлекча, къаракъашчыкъ.
Бармайма, дуагъа, чагъырдан келтир бери:
Аллахынгы у нут аса, тартсанг азчыкъ!
185
Не айталла гугурукла, атхынчы танг?
Къайтмазламы, деСте, кетгенле ахратдан?
Огъесе энтда бир кече кетдими, дейле,
Уяннгынчы саула бюгече джукъудан?
186
Джашырма джюрекде джарсыуну джалынын,
Саилама намысдан ачханы къалынын.
Заманында азыкъны тенгинг бла бёлмесенг,
Артынгда къалгъан къабар, къоймай къабынын.
187
Адамны аямайды хатерсиз Аллах.
Джамшидге, Махмудха да салгъанды палах,
Тарт, ансы къайтыу джокъду, кетсенг джер тюбюне.
Не къычырыб чакъырсанг да, тартыб салах.
188
Асыры ашыкъма джетерге муратха.
Сен таукел атла аллынга, турмай артха.
Бюгюн да тар тюлдю джашау, табсанг орнунгу.
Турсанг, урмай кесинги керексиз затха.
189
Сордум ол дунияда джашауну, халны,
Чагъырдан тарта, тохтатыб акъсакъалны:
"Тарт, - деди. - Ансы тамам узакъды джол.
Кетген къайтмайды, бир ашырсала салны. ”
190
Джан тебресе тебрениб, къалмай джюрекде,
Ышанырча бир адам джокъ тёгерекде.
Къайсы тели, къайсы сылхыр да, бир уртласа,
Джамшидча, тамам базады кёкюрекге.
191
Терк кетелле кюнле, ташайыб туурадан,
Терк ауушдуруб кюн чыкъгъанны кюн батхан.
О шапа! Ётген кюнлеге бушуу этме, къуй!
Ансы джукъ къалмай бошалады джылладан.
192
Къаллай салкъын кюндю бюгюн эм аламат.
Гоккалы къырдышны бетинде нюр джанад.
Булбул чакъгъан гюлню юсюнде, арыгъынчы
Ичигиз деб, аякъны этед аманат!
193
Танг алада къуй, джаным! Кёлюм болсун токъ.
Къобузну къолгъа ал, таралыб, джарыкъ сокъ.
Ансы айлана да келе ёмюрлюк кюнле,
Джамны, Кейни да этгелле джашаудан джокъ.
194
Ай себгенди нюрюн кечени юсюне:
Сал биягъы чагъыр къошунну тепсиге!
Бу джашауда джашау юлюшюнг саркъыб кетер,
Кёзюу джетгинчи чагъырны иесине!
195
Мадар эте бутну-къолну джюрютюрге,
Сюелалмай эдим кесим, туруб ёрге.
Къыйналама сабий джылланы кетгенине,
Онгум болмай кючлю чагъырдан ичерге.
’
196
Тарт биягъы чагъырны - къууанчны башы.
Тынгыла къобузчугъа - джюрекни ашы.
Сен ауушдур бушууну къуру да къууанчха,
Олду этген муратынгы тыбыр ташы.
197
Не сакълайды джолуму - билмейме аны.
Тохтаусуз этеме бушуу сагъышланы.
Тарт, Хайям! Джашаууну татлы сууун, балсытыб,
Ич, кюнлеча саркъыб баргъан тамчыланы.
198
Аллын тыйма джюрекни - джюгенин бошла.
Хар муратны, мычымай, баджарыб башла.
Джулдузлу кече зауукъ эт джашил къырдышда,
Ингирде джат, кюн чыкъса, джукъуну боша.
199
Къызны дарий бет и , кырдыкны келбети
Къууанчды манга ёлгюнчю, кёзюу джетиб.
Ичгенме мен, ичеме, ичгенлей турлукъма,
Къалгъынчы тамам ол дуниягъа кетиб!
200
Китабда джазылгъаннга ийнанма, къой-къой.
Ариуунг бла къырдышда заманынгы джой.
Биягъы джазыу къурутхунчу санларынгы,
Къурут хаман чагъыр аякъны, ичиб той!
201
Кел, къайгъырмаыйкъ ётген кюнню юсюнден,
Кел, тартайыкъ, хайырланыб бюгюн кюнден.
Тамбла кетерикбиз кетгенлени ызындан,
Къураллыкъбыз джолгъа экибиз да бирден.
202
Заманны тюрленнгенине къарама сен,
Сюймекликни, эм чагъырны да татыуун эм.
Аллахха бошуна къуллукъ этгенден эсе,
Энтда сюйгенинге къучагъынгы джай кенг!
203
Джюзюм сууду чагъыр - энтда айтыб къояйым:
Болгъан манга болсун, мындан ичиб тояйым.
Джашаргъа мюлкюмден кесек къалгъан эсе,
Бюгюн барын да чагъыргъа бериб, джояйым!
204
Дуниягъа келгенбиз кесибиз, тутулуб,
Мычымай да кетерикбиз мындан, къутулуб.
Биз небиз? Чёбчюк чириб къалгъанча джерде,
Къаллыкъбыз сансыз ёмюрледе, унутулуб!
205
Джокъду къыйынлыкъны уллусу, гитчеси,
Къыйнайды бизни джулдузланы джетиси:
Аяусузду бизге табигъатны тёрт заты.
Чагъырды джюрекге тынчлыкъ эм кертиси!
206
Бир муратыбызгъа джетдирмейди джазыу.
Заман джетсе, джан тылпыугъа джокъду баэыу.
Ашыкъма, олтур кёк къырдышха, кёзюу джетиб,
Башланнгынчы кесинге да къабыр къазыу.
207
Ёмюрюнгю узакъ этеди чагъыр - тарт.
Кёлюнгю джарыкъ этеди, салыб къууат.
Джюзюм сууча, ойнатады санларынгы,
Джаш этеди джюрегинги, болсанг да къарт!
208
Ичинде джашаргъа бар эсе мекямынг,
Бу осал эаманда - къабаргъа къабынынг,
Тюл эсенг а биреуге ие, неда джалчы,
Сора сыйлыса сен, уллуду насыбынг.
209
Керек тюлдюле джандетни сют кёллери
Бал кёгетле эм гюлле къалсынла кери.
Бошдула “ол дуния”, “джандет “деген сёзле,
Манга бюг юн чагъыр аякъны бер бери!
210
Булут джабмаз кюнню ариу тийген нюрюн,
Бушуу алмаз джюрекни джарыкъ нюзюрюн.
Не файда, керексиз муратха ашыкъгъандан!
Игиси - ич, эауукълу ётсюн хар кюнюнг!
211
О шапа, къуй ол биягъы отдан меннге!
Беэдирдиле мени бу махтанчакъ тенгле.
Къошунуму толтуруб, джаныма чагъыр сал,
Менден да къошун этгинчи, къошуб джерге.
212
Шапа, болгъанды чагъыр аягъым къуру:
Къуй, къуярыкъ эсенг, энтда халкъгъа туру.
Ансы къалмады таза иннетли нёгерим,
Таза нёгерге санайма чагъыр сууну.
213
Къуй энтда бизге, эсириб турсам да мен:
Аллах зауугъун кёресе, тамам ичсенг.
Къуй, ансы чагъырча дженгил саркъады джашау,
Къалгъан зат бошду бу дунияда, билсенг!
214
Алгъышла Хайямны, кюн бла бирге туруб.
Уэат чагъыр аякъны, тамам толтуруб.
Эсингде тут: къайтараллыкъ тюлбюз, бир кетсек,
Джашауда бу такъыйкъаны, бери буруб.
215
Ичмесем, турама чыкъмай, кириб юйге.
Ичсем, акъылым азыб, кетеме серге.
Ичген бла ичмегенни ортасыды тюзлюк.
Мен да ол тюзлюкню къулума ёмюрге!
216
Кючлю эсенг, кюреш джашаргъа ёмюрге.
Алайсыз - кюреш Аллахха бой берирге.
Алай а, сёзюнг болмасын, бу топракъ къошун да
Топуракъ болуб кирликди къара джерге.
217
Джюрегинги ачыуун алады чагъыр,
Акъылынгы къайгъысын этеди сабыр.
Бу бушууну унутдургъан дарман-дарыны,
Азчыкъ-азчыкъ иче тургъан биле барыр!
218
Джашау тузакъды, андан къачханынг ашхы.
Ашыр джашауну, ийнакълай къаракъашны.
Джарсыуну къызыу кёсеуюн чагъыр бла джукълат,
Аджалгъа салдырма башынга сын ташны.
219
Къоркъма сен къысхады деб джшауну джолу.
Хаман да джарсыб турма, бир кесек солу.
Башынг тёгерек айланнгынчы тарт, зауукъ эт.
Дагъыда тарт, кёзюу джетсе: аякъ - толу.
220
Къалай ариуду, - къарачы бу эртденнге!
Къуйчу, кечеден джукъ къалгъан эсе меннге.
Тансыкъла бу огъур тангны, хурметин эт:
Тилсиз ташча, кетгинчи джашаудан кенгнге.
221
Тюрленмейди чырш айланнганы Чолпанны:
Седиреб барад джашау кюнлени саны.
Тарт. Джарсыма. "Джарсыу у уду”, - дейле къартла.
Кючлю чагъыр а - аны тамам дарманы.
222
Инджилсенг, къой Аллахха аман айтханны.
Къой, къабырлагъа барсанг, джылаб къайтханны.
Бюгюн кюннге, бюгюн такъыйкъагъа багъа бер.
Къой кетген кюнню, атарын тамбла тангны.
223
Акъыл насыбны излейди кёкде-джерде:
“Заманны бош ийме, - дейд, - киргинчи кёрге!”
Ансы, къаура тюлсе сен, бир кере чалсала,
Дагъыда джашнаб чыгъарча джерден ёрге.
224
Хурттак джашау. Чагъыр - бушууну дарманы.
Ашхыд бир кюнню да джарсыусуз баргъаны.
Разылыкъ бер джазыуну берген юлюшюне,
Къой аны тюрлендирирге мадарланы.
225
Джашау тёксе да санга байлыгъын чомарт,
Артынга турма, бийягъы чагъырдан тарт.
Ансы бютеу мюлкюн сеннге берсе да джашау,
Тамбласында болур бурургъа санга арт.
226
Чагъыр къошунну къучакълаб чыкъдым тангнга.
“Джашар кюнюмю уэакъ эт”, - дедим анга.
“Тарт,джазыу бичгенди къаллай бир джашарынгы”,Деб джууаб берди чагъыр, шыбырдаб манга.
227
Бютеу хорланнган къралланы аскерлери
Чачылыб кет селе бир-биринден кери,
Сен болмазса онглу, тюйюлсе ёлмезлик:
Юч атлам джерчикди сенгнге да джетери.
228
Чагъыр бер! Къууанчха белейик джюрекни,
Бу дуниябызда кёрейик джандетни.
Къобузну, дух ийис этген хансланы келтир,
Таралт къобузну - къоймайыкъ бу адетни.
229
Къарт болсам да, къыйнайды сюймеклик мени.
Тартсам, кетеди джюрекни инджилгени.
О сатыучула! Багъасы джокъду чагъырны,
Сюймейме аны бла сатыу этгенлени.
230
Кетер джюрекден зарлыкъны ауур джюгюн,
Болма махтанчакъ, болмасын ётюрюгюнг.
Тарт, узунчачынгы чачын сылай эм тарай,
Джашауда кетер, шып деб, кетгенча кюнюнг.
231
Билеме, къартлыкъ келиб, болгъанма ауур,
“Тартады”, - деб адамла этелле дауур.
Билмейди киши: къартха джашлыкъны, джюрекге
Джазны джашнагъанын келтиреди чагъыр!
232
Чагъырсыз джюрютмем джашауда джанымы,
Неда, ичмей, ауурлугъун тёрт санымы.
Сакъларыкъма:”Эсиргенме”, - дегинчи шапа.
Сора къуярма, атдыргъынчы тангымы.
233
Джаша бу джерде джашауда, джанынг тоюб.
Кёзюнг къарамазча артда, кетсенг къоюб.
Кёр, заманны, къобхан сууча, баргъанын къутуруб,
Зал им патчахны да, къаласын да оюб!
234
О акъылсыз, сен да тюшгенсе къабханнга,
Терк баргъан джашау къургъанды аны санга.
Нек чарлайса, о мубарек? Нексе тынгысыз?
Артда секире турурса: къуйчу манга!
235
О Хайям, муккур болма! Къатдыр белинги,
Бош джарсыудан кенгде джарыкъ тут кёлюнгю.
Сора кёрлюкдюле кёзлеринг кенг тюзлени,
Къабырлагъа барыб, кёргюнчю ёлюмню.
236
Намаз къылмай да айлан, гюнахдан толуб,
Айлана эсенг джырлаб, ойнаб эм солуб,
Багъалы джашау терк бошалгъаны себебли,
Айлан сен накъырдачы, чамчы да болуб.
237
Къалмагъанды мен сыйларча эркек уру,
Биягъы чагъырды сыйлагъаным къуру.
Артха алма къолунгу къошунну сабындан,
Джангыз эсенг къартлыгъынгда халкъгъа туру.
238
Джандетге баргъандан гюнахым кечилиб,
Къалсам сюеме бу джашауда кечигиб.
Бош дауурду:”джандет”, “джаханим” деген сёзле.
Къуйчу, турлукъма мен чагъыр бла кечиниб.
239
Бир джулдуз чыгъады Джерни теппесине,
Башхала да айланалла биргесинде.
Ортада отлайла мыйысыз эшекле, къойла:
Бири тюзюне бара, бири - терсине!
240
“Хауле айлана, къалыб кетесе тангнга,
И чесе, санынгы сатаса озгъаннга”, Дейди шыйых бир къызгъа. "Керти айтаса,
Сен менден да бытдырса", - деди къыз анга.
241
Ички онглуду уллу аты чыкъгъанд
Ичген ашхыды харам намаз къылгъандан.
Эсириб джырлагъанланы сюеди Аллах,
Ётюрюк дууа окъугъан ауазладан!
242
Тюз сёз эштирме деб, келмегенме салыб,
Неда намаз къылыргъа, межгитде къалыб.
Ол заманда намазлыгъым джыртыкъ болгъанды,
Терк къайтайым деб келгенме, джангы алыб.
243
Гетен сархны дорхха салыб тартарыкъбыз,
Эсириб, ханны бёркюн да сатарыкъбыз.
Динчилени сыйлы кийимлерин да алыб,
Къарамай чагъыргъа бериб, батарыкъбыз.
244
“О, ассы, батыб кетесе чагъыр кёлге,
Эки къат аз ич”, - дейдиле меннге элде.
Сора эртденликде ичмей къалай къояйым?
Ичкичиге керекди къатлаб ичерге.
245
Тарт, турмаздан джукълаб къалгынчы ёмюрге.
Джашау къысхады гюл чакъгъан чакълы бирге.
Ич тенглени ичинде, кириб тар гёзеннге,
Тарт, къалсынла аджалны юсюнден сёзле.
246
Къоймай эсенг къараргъа бетине айны,
Бой бериб сеннге, къояйым къарагъанны.
Алай а ол ачы тиеди джюрегиме,
Чагъырны къуюб: “Ичме” - дегенча аны.
247
Къралны хорлаб, кёмгенледен эсе джерге,
Ичгенни кёлтюрюледи кёлю ёрге.
Керекди тамам: баш кюн, гюрге кюн, шабат кюн,
Ыйых кюн, байрым кюн, барас кюн ичерге!
248
Ийнанма, ичмеген десе ары-бери,
Ахыратхад ичиучюню барлыкъ джери.
Джаханимге барсала ичгенле, сюйгенле,
Тамбла джандет бош болур, кирсенг ичгери.
249
Бар эселе джандетде чагъыр бёчкеле,
Гюнах тюлдю бу дунияда ичерге.
Джерде сюй, ич ашхы, эркин эселе кёкде
Ичерге ол дуниягъа да кёчгенле.
250
Тутмай эсем ораза, къоюб ичкини,
Тутхандан кирге санамаима ичими.
Кечеча, къарангылла ораза кюнлеринг,
Кече гюнахынгы болады кечими.
251
Дуниядан баш этеди иги уртлам:
Чагъырны сыйлы кёреди ичген адам.
Дин тутхан шыйыхны сархындан багъалыды
Бу къолджаулукъ, чагъыр джугъу болса тамам.
252
Чагъыр алама сатыб - айтырым санга.
Джандет ашны сатама, ним алса, анга.
Сюисенг - ийнан, сюйсенг - къой джандетде зауукъгъа,
Кет къайры сюйсенг да, ичерге къой манга!
253
Билмейме, къайры тюшерими ахратда:
Джандетгеми, огъесе - джаханим отха.
Алай а мен саулукъдан ичгенлей турлукъма.
Тенг къызым бла кёк къырдышда, алма садда.
254
Чагъырны джаратама сууну къатында, Сюйген ишинги джетдиресе артына.
Арсар болургъа буйюрмайды къудрет манга,
Мен а сокъуранмайма этген эатыма.
255
“Энди ичмейме”, - деб ант этмесин поэт.
Антын бузгъаннга кечим салмайды миллет.
Булбулла тёгюлелле, гюлле чайкъалалла,
Сора къалай тыйгъын кесинги, сагъыш эт?
256
Мени да асырасагъыз, къазыб къабыр,
Джылаб, сарнагъандан джокъду меннге хайыр.
Сакълагъыз, санларым чириб болгъунчу топуракъ.
Сора этерсиз сауут, къуярча чагъыр.
257
Ичиригиз, энтда келмезча уртларым.
Къызыл къызарырча мени уууртларым.
Ёлсем а санларымы чагъыр бла джууугъуз,
Джюзюм чыбыкъдан этилсин джатар салым.
258
Чагъырдан себигиз, ёлсем табар ючюн,
Аллах ахратда кеси къады болгъан кюн.
Мени табхан тынчды, Харабатха барсагъыз:
Къармаб кёрюгюз чагъыр гёзенни тюбюн.
259
Ичген бла бошарыкъма къалгъан кюнлени,
Чагъыр ийис келсин къабырымдан мени.
Экинчи къат эсиртирча, уртлаб келселе,
Бютеу барын, къабырыма келгенлени!
260
Ораза, намаз, молла - къуруб кетсинле!
Махтау - бал аякъ бла Аллахны кесине.
Чархыбыз тюрленнгенлей турады: бир къошун,
Бир аякъ болабыз аны биргесине.
261
Риндча айлан, кириб чагъыр гёзенлеге.
Азат бол, ичиб, къошулуб ичгенлеге.
Тюйсенг, тонасанг да байланы,джолну сакълаб,
Игилик эт джарлылыкъ бла келгенлеге.
262
Бир кесек тартса, may да болур тепсерге.
Харибди чагъырны сюймеген ичерге.
Бош этесиз барамта! Чагъыр берекетди.
Огъурлулукъ келгенди аны бла бирге.
263
Джокъду бир базман суусабымы чегерге.
Хаэырма чагъырдан бир чара ичерге.
Дин бла, илму бла да айырлыкъма ортамы,
Джюзюмню “къызын” сайларыкъма бийчеге.
264
Ашырсала адамны юзюгюн джерге,
Чириб, саз топракъ болса, тёнгеги керде,
Сора андан къошун этиб, чагъыр къуйсала,
Адам тирилиб, энтда турлукъду ёрге!
265
Чагъырны ал, джарсыу джокъласа джюрекни.
Къой джазыугъа “джазыкъсын” деген тилекни.
Алтын тюлсе, бир басдыргъанда сора сени
Къазыб алырча, эсирик телирекни.
266
Табмай эсе бюгюн джюрек излегенин,
Неге керекди аны бош инджилгени?
Джараш эмда болсун къудретни буйругъуча,
Ол джазылыбды мангылайынгда сени!
267
Джазыу китабда джазылыбды хар ишинг.
Насыбсыз туугъан эсенг, болушмаз киши.
Ачыу сууунгу ич, джашауунг бошалгъынчы,
Кенг, тар да боллукъ тюлдю джашар юлюшюнг.
268
Бу дунияда хар атламынг - юзгере.
Кесим сюйюб джашарыкъ тюлем бир кере.
Оноу этерин этиб, чамланады Къудрет,
Джукъ айтсам, къолайсыз джашауума кёре.
269
Халаллыккъ, харамлыкъ, къызбайлыкъ, батырлыкъ Бизни биргебизге тууады хар къылыкъ.
Не иг и, не аман боллукъ т юл бюз ёлгюнчю:
Боллукъ тюлдю Аллах бергенден башхалыкъ.
270
Насыб табсанг, сен тели, атма эсинги,
Насыбсыз болсанг а - аяма кесинги.
Аманлыкъны, игиликни кёрме Кудретден,
Кёлтюрмейди ол ауурлугъун терсинги!
271
Игилик, аманлыкъ сынарын адамны
Джазгъанды джазыу тюз учу бла къаламны.
Джокъду магъана инджилгенден, джарсыгъадан:
Джазыу ёлчелеб бергенди хар атламны.
272
Кюнча, джукъланмай, шынкъарт джансанг - сюймеклик,
Джан дет чыпчыкъча, бек къууансанг - сюймеклик.
Сюймеклик сынамай да джырлайла булбулла,
Ичинг кюйюб, джюрегинг къанса - сюймеклик.
273
Тейри джюрекге, шыбырдаб, сорду былай:
“Гурушхамы этесе, къыйынлыкъ сынай?”
“Игитда деСIce: кёкде оноуну таб этсенг Джюрек Джерде насыбсыз болмазед алай!”
274
Суу бла саз топракъдан ишлеб адам тюрсюн,
О Къудрет, джетгенди манга уллу кючюнг.
Хар иннетими джазгъанса мангылайыма,
Не этейим? Сау бол му дейим аны ючюн?
275
Джерлеб заманны къызыу баргъанын бютюн,
Кёкде хар джулдузгъа да am аталгъан кюн,
Джазыу кюнлерибиз джазылгъанды бизге.
Бой бергенбиз. Айыб джокъду аны ючюн.
276
Къайдалла тюненеги джашла - джигерле?
Тейри аланы да джатдыргъанды джерге.
Джарсыгъандан хайыр джокъду, боллукъ болгъанды.
Бер, ёлгюнчю, ёлюмсюз чагъыр ичерге.
277
Сюйген, ичген - бизге. Джандет, межгит - сизге.
Хур къызла да - сизге, биз а - джаханимге.
Не гюнах барды бизде,джазыуну буйругъу
Джазылыб эсе Къуранны хар бетинде.
278
Не файда, мынчакъ тартсанг, къылсанг да намаз?
Джандетге барлыкъ джаханимни унамаз.
Джаратылгъынчы джазыу этген эсе къудрет,
Сора аны джазыуундан киши къалмаз!
279
“Джаша, ораза тута, сен иш сагъатда,Дейдиле, - ёлсенг, тирилир ючюн артда!”
Мен сюйген къызым бла чагъырдан айырылмам,
Турсам да Аллахны аллында ахратда.
280
“Ичкичиди”, - дейле меннге, тюзю алайд!
“Бузукъчуду”, - дейле, - ичсе” - тюзю алайд!
Мен - менме да менме, этсегиз да сёзюмю.
Аитырым сизге: мен къаллыкъма Хайямлай!
281
Игилик бла аманлыкъ келеди бирге:
Терк оюлады ишлегенинг ёмюрге.
Батыр бол, бюгюн кюнюнг бла джаша дунияда,
Келлик кюнню къой, ёкюнме кетген кюннге.
282
Сюймеклигим къалсын чагъыр бла биргеме!
Баям огъуна болайым мен тийреме!
Къалай-алай да боллукъ бир эсе, боллуукъду:
Бир зат къошаллыкъ тюлбюз джазыу бергеннге.
283
Кипарисни тиллери кёб - джокъду саны.
Уллу сыйды анга сёлешмей тургъаны!
Иги боллукъ эди бир тиллиле - адамла,
Керексиз джаншамай, эсгерселе аны...
284
Молладан акъыллыма деб, алим киши
Алдай эсе, уллуду аны бедиши.
Сослан ташча, бек тутад сёзюн керти алим Не джаны бла да онглуду аны иши.
285
Къайнаб джюрек, ишлеб акъыл, тебиб тулу Джерни ауларгъа излейди адам улу.
Чагъырны саркъытханча, тауусуб джашауун,
Джер тюбюнде джукълайды Аллахны къулу.
286
Айырмайды сюймеклик сауну, сакъатны,
Сюйгенле уа - не джашауну, не ахратны.
Башхасы джокъ - къалай джатсала да сюйгенле,
Салсанг да джумушакъ орун, неда - къаты.
287
Бош тургъандан, насыб излеб миллет ючюн,
Игид ахлунга берсенг насыб юлюшюн.
Игид, тенгни кесинге тартыб, этсенг хатер,
Азат этиб кюрешгенден Джерни юсюн.
288
Чагъыр аякъча, айланыб барад заман,
Акъыллы эм алим оюм этед андан.
Неда - юрениб бир ичкичи айланыргъа,
Бир зат ангыламай къалад дуниядан.
289
Хар ахсыннганым - къара булутла кёкде.
Кёз джашларым - толкъунла тенгизде-теркде.
Тюнкелерин тауусханлагьа - джандет зауукъ.
Джаханимде от джарыкъ - кюиген джюрекле.
290
Джыймайды мюлк эсли адам, тюлдю гызмар.
Алай а бюгюн шайсыз да джокъду мадар.
Буруу ичинде гокка хане болады мугур,
Эркин ёсген гюлню - кюню, нюрю да бар!
291
Бармыд ж ен, аул аса нг да Джерни башын,
Къаныкъдыргъан джюрегин, тёкмей кёз джашын?
Таш макъа тешгенд, сюек къабын таракъ этиб,
Сылар ючюн сюйгенини джибек чачын.
292
Ич сыйлы бла, акъылсыз тюл эсе сенден.
Не ич айджаякъ бла, керти кемсиз сюйген.
Къаллай бир ичкенинги айтма кишиге,
Эслеб ич, ашхыды мардасы бла ичген.
293
Бек кёбдю мени айтырым акъылымда:
Айтсам, башымы тюшюрюрле аллыма.
Джангыз бу къагъытха боллукъду ышаныргъа.
Ышаныу джокъду сенича шохларыма.
294
Иннети кирлиге келмейди къарарым.
Джангыдан бек сюйюб, келеди джанарым:
Не келсин - джыламукъла джабыб кёзлерими,
Башха къызгъа къараргъа джокъду мадарым.
295
Булбулла башласала сюйгенлеге джыр,
Ич, тенг къызынга да ичир кючлю чагъыр.
Эслеймисе: сюймеклик сингиб, чакъгъанды гюл?
О сюйген джан, сен да джюрегинги къандыр!
296
Ичмейме, Къураннга къаршчы чыгъарма деб,
Неда, джюрегим къууаныб, джырларма деб.
Ичеме, сагъышларымы чачаргъа сюйюб,
Зор дуниямы унутуб къоярма деб.
297
“Джандет, джаханим - кёкде”, - дейле динчиле.
Алдайла мен и Аллахдан келечиле.
Джандет, джаханим - айрымкъан тюлдю аламда.
Ол - къууанч эм джарсыу джюрекни ичинде.
298
Ичеме эслеб, бузукъ этмей эсириб.
Ичсем да тамам бек, сакълайма эсими.
Сен а ичмейсе, кесингден сора къайгъынг джокъ.
Мен ашхы ичиб, унутама кесими.
299
Ичеме, кёб турмай чиригинчи джерде.
Ётюрюк сёзлелле: ахрат-азаб сёзле.
Ичеме, ийнанмайма ол дуниягъа
Неда зауукъ джашаугъа джандетде - терде.
300
“Хайям кесин бергенди, - дейле, - ичкиге”.
Джукъ ичмегенлени туталла юлгюге.
Ичгенлерича кёрюнселе бедишлери,
Кеслери къаллыкъ болурмелле кюлкюге?!
301
Адамны ич иннетин айыр бетинден.
Алтынны - кюмюшден, аманны - игиден.
Аманлыкъ, игилик да хаухду дунияда.
Экиси да терк кетер джерни юсюнден.
302
Къартайсам да, къоймайды сюймекпик мени.
Сора къалай къоярыкъма ичгеними?
Ариуум амалтын антларымы бузгъанма,
Джылайма, билиб оюмсуз этгеними.
303
Джаншама да къуй, къуярыкъ эсенг бери!
Чагъыр бетлид ариууму эринлери:
Джюрегими балхамы - аны уппа этгени,
Джаннган отча кюйдюреди тийген джери.
304
Дарман бер, башымы ауругъаны кетсин,
Аны чагъыр ийиси бурнума джетсин.
Хайямны джарсыуун сау этерге излеген,
Чагъыр аякъны толтуруб, тигим этсин.
305
Шоркъа суула - бу ёзен - джандетни кесид.
Бу джерни джандетден башхалыгъы несид?
Кёлюнг кенгнгинчи бир ауна джашил къырдышда,
Тарт чагъыр, хур къызлагъа да кете эсинг.
306
Къысыллыкъма къошуннга, эртденбла къобсам,
Чагъырча къызарсам да, чагъырдан тойсам.
Ичерикме: “Кой муну”, - десе да акъылым,
Антсызма, муну тюбюнде тамчы къойсам.
307
Кетерик эсе джашауунг, кетгенча суу,
Ахырда да къалмасын джюрекде джарсыу.
Джылаб турсанг, тынгысызлаи ётер ёмюрюнг,
Джарыкъ кёллю болсанг а - джюрекге асыу.
308
Ич бу джансызгъа джан салыучу мылыны,
Ич, къайтарады чагъыр джашлыкъ джылынгы,
Къызыл-ала къызыу бетли чагъырны ичсенг,
Джарсыу кетиб, къууанч табаса джылыныб.
309
Кючюнг къайнасын дей эсенг джюрегингде,
Мыдахлыкъ къорасын дей эсенг кёлюнгде,
Къошунну суу къошулмагъан чагъырдан толтур.
Сора зауукъ этериксе хар кюнюнгде.
310
Тарт чагъыр - хар адамгъа да нёгерди ол.
Солутады тамам, арытса узакъ джол.
Ахырзаман келгенча, джарсыу тенгизинде,
Батыб кетмезча, узатады санга “къол”.
311
Джазны чууакъ кюнюнде къырдышха джатсам,
Хур къызны субай къолундан чагъыр тартсам,
Сора итден туугъан ит огъуна болаиым:
“Ол дунияда джандет барды", - деб айтсам.
312
Бу дунияда чыкъмайды тюзлюкге джол,
Бир ёмюрде да башчы болмагъанды ол.
Бу джорукъ тюрленир деб, ишинги джарсытма:
Тюбю кесилген бутакъдан тутма, сакъ бол!
313
Харабатха джолланы унутмайыкъ биз.
Тёлесек да, буду иги адетибиз.
Тойну, сюнну басыгъыз - Аллах чомартды.
Чагъыр да суу кибик къуюлады кемсиз.
314
Къуру ички бла ашырабыз заманны.
Бир уртлам ючюн беребиз къан багъаны.
Аны ючюн ашхы Аллах кечерик болур,
Ансы ашхылыгъы къалайыды аны?
315
Кимди джашагъан, гюнах этмей? Джууаб бер!
Гюнахсыз а муратына къалай джетер?
О Къудрет, сени менден неди игилигинг,
Гюн ах ючюн къыйнай эсенг, этмей ха тер?!
316
О Къудрет, чагъыр къошунуму ууатдынг.
Джандетни да эшиклерин меннге джабдынг.
Бу сыйлы сууну джугъун къоймай, джерге тёкдюнг.
Кесингсе эсириб тургъан, мени сартын!
317
Къалсын аякъны тюбюнде аз къалгъаны.
Тангнга салам бере, тартарыкъма аны.
Джашауда джарсыуча, ачыды чагъыр, дейле.
Сора джашауну кесид чагъырны дамы!
318
Кюрешебиз, намаз къыла, тилек тилеб,
Джаханимден къачыб, джандетге кирсек деб.
Аллахны бу лагъымын ангылаб бир эсле:
Къойгъанды анга-анга да къолун силдеб.
319
Тартханынг ашхыды, къызланы ийнакълай,
Намаз къылгъандан эсе, джанынгы сакълай.
Джаханимге эселе ичгенле, сюйгенле,
Сора кимди да барлыкъ джандетни джокълай!
320
Бир тенгигиз ол дуниягъа кетген кюн,
Унутмагъыз аны да чагъыр юлюшюн.
Кёзюу аякъ, айланыб, Хайямгъа джетгенлей,
Ичигиз, кёкге къантарыб аны тюбюн!
321
Биз къоркъуб къарарыкъ тюлбюз кёкге, джерге.
“Бисмилля”, - деб башлайбыз энтда ичерге.
Гюнах багъалыд сууабдан. Гюнахны кечген
Керекди б изге да бир затны кечерге.
322
Сиз - адамланы къыйнаб тургъан къанлыла!
Кечим излемегиз Аллахны аллында.
Бир хатасыз кишиге кечилсе да ахратда,
Кечилмезле сизнича осал джанлыла.
323
Биз - акъыл токъмакъ, джарсыуну тюйюмчеги.
Биз - билимни кюбюрю бла кюбюрчеги.
Биз - тёгерек Джерни джюзюнде асыл ташы.
Биз - аламны джарыкъ джулдузу кечеги.
324
Гюлню орнуна чыгъанакъны алырса,
Джандет табмасанг, джаханимге барырса.
Кесинги афендинг, межгитинг болмай къалса да,
Башха диннге, моллагъа да ийнанырса!
325
Чабыб баргъан атча, заманны налларын
Алтын чюйле бла ургъанды Аллах барын.
Кюмюшча къарны себгенди аны джолуна,
Къабырны басмай барырча туякълары.
326
Менсиз джыйылсагъыз ички тепсигизге,
Акъыл сёзле, алгъыш айта кесигизге,
Шапа биягъы аякъны толтуруб берсе,
Хаиямны да тюшюрюгюз эсигизге!
327
Кюйюз бетли, гокка ханслы джашил тюзле.
Чайкъалалла, тёгюлелле акъсыл гюлле.
Къуяма къайнай тургъан чагъырны игисин:
Ол да, от джаннганча, башы бла тёгюле.
328
Уллу Аллах, безиб джашайбыз, кеч бизни.
Эсириб, сандыраб джаншайбыз, кеч бизни.
Бу аякъны къучакълагъан къолланы да кеч,
Харабатда ичиб башлайбыз, кеч бизни.
329
Игилик эт адамгъа, мадар табханлай.
Джыйгъан мюлкюнгю бер тюзлюк ючюн саулай.
О сыйлы джан, тюзлюк этмегеннге урушма.
Тюзлюк керек тюл эсе, айлансын алай!
330
Чагъыр гоппан ашхыд мюлкюнден Къытайны.
Зем-зем суудан татымлыд чагъырны дамы.
Отча, ачы къыздырады аузунгу чагъыр.
Ол а тамам татыууду дунияны.
331
Сюйме сен да сюймегенни, кюлюб бети.
“Сюй”, - деб тилеме, тюз тюл эсе иннети.
Аллайлагъа бойсунмай, джалынмай джюрю.
Сора сени да сюерле кеппе-керти.
332
Бу хаух джашауну арты чунгурду, чунгур.
Кёзбау затлагъа алданма, болма мугур.
Бушууну, джарсыуну да атайыкъ кенгнге,
Кёл кенгдире, тогъу бу эртденнги хауадан,
Солуб къалайыкъ, шохум, айтырым сеннге!
167
Ичген бла кетерикди джашауум бютюн,
Аллахха ичиб барлыкъма къыяма кюн.
Тансыкълайма къошунну, сылаб тангнга дери,
Саркъытама, джугъун къоймай, аны тюбюн.
168
Къой, шохум, намазны, чагъырны къолгъа ал.
Афендини сыйын тюшюрюб, джерге сал,
Джазыуну джеталлыкъ тюлсе, ызындан къуууб:
Къаракъашны этегине къадалыб къал!
169
Бюгюн гюнахчыкъ этейии, айджаягъым!
Тартынмай тарт, толуду чагъыр аягъынг.
Тамбла табмазгъа болурса мени, кёкден ай
Джарытса да, узатыб кюмюш таягъын.
170
Хаман да джарыкъ айланыуду адетим,
Сюймейме аллахсызны аман иннетин.
Джашауну “Къалынын” соргъанымда джазыудан:
“Джюрегингди къалынынг”, - деб джууаб этди.
171
О шапа! Толтур бу тюбе юз къошунланы!
Тёгюлмеге къой чагъырны къызыл къаны.
Кетди сюймеклик эм тенглик, чагыр а къалад,
Олду нёгерим, сагъынма къалгъанланы.
172
Эртден чыкъда джылтыраб хане, джашнайды гюл.
Бу къууанч да узакъ бармаз, - андан тюнгюл.
Нек десенг, къараб къарагъынчы джашауда
Ханс чалынса, бир гокка хане да къаллыкъ тюл.
173
Берчи чагъыр - ол кийиреди меннге тин,
Ичиб, эсириб айлансам да - бир мискин.
Бер аякъны, ансы бу дуния таурухду,
Джашау - джелча, биз а, башхасы джокъ, - джилтин.
174
“Бир кетсе суу, болурму къайтыб келирге”, Деб сорады чабакъ бабушдан билирге.
“Ашыкъма, айтырма, - дейди бабуш чабакъгъа, Араууннга тюшсек экибиз да бирге!”
175
Кёк тургъанды ёмюрлени бизни сакълаб,
Чагъыр аякъча, кёксюл къалпагъын къаблаб.
Тёгерек айлана къаты кёк, кёзюу джетсе,
Сени да аяб къоймаз, юсюнг бла атлаб.
176
Джел къадалса къызыл гюлню этегине,
Акъыллы да чагъыр къуяр экеуленнге.
Чакъырыб акъёшюн къаракъашны къырдышха,
Бош сауутну да ууатыр, уруб джерге.
177
Тур эртденликде, толтур чагъыр аякъны,
Тюзлюк амалтын кёлтюрсенг да таякъны.
Тюзлюк джашау мизам болса дунияда,
Сен баш орнуна кемирмезенг джаякъны.
178
Джашау - турса джюзюм суу санынга татыб.
Джашау - турса къобузну джыры уятыб.
Ненча къарасам да толгъан айны тюбюнде,
Джашау олду - джашасанг, зауукъгъа батыб.
179
Сюй ингичгебел, омакъкёз сюигенинги,
Тарт, къысылыб, ач биягъы джюрегинги.
Ач бёрюча, адамланы джутуучу къадар
Сыйыргъынчы дунияда кюнлеринги!
180
Атынг унутуллукъду деб къыйналма бош,
Чагыр бла басыб, джюрекни этерсе шош.
Джиликлеринг айырылгъынчы, сюйгенинги
Джюрегинге рахатлыкъгъа биргенге къош.
181
Халалджюрек калакла бла бирге айлан.
Къобузчуланы чакъыр, тапчаннга таян.
Къошунну джанынга сал, аякъны къолгъа ал,
Дауурну къой, биягъы чагъыргъа джаблан.
182
Джыйыб кюрешгенден эсе байлыкъ хазна,
Махтау излеб джашагъандан эсе анга,
Ёлгюнчю кюрешгенден эсе, болсам деб залим,
Игиди эсириб айланнганым манга!
183
Суу саркъыб кетди, къайтыу джокъ илипиннге.
Кюн ётюб кетди - къайтыу джокъ ётген кюннге.
О ариуум, бюгюн кюн бла джашайыкъ тамам,
Бош сокъуранма - къыйналыу джокъ ётгеннге.
184
Джаз. Суу джагъада чагъады гокка хансчыкъ.
Озуб барады, мёлекча, къаракъашчыкъ.
Бармайма, дуагъа, чагъырдан келтир бери:
Аллахынгы у нут аса, тартсанг азчыкъ!
185
Не айталла гугурукла, атхынчы танг?
Къайтмазламы, деСте, кетгенле ахратдан?
Огъесе энтда бир кече кетдими, дейле,
Уяннгынчы саула бюгече джукъудан?
186
Джашырма джюрекде джарсыуну джалынын,
Саилама намысдан ачханы къалынын.
Заманында азыкъны тенгинг бла бёлмесенг,
Артынгда къалгъан къабар, къоймай къабынын.
187
Адамны аямайды хатерсиз Аллах.
Джамшидге, Махмудха да салгъанды палах,
Тарт, ансы къайтыу джокъду, кетсенг джер тюбюне.
Не къычырыб чакъырсанг да, тартыб салах.
188
Асыры ашыкъма джетерге муратха.
Сен таукел атла аллынга, турмай артха.
Бюгюн да тар тюлдю джашау, табсанг орнунгу.
Турсанг, урмай кесинги керексиз затха.
189
Сордум ол дунияда джашауну, халны,
Чагъырдан тарта, тохтатыб акъсакъалны:
"Тарт, - деди. - Ансы тамам узакъды джол.
Кетген къайтмайды, бир ашырсала салны. ”
190
Джан тебресе тебрениб, къалмай джюрекде,
Ышанырча бир адам джокъ тёгерекде.
Къайсы тели, къайсы сылхыр да, бир уртласа,
Джамшидча, тамам базады кёкюрекге.
191
Терк кетелле кюнле, ташайыб туурадан,
Терк ауушдуруб кюн чыкъгъанны кюн батхан.
О шапа! Ётген кюнлеге бушуу этме, къуй!
Ансы джукъ къалмай бошалады джылладан.
192
Къаллай салкъын кюндю бюгюн эм аламат.
Гоккалы къырдышны бетинде нюр джанад.
Булбул чакъгъан гюлню юсюнде, арыгъынчы
Ичигиз деб, аякъны этед аманат!
193
Танг алада къуй, джаным! Кёлюм болсун токъ.
Къобузну къолгъа ал, таралыб, джарыкъ сокъ.
Ансы айлана да келе ёмюрлюк кюнле,
Джамны, Кейни да этгелле джашаудан джокъ.
194
Ай себгенди нюрюн кечени юсюне:
Сал биягъы чагъыр къошунну тепсиге!
Бу джашауда джашау юлюшюнг саркъыб кетер,
Кёзюу джетгинчи чагъырны иесине!
195
Мадар эте бутну-къолну джюрютюрге,
Сюелалмай эдим кесим, туруб ёрге.
Къыйналама сабий джылланы кетгенине,
Онгум болмай кючлю чагъырдан ичерге.
’
196
Тарт биягъы чагъырны - къууанчны башы.
Тынгыла къобузчугъа - джюрекни ашы.
Сен ауушдур бушууну къуру да къууанчха,
Олду этген муратынгы тыбыр ташы.
197
Не сакълайды джолуму - билмейме аны.
Тохтаусуз этеме бушуу сагъышланы.
Тарт, Хайям! Джашаууну татлы сууун, балсытыб,
Ич, кюнлеча саркъыб баргъан тамчыланы.
198
Аллын тыйма джюрекни - джюгенин бошла.
Хар муратны, мычымай, баджарыб башла.
Джулдузлу кече зауукъ эт джашил къырдышда,
Ингирде джат, кюн чыкъса, джукъуну боша.
199
Къызны дарий бет и , кырдыкны келбети
Къууанчды манга ёлгюнчю, кёзюу джетиб.
Ичгенме мен, ичеме, ичгенлей турлукъма,
Къалгъынчы тамам ол дуниягъа кетиб!
200
Китабда джазылгъаннга ийнанма, къой-къой.
Ариуунг бла къырдышда заманынгы джой.
Биягъы джазыу къурутхунчу санларынгы,
Къурут хаман чагъыр аякъны, ичиб той!
201
Кел, къайгъырмаыйкъ ётген кюнню юсюнден,
Кел, тартайыкъ, хайырланыб бюгюн кюнден.
Тамбла кетерикбиз кетгенлени ызындан,
Къураллыкъбыз джолгъа экибиз да бирден.
202
Заманны тюрленнгенине къарама сен,
Сюймекликни, эм чагъырны да татыуун эм.
Аллахха бошуна къуллукъ этгенден эсе,
Энтда сюйгенинге къучагъынгы джай кенг!
203
Джюзюм сууду чагъыр - энтда айтыб къояйым:
Болгъан манга болсун, мындан ичиб тояйым.
Джашаргъа мюлкюмден кесек къалгъан эсе,
Бюгюн барын да чагъыргъа бериб, джояйым!
204
Дуниягъа келгенбиз кесибиз, тутулуб,
Мычымай да кетерикбиз мындан, къутулуб.
Биз небиз? Чёбчюк чириб къалгъанча джерде,
Къаллыкъбыз сансыз ёмюрледе, унутулуб!
205
Джокъду къыйынлыкъны уллусу, гитчеси,
Къыйнайды бизни джулдузланы джетиси:
Аяусузду бизге табигъатны тёрт заты.
Чагъырды джюрекге тынчлыкъ эм кертиси!
206
Бир муратыбызгъа джетдирмейди джазыу.
Заман джетсе, джан тылпыугъа джокъду баэыу.
Ашыкъма, олтур кёк къырдышха, кёзюу джетиб,
Башланнгынчы кесинге да къабыр къазыу.
207
Ёмюрюнгю узакъ этеди чагъыр - тарт.
Кёлюнгю джарыкъ этеди, салыб къууат.
Джюзюм сууча, ойнатады санларынгы,
Джаш этеди джюрегинги, болсанг да къарт!
208
Ичинде джашаргъа бар эсе мекямынг,
Бу осал эаманда - къабаргъа къабынынг,
Тюл эсенг а биреуге ие, неда джалчы,
Сора сыйлыса сен, уллуду насыбынг.
209
Керек тюлдюле джандетни сют кёллери
Бал кёгетле эм гюлле къалсынла кери.
Бошдула “ол дуния”, “джандет “деген сёзле,
Манга бюг юн чагъыр аякъны бер бери!
210
Булут джабмаз кюнню ариу тийген нюрюн,
Бушуу алмаз джюрекни джарыкъ нюзюрюн.
Не файда, керексиз муратха ашыкъгъандан!
Игиси - ич, эауукълу ётсюн хар кюнюнг!
211
О шапа, къуй ол биягъы отдан меннге!
Беэдирдиле мени бу махтанчакъ тенгле.
Къошунуму толтуруб, джаныма чагъыр сал,
Менден да къошун этгинчи, къошуб джерге.
212
Шапа, болгъанды чагъыр аягъым къуру:
Къуй, къуярыкъ эсенг, энтда халкъгъа туру.
Ансы къалмады таза иннетли нёгерим,
Таза нёгерге санайма чагъыр сууну.
213
Къуй энтда бизге, эсириб турсам да мен:
Аллах зауугъун кёресе, тамам ичсенг.
Къуй, ансы чагъырча дженгил саркъады джашау,
Къалгъан зат бошду бу дунияда, билсенг!
214
Алгъышла Хайямны, кюн бла бирге туруб.
Уэат чагъыр аякъны, тамам толтуруб.
Эсингде тут: къайтараллыкъ тюлбюз, бир кетсек,
Джашауда бу такъыйкъаны, бери буруб.
215
Ичмесем, турама чыкъмай, кириб юйге.
Ичсем, акъылым азыб, кетеме серге.
Ичген бла ичмегенни ортасыды тюзлюк.
Мен да ол тюзлюкню къулума ёмюрге!
216
Кючлю эсенг, кюреш джашаргъа ёмюрге.
Алайсыз - кюреш Аллахха бой берирге.
Алай а, сёзюнг болмасын, бу топракъ къошун да
Топуракъ болуб кирликди къара джерге.
217
Джюрегинги ачыуун алады чагъыр,
Акъылынгы къайгъысын этеди сабыр.
Бу бушууну унутдургъан дарман-дарыны,
Азчыкъ-азчыкъ иче тургъан биле барыр!
218
Джашау тузакъды, андан къачханынг ашхы.
Ашыр джашауну, ийнакълай къаракъашны.
Джарсыуну къызыу кёсеуюн чагъыр бла джукълат,
Аджалгъа салдырма башынга сын ташны.
219
Къоркъма сен къысхады деб джшауну джолу.
Хаман да джарсыб турма, бир кесек солу.
Башынг тёгерек айланнгынчы тарт, зауукъ эт.
Дагъыда тарт, кёзюу джетсе: аякъ - толу.
220
Къалай ариуду, - къарачы бу эртденнге!
Къуйчу, кечеден джукъ къалгъан эсе меннге.
Тансыкъла бу огъур тангны, хурметин эт:
Тилсиз ташча, кетгинчи джашаудан кенгнге.
221
Тюрленмейди чырш айланнганы Чолпанны:
Седиреб барад джашау кюнлени саны.
Тарт. Джарсыма. "Джарсыу у уду”, - дейле къартла.
Кючлю чагъыр а - аны тамам дарманы.
222
Инджилсенг, къой Аллахха аман айтханны.
Къой, къабырлагъа барсанг, джылаб къайтханны.
Бюгюн кюннге, бюгюн такъыйкъагъа багъа бер.
Къой кетген кюнню, атарын тамбла тангны.
223
Акъыл насыбны излейди кёкде-джерде:
“Заманны бош ийме, - дейд, - киргинчи кёрге!”
Ансы, къаура тюлсе сен, бир кере чалсала,
Дагъыда джашнаб чыгъарча джерден ёрге.
224
Хурттак джашау. Чагъыр - бушууну дарманы.
Ашхыд бир кюнню да джарсыусуз баргъаны.
Разылыкъ бер джазыуну берген юлюшюне,
Къой аны тюрлендирирге мадарланы.
225
Джашау тёксе да санга байлыгъын чомарт,
Артынга турма, бийягъы чагъырдан тарт.
Ансы бютеу мюлкюн сеннге берсе да джашау,
Тамбласында болур бурургъа санга арт.
226
Чагъыр къошунну къучакълаб чыкъдым тангнга.
“Джашар кюнюмю уэакъ эт”, - дедим анга.
“Тарт,джазыу бичгенди къаллай бир джашарынгы”,Деб джууаб берди чагъыр, шыбырдаб манга.
227
Бютеу хорланнган къралланы аскерлери
Чачылыб кет селе бир-биринден кери,
Сен болмазса онглу, тюйюлсе ёлмезлик:
Юч атлам джерчикди сенгнге да джетери.
228
Чагъыр бер! Къууанчха белейик джюрекни,
Бу дуниябызда кёрейик джандетни.
Къобузну, дух ийис этген хансланы келтир,
Таралт къобузну - къоймайыкъ бу адетни.
229
Къарт болсам да, къыйнайды сюймеклик мени.
Тартсам, кетеди джюрекни инджилгени.
О сатыучула! Багъасы джокъду чагъырны,
Сюймейме аны бла сатыу этгенлени.
230
Кетер джюрекден зарлыкъны ауур джюгюн,
Болма махтанчакъ, болмасын ётюрюгюнг.
Тарт, узунчачынгы чачын сылай эм тарай,
Джашауда кетер, шып деб, кетгенча кюнюнг.
231
Билеме, къартлыкъ келиб, болгъанма ауур,
“Тартады”, - деб адамла этелле дауур.
Билмейди киши: къартха джашлыкъны, джюрекге
Джазны джашнагъанын келтиреди чагъыр!
232
Чагъырсыз джюрютмем джашауда джанымы,
Неда, ичмей, ауурлугъун тёрт санымы.
Сакъларыкъма:”Эсиргенме”, - дегинчи шапа.
Сора къуярма, атдыргъынчы тангымы.
233
Джаша бу джерде джашауда, джанынг тоюб.
Кёзюнг къарамазча артда, кетсенг къоюб.
Кёр, заманны, къобхан сууча, баргъанын къутуруб,
Зал им патчахны да, къаласын да оюб!
234
О акъылсыз, сен да тюшгенсе къабханнга,
Терк баргъан джашау къургъанды аны санга.
Нек чарлайса, о мубарек? Нексе тынгысыз?
Артда секире турурса: къуйчу манга!
235
О Хайям, муккур болма! Къатдыр белинги,
Бош джарсыудан кенгде джарыкъ тут кёлюнгю.
Сора кёрлюкдюле кёзлеринг кенг тюзлени,
Къабырлагъа барыб, кёргюнчю ёлюмню.
236
Намаз къылмай да айлан, гюнахдан толуб,
Айлана эсенг джырлаб, ойнаб эм солуб,
Багъалы джашау терк бошалгъаны себебли,
Айлан сен накъырдачы, чамчы да болуб.
237
Къалмагъанды мен сыйларча эркек уру,
Биягъы чагъырды сыйлагъаным къуру.
Артха алма къолунгу къошунну сабындан,
Джангыз эсенг къартлыгъынгда халкъгъа туру.
238
Джандетге баргъандан гюнахым кечилиб,
Къалсам сюеме бу джашауда кечигиб.
Бош дауурду:”джандет”, “джаханим” деген сёзле.
Къуйчу, турлукъма мен чагъыр бла кечиниб.
239
Бир джулдуз чыгъады Джерни теппесине,
Башхала да айланалла биргесинде.
Ортада отлайла мыйысыз эшекле, къойла:
Бири тюзюне бара, бири - терсине!
240
“Хауле айлана, къалыб кетесе тангнга,
И чесе, санынгы сатаса озгъаннга”, Дейди шыйых бир къызгъа. "Керти айтаса,
Сен менден да бытдырса", - деди къыз анга.
241
Ички онглуду уллу аты чыкъгъанд
Ичген ашхыды харам намаз къылгъандан.
Эсириб джырлагъанланы сюеди Аллах,
Ётюрюк дууа окъугъан ауазладан!
242
Тюз сёз эштирме деб, келмегенме салыб,
Неда намаз къылыргъа, межгитде къалыб.
Ол заманда намазлыгъым джыртыкъ болгъанды,
Терк къайтайым деб келгенме, джангы алыб.
243
Гетен сархны дорхха салыб тартарыкъбыз,
Эсириб, ханны бёркюн да сатарыкъбыз.
Динчилени сыйлы кийимлерин да алыб,
Къарамай чагъыргъа бериб, батарыкъбыз.
244
“О, ассы, батыб кетесе чагъыр кёлге,
Эки къат аз ич”, - дейдиле меннге элде.
Сора эртденликде ичмей къалай къояйым?
Ичкичиге керекди къатлаб ичерге.
245
Тарт, турмаздан джукълаб къалгынчы ёмюрге.
Джашау къысхады гюл чакъгъан чакълы бирге.
Ич тенглени ичинде, кириб тар гёзеннге,
Тарт, къалсынла аджалны юсюнден сёзле.
246
Къоймай эсенг къараргъа бетине айны,
Бой бериб сеннге, къояйым къарагъанны.
Алай а ол ачы тиеди джюрегиме,
Чагъырны къуюб: “Ичме” - дегенча аны.
247
Къралны хорлаб, кёмгенледен эсе джерге,
Ичгенни кёлтюрюледи кёлю ёрге.
Керекди тамам: баш кюн, гюрге кюн, шабат кюн,
Ыйых кюн, байрым кюн, барас кюн ичерге!
248
Ийнанма, ичмеген десе ары-бери,
Ахыратхад ичиучюню барлыкъ джери.
Джаханимге барсала ичгенле, сюйгенле,
Тамбла джандет бош болур, кирсенг ичгери.
249
Бар эселе джандетде чагъыр бёчкеле,
Гюнах тюлдю бу дунияда ичерге.
Джерде сюй, ич ашхы, эркин эселе кёкде
Ичерге ол дуниягъа да кёчгенле.
250
Тутмай эсем ораза, къоюб ичкини,
Тутхандан кирге санамаима ичими.
Кечеча, къарангылла ораза кюнлеринг,
Кече гюнахынгы болады кечими.
251
Дуниядан баш этеди иги уртлам:
Чагъырны сыйлы кёреди ичген адам.
Дин тутхан шыйыхны сархындан багъалыды
Бу къолджаулукъ, чагъыр джугъу болса тамам.
252
Чагъыр алама сатыб - айтырым санга.
Джандет ашны сатама, ним алса, анга.
Сюисенг - ийнан, сюйсенг - къой джандетде зауукъгъа,
Кет къайры сюйсенг да, ичерге къой манга!
253
Билмейме, къайры тюшерими ахратда:
Джандетгеми, огъесе - джаханим отха.
Алай а мен саулукъдан ичгенлей турлукъма.
Тенг къызым бла кёк къырдышда, алма садда.
254
Чагъырны джаратама сууну къатында, Сюйген ишинги джетдиресе артына.
Арсар болургъа буйюрмайды къудрет манга,
Мен а сокъуранмайма этген эатыма.
255
“Энди ичмейме”, - деб ант этмесин поэт.
Антын бузгъаннга кечим салмайды миллет.
Булбулла тёгюлелле, гюлле чайкъалалла,
Сора къалай тыйгъын кесинги, сагъыш эт?
256
Мени да асырасагъыз, къазыб къабыр,
Джылаб, сарнагъандан джокъду меннге хайыр.
Сакълагъыз, санларым чириб болгъунчу топуракъ.
Сора этерсиз сауут, къуярча чагъыр.
257
Ичиригиз, энтда келмезча уртларым.
Къызыл къызарырча мени уууртларым.
Ёлсем а санларымы чагъыр бла джууугъуз,
Джюзюм чыбыкъдан этилсин джатар салым.
258
Чагъырдан себигиз, ёлсем табар ючюн,
Аллах ахратда кеси къады болгъан кюн.
Мени табхан тынчды, Харабатха барсагъыз:
Къармаб кёрюгюз чагъыр гёзенни тюбюн.
259
Ичген бла бошарыкъма къалгъан кюнлени,
Чагъыр ийис келсин къабырымдан мени.
Экинчи къат эсиртирча, уртлаб келселе,
Бютеу барын, къабырыма келгенлени!
260
Ораза, намаз, молла - къуруб кетсинле!
Махтау - бал аякъ бла Аллахны кесине.
Чархыбыз тюрленнгенлей турады: бир къошун,
Бир аякъ болабыз аны биргесине.
261
Риндча айлан, кириб чагъыр гёзенлеге.
Азат бол, ичиб, къошулуб ичгенлеге.
Тюйсенг, тонасанг да байланы,джолну сакълаб,
Игилик эт джарлылыкъ бла келгенлеге.
262
Бир кесек тартса, may да болур тепсерге.
Харибди чагъырны сюймеген ичерге.
Бош этесиз барамта! Чагъыр берекетди.
Огъурлулукъ келгенди аны бла бирге.
263
Джокъду бир базман суусабымы чегерге.
Хаэырма чагъырдан бир чара ичерге.
Дин бла, илму бла да айырлыкъма ортамы,
Джюзюмню “къызын” сайларыкъма бийчеге.
264
Ашырсала адамны юзюгюн джерге,
Чириб, саз топракъ болса, тёнгеги керде,
Сора андан къошун этиб, чагъыр къуйсала,
Адам тирилиб, энтда турлукъду ёрге!
265
Чагъырны ал, джарсыу джокъласа джюрекни.
Къой джазыугъа “джазыкъсын” деген тилекни.
Алтын тюлсе, бир басдыргъанда сора сени
Къазыб алырча, эсирик телирекни.
266
Табмай эсе бюгюн джюрек излегенин,
Неге керекди аны бош инджилгени?
Джараш эмда болсун къудретни буйругъуча,
Ол джазылыбды мангылайынгда сени!
267
Джазыу китабда джазылыбды хар ишинг.
Насыбсыз туугъан эсенг, болушмаз киши.
Ачыу сууунгу ич, джашауунг бошалгъынчы,
Кенг, тар да боллукъ тюлдю джашар юлюшюнг.
268
Бу дунияда хар атламынг - юзгере.
Кесим сюйюб джашарыкъ тюлем бир кере.
Оноу этерин этиб, чамланады Къудрет,
Джукъ айтсам, къолайсыз джашауума кёре.
269
Халаллыккъ, харамлыкъ, къызбайлыкъ, батырлыкъ Бизни биргебизге тууады хар къылыкъ.
Не иг и, не аман боллукъ т юл бюз ёлгюнчю:
Боллукъ тюлдю Аллах бергенден башхалыкъ.
270
Насыб табсанг, сен тели, атма эсинги,
Насыбсыз болсанг а - аяма кесинги.
Аманлыкъны, игиликни кёрме Кудретден,
Кёлтюрмейди ол ауурлугъун терсинги!
271
Игилик, аманлыкъ сынарын адамны
Джазгъанды джазыу тюз учу бла къаламны.
Джокъду магъана инджилгенден, джарсыгъадан:
Джазыу ёлчелеб бергенди хар атламны.
272
Кюнча, джукъланмай, шынкъарт джансанг - сюймеклик,
Джан дет чыпчыкъча, бек къууансанг - сюймеклик.
Сюймеклик сынамай да джырлайла булбулла,
Ичинг кюйюб, джюрегинг къанса - сюймеклик.
273
Тейри джюрекге, шыбырдаб, сорду былай:
“Гурушхамы этесе, къыйынлыкъ сынай?”
“Игитда деСIce: кёкде оноуну таб этсенг Джюрек Джерде насыбсыз болмазед алай!”
274
Суу бла саз топракъдан ишлеб адам тюрсюн,
О Къудрет, джетгенди манга уллу кючюнг.
Хар иннетими джазгъанса мангылайыма,
Не этейим? Сау бол му дейим аны ючюн?
275
Джерлеб заманны къызыу баргъанын бютюн,
Кёкде хар джулдузгъа да am аталгъан кюн,
Джазыу кюнлерибиз джазылгъанды бизге.
Бой бергенбиз. Айыб джокъду аны ючюн.
276
Къайдалла тюненеги джашла - джигерле?
Тейри аланы да джатдыргъанды джерге.
Джарсыгъандан хайыр джокъду, боллукъ болгъанды.
Бер, ёлгюнчю, ёлюмсюз чагъыр ичерге.
277
Сюйген, ичген - бизге. Джандет, межгит - сизге.
Хур къызла да - сизге, биз а - джаханимге.
Не гюнах барды бизде,джазыуну буйругъу
Джазылыб эсе Къуранны хар бетинде.
278
Не файда, мынчакъ тартсанг, къылсанг да намаз?
Джандетге барлыкъ джаханимни унамаз.
Джаратылгъынчы джазыу этген эсе къудрет,
Сора аны джазыуундан киши къалмаз!
279
“Джаша, ораза тута, сен иш сагъатда,Дейдиле, - ёлсенг, тирилир ючюн артда!”
Мен сюйген къызым бла чагъырдан айырылмам,
Турсам да Аллахны аллында ахратда.
280
“Ичкичиди”, - дейле меннге, тюзю алайд!
“Бузукъчуду”, - дейле, - ичсе” - тюзю алайд!
Мен - менме да менме, этсегиз да сёзюмю.
Аитырым сизге: мен къаллыкъма Хайямлай!
281
Игилик бла аманлыкъ келеди бирге:
Терк оюлады ишлегенинг ёмюрге.
Батыр бол, бюгюн кюнюнг бла джаша дунияда,
Келлик кюнню къой, ёкюнме кетген кюннге.
282
Сюймеклигим къалсын чагъыр бла биргеме!
Баям огъуна болайым мен тийреме!
Къалай-алай да боллукъ бир эсе, боллуукъду:
Бир зат къошаллыкъ тюлбюз джазыу бергеннге.
283
Кипарисни тиллери кёб - джокъду саны.
Уллу сыйды анга сёлешмей тургъаны!
Иги боллукъ эди бир тиллиле - адамла,
Керексиз джаншамай, эсгерселе аны...
284
Молладан акъыллыма деб, алим киши
Алдай эсе, уллуду аны бедиши.
Сослан ташча, бек тутад сёзюн керти алим Не джаны бла да онглуду аны иши.
285
Къайнаб джюрек, ишлеб акъыл, тебиб тулу Джерни ауларгъа излейди адам улу.
Чагъырны саркъытханча, тауусуб джашауун,
Джер тюбюнде джукълайды Аллахны къулу.
286
Айырмайды сюймеклик сауну, сакъатны,
Сюйгенле уа - не джашауну, не ахратны.
Башхасы джокъ - къалай джатсала да сюйгенле,
Салсанг да джумушакъ орун, неда - къаты.
287
Бош тургъандан, насыб излеб миллет ючюн,
Игид ахлунга берсенг насыб юлюшюн.
Игид, тенгни кесинге тартыб, этсенг хатер,
Азат этиб кюрешгенден Джерни юсюн.
288
Чагъыр аякъча, айланыб барад заман,
Акъыллы эм алим оюм этед андан.
Неда - юрениб бир ичкичи айланыргъа,
Бир зат ангыламай къалад дуниядан.
289
Хар ахсыннганым - къара булутла кёкде.
Кёз джашларым - толкъунла тенгизде-теркде.
Тюнкелерин тауусханлагьа - джандет зауукъ.
Джаханимде от джарыкъ - кюиген джюрекле.
290
Джыймайды мюлк эсли адам, тюлдю гызмар.
Алай а бюгюн шайсыз да джокъду мадар.
Буруу ичинде гокка хане болады мугур,
Эркин ёсген гюлню - кюню, нюрю да бар!
291
Бармыд ж ен, аул аса нг да Джерни башын,
Къаныкъдыргъан джюрегин, тёкмей кёз джашын?
Таш макъа тешгенд, сюек къабын таракъ этиб,
Сылар ючюн сюйгенини джибек чачын.
292
Ич сыйлы бла, акъылсыз тюл эсе сенден.
Не ич айджаякъ бла, керти кемсиз сюйген.
Къаллай бир ичкенинги айтма кишиге,
Эслеб ич, ашхыды мардасы бла ичген.
293
Бек кёбдю мени айтырым акъылымда:
Айтсам, башымы тюшюрюрле аллыма.
Джангыз бу къагъытха боллукъду ышаныргъа.
Ышаныу джокъду сенича шохларыма.
294
Иннети кирлиге келмейди къарарым.
Джангыдан бек сюйюб, келеди джанарым:
Не келсин - джыламукъла джабыб кёзлерими,
Башха къызгъа къараргъа джокъду мадарым.
295
Булбулла башласала сюйгенлеге джыр,
Ич, тенг къызынга да ичир кючлю чагъыр.
Эслеймисе: сюймеклик сингиб, чакъгъанды гюл?
О сюйген джан, сен да джюрегинги къандыр!
296
Ичмейме, Къураннга къаршчы чыгъарма деб,
Неда, джюрегим къууаныб, джырларма деб.
Ичеме, сагъышларымы чачаргъа сюйюб,
Зор дуниямы унутуб къоярма деб.
297
“Джандет, джаханим - кёкде”, - дейле динчиле.
Алдайла мен и Аллахдан келечиле.
Джандет, джаханим - айрымкъан тюлдю аламда.
Ол - къууанч эм джарсыу джюрекни ичинде.
298
Ичеме эслеб, бузукъ этмей эсириб.
Ичсем да тамам бек, сакълайма эсими.
Сен а ичмейсе, кесингден сора къайгъынг джокъ.
Мен ашхы ичиб, унутама кесими.
299
Ичеме, кёб турмай чиригинчи джерде.
Ётюрюк сёзлелле: ахрат-азаб сёзле.
Ичеме, ийнанмайма ол дуниягъа
Неда зауукъ джашаугъа джандетде - терде.
300
“Хайям кесин бергенди, - дейле, - ичкиге”.
Джукъ ичмегенлени туталла юлгюге.
Ичгенлерича кёрюнселе бедишлери,
Кеслери къаллыкъ болурмелле кюлкюге?!
301
Адамны ич иннетин айыр бетинден.
Алтынны - кюмюшден, аманны - игиден.
Аманлыкъ, игилик да хаухду дунияда.
Экиси да терк кетер джерни юсюнден.
302
Къартайсам да, къоймайды сюймекпик мени.
Сора къалай къоярыкъма ичгеними?
Ариуум амалтын антларымы бузгъанма,
Джылайма, билиб оюмсуз этгеними.
303
Джаншама да къуй, къуярыкъ эсенг бери!
Чагъыр бетлид ариууму эринлери:
Джюрегими балхамы - аны уппа этгени,
Джаннган отча кюйдюреди тийген джери.
304
Дарман бер, башымы ауругъаны кетсин,
Аны чагъыр ийиси бурнума джетсин.
Хайямны джарсыуун сау этерге излеген,
Чагъыр аякъны толтуруб, тигим этсин.
305
Шоркъа суула - бу ёзен - джандетни кесид.
Бу джерни джандетден башхалыгъы несид?
Кёлюнг кенгнгинчи бир ауна джашил къырдышда,
Тарт чагъыр, хур къызлагъа да кете эсинг.
306
Къысыллыкъма къошуннга, эртденбла къобсам,
Чагъырча къызарсам да, чагъырдан тойсам.
Ичерикме: “Кой муну”, - десе да акъылым,
Антсызма, муну тюбюнде тамчы къойсам.
307
Кетерик эсе джашауунг, кетгенча суу,
Ахырда да къалмасын джюрекде джарсыу.
Джылаб турсанг, тынгысызлаи ётер ёмюрюнг,
Джарыкъ кёллю болсанг а - джюрекге асыу.
308
Ич бу джансызгъа джан салыучу мылыны,
Ич, къайтарады чагъыр джашлыкъ джылынгы,
Къызыл-ала къызыу бетли чагъырны ичсенг,
Джарсыу кетиб, къууанч табаса джылыныб.
309
Кючюнг къайнасын дей эсенг джюрегингде,
Мыдахлыкъ къорасын дей эсенг кёлюнгде,
Къошунну суу къошулмагъан чагъырдан толтур.
Сора зауукъ этериксе хар кюнюнгде.
310
Тарт чагъыр - хар адамгъа да нёгерди ол.
Солутады тамам, арытса узакъ джол.
Ахырзаман келгенча, джарсыу тенгизинде,
Батыб кетмезча, узатады санга “къол”.
311
Джазны чууакъ кюнюнде къырдышха джатсам,
Хур къызны субай къолундан чагъыр тартсам,
Сора итден туугъан ит огъуна болаиым:
“Ол дунияда джандет барды", - деб айтсам.
312
Бу дунияда чыкъмайды тюзлюкге джол,
Бир ёмюрде да башчы болмагъанды ол.
Бу джорукъ тюрленир деб, ишинги джарсытма:
Тюбю кесилген бутакъдан тутма, сакъ бол!
313
Харабатха джолланы унутмайыкъ биз.
Тёлесек да, буду иги адетибиз.
Тойну, сюнну басыгъыз - Аллах чомартды.
Чагъыр да суу кибик къуюлады кемсиз.
314
Къуру ички бла ашырабыз заманны.
Бир уртлам ючюн беребиз къан багъаны.
Аны ючюн ашхы Аллах кечерик болур,
Ансы ашхылыгъы къалайыды аны?
315
Кимди джашагъан, гюнах этмей? Джууаб бер!
Гюнахсыз а муратына къалай джетер?
О Къудрет, сени менден неди игилигинг,
Гюн ах ючюн къыйнай эсенг, этмей ха тер?!
316
О Къудрет, чагъыр къошунуму ууатдынг.
Джандетни да эшиклерин меннге джабдынг.
Бу сыйлы сууну джугъун къоймай, джерге тёкдюнг.
Кесингсе эсириб тургъан, мени сартын!
317
Къалсын аякъны тюбюнде аз къалгъаны.
Тангнга салам бере, тартарыкъма аны.
Джашауда джарсыуча, ачыды чагъыр, дейле.
Сора джашауну кесид чагъырны дамы!
318
Кюрешебиз, намаз къыла, тилек тилеб,
Джаханимден къачыб, джандетге кирсек деб.
Аллахны бу лагъымын ангылаб бир эсле:
Къойгъанды анга-анга да къолун силдеб.
319
Тартханынг ашхыды, къызланы ийнакълай,
Намаз къылгъандан эсе, джанынгы сакълай.
Джаханимге эселе ичгенле, сюйгенле,
Сора кимди да барлыкъ джандетни джокълай!
320
Бир тенгигиз ол дуниягъа кетген кюн,
Унутмагъыз аны да чагъыр юлюшюн.
Кёзюу аякъ, айланыб, Хайямгъа джетгенлей,
Ичигиз, кёкге къантарыб аны тюбюн!
321
Биз къоркъуб къарарыкъ тюлбюз кёкге, джерге.
“Бисмилля”, - деб башлайбыз энтда ичерге.
Гюнах багъалыд сууабдан. Гюнахны кечген
Керекди б изге да бир затны кечерге.
322
Сиз - адамланы къыйнаб тургъан къанлыла!
Кечим излемегиз Аллахны аллында.
Бир хатасыз кишиге кечилсе да ахратда,
Кечилмезле сизнича осал джанлыла.
323
Биз - акъыл токъмакъ, джарсыуну тюйюмчеги.
Биз - билимни кюбюрю бла кюбюрчеги.
Биз - тёгерек Джерни джюзюнде асыл ташы.
Биз - аламны джарыкъ джулдузу кечеги.
324
Гюлню орнуна чыгъанакъны алырса,
Джандет табмасанг, джаханимге барырса.
Кесинги афендинг, межгитинг болмай къалса да,
Башха диннге, моллагъа да ийнанырса!
325
Чабыб баргъан атча, заманны налларын
Алтын чюйле бла ургъанды Аллах барын.
Кюмюшча къарны себгенди аны джолуна,
Къабырны басмай барырча туякълары.
326
Менсиз джыйылсагъыз ички тепсигизге,
Акъыл сёзле, алгъыш айта кесигизге,
Шапа биягъы аякъны толтуруб берсе,
Хаиямны да тюшюрюгюз эсигизге!
327
Кюйюз бетли, гокка ханслы джашил тюзле.
Чайкъалалла, тёгюлелле акъсыл гюлле.
Къуяма къайнай тургъан чагъырны игисин:
Ол да, от джаннганча, башы бла тёгюле.
328
Уллу Аллах, безиб джашайбыз, кеч бизни.
Эсириб, сандыраб джаншайбыз, кеч бизни.
Бу аякъны къучакълагъан къолланы да кеч,
Харабатда ичиб башлайбыз, кеч бизни.
329
Игилик эт адамгъа, мадар табханлай.
Джыйгъан мюлкюнгю бер тюзлюк ючюн саулай.
О сыйлы джан, тюзлюк этмегеннге урушма.
Тюзлюк керек тюл эсе, айлансын алай!
330
Чагъыр гоппан ашхыд мюлкюнден Къытайны.
Зем-зем суудан татымлыд чагъырны дамы.
Отча, ачы къыздырады аузунгу чагъыр.
Ол а тамам татыууду дунияны.
331
Сюйме сен да сюймегенни, кюлюб бети.
“Сюй”, - деб тилеме, тюз тюл эсе иннети.
Аллайлагъа бойсунмай, джалынмай джюрю.
Сора сени да сюерле кеппе-керти.
332
Бу хаух джашауну арты чунгурду, чунгур.
Кёзбау затлагъа алданма, болма мугур.