Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 7
Жолла излей кетгенде.
Ачы эди жангызлыкъ –
Адам юйренмез кибик.
Жангыз анга базынып
Турмаз, жашамаз кибик.
Алынмагъан хорламла
Жашайдыла ѐмюрге.
Жангыз адам алагъа
Базынмайды келирге.
ИЙМЕЗМЕ СЕНИ
Элия жашнагъанлай,
Хапарынг келип,
Сюеле эдим алай
Мен, сейир этип.
Ийнаналмай ол сѐзге,
Узакъгъа къарай,
Изледим сени, тѐзюп,
Ачытып жарам.
181
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Хорлагъанды ѐтюрюк.
Сынауу – палах.
Ой, къоярмы ѐлтюрюп
Насыпны Аллах?
Ол къоярмы жумултуп
Кѐз гинжилени?
Мен, къолларынгдан тутуп,
Иялмам сени.
Элия жашнагъанлай,
Бир такъыйкъагъа,
Хапарынг келди… алай
Ийнанмам анга.
Ашыра чыкъмам сени
Ол сенсиз юйден…
Жилятама кечени,
Такъдыра кюйле.
АЗАТ ЖЕЛ
Артха къарарча, заманы
Бола болмаз азат желни.
Аны алдады дарманы,
Жерни, кѐкню этди тели.
Ушакъ этер кибик, тыйып,
Марда да, чек да – къарангы.
Сѐзню бийик болуп сыйы,
Башха этеди араны.
Отха атар кибик тюйюл:
Къанат да, сѐз да керекли.
Желни терен эди кюйю,
Бюге турады терекни.
Умут, мурат да ѐкюлю
Желни элтип баргъан жолну.
Анга жарыкъ ай тѐгюлдю,
Нени да акъ этип къойду.
Жетип, къабакъланы къагъа,
Барады жел орамлада.
182
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Аны жыры: «Алгъа! Алгъа!
Алгъа! Жангы хорламлагъа!»
СЕЙИР
Ауар ташха таяннган
Ауарыкъ болур.
Толмаз затха ийнаннган,
Жомагъынг – толу.
Жашау деген – акъ атлы.
Иеси – адам.
Учуп баргъан къанатлы
Сукъланды, баям.
Бизни жокълагъан Тейри
Атдырады танг,
Саулай бери келгеннге
Кийиреди жан.
Къадар деген алдауну
Насыбы – татлы.
Ол байлагъан байлауну
Сен тешип атдынг.
ЭКИ ЖАНЫ
Сѐзюм жетмез – къолум къысха,
Жолум элтип турду чарсха.
Эки жаны – эки жаннет,
Соргъан, сынагъан а – адет.
Кюе кетип, чарсха кирген,
Чепкен угъай, кебин кийген,
Бир кѐп затын мында къойду.
Аны палах жолда жойду…
Умутлары жарты къалгъан
Не кѐп болду. Жашау – жалгъан.
Тюрленмеди эски дуния –
Неге да тынгылы уя.
Терсни, тюзню айырыргъа,
Керек эди къайытыргъа
183
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Ары кетгенледен бири.
Жокъ алада алай тири.
ЖЕЛ
Азат жолларын сайлап,
Жюрегин эталмай сел,
Кеси кесин да къыйнап,
Айланады ауур жел.
Ол, тюзлени къойгъанлы,
Таулагъа урду ѐшюн.
Эртте кесин жойгъанны
Алыргъа сюйюп ѐчюн.
Желни кюню – тынчлыкъсыз.
Ол сюеди кюнлюмню.
Чегет болду ышыгъы,
Кюнлюм бет а кюлдюрдю.
Ол тау бетге ѐрлейди.
Туманлыды солууу.
Къая, аны кѐргенли,
Сюеледи къозулуп.
Салкъын аязны излеп,
Узакълагъа къарайды.
Киришлерин тап тизе,
Ол келсе деп, марайды.
Кюнлюм бети – аллында,
Къууанады тѐбенги.
Сюйюп гюлле жыяргъа,
Айланады ингирли.
Гюлле жыйып, берликди
Шауданда жюзген кюннге.
Ол а: «Сау бол!» – дерикди,
Ойнакълай, жырлай, кюле.
184
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ЖАРАЛЫ
Элекле аузунда эленнген
Насыбым да болуп жаралы,
Тышына чыгъаргъа тилеген
Тасхама туурадан къарадым.
Ажымлы да болуп, азаплы,
Ол кюеди сары кюнлюмде.
Сен билипми этдинг ол затны? –
Уллу кюн батханлай юлкюге.
Сюймеклик, насып да – ѐксюзле,
Аланы къыйынды элтирге.
Экибиз да, болгъандан кѐлсюз,
Жетишалмай къалдыкъ бир бирге.
Этерикме ѐмюрге ачыу,
Айтылыр сѐзюмю унутуп,
Кертиден, боллукъдан да къачып,
Айландым, жанымы улутуп.
Сылтаула санагъан араны
Узайтып, ортаны къысхарта,
Сау эталмай къойдум жарангы
Мен, турсам да атынгы айта.
Сен жангызса узакъ жолунгда.
Жангызлыкъ – ажымлы нѐгеринг!
Ол тутханды сени къолунгдан.
Ол биледи неле этерин.
Сен, туууп, дуниягъа келгенли,
Бир кюнде да бошламай сени,
Айланады дайым биргенге,
Къучакълай къанатлы желлени.
Ангылап, билип турсанг да сен,
Ажымлы чыкъгъанса жолунга.
Ёчюле, тюше эди жулдуз,
Тюз кесеуча, жерни къойнуна.
185
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ЖОМАКЪ
Бийик кѐкледен энип,
Къанат къагъып, шош келип,
Эшик къагъады жомакъ –
Бир сейирлик, бир омакъ.
Гара суула – ичгени,
Къая эрни – тюшгени,
Кюн таягъы – билеги,
Келип турады бери.
Тау солуууна кирип,
Аны тасхасын билип,
Жомакъ болуп келгени
Къууандыра тийрени.
Къая эрнинден энип,
Юйюме келип, кирип,
Айтылады танг ала,
Къарыу бере, жан сала.
Жарсыу салгъан ауана
Эрип кетип, къууана,
Къара жаулугъун ата,
Жаным жомакъгъа бата,
Къанат береди манга,
Къууан деп жангы тангнга…
Жерни къучагъы – жылы,
Анам ийлейди тылы.
Таш, агъач да тынгылай,
Жомакъ сѐзюн ангылай,
Къарайдыла кѐк жазгъа,
Ол – ариу жалан, таза.
Тансыкъ болуп, айланып,
Нѐгер, шуѐх да табып,
Болмаз затны болдуруп,
Толмаз умут толтуруп,
Жюреклени къууанчын,
Жерни жазын эм къачын
186
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Сюер кибик этеди,
Сора… кѐкге кетеди.
Анда жашай болур ол,
Кюн таягъы этип жол,
Тюшюп келликди андан,
Тюшген кибик Къаф таудан.
СЁЗЮНГ
Эсде къалдырама деп,
Къанат алдырама деп,
Къууанч бере жюрекге,
Къысама кѐкюрекге
Сѐзлеринги барысын,
Жюрек андан жарысын.
Сѐзню татыуу – энчи.
Болады ол келечи
Сенден мени жаныма
Ариу атхан тангымда,
Таныла кѐзлерингде.
Не кюч бар сѐзлерингде!
Ол, узакъгъа эштилип,
Душманымы кечдирип,
Бошалмагъан жырымлай,
Айтылмагъан сырымлай,
Жибермейди къачыма,
Тейри эшик ачыла.
БОЛЖАЛ
Атам анда, таулада, къалып,
Терк-терк жетип баралмай анга,
Жарсыууму нѐгерге алып,
Айланама шахар орамда.
Хар баргъаным – аны къууанчы.
Турама мен, сагъатха къарай.
Хапар айтыр, жюрегин ачып,
Къоншуну, тийрени да санай.
187
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Айтхан сѐзю – сабыр эм женгил,
Тырманы ушамай тырманнга,
Ол, бар кѐлкъалдыларын женгип,
Жумушакъ сѐлешеди манга.
Эсгертеди, сан этмейсе деп,
Анда-мында къалгъан жууукъну.
Ары-бери да жетмейсе деп,
Къаллыкъса деп, жюрек сууутуп…
Этер ишни болжалгъа салып,
Ары-бери бола арада,
Эки уллу ортада къалып,
Мен атамы кѐлюн алыргъа
Умут эте, жашайма алай.
Лѐкъум терек къызарып тѐшде,
Атам дырын жыя тургъанлай,
Къалырма деп, ашыгъып, кечге…
ОКЪУЙДУЛА САНГА
Тюзлюк унутулгъан дуния
Сени, мени да къоймаз аяп.
Чыгъады ай, бугъа, уяла,
Аны тилеклери да – зыраф.
Алай сунуп, жарсып, къарадым,
Ассы болуп, алам кенгине.
Аны сархы – кѐксюл-къаралдым,
Къаргъа къанатына женгдире.
Суралары керти къуранны
Окъуйдула санга, къадалып.
«Не терслиги бар эди аны?..»
Къач жетгенди, кюйюп, саргъалып.
СЕН ЭДИНГ
Кечилмеген азап отунда
Жана тургъан – мени жюрегим.
Сѐзюнг келмез мени къорургъа...
Тылпыуунгда келди кюерим.
188
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Насып деген къысха ѐмюрню
Узакъ созуп, этдим адыргы.
Болду да ол кюлюм-кѐмюрюм,
Сени алып, мени къалдырды.
Сала эди ариу нюрлени,
Алдай эди мени къууанчы –
Анда сени ариу кюлгенинг,
Къууанч эшигин кенгнге ачып.
Жетишмеди Аллах къураргъа.
Къайсы бири толсун тилекни?!
Экибизни тыйды да таргъа,
Жолсуз, къолсуз, насыпсыз этди.
Ауур тынгылауну ийгенлей,
Къарайдыла къаяла, таула.
Жюрек, жан да къара кийгенлей,
Туман болуп, аладан ауа.
Уллу сууда жюзген жонгурчха.
Ары-бери да бурду къадар.
Ёкюл болуп, сен эдинг учхан.
Энди уа… тынчайтмайды жарам.
ТЮЗЮ БЛА ТЕРСИ
Жашау бла болмагъан иши –
Не тюрлюдю къадарны дерси?
Къула тюзде будайы бишди.
Ол тюзюдю. Алай кѐп терси.
Чакъгъан бутакъда асмакъ этген
Ол кѐрмейми этеди аны?
Иги затны жакъларгъа кетген
Беремиди бош алай жанын?
Борбай къыркъа тургъан къадарны
Тюз болгъаны, терси да – туура.
Анга ийнаннганны алдарыкъ –
Къарай эди ол, чыгъа, бугъа.
Бетни кюйдюреди айыбы:
Адамланы этип бир бирге,
189
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Бѐлюп-бѐлюп, жалгъап, айырып,
Сакълап, къарап турур сейирге.
Бизни бла болмагъан иши –
Не дериксе аны эбине?
Къула тюзню сабаны бишди.
Сабийни уа сукъду кебиннге.
ЖЮК
Мен санга тюйюлме не эгеч,
Не къарындаш, неда сюйгенинг.
Сѐзюмю айта эсем а, кеч,
Жан, кюнлюм бетича, кюйгени
Тангыма къалгъанды да кирип,
Шош къарайма уллу аламгъа.
Ол а, къатапа жыйрыкъ кийип,
Кир къондурмай учады анга.
Гюл чагъады, ачыкъ къарамы
Кѐк эм жер арада къалтырай.
Ол къаллыкъды кюзде къаралып,
Тураллыкъ тюйюлдю ол былай.
Ким кимни алдай тургъанын танг
Жюрекге жыя-жыя турду.
Ол затны элтип турлукъду жан,
Бир кюнде да болмайын къуру.
Жыр, жомакъ тюйюл эди жюгю, –
Хар нени да чегеди адам.
Кеч, эртте болса да, ол, кюйюп
Кетерикди, жулдузлай, баям.
Гюл да, кюн да кюлген дуния,
Къагъанакъ къарамыча, татлы,
Азапха, сууапха да уя,
Бир суугъа, бир а отха атды.
Акъ, къара да жокълай кезиуюн,
Къадарны эталмайын къолгъа,
Эштиледи жашау эжиуу…
Жыр да, кюй да къалдыла жолда.
190
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ТЮШ
Тюшден элгеннген эдим.
(Тюнюмден – артда.)
«Игиге болсун!» – дедим,
Башхагъа тарта.
Сюерге айта эди.
Сюймеди жашау.
Ол таргъа тыя эди,
Мен айтырча дау.
Тюшюмден къоркъгъан эдим.
Эрттеним – татран.
Ол санга келе эди…
Тапмадым дарман.
КЕЛ
«Хар ким да кеси жолун
Кеси сайларгъа керек», –
Дедик да, умут жоюп,
Желде ойнатдыкъ этек.
Чыгъар эсе уа бир онг, –
Жомакъ ушады тангнга.
Насып жулдуз, кел да, къон,
Чыракъ бол жолда манга.
Ёмюр ахыргъа дери
Санга къол аяз ачыкъ.
«Кетме, – дейме мен, – кери!»
Жанар эсенг да азчыкъ.
191
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ТЮБЕШИУ – АЙЫРЫЛЫУ
(сонет поэма)
Жибрил мѐлек Файгъамбаргъа (Аллахны саламы
анга болсун) былай айтханды: «Мухаммат,
кимни да сюй – аны бла айырылмай къаллыкъ тюйюлсе».
«Ёлюм аллында чакъ». Хамид ибн Абдуррахман.
Эки жолда эки адам …
1.
Къызыл, сары бетин ача,
Кюнлюм жата эди къачда,
Сабыр ата эди эрттен,
Бир зат да жокъ къоркъуу этген…
Къачны мудах эрттенинде
Юйден чыгъып кетгенингде,
Жюрек тепген эди алай –
Сен энди къайтмай къаллыкълай!
Ойнай, ариу айта, кетдинг.
Жашил чыкъны бара эдинг.
Эсде къалгъанды баргъанынг.
(Бирде, кѐлюм къалып, санга
Этсем да мен ауур даула,
Сен эштме, жаным, аланы.)
2.
Билипми, билмейми этдинг? –
Сен къайтмазгъа чыгъып кетдинг!
Тынчаймай, энди танглада
Къарап турама аллынга.
Къарап турама аллынга,
Сени кирип келлик суна…
Чабып чыгъар да жашчыгъым,
Сыларса кюнча башчыгъын.
Кѐкге атарса, кѐтюрюп.
Ол, къууанып, ойнап, кюлюп,
Батар сени къучагъынга…
192
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Санга атап, кюйле такъсам,
Къайтып келип тургъан ахшам
Киреди шош ушагъыма.
3.
Ийнар айтхан кюнюм кетип,
Кюйле тагъар кюнюм жетип,
Жюрек бѐлгенме экиге –
Къалгъанлагъа, кетгенлеге.
Ол сен баргъан чакъда тохтап,
Сени излеп, соруп, жокълап,
Къарайды ай бийикледен,
Жомакъ айта келликлеге.
Ол жомакъда сени атынг
(Андан сыйлы болмаз затым!)
Айтылгъанлай турлукъду кѐп.
Аны айтса, ѐню – татлы,
Кюнюм, кюле, кюе, батды.
Къара кийгенди бюгюн кѐк.
4.
Сен къыйналгъан чакъда жаным
Кюйюп кете эди, жанып.
«Бир зат болгъанды, - деп, - санга!»
Жалан да ол эсде къала,
Чабып чыкъгъанма эшикге.
Хапар а, келмей, кечиге,
Орам санап, жюрюп турду,
Дуния кѐзюн манга бурду.
Ётсюз тюйюл эдинг да сен,
Сюе эдим амал этсенг…
Андан онг жокъ къайытыргъа.
Ай сагъая эди, тохтап,
Бир кѐп адам, мени жокълап,
Бир кѐп ариу сѐз айтдыла…
5.
Тилсиз болгъанды эрттеним –
Алай ачыды кетгенинг!
193
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Салкъын аяз, ташлап жолун,
Манга узатмайды къолун.
Кюйюп барады жюрегим.
Мен не сейир жолла келдим! –
Насып таугъа чыгъып бирде,
Бирде къара кѐрге кире…
Сени излеп, сени табып,
Батады кюн, жиляп, жанып.
Аны къарайма ызындан.
Таула башы бугъейлени,
Элни, сууну, эллилени
Бояп барады къызылгъа.
6.
Туман жатады жоллагъа,
Тызыл таргъа, Жеркли къолгъа.
Юрдю сууу, мудах агъа,
Турады жыр, назму тагъа.
Сууукъ суугъа ийип этек,
Башын чайкъайды тал терек.
Ол кѐп къарайды шауданнга,
Сырын айта сары тангнга.
Санга ушайды ол бирде,
Тюшлериме мудах кире.
Ол кѐз кѐтюрмейди къачха.
Анга ариу айтхан кетди.
Бизни къатлап мудах этди.
Ол – мен тюшюнмеген тасха.
7.
Сени излей, салырма жол,
Жолум ныхыт болса да, къол.
Барып турурма аллынга,
Тансыкъ бола къарамынга.
Гюлле сары этген жолум
Ызлыкъ болгъанды аламда.
Жыя барама аланы –
Жууукъ этерча араны.
194
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Сылай сары жерни бетин,
Бузуп къойгъанды адетин
Сени излеп келген аяз.
Элле, жерле санап, атлап,
Зикир этип, аны къатлап,
Къыла турады ол намаз.
8.
Заман - къара атлы болуп,
Бети жарымайды, солуп.
Иги, аман да къатышып,
Барып турады, ашыгъып.
Тынчлыкъ табалмай арада,
Менича, ол да, тарала,
Алып ауур жюгюн къолгъа,
Атлайды чарс къатыш жолда.
Анга айтадыла даула,
Андан сурайдыла саугъа –
Алай барады ѐмюрге.
Сени къайсы жолдагъынгы,
Сени къайда болгъанынгы
Ол онг берирми кѐрюрге?
9.
Бийче тепсей тургъан ташда
Жашайды дейдиле тасха:
Къайда алтын къоллу бийче –
Саны узун, бели инчге?
Андан сорур эдим сени,
Жолгъа къаратмай кечени.
Мудах таурух айтады жел:
«Аны излей эсенг а, кел,
Чегем тарда жатады ол.
Басханды ханс, букъгъанды жол…»
Сордум жулдуз кериуаннга.
Сарайгъанла, атлап алгъа,
Жыр такъдыла, атап санга.
Ыспас этеме алагъа.
195
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
10.
Мени жарыкъ жазларымда,
Кѐргенсе сен жазгъанымда,
Заман, Марал Къолларында
Солуй, келген жолларындан
Бизге таурух айтды, жомакъ,
Кечелени эте омакъ.
Сени, мени да алдатып,
Къачды, атыбызны айтып.
Минип Къочхар Ташха, андан
Къарап, излеп ариу майдан,
Айтып турады ол жырла.
Кюнде кетмез сагъышымы,
Санга этген алгъышымы
Къатлай, эжиу эте, къырла.
11.
Эртте жомакъ болгъан жайда,
Кесим жокълап, кесим сайлап,
Ол сен келлик кюннге атап,
Тургъанма отоула жасап.
Онгуп къалып, баппаханла,
Жибек болуп, жайылгъанда,
Жолунг элте эди сени
Къанатында дум кечени.
«Алда – насып!» «Алда – къартлыкъ. Аны, ажым этип, айтдынг. Къадар ашыкъмайды бизлей…»
Жолубузда тизе ѐрле,
Заман къадар бла бирге
Барып турду, сылтау излей.
12.
Эки жолда эки адам –
Тюбемезге болдукъ, баям.
Алай сюймеклигинг мени
Тапды этегинде жерни.
196
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Туура этип келлигинги,
Къатлап насып берлигинги,
Турдум, къууанч этип, ачыкъ,
Жюрегими санга ачып.
Келип тургъан эдим, сени
Излей, къанатында желни.
Насып, къууанч деген – алда…
Барама энди буз жолда,
Эсгериуню алып къолгъа,
Алданмай болмайын анга.
13.
Тенгнге алгъанма кечени.
Ахшам а, келмей кечери,
Сѐзге, кѐзге да ийнанып,
Турду, менича, къыйналып.
Аны женгин жыртхан нарат,
Болуп къара чарсда чыракъ,
Жарыкъ этерми араны?
Тешип кетерми къарамы?
Сени кѐрген кюнюм – насып,
Анга къууанч этип, жарсып,
Къайтып турама мен ары…
Жарсыулары манга кѐче,
Мудах къарайды шош кече.
Заман жапсармайды аны.
14.
Къыйын болду айырылыу.
Сени манга къайгъырыуунг
Жашап турлукъду ѐмюрде.
Къачда кюнлюм кюйгенинде,
Жерге чапракъ тюшгенинде,
Келирсе сен тюшлериме.
Анда кѐрюрме бетинги.
Сени кѐрген – алай иги!
197
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Тюшюм мениди да саулай –
Къадар манга берген саугъам,
Кечелени ариу этер.
Анда къарарма кѐзюнге,
Сейир эте тѐзюмюме…
Тангым сени бла жетер.
15.
Сюймеклигим, сени излей,
Жиляйды шош сары кюзде,
Жазда айта эди ийнар,
Айны, кюнню кезиу сынай…
Сени атынг – мени антым,
Анга келеме мен къайтып.
Толмаз умут ашайды жан,
Ачы болду айырылгъан.
Биз жюрюген жолда бара,
Къарап турама мен артха. –
Анда къалгъанды насыбым.
Къара жерни чапракъ жаба
Атлайма мен сени таба…
Жетип баралмай, жарсыдым.
Къайгъы этесе сен манга…
1.
Эшик къагъа, келеди къач.
Чайыр ийис этген агъач
Мудах артады чапыракъ,
Желле къагъадыла байракъ.
Алтын байракъ, болуп алгъа,
Чыпынлагъа тагъа сыргъа,
Чорбатланы атлап кетди,
Жерни сары-къолан этди.
Къачны жыры – мудах, жарыкъ.
Аны нѐгер этип бардыкъ, Ариуду, сакъды къарамы.
198
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Айтады ол эски жырла.
(Ала ушайдыла сыргъа!)
Эсим байлайды жарамы.
2.
Сени манга айтхан сѐзюнг
(Аны къыймаз жаннга кѐзюм!)
Алгъыш этеди жаууннга,
Къулакъ да салмай дауума.
Тейри къылыч болуп, Гъаршдан
Къарап турлукъду ол къышда.
Къачда боллукъду къанатлы –
Андий жамчы кийген атлы.
Къанатлары уча желде,
Ол ашыгъыр элден элге…
Сакълап турама мен сени.
Келип къаллыкъса деп, жаным,
Сени тылпыуунгу танып,
Турду уятмай кечени.
3.
Жашап турур сѐзлерингде,
Жашап турур кѐргенимде
Сени манга айтхан антынг.
Къалай ариу эди атынг!
Ийнанмай кѐз кѐргенине, –
Къадар бизни бѐлгенине,
Эрттен-ингир сѐзюм – ачыкъ,
Санга келеме мен къачып.
Тилек этсем, анда – алгъыш.
Аны биргесине сагъыш
Барады шош, жиляй, кюле.
Бети бир кѐпдю жашауну.
Келип турсам тюзню, тауну,
Келдим, сени къатлап сюе!
4.
Тюзюн айтсам, этди саугъа,
Тюбешдирип мени санга,
199
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Жашау, кѐрюр ючюн насып,
Мени къадарыма жарсып.
Билип турса да ол алдан,
Келип турду мени алдап:
Къалай татлы эди сѐзюнг!
Аны да сен манга къойдунг!
Эсде къалгъанды ауазынг, Аны эштеме, аязып.
Сенден манга саламды ол.
Назму айтаса эрттенде…
Насып, сен, мен да кетгенде,
Келип турлукъду энтта жол.
5.
Сѐзюнг, кѐзюнг да къоругъан
Мен – насыплы кюнде туугъан!
Санга жолум жарыкъ болуп
Турур дедим, кюнден толуп.
Насыплары къачханланы,
Чарсха эшик ачханланы,
Кѐрюп, ачый тургъанма мен:
Къыйынды ол жюкню элтген.
Къара кече къучагъында
Жарсый тураса сен манга:
Узакъ болгъанды арабыз.
Манга къайгъырыуунг сени
Айырмайын турур бизни.
Иги болурму жарабыз?
6.
Жарыкъ къарайса суратдан,
Манга насып кюн сынатхан,
Чексиз азап да кѐргюзтген,
Тюшден угъай, кюнден кетген.
Къарайма, мен сюйген бетде
Жашай эди къууанч эртте.
Мен ийнанама ол затха! Ызы къалгъанды суратда.
200
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Уя ишлей эдик бирге.
Кесибизге, сабийлеге.
Алай ариу эди эрттен!
Сени къолунг тийген жерде
Хар не да сюеле ѐрге…
О сен – къайтмаз жолгъа кетген!
7.
Сабий къоркъуп атлагъаны,
Сени анга къапланнганынг
Кеталмай, кетмей эсимден,
Саугъа этеме кесиме.
Сѐзюнг – ариу, къолунг – ачыкъ…
Жюрек ауруу тапсам, жарсып,
Сейир этермисе анга?! –
Сенсиз жашау – азап манга.
Кѐзлерингде тохтап эрттен,
Санга къыйын къачха жетген.
Жашлай турлукъса ѐмюрге.
Сен жаш боллукъса кѐпледен,
Жылла ашыкъмай ѐтгенде…
Сени сюеме кѐрюрге.
8.
Шо бир кере сени кѐрюп,
Къаллыкъ болсам да мен ѐлюп,
Сюйюп атлар эдим санга.
(«Насып!» деп атайым анга!)
Эсгериуле татлылыгъы!
Тангны ариу атханлыгъы
Сизни ючюн болгъан болур –
Кюнден толуду ол, толу!
Сени жылы къолунг гюлле
Узатханын кѐрюп, кюле,
Къарап турама кѐзюнге.
201
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Сен айтыучу жырны эсде
Тутуп турлукъма ѐмюрге.
Тансыкъ этгенсе сѐзюнге.
9.
Жырынг, сѐзюнг да – бир татлы,
Тангым кюле-кюле атды,
Ариу, жарыкъ да болгъанлай,
Къууанч, насып да толгъанлай.
Биз экибиз да бир бирге
Ушап къалгъанбыз, сейирге.
Кюлюп тургъанса сен анга,
Мени бла чыкъгъанда жолгъа.
Ушап къалгъанбыз бир бирге.
Сени, мени да билгенле
Эслеп турадыла аны.
Сен, мен да, чакъгъанда бусакъ,
Кергенбиз насыпха къучакъ,
Тохтап… этегинде жарны.
10.
Манга тюрлю-тюрлю атла
Атап, санап, къатлап антла,
Алай эте, ойнай турдунг…
Мен ол зат ѐмюрлюк сундум.
«Тюшерме кѐп кюн эсинге!» Деп, ышарсанг манга бирде,
«Да, къайры кетериксе?!» - деп,
Кюлдюм, тохтамадым, эслеп.
Билип, айта эдинг алай,
Мындан узакъ кюннге къарай.
Алай… узаймайды ол танг.
Былай къысха жетеригин,
Былай бушуу этеригин
Билип, ачымай эди жан.
11.
Жарсыууму кече элеп,
«Бир тин чакълы болса эсеп», –
202
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Деп, акъыллы къартха келдим,
Анга былай-былай дедим.
Айтды, узакъ къарап, мудах:
«Мени да ол соруу къыйнап,
Келеди бюгюннге дери.
Аны эталмадым кери.
Ах, сюймеклик, сени, – деди, –
Ангыламаз тели эдим,
Жашагъанда жашдан къартха!
Сюймеклигим, этеклери
Ойнай, кюле, жел этдире,
Озуп кетди. Къайтмаз артха…»
12.
Эки адам, эки къадар –
Тѐгерекден кѐпле къарай,
Жолла бирге жыйылгъанда,
Насыплары тыйылгъанла.
Жаннга да болмай гурушха,
Барып турадыла Гъаршха
Сени-менича сюйгенле,
Къадар, онг бермей, тюйгенде.
Озуп кетмез ючюн келген,
Ачханма эшикни кенгнге,
Къабакъ тартхан желни женгнге.
Къайтып, айтырса деп хапар,
Турама, босагъа сакълап.
Аны алгъанма да тенгнге.
13.
Сен не къысха ѐмюр турдунг! –
Кюнюм угъай, тюшюм сундум.
«Сен ызымда къалсанг – иги», –
Эштип алай дегенинги,
Ушатмай, сюймей эштирге,
Жарсыу этгенме ингирге,
Жулдуз да, ай да къаратып,
Ауанамы чарсха атып.
203
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Кюеди кюн чегетледе,
Мен жашилкѐз этекледе
Айланнганда къачхы кече.
«Ариу хапар, иги хапар
Алып келсе эди къадар!» –
Дедим, сагъышымы эхчей.
14.
Хапар айтама башхагъа,
Атынг, сыйынмай тасхама,
Алай къатлап турдум аны…
Санга къурман болсун жаным!
Тартып, тыялмадым сени,
Нѐгер этсем да кѐплени.
Къарап къалгъанма ызынгдан –
Жолунг кюеди къызылдан.
Сени къолунг кибик, жылы
Кюнню сѐзю, халы, тили –
Ариу айтады таулагъа.
Къызыл этгенди таланы
Аны ашыкъмай батханы,
Чумдан къызыл чапракъ агъа…
15.
Къыйын болду айырылыу.
Сени манга къайгъырыуунг
Кирип келеди тюшюме,
Бир къууана, бир кючсюне.
Келеди ол къачып манга,
Сенден ариу хапар айта,
Ауазынгы эштдирирге,
«Сюеме энтта да!» – дерге.
Сени тюшде кѐргеними,
Сенсиз къалай тѐзгеними
Билип тураса сен анда.
Сюймекликни жолда, баям,
Къоюп кете болмаз адам. –
Къайгъы этесе сен манга.
204
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Тансыкъ болгъанма атынга…
1.
Артиш бегипди къаяда.
Черек ашайды жагъала.
Ойнап, жагъын этип, жырлап,
Дауун айтады ол къыргъа.
Айры жолда жолоучула –
Санга, манга оноучула,
Юйсюз-кюйсюз айланнганла,
Не насыплыдыла ала!
Жыйдым сюйген адамыма
Гюлле - Гюлчю къабагъында.
Алай ариудула ала!
Чыкъда жибийди этегим.
Къадар а, билмей этерин,
Салады энтта да жара.
2.
Кѐкде Илкер алай узакъ –
Анга къарап, чагъар бусакъ.
Къыртыш, чапракъ сылай женги,
Жолла сюреди тѐбенги.
Тюзлюк болмаз дунияда.
Анга табылмайды уя.
«Излеп кюрешме, – деп, – аны!»
Кюледи чарс кѐзю тангны.
Сени излей, тилек этип,
Къалды умут таугъа кетип.
Ансыз жылытмайды бир зат.
Эрттен бѐлгенди жукъусун.
Жерде жангы насып туусун!
Жанынг болур эсе азат.
3.
Тауда гара суула къайнап,
Кѐзлерими туман байлап,
Барама мен, жолум – чарсда,
Аны мурса хансла баса…
205
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Насыбыма тиймезча окъ,
(Андан ариу, иги да жокъ!)
Къоруй да билмедим аны.
Алай ачыкъ эди жаным!
Тейри жарты жоллу этди, Мени сенсиз къоюп кетди.
Сейир этеме мен анга.
Гюлле ѐсген тала – ариу.
Турлукъма мен ары барып.
Анда тюбер ючюн санга.
4.
Сени кѐрюр насыбымы
Этгенме тас деп, жарсыдым.
Жюрек тепгенди жеринден, Сени сюеди кѐрюрге.
Сакълап турама эрттенде,
Сакълап турама ингирде,
Сени атламынгы танып…
Тѐзюп болалмайды жаным.
Тансыкълыкъны ауурлугъу
Женгип дуния дауурлугъун,
Алгъыш этеме мен анга.
Санга бери чыгъар деп жол –
Ётюрюкге ушайды ол.
Сѐз жокъ мени жапсарыргъа.
5.
Жеркле тагъадыла сыргъа.
Тынгыларгъа сюйюп жыргъа,
Жууукъ бардым къатларына –
Тансыкъ болгъанма атынга.
Ала айтадыла ийнар,
Аны къатлай, анга ийнан.
Дарий-мууар кийип, кѐгюм…
Алгъышымы эрип кѐбю.
206
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Кюнюм, минип сары атха,
Насып ючюн къазауатха
Кирди, чачама деп туман.
Белги бергенме аязгъа –
Хапар айтсын деп ол жазгъа…
О, сен - къыйын кюнде туугъан!
6.
Жазны къучагъында сѐзюм
Жарыр, тапмаз кибик сѐгюм.
Макъам – къанат берген бир зат,
Аны алып, учар азат.
Санга тюберме жолумда.
Къолум тиер да къолунга.
Санап чыгъарма тасхамы,
Шуѐх эталмай башханы.
Мен – насыплы кюнде туугъан –
Сени танып, билип тургъан!
Сюйюп айтама атынгы.
Узакъ болса да арабыз,
Бирден экиди жарабыз.
Иги эталмайбыз аны.
7.
Кесинг, сѐзюнг да биргеме
Къалып, келип ѐмюрледе,
Жырда, кюйде айтылгъанда,
Сени бери къайтарыргъа
Сюйюп, къарайма эрттеннге,
Ийнанмай сен кетгенинге.
Тиеди тюненеча кюн,
Алай эштип турама кюй.
Сабий кюледи тюшюнде,
Анга къарайма, кючсюне.
Тансыкъ болгъанды ол санга!
Бара-баргъанында ѐсюп,
Сюймеклигинг анга кѐчюп,
Билек боллукъду ол манга.
207
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
8.
Жюрегими эталмай сел,
Сакълап турама: сен келсенг,
Башха тюрлю болур жашау.
(Къутхар мени, Уллу Алдау!)
Жазар эдим, дедим, дууа,
Озгъан насыбымы къууа.
Къайтып келирмисе артха
Жылгъа, кюннге, бир сагъатха?
Тасха сѐзюм санга ачыкъ
Болур ючюн, жюрек ачып,
Санап чыгъарма мен аны.
Санга айталмай къойгъаным
Мени тохтамай сойгъанын
Кѐрюп, чыдамайды жаным.
9.
Сени излей да, чакъыра,
Чыгъып барама мен къыргъа.
Андан, сууукъ болса да кюн,
Узакълагъа жетеди кюй.
Эштип, болурмуса женгил?
Тѐбенгини озуп, женгип,
Кирип келирмисе юйге,
Менича, кѐрюрге сюе?..
Салкъын аяз, къонуп ташха,
Кетип турады сагъышха.
Аны да - къайгъылы жолу.
Сѐзюм жеталмайды сени,
Барып турса да кечени.
Ол тилекден топпа-толу.
10.
Дунияла ѐлчеминде,
Бирден бирге кѐчгенингде,
Къойгъан болмазса кесинлей
Сезиминги – иесизлей.
208
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Аны алайлыгъын эслеп,
Жарсып айланмай, кечди деп,
Ариу айтама хар кюнде,
Сен ол затны эштсенг сюе.
Сени эсден кетерирге
Мени сенсиз этерикле
Эрттеледен кюрешдиле.
Алай сезим – узакъ жоллу.
Аны сезген - топпа-толу.
Андан ариу таж эшдиле.
11.
Артха къарайма къууанып,
Жыргъа, сыргъа да сукъланып.
Мен айтмай, билмей тургъанны
Санайды кѐп кюню аны.
Анда жиляйды къууанчым,
Озгъан затха жарсый, ачый, Жерден кетгенсе сен кѐкге…
Анда къалырмыса кѐпге?!
Булут жапханды чегетни.
Излеп, сурап, тапмам сени.
Алай жарлыды дуниям!
Жазгъа алгъын кибик чыгъа,
Турурму чум терек чагъа? –
Аны ургъанды элия.
12.
Тангым сенсиз келгенине,
Ачыу мени женгнгенине,
Жиляп, жарсып да къарадым,
Жууукъ эталмай араны.
Жаным, къалса да кесинлей,
Сени тутады эсинде.
Эсгериуле черегине
Къарайма мен, сейирсине.
209
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Суудан таза эди жанынг.
Билип жашай эдим аны.
Насып эди сени барынг.
Жууукъ болсам да къышыма,
Къарап турлукъма ызыма:
Анда бир кѐп эди жарыкъ.
13.
Тансыкълыкъдан ѐле турсам,
Не эсими артха бурсам,
Барама, алдана, сюе,
Назму эте, жарсый, кюе.
Сѐзюнг къалгъанды да эсде,
Тангым мудах ата келсе,
Эсгериуле къучагъында
Батама мен ушагъыма.
Сюйюп киреме мен чарсха:
Анда жашайды да тасха –
Къайтып биргебиз экибиз.
Къачда чапракъ тюшгенинде
Жашарма мен тюшлеримде…
Нечик жарлы болгъанбыз биз!
14.
Къыйын болду айырылыу,
Сени манга къайгъырыуунг
Мени сакълап айланнганда,
Къысхартмады тилек жолла.
Босагъама жатып туман,
Манга эштдирмейин, тырман
Этеди, жол таба къарап,
Аны жингиригин къармап.
Боран согъады сыбызгъы,
Къары жабар ызыбызны. –
Къарап турама мен артха.
Сюймеклигим – уллу тасха.
Болалмай, болмайын башха,
Жашап турур жашдан къартха.
210
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
15.
Ачы эди жангызлыкъ –
Адам юйренмез кибик.
Жангыз анга базынып
Турмаз, жашамаз кибик.
Алынмагъан хорламла
Жашайдыла ѐмюрге.
Жангыз адам алагъа
Базынмайды келирге.
ИЙМЕЗМЕ СЕНИ
Элия жашнагъанлай,
Хапарынг келип,
Сюеле эдим алай
Мен, сейир этип.
Ийнаналмай ол сѐзге,
Узакъгъа къарай,
Изледим сени, тѐзюп,
Ачытып жарам.
181
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Хорлагъанды ѐтюрюк.
Сынауу – палах.
Ой, къоярмы ѐлтюрюп
Насыпны Аллах?
Ол къоярмы жумултуп
Кѐз гинжилени?
Мен, къолларынгдан тутуп,
Иялмам сени.
Элия жашнагъанлай,
Бир такъыйкъагъа,
Хапарынг келди… алай
Ийнанмам анга.
Ашыра чыкъмам сени
Ол сенсиз юйден…
Жилятама кечени,
Такъдыра кюйле.
АЗАТ ЖЕЛ
Артха къарарча, заманы
Бола болмаз азат желни.
Аны алдады дарманы,
Жерни, кѐкню этди тели.
Ушакъ этер кибик, тыйып,
Марда да, чек да – къарангы.
Сѐзню бийик болуп сыйы,
Башха этеди араны.
Отха атар кибик тюйюл:
Къанат да, сѐз да керекли.
Желни терен эди кюйю,
Бюге турады терекни.
Умут, мурат да ѐкюлю
Желни элтип баргъан жолну.
Анга жарыкъ ай тѐгюлдю,
Нени да акъ этип къойду.
Жетип, къабакъланы къагъа,
Барады жел орамлада.
182
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Аны жыры: «Алгъа! Алгъа!
Алгъа! Жангы хорламлагъа!»
СЕЙИР
Ауар ташха таяннган
Ауарыкъ болур.
Толмаз затха ийнаннган,
Жомагъынг – толу.
Жашау деген – акъ атлы.
Иеси – адам.
Учуп баргъан къанатлы
Сукъланды, баям.
Бизни жокълагъан Тейри
Атдырады танг,
Саулай бери келгеннге
Кийиреди жан.
Къадар деген алдауну
Насыбы – татлы.
Ол байлагъан байлауну
Сен тешип атдынг.
ЭКИ ЖАНЫ
Сѐзюм жетмез – къолум къысха,
Жолум элтип турду чарсха.
Эки жаны – эки жаннет,
Соргъан, сынагъан а – адет.
Кюе кетип, чарсха кирген,
Чепкен угъай, кебин кийген,
Бир кѐп затын мында къойду.
Аны палах жолда жойду…
Умутлары жарты къалгъан
Не кѐп болду. Жашау – жалгъан.
Тюрленмеди эски дуния –
Неге да тынгылы уя.
Терсни, тюзню айырыргъа,
Керек эди къайытыргъа
183
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Ары кетгенледен бири.
Жокъ алада алай тири.
ЖЕЛ
Азат жолларын сайлап,
Жюрегин эталмай сел,
Кеси кесин да къыйнап,
Айланады ауур жел.
Ол, тюзлени къойгъанлы,
Таулагъа урду ѐшюн.
Эртте кесин жойгъанны
Алыргъа сюйюп ѐчюн.
Желни кюню – тынчлыкъсыз.
Ол сюеди кюнлюмню.
Чегет болду ышыгъы,
Кюнлюм бет а кюлдюрдю.
Ол тау бетге ѐрлейди.
Туманлыды солууу.
Къая, аны кѐргенли,
Сюеледи къозулуп.
Салкъын аязны излеп,
Узакълагъа къарайды.
Киришлерин тап тизе,
Ол келсе деп, марайды.
Кюнлюм бети – аллында,
Къууанады тѐбенги.
Сюйюп гюлле жыяргъа,
Айланады ингирли.
Гюлле жыйып, берликди
Шауданда жюзген кюннге.
Ол а: «Сау бол!» – дерикди,
Ойнакълай, жырлай, кюле.
184
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ЖАРАЛЫ
Элекле аузунда эленнген
Насыбым да болуп жаралы,
Тышына чыгъаргъа тилеген
Тасхама туурадан къарадым.
Ажымлы да болуп, азаплы,
Ол кюеди сары кюнлюмде.
Сен билипми этдинг ол затны? –
Уллу кюн батханлай юлкюге.
Сюймеклик, насып да – ѐксюзле,
Аланы къыйынды элтирге.
Экибиз да, болгъандан кѐлсюз,
Жетишалмай къалдыкъ бир бирге.
Этерикме ѐмюрге ачыу,
Айтылыр сѐзюмю унутуп,
Кертиден, боллукъдан да къачып,
Айландым, жанымы улутуп.
Сылтаула санагъан араны
Узайтып, ортаны къысхарта,
Сау эталмай къойдум жарангы
Мен, турсам да атынгы айта.
Сен жангызса узакъ жолунгда.
Жангызлыкъ – ажымлы нѐгеринг!
Ол тутханды сени къолунгдан.
Ол биледи неле этерин.
Сен, туууп, дуниягъа келгенли,
Бир кюнде да бошламай сени,
Айланады дайым биргенге,
Къучакълай къанатлы желлени.
Ангылап, билип турсанг да сен,
Ажымлы чыкъгъанса жолунга.
Ёчюле, тюше эди жулдуз,
Тюз кесеуча, жерни къойнуна.
185
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ЖОМАКЪ
Бийик кѐкледен энип,
Къанат къагъып, шош келип,
Эшик къагъады жомакъ –
Бир сейирлик, бир омакъ.
Гара суула – ичгени,
Къая эрни – тюшгени,
Кюн таягъы – билеги,
Келип турады бери.
Тау солуууна кирип,
Аны тасхасын билип,
Жомакъ болуп келгени
Къууандыра тийрени.
Къая эрнинден энип,
Юйюме келип, кирип,
Айтылады танг ала,
Къарыу бере, жан сала.
Жарсыу салгъан ауана
Эрип кетип, къууана,
Къара жаулугъун ата,
Жаным жомакъгъа бата,
Къанат береди манга,
Къууан деп жангы тангнга…
Жерни къучагъы – жылы,
Анам ийлейди тылы.
Таш, агъач да тынгылай,
Жомакъ сѐзюн ангылай,
Къарайдыла кѐк жазгъа,
Ол – ариу жалан, таза.
Тансыкъ болуп, айланып,
Нѐгер, шуѐх да табып,
Болмаз затны болдуруп,
Толмаз умут толтуруп,
Жюреклени къууанчын,
Жерни жазын эм къачын
186
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Сюер кибик этеди,
Сора… кѐкге кетеди.
Анда жашай болур ол,
Кюн таягъы этип жол,
Тюшюп келликди андан,
Тюшген кибик Къаф таудан.
СЁЗЮНГ
Эсде къалдырама деп,
Къанат алдырама деп,
Къууанч бере жюрекге,
Къысама кѐкюрекге
Сѐзлеринги барысын,
Жюрек андан жарысын.
Сѐзню татыуу – энчи.
Болады ол келечи
Сенден мени жаныма
Ариу атхан тангымда,
Таныла кѐзлерингде.
Не кюч бар сѐзлерингде!
Ол, узакъгъа эштилип,
Душманымы кечдирип,
Бошалмагъан жырымлай,
Айтылмагъан сырымлай,
Жибермейди къачыма,
Тейри эшик ачыла.
БОЛЖАЛ
Атам анда, таулада, къалып,
Терк-терк жетип баралмай анга,
Жарсыууму нѐгерге алып,
Айланама шахар орамда.
Хар баргъаным – аны къууанчы.
Турама мен, сагъатха къарай.
Хапар айтыр, жюрегин ачып,
Къоншуну, тийрени да санай.
187
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Айтхан сѐзю – сабыр эм женгил,
Тырманы ушамай тырманнга,
Ол, бар кѐлкъалдыларын женгип,
Жумушакъ сѐлешеди манга.
Эсгертеди, сан этмейсе деп,
Анда-мында къалгъан жууукъну.
Ары-бери да жетмейсе деп,
Къаллыкъса деп, жюрек сууутуп…
Этер ишни болжалгъа салып,
Ары-бери бола арада,
Эки уллу ортада къалып,
Мен атамы кѐлюн алыргъа
Умут эте, жашайма алай.
Лѐкъум терек къызарып тѐшде,
Атам дырын жыя тургъанлай,
Къалырма деп, ашыгъып, кечге…
ОКЪУЙДУЛА САНГА
Тюзлюк унутулгъан дуния
Сени, мени да къоймаз аяп.
Чыгъады ай, бугъа, уяла,
Аны тилеклери да – зыраф.
Алай сунуп, жарсып, къарадым,
Ассы болуп, алам кенгине.
Аны сархы – кѐксюл-къаралдым,
Къаргъа къанатына женгдире.
Суралары керти къуранны
Окъуйдула санга, къадалып.
«Не терслиги бар эди аны?..»
Къач жетгенди, кюйюп, саргъалып.
СЕН ЭДИНГ
Кечилмеген азап отунда
Жана тургъан – мени жюрегим.
Сѐзюнг келмез мени къорургъа...
Тылпыуунгда келди кюерим.
188
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Насып деген къысха ѐмюрню
Узакъ созуп, этдим адыргы.
Болду да ол кюлюм-кѐмюрюм,
Сени алып, мени къалдырды.
Сала эди ариу нюрлени,
Алдай эди мени къууанчы –
Анда сени ариу кюлгенинг,
Къууанч эшигин кенгнге ачып.
Жетишмеди Аллах къураргъа.
Къайсы бири толсун тилекни?!
Экибизни тыйды да таргъа,
Жолсуз, къолсуз, насыпсыз этди.
Ауур тынгылауну ийгенлей,
Къарайдыла къаяла, таула.
Жюрек, жан да къара кийгенлей,
Туман болуп, аладан ауа.
Уллу сууда жюзген жонгурчха.
Ары-бери да бурду къадар.
Ёкюл болуп, сен эдинг учхан.
Энди уа… тынчайтмайды жарам.
ТЮЗЮ БЛА ТЕРСИ
Жашау бла болмагъан иши –
Не тюрлюдю къадарны дерси?
Къула тюзде будайы бишди.
Ол тюзюдю. Алай кѐп терси.
Чакъгъан бутакъда асмакъ этген
Ол кѐрмейми этеди аны?
Иги затны жакъларгъа кетген
Беремиди бош алай жанын?
Борбай къыркъа тургъан къадарны
Тюз болгъаны, терси да – туура.
Анга ийнаннганны алдарыкъ –
Къарай эди ол, чыгъа, бугъа.
Бетни кюйдюреди айыбы:
Адамланы этип бир бирге,
189
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Бѐлюп-бѐлюп, жалгъап, айырып,
Сакълап, къарап турур сейирге.
Бизни бла болмагъан иши –
Не дериксе аны эбине?
Къула тюзню сабаны бишди.
Сабийни уа сукъду кебиннге.
ЖЮК
Мен санга тюйюлме не эгеч,
Не къарындаш, неда сюйгенинг.
Сѐзюмю айта эсем а, кеч,
Жан, кюнлюм бетича, кюйгени
Тангыма къалгъанды да кирип,
Шош къарайма уллу аламгъа.
Ол а, къатапа жыйрыкъ кийип,
Кир къондурмай учады анга.
Гюл чагъады, ачыкъ къарамы
Кѐк эм жер арада къалтырай.
Ол къаллыкъды кюзде къаралып,
Тураллыкъ тюйюлдю ол былай.
Ким кимни алдай тургъанын танг
Жюрекге жыя-жыя турду.
Ол затны элтип турлукъду жан,
Бир кюнде да болмайын къуру.
Жыр, жомакъ тюйюл эди жюгю, –
Хар нени да чегеди адам.
Кеч, эртте болса да, ол, кюйюп
Кетерикди, жулдузлай, баям.
Гюл да, кюн да кюлген дуния,
Къагъанакъ къарамыча, татлы,
Азапха, сууапха да уя,
Бир суугъа, бир а отха атды.
Акъ, къара да жокълай кезиуюн,
Къадарны эталмайын къолгъа,
Эштиледи жашау эжиуу…
Жыр да, кюй да къалдыла жолда.
190
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ТЮШ
Тюшден элгеннген эдим.
(Тюнюмден – артда.)
«Игиге болсун!» – дедим,
Башхагъа тарта.
Сюерге айта эди.
Сюймеди жашау.
Ол таргъа тыя эди,
Мен айтырча дау.
Тюшюмден къоркъгъан эдим.
Эрттеним – татран.
Ол санга келе эди…
Тапмадым дарман.
КЕЛ
«Хар ким да кеси жолун
Кеси сайларгъа керек», –
Дедик да, умут жоюп,
Желде ойнатдыкъ этек.
Чыгъар эсе уа бир онг, –
Жомакъ ушады тангнга.
Насып жулдуз, кел да, къон,
Чыракъ бол жолда манга.
Ёмюр ахыргъа дери
Санга къол аяз ачыкъ.
«Кетме, – дейме мен, – кери!»
Жанар эсенг да азчыкъ.
191
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
ТЮБЕШИУ – АЙЫРЫЛЫУ
(сонет поэма)
Жибрил мѐлек Файгъамбаргъа (Аллахны саламы
анга болсун) былай айтханды: «Мухаммат,
кимни да сюй – аны бла айырылмай къаллыкъ тюйюлсе».
«Ёлюм аллында чакъ». Хамид ибн Абдуррахман.
Эки жолда эки адам …
1.
Къызыл, сары бетин ача,
Кюнлюм жата эди къачда,
Сабыр ата эди эрттен,
Бир зат да жокъ къоркъуу этген…
Къачны мудах эрттенинде
Юйден чыгъып кетгенингде,
Жюрек тепген эди алай –
Сен энди къайтмай къаллыкълай!
Ойнай, ариу айта, кетдинг.
Жашил чыкъны бара эдинг.
Эсде къалгъанды баргъанынг.
(Бирде, кѐлюм къалып, санга
Этсем да мен ауур даула,
Сен эштме, жаным, аланы.)
2.
Билипми, билмейми этдинг? –
Сен къайтмазгъа чыгъып кетдинг!
Тынчаймай, энди танглада
Къарап турама аллынга.
Къарап турама аллынга,
Сени кирип келлик суна…
Чабып чыгъар да жашчыгъым,
Сыларса кюнча башчыгъын.
Кѐкге атарса, кѐтюрюп.
Ол, къууанып, ойнап, кюлюп,
Батар сени къучагъынга…
192
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Санга атап, кюйле такъсам,
Къайтып келип тургъан ахшам
Киреди шош ушагъыма.
3.
Ийнар айтхан кюнюм кетип,
Кюйле тагъар кюнюм жетип,
Жюрек бѐлгенме экиге –
Къалгъанлагъа, кетгенлеге.
Ол сен баргъан чакъда тохтап,
Сени излеп, соруп, жокълап,
Къарайды ай бийикледен,
Жомакъ айта келликлеге.
Ол жомакъда сени атынг
(Андан сыйлы болмаз затым!)
Айтылгъанлай турлукъду кѐп.
Аны айтса, ѐню – татлы,
Кюнюм, кюле, кюе, батды.
Къара кийгенди бюгюн кѐк.
4.
Сен къыйналгъан чакъда жаным
Кюйюп кете эди, жанып.
«Бир зат болгъанды, - деп, - санга!»
Жалан да ол эсде къала,
Чабып чыкъгъанма эшикге.
Хапар а, келмей, кечиге,
Орам санап, жюрюп турду,
Дуния кѐзюн манга бурду.
Ётсюз тюйюл эдинг да сен,
Сюе эдим амал этсенг…
Андан онг жокъ къайытыргъа.
Ай сагъая эди, тохтап,
Бир кѐп адам, мени жокълап,
Бир кѐп ариу сѐз айтдыла…
5.
Тилсиз болгъанды эрттеним –
Алай ачыды кетгенинг!
193
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Салкъын аяз, ташлап жолун,
Манга узатмайды къолун.
Кюйюп барады жюрегим.
Мен не сейир жолла келдим! –
Насып таугъа чыгъып бирде,
Бирде къара кѐрге кире…
Сени излеп, сени табып,
Батады кюн, жиляп, жанып.
Аны къарайма ызындан.
Таула башы бугъейлени,
Элни, сууну, эллилени
Бояп барады къызылгъа.
6.
Туман жатады жоллагъа,
Тызыл таргъа, Жеркли къолгъа.
Юрдю сууу, мудах агъа,
Турады жыр, назму тагъа.
Сууукъ суугъа ийип этек,
Башын чайкъайды тал терек.
Ол кѐп къарайды шауданнга,
Сырын айта сары тангнга.
Санга ушайды ол бирде,
Тюшлериме мудах кире.
Ол кѐз кѐтюрмейди къачха.
Анга ариу айтхан кетди.
Бизни къатлап мудах этди.
Ол – мен тюшюнмеген тасха.
7.
Сени излей, салырма жол,
Жолум ныхыт болса да, къол.
Барып турурма аллынга,
Тансыкъ бола къарамынга.
Гюлле сары этген жолум
Ызлыкъ болгъанды аламда.
Жыя барама аланы –
Жууукъ этерча араны.
194
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Сылай сары жерни бетин,
Бузуп къойгъанды адетин
Сени излеп келген аяз.
Элле, жерле санап, атлап,
Зикир этип, аны къатлап,
Къыла турады ол намаз.
8.
Заман - къара атлы болуп,
Бети жарымайды, солуп.
Иги, аман да къатышып,
Барып турады, ашыгъып.
Тынчлыкъ табалмай арада,
Менича, ол да, тарала,
Алып ауур жюгюн къолгъа,
Атлайды чарс къатыш жолда.
Анга айтадыла даула,
Андан сурайдыла саугъа –
Алай барады ѐмюрге.
Сени къайсы жолдагъынгы,
Сени къайда болгъанынгы
Ол онг берирми кѐрюрге?
9.
Бийче тепсей тургъан ташда
Жашайды дейдиле тасха:
Къайда алтын къоллу бийче –
Саны узун, бели инчге?
Андан сорур эдим сени,
Жолгъа къаратмай кечени.
Мудах таурух айтады жел:
«Аны излей эсенг а, кел,
Чегем тарда жатады ол.
Басханды ханс, букъгъанды жол…»
Сордум жулдуз кериуаннга.
Сарайгъанла, атлап алгъа,
Жыр такъдыла, атап санга.
Ыспас этеме алагъа.
195
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
10.
Мени жарыкъ жазларымда,
Кѐргенсе сен жазгъанымда,
Заман, Марал Къолларында
Солуй, келген жолларындан
Бизге таурух айтды, жомакъ,
Кечелени эте омакъ.
Сени, мени да алдатып,
Къачды, атыбызны айтып.
Минип Къочхар Ташха, андан
Къарап, излеп ариу майдан,
Айтып турады ол жырла.
Кюнде кетмез сагъышымы,
Санга этген алгъышымы
Къатлай, эжиу эте, къырла.
11.
Эртте жомакъ болгъан жайда,
Кесим жокълап, кесим сайлап,
Ол сен келлик кюннге атап,
Тургъанма отоула жасап.
Онгуп къалып, баппаханла,
Жибек болуп, жайылгъанда,
Жолунг элте эди сени
Къанатында дум кечени.
«Алда – насып!» «Алда – къартлыкъ. Аны, ажым этип, айтдынг. Къадар ашыкъмайды бизлей…»
Жолубузда тизе ѐрле,
Заман къадар бла бирге
Барып турду, сылтау излей.
12.
Эки жолда эки адам –
Тюбемезге болдукъ, баям.
Алай сюймеклигинг мени
Тапды этегинде жерни.
196
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Туура этип келлигинги,
Къатлап насып берлигинги,
Турдум, къууанч этип, ачыкъ,
Жюрегими санга ачып.
Келип тургъан эдим, сени
Излей, къанатында желни.
Насып, къууанч деген – алда…
Барама энди буз жолда,
Эсгериуню алып къолгъа,
Алданмай болмайын анга.
13.
Тенгнге алгъанма кечени.
Ахшам а, келмей кечери,
Сѐзге, кѐзге да ийнанып,
Турду, менича, къыйналып.
Аны женгин жыртхан нарат,
Болуп къара чарсда чыракъ,
Жарыкъ этерми араны?
Тешип кетерми къарамы?
Сени кѐрген кюнюм – насып,
Анга къууанч этип, жарсып,
Къайтып турама мен ары…
Жарсыулары манга кѐче,
Мудах къарайды шош кече.
Заман жапсармайды аны.
14.
Къыйын болду айырылыу.
Сени манга къайгъырыуунг
Жашап турлукъду ѐмюрде.
Къачда кюнлюм кюйгенинде,
Жерге чапракъ тюшгенинде,
Келирсе сен тюшлериме.
Анда кѐрюрме бетинги.
Сени кѐрген – алай иги!
197
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Тюшюм мениди да саулай –
Къадар манга берген саугъам,
Кечелени ариу этер.
Анда къарарма кѐзюнге,
Сейир эте тѐзюмюме…
Тангым сени бла жетер.
15.
Сюймеклигим, сени излей,
Жиляйды шош сары кюзде,
Жазда айта эди ийнар,
Айны, кюнню кезиу сынай…
Сени атынг – мени антым,
Анга келеме мен къайтып.
Толмаз умут ашайды жан,
Ачы болду айырылгъан.
Биз жюрюген жолда бара,
Къарап турама мен артха. –
Анда къалгъанды насыбым.
Къара жерни чапракъ жаба
Атлайма мен сени таба…
Жетип баралмай, жарсыдым.
Къайгъы этесе сен манга…
1.
Эшик къагъа, келеди къач.
Чайыр ийис этген агъач
Мудах артады чапыракъ,
Желле къагъадыла байракъ.
Алтын байракъ, болуп алгъа,
Чыпынлагъа тагъа сыргъа,
Чорбатланы атлап кетди,
Жерни сары-къолан этди.
Къачны жыры – мудах, жарыкъ.
Аны нѐгер этип бардыкъ, Ариуду, сакъды къарамы.
198
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Айтады ол эски жырла.
(Ала ушайдыла сыргъа!)
Эсим байлайды жарамы.
2.
Сени манга айтхан сѐзюнг
(Аны къыймаз жаннга кѐзюм!)
Алгъыш этеди жаууннга,
Къулакъ да салмай дауума.
Тейри къылыч болуп, Гъаршдан
Къарап турлукъду ол къышда.
Къачда боллукъду къанатлы –
Андий жамчы кийген атлы.
Къанатлары уча желде,
Ол ашыгъыр элден элге…
Сакълап турама мен сени.
Келип къаллыкъса деп, жаным,
Сени тылпыуунгу танып,
Турду уятмай кечени.
3.
Жашап турур сѐзлерингде,
Жашап турур кѐргенимде
Сени манга айтхан антынг.
Къалай ариу эди атынг!
Ийнанмай кѐз кѐргенине, –
Къадар бизни бѐлгенине,
Эрттен-ингир сѐзюм – ачыкъ,
Санга келеме мен къачып.
Тилек этсем, анда – алгъыш.
Аны биргесине сагъыш
Барады шош, жиляй, кюле.
Бети бир кѐпдю жашауну.
Келип турсам тюзню, тауну,
Келдим, сени къатлап сюе!
4.
Тюзюн айтсам, этди саугъа,
Тюбешдирип мени санга,
199
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Жашау, кѐрюр ючюн насып,
Мени къадарыма жарсып.
Билип турса да ол алдан,
Келип турду мени алдап:
Къалай татлы эди сѐзюнг!
Аны да сен манга къойдунг!
Эсде къалгъанды ауазынг, Аны эштеме, аязып.
Сенден манга саламды ол.
Назму айтаса эрттенде…
Насып, сен, мен да кетгенде,
Келип турлукъду энтта жол.
5.
Сѐзюнг, кѐзюнг да къоругъан
Мен – насыплы кюнде туугъан!
Санга жолум жарыкъ болуп
Турур дедим, кюнден толуп.
Насыплары къачханланы,
Чарсха эшик ачханланы,
Кѐрюп, ачый тургъанма мен:
Къыйынды ол жюкню элтген.
Къара кече къучагъында
Жарсый тураса сен манга:
Узакъ болгъанды арабыз.
Манга къайгъырыуунг сени
Айырмайын турур бизни.
Иги болурму жарабыз?
6.
Жарыкъ къарайса суратдан,
Манга насып кюн сынатхан,
Чексиз азап да кѐргюзтген,
Тюшден угъай, кюнден кетген.
Къарайма, мен сюйген бетде
Жашай эди къууанч эртте.
Мен ийнанама ол затха! Ызы къалгъанды суратда.
200
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Уя ишлей эдик бирге.
Кесибизге, сабийлеге.
Алай ариу эди эрттен!
Сени къолунг тийген жерде
Хар не да сюеле ѐрге…
О сен – къайтмаз жолгъа кетген!
7.
Сабий къоркъуп атлагъаны,
Сени анга къапланнганынг
Кеталмай, кетмей эсимден,
Саугъа этеме кесиме.
Сѐзюнг – ариу, къолунг – ачыкъ…
Жюрек ауруу тапсам, жарсып,
Сейир этермисе анга?! –
Сенсиз жашау – азап манга.
Кѐзлерингде тохтап эрттен,
Санга къыйын къачха жетген.
Жашлай турлукъса ѐмюрге.
Сен жаш боллукъса кѐпледен,
Жылла ашыкъмай ѐтгенде…
Сени сюеме кѐрюрге.
8.
Шо бир кере сени кѐрюп,
Къаллыкъ болсам да мен ѐлюп,
Сюйюп атлар эдим санга.
(«Насып!» деп атайым анга!)
Эсгериуле татлылыгъы!
Тангны ариу атханлыгъы
Сизни ючюн болгъан болур –
Кюнден толуду ол, толу!
Сени жылы къолунг гюлле
Узатханын кѐрюп, кюле,
Къарап турама кѐзюнге.
201
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Сен айтыучу жырны эсде
Тутуп турлукъма ѐмюрге.
Тансыкъ этгенсе сѐзюнге.
9.
Жырынг, сѐзюнг да – бир татлы,
Тангым кюле-кюле атды,
Ариу, жарыкъ да болгъанлай,
Къууанч, насып да толгъанлай.
Биз экибиз да бир бирге
Ушап къалгъанбыз, сейирге.
Кюлюп тургъанса сен анга,
Мени бла чыкъгъанда жолгъа.
Ушап къалгъанбыз бир бирге.
Сени, мени да билгенле
Эслеп турадыла аны.
Сен, мен да, чакъгъанда бусакъ,
Кергенбиз насыпха къучакъ,
Тохтап… этегинде жарны.
10.
Манга тюрлю-тюрлю атла
Атап, санап, къатлап антла,
Алай эте, ойнай турдунг…
Мен ол зат ѐмюрлюк сундум.
«Тюшерме кѐп кюн эсинге!» Деп, ышарсанг манга бирде,
«Да, къайры кетериксе?!» - деп,
Кюлдюм, тохтамадым, эслеп.
Билип, айта эдинг алай,
Мындан узакъ кюннге къарай.
Алай… узаймайды ол танг.
Былай къысха жетеригин,
Былай бушуу этеригин
Билип, ачымай эди жан.
11.
Жарсыууму кече элеп,
«Бир тин чакълы болса эсеп», –
202
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Деп, акъыллы къартха келдим,
Анга былай-былай дедим.
Айтды, узакъ къарап, мудах:
«Мени да ол соруу къыйнап,
Келеди бюгюннге дери.
Аны эталмадым кери.
Ах, сюймеклик, сени, – деди, –
Ангыламаз тели эдим,
Жашагъанда жашдан къартха!
Сюймеклигим, этеклери
Ойнай, кюле, жел этдире,
Озуп кетди. Къайтмаз артха…»
12.
Эки адам, эки къадар –
Тѐгерекден кѐпле къарай,
Жолла бирге жыйылгъанда,
Насыплары тыйылгъанла.
Жаннга да болмай гурушха,
Барып турадыла Гъаршха
Сени-менича сюйгенле,
Къадар, онг бермей, тюйгенде.
Озуп кетмез ючюн келген,
Ачханма эшикни кенгнге,
Къабакъ тартхан желни женгнге.
Къайтып, айтырса деп хапар,
Турама, босагъа сакълап.
Аны алгъанма да тенгнге.
13.
Сен не къысха ѐмюр турдунг! –
Кюнюм угъай, тюшюм сундум.
«Сен ызымда къалсанг – иги», –
Эштип алай дегенинги,
Ушатмай, сюймей эштирге,
Жарсыу этгенме ингирге,
Жулдуз да, ай да къаратып,
Ауанамы чарсха атып.
203
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Кюеди кюн чегетледе,
Мен жашилкѐз этекледе
Айланнганда къачхы кече.
«Ариу хапар, иги хапар
Алып келсе эди къадар!» –
Дедим, сагъышымы эхчей.
14.
Хапар айтама башхагъа,
Атынг, сыйынмай тасхама,
Алай къатлап турдум аны…
Санга къурман болсун жаным!
Тартып, тыялмадым сени,
Нѐгер этсем да кѐплени.
Къарап къалгъанма ызынгдан –
Жолунг кюеди къызылдан.
Сени къолунг кибик, жылы
Кюнню сѐзю, халы, тили –
Ариу айтады таулагъа.
Къызыл этгенди таланы
Аны ашыкъмай батханы,
Чумдан къызыл чапракъ агъа…
15.
Къыйын болду айырылыу.
Сени манга къайгъырыуунг
Кирип келеди тюшюме,
Бир къууана, бир кючсюне.
Келеди ол къачып манга,
Сенден ариу хапар айта,
Ауазынгы эштдирирге,
«Сюеме энтта да!» – дерге.
Сени тюшде кѐргеними,
Сенсиз къалай тѐзгеними
Билип тураса сен анда.
Сюймекликни жолда, баям,
Къоюп кете болмаз адам. –
Къайгъы этесе сен манга.
204
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Тансыкъ болгъанма атынга…
1.
Артиш бегипди къаяда.
Черек ашайды жагъала.
Ойнап, жагъын этип, жырлап,
Дауун айтады ол къыргъа.
Айры жолда жолоучула –
Санга, манга оноучула,
Юйсюз-кюйсюз айланнганла,
Не насыплыдыла ала!
Жыйдым сюйген адамыма
Гюлле - Гюлчю къабагъында.
Алай ариудула ала!
Чыкъда жибийди этегим.
Къадар а, билмей этерин,
Салады энтта да жара.
2.
Кѐкде Илкер алай узакъ –
Анга къарап, чагъар бусакъ.
Къыртыш, чапракъ сылай женги,
Жолла сюреди тѐбенги.
Тюзлюк болмаз дунияда.
Анга табылмайды уя.
«Излеп кюрешме, – деп, – аны!»
Кюледи чарс кѐзю тангны.
Сени излей, тилек этип,
Къалды умут таугъа кетип.
Ансыз жылытмайды бир зат.
Эрттен бѐлгенди жукъусун.
Жерде жангы насып туусун!
Жанынг болур эсе азат.
3.
Тауда гара суула къайнап,
Кѐзлерими туман байлап,
Барама мен, жолум – чарсда,
Аны мурса хансла баса…
205
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Насыбыма тиймезча окъ,
(Андан ариу, иги да жокъ!)
Къоруй да билмедим аны.
Алай ачыкъ эди жаным!
Тейри жарты жоллу этди, Мени сенсиз къоюп кетди.
Сейир этеме мен анга.
Гюлле ѐсген тала – ариу.
Турлукъма мен ары барып.
Анда тюбер ючюн санга.
4.
Сени кѐрюр насыбымы
Этгенме тас деп, жарсыдым.
Жюрек тепгенди жеринден, Сени сюеди кѐрюрге.
Сакълап турама эрттенде,
Сакълап турама ингирде,
Сени атламынгы танып…
Тѐзюп болалмайды жаным.
Тансыкълыкъны ауурлугъу
Женгип дуния дауурлугъун,
Алгъыш этеме мен анга.
Санга бери чыгъар деп жол –
Ётюрюкге ушайды ол.
Сѐз жокъ мени жапсарыргъа.
5.
Жеркле тагъадыла сыргъа.
Тынгыларгъа сюйюп жыргъа,
Жууукъ бардым къатларына –
Тансыкъ болгъанма атынга.
Ала айтадыла ийнар,
Аны къатлай, анга ийнан.
Дарий-мууар кийип, кѐгюм…
Алгъышымы эрип кѐбю.
206
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Кюнюм, минип сары атха,
Насып ючюн къазауатха
Кирди, чачама деп туман.
Белги бергенме аязгъа –
Хапар айтсын деп ол жазгъа…
О, сен - къыйын кюнде туугъан!
6.
Жазны къучагъында сѐзюм
Жарыр, тапмаз кибик сѐгюм.
Макъам – къанат берген бир зат,
Аны алып, учар азат.
Санга тюберме жолумда.
Къолум тиер да къолунга.
Санап чыгъарма тасхамы,
Шуѐх эталмай башханы.
Мен – насыплы кюнде туугъан –
Сени танып, билип тургъан!
Сюйюп айтама атынгы.
Узакъ болса да арабыз,
Бирден экиди жарабыз.
Иги эталмайбыз аны.
7.
Кесинг, сѐзюнг да биргеме
Къалып, келип ѐмюрледе,
Жырда, кюйде айтылгъанда,
Сени бери къайтарыргъа
Сюйюп, къарайма эрттеннге,
Ийнанмай сен кетгенинге.
Тиеди тюненеча кюн,
Алай эштип турама кюй.
Сабий кюледи тюшюнде,
Анга къарайма, кючсюне.
Тансыкъ болгъанды ол санга!
Бара-баргъанында ѐсюп,
Сюймеклигинг анга кѐчюп,
Билек боллукъду ол манга.
207
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
8.
Жюрегими эталмай сел,
Сакълап турама: сен келсенг,
Башха тюрлю болур жашау.
(Къутхар мени, Уллу Алдау!)
Жазар эдим, дедим, дууа,
Озгъан насыбымы къууа.
Къайтып келирмисе артха
Жылгъа, кюннге, бир сагъатха?
Тасха сѐзюм санга ачыкъ
Болур ючюн, жюрек ачып,
Санап чыгъарма мен аны.
Санга айталмай къойгъаным
Мени тохтамай сойгъанын
Кѐрюп, чыдамайды жаным.
9.
Сени излей да, чакъыра,
Чыгъып барама мен къыргъа.
Андан, сууукъ болса да кюн,
Узакълагъа жетеди кюй.
Эштип, болурмуса женгил?
Тѐбенгини озуп, женгип,
Кирип келирмисе юйге,
Менича, кѐрюрге сюе?..
Салкъын аяз, къонуп ташха,
Кетип турады сагъышха.
Аны да - къайгъылы жолу.
Сѐзюм жеталмайды сени,
Барып турса да кечени.
Ол тилекден топпа-толу.
10.
Дунияла ѐлчеминде,
Бирден бирге кѐчгенингде,
Къойгъан болмазса кесинлей
Сезиминги – иесизлей.
208
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Аны алайлыгъын эслеп,
Жарсып айланмай, кечди деп,
Ариу айтама хар кюнде,
Сен ол затны эштсенг сюе.
Сени эсден кетерирге
Мени сенсиз этерикле
Эрттеледен кюрешдиле.
Алай сезим – узакъ жоллу.
Аны сезген - топпа-толу.
Андан ариу таж эшдиле.
11.
Артха къарайма къууанып,
Жыргъа, сыргъа да сукъланып.
Мен айтмай, билмей тургъанны
Санайды кѐп кюню аны.
Анда жиляйды къууанчым,
Озгъан затха жарсый, ачый, Жерден кетгенсе сен кѐкге…
Анда къалырмыса кѐпге?!
Булут жапханды чегетни.
Излеп, сурап, тапмам сени.
Алай жарлыды дуниям!
Жазгъа алгъын кибик чыгъа,
Турурму чум терек чагъа? –
Аны ургъанды элия.
12.
Тангым сенсиз келгенине,
Ачыу мени женгнгенине,
Жиляп, жарсып да къарадым,
Жууукъ эталмай араны.
Жаным, къалса да кесинлей,
Сени тутады эсинде.
Эсгериуле черегине
Къарайма мен, сейирсине.
209
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
Суудан таза эди жанынг.
Билип жашай эдим аны.
Насып эди сени барынг.
Жууукъ болсам да къышыма,
Къарап турлукъма ызыма:
Анда бир кѐп эди жарыкъ.
13.
Тансыкълыкъдан ѐле турсам,
Не эсими артха бурсам,
Барама, алдана, сюе,
Назму эте, жарсый, кюе.
Сѐзюнг къалгъанды да эсде,
Тангым мудах ата келсе,
Эсгериуле къучагъында
Батама мен ушагъыма.
Сюйюп киреме мен чарсха:
Анда жашайды да тасха –
Къайтып биргебиз экибиз.
Къачда чапракъ тюшгенинде
Жашарма мен тюшлеримде…
Нечик жарлы болгъанбыз биз!
14.
Къыйын болду айырылыу,
Сени манга къайгъырыуунг
Мени сакълап айланнганда,
Къысхартмады тилек жолла.
Босагъама жатып туман,
Манга эштдирмейин, тырман
Этеди, жол таба къарап,
Аны жингиригин къармап.
Боран согъады сыбызгъы,
Къары жабар ызыбызны. –
Къарап турама мен артха.
Сюймеклигим – уллу тасха.
Болалмай, болмайын башха,
Жашап турур жашдан къартха.
210
Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда».
15.
- Parts
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 1
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 2
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 3
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 4
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 5
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 6
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 7
- Мусукаланы Сакинат «Жанкъозла чакъгъанда» - 8