Мухаммат файгъамбарны джашау джолу - 09

Тюелерибиз, атларыбыз да
Къырыла башлагьандыла.
Сууукъ шималны джеллери
Шатырларыбызны джыртдыла.
1759
Отубузну джандырмайды,» —
Дегенинде тамадалары.
Кеслери алларына Мединадан
Кетиб тебрегендиле адамлары.
1760
Файгъамбар, къайтыб сермешден,
Намаз эте тургъанлай.
Джабраил мёлек Аллахдан
Анга буйрукъ келтиргенди.
1761
Ол буйрукъда уа файгъамбаргъа
Бану Кураиза бла къаршчылашыргъа
Эркинлик келгенин Аллахдан
Билдиргенди муслиманлагьа.
359
1762
«Кетсек элибизден разылыгьыбыз бла
Не этерикдиле муслиманла?» — деб,
Соргъанларында кураизла,
Келечи къолун бойнуна салыб:
1763
«Башларыгъызны юздюрлюкдюле»
Деген магъананы билдиргенинде.
Дерт сёзле айтыб Мухамматха,
Бойсунмазгъа кюрешгендиле.
1764
Талай айдан сора
Мухаммат тюбегенинде ол сатлыкъгъа,
Джукъ да айтмайын къойгьанды.
Ол кёзюуге кураизланы да
1765
Сауут-саба джюрютген
Адамлары джоюлгъандыла.
Меджусле къысталыб Мединадан
Таифа атлары да къуругьанды.
1766
Бану Кураиза таифаны
Джокъ этгенлеринден сора уа,
Аладан къалгьан рысхы бла
Муслиманла байыннгандыла.
360
1767
Андан къалгъан рысхыгъа
Сауут-саба да алгъандыла.
Темир бёрклери, кюбелери болгъан
Аскерчилени да джыйгьандыла.
1768
Къазауатха атланыргъа
Хазырлыкъларын кёргюзтгендиле.
Хазырланнган атлыла да
Уллу дараджагъа джетгендиле.
1769
Мухамматны сауутланнган
Не джаны бла аскери
Бютеу Арабда кючлю аскер
Болгъаны ачыкъланнганды.
1770
Муслиман аскер джыйылыб
Кюнбатыш, кюнчыгьыш джоллагьа,
Меджуслеге чабыуул этиб,
Башлагъан эди къоркъуу сала алагьа.
1771
Ромеиге, Къаджарлагъа да
Дж ол излеб башлагъандыла.
Кериуаны алларын тыйыб,
Джюрюген джолларын джабхандыла.
361
1772
Кёчюб айланнган малчыла уа
Мухаммат бла келиширге,
Аны кёлюне джетерге
Джол излеб тебрегендиле.
1773
Ислам динни алыргъа
Ала тебреген эдиле.
Бара баргъан заманда
Джанларына къоркъуу болмаз ючюн.
1774
Келиб башлагъан эди Мединагьа
Рысхы, аны садакъа халда
Джарлылагьа, ёксюзлеге,
Къартлагъа да юлешген эдиле.
1775
Зекатдан тюшген рысхыгъа
Файгъамбар атла алдыргъанды.
Рысхысындан къошуб, кесине да
Сауут-саба да къурагъанды.
1776
Зеит да джигитлик этгенди,
Джети къазауатха
Ол болуб тамада
Кесин тенглерине сюйдюргенди.
362
1777
Алий болгъанды эм тамадалары,
Мухамматны къызыны баш иеси,
Алай а Мухаммат бла аны
Арасында келишим болмагъанды.
1778
Ол себебден муслиманла
Файгьамбарны къызы Фатимагьа,
«Ислам къылычы» — деб аталгъан
Алийге сууукъ къарагъандыла.
1779
Джолдашлары файгьамбарны уа —
Ислам ишин джюрютгенле,
Аз баргьандыла къазауатха, —
Абу-Бекр, Умар дегенле да.
1780
Мединаны оноуунда
Болгьан джерле кюнбатышда
Къызыл тенгизге деричин
Недж тау сыртла болгъандыла.
1781
Гатафан таифаны чеклерине дери
Джыйылгъандыла кюнчыгъышда.
Андан сора муслиманлагъа
Къонакъла келе башлагъандыла.
363
1782
Мухаммат бла джолдашларына
Дженгил-дженгил келгендиле.
Къуру къоллу келмегендиле,
Саугъа келтире тургъандыла.
1783
Мухаммат кёчюб айланыучуланы
Белгили адамлары бла
Сабыр, оюмлу сёлешгенди,
Келишиуле да этгенди.
1784
«Мен да сизнича бир адамма,
Бир Аллахны буйрукъларын
Кеси айтханча толтурама,
Дегенди Мухаммат алагьа.
1785
Муратын билирге Аллахны уа
Меннге ол буюрмагъанды.
Бюгюннгю кюн да, келлик кюн да
Бир Аллахны къолундады,» — дегенди.
1786
Шыйыхлары бла таифаланы
Сёлешген заманда файгьамбарны
Не сёзюнде, не халисинде
Джалгьан заты болмагьанды.
364
1787
Байламлыкъларын Аллах бла
Файгъамбар ариу ангылатханды.
Ол ауур джюкню хаманда да
Элтиригин да айтханды.
1788
Аллахны джаулары-аман адамла
Ёмюрде джукъ ангыламазла.
Ийнаннганла уа джюреклери бла
Игиликге батарла.
1789
Ёзен таифаланы келёчилери
Аллай сёзлени эшитгенликге,
Къоюб маджюсю да Тейрилени,
Ашыкъмагъандыла башха диннге.
1790
Ислам диннге шыйыхлары
Кёчерге хазыр болгъанларында,
Келишиу ушакъла бардыргъанды
Мухаммат ала бла.
1791
Келишиуге кюмюш джюзюгюню
Мухуру бла къол салгьанды.
Анда уа: «Мухаммат Аллахны
Келечисиди,» — деген джазыу болгъанды.
365
1792
«Аллахны бирлигине ийнаныгьыз!
Анга тилекчиле болугьуз!
Намаз таймай этигиз!
Садакъа бере туругьуз!» —
1793
Дегенинде Мухаммат.
«Садакъа» дегенни шыйыхла
Кеслери да ангылагьандыла
Берирге керек болгьанын.
1794
Уллу эс бёлгендиле
«Намазсыз дин болмайды,
Садакъа да алайды,»
Дегенине файгьамбарны.
1795
Рысхы къоллу болур ючюн,
Бу таифаны адамлары
Къазауатдан къачмазлыкъларын
Мухаммат бек ангылагьанды.
1796
Сиз кесигизни муслиманнга
Санаргъа алай ашыкъмагьыз!
Ол алкъын сизге сингмегенди,
Къуран тизмелени да билмейсиз!
366
1797
Алтыджюз джыйырма сегизинчи джылны
Февраль айында файгьамбаргьа
Илхам келсе, ол Аллахны
Келямына тынгылагьанды.
1798
«Тюз ораза башланнганлай,
Дегенди Мухаммат муслиманлагьа,
Каабагьа барыргъа керекди
Аллахны буйругьу бла.»
1799
Сора ышаннган адамлары бла
Меккагьа джол салгьанды.
Эм джууукъ джолдашлары уа
Мухаджирле болгьандыла.
1800
Ансарланы асламысы
Мунафукьла бла къалгъандыла.
Тюелерине миниб, муслиманла
Мекка таба атланнгандыла.
1801
Хадж къылыуну буйрукъларын
Къалай бардырыргъа боллугъун
Мухаммат кеси да билмей эди,
Келямда ачыкъ айтылмайын.
367
1802
Мухамматха толу ийнаннганла
Аны ызындан баргъандыла.
Аны хар этгенин этерге
Хазырлыкъларын айтхандыла.
1803
Файгъамбар солургъа тохтагъанында,
Сауут-сабасын да тешиб.
Алайда абдез алгъандан сора,
Хадж къылыргъа баргъанлача,
1804
Кийиучю акъ абасын кийиб,
Белине къылычын такъгъанды.
Муслиманла да аныча этиб,
Тюелерине затларын джюклеб,
1805
Меккагьа баргъан джолоучулача,
Джолну толтуруб тебрегендиле.
Юч кюн арадан ётгенден сора
Хапар келгенди былагъа.
1806
Айтханларына кёре,
Файгъамбарны къураишле
Меккагьа джыйынын иймезге излеб,
Аскер къурашдырыб кюрешгендиле.
368
1807
Файгъамбар эшитгенлей хапарны,
Къураишлени башларына
Уллу палах джауарыкъды,
Бизге къаршчы нек боладыла?
1808
Мени ала къоркъутханлыкъгъа,
Исламдан башха джоллары
Болмазлыгьын ангыласынла,
Сермешге да хазыр болсунла!
1809
Мен, Аллах бла ант этеме!
Мени бери ийгенни
Буйругъун толу этерге,
Бардырлыкъма кертй кюрешни!» —
1810
Деб, дагъыда Мухаммат
Меккагъа таша джолла бла
Чыгъар ючюн, кёб мадар
Излеб кюрешгенди.
1811
Ышаннгылы джол кёргюзюучюле
Сездирмезча къураишлеге
Тохтагьандыла бара-барыб,
Аль-Худаибиа деген бир джерде.
24 Заказ № 1122
369
1812
Ол кёзюуде Хуза таифаны
Адамлары, сёз бла
Къураишле джанлы болгъанлыкъгъа,
Джакълагъандыла Мухамматны.
1813
Аланы адамлары барыб,
Муслиманла хадж къылыргъа
Тыйыншлы, ариу кийимлери бла
Келе тургъанларын айтхандыла.
1814
Меккагьа кирирге излегенлерин
Джасаулу тюелери бла,
Къурманлыкълары да болгъанын
Хадж къылыргъа башласала,
1815
Абу-Суфиан, Мухамматха
Къаршчы чыгъаргъа базмайын,
Муслиманланы сыйлы къалагъа
Кирликлерин излегенди.
1816
Шахарны маджуслери уа:
«Мухамматны хадж къылыргъа
Иймезге керекди» — деб,
Ёрге туруб тохтагьандыла.
370
1817
Ол маджусле уа файгъамбарны
Биргесиндеги адамланы да,
Кеч болса да, хорларгъа
Мурат этиб тургъандыла.
1818
Мухаммат къураишлеге
Умут юзмейин, Умарны
Келечи этиб иерге излесе,
Умар унамайын къойгъанды:
1819
«М^нден сюймегенлери
Аланы джокъду.
Мени ала джойсала,
Муратынг сени толмаз» — деб.
1820
Мухаммат даулаша турмайын,
Эшитгенден сора ол сёзлени,
Аны орнуна Ибн-аль Аффатны
Кюеую Османны ийгенди.
1821
Эки кюн бла эки кечени
Муслиманла сакълагъандан сора,
Елтюргенлёрин Османны анда
Бир джолоучу билдиргенди.
24 *
371
1822
Андан сора уа файгьамбаргьа
Айыб болуб ызына къайтыргъа,
Сора Мекканы кюч бла
Алыргъа керек болгъанды.
1823
«Файгьамбаргьа ант этген
Аллахха ант этгенин билсин,» —
Д есе Мухаммат муслиманлагъа,
Ала да хазыр болгъандыла.
1824
Бурун адетдеча,
Эркинлик бериб хадж къылыргъа,
Сухаил ибн Амрны
Джибергендиле Мухаммат бла
тюбеширге.
1825
Ол барыб муслиманланы
Тохтагъан джерлерин да кёргенди:
Аланы къурманлыкъ малларын да,
Икрам кийген кишилерин да.
1826
Мухамматха тюбеб
Сухаил деген ол киши:
«Арада мамырлыкъ келишиуню
Он джылгъа созайьн^ь,» — дегенди.
372
1827
Хадж къылыуну юсюнден да:
«Келир джыл келирсиз да,
Юч кюнден кетерсиз»,
Дагъыда ол къошханды:
1828
«Алай болмайын кюч-къарыу бла
Меккагьа кирирге сен излесенг,
Къураишле кенгден къараб турмай,
Сизге къаршчы чыгъарла.»
1829
Келишиуге файгъамбар разы бола,
Алийге къагъыт джаздыргъанды.
Алай этгенин джаратмагъандыла,
Умар да чамланнганды.
1830
«Меджусле бла келишиулени
Нек этерге керек болдукъ?»,
Дегенинде Умар Мухамматха,
Белгили Абу-Бекрге да:
1831
«Ол Аллахны буйругъуду,
Мен а Аллахны къулума.
Аны керти келечиси
Болгъанымы билирге керекдиле.
373
1832
Алай джаз, алайды да,
Ррахманлы уллу ррахматлы,
Атындан Уллу Аллахны» —
Деб, Алийге айтыб турса.
1833
Бу келишиуле Аллахны
Келечиси Мухаммат бла
Амырны джашы Сухайлны
Разылыкълары бла тохташылды,»
1834
Деб, алай айтыб башлагьанында,
«Огъай, тохта» — деб Сухайыл,
Мухамматны айта тургьанын
Бёлюб къойгъанды да:
1835
«Мен сени Аллахны келечиси
Болгьанынга иги ийнансам.
Келишиуле этмегенлей
Дженгил бойсуннукъ эдим.
1836
Джангыз кесинги атынг бла
Атангы атын айтыб къой,»
Деб, Сухайыл алай айтса,
Мухаммат да былай айтханды:
374
1837
«Абдуллахны джашы Мухаммат,
Амырны джашы Сухайыл да
Каабагъа келир джылда
Келликдиле» — деб.
1838
Кёчюб айланнган таифалагъа да
Кимле бла сюйселе, ала бла
Хадж къылыргьа Меккада
Келишиу эркинлик берилгенди.
1839
Хуза таифала алайда огъуна
Муслиманлагъа къошулгъандыла.
Бекр таифала уа къураишле бла
Боллукъларын да айтхандыла.
1840
Сёлешиу бошалгъандан сора
Тюе къурманлыкъ да этдириб,
Мухаммат муслиманла бла
Намаз этгенди Каабагъа къараб.
1841
Муслиманла уа меджусле бла
Этилген келишиуге разы болмайын,
Мыдах болуб къайтхандыла
Ызларына Мединагьа.
375
1842
Файгъамбаргъа айтмасала да,
Кааба бла зем-зем суудан
Узакъда этилген къурманлыкъны
Санамагъандыла сыйгьа.
1843
Файгъамбар джолгъа атлана,
Алай да айтханды муслиманлагьа:
«Аллах Мекканы имамлылагьа
Буюргъанды эртде огъуна.»
1844
Кесини ол оюмларын
Аллахдан келгеннге санаб,
Ийнандыргъан да этгенди
Мухаммат муслиманлагьа.
1845
Мунафукъланы терсликлерин
Мухаммат, Мединагьа къайтханында,
Кечиб къоймайын,
Бир ай бла джарымдан сора
1846
Минг бла тёртджюз адам болгъанды:
Экиджюз атлы аскерден сора да,
Джюзле бла джаяулу адамла,
Джюзле бла джаяу аскерчиле да.
376
1847
Тиширыула да болгьандыла:
Тюрлю-тюрлю джумушлагьа
Джарар ючюн баргьандыла,
Ала артха турмай.
1848
Муслиман аскерни башында
Бир-бирде булут баргьан атлай,
Темир бёрклеринде да
Кюн таякъла джылтырай,
1849
Шош ургьан исси аяз да,
Къара тюрсюнлю, къуш сыфатлы,
Байракъланы шууулдата,
Оазис тийреде тохтагьанды.
1850
Уллу аскерни кёрген адамла
Къоркъуб, къачыб тебрегендиле.
«Мухаммат! Мухаммат!» — деген тауушла
Эшитилгендиле тёгерекде.
1851
«Аллаху Акбар!» — деб къычыргъанды
Мухаммат алайда алагьа.
«Уллу Аллах бирди! —
Хаибара энди бошалды!» — деб.
377
1852
«Аллахха ийнанмагъанлагъа
Энди къара кюн башланды.
Кёкню, джерни джаратхан
О, Аллахым, деб къычырыб:
1853
«Бу шахарны халаллыгъындан
Бизге да бир юлюш эт.
Бу шахарны хорламлыгъындан
Бизни кери бир эт».
1854
Муслиманланы кючлерин кёрюб,
Муслиманла бла сермешиуге
Малчылары бла сабанчылары
Чыртда базмагъандыла.
1855
Ала гитче къалаларында
Эшиклерин кенг ачыб,
Ашыгъыш къачхандыла,
Рысхыларын да къоюб.
1856
Хаибараны ара къаласы
Эшиклерин ачмагъанында,
Хунасыны тюбюн къазыб,
Муслиманла аудургъандыла.
378
1857
Файгъамбарны кюеу Алий —
Муслиманланы белгили джигити
Эшигин ачыб къаланы
Душманларына чабханды.
1858
Фудам тюзню адамлары уа,
Хаибараны шимал джанында
Болгьан затны эшитгенлеринде,
Уруш этмей, бойсуннгандыла.
1859
Ала муслиманлагьа
Этген тирликлеринден
Келишгендиле бериб турургьа
Экиден бирин джыл сайын.
1860
Минг бла сегизджюз юлюш этиб,
Къолгъа тюшген рысхыны,
Мухаммат теппе-тенг бёлюб,
Аскерчилеге чачханды.
1861
Кесине да Мухаммат,
Кёб болмайын ёлген шыйыхны
Онджети джыл толгъан
Юй бийчеси Сафиятны алгьанды.
379
1862
Ёлген муслиманла ючюн
Намазын къыла, тилегенди:
Аллах алагьа джандетни
Буюрсун дегенди.
1863
Уруш бошалгъанлы муслиманла
Юч, тёрт джылны ичинде
Юрениб аскер усталыкъгъа,
Уста аскерчиле болгьандыла.
1864
Джангы сермешге чыгъаргъа
Кёргюзтюб хазырлыкъларын,
Сабанларын да унутхандыла,
Ала Ислам дин ючюн.
1865
Мухаммат ызына къайтыргъа
Хазырлана тургъанлай,
Кир иннет алыб Мухамматха
Бир джесир тиширыу,
1866
Хорланнган кесини халкъы ючюн,
Кюрешгенди дерт джетдирирге.
Къозу этге ууу салгъанды
Мухамматны ёлтюрюрге.
380
1867
Мухаммат чайнаб башлагьанлай,
Джауорун къалакъны этинден къабыб.
Бир башха татыуну ол сезиб,
Къабынын эрлай ауузундан атыб,
1868
Табсызлыгъын да билдиргенинде,
Къатындагьы Бишр ибн аль Боре,
Къабынын чайнаб джутханды,
Кёб да турмайын аугъанды.
1869
Ауруулу болуб къайтханды,
Файгъамбар алайда ёлмегенликге.
Хаибарадан ол Мединагьа,
Алимле айтханнга кёре,
1870
Мухаммат эсгермей ауругъанын да,
Къууанч эте къайтханды.
Рысхыны кёрген мунафукъла
Бармакъларын къабхандыла.
1871
«Сизге огъурсуз халкъ бла
Сермеширге тюшерикди —
Дегенди Мухаммат алагъа,—
Алай а сиз Аллахха
381
1872
Ийнаннганлай турсагьыз,
Сизни хорламлы этерикди.
Алай болмай, ийнанмасагъыз,
Азаб чеге, джоюллукъсуз!»
1873
Башха къралла бла
Шохлукъ джюрютюрге излегенди да,
Мухаммат кёб къралгъа
Къагъыт джазгьанды.
1874
Кърал оноучула
Мухамматха бирча сый бермегендиле.
Бирсилери, тамам сыйын кёрюб,
Шохлукъ джюрютюрге излегендиле.
1875
«Меннге тенг болуб, къагъыт джазыб,
Уллу къралны патчахы бла
Кюрешген къаллай сылхырды?!» — деб,
Кеси кеси бла сёлеше,
1876
Ёменинде Наиыбына
Быллай сёзле джазгьанды:
«Ким эсе да Мединада
Кесин файгъамбаргъа санагъанды.
382
Ч
1877
Сен аны кесин келтир!
Не да аны джетдир башын!» —
Д еб джазгъаны ючюн ол,
Бир джыл да тюгел озгъунчу
1878
Къралында да къаугъа ачылыб,
Джашыны къолундан джоюлгьанды.
Уллу Аллах Исламгьа
Джол ачханча болгъанды
1879
Мухаммат кесини къагъытларын
Хоншу къралладан сора да,
Хаман джибериб тургъанды
Аравияда таифалагьа да.
1880
«Аллахны сыйлы келечисинден
Духаины эм Джурмуз таифалагьа»—
Деб, джаздыргъанды Мухаммат
Кесини къагъытчысына.
1881
Ислам динин сиз алсагъыз,
Керти муслиманла болуб,
Зекят бериб да турсагъыз,
Келечисине да бойсунсагъыз,
383
1882
Рысхыгъызны файгьамбаргьа
Бешден бирин бериб турсагьыз,
Сизни Аллах да, келечиси да
Сакъларыкъдыла чырмаусуз, — дегенди.
1883
Джанбах сыйлы таифагьа
Эм Магъана шахарда Якудлагьа,
Былай джаздыргъанды Мухаммат
Биягъы къагьытчысына:
1884
«Мени къагъытым сизге джетгенлей,
Къоркъуусузлукъгьа санагъыз.
Кесин сакълагъанча, сакъларыкъды
Аллахны келечиси сизлени.
1885
Файгьамбаргьа тёртден бирин
Сокъгъан къумачыгъызны келтиригиз.
Алай болса, джасакъдан
Бош боллугъугъузну билирсиз.»
1886
Мариямны джашы Исса файгьамбарны
Ызын тутхан христиан таифагьа
Мухаммат былай,джазгъанды
Джиберген къагы^тларында:
'
384
1887
«Уллу Аллахны келечисинден
Аль-Харис таифаны епископуна
Эмда Неджранны епископларына,
Бютеу клисаланы башчыларына!
1888
Бойнугъузгъа алгьан борчланы
Толтуруб, мамырлыкъ сакъласагъыз,
Джангыз бир епископ кесини
Дин къаласындан къысталмаз!»
1889
Ма аллай къагъытланы алыб,
Мухамматны къуугьунчулары,
Къум тюзледен да аууб,
Къуршоулагъандыла араблыланы.
1890
Тышындан а Мухамматха
Сыйлы-сыйлы саугъала алыб,
Келгендиле кериуанла.
Файгъамбар да келген рысхыны
1891
Муслиманланы къарыусузларына
Эм онгсузларына юлешгенди.
Къазауатда ёлген эркишилени
Юйдегилерине да бергенди.
25 Заказ N* 1122
385
1892
Къазауатда керек болур деб,
Сауут-саба ол алгъанды.
Муслиманла джунчумазларын излеб,
Къышха азыкъ джыйгъанды.
1893
Надж деген тау джерледе,
Кюн кюйдюрген Тихма ёзенде
Тукъумлагъа бойсунмагъан
Мухаммат джыйын ийгенди.
1894
Уллу Аллахны буйругъуна кёре,
Белгили Каабаны Ибрахим бла
Джабраил мёлек ишлегенлерине
Мухаммат ийнаннган эди бек эртде.
1895
Аллахдан келген келямлада
Каабагьа барыб, хадж къылыргъа
Хар ийманлыны борчу болгъанды —
Мухаммат айтыб ангылатханды.
1896
Каабагьа барабыз деб, кёб тукъумдан
Мединада кёб адам хазырланнганды.
Ала бир-бирлерин ангыламай,
Аланы арасында къаугъа да чыкъгъанды.
386
1897
Хадж къылыргьа Каабагъа барсала,
Меджусле къурашдыргьан адетдеча
Этибми къайтырыкъдыла огьесе хар тукъум
Кесича этгеними этерикди экен? —
1898
Деген соруула къуру муслиманланы
Сагъышлы этдириб къоймагъандыла,
Мухамматны сагъышлы этдириб,
Анга тынчлыкъ бермей тургьандыла.
1899
Бир кюн ол Аллахха бурулгъан кёзюуде
Аны бютеу санлары къалтыраб,
Къулагьына къонгурау тауушла келиб,
Тюрлю-тюрлю сёзле эшитгенча болгъанды.
1900
«Хадж къылыуну сыйлы айларында
Хадж къылыргьа барыргъа
Ант этгенле тиширыула бла
Къалмазгъа керекдиле.
1901
Аллахны джолунда айлана эсегиз,
Сизге ким къаршчы эсе да,
Аны бла уруш этигиз,
Алай а мардадан чыкъмагъыз!
25*
387
1902
Алагъа тюбесегиз сиз,
Аланы джояргъа кюрешигиз.
Ала сизни къыстагъан джерден
Сиз да аланы къыстагъыз.
1903
Кеслери башлагъынчын
Ала бла уруш этмегиз.
Сыйлы межгитни къатында
Уллу Аллахны эсгеригиз.
1904
А с Сафа бла А с Марваны
Тёгереклеринде айлансагъыз,
Гюнах боллукъ тюлдю,
Ала да Аллахны белгилеридиле.
1905
Хадж къылыргъа баргъанла
Аллах ючюн барыгъыз.
Эки дуниягъызгъа да Аллахдан
Тилекле тилей туругъуз.
1906
Хаджгъа баргъан адамны
Икрам боллукъду кийгени.
Каабаны тёгерегине айланса,
Юсюнден тешмезге керекди.
388
1907
«Къуранны аятларын
Окъуб барыргьа керекди.
Къычырыу, сызгъырыу адетлени
Меджуслеча сиз этмегиз.» —
1908
Деб, Аллахдан келген ол келямланы
Эртденбла межгит аллында
Барын айтыб бошагъанды
Мухаммат муслиманлагьа.
1909
«Икрам» — деб а айтханлары
Тигилгенлери болмайын,
Эки шарфха айтылгьанды,
Милле болмайын, тюз къумачдан.
1910
Бирин беллерине байлагьандыла,
Экинчисин боюнларына.
Имбашлары бла, онг къолларын
Бош къойгъандыла.
1911
Алтыджюз джыйырма тогъузунчу джылны
Март айында Мединадан
Мекка таба джол тутхандыла
Мингле бла адамла.
389
1912
Муслиманла файгъамбар бла бирге
Сюрюб къурманлыкъ малларын да,
Къураишлеге берген сёзлерин
Толтурур ючюн баргьандыла хадж
къылыргьа.
1913
Къамаларын къысыб баргьандыла
Икрамны тышындан беллерине.
Башха сауут алмасала да,
Чырмаусуз да баргьандыла.
1914
Меджусу таифала Меккагъа
Эки ыйыкъдан келлик эдиле.
Ол себебли муслиманла
Каабагъа эркин болгъандыла.
1915
Мекканы ичинде къураишле да
Юй башлагьа миниб,
Къарагъандыла муслиманлагъа,
Хадж къылгъанларына сейирсиниб.
1916
Мухаммат Каабагъа джетгенлей,
Юсюнде икрамны этек джанын
Сол имбашларына атыб, эрлай
Онг къолун эркин этгенди.
390
1917
Дин къаланы эшиги бла
Къара ташны арасында,
Уппа эте аны да,
Кёкюрегин тирегенди къабыргьагьа.
1918
Андан сора эски адетдеча,
Аз-аз секирген да эте,
Чабханды Каабаны тёгерегине,
Муслиманла да аныча этгендиле.
1919
Каабаны къыбыла джанында
Мюйюшюне къолун салыб,
Муслиманлагьа эслетмейин,
Мухаммат уппа этгенди къолун.
1920
Тёгерегине Каабаны
Мухаммат юч кере чабханды.
Андан сора айланыб,
Уппа этгенди къара ташны.
1921
Табыныуну джорукъларын Каабада
Мухаммат алай тамамлагьанды —
Къараб тургъан къураишле да
Анга разы болуб, джаратхандыла.
391
1922
Андан сора муслиманла
Башларын джюлютгендиле.
Къурманлыкъ малларын сойгъандыла,
Тырнакъларын кесгендиле.
1923
Мухаммат, келгенинде Меккагьа,
Аббасны бир ариу къайын къызын
Алыргъа мурат этгенди,
Аббас кеси да келечиси болуб.
1924
Маимулат атлы ол тиширыугъа
Элли бир джыл бола эди.
Аны къолайлы къураишле бла
Дж ууукълугъу да бар эди.
1925
Ол а Мухамматха файдалы эди,
Меджусле уа Мухамматха
Той этдирмегендиле алайда,
Ол ауазла айтса да.
1926
«Келишген заманынг бошалды,
Юч кюннге деб, келген эдинг да,
Кёб мычымайын шахардан
Чыкъ» — деб къысхандыла.
392
1927
Мухаммат муслиманла бла
Шахардан чыгъыб тохтагьандыла.
Маимулат бла тоюн алайда
Этиб, рахат къайтханды.
1928
Хелалит аль-Харессини къызы
Маимулат а файгьамбарны
Эм арт юй бийчеси болгъанды,
Кеси да кеч ауушханды.
1929
Къарнашындан туугъан Маимулатны
Халид ибн Валид
Ухуд урушда Мухамматны
Ёлтюрюрге да излегенди.
1930
Терек тюбюнде салыннган
Шатырны ичинде
Файгъамбар бла тойлары болгьанын
Артда айтханды Сакифте.
1931
Андан сора талай джылдан
Кеси асыраллыкъ джерде,
Сау сагъатында Маимулат кеси
Межгит ишлетгенди мермерден.
393
1932
«Маимулат» — деб, атын джаздыргъанын да,
Файгъамбар бла тою болгъанын да,
Ол джерледе Аль-Даннабий
Суратлагьанды бек ариу.
1933
Мухаммат Маимулатны да,
Абу-Суфианны къызын алгъандан сора
Къураишледен кёбле келиб,
Мухамматха къошулгъандыла,
1934
Меккадан Мухаммат къайтханында,
К ёбле анга бойсуннгандыла.
Мухамматны къанлы джауу —
Халиб ибн-Валид да.
1935
Ол Маимулатха терс къарагъанды,
Валидни биргесинде да
Амр ибн А с да болгъанды,
Ол Эфиопиядан къайтхандан сора.
1936
Келишиу эталмагъанында,
Мухамматны да саталмагьанында,
Меккагьа бармай,
Мединагъа джол тутханды.
394
1937
Келген къонакълагьа
Мухаммат джарыкъ тюбегенди.
Адамны кёзлерине къараса,
Файгъамбар аны билиучю эди.
1938
Аллайланы бет къанларындан
Исламгьа джюреклери тартханын
Кёрюб, эски кёл къалдыланы
Къоя эди къозгьамайын.
1939
Мухаммат терен сагъышланмай.
Валиднида, Асны да
Джыйыннга башчы этгенинде,
Муслиманла джаратмагьандыла.
1940
Аскер башчыгъа сала туруб,
Халид ибн Валидни,
Мухаммат ариу биле эди
Къытайгъа джетерин Ислам динни.
1941
Аллах билдиргенден
Амир ибн Асны да
Атлы аскери Мисирни
Хорларын сезген эди.
395
1942
Мухамматны уа баш къайгъысы
Йемен бла Османны,
Хадрамаут бла Бахреини,
Византия бла Къаджарны
1943
Бийликлерине тюшюб тургъан
Дравияны шимал джанындагьы
Ислам диннге таифаланы
Бойсундуруу болгъанды.
1944
Алтыджюз джыйырма тогъузунчу джылны
Джайында Мухаммат Меккадан къайтыб,
Византияны чеклерине
Чабыуул этерге башлагъанды.
1945
Ала бла шохлукъ джюрютген
Гассан деген таифагьа
Мухаммат ийгенинде келечисин,
Ала аны ёлтюрюб къойгъандыла.
1946
Мухаммат да алагъа дерт
Джетдирирге хазырланнганды:
Фудакъдан, Хаибардан тюшгенлени да
Аскер джыйыннга джойдургъанды.
396
1947
Аскер башчыгъа сайлагъанды
Зеид ибн аль-Харисни да,
Экиге айланнган къарнашы
Джафал ибн Абу-Бекрни да.
1948
Мухаммат кеси ол джортуулагьа
Башчылыкъ этерик эсе да,
Аны джолундан тыйгъанды
Ауругъаны Хаибарда.
1949
Эфиопиядан эртде къайтхан
Абдуллах ибн Рауахну
Зеидге болушурун ол излегенди,
Мухаммат не этерин айтыб.
1950
Алай бла кёл эте,
Мухаммат айтыб ючюсюне,
Юч мингден артыкъ атлы аскерни
Атландыргъанды биринчи кере.
1951
Мухаммат къара Сархын къысыб,
Юсюне къара къапталын кийиб,
«Иги джолгъа барыгъыз» — деб,
Аскерни алай ашыргъанды.
397
1952
Аллы бла ётгендиле
Аусчыла бла хазратчыла,
Мухаджирле бла Ансарла,
Таифала бла тукъумла.
1953
Атлы аскерни тамадасы
Халид ибн Валид деген:
«Аллах бирди,» — дегенди,
Атлана тебреб къазауатха.
1954
Византия бла Гассанны
Джюз минг араблы аскери,
Алларына чыгъыб, муслиманланы
Билдирмейин, тыйгъандыла.
1955
Къанлы къазауатда муслиманла
Аямайын сермешгендиле.
Зеид да, Джафар да, Абдуллах да,
Талай муслиман да ёлгендиле.
1956
Халид ибн Валид да,
Мадары болмай,
Сау къалгъанларын алыб,
Мединагъа къачханды.
398
1957
Мединагьа джетгенлеринде уа
Алларындан чыгъыб аскерчилени,
Джоюлгъанланы юйдегилери
Уллу къаугъа ачхандыла.
1958
«Джоюлгъанла ючюн, сиз
Дерт алмайын нек келдигиз?!» —
Д еб уллу сёлешгендиле
Халид ибн Валидге.
1959
Адамлары ноябрь айда,
Эски дертлерин джетдирир ючюн,
Бану Хуза таифадан,
Мухаммат джанлы болуб тургьан
1960
Бир къауумну ёлтюргендиле.
Мекка тийреде джашагъанлагъа
Келишиуден сора уа Хузайчыла
Тиймезге керек эдиле.
1961
Анга да къарамайын бакрчыла
Кече чабхандыла хузаичылагъа.
Аланы биргелеринде
Къураишле да болгъандыла.
399
1962
Ол хапарны эшитгенлей
Дауурну кенг джаймаз ючюн,
Абу-Суфиан, солуу алмай,
Мединагьа джетгенди.
1963
Мухаммат аны къатына къоймагьанды,
Сора ол дыгалас этиб,
Абу-Бекрден Умаргъа,
Умардан Осман ибн Афагъа да чабханды.
1964
Бары аны этгенин ушатмагьандыла.
Абу-Суфиан къызы,
Болмагъанында, Мухамматны юй бийчеси
Ум Хабибагьа баргъанды.
1965
Аны бла киши сёлешмегенинде,
Алий аны джазыкъсыныб:
«Меккагьа не къадар дженгил къайтсанг,
Кесинге иги болур эди, дегенди.
1966
Алай бла Абу-Суфиан
Мухамматха тюбеялмагъанды.
Къураишлеге барыб айтханды
Аны адамгъа санамагьанларын.
400
1967
Кёб да турмайын Мухаммат,
Джыйышдырыб муслиманланы
Чабыуулгъа хазырланнганды,
Къайры тебрегенин айтмагъанды.
1968
Тюз хапар киши билалмайын,
Кёб тюрлю сёз чыгъаргъандыла.
Тюзюн ангыламайын
Къураишле къалырча.
* 1969
Къураишлеге ол хапары
Керти джетиб къалмаз ючюн,
Ары баргьан джолоучулагьа
Уллу тыйгъыч салгъанды.
1970
«Я Аллах! Сен джауларыбызны
Бизге бойсунурча бир эт.
Кёзлерин джумдура аланы,» —
Д еб тилегенди Мухаммат.
1971
Джангы келямла келгендиле
Ол кёзюуледе Мухамматха.
Муслиманла Меккагьа
Атланырларыны аллы бла.
26 Заказ № 1122
401
1972
Келген келямлагьа кёре,
«Чыгъаргьа боллукъдула сермешге.
Алагъа тиймеген меджуслеге
Муслиманла тиймесинле.»
1973
Онунчу кюнюнде Рамазан айны —
Ёлген кюнюнде Хадиджатны,
Мухаммат, аскерин да тизиб,
Мекка таба атланнганды.
1974
Мухаммат, джолгьа Мисирни
Башчысы анга бериб ийген
Акъ къадыргъа миниб чыкъгъанды,
Ораза ауузун ачмайын.
1975
Джолну эки джаны бла
Юлешиниб, Меккагъа
Тебрегендиле кериуанлары бла