Китабны жазыб жараштыргъан Отарланы - 9

Экинчиси - кишини,
Сёгюп, сёзюн этмезге,
Дуниядан жёнгер алмай,
Жолубузгъа кетмезге.
Жёнгерибиз ол болур -
Къуран, келям окъусакъ,
Ибадетде жюрюсек,
Уллу Аллахдан къоркъсакъ.
Ючюнчюсю - кишиге
Зарлыкъ, зорлукъ этмезге,
Дуниядан жёнгер алмай,
Жолубузгъа кетмезге.
Жёнгерибиз ол болур -
Оразаны биз тутсакъ,
Къыйыныбыз оу болур -
Харам, халал унутсакъ,
Беш намазны къылайыкъ,
Озуп нe артха къалмайыкъ
Ёле туруп, жёнгерге
Ибилисни алмайыкъ.
Бир сагъатны ичиндеди
Ууахтыны келиую,
Сексен минг жыл азапды
Бир намазны тёлеую.
Жетиди жаханимле,
Сегиздиле жаннетле,
Ахыратха айланыгъыз
Хар заман да, юмметле.
Халалдан мал жайсагъыз,
Хыйсап жууап берирсиз.
Хapaмдан мал жыйсагъыз,
Ауур азап кёрюрсюз.
Артыкъ хайыр келмейди
Дуния малны кёбюнден,
Жюрюп къалай ётерсиз,
Къылдан инчке кёпюрден?
Дуния ючюн талашып,
Хыйла сюрюп кюрешдик.
Андан хайыр чыкъмады,
Аллах айтды, биз эшитдик:
"Тилигизни тыйыгъыз,
Жалгъан айтмай, тил этмей,
Нафсыгъызны тыйыгъыз,
Aмaн жолгъа юйретмей.
Зекят, фитир беригиз,
Жарлылагъа жарагъыз.
Кёкден, жерден эс этип,
Айгъа, кюннге къарагъыз.
Бир заманда жокъ эдинг,
Туудунг, ёсдюнг, жаш болдунг,
Ёлюрюнге ийнандынг -
Адамладан баш болдунг.
Кече болса, Аллахха
Шукур этип жатыгъыз,
Бек сыйлы файгъамбаргъa
Салат-салам айтыгъыз.
Къуран бла билдирди
Ахыратны халларын.
Уллу Аллах кечиучюдю
Тоба этген къулларын.
Узакъ жолгъа къуралдыкъ -
Азыкъ алмай кетмейик.
Болжалы къысха болур,
Узакъ умут этмейик.
Башыгъызны буругъуз,
Кёзюнг харам кёргенлей.
Бушууунгдан файда жокъ,
Азырайыл келгенлей.
Жанынгы тартып башлар
Аякъладан, жиликден.
Кёкюрекден, билекден,
Башынгдагъы тюкледен.
Жанар, кюер жюрегинг,
Ананг билмез халынгдан,
Тюк тенгли файда болмаз
Адамынгдан, малынгдан.
Сёлешалмай, сёз эштмей,
Тутмай къалыр санларынг.
Кёзлеринге кёрюнюр
Ахыратны жоллары.
Олсагъат шайтан жетер
Ийманынгы алыргъа.
Кесича кяфыр этер -
Жаханимге салыргъа. Гитчеликден
саныгъыз
Ибадетде алышсын.
Уллу Аллах ийман берсин,
Жан ауалда болушсун.
Кече-кюн да этебиз,
Гюнях бла кабахат,
Аллах бизге жиберсин,
Расулундан шафагъат.
Татлы жанынг терк жукълар,
Къуруп къалыр санларынг,
Мepеcлeге чачылыр
Жыйылып тургъан малларынг.
Дуниялыкъдан тоймайбыз,
Къарт болсакъ да, сюербиз,
Бир кюн бир, билмей туруп,
Акъ кебинин киербиз.
Акъ кебинни болмайды
Этеклери-женглери.
Къанга юсюнде жууарла
Къарындашы, тенглери.
Caнларынгы жууаргъа
Сапын, къумгъан алырла,
Жамауат бла элтип,
Къара жерге салырла.
Жер тюбюнде жатарса,
Дуния жарыкъ кёрмезсе,
Къарт aнанг жиляй къалыр,
Артха къайтып келмезсе.
Соруучула келирле,
"Дининг нед?" - деп сорурла.
Жууабын бералмасанг,
Токъмакъ бла урурла.
Оюмсуз тепсемегиз,
Къызла бла уланла:
Tap къабырда къыйнарла
Акъырапла, жилянла.
Жиляй, сарнай къобарла
Бейнамазла къабырдан.
Жаханим акъырапла
Уллу болуп къадырдан.
Гюняхлыла бетлери -
Бир биринден сюйюмсюз,
Къабырладан къобарла
Къымыжалай, кийимсиз.
Арасатха барырла,
Къырау тартып кёзлери.
Къоркъгъандан чыкъмай
Факъырланы къалыр сёзлери.
Забанийле келирле,
Ассыланы кёрюрле.
От къамичиле бла
Жаханимге сюрюрле.
Кийдирирле юслерине
Къатырандан кёлекле,
Къолларында къамичи, -
Азап этген тилекле.
Къайнар суула къуярла,
Жанар, кюер санлары,
Сексенжыллыкъ азапда
Чыкъмай тypyp жанлары.
Ассылагъа хазырды
Жаханимни къуюсу, -
Табанындан бир тутса,
Къайнап башлар мыйысы.
Кеч билип, сокъураныр,
Бу дуниядан кёчгенлей.
Чегиси дуккулланыр,
Хамим сууун ичгенлей.
Тюе бойну кибикди,
Жаханимде жилянла,
Урса, ачыуу кетмез, -
Тамам минг жыл жилярла.
Кюн биширип кюйдюрюр
Азаплыла терисин.
Къыркъ минг кяфырны силдер
Забанийни бириси.
Мукъмин къулла - арасатха
Атлы болуп барырла,
Аны кёрген ассыла
Сейирсинип къалырла.
Къауум-къуум барырла,
Толгъан айча, жарытып,
Ибадетни ахшылыгъын
Ассылагъа танытып.
Бал шербетле ичерле,
Салкъынлада олтуруп,
Файгъамбарны юмметлери,
Тёгерегин толтуруп.
Соруу-сууал кёрмезле
Гюняхлары силинип,
Жаннетлеге барырла,
Сууаплары билинип.
 II
Муслийманла, айтама:
Зикир болсун сёзюбюз.
Мен Аллахдан тилейме -
Жаннет кёрсюн кёзюбюз.
Эй-хей, миллет, тилейме:
Намаз этмей жатмазгъа,
Къылмай къоюп намазны,
Гюняхлагъа батмазгъа.
Барыбызгъа борч болду
Намаз шартын билирге
Намаз шартын билмейин,
Гюняхлагъа кирирге.
Эй-хей, миллет, тилейме-
Кече намаз къылыргъа.
Эрикмейин, талмайын,
Шартын билип турургъа.
Этмесек да андан артыкъ,
Беш намазны этейик.
Тюз жоллагъа тюзелип,
Ийман бла кетейик.
Жаннет деген - сыйлы зат,
Гюняхлы ары баралмаз.
Ол Жаннетге барыргъа,
Haмaз къылмай, жарамаз.
Бу дунияны затлары
Барысы да къалырла.
Намаз къоймай этгенле -
Нюр Жаннетге барырла.
Намазын къоймай этген
Азапха зат тутулмаз
Бир намазы къалса да,
Ол азапсыз къутулмаз.
Эй-хей, миллет, тилейме:
Салауатла салыргъа,
Беш намазны къылыргъа
Жамауатха барыргъа.
Муслийманла, тилейме
Бу сёзлени унутмазгъа,
Бу сёзлени унутуп,
Терс жолланы тутмазгъа.
Муслийманла, тюзелип,
Тюз жоллагъа барайыкъ,
Жаханимни отундан
Узакъ болуп къалайыкъ.
Ётюрюкню айтыргъа
Бир мукъминнге жарамаз.
Ётюрюкню къоймасанг,
Ийман санга къарамаз.
Ётюрюкню къоймагъан -
Ахшылыкъны алалмаз,
Ётюрюкню къошмайын,
Терс жоллагъа баралмаз.
Терс жоллагъа да барып,
Аякъ тутмай, жыгъылсанг,
Ажалынг жетип, жанынг
Тамагъынга тыгъылса,
Бир жерден мадар чыкъмаз
Ёлюм жолун тыяргъа...
Сыйлы Аллахдан тилейбиз
Жаннетлеге жыяргъа. Мункаp, Haкиp
дегенинг
Тар къабырда жолугъур,
Ол къабырны ичинде
Caнгa cоpyy сорулур.
Ислам динни сен тутсанг,
Жууап берип болурса.
Динни тутмай сен барсанг,
Хайран болуп турурса.
Бир да нaмaз этмесенг,
Кёпмюд малынг, жулурча?
Кёп малланы да къоюп,
Жep тюбюнде турурча?
Тар къабыргъа киргенде,
Ишни халын билирсе.
Беш намазынг дегенни
Ол заманда кёрюрсе.
Кёп жерледе айтама
Беш намазны халындан,
Бизге файда жокъду да
Бу дунияны малындан.
Бу сёзлени айтама,
Жюрегимден къыйналып.
Haмaз шартын этейик,
Гитчеликден ийнанып.
Намаз борчду, адамла,
Акъылбалыкъ болгъаннга.
Аллах Жаннетни берсин
Сёзлерими алгъаннга.
Жаннети да хазырды
Намаз этип тургъаннга,
Жаханим да хазырды,
Намазсыз къутулгъаннга.
Дуния бизни алдамай,
Мудах болсун кёлюбюз.
Аллах бизни тюзетип,
Жаннет болсун жолубуз.
Кёп айтдынг, Кязим факъыр,
Жюрегинг да бек такъыр.
Xap мукъминни, я Аллах,
Жаннетинге сен чакъыр.
Ёлюм деген - керти зат,
Билмей туруп жетеди.
Ёлюр ауруу тийгеннге,
Aнга ким да не этеди?
Бир къауумну умуту -
Жашлай мен да ёлмем деп.
Уллу кёллю болмасын,
Бу затланы кёрмем деп.
Бу сёзлени да эшитип,
Жюрегинге алгъанда,
Биз a нечик болурбуз,
Тар къабыргъа баргъанда?
Ийман-Ислам билейик,
Бизден заман кетгинчи,
Toбa этип къояйыкъ,
Ёлюм къоркъуу жетгинчи.
Кёп затланы кёрюрсе,
Кесинг жангыз къалгъанда.
Не жууапны берирсе,
Myнкap, Накир баргъанда?
Мёчюланы Кязим
 
ТАУЛУГЪА
Дуния, заман, чарх кибик,
Тик энишге айланып,
Ташдан ташха секире,
Барадыла сызылып.
Жетер жерлери - белгили,
Ахыр Заманны сагъаты.
Ары дери эм иги -
Аллахдан эм бек къоркъгъаны.
Тохтамайын барабыз, чайкъала,
Ары-бери урула
Чеге тюрлю зулмула,
Аякъ тюпде къум бола.
Ана тилни унута,
Таулулугъубуздан уяла,
Журтубузда жакъ баса,
Сыйсыз хыликкя бола.
Кюрешелле бизни алдаргъа,
Мал сюрюу этип, жояргъа
Къагъанакъланы бешикде бууа
Онглубузну тюпде ура.
Юйретедиле миллетни мыжыкъла,
Кеслерине ушатыргъа.
Аллахдан тиле ийман,
Алагъа къажау турургъа.
Ислам динни тышында
Не жоллада айланмадыкъ?
Эзилдик, къорадыкъ,
Алай насыб’ а табалмадыкъ. Динден
узайса муслийман,
Аллахда болур ол эм аман.
Шайтан омакъ этер гюняхын,
Иймансыз болуп унутур Аллахын!
Динден узайса муслийман,
Онгсузлукъ алады башын.
Берекети къуруйду жарлыны,
Оноу этеди душманы.
Сен бил къарындаш - хар заман
Шартла белгилейди, эй муслийман,
Душманны кючю, азабы,
Сен къойгъанда динни, ийманны.
Миллет жашагъан тау этекле
Гюняхдан толгъандыла бюгюнде,
Тайып барадыла хурметле,
Орналадыла мыжыкъ адетле.
Къабырда жатхан ата-бабала,
Бюгюннгю халыбызны билсе эдиле,
Къабырладан силкинип,
Бизни бла къазауат этер эдиле.
Ислам-ийманды даража,
Аладыла ёхтем къанатла.
Аласыз учама дегеннге
Келир буйрукъ - отха кирирге.
Эй хурметли таулула!
Уллу тарыхыгъызны эсге ала,
Тебирегиз женгил алгъа!
Кётюрюгюз бийик жашил байракъла!
Хызир
 
АЖАЛ
Дуния деген - жалгъанды,
Жюрекни ичи тоймайды.
Ажал деген - къатыды,
Къарап кёрсе - къоймайды.
Ажал ауруу алайды:
Санларынга жайылыр.
Ата, анa, эгеч, къарындаш -
Бир биринден айырыр.
Ажал деген алайды:
Марап, кёрюп, тутады.
Жуууп тургъан бетинги
Акъыраплай жутады.
Ажал ауруу къызыуду, -
Санларынга жайылыр.
Эки татлы сюйгенни
Бир биринден айырыр.
Ажал ауруу алайды:
Уча келип, къонады,
Тенгсинмеген тенглеринг
Къабыр къанга жонады.
Ажал деген алайды:
Тар мекямгъа жыяды,
«Булбул» деген тилинги
Сёлешдирмей, тыяды.
Ажал деген алайды:
Тау санланы эритген,
Ана бла баланы.
Бир бирине термилтген.
Гюнях ишни кёп этдим,
Ёмюрю ёлмей къаллыкъча.
Энди тюшдюм тузакъгъа,
Аугъа тюшген балыкъча.
Жылым келди алтмышха,
Олтурдум кюн тууушха.
Жолоучугъа жюрюучю -
Жалкъау болду жумушха.
Чёгючюм жазмай къойду
Суууп кетген темирни.
Мен энди не этейим -
Зыраф этген ёмюрню? Ахлуларым, келигиз,
Осуятымы жазыгъыз.
Сыйлы Аллахдан къайтсын,
Къабырымы къазыгъыз.
Алимлеге беригиз
Ёлюгюмю жууаргъа.
Къардашларым, келигиз,
Къумгъанымдан къуяргъа.
Кийимими, къалдырмай,
Факъырлагъа беригиз,
Алимлени барын да
Мени кибик кёрюгюз.
Жамауатым, келигиз,
Сап-сaп болуп, жыйылып.
Ийман бла ёлейик,
Сыйлы Аллахха сыйынып.
Кезиу манга жетгенди, -
Къалай болур намазым?
Кимни къолуна тюшер
Мен факъырны жаназым?
Дуния деген - бир аман
Минер базар ат болду,
Мен да миндим ол атха -
Бир файдасыз зат болду.
Ёмюрюмю тынчайтмай,
Чёгюч уруп кюрешдим.
Ол къадар къыйынымдан
Бир къат кебин юлешдим.
Жашай-жашай кёп заман,
Ишлей-ишлей тюгендим.
Къарыууму тауусуп,
Тюз артыма жюгендим.
Отуз жылымы айтайым -
Къайгъы бла эшикде.
Отуз жылымы айтайым -
Бир къарангы тешикде.
Былай бла ёмюрюм
Тынчайтмайын - бошадым.
Кесим кёре тургъанлай,
Кёрмегеннге ушадым.
Мёчюланы Кязим