Джол: Терекден Ташха - 09

къайсы назмуму мен джазгъанма суу бла,
къайсы назмуму мен джазгъанма уу бла?!
Хар назмуму джазгъанма къаным бла,
хакъсызлыкъ бла, зулму бла кюреше,
сермеше.
Ала - болалгъАнла Акъ сёз алай бла,
кетерикме джанымы сизге, Сёзге да
юлеше.
Азрет Кечерукъгъа да берирсе салам -
керти адамды, тюз адамды ол.
Джашауну не бек сюйсе да адам -
къачан болса да тауусулады джол.
Къуршалагъанды ит джыйын мени.
Таш бла Терекни этиб бетджан,
хазырланнганма этерге уруш:
шейит болурма, тёгюлсе да къан.
Къансыйдыла окъ тийген итле да.
Аздан аз, кёбден кёб ёлюр.
Шейит болуу насыбды поэтге да.
Хорлам да алай бла келир.
НАЗМУМА
Мен сени джокъдан джукъ этиб,
джанымдан да юлюш этиб,
джаратханымда, айнытханымда -
мени къоюб башхалагъа кетдинг.
Мен сени кёкден, джерден,
таудан, тюзден, тенгизден,
ташдан, терекден, джаздан, къышдан -
къалюбаладан ахырзаманнга дери,
бал чибинча айланыб,
хар ариу затдан бирер бурху алыб,
балджан этиб, нюрджан этиб,
алай къурагъан эдим.
Кесиме деб да тюл,
башхалагъа деб да тюл,
бир иннетим, муратым болуб да тюл,
билмейме, неден, не ючюн, къалай
башлагъанымы да къураб сени.
Къураб бошагъанымда уа -
Кёкдеги, джердеги да сукъланырча,
бир ариу джан болгъанынгы кёрюб,
тёзалмай, талай адамгъа кёргюзтдюм.
Ма алай бла хапарынг джайылды,
кесинг да кетдинг менден.
Кетдинг десем да, кетмегенлей кетдинг.
Тауундан айырылмагъанлай,
саркъыб баргъан сууча,
менден да айырылмагъанлай, кетдинг.
Сен бютеу дуньяны разы этдинг.
Ёлюмге баргъанла да айтдыла сени.
Урушха киргенле да айтдыла сени,
тутмакъла да айтдыла сени,
хаджиретле да айтдыла сени,
мухаджирле да айтдыла сени
джигитле да айтдыла сени,
къызбайла да айтдыла сени,
къартла да айтдыла сени,
джашла да айтдыла сени
кърал тамадала да айтдыла сени,
аскер башчыла да айтдыла сени,
малчыла да айтдыла сени,
къахмеле да джыладыла окъуб,
мёлеклеге да кёрюндюнг зикирча.
Джюз тюрлю адам окъуду сени,
сен а тюрленмей бирчалай къалдынг,
мен джаратханча къалдынг.
Энди мен
къараргъа да уялама сеннге,
уялама окъургъа да сени:
алай джашса сен.
Ол заманда уа
джылларыбыз тенгча эди бизни.
Кетерикме мен,
башхала да кетерикле,
сен а турлукъса былай -
джылтырай, къалтырай.
Эскертмеми къатында
джангы тёлю окъурукъду сени.
Башха дуньяда эшитирикме да -
кёлюм иги боллукъду мени.
Джангы тёлюге да келликди къартлыкъ,
сени айта, кетерикди ол да.
Ауушуна турлукъдула тёлюле алай.
Сен а барын ашыра турлукъса.
Сени окъусала, кетеди кёлсюзлюгюм.
Акъ сёзюм, джаша,
сенсе мени ёлюмсюзлюгюм.
ХАЛКЪГЪА, ТИЛГЕ, КЕСИМЕ ДА КЪАРАЙ
Джылымы сорадыла мени.
Джылым — халкъымы джылы тенгли бирди.
Джырынг а къачан туугъанды дейле.
Ана тилим бла туугъанды бирге.
Халкъымча къартма, халкъымча джашма.
Хар ёлген бла ёлеме, хар туугъан бла
тууама.
Ана тилибизча эскиме, аныча джангыма.
Ёлеме, тирилеме, джангырама.
Халкъча, тилча, тюрлене да барама.
Джауларымы сорадыла мени.
Халкъымы джауларыдыла мени джауларым
да.
Ёлюр кюнюмю сорадыла мени.
Ана тилим ёлген кюн ёллюкме мен да.
Алай болса да, этеме умут
халкъым, тилим
Ахырзаманнга дери ёлмей джашарла деб.
Замандашла, къаламдашла
Ана тилимде тилек этиб,
джуртда къабыргъа да алай салырла деб.
ДЖАШАУ
«Къыш келгенди, келгенди» деб,
къарала, къычырадыла къаргъала.
Алай а, «къуш ёлгенди» деб,
бир да айталмазла ала.
«Къыш келгенди, келгенди» деб,
къарыла, къычырадыла къаргъала.
«Шорбат чыпчыкъла ёлгенле» деб,
алай да айталмазла ала.
Аман кюнню къаргъалары
ачханлыкъгъа аман аууз,
эшитилгенлей турлукъдула
къуш сызгъыргъан, чыпчыкъ таууш.
Аман кюнню къаргъалары
къаргъыш сёзлеге ушайдыла.
Кёкню, джерни да къаралта,
учадыла, къонадыла.
Эс бурмаз ючюн алагъа,
керекди сабырлыкъ, тёзюм да.
Окъду, тобду къаргъалагъа
мени кёзюм да, сёзюм да.
Джаугъан къар да акъ эталмайды
къара чауулну — къаргъаланы.
Ёмюрде да къурурукъ тюлдю,
алай а, толлукъ тюлдю
къара иннетлери аланы.
Джаз да келмей къаллыкъ тюлдю.
Бой бермейин къышха да,
чыгъарыкъдыла джазгъа
шорбат чыпчыкъла, къушла да.
Ай медет, къаргъала да,
ёллюк тюлле, турлукъдула
къыш да, джай да къычыргъанлай.
Тюзледе да, таулада да
джашау барлыкъды ма алай.
ДЖЫЛЛА БЛА ДЖЫРЛА
Джылла бек иги шайырны да
Кёкден тюшюрелле джерге.
Джангыз (менича) бир насыблы
къалалады анда — Кёкде.
Айны башына джасдыкъ этиб,
джулдузлу Кёкге чырмалыб,
дуния, ахырат да кёрюне кёзюне,
мийикде къалкъыйды Акъ сёз.
Эки дуния арасы кёк ырджыда.
Сыйрат кёпюрдеча джюрюйдю Акъ сёз.
Эки дунияны арасында
учуб джюрюйдю — аланы
хапарлы эте бир-биринден.
Эки дуниягъа да эте сагъыш,
Тейри адамларына эте алгъыш,
джер джашауну эте къайгъысын,
джашайды Кёкде поэт.
Джыры тартады ёргеден ёрге,
джылы уа тартады энгишге, джерге.
Джылла бек иги шайырны да
Кёкден тюшюрелле джерге.
Джангыз (менича) бир телиси
къалалады анда — Кёкде.
КЪОЙ, ДЖАНЫМ , КЪАЙГЪЫНГЫ
Джаным, сен тюлсе шылап,
турурча тарыгъыб, джылаб.
Огъесе, тёнгегинг тарлыкъмы этеди,
бу дунья санга зарлыкъмы этеди?
Кетергеми излейсе Кёкге?
Арыгъанмы этгенсе джерде
адамчыкъланы къайгъыларындан,
ётюрюклеринден, зулмуларындан,
къазауатларындан бир-бири бла?
Къой, джаным, къайгъынгы.
Кёк джукъгъа кетерик тюлдю -
табарыкъса аны.
Тёнгек а —
кесингча ёлюмсюз тюлдю,
сени кёб къыйнарыкъ да тюлдю -
къысхады ёмюрю аны...
Къой, джаным, къайгъынгы.
ЗИКИР БЛА ОРАЙДА
Тюбегенча Джырчыгъа
мен болама хар къайда,
айтылгъан джерде болсам
зикир бла орайда.
Кёкден эннген зикир бла
джерден учхан орайда,
бир-бирине тюбейле
Минги Тауну башында.
Ол чекден къараб турады
Джырчы Сымайыл бизге,
хар бир джыры, зикири да
таудан джайыла тюзге.
Зикир бла Орайда
келишемилле бирге?
Излеген а джуууабын -
тынгласын Сымайылгъа.
Хакъ сёзню да, Акъ сёзню да
адамгъа къанат этген,
динни, тилни, джуртну да
бизге аманат этген -
тыйыншлыды джандетге.
Джырчы Сымайылгъа -
афендиге, поэтге
Аллах да болур разы.
Минги Таугъа къарайма,
Минги Таугъа тынглайма.
Джырчы къараб турады
туугъан халкъына андан.
САУ БОЛСУН
Джюрегим къоркъуудан да тола,
келдим былайгъа. Былайда
къалюбаладан къалгъан эки терек
ёсе эдиле. Къайда энди ала?
Ала болгъан джерде
бир таш терекни кёрдюм.
Къартла айтдыла хапар:
«Бир терекни кесгенлеринде,
экинчи терек къаралыб, къатыб,
таш болуб къалгъанды».
Айтыу таурух эсе да,
кесилген терекге (тереклеге)
сын таш салгъан,
зулмугъа дау салгъан,
бизге терекни-джашауну
«сакъла, кесме» деген -
ким эсе да, сау болсун.
НАСЫБЛЫ ДЖОКЪДУ БИЗДЕН
Тамырлары ташада,
бутакълары туурада
бир-бирине чалышыб,
джашайла эки терек.
Аланы кесерге
кёзюм къыймай,
кёлюм бармай,
бачхамы бир кесегин
бергенме алагъа.
Хоншула телигеча къарайдыла манга.
Джангыз бир тиширыу,
мен джолоучу болгъан заманлада, келиб,
алагъа къарауул да болуб,
къайгъырыб, къараб турады.
Меннге не дегенлерин,
ол тиширыугъа да не дегенлерин,
ол эки терекге да не дегенлерин
мен билеме, сиз да билесиз.
Алай а, мен къоркъмайма сёзден.
Ол тиширыу да къоркъмайды сёзден.
Ол эки терек да къоркъмайла сёзден.
Насыблы джокъду бизден.
БАСЫМСЫЗ САГЪЫШЛА
Ариу къайда да ариуду,
джигит къайда да джигитди,
ит адам — къайда да — итди.
Айырмайма тукъум, миллет.
Менде башхады иннет.
Джангыз,
Тейри адамы бла шайтан адамын
къатышдырмам бир-бирине.
Инсан, миллет хакъларын
неден да кёреме баш.
Кёрюб болмайма зулмуну.
Анга
болгъанны да къул-къарауаш.
Барыбызны да эркин этиб,
ёзден этиб джаратханды Аллах.
Бий болургъа не къул болургъа
излегенни къурутсун палах.
Хакъдан баш джокъду бир джукъ.
Хакъсызлыкъды адамны, халкъны да
чынгылгъа келтирген джууукъ.
Дунья мал ючюн - мал болгъан,
къуллукъ ючюн - къул болгъан,
тегене, сюек ючюн
халкъын сатыб, ит болгъан -
быладыла джауларым.
ИТЛЕ БЛА БЁРЮЛЕ
Юредиле, чабадыла итле.
Кимге? Меннге. Не ючюн?
Алагъа «Итсиз» дегеним ючюн,
Аланы -
бёрю этерге излегеним ючюн.
Ит болгъаныгъызны,
бойнугъуздан тагъылыб тургъаныгъызны
ангыламаймысыз,
ангылаялмаймысыз?
Джутланыб, алданыб турмагъыз да
тегенеде ашыгъызгъа,
эркин болугъуз башыгъызгъа.
Бёрюге эм уллу сыйсызлыкъ -
Тейрисин ауушдурса адамгъа.
Тегене, сюек ючюн,
сынджыргъа бойнун кесдире,
къул болуб къалса анга,
къул болуб турса анга.
Сиз итсиз, мен а — бёрю.
Манга борч салгъанды Тейри
ит болгъан бёрюлени
ызларына этерге бёрю.
«Ит» десенг, шашадыла итле,
джыйын болуб, чабалыла бёрюге.
Къыйын борч салгъанды манга Тейри.
Тюшюннюкге ушамайды ит болгъан бёрю.
Меники — дин, тил, джурт.
Аланыкъы — сынджыр, тегене, сюек.
Мени ием — Тейри, аланыкъы — адам.
Келиширге джокъду мадар.
Мен сермешеме дин, тил, джурт ючюн.
Ала талашалла сынджыр, тегене, сюек
ючюн.
Мен излейме аланы этерге бёрю.
Ала излейле барыбызны да этерге ит.
Биз — бёрюле — джетгенбиз
тауусулургъа.
Чачылгъанбыз, джыйын джанлыдан
къазакъ бёрюле къалгъанбыз къуру.
Итлеге хорлатсакъ а кесибизни,
не деб барырбыз аллына Тейрибизни?
КЪЫЗЫЛ ХАРИФЛЕ
Биринчи къарда муртхулача,
бу къызыл харифле
чыммакъ акъ къагъытда,
ол къайытмазлыкъ кюнню
тюшюредиле эсге,
ол къайытмазлыкъ кюнден
айтадыла хапар.
ИТ БОЛГЪАН БЁРЮГЕ
Джыйын джанлы тюшгенди къуршоугъа.
Бёрюле да сюедиле джашаргъа.
Къутулургъа уа джокъду мадар.
Сынайды аланы да къадар.
Бериледи алагъа сайлау:
ёлюм не джашау.
Джашаргъа сюйген — буруллукъду итге.
Бёрюлей къалыргъа излегенни уа -
сакълайды ёлюм.
Джыйын джанлыдан бири,
ёлгенден эсе, ит болургъа болады разы.
Къалгъанла сайлайдыла ёлюмню.
Энди ол ит болгъан бёрю,
тегенеге, сынджыргъа да юрене,
джашарыкъды итле бла ёмюрю,
ичинден кюе,
кеси кесинден чыгъа кёлю...
Ит болгъан бёрю,
ит болгъан бёрю,
ёлгениг ашхы эди андан эсе -
эркин атадан-анадан туууб,
ит болуб къалгъандан эсе.
ЭНТДА АЛАНЫ ЮСЛЕРИНДЕН
«Бёрюле джашайла тауда,
чегетде джашыналла ала.
Ибилис джорукъгъа, бизнича,
бойсунмайла, баш урмайла ала.
Фыргъауунланы, патчахланы тюл,
Сталинни-Берияны-Сусловну тюл,
ала сыйлайла Тейрини-Хакъны.
Аланы керекди этерге кюл -
ала джауларыдыла халкъны»,-
амантиш итле башлайла юрюб,
эмегенлени уята, къозгъай.
Алай башланады сюргюн,
тутуула башланалла алай...
Ол джыйын джанлыдан не къалгъанды энди:
къазакъ бёрюле — анда-мында.
Итлеге къууанч кёзюу келгенди -
ычхыннгандыла къуллукъгъа-оноугъа.
Сталинчилени сылай мыйыкъларын,
сусловчуланы джалай чурукъларын,
алАдыла чын, саугъа, азыкъ...
Хар не итликге да болубдула хазыр.
Тынгыларын да буза итлени,
динни, тилни, джуртну да къоруй,
къазакъ бёрюле туралла улуй,
сакълаб оноуун-буйругъун Тейрини...
КЕЧМЕКЛИК БОЛЛУКЪ ТЮЛДЮ
Мен сермешеме душманла бла.
Амантишле уа душман джанлы болуб,
юредиле, чабадыла манга.
Таягъым тийсе уа алагъа -
къансыйдыла, этедиле хахай:
«Кесинги халкъынгдан адамгъа,
сен къол кёлтюресе къалай?»
Халкъымы сыйына, намысына,
динине, тилине, джуртуна
къоркъуу салгъан — ким да болсун,
кечмеклик боллукъ тюлдю анга -
ёлюмню сакълагъанлай турсун.
Мен Тейриге табынама джангыз,
сен а сюекге, тегенеге.
Джокъдула Ай бла джулдуз
ит болгъан бёрюге.
Тегенени, сюекни, сынджырны
эркинликден кёргенди баш.
Адамгъа болгъанды къул-къарауаш,
анга атаб джырлайды джырны.
КЪАЧ АЛА ДЖАЗ
Къыш
аяусуз аскерлерини ал бёлеклерине
башчы этиб ийгенди Къачны.
Джазны-джайны-кюзню берекети
къалмады не тауда, не тюзде.
Джел сюрюб баргъан къуу чапракъла,
зулму сюрген джакъсыз адамланы,
халкъланы
тюшюредиле эсге.
Ёлюм да
аскерини ал бёлеклерине
башчы этиб, иеди алай
тюрлю-тюрлю къазауатланы,
аурууланы, зулмуну...
Къачны ызындан келлик къышны
тохтатыр кюч, неда -
андан къачыб къутулур амал
къайда? Джангыз,
анга тыйыншлы тюберге
хазырланнгандан башха
джокъду мадар.
Узакъ болмагъанын да билдире ахыратны,
къач келгенди дуниягъа -
аны кёзбау кийимин
сыдырыб алгъанды юсюнден.
Мыдахлыкъ кючлегенди табигъатны.
Тереклени, кырдыклы джерни да -
барын этгенди джалан.
Аллай кюн
кесине да келлигин сезе,
сагъышха батханды адам.
Къач келгенди джаууму, джели бла.
Къыш да чабыуул этерден алгъа,
тохтаб, сымарлаб, сынаб
узакъ тауну башындан къарайды.
Ким ёлюр, ким чыгъар джазгъа -
билген джокъду.
Умут а барды -
ёлюрге излеген джокъду хазна.
Келгенди къач.
Болушурукъду деб къач,
гяуурла ийнаналла анга.
Мен а къылыб намаз,
къадалгъанма Китабха, Къаламгъа.
Биринчи харифден — Алифден -
башланады къачхы дефтерим да.
Къарагъанлай Кёкге джюрегим, кёзюм да,
сууаб-гюнах дефтерими
ахыр чапырагъын башлагъанма джазыб.
Адамладан джашыргъанлыгъыма,
Аллахдан джашыраллыгъым джокъду -
хар затны айтама тюзюн.
Сёзюмдеди — ёзюм.
Аллах, бер сабырлыкъ, тёзюм,
чыдаргъа балтагъа, мычхыгъа...
Джангыз Терекгеча,
манга да келгенди кёзюу.
Джуртда Джангыз Терекни тирилтген эдим
мен,
мени тирилтирик а Сенсе джангыз.
Джууукълашыб келгенин сеземе
сын ташымдан къарар кюн Ай бла джулдуз.
Келгенди къач.
Алай а, манга
къачда да барды къуууанч:
белиме дери батсам да джерге,
Аллахха айтыр сёзюмю
тюшюрюб кюрешеме дефтерге.
Тюшюнюр ючюн, тюзелир ючюн,
тобагъа къайытыр ючюн -
къачан да, къайда да -
табылыб бармайды мадар, заман.
Манга уа табылгъандыла ала.
Аны ючюн да разыма Аллахха.
Келгенди къач. Джазама назму.
Мен ёлсем да — ол чыгъар джазгъа.
Хакъ сёзге джууукълашдыргъан Акъ
сёзге,
къатылаллыкъ тюлдю ёлюм.
Алай болгъаны ючюн кёлюм,
назмуму джазама — анда турады джаз.
Акъ сёзюмде джашайды джаз.
Не къач, не къыш
хорлаяллыкъ тюлдюле Сёзню.
Шайырланы — бизни —
насыбыбыз олду.
Джангыз Терекни тирилиуюдю назму.
Къач ала да, къыш ала да халкъгъа
джазны кёрюнюуюдю назму.
КЕЛМЕЗ ДЖЕРГЕ АХЫРЗАМАН
Джаныуарланы, кийиклени да,
тереклени да,
не игиди ушамагъанлары адамгъа.
Джаныуаргъа, огъурлу кийикге да,
таб, Джуртда Джангыз Терекге да,
джетгенди, джетеди къыйынлыкъ адамдан.
Ёзге, адамла тюлдюле бирча.
Чокуна афендича,
«Сакъла, кесме» дегенле да бар.
Кёбюсю уа -
билселе да болгъанларын терс,
джыймайдыла эс
юслерине аугъунчу терек,
неда -
марал сют болгъунчу керек.
Джангыз Терекден ишлеген юйлерин
кюйдюреди Кёк.
Кийиклени къырыучуну къаргъайды
Апсаты.
Тюшюнмейди дагъыда адам.
Тёзе туруб,
бир келмеге эди ахырзаман.
Алай а, адамладан
чыкъгъандыла шыйыхла, файгъамбарла...
Ол къауумдандыла Джырчыла, Шайырла.
Джаралы джугъутурну
уучудан, джанлыдан да
Иги сёзю бла къутхаргъанды Кязим
Джаралы ташны,
акъ байлауча, Акъ сёзю бла
байлагъанды, сау этгенди Къайсын.
Джуртда Джангыз Терекни да,
джарым адамла кесгенден сора,
дуа этиб, тюкюрюб,
китаб этиб, тирилтгенди бир башха поэт
да.
Ташны, Терекни, кийикни да
шайырладыла къутхаргъан.
Динни, тилни, джуртну да
шайырладыла къутхарлыкъ.
Сакълаб динлерин, тиллери, джуртларын,
къураб Эллерин-Къралларын
къайсы халкъла ёлмей джашайла дуньяда?
Джууаб: шайырлары кёб болгъан халкъла.
Не къадар кёб адам эс бурса Къаламгъа,
Китабха,
джашаса буюргъанча Хакъ -
о къадар юлюшлю боллукъду халкъ
дуниядан, ахыратдан да.
Халкъымы джазыуун да тырмаша
джазаргъа,
кесими джазыууму джазама.
Кючю чексизге базама:
эртде-кеч болса да тюзелир адам,
келиб къалгъынчы ахырзаман.
Тюшюнсе уа, тюзелсе уа адам -
келмей да къалыр ахырзаман.
БИЛМЕЙМЕ
Оюлгъан тауну да сюей ызына,
джыгъылгъан адамны да тургъуза ёрге,
чачылгъан аламны да бир джерге джыя,
учхан джулдузну да ол кюйгюнчю тыя,
ташладан да къалай къала,
сёзледен да къурай назму,
барама джашай.
Не ючюн этеме алай?
Джокъду джууабым анга.
Джюрегим ачыкъды адамгъа, Кёкге да.
Юйюмю оджагъындан
тюше къызла, мёлекле да,
барама джашай.
Нек болады алай -
билмейме.
Сууаб-гюнах базманнга минсем -
къайсы дженгерин да, билмейме.
Бу дунья джашаудан тояргъа да мадар,
аны сюйюб къояргъа да амал -
бармыды, билмейме.
«ПОКОЙ НАМ ТОЛЬКО СНИТСЯ»
Къайгъыны, зулмуну эмеген башларын
кесе,
арыб-талыб,
Кёкден, джерден да кюч ала,
турама къалкъыб.
Башымы Минги Таугъа салыб,
сыртымдан тюшюб тюзге,
аякъларымы да сугъуб тенгизге,
джулдузлу кёк джабыуну да джабыб юсюме,
хорлам тюшле кёре,
турама къалкъыб.
Чабакъла-балыкъла аякъларымы дыгъы
эте,
тюздегиле да юсюмде чарс къуруб, ат
чабдыра,
башымы иссилигинден Минги Тауну къары
да,
къобанла болуб саркъа,
алай эте, уятадыла мени.
Минги Тауну башында мёлекле этелле
зикир,
тюздегиле тарталла орайда,
тенгиздегиле этелле эжиу.
Турама, сора, ёрге,
башым тие Кёкге,
уятханлары ючюн да этмей кишиге
гурушха,
атланама урушха.
Мен къалкъыгъан кёзюуге -
къайгъыгъа, зулмугъа
джангы эмеген башла чыгъыб,
тюлкю къуйрукъла да битиб,
адамланы кимин къоркъутуб, титиретиб,
кимин да кёзбау бла, хыйны бла
кеслери джанлы этиб,
бюгюлмегенлени уа кесиб-ёлтюрюб,
халкъны кеслерине къул-къарауаш этиб,
кюреше тура...
Тейри адамы Тейриден башхагъа
баш урмаз, къул болмаз.
Тейрини Джуртда Джангыз Тереги
ёмюрде да къуу болмаз.
Зулму кессе да аны,
тирилир — Хакъ сёз, Акъ сёз да болуб.
Мурдар, андан юй этиб, джашаргъа излесе,
Кёк аны кюл этер, уруб.
Бола келгени алайды,
бола барлыгъы да - алай.
Ахырзаманнга дери джерде, джюрекде
(игилик бла аманлыкъны арасында,
тюзлюк бла терсликни арасында)
къазауат турлукъду баргъанлай.
«И снова в бой! Покой нам только
снится»,-
Блок — ит зат — биле эди аны.
Алай а, биз - поэтле,
болсакъ да къарнашла,
мени диним, тилим, джуртум да — башха,
душманым-джауум да — башха.
Иннетибиз а бир:
неден да баш кёрюу Хакъны.
Иги сёз бла, Акъ сёз бла, Хакъ сёз бла
отдан сакълау, къутхарыу халкъны.
Тейри адамына, Хакъ поэтине
хакъсызлыкъ бла къазауат этмезге,
шайтан адамла бла къазауат этмезге
джокъду мадар.
Тейри адамларына, Хакъ поэтлерине -
олду Кёк буюргъан къадар.
ТУРЛУКЪБУЗ ДЖАШАБ САУ-ЭСЕН
Акъырын этген джюрюшюмю
тыйгъычла болсала да кёб,
бу дуниядан юлюшюмю
алыргъа уа къойгъанды Кёк.
Мен болурча Адам эм Шайыр -
бергенди Китаб да, Къалам да.
«Игини амандан айыр,
китаблагъа тюл, Китабха къара да».
Ала бла бирге,
таза дефтер да бергенди меннге.
Андан сора керекди не —
берсе къалам, берсе дефтер.
Хар нем да барды мени.
Джетмесе уа ангым-эсим
джазыууму джазаргъа кесим,
ол затда терслейим кимни?
Кёк, не ючюн эсе да,
сайлады, сыйлады мени:
джашаргъа, джазаргъа да
заман да, мадар да берди.
Ол берген Китабха, Къаламгъа,
тыйыншлы болалсам мен,
Ол берген Къалам бла
джазыуубузну джазалсам мен -
кесим да, Халкъым да
турлукъбуз джашаб сау-эсен.
ЁЗЮМЮ СУРАТЫ
«Джылыуу джокъ» деб, эте эселе къаугъа -
сууукъ чабдыргъан болурма сёзюме.
Адамла бла иейим Джылысуугъа,
бёлейим къара къойну терисине.
Борсукъ джау да, аю джау да джагъайым,
алгъын кибик джанлы болурча сёзюм.
Къаным бла да, джаным бла да багъайым,
Ибилисни алаллыкъ эсе кёзюн.
Аякъ юсюне тургъузайым сёзюмю,
ол джарарча ёлгеннге, саугъа.
Джалгъан дау а салмагъыз анга -
ол, билигиз, суратыды ёзюмю.
АКЪ СЁЗНЮ ЫЗЫНДАН
Акъ маралныча, Акъ сёзню ызындан
мен ёрледим мийик къаягъа, таугъа.
Аны, аджашдырыб къоймай, туталсам,
джарарыкъ эди ёлгеннге, саугъа.
Тута келиб, ычхындырыб къойсам а,
къуру къол бла къайыталмам ызыма.
Андан эсе, чексиз Кёкге атларма -
Сёзге анда тюбериме базына.
КЪУШ БАЛАЧЫКЪ
Аз болалла быллай кюнле дуньяда.
Къуш балачыкъ уясыны къыйырында
къанат къагъады чууакъ кёкге къызына,
сызгъырады, тебчилдейди, алай а,
таукел болалмай, туракълайды ызына.
Сюркеле келиб, ёрге туралгъанлыкъгъа
сабий,
биринчи атламын а этерге къоркъуб,
бир сирелиб турады, тебчилдей,
ол къуш баланы къанатларыча,
къолларын да эки джанына джайыб,-
аллайынды къуш бала да къаяда.
Сейирсиндирген, къууандыргъан затла
кёбдюле, не кёбдюле дуньяда.
Джерде туугъан, джашагъан джанла
не бек ушайла бары да бир-бирине.
Къанат къагъа, тебчилдей, сызгъыра
турады
къуш балачыкъ, къая къууушну эрнинде.
ДЖОЛ САЙЛАУ
«Полиция арбасыны
миз тамагъын да бошлаб,
къатым бла озду,
илгендире мени.
...Тюрмени
унутургъа джокъду мадар.
Онтёрт джылны мындан алгъа,
кече арасында,
тургъан юйюмю къуршалаб,
тутхан эдиле мени.
Джети джылны «солуб»,
«субай» болуб чыкъгъан эдим
тутмакъдан.
Ким тил этгенин, сатханын билиб,
дертими алгъан эдим тумакъдан.
Аны ючюн да, джети джыл олтуруб,
чыкъгъан эдим экинчи юйюмден —
тюрмеден.
Полицияны кесин, мизтамакъ арбасын да
ой нечик кёрюб болмайма мен.
Джангыдан къурагъанма сауут-саба,
къазакъ бёрюледен да къурагъанма
джыйын.
Умут юзюб ибилис къауумдан, джорукъдан,
мен кесим джакълайма халкъымы сыйын.
Ассимиле ёлюмню келтиргенле,
джайгъанла,
джаш тёлюбюзню хаулелик бла, ички бла
да джойгъанла,
сизни бла тохтамаз къазауатым,
миллетчиге, къаугъачыгъа чыкъса да
атым».
«Огъай, Салых, терс джолну тутханса,
ай бошуна джоюлгъандан эсе,
андан эсе, башха джолну барайыкъ,
Къаламгъа, Китабха таянайыкъ.
Халкъны тюшюндюрейик Сёз бла.
Бюгюн оноулан - тамбла джюз бола,
эрши да кёрюнмегенлей къралгъа,
иктидарны-властны алырбыз къолгъа.»
Салых джангыдан тюшдю тюрмеге.
Мен да Сёз бла буралмадым халкъны
тюзюне.
Миллетни къурута барады ассимиле,
къатыла ангысына, эсине
къоркъуу сала динине эм тилине.
Ата-бабаладан къалгъан къылыч,
бауун юзюб, тюшеди къабыргъадан.
Таууш келеди къабырладан:
«Хайт» дегиз — тюнгюлюрге джарамаз».
«Аллах, иман бер, кюч-къарыу бер»,- дей,
джамагъат бла къылама намаз.
ДЖАША
Не эте тураса,
Таш башында Терек?
Джюрек
нек,
нек тарта болур санга
былай?
Керти таулуса сен.
Турмай джылай,
таш башында да этесе джашау.
Таш, къая, тау -
джуртунгдула сени.
Джел, боран, сууукъ,
санга болсала да джууукъ,
джуртунга айтмайса джукъ:
билесе — не болса да —
анда джокъду терслик.
Къайырылмайса анга,
айырылмайса андан.
Сени джанынг — джуртунг.
Анданды сюйюмюнг, къутунг.
Тауну биз сюебиз бирча,
Кёкге да къарайбыз бирча.
Мен — адам, сен а —
терексе.
Алай а, джуртха
менден эсе, бексе.
Мен джашырмайма сенден джукъну.
Менден эсе Джуртну
бегирек сюесе сен.
Мен келеме, кетеме,
сен а тураса бирча.
Къарасам халынга
ушатыб халкъыма,
тансыкълайма.
Таш башында терек!
сабыр болады
Санга къарай джюрек.
Сау-эсен джаша.
Джуртда Джангыз Терекге уша.
Анга ушатыб да къарадым.
Къадарынг а къадарынг
сакъласын балтадан, мычхыдан да,
хар не тюрлю палахдан да.
Джаша,
Таш башында Терек.
ЁЛЮМ
Билмезсе,
къачан, къайда джетерин аны:
джазмы, джаймы, къачмы, къышмы;
кечеми, кюндюзмю;
Кёкдеми, джердеми, суудамы;
юйдеми, тюздеми, таудамы?..
Излемей эсенг тюшерге отха -
иги сёзюнгю, халал ишинги
къойма артха.
Сууаб этерге ашыкъ.
Джашаргъа ашыкъ.
Джетерин да билмезсе аны:
кимден, неден, не ючюн, къалай?
Къаллыкъ тюлдю юзюлмей а джол:
алайды къадар. Мадар а, мадар -
барды: къачан да, къайда да
анга тюберге хазыр бол.
Тыйыншлы тюберге хазыр бол.
РАХАТ БОЛАЙЫМ
Сымайыл,
башлары сени тобугъунга да джетмеген
джарым адамла бла, шылапла бла
не этеме сёлешиб, даулашыб.
Аладан эсе, бусакъла, наратла бла
болгъаным кёб да иги.
Ала баш урмайла зулмугъа-зорлукъгъа -
тартадыла ёрге, мийикге, джарыкъгъа,
ушайдыла Акъ сёзюнге сени,
къуууандыра къуру да мени.
Джарым адамла, джарым шайырла уа
джолунгу кесерге кюрешелле сени,
сёзюнгю этерге кюрешелле сени.
Аланыкъы — тил этиу, зарлыкъ,
джокъду алада чёб чакълы адамлыкъ.
Сымайыл, сени бла ала -
«ат чабса, ит чабар дегенча».
«Ала бла да джокъду кюрешиу -
джазыкъсыныргъа керекди аланы.
Ала ючюн къоймам джазгъанымы»,-
дегенинг да эсиндеди халкъны.
Хакъны
кимден, неден да баш кёрдюнг сен,
Хакъ сёз бла да, Акъ сёз бла да
ауаз бердинг сен.
Джарым адамла -
джарым къуллукъчула,
джарым джазыучула,
джарым моллала,
джарым алимле -
кёб джетдирдигиз Джырчыгъа къыйынлыкъ,
алай а, хорлаялмадыгъыз аны,
джашауун а къысхартдыгъыз.
Бюгюн башхалагъа къошулуб,
джырларын джырлайсыз аны,
махтаргъа да кюрешесиз аны.
Не адам сёзню,
Не Акъ сёзню,
не Хакъ сёзню
ангыламагъанла бла
не этеме кюрешиб мен да.
Аллах бурсун тюзюне аланы да.
Къыйнагъанла Исмайылны да,
кёб фахмуну къыйнарыкъла алкъын.
Назмума булут чабдырмайым,
сагъыныб аланы.
Андан эсе,
Исмайыл джазгъан назмуланы
окъуюм да,
рахат болайым,
сабыр болайым.
НЕ НАСЫБЛЫ АДАМЛАБЫЗ БИЗ
Файгъамбарла джашагъан дуньяда джашаб,
Хакъгъа къуллукъ этерге кюрешиб алача,
ала къууаннганнга къууаныб,
ала къыйналгъаннга къыйналыб,
эм ахырында
ала кетген дуньягъа кетген -
не насыблы адамлабыз биз.
ЭРТДЕ-КЕЧ БОЛСА ДА...
Дини, тили, джурту-джери
эмда
къраллыгъы-Эли.
Бу тёртюсюдюле Миллет этген халкъны,
ёлюмден да сакълаб тургъан аны.
Айырсанг да аланы биринден -
джол ачылады ёлюмге.
Тёртюсюнден да айырсанг а халкъны -
халкълыгъы къалмайды аны.
Башхалагъа къоша къан-джан,
ол
думп болады дуниядан.
Къыйынды къадарыбыз бизни:
къурутхандыла
Къарча къурагъан Элибизни.
Эркинбизми
динибизге, тилибизге?
Иебизми
джуртубузгъа -джерибизге?
Кюрешебизми
Элибизни къурар ючюн,
джуртубузгъа-джерибизге Ие болур ючюн,
динибизни, тилибизни айнытыр, сакълар
ючюн,
кесибизге Башчыбызны кесибиз сайлар
ючюн,
джазыуубузну кесибиз джазар ючюн?
Огъесе, бойсунуб зулмугъа,
джазыуубузну да джаздыра анга,
турабызмы къул болуб, манкъурт болуб?
Тейри адамынлай турабызмы биз,
огъесе,
ибилисге къул болуб, бошагъанбызмы биз?
Хакъыбыз ючюн.
Динибиз-тилибиз-джуртубуз ючюн,
Эл-кърал болур ючюн
кюреширге, сермеширге
джюрекледе бар эсе иннет,
сора,
эртде-кеч болса да,
биз боллукъбуз кърал,
биз боллукъбуз миллет.
ХАКЪ ДЖОЛДА
Элге джанлы киргенин сезиб,
юредиле маскеле, итле.
Мен а - абрек джашаудан безиб,
аны ючюн къайтханма юйге.
Нёгерлерим да -
Зелимхан Харачойдан,
Къанамат Къарачайдан -
джокъдула энди.
Къазакъ бёрюле эдиле ала.
Ит къауум джыйын болуб,
аюге такъмакъ болуб,
ёлтюрдюле аланы
Ары дери уа
Байсангур бла бирге
къазауатда айланнганма мен.
Байсангурну асханларында,
Къарачайгъа джанлагъан эдим мен.
Байсангур, Зелимхан, Къанамат -
мени бладыла джанлары аланы.
Ненча джыл, ненча ёмюр
мен абрек болуб айланнганлы.
Бир къолун, бир бутун, бир кёзюн
урушлада тас этген Байсангур,
асмакъдан къычырады халкъгъа:
«кесин эркишиге санагъан,
душманнга — къул болма — сюнгю ур.»
Мен энди къылычны бургъанма къаламгъа.
Сауут джокъду тенг боллукъ анга.
Джауланы да шох этерге кюреше,
Дин-Тил-Джурт ючюн сермеше,
джашайма, тохтаусуз эте къазауат.
Байсангур, Зелимхан, Къанамат
Хакъ ючюн, халкъ ючюн кюреше сизнича,
ахырыма джууукълашама мен да.
Хакъ ючюн сермеше, ёледиле джигитле
Душманны къуллары уа — маскеле, итле,
турлукъдула юргенлерича юре.
Излегенин табарыкъды хар ким:
Тейри адамларын сакълайды джандет,
ибилисни къулларын а — джаханим.
КЪАЧ АЛА
Чапракълары да агъа юсюме,
къачхы чегетни ичи бла барама.
Джазгъы кюнлерим тюшюб эсиме,
джюрегим да эки джарылады.
Кёчгюнчю къанатлылача,
кетгендиле джылларым учуб.
Чыпчыкъ уяла да терекледе
къарайдыла, тозураб, джунчуб.
Джюрюгеними тохтатыб сирелсем,
кёрюннюк болурма мен да бир терекча,
къанатлысы кетген чыпчыкъ уя да -
джазы, джайы да кетген джюрегимча.
Адамгъа, табигъатха да
бирча къатылады къадар.
Ёмюрлюк джаз этерге джашауну
буюрулмагъанды, джокъду мадар.
Терекден учхан чапыракълагъа
ушайдыла сёзлерим да мени.
Ёллюкдюле тилибиз бла бирге
эм иги назмуларым да мени.
Ана тилибизни ичи бла барама,
акъгъан сёзлени да джыя къучагъыма.
Нарт таурухла да, нарт сёзле да,
тарих джырла да, ийнарла да,
суу тауушча келе къулагъыма.
17.10.2015
ДЖОЛОУЧУ
Хар мийик таудан къарай Сымайыл,
хар джарылгъан ташдан къарай Къайсын,