Latin

Дин Назмула - 31

Total number of words is 3417
Total number of unique words is 1760
30.5 of words are in the 2000 most common words
47.5 of words are in the 5000 most common words
58.5 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Джаратханны джашырыб, ассылыкъгъа баталла.
Ол заманда бир затны аллах этген эселе,
Халкъла анга табыныб, бек терсейген эселе,
Была уа хар бир затны барын аллах этелле,
Башлары сылхыр болуб, шайтан джолгъа кетелле.
КИМДИ БАШ?
«Менме баш - деб бир миллет - огъай, менме» - деб бири,
Халкъ аны айыралмай, келед ёмюрден бери.
Хар бир миллет да кесин аламатха санайды,
Башха миллетлеге ол бир къуджурла къарайды.
Динлени алыб айтсакъ, динчиле да алайла,
Хар ким кесин тюз этиб, башхагъа терс къарайла.
Мени диним тюздю деб, терс болса да, джабышыб,
Тюзню-терсни сюзерге унамайын, къарышыб.
Бир миллет бир миллетни, джаратмай, эрши кёрюб,
Хар бири бирин сёгюб, табхан кирлерин тёгюб.
Хар бир миллет да кесин сыйлы кёрюб, баш этиб,
Адамлыкъны, тюзлюкню сан этмей, акъыл джетиб.
Сора барысы джерден битген ашны ашайла,
Инджиулени тент кёре, ауруй, ёле джашайла.
Хар бири да джашайды, джетиб кеси кёлюне,
Къаллайы да киреди халкъ кириучю кёрюне.
Хар бары да махтана, джан берелле, ёлелле,
Андан бири къачалмай, аны да тент кёрелле.
«Мен башма», - деб тургъан да, аджалдан къутулмайды,
Бири кирген чунгургъа ол да кирмей къалмайды,
Джаратхан Иесин билиб, ийман салса - адамды,
648
Ол акъылгъа келмеген - хайуандан да аманды.
Мен иги, сен аман дей, ёле-ёле баралла,
Барыны да ахыры топракъ болуб къалалла.
Махтанчакъ да тууады ата была анадан,
Мёлекден джаратылгъан бармыд сора аладан?
Бай къауум да башма деб, башын кёкге тутады,
Рысхыгъа эси кетиб, ёлюрюн унутады.
Сыйлыны эм сыйсызны рысхымыды айыргъан?
Сора сыйлы болурму, бурнун кёкге къайыргъан?
Рысхыгъа джаны кириб, къуру аны англайды,
Адамлыкъны, ийманны сансыз этиб, тынглайды.
Халкъны сыйлы-сыйсызгьа рысхы была бёледи,
Ол табыннган рысхы да, ол кеси да ёледи.
Экиси да ахыры топракъ болалла, чириб,
Ол сыйлыла уа ары къалай къалалла кириб?!
Адамлыкьдан, иймандан рысхы башха чыгъады,
Эслеб, бек сакъ болмасанг, ол кёблени джыгъады.
Бирлени джаны ёрге, кёкле таба тартады,
Бирлени да Джер мында джесир этиб тутады.
СМИ.
СМИ деген къыйынлыкъ - ол хыйлагъа чыкъгъанды,
Кёбюсю алдауукъду, халкъны башын чакъгъанды.
Бир къауумла ийнаныб тамам сылхыр болгъанла,
Мыйылары къатышыб шашаргъа аз къалгъанла.
Ол неллей бир алдаса, аллай бир ийнаналла,
Кертда деб орамлада, ол айтханны джаялла.
Къычырыкъ хахай этиб, элни башын булгъайла,
Мыйылагъа сингдириб, уста тукъум алдайла.
Етюрюкню уялмайын бир къуюудан къуяды,
Хыйлагъа бек устады, сау дунияны джояды.
649
Джарлы халкъны башларын сылхыр этиб бошады,
Къара шайтан къычырыб, мыйыланы ашады.
Кёзю кёре турса да, халкъ ийнаныб барады,
Аман айта тургьанлай, къарайды да турады.
Башын алалмай андан, эрикгенден къарайды
Къырал да аны билиб алайчыгьын марайды.
Адамлыкъны къурутуб, сыйсыз этиб кюрешед,
Халкъла бары бизнича болсунла деб эришед.
Хар юйде да бир шайтан устаз болуб сюелед,
Адебсизлик, сыйсызлыкъ, бетсизлик дерсле беред.
Кече-кюн да къычырыб, мыйылагъа сингдиред,
Джаш къауумгъа артыкъсыз ол айтханын этдиред.
Джаш къызланы терилтиб, ол кеслерин ёлтюртед,
Шахидкала боллукъсуз деб терактла этдиред.
Спецслужбала кеслери къурайдыла аланы,
Аман бетли этерге динни, муслиманланы.
Халкъ джашларын, къызларын къоркъуб юйде тыяргъа,
Балаларын межгитге иймей, юйге джыяргьа.
Бир джукъгъа къатышад деб, медресеге иймезге,
Неда намаз юрениб, сеждеге ийилмезге.
Аллындан да душманны планы алай болгъанды,
Алай была Исламны тыяр акъыл алгъанды.
Бир къауум акъылсызла алагьа алдандыла,
Хыйланы англамайын, уллу заран салдыла.
Къырал ишин этерге кёб ачхала джояды,
Ахыры уа аманны Ислам диннге къуяды.
Хаталаны кеслери этиб бизге айтайла,
Муслиманны аягъын джюз хыйла бла марайла.
Медресебиз джабылды ол къауумну ууундан,
Миллет артына турду къоркъуу кириб джауундан.
650
Ол къызыб къозгьалгъан халкъ узакъ бармай суууду.
Хар ким диннге терс къарай, халкъда талпыу къуруду.
ТЕНГЛИК.
Джыйырманчы ёмюрде джангы закон этдиле,
Эркиши, тиширыу да тенгди деб бегитдиле.
Хаман алай къычыра, алагьа джол ачдыла,
Эркишиле да къоркъуб, артха-артха къачдыла.
Джангы закон аланы джолларын эркин этди,
Тормаз болмай тиширыу, ол газны басыб кетди.
Эркек къауумну теблеб, ала башха чыкъдыла,
Оноуну къолгъа джыйыб, дыб этдирмей, джыкъдыла.
Энди нохтала салыб, керек джерге элтелле,
Къалай алай болса да, муратха уа джетелле.
Ала эркек болгьанла, эркиши къанау болуб,
Алгъын тумакъла элле, энди уа акъыл толуб.
Бурун тыйыб тургъанла, алагьа джол бермейин,
Эркишини кёргенча, аны сыйын кёрмейин.
Энди джолу ачылды, башына бош болгъанды,
Ала эркин болгъанлы, джашауубуз булгъанды.
Эркиши, тиширыу да экиси да тенг эсе,
Тиширыу эркишиден акъыл была кенг эсе.
Нек болду дуния былай, адамлыкъ нек тас болду,
Берекет да нек кетди, бузукълукъ да нек толду.
Сиз эслеб бир къарагъыз, ол сёлешген заманда,
Кесине сый чакъырыб, кюрешеди хаманда.
Бир келинчик излесе, ол акъылгъа къарамаз,
Ариу болса джетеди, эрши анга джарамаз.
Къалай ариуса десенг, башы кёкге джетеди,
Кертда деб, керпеслениб, бир къуджурла этеди.
Ариуса десенг а ол павлин болуб тебрейди,
651
Ол телилик болгъанын ол джарлычыкъ билмейди.
Акъылны ол унутад, ариуса десенг анга,
Акъылны ол сан этмей, бек разы болур санга.
Айхай эрши къызла да бир бек къыйналадыла,
Ариулагьа эришиб, эрлей зарланадыла.
Эришиб кюрешмейле, акъылы болгъан къызгъа,
Къадалыб эришелле ариугъа, акъылсызгъа.
Бир-бирлерин сюймейин, тели деб сёлеширле,
Бир къуджур гурушхала табаргъа кюреширле.
Бир-бирине да ала ётюрюкле айтырла,
Хар бири да ишинден таргъыу айта къайтырла.
Ала алай болурла, джаратылгьан заманда,
Тохтаусуз къайгъы излеб, кюрешелле хаманда.
Эркишиге сынамгъа тиширыуну джаратды,
Аллында джырлатса да, артда аны джылатды.
Ол Аллахны ишиди, Анга оноу этмейим,
Аны ишине кириб, мен аджашыб кетмейим.
Ёмюрледен бери да ала алай келелле,
Башларына джетмеген затха бир кёб кирелле.
Айтханын этсенг аны ол башынга минеди,
Этмесенг а, юйюнге дауур, къайгъы киреди.
Аллах алай буюрду, сиз аласыз болмагъыз,
Юй-кюн болуб джашагъыз, ала бла да онгмагъыз!
ТАША КЪАЗАУАТ.
Муслиман халкъны джауу бизни къолгъа алгъанды,
Сиз тюз джашай билмейсиз деб, ол къайгъы салгъанды.
Кеси алгъан законун тутмай, бизге нек чабад,
Ол сюйгенча болмаса, бир тюрлю къайгъы табад.
Кеси закон чыгъарды - хар кимни бош этерге,
Дин тутаргьа, тутмазгъа, сюйген джолун кетерге.
652
Демократия деб алдайд, ётюрюгюн джабаргъа,
Кеси уа мараб турад, Ислам динни къабаргъа.
Телевизор хазырды бизге кирни джагъаргъа,
Ислам динни аманлаб, сылтау къураб, чабаргъа.
Бен Ладенни ишексиз, кеси къурагъан болур,
Аны сылтаугъа салыб, джер-джерге бурнун урур.
Эки халифатны да тынч къоймайын чачдыла,
Демократия деб, алдаб бизге къайгъы ачдыла.
Арт бла, ал бла ташатын кёб хыйлала къурады,
Ол айтханча болмаса, окъ-тоб была урады.
Муслиманладан анга киши этемид оноу?
Ол аланы тохтаусуз кюрешед этиб тоноу.
Тонгузла кибик ала, муслиманны уралла,
Аны миллетин къырыб, анга оноу къуралла.
Юйлерин, адамларын чачыу-къучуу этселе,
Демократия атайла, мюлкюн алыб кетселе.
Сёзю ариу болса да, ичи уа бек къайнайды,
Муслиманла аныча болмасала, къоймайды.
Арт бла, ал бла джашыртын хаман кюрешиб турад,
Халкъны барын кесича гяуур джашаугъа бурад.
Танкала, самолётла, ракетала, бомбала,
Джыйыб кёб этгендиле бизни хорларгъа ала.
Сауут-сабаны къураб, бек мийикге джетдиле,
Болумсуз муслиманла тюбде къалыб кетдиле.
Ала была къоркъутуб, халкъны джанын алалла,
Къымылдайма дегеннге бир къыйынлыкъ салалла.
Сауут кючню ёсдюрюб, хазырлалла кеслери,
Башхаланы къоймайла, муслимандад эслери.
Не кючлю болсала да, кючлю тюлле Аллахдан,
Ол бизге сынам болур, къутхар Аллах балахдан!
653
Кёб тюрлю хыйла къуруб, кюрешелле джашыртын,
Ичлерин билдирмейин, ойдуруб динни шартын.
Ол билимни, къарыуну Кесинг бердинг алагьа,
Энди ала базгъанла, кючге эм бомбалагьа.
Муслиманла да хомух болуб, артха къалдыла,
Сора аллахсыз къауум башчылыкъны алдыла
Эм уста уа хыйлагьа Уллу Аллах Кесиди,
Барын да кёрюб тургьан, хар нени да Иесиди.
Энди бизде къарыу джокъ, Аллах Санга базабыз,
Къуру Санга ышаныб, бу тилекни джазабыз!
Кесинг берген сёзюнгча, Ислам динни сакъларгьа,
Къыямат кюннге дери аны джаудан джакъларгъа.
Сени хорлар кюч джокъду, Кесинг хорла аланы
Деб, биз Санга базабыз, сакъла муслиманланы!
ТЕЛЕ-ШАЙТАН.
Адамлыкъны къурутуб, халкъланы халек этиб,
Баргъан теле-шайтанды, ибилис джолгъа элтиб.
Ичи шайтандан толу, ала анда ойнайла,
Кёзбау этиб, терилтиб, алдамайын къоймайла.
Телевизорда халны бек кёбле джаратмайла,
Адеб, намыс билгенле баласын къаратмайла.
Кёб тюрлю ашарыкъдан столланы толтуруб,
Къууанч эте, махтана ашайдыла олтуруб.
Джангы келген заманда адам кибик туралла,
Артда уа маймул болуб, бир-бирлерин уралла.
Хайуанлача этелле джарлыла джукъ ойламай,
Ол рысхыны ким берди андан бир джукъ англамай.
Джашы, къызы джыйылыб, харам ашдан тоялла,
Алхамдулиллях сёзню сагъынмайын къоялла.
654
Бисмилляхны айтмайын, алыб къабсала ашны,
Бир эрши кёрюнеди, булгъайма анга башны.
Гяуур нек болгъанлары къалад ариу кёрюнюб,
Гяуур къауумгьа ала къошулалла, бёлюнюб.
Ол рысхыны бергенни ала англай билмейле,
Ол себебден, тойсала, Аллахны эсгермейле.
Билгенлери - ашагъан, хайуанлача, джыйылыб.
Туруб кетиб къалалла, шукур этмей джайылыб.
Бир-бирлерине ала «спасибо» дейдиле,
Аллахха уа джукъ да джокъ, ашдан башха билмейле.
Уллу Аллах тюлмюдю ол рысхыны битдирген,
Ала ашаб тойсала сора къууанч этдирген.
Сора англамай гяуур болуб къалай къалалла?
Бисмилляхны айтмайын, ашны къолгъа алалла.
Ол рысхысын тыйгъанлай, мыдах болуб джылайла,
Тойсала, керпеслениб тебсейдиле, джырлайла.
Бисмилляхны, шукурну сан этмейин къоялла,
Ала иги тойсала, бир-бирлерин соялла.
Дагъыда аны кибик кёбдю анда аманлыкъ,
Мен бирчигин айтама, бармыд сизде англарыкъ?
Бетим джетмейд айтыргъа андан ары затланы,
Адебни, уятны билген кеси англар аланы.
Аманлыкъгъа джол бериб, закон бошлаб къояды,
Артда тутуб аланы, тюрмелеге къуяды.
Тамадала тынглайла, миллетге этмей оноу,
Ала сакълаб туралла, халкъны болурун тоноу.
Тюрмеле уа толгъалла, халкъ ары сыйынмайды,
Андан бери чыкъгъанда, джорукъгъа джыйылмайды.
Кърал анга эс бёлюб, гюнах-сауаб билдирсе,
Иш алайгъа джетмезед, гитчеликден сингдирсе.
655
ФУНДАМЕНТИ ЁТЮРЮК.
Эм тюбюнден башланыб, тюз да башына дери,
Алдамагъан хазна джокъ къартха, джашына дери.
Ётюрюкню юсюне фундаментни салдыла,
Миллети да юрениб, закон этиб алдыла.
Ол фундаментни терен къазыб салгъан болурла,
Ансы нек болуб къалды, бютеу халкъы къуджурла?!
Ол тереннге кетгенди, кюрешелле оялмай,
Бир-бирин алдагьанны не этиб да къоялмай.
Дуниягъа ауруу болуб, ол бек терен сингенди,
Кертини эм тюзлюкню ол юсюне мингенди.
Тамада къауум алдаб, халкъны хакъын ашайды,
Эрлей алигарх болуб, ол къутура джашайды.
Алдаргъа, таларгъа да усталла бёрю джыйын,
Бу къыралда тюзлюкню излеген а бек къыйын.
Халкъ барысы алдаргъа уста болуб къалдыла,
Джашаугъа тамал этиб, ётюрюкню алдыла.
Алдамайын джашагъан бусагъатда айыбды,
Осебебден адамлыкъ, берекет да тайыбды.
Эм бек таб алдай билген тамадады башында,
Бир таб алдай биледи тюрлендирмей къашын да.
Аман ишлеге джолну ол кенг этиб ачады,
Артыкълыкъны, зорлукъну къалайгъа да чачады.
Ётюрюкдю аманны чыгьыб башланнган джери,
Миллет тюзлюк дей билсе, бузулмайд ары дери.
Законда башчы къауум, алалла бек алдагъан,
Джарлы халкъ да ышаныб, хаман тюзлюк сакълагъан.
Онгсуз къауумну ала бир джукъгъа санамайла,
Ариу ёле турсанг да, бурулуб къарамайла.
Ала ВУЗланы бошаб, джарлы халкъны талайла,
656
Къалгьанланы уа ала маймуллагьа санайла.
Кеслерин аллах этиб, кёкге джетиб къалалла,
Ёлюрлерин унутуб, мийикбиз деб туралла.
Биз джашагъан къыралда алдауукъду оноучу,
Къарыусузну, онгсузну джарашдырыб тоноучу.
Телевизор къычырыб халкъны иед тубаннга,
Бир телиле болмаса, ким ийнанады анга?!
Тамадала хахайлаб, докладланы къуралла,
Баш джаны бек къутура, тюбю джылай туралла.
Халкъны хакъын джыйсала, тыш къыралгъа джюзелле,
Анда къалала къураб, мындан чёбню юзелле.
Дин тутханла да мында юрендиле алдаргьа,
Къарт болсун, молла болсун аны алдаб джанларгъа.
Алдауукъгъа тюзелиб, халкъ шайтанча болгъанды,
Халкъда тюзлюк табылмай, джашауубуз булгъанды.
Ма буду ётюрюкню берген хайыры халкъгъа,
Ол эм уллу харамды, къайытайыкъ биз хакъгъа!
ПРАВА ЧЕЛОВЕКА.
Права человека деб, халкъны халек этерге
Джау бир хыйланы табды, муратына джетерге.
Халкъ ол сёзню джаратыб, ариу кёрюб сюелле,
Башларына бош болуб, бир-бирлерин тюелле.
Башына бош болгъанды, джокъду аны бир тыйгъан,
Адамлыкъдан чыкъма деб, аны орнуна джыйгъан.
Эркеги, тишиси да уятны-бетни да атыб,
Халек болуб баралла терен чунгургъа батыб
Аманлыкъны джаяргъа, къырал джолну ачханды,
Мадары болгъан мындан башын алыб къачханды.
Арты къайры барлыгъын, англаб халкъны бошласа,
Сюйгенича этерге, аны джоюб бошаса...
657
Адам да джаныуарды бошлаб къойсанг сен аны,
Артда джукъгъа санамай, алыр сени джанынгы.
Эркинлик бериб къойсанг, хар адамны кесине,
Итге ушаш этеди не тюшсе да эсине.
Ол бошланыб къалса уа, итден аман болады,
Адам халдан чыгьыб ол бёрю болуб къалады.
Гюнах-сууаб юретиб, бир мардагьа джыймасанг,
Ол чегин англамайды, гитчеликден тыймасанг.
Башынга эркинсе деб, миллетни бошлаб къойсанг,
Адеб намыс юретмей, атыб къоюб сен джойсанг,
Къуру нафсысы къалад, хайуан болуб бошайды,
Гюнах-сууаб англамай, бир джаныуаргъа ушайды.
Таларгъа чабыб ала халкъны джанын алалла,
Эслерине не тюшсе, аны этиб баралла.
Акъыллары къалмады, терсни-тюзню сюзерлей,
Адеб-намыс не затды, ол затланы сезерлей.
Сагъыш эте билмейле, бир хайуанча болалла,
Бир джукъгъа да санамай, адам джанны алалла.
Биреуню джанын алса, джигитликге санайды,
Кесин бир тулпар кёрюб, ол мийикден къарайды ?!
Ол бир бош зат болгъанды, баш эркинлик табханлы,
Къырал динни джаратмай, бир джанына атханлы.
Адеб, намыс къуруду, адамлыкъ да къалмады,
Гюнах-сууаб дегенни халкъ къулакъгъа алмады.
Аллахдан айыбды деб, хазна киши кёрмезсе,
Ол бузукълукъну кёрюб, джюрегинг хош ёлмезсе.
Биз ёлсек да, туудукъла къайсы джолну барырла,
Аладан ауруу джугъуб, бузулубму къалырла?!
Гитче суучукъ да барыб уллугъа къошулады,
Сора анга къатышыб, бирча болуб къалады.
658
Джарлы къарачай миллет тюрлю болуб барады,
Уллу суугъа къошулуб, ол тас бола турады!
Уллу суу гитчечикни ол хаманда хорлайды,
Аллах джазыкъсынмаса, сора адет алайды.
Бир Аллах Кеси берди баш эркинликни бизге,
Алай а динни джауу къоймайды кесибизге.
Динибиз айтхан кибик, адамлыкъны сакъларгъа,
Ол буюргъанча атлаб, сыйыбызны джакъларгъа.
Хаман бузуб турады, ол таймаздан эришиб,
Динни ичине кириб, оноу этиб, кюрешиб.
Джаратханны оноуун излейдиле бузаргъа,
Сюйгенлерича этиб, анга уру къазаргъа.
ГУМАННЫЙ ЗАКОН.
Конституция джазсала, дин эркин деб джазалла,
Ол хыйлады, артынгдан таша уру къазалла.
Телевизор бла ала сау дунияны алдайла,
Миллетле да ийнаныб, аман айта къарайла.
Бютюн да бек сейири муслиманнга саналгъан
Къауум да териледи, джауларын англамагьан.
Кърал оюлду. Айтдыла: дин эркинди, тутугъуз,
Джангы диннге кёчюгюз, эскини унутугъуз!
Къуран эски болгьанды, сиз аны джангыртыгьыз,
Шерият деб турмагъыз, джахил джолну атыгъыз!
Динни адетге буруб, джыйылыгъыз, ашагьыз,
Муслиманбыз дегиз да, биз айтханча джашагъыз!
Ол эскини нетесиз, ол бурундан къалгъанды,
Бизни закон джангыды, миллет сюзюб алгьанды.
Кёкледен келген закон ол къатыды, къоюгъуз,
Бизники бек джумшакъды, бир-биринги союгьуз!
Аллах къаты айтады, Ол джумшакълыкъ этмейди,
659
Миллетни таргъа тыйыб, аманлыкъгъа иймейди.
Чырмау болуб, къоймайды бузукълукъну джаяргьа,
Уллу заран болады миллетлени джояргъа.
Ол эркинлик бермейди, сюйгенингча джырыргьа,
Бизни закон джол беред халкъ бир-бирин къырыргъа.
Джер юсюнде адамла кёбдюле, ёлтюрюгюз!
Хар кюн сайын бир талай ёлюкню кёлтюрюгюз!
Законубуз джумшакъды, къырыгъыз, къарамагъыз,
Закон терен кюрешмез, кишини аямагьыз!
Ол тюрмеге салса да, анда кёбмю турурсуз?
Узаймайын бош этер, биягьыллай болурсуз.
Джумшакъ закон джол бериб, адамланы ёлтюрте,
Миллетине кёб тюрлю къыйынлыкъла кёлтюрте.
Бёрюлеча, джайылыб миллетни джанын ала,
Ол хатерли закон да хаман кечмеклик сала.
Къарт къатынны, бир къартны къазауатда къан тёкген,
Ёлтюрюб кетселе да, кёрмейсе аны сёкген.
Иш этиб ёлтюргеннге, дин ёлюмню буюрад,
Ол артыкълыкъ болмайды — ол анга тенглик болад.
Бу хатерли закон а, бир талайны къырса да,
Къуру джылла береди, тутулгъаны болса да.
Тюрмеге кире-чыгъа, хар кимге азаб бере,
Кечиучю, джумшакъ закон кечед рахматын кере.
Бери чыгъар-чыкъмаз ол бир къыйынлыкъ салады,
Ачханг кёб болса закон бир джанында къалады.
Милисагьа айтылса, къачан болса да келир,
Акт джаза тебресе, чабдырыб сомла берир.
Дин закон къатыды деб, аны хаман сёгелле,
Бир адамны орнуна, бир талайла ёлелле.
Дагъыда сылхыр закон диннге бедиш санайды,
660
Эски, джахил адет деб, диннге къынгыр къарайды.
Ол бир джумшакъ законду, аманлыкъгъа джол берген,
Зорлукъну, артыкълыкъны джаратыб ариу кёрген.
Гуманный законлары аманлыкъны тыялмай,
Тентек болуб къалгъалла бир джорукъгьа джыялмай.
ХАЛКЪЫМЫ ЮСЮНДЕН.
Джырчыла джырлайдыла Къарачайны кёлтюрюб,
Джаш къауум да кюрешед бири бирин ёлтюрюб.
Ала миллетни махтай, халкъыбыз а тюйюше,
Онгсуз таргьа тыйылыб ол джыйылыб мюйюшге.
Тамадала власть ючюн бир-бири бла джыртыша,
Миллетлерин унутуб, сом-шай ючюн атыша.
Тамадагьа къарасанг, башын ачхагьа ата,
Миллети аякъ тюбде — аны сомлагъа сата.
Хазна башчы кёрмезсе миллетине эс бёлген,
Халкъы ючюн кюрешиб, ала ючюн джан берген.
Сюдлюк-джоллукъ болмайын шиндигинде туралса,
Ол алайдан тайгъынчы, хурджунун толтуралса.
Хар ким хурджун къайгъылы несин махтайла аны,
Махтасынла джерлени, эм да ариу тауланы.
Махтау джырла айтылса Къарачайны юсюнден,
Мен уялгъан этеме, тюзюн айтсам, кёлюмден.
Ёлгенлери болса да, сюдге даугъа чабалла,
Къарнаш-эгеч мал ючюн бир-бирлерин къабалла.
Рысхы ючюн джууукъла сюдге къалай баралла,
Бир-бирине эришиб, уялмай къалай туралла.
Бир анадан туугъанла уятны, бетни да атыб,
Чириб къаллыкъ рысхыгъа ийманын, динин сатыб.
Джаш къауумну айтсанг а адеб, намыс къалмады,
Уллуланы айтханын ол къулакъгъа алмады.
661
Ауруб барсанг дохтургъа кёзюуюнге иймезле,
Джанг къауум бошамайын, къарт къауум а кирмезле.
Къартса сен, алгъа бар деб, бир джылы сёз эштмезсе,
Джюрегинг къыйналмайын, сен къууаныб кетмезсе.
Къартды деб адеб этген, ол къалай ёлюб къалды,
Миллет джукъну айырмай, аман къылыкъ нек алды?
Къайсы бирин айтайыкъ, бузукълукъ кёб болгъанды,
Хар къалайгьа гсьарасанг, адеб-намыс къургъанды.
Не болуб къалды мыннга, баш энгишге нек саркъды,
Абсюб да кёлю къалыб миллетинден нек таркъды?
Ол миллетин сюймеймид, сора нек айтад аман?
Джюреги чыдамайын, бушуу этеди хаман.
Боламыды миллетин сюймейин, кёл кенгдирген —
Аны бек сюйгенимди чыдамай сёлешдирген.
Махтау айтыб джырларча миллетде джукъ кёрмейме,
Мен былайлай ёлсем а, джюрегим хош ёлмейме.
Динсизлеге сукъланыб ары кёче турады,
Аллах бир къарамаса, гяуур болуб къалады.
Аллахым, Сен бир тюзет джарлы халкъны тюз джолгъа,
Терсине ийиб къоймай, Кесинг ал аны къолгьа.
НЕК ДЖАУ БОЛАБЫЗ?
Черкес да, къарачай да биз муслиманбыз дейле,
Сора ала бир-бирин билмейме нек сюймейле?
Барыбыз да Къуранны окъургъа кюрешебиз,
Сора онглу болургьа излеб нек эришебиз?
Биз къарыусуз муслиман болурбуз, сора алай
Нек джашаргьа керекди, бир-бирлерин аманлай?
Ёлген болса, айырмай, биз бирча басдырабыз,
Аны айырыб къоймай, джаназыгъа барабыз.
662
Тюбешсек да саламны муслиманча беребиз,
Ёлюмню да тенг кёрюб, джерге да тенг киребиз.
Барыбыз да Бир Аллах хакъды деб бегитебиз,
Сора Аллах сюймеген къылыкъны нек этебиз?
Бир-бирине бедишле нек керекди къазаргъа,
Къайда ётюрюклени интернетге джазаргьа?
Ёлсек, апенди келиб, сюебиз ол басдырса.
Джаназыны, дуаны муслиманча тындырса.
Къыз бериб, къыз да алыб, биз къатыша джашайбыз,
Хоншу болуб, бир джерде бир туздамны ашайбыз.
Алай была арабыз, къатышханлай барады,
Ёлсе да къабырлада хоншу болуб джатады.
Нек джау болабыз сора, нек болмайд келиширге,
Биз муслиманла эсек, керекмид эриширге.
Ёсюб келген тёлюню джюрегин нек бузабыз,
Аман юлгю кёргюзюб сингдириб нек барабыз.
Биз ёлюрбюз, кетербиз ала бузукъ къалырла,
Аланы бузгъан къауум анда азаб алырла.
Джерми, сууму джетмейди, не затны юлешебиз?
Тамбла ичинде чирлик джер ючюн кюрешебиз.
Не джаулукъ бард арада, хаман къайнаб турурлай,
Джокъмуд мадар келишиб, шохлукъ джашау къурурлай.
Муслиманлача къарнаш барыбыз да болурлай,
Тюрлю къайгьыны къоюб, джюрек рахат солурлай.
Джаратхан Бир Аллахха ийнанабыз барыбыз,
Ол буюргъанча болмай, бузулубду халыбыз.
Биз сюйсек, сюймесек да джашарыкъбыз биргелей,
Муслиманча келишиб джашайыкъ, эрши кёрмей.
Биз келишалмай турсакъ бардыла къууанныкъла,
Араны бёлюб, бузуб, туурадан къарарыкъла.
663
Кавказгъа дертли болуб, аны излеб туралла,
Ол пыланны эртдеден хыйлачыла къуралла.
Тыш къыралны оноуу былайгъа да джетеди,
Бизде ара шахаргьа кенгден оноу этеди.
Кавказ халкъы келишмей, бир-бири бла эришед,
Джау да алайын мараб, бизни чачыб кюрешед.
Биз муслиманла эсек къайытайыкъ таубагьа,
Къарнаш эгеч болайыкъ, хорлатмайын алагьа.
АРАБХА.
Бу араб къраллагъа не болуб къалды бирден,
Къайгъы чыкъды болурму бир башха миллетледен?
Туруб-туруб барысы нек къатышыб къалдыла,
Огьесе тыш джанындан джаула ууму салдыла?
Огьесе кёзюу келиб дженгилликми табдыла,
Барысы да ёрелеб патчахха нек чабдыла?
Патчахлары гяуурдан дере алыбмы келдиле,
Демократия законну сингдирибми ийдиле?
Кеслерича дере бериб, терс акъылмы къуйдула?
Динсизлик сингиб келиб, миллетними джойдула?
Огьесе патчахлары сатлыкъламы болдула?
Демократичны ууу сингибми бузулдула?
Огьесе Иракдача этергеми излейле?
Не Афганистандача, тишлеринми билейле?
Башларынмы сакълайла, болмайыкъ деб, алача,
Биягьыла бизни да къырмасынла андача?
Деб ала хомух болуб, адамлыкъны джоялла,
Къарыу барды деб джаула, бомбаланы къуялла.
Дыб этдирмей халкъланы джанын алыб туралла,
Къымылдайма дегенни, шындым этиб къыралла.
Муслиманны оноуу гяуур халкъгьа нек джетед?
664
Алдауукъ сылтау къураб, халкъны тоноу нек этед?
Кеслери къатышдырыб, артда уа нек чабалла?
Къолдан джибермез ючюн, адамлыкъны саталла.
Джибериб къоябыз деб, уллу къоркъуу киргенди,
Самолётма дегенни джыйыб ары ийгенди.
Келишмеген арабны, шох этебиз деб урад,
Къатын, къыз да айырмай, къартны, джашны да къырад.
Табхан ётюрюклерин кьоймайын джарашдырыб,
Ниетлерин джашырыб, башланы къатышдырыб.
Болушхан кибик этиб, алдаб къолгъа джыяргъа.
Джарлы муслиман халкъны, бир мюйюшге тыяргъа.
Огьесе патчахлары тыш къралгъа сатылыб,
Онглу къауум биригиб, болумсузгъа къатылыб.
Муслиман халкъ гяуурну тюбюне тюшюб къалды,
Ол да аланы джегиб, къул этиб дертин алды.
Араб къауумну ала таргъа тыйыб тургъанла,
Энди бир кесек джумшаб, ала да къутургъанла.
Патчахла да амалсыз болуб тюбден чыгъалмай,
Англаса да, къул болуб, аладан баш алалмай.
Миллетде къарыу болмай, алагьа бой салдыла,
Болумлары джеталмай, аякъ тюбде къалдыла,
Гяуур халкъны тюбюнде, кеслерин джюрюталмай,
Сыйсыз болуб джашалла, башларын кёлтюралмай.
Тёзюм бошалгъан болур, ала бек тебгендиле,
Бир-бирлерине чабыб, аманнга кетгендиле.
14.04.11
БЕРИУЛЕ.
Теловизорда хаман бериулеге тынглайма,
Бир хыйла сёлешелле, мен аланы англайма.
665
Кеслерича устала терсни-тюзню сюзерге,
Башхаланы орусдан кюрешелле юзерге.
Омакъ сёзню айталла, ичлери уа ташады,
Бизге бедиш санайла, Россия уа кашады.
Хаман аманлаб турсанг, ким излер шох болургъа,
Ол къралгъа къошулуб, биргесине турургъа.
Орусдан башхаланы экинчи сорт этеди,
Биз уллу миллетбиз деб, бек уллугъа кетеди.
Чууут миллетге ушаш кюрешед кесин махтаб,
Сора башха миллетле суууб къалалла, тохтаб.
Кесин мийикге салса, халкъ анга илеширми,
Ол бек аман къылыкъды, миллети келиширми?
Къырал болургъа сюйсе, халкълагъа тенг къарасын,
Хаман аманлаб турмай, джанларына джарасын!
Миллетлени тенг кёрсе, кимни келир кетери,
Кеси да къырал болур, олду тюзю этери.
Бир-бирин англамаса, семья да чачылады,
Аралары бузулуб, къаугъала ачылады.
Гитче миллет не этсин, тёзе-тёзе джашайды,
Башда къауум да анга бир затланы джаншайды.
Орус миллет болмазмы миллетлени юлешген,
Башха болурму бизни хаман бёлюб кюрешген.
Джау этиб миллетлени излейд къаугъа ачаргъа,
Аланы бирикдирмей, окъсуз-тобсуз чачаргъа.
Арагьа ёртен салыб, бир-бирине эталса,
Олду аны пыланы, муратына джеталса.
Орусну терслемейик, биз анга къынгыр къараб,
Бизни бузгъан башхады, турад чачаргъа мараб.
Ол орусха уу салыб, аны халкъгъа чабдырад,
Аны бизге юсдюрюб, туурадан къараб турад.
666
Ол да хазыр турады башларгъа барын къабыб,
Терсге, тюзге къарамай, къолгъа тюшгенни къагъыб,
Терслигинг болмагьанлай, юсюнге къуса турса,
Тюз адамланы тутуб, тюрмеге къуя турса,
Сора ол джарашдырыб, аланы сауа турса,
Аллах деген къауумгъа къыйынлыкъ джауа турса,
терсге-тюзге къарамай, аланы тюйе турса,
Ачхагьа джаны кириб, ол аны сюйе турса.
Джарлы да джугъу болмай, ёнкючге кире турса,
Ол да быдыры дженгиб, ичинден кюле турса,
Миллионла излесе, мингле была болмайын,
Джарлы къауумну сауса, дуния малдан тоймайын.
Тюз адамланы тутуб, онгсузланы джылатса,
Россияны джауун да, къууандырыб джырлатса.
Сора халкъы сюерми, кёргени зорлукъ болса,
Джюрекле да бузулуб, миллет ачыудан толса?!
Таргъыр джери да болмай, зорлукъ тюбюнде къалса,
Аллахны атын айтхан къауумгъа къоркъуу салса!
Аллахдан келген диннге ол оноу эте турса,
Динни тюзюн унамай, кесине табха бурса!
Ол сюйгенча тутмасанг сени мюйюшге тыйса,
Тюз барыргъа излесенг, сени тюрмеге джыйса!
Озаманда хар кимни джюреклери къачады,
Джау да аны ангылаб, бу къралны чачады.
Барысы да чыгъады «мен» деген бир ауруудан,
Халкъла къарангы болуб, къарасала урудан.
667
You have read 1 text from Karachay-Balkar literature.
  • Parts
  • Дин Назмула - 01
    Total number of words is 3854
    Total number of unique words is 1751
    30.5 of words are in the 2000 most common words
    46.6 of words are in the 5000 most common words
    56.8 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 02
    Total number of words is 3952
    Total number of unique words is 1825
    31.6 of words are in the 2000 most common words
    48.1 of words are in the 5000 most common words
    57.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 03
    Total number of words is 3789
    Total number of unique words is 1916
    31.6 of words are in the 2000 most common words
    47.0 of words are in the 5000 most common words
    58.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 04
    Total number of words is 3879
    Total number of unique words is 1824
    32.7 of words are in the 2000 most common words
    48.4 of words are in the 5000 most common words
    59.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 05
    Total number of words is 3806
    Total number of unique words is 1798
    30.5 of words are in the 2000 most common words
    45.9 of words are in the 5000 most common words
    55.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 06
    Total number of words is 3781
    Total number of unique words is 1801
    30.2 of words are in the 2000 most common words
    46.5 of words are in the 5000 most common words
    56.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 07
    Total number of words is 3868
    Total number of unique words is 1841
    28.7 of words are in the 2000 most common words
    45.1 of words are in the 5000 most common words
    54.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 08
    Total number of words is 3784
    Total number of unique words is 1889
    31.5 of words are in the 2000 most common words
    46.5 of words are in the 5000 most common words
    56.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 09
    Total number of words is 3943
    Total number of unique words is 1844
    34.3 of words are in the 2000 most common words
    49.9 of words are in the 5000 most common words
    58.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 10
    Total number of words is 3971
    Total number of unique words is 1859
    34.7 of words are in the 2000 most common words
    50.1 of words are in the 5000 most common words
    59.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 11
    Total number of words is 3915
    Total number of unique words is 1779
    32.9 of words are in the 2000 most common words
    50.6 of words are in the 5000 most common words
    61.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 12
    Total number of words is 3904
    Total number of unique words is 1847
    32.0 of words are in the 2000 most common words
    48.1 of words are in the 5000 most common words
    58.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 13
    Total number of words is 3862
    Total number of unique words is 1811
    31.9 of words are in the 2000 most common words
    48.7 of words are in the 5000 most common words
    57.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 14
    Total number of words is 3884
    Total number of unique words is 1848
    31.0 of words are in the 2000 most common words
    47.9 of words are in the 5000 most common words
    57.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 15
    Total number of words is 3841
    Total number of unique words is 1970
    31.3 of words are in the 2000 most common words
    47.7 of words are in the 5000 most common words
    57.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 16
    Total number of words is 3843
    Total number of unique words is 1973
    30.4 of words are in the 2000 most common words
    45.8 of words are in the 5000 most common words
    55.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 17
    Total number of words is 3909
    Total number of unique words is 1851
    31.8 of words are in the 2000 most common words
    48.6 of words are in the 5000 most common words
    58.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 18
    Total number of words is 3827
    Total number of unique words is 1936
    32.1 of words are in the 2000 most common words
    47.1 of words are in the 5000 most common words
    56.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 19
    Total number of words is 3876
    Total number of unique words is 1918
    33.5 of words are in the 2000 most common words
    49.4 of words are in the 5000 most common words
    59.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 20
    Total number of words is 3838
    Total number of unique words is 1903
    32.4 of words are in the 2000 most common words
    49.1 of words are in the 5000 most common words
    58.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 21
    Total number of words is 3908
    Total number of unique words is 1915
    32.0 of words are in the 2000 most common words
    48.5 of words are in the 5000 most common words
    57.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 22
    Total number of words is 3898
    Total number of unique words is 1961
    31.8 of words are in the 2000 most common words
    47.8 of words are in the 5000 most common words
    58.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 23
    Total number of words is 3930
    Total number of unique words is 1886
    32.1 of words are in the 2000 most common words
    49.0 of words are in the 5000 most common words
    58.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 24
    Total number of words is 3856
    Total number of unique words is 1924
    31.9 of words are in the 2000 most common words
    48.5 of words are in the 5000 most common words
    58.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 25
    Total number of words is 3795
    Total number of unique words is 1881
    30.9 of words are in the 2000 most common words
    47.4 of words are in the 5000 most common words
    56.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 26
    Total number of words is 3840
    Total number of unique words is 1909
    30.3 of words are in the 2000 most common words
    46.5 of words are in the 5000 most common words
    56.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 27
    Total number of words is 3851
    Total number of unique words is 1835
    30.4 of words are in the 2000 most common words
    46.9 of words are in the 5000 most common words
    56.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 28
    Total number of words is 3858
    Total number of unique words is 1855
    31.4 of words are in the 2000 most common words
    48.0 of words are in the 5000 most common words
    57.4 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 29
    Total number of words is 3788
    Total number of unique words is 1899
    31.0 of words are in the 2000 most common words
    47.1 of words are in the 5000 most common words
    57.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 30
    Total number of words is 3839
    Total number of unique words is 1871
    32.5 of words are in the 2000 most common words
    48.7 of words are in the 5000 most common words
    58.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Дин Назмула - 31
    Total number of words is 3417
    Total number of unique words is 1760
    30.5 of words are in the 2000 most common words
    47.5 of words are in the 5000 most common words
    58.5 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.