Дин Назмула - 25

Кесим бир бек джаратхан, адамлыкъны юретген,
516
]у[ен бир хадис айтайым, адамны сыйлы этген.
Расул айтды: «Муъминни сынамындан къоркъугъуз,
Ол Аллахны нюрю бла къарайды, сакъ болугъуз!»
Муъминлеге сиз айыб этдирмегиз, дейди ол,
Аллах айыб этгенден башха тюлдю, дейди ол!
Адеб — динни джартысыд, адамлыкъны ёсдюред,
Адебсизликден сакълан, ол сыйынгы тюшюред!
Динни ичинде ёсген — ол адебни биледи,
Айыб затны ол кенгден эслейди эм кёреди.
Джагьангдан, этегингден тартмаз, ол сени келиб,
Джукъ айтыб ол кюрешмез, ариу турса да билиб.
Ислам динни юрене, ол аны бла ёседи,
Терсни, тюзню да англаб, хар нени да сезеди.
Ол игитда гюнахны, хар нени да эслейди,
Адебсиз болса адам, хар кимни да терслейди.
Адебни эм намысны, динде халал-харамны,
Кёрюр-кёрмез сезеди, игини эм аманны.
Аны къатында биз да керекбиз сакъ турургъа,
Айыб алыб къалмайыкъ, деб Аллахдан къоркъургъа.
Артыкъ да, алим болса — окъуб барын биледи,
Сеннге джукъ айтмаса да, джюреги уа кёреди.
Акъылы болгъан адам айтмагъанлай англайды,
Адебсизге айтсанг да, сан этмейин тынглайды.
Телирек къауумгъа уа, не башхасы бард анга?
Кеси уялыр орнуна айыбла санар санга.
Айыб, бюсюреу деген сёзледен ол бек кенгди,
Халисине къарасанг — бир хайуан была тенгди.
Айыбха эс бёлмеген, ол аны къайдан билсин,
Айыб-бюсюреу сёзле ичине къалай кирсин?
Алай была ол тайыб, адам халдан кетеди,
517
Ол затны англамаса, не сюйсе да этеди.
Сора андан адамлыкъ бир да излеб кюрешме,
Джукъ айтса да тынгыла, аны была эришме!
СЮЙМЕЙМИСЕ КЕСИНГИ?
Эй, муслиман къарнашым, сюймеймисе кесинги?
Хар кимге бедиш санаб, тюзге ийиб эсинги.
Аман-иги айырмай халкъгъа бедиш санайса,
Кесинге да бир къара, сен кесинг а къалайса!?
Сен ийис англамайса, кесинг ийисден толуб,
Башхалагьа чабаса, кесинг бедишлик болуб!
Кесинги сюе билмей, адамлыкъны джояса,
Сокъур болуб джанынгы сен унутуб къояса.
Биреуню аманлагъан — ол кесин аманлайды,
Сюд кюнню унутдуруб, нафсы аны хорлайды.
Халкъгъа къарасанг кёбле кеслерин сюймейдиле,
Сан этмей, сыртларына кёб гюнах джюклейдиле.
Башхаланы сюймесе, ол шайтанча болады,
Сыйсыздан сыйсыз бола, баш энгишге барады.
Биреуню аманлагъан ол къалай иги болур,
Игитда аллай адам ол гюнахладан толур.
Кёб адамны гюнахын ол бойнуна алады,
Ол кеси кесин сюймей, джанын отха салады.
Джюреги зар болгъанны, шайтан нёгерге алыр
Бир кюн бары ачылыб, ол туура болуб къалыр.
Адамланы кёбюсю, бири бирин сюймейди,
Азаблы болуб джарлы ёкюнюрюн билмейди.
Аямайын хар кимге ол табханын, къуяды,
Халкъгъа бедиш санаса, рахат джукълаб тояды!
Биреуню ким сындырса — ол кесин сындырады,
Шайтан излеген олду, ол аны тындырады.
518
Биреуню эрши кёрген, кесин эрши кёреди,
Ол да аныча ёлюб, тар къабыргъа киреди.
Биреуге аман айтса, ол кесине айтады.
Анга акъылы джетмей, джюреги хош джатады.
Шайтан бизге ма алай, аман хыйла этеди —
Ууун терен сингдириб, муратына джетеди!
Аман затны игича, ариу кёргюзюб турад,
Адам анга ийнаныб, тюзню терсине бурад.
Аны англарынг келсе, бир сагъыш эт кесинге,
Санга аман айтылса, не зат келед эсинге?
юлюш
Бу дунияда насыбха эркекге акъыл джетди,
Тишиге уа — субайлыкъ, ол кёзбау джолну кетди.
Ол акъыл излемейди, ариулукъду сюйгени,
Омакъ болса джетеди, олду эсин бёлгени.
Айхай, къуру ариулукъ аны сыйлы этмейди,
Анда акъыл болмаса, ол джаннетге элтмейди.
Кеси ариу джасаныб, тюрлю гоккала берсенг,
Сабий кибик алданад, къалай ариуса десенг.
Джангы келинчик келсе, бир къарагъыз сейирге,
Ариулугъун соралла, анга багьа берирге.
Келинчик ариу болса, къуру аны кёрелле,
Акъыл джанына ала эсни уа аз бёлелле.
Къуру ариулукъ анга адамлыкъны берирми,
Сора ариулукъ была, ол джаннетге кирирми?
Анда акъыл болмаса, бир бёлек кюн ётерге,
Ол анга хайыр бермей, керек болур кетерге.
Къонакъ келсе, ыйлыгъыб, юй джыяргъа чабалла,
Сора аны ызындан, джюз бедишни табалла.
519
Бетинден омакъланыб, ала болалла тюлкю,
Артда уа ол болады, сёзчю къатыннга кюлкю.
Акъылы болса аны, ол алай этермеди,
Сыйын тюшюрген джолгьа, англаса кетермеди?
Омакълыкны сайладынг, тур энди сен джасан да,
Оноугъа нек чабаса, омакьла къатыш, анда!
Айхай алай турургъа, анга да акъыл керек,
Анда акъыл болмаса, неси тыяр, мубарек?
Ол керекли къатынла кёб айыбла алалла,
Орунларын танымай, сыйсыз болуб къалалла.
Аны акъылы болса, тура билиред артха,
Алим кишини сыйлаб, тынглай билиред къартха.
Хар джерге да сиз чабыб, бетигизни джоясыз,
Эркеклени телиге санаб а нек къоясыз?
Аллах сизге буюргъан орунда нек турмайсыз,
Алай иги тюлмюдю, тынч джашау нек къурмайсыз?
Къатынла не айтырын аны иги билеме,
Эркишиле да къаллай болгъанларын кёреме.
ИЧГИНИ ЮСЮНДЕН.
Адамны сыйлы этген, хайуанладан айыргъан,
Аллах берген саугъаны, багъалатыб алмагьан,
Хайуан болмай не болсун, аны сыйлай билмеген,
Ол багъалы саугъаны англаб, сыйын кёрмеген.
Уллу Аллахым сайлаб, сюйюб берген акъылны
Ташларгъа нек излейбиз, ичиб кир аракъыны?
Кёзню ач да бир къара, ол берген заранлагьа,
Эсириб тели болуб, бир-бирин къыргъанлагъа.
Кёрмеймисе сора сен ол салгъан заранланы,
Саны-санауу болмай джылаула, джараланы.
Аны ючюн неллей бир юйдеги чачылгъанын,
520
Ёксюзлеча, сабийле атасыз атылгъанын,
Ана да бала ючюн джыламукъла тёкгенин,
Къатынла да эрлерин къаргъыш тулукъ этгенин,
Ичги ючюн неллей бир гудулукъ этилгенин,
Ичгиге сингнген халкъны, арты болуб кетгенин?
Бир-бирде тели болуб, бир-бирлерин джалайла,
Бир-бирде кийик болуб, бир-бирлерин талайла.
Акъылны ташлаб ала онгсузланы уралла,
Джаныуар чабханча чабыб, бир-бирлерин къыралла.
Кёребиз, эсиргенни хайуан кибик джюрюшю,
Адамлыкъ джанындан да къалмай аны юлюшю.
Бир къара сен орамда аны сейир ишине,
Кёнчегин да джибитиб, хапарсыз джюрюшюне.
Телиге ушайды ол, не этгенин англамай.
Адамча айтылгъаннга, эсин джыйыб тынгламай.
Мен чырт англаялмайма, акъылны нек аталла,
Тонгуз кибик сойланыб, балчыкъда нек джаталла?
Акъылданмы тойгьанла, андан эригиб была,
Ол артыкъмы болгъанды, аны ташларча ала?
Акъылдан кем болгъанны биреу да ушатмайды,
Тели болса уа киши анга дарман табмайды.
Акъылдан тюрленнгенни багъыучугъа элтелле,
Ичгичиле кеслерин, ичиб тели этелле.
Ичги къалайд деб сормаз бу затланы англагъан,
Джюрек харамдан рыслаб, амандан кенг джанлагьан.
Аны ичери келген, ичги къанына сингнген,
Кёзю да джукъ кёрмеген, аман-иги билмеген,
Къуру ол сорур аны, бузулуб аны къаны,
Ичгиге кириб джаны, сорууундан сен таны.
Ичги хараммыды деб, нек сораса моллагьа?
521
Ушарынг келеесе, ич да, уша маллагьа.
Алтындан, кюмюшден да - ол багъалы саугъаны,
Аны сыйы джашатхан джер юсюнде сауланы,
Шукур эте билмеген, аны сыйын ангылаб,
Хайуан болгъа кюрешген, нафсысына тынгылаб.
Аллах берген акъылын - аны бузуб кюрешген,
Телиликни ол сайлаб, аманлыкъда эришген.
Хайуан болмай не болсун, аны сыйлаб ёлмеген,
Ол багъалы саугъаны, сыйын кёрмеген.
ТЮТЮН ИЧИУ.
Хылымылы тютюнню адам къалай ичеди?
Аны ууу, зараны кёб адамгъа кёчеди.
Ариу кёрюб, ол кирни къолуна къалай алад,
«Аллах» деген ауузуна ол аны къалай салад?
Кёрмеймиди бу къадар, ол салгъан заранланы,
Сокъурмуду сора ол, кёрмез кибик аланы?!
Бетинде нюрю къалмай, кеси да «къах-къух» эте,
Аны ууу, зараны ёбке-джюрекге джете.
Ол сейир иш тюлмюдю, кеси кесин бошагъан,
Бир аламат деб анга - ол а саулукъ ашагъан?
Кеси ачхасын бериб, ауруу алад башына,
Тютюннге уа табады, табмаса да ашына.
Ол сомланы джарлыгъа бералмаз кёзю къыйыб,
Харамгъа уа джояды, аны онгсуздан тыйыб.
Кеси была къалса уа аны берген зараны,
Бек кёблеге джетеди, эрши ийиси аны.
Юйде, ичиучю адам, юйдегисин къурутад,
Кеси башын бек сюйюб, къалгъанланы унутад.
Артыкъсыз да, сабийле болгъан джерде ол ичсе,
Сора тютюнню ууу ууакъ сабийлеге кёчсе,
522
Игиликми этер ол, сагъыш эт да бир къара,
Уллугьа, гитчеге да салмай къоймаз ол джара.
Тютюн ичген адамдан эм юсюнде кийимден,
Тёзалмайса сен андан ургьан аман ийисден.
Тютюн ичген адамны къатына баралмайса,
Ол аны англай болмаз, сен чыдаб туралмайса.
Ол къарнашынг болса да, чырт сюймейсе келирин,
Келсе, сакълаб тураса, излеб аны кетерин.
Аныча бир телиден къалгъанла къачса кери,
Харам болмай, не мадар, къайдады халал джери?!
Кесине азаб берсе - ол саулугьундан бошаб,
Игитда, харам болур, турса ол аны ашаб.
Ууу да юйдегини турса саулугъун алыб,
Ол да бир харам болад, турса ол инджиу салыб.
Халкъ бары джийиргеннген - къайдан халал боллукъду?
Сюзюб иги къарасанг, талай харам толлукъду.
Саулугьундан бошаса, рысхыны зыраф этсе,
Адамланы къачырыб, ол кесинден юркютсе,
Сора халал болурму, адамла эрши кёрген,
Гюнахлы болмай къалмаз, аны къоймайын ёлген.
Тютюн ичиучю, аны бир бош затха санайды,
Ол да бир булджууду деб, анга алай къарайды.
Ол салгъан заранланы бу англаяла болмаз,
Ол харам затны ичиб, аны ийманы толмаз.
Тютюнчю адам кирсе, юйюнгден сен къач да кет,
Толтурлукъду ийисден, джокъду анда уят-бет.
Къалай этмейди хатер юйю-юйдегисине,
Барысын сан этмейин, алмай бирин эсине?!
Аллахха къуллукъ этген тиширыуну къатына,
Ол джаханим ийисин къалай урдурад анга?!
523
Тютюнчю болса ата, бала да аны этер,
Атадан кёрген джолну ол да эниклеб кетер.
Юйдегисин терсейтсе, аман юлгю кёргюзюб,
Ол терс джолгъа тюзетиб, тюз джолдан аны юзюб.
Ненча тюрлю харам бар бу тютюнде санасанг,
Бири биринден аман, сен эс бёлюб къарасанг.
Быланы иги сюзген - аны къолуна алмаз,
Акъыл юлюшю болгъан - аны ауузуна салмаз.
Аны таба бурулуб, аны сюйюб къарамаз,
Телиге уа не къадар айтсанг да, ол джарамаз.
ЛЛЕТЛЕ.
ЗОРЛУКЪ.
Эй, мени Ислам диним! сени была ойнайла.
Джахил къауум кюрешиб, орнунгда тынч къоймайла.
Эски тобну атханча, ары-бери аталла,
Гяуур къауумгъа къартла сыйлы динни саталла.
Эй, Ислам диним, джыла, сеннге зорлукъ джетеди,
Къайда иши болмагъан сени сыйсыз этеди.
Алдауукъчу моллала къолгъа алыб, джырталла,
Халкъны алдаб, динни да дуния малгъа саталла.
Ол хыйлачы моллала Ислам диннге джаудула,
Ала динни унутуб, дуния малгъа аудула.
Исламны улоу этиб, аны была джашайла,
Ала аны ишлетиб, хаман алай ашайла.
Афендиле кёреем диннге бузукъ салыучу,
Ахыратны орнуна бу дунияны алыучу.
Афендиле кёреем Ислам динни бёрюсю,
Джаханимли болурла аладан бек кёбюсю.
524
Алагьа ышанмагъыз, ала диннге джаудула,
Омакъ, кука сёлеше, дуния малгъа аудула.
Дунияны сайладыла, миллетге тюлкюлениб,
Халал-харам айырмай, ашайла ала келиб.
Тыкъ уруб къарынларын, ёксюз хакъны бысдырыб,
Сора алгъыш этелле, алдауукъну тындырыб.
Къонакъбайгъа бетсиниб, айталла кука сёзле,
Субайлыкъны англамай, къарайла джахил кёзле.
Ауузу - бал, джюрек - бёрю, мубарек этиб кесин,
Ол гырджынла къайгъылыд, къарнына ийиб эсин.
Адамла уа джахилле, тюзню-терсни англамай,
Не болаед къойсала, алдауукъгъа тынгламай.
Джахиллик - ол ёлюмдю, адамны этген халек,
Ауузну ачыб турма ётюрюкге, мубарек.
Джарлыды мени халкъым, кёзбауланы билалмай,
Экиаякълы бёрюден ол башын сакълаялмай.
Кертда деб ол ийнаныб, анга соруу сорады,
Джахилни молла этиб, аны ызындан барады.
Эркеч болуб сюрюуге, ол элтеди аланы,
Ийнанмагъыз бёрюге, шайтаныд адамланы.
Шайтанны эм аманы афендиди, билигиз,
Ол алдауукъчу болса, халек болур динигиз.
Адам кяфырны кёрсе, башын сакълай биледи,
Шайтан молла болса уа, ол анга териледи.
Тюзмю-терсми ишлейди - билирге кюрешигиз,
Такъуалы алим эсе, сиз анга илешигиз.
Такъуа деген къоркъууду акъылгъа таяныудан,
Динде болмагъан затны, анга атаб айтыудан.
Къурандан алыб айтса, не хадисден сёлешсе,
Ала айтхан затладан ол чыкъмазгъа кюрешсе.
525
Акъылын болушдурса, ол хурджуннга узалыб,
Халкъын аджашдырады, алагьа тузакъ салыб.
ДИН БЛААДЕТ.
Адет - халкъны этгенид, дин - Аллахдан буйрукъду,
Адетле тюрленелле, дин тюрленмей турлукъду.
Адетлени халкъ кёрюб, бир-биринден алалла,
Кеслерине дин этиб, анга ийнаныб баралла.
Къуранны Аллах берди, ол - Аллахны сёзюдю,
Адетлени чыгъаргъан адамланы кёзюдю.
Кёзлеге таяннганла сан этмейле Къуранны,
Андан окъуб айтсанг да, буралмайса аланы.
Бу Къуран Расулуна кёкден бизге эннгенди.
Энди уа сиз кёресиз, динни адет дженгнгенди.
Ол Къуранны джаууду, адет аны бузады,
Адетге эс бёлюучю аджашыуда озады.
Къуранны алыб окъуб, этиучю адетлени,
Анда ийман болурму? Ол джояды бетлени.
Алтындан да багьалы сёзлери файгъамбарны,
Адетле деб турма да, сор аладан хапарны.
Ол айтхан сёзлерине «хадис» дейле, ангыла,
Аны баргъан джолуна «сюннет» дейле, тынгыла.
Къуран была Сюннетди - джолу муслиманланы,
Эл чыгъаргъан адетле - джолу аджашханланы.
Къуранны сан этмеучю, сюрюб халкъны адетин,
Аякъ тюбюне теблеб файгъамбарны сюннетин.
Къуран была сюннетден чыкъгъан динин ояды,
Адетлени сюрюучю - ол ийманын джояды.
Адетлени адамла хаман къошуб келелле,
Къуранны артха атыб, алагьа эс бёлелле.
Джангы чыкъгъан хар адет - къара халкъны аууду,
526
Сыйлы Ислам динни да, Къуранны да джаууду.
Расулну шериятын адет бузуб къояды.
Муслиман динни бетин, сыйсыз этиб, джояды.
Къуран была сюннетди муслиманны базманы,
Ол экисинде чекмей, тюз болалмаз ийманы.
Джахил адетле была ол этсе чегиб ишин,
Аллахны къоюб, халкъдан ол излесин юлюшюн.
Къуран эм хадис была ёлчелесин муслиман,
Билирге сюе эсе, анда болгъанын ийман.
Ол экиси айтханча, келишсе аны джолу,
Озаманда англасын - ийманы болад толу.
Экисине келишмей, адетле бла келишсе,
Ийманы джокъну билсин, адетледе эришсе.
Керти ийман болгъанын айырады бир джери,
Мен да айтайым аны, сен да ур аны кери.
Элча этмей дей эсе - алдауукъду ол ийман,
Аллах айтханча десе, ол болады муслиман.
Муслиманма деб ауузу, джолу адетле болса,
Ол мунафикъ болады, динин адетге бурса.
Муслиман деб айтылад Аллахха бой бергеннге,
Джаратхандан уялыб, Къураннга эс бёлгеннге.
Къуран бизни чакъырад тынчлыкъгъа, дженгилликге,
Адетле чакъыралла артыкълыкъ, залимликге.
Адамла кеслерине чыгъаралла къыйынлыкъ,
Къураннга сыйынсала, болурелле тыйыллыкъ.
Адетле джайылдыла, миллетге болуб ауруу,
Гюбеселе джылайла, алагъа тийиб ауур.
Башларын алалмайла ала тюшюб тузакъгъа,
Алдан бери ычхыныб, къайталмайдыла хакъгъа.
Тузакълары нед десенг - ол да къургъакъ ыйлыгъыу,
527
Бир-бирине бетсиниб, омакъланыб джыйылыу.
Адетлеге чабалла, хар ким кесин кёргюзюб,
Бир джарлыны къоялла, болгьанчыгъын этиб тюб.
Къууанч болуб кетелле, бир джарлыны къурутуб,
Къуранда ол харамды, сиз къоймагъыз унутуб.
Биреу ёлсе, джыйылыб, аш-суу этиб ашамакъ,
Ислам динде харамды, джокъду хакъгъа ушамакъ.
Ётюрюкдю билигиз, ёлген ючюн сыйланыу,
Адамланы чакъырыб, арбазлагъа айланыу.
Джарлы байны сыйласа, бармыд хайыр ёлгеннге,
Ол бек эрши болады, кёзю болуб кёргеннге.
Этелле адетлени, сиз къарагъыз сагъайыб.
Къуллукъгъа эринчекле, сизге тюлмюдю айыб?!
Бизни ата-бабабыз кюрешгенле кеслери,
Хар ким кеси джанына къоркъуб, кетиб эслери.
Алада болмагъанды ёлгюнчю джукълаб туруу,
Артдан мамматла джыйыб, ашау-ичиу, той къуруу.
Биреу борчун этмейин, ашырса сау ёмюрюн,
Ол къулакъгьа алмайын, эм унутуб ёлюрюн.
Сен бир, эки, юч кере элни джыйыб сыйласанг,
Ол аны къутхарырмы? Сен англарса, ойласанг.
Тели болгъа керекди мамматлагьа ышаннган,
Эл башымы алыр деб, анга базыб джашагьан.
Дунияда маммат болуб, болушханча биреуге,
Ёлгеннге да чабалла, аш-суу этиб тиреуге.
Ма бу затла барысы динни бетин джоялла,
Халкъны кёлюн чыгъарыб, эрши этиб къоялла.
Англагъан къауум кёрюб, джюреклери къачады,
Халкъны ол илешдирмей, бирикдирмей чачады.
Орус-орман барысы кёрюб, этелле бедиш,
528
Сен хакъны англай эсенг, тюзлюк ючюн сен эриш.
Сыйлаб тута билейик Аллахдан келген хакъны,
Башларын къатышдырмай адетле была халкъщл.
Миллет сылхыр болгьанды, адет халкъны эсиртиб,
Кёзбау адет тутханды аланы джесир этиб.
Бугъоуланыб кёбюсю тюшгендиле тузакъгъа,
Къанларына сингнгенди, къайталмайдыла хакъгьа.
Джиликлерине дери ол алагьа ётгенди,
Джахиллик - къыйынлыкъды, бизге ма ол джетгенди.
Кече демей, кюн демей, чабыб, джортуб, кюрешиб,
Ах, ох эте, ынгычхай, рысхы джыйыб, эришиб.
Бир кюн сора рысхысын - барысын суугьа къуяр,
Халкъгьа бетсинир ючюн, артына чыгъыб къояр.
Ёнгкючге да кирликди, джетмесе кесиники,
Анга башхасы джокъду, болса да ол сеники.
Таза джолну келметен кёб рысхыны джыяды,
Адамлагьа борчларын ол бермейин тыяды.
Аны была сыйлайды, ол байланы тойдуруб,
Къууанч болуб ашайла, баргъанла да олтуруб.
Факъырлача, джыйылыб, тепсини бошаталла,
Садакъа деб атына, байлагьа ашаталла.
Алдауукъ бла джыйылыб, онгсуз хакъын ашайла,
Ауаз берселе ала, ётюрюкню джаншайла.
Айхай, бу джарлы халкъым не этгенин билсе уа.
Къуран айтханны этиб, керти диннге келсе уа.
Елю гёбелеккеча, отха кесин атады,
Аллахны ариу динин адетлеге сатады.
Бетсинмеклик, махтаныу муну этелле халек,
Ол сыйлы болама деб, сыйсыз болад тюбелек.
Ким сыйлылыкъ излесе, дин была этиб кёзбау,
529
Тюз джолуна тюзелмез, ол болуб къалыр армау.
Джюреги джукъ англамаз, окъуб айтылса Къуран,
Аны башы къатышыб, акъылы болуб хайран.
Джахиллик, къарангылыкъ тутад кёлю уллуну,
Ол эсине келмесин Бир Аллахны къулуну.
Уллукёллюлюк тутса, ол адам болад сокъур,
Башхалагьа тынгламаз, ол кесиникин окъур.
Саулай элинг айтса да, эсин бёлюб къарамаз,
Кеси айтхан болмаса, башханыкъы джарамаз.
Ийилмей бегиб туруу, къайытмай тюзге, хакъгъа,
Ма олду аджашдыргъан, къыйынлыкъ берген халкъгъа.
Азаб бериб джашайла ала бютеу миллетге,
Сагъыш этмей джабышыб, халкъда джахил адетге.
Ала алчыла болуб, эм биринчи чабалла,
Джукъ айтама десенг а, мараб туруб къабалла.
Миллетге шайтандыла адамладан ол къауум,
Дунияда, ахратда да барды алагьа дауум.
Акъылсызлыкъ себебли, Ислам диннге джаудула.
Адетлеге къадалыб, джахилликге аудула.
Джахиллелле къоймагьан динни тюз бардырыргъа,
Кеслерин алим этиб, халкъдан махтау алыргъа.
Адамланы кёбюсю кёзбаулукъну сюелле,
Бир-бирине бетсиниб, джылы сууну иелле.
Тиширыугъа болса да, эркишиге эршиди,
Ол къатынча этмесин, тюз турсун - эркишиди.
Ичи-тышы бир болсун, болмасын экибетли,
Адамлыгъын сакъласын, диннге болсун хурметли!
Кеси кёлюне джетиб, акъылына базмасын,
Соруб, ажымсыз билмей, джахилле бла бармасын!
Окъугъан кибик этиб, чыкъмасын эл аллына,
530
Миллетин алдаб, азаб алмасын ол джанына!
Къыямат кюн Махшарда халкъы бек къадалырла.
«Терс ауаз нек айтдынг?» - деб, аны аллын алырла.
Хар бир ауазы ючюн, терс айтыб, аджашдыргъан,
Джарлы, джахил миллетни акъылын къатышдыргъан,
Хар бириси дау айтыб, ол джууабха тартылыр,
Халкъны алдагьанса деб, джаханимге атылыр.
Къыйынлыгъы уллуду афенди болууну да,
Бир джамагьатны борчун бойнуна алыуну да.
Берген заманда джууаб хар адам кеси ючюн,
Афенди уа берликди бютеу джамагъат ючюн.
Сакъ болуб ишлемесе, ол тарлыкъгъа тыйылыр,
Ала ючюн ол анда джаханимге джыйылыр.
Я, Аллахым, Сен болуш алдамайын турургъа,
Сен буюргъан болмаса, барын кери урургъа!
Мен кесиме базмайма, Сен къарамасанг манга,
Джангылсам да Сен бир кеч, мен ышанама Санга!
ДЖАРЛЫ МЕЖГИТЛЕ.
Бу межгитлеге мени джюрегим бек къыйналад,
Къаллайгъа да айырмай, бирча садах тартылад.
Адам ёлтюргеннге да, ичгичи, наркоманнга,
Не Аллахны, не динни джукъгъа санамагъаннга.
Дин тутханны хыликке этиб, кюле тургъаннга,
Аллахны буйрукъларын чарлаб, кери ургъаннга.
Бир къауумла сау элни къалтырата джашайла,
Элге къыйынлыкъ сала, ёмюрлерин бошайла.
Аллай адам къораса - не ёлюб, не тутулуб,
Халкъ ичинден къууанад, хар ким андан къутулуб.
Дин деген не затды деб, акъылына келмеген,
Ахратына къайгъырыб, ийман салыб ёлмеген.
531
Ёлюм деген не затды деб, сан эте билмеген,
Иймансыз ёлеме деб, эсине да келмеген?
Бу джарлы межгитге да джюзден бири келемид,
Азан тауушха хазна киши эсин бёлемид?!
Намазгъа деб ишленнген, ёлгеннге нек аталды,
Кючден ишленнген межгит, былай болуб нек къалды?
Намаз этер орнуна, андан сапах айталла,
Борч намазларын сора сан этмей, нек аталла?
Намазгъа къычырылса, алай бек эс бёлмейле,
Садах тартылгъанлай а, ким болду деб тебрейле.
Былай адам ёлгенлей, эрлай къагъытха сызыб,
Межгитлеге чабдырыу атын, тукъумун джазыб.
Ол бизде фарыз болду, межгит анга джарайды,
Намазны сан этмейле, халкъ ёлгенни сакълайды.
Азаннга сагъаймайла, сагъайгъанча салахха,
Намазгъа борч демейле, ийман салыб Аллахха.
Ол себебден адамла салахха эс бёлелле,
Сау заманында джукълаб, сора ёлсе кёрелле.
Межгитлени халлары бек тюрлюле болгъанды,
Ичлери да аланы, бидгъачыдан толгъанды.
Имамла да ауазны джарты-къурту айталла,
Къырал джанындан къоркъуб, сакъ болгъанлай туралла.
Шерият унамайды межгитде къычыргъанны,
Садах тартыб ёлгеннге, хар кимни чакъыргъанны.
къылыч.
Адамладан джахилле бизге дау саладыла,
Къуран эм хадис ючюн, бизге джау боладыла.
Ол экисине ала аман къаты чарлайла,
Кеслерин да биринчи муслиманнга санайла.
532
Районда алчы болуб, джюрюген халкъ аллында,
Имам бизге илинди, сер болуб, къартлыгъында.
Къылычны алыб келлик - эштебиз хапарларын,
Муслиманнга келишмейд, келтирсин китабларын.
Муслиманны къылычы - Къуран аятладыла,
Алимле бир-бирлерин ала бла урадыла.
Неда Расулуллахны хадиси бла ур мени,
Къылычны сал къынына, сейирди сёзюнг сени!
Къуру ол экисилле, бил, мени къоркъутурукъ,
Хар заман мен хазырма, келсин ала бла урлукъ.
Къындан аны чыгъарсанг, чыгъар аны бандитге,
Аны ёрге кёлтюрме орамда калак итге.
Къарнаш болгъа керекди муслиман муслиманнга,
Къылыч была келмейин, салам джиберсин анга.
Къылычын ол асрасын Бир Аллахны джаууна,
Ёлгюнчю тауба этсин Къуран была даууна!
Аны джауу кяфырды, ол аны бла кюрешсин,
Муслиман къарнашына ол рахматын юлешсин!
Къарнашлалла, ол билсин, муслиманла къуб-къуру,
Къылычы бла къоркъмайын, ол джангыз джауну урур.
Къылыч алыб сен чабсанг къарнашынга кесинги,
Муслиманлыкъ къайдады, ийманынг бармыд сени?
Къуран ючюн сен этсенг къылыч была къазауат,
Бизни была этме да, динни джауларын ууат.
Кяфырлалла, билесиз, Къуранны, динни джауу,
Емюрден бери анга болуб келеди дауу,
Джетмиш джылдан артыкьны кяфыр аны тебледи,
Бюгюн бизге чабханла, анга бири тебмеди.
Ала болгъанла аны хаман айыбын джууа,
Къуран эм маулуд окъуб, кяфыргъа тута дуа.
533
Джыйылсала бир джерге, тилекле эте элле,
Аллах была кюрешген душманнга тилей элле.
Алай была кяфыргъа шохла болуб джашалла,
Энди уа бизни была джаулукъ къура башлалла.
Къуранны, динни джауу энди билигиз кимди,
Кяфырланы бояуу къаныгъызгьа бек сингди.
Кяфыргъа тилек этиб, джюреклени джардыгъыз,
Виз да бир джукъ айталмай, бизге джара салдыгъыз.
Сиз алагьа бетсиниб, этдигиз тилеклени,
Къыйнадыгъыз инджитиб, муслиман джюреклени.
Кяфырны джырын джырлаб, эм алагьа харе уруб,
Энди бизге чабалла, ала джаулукъну къуруб.
Экибетли болдугъуз: бир - оракъ, бирде - чалкъы,
Бир сабда тохтамагъан, къайда Аллахны хакъы?
Виз Къуранны айтабыз - ол Бир Аллахдан хакъды,
Тюз джюрекли адам а - ол хакъгъа хаман джакъды.
Кёб махтаула Аллахха, бардыла илешгенле,
Джюреклери тюз болуб, хакъ ючюн кюрешгенле.
Хакъны сюйюб келелле бизге джолоучу болуб,
Я, Аллахым, Сен бизге кёргюз муратла толуб.
Сен тайдырма, тилейбиз, барыбызны тюз джолдан,
Сен къараб тюзетмесенг, не келсин бизни къолдан!
Мен болумсуз къулунга келелле Сени ючюн,
Уялтма Сен бетими, хайыр джокъ мени ючюн.
Хар бирине Сен болуш, аланы джазыкъсыныб,
Гюнахларын да бир кеч, мен тилейме базыныб!
Исламгъа болушханнга, Сен да бир болуш анга,
Я, Рабби, Сен болушма, диннге къаршчы болгъаннга!
ТУТХУЧСУЗЛА.
Джер юсюнде адамла болалла тюрлю-тюрлю,
534
Бирлени бети къара, бир къаууму да нюрлю.
Бирлени бети эрши, джюреклени къачыргъан,
Бирлени уа сюйюмлю илешдирген, чакъыргъан.
Къаны ариу болгъаннга адамла илешелле,
Аны сюйюб эм сыйлаб, аны бла келишелле.
Аман джюрели болса, ариу болмайды къаны,
Ичи-тышы бир болуб кёралмазса сен аны.
Ауузу бир затны айта, джолу башха болады,
Адамлыгъын туталмай, сыйсыз болуб къалады.
Аллай адамла келиб, ала диннге кирелле.
Тутхуч болмай алада, уллу заран берелле.
Бирде оракъ, бир чалкъы, ишлеулери алайды.
Суфу болуб, миллетни ол къауум бек алдайды.
Къуран айтхан зат тюлдю аланы къайгъылары.
Ала аны окъуйла халкъгъа кёзбаугъа бары.
Хакъны излемейдиле, алим этиб кеслерин.
Керти диннге кирмейле, терсге ийиб эслерин.
Суфулукъгъа джюрюйле джамагъат была бирге,
Сюймейле хакъны тутуб, Ислам диннге кирирге.
Эл адетлени этиб, ала бек чабышалла,
Шериятны сан этмей, бидгъагъа джабышалла.
«Окъугъанса, англайса, бизден артыкъ билесе», Деб биреуню имамгъа ала салдыла эсе,
Джюгенни нек бермейле, хаман анга джабышыб,
Мунафикъ тюл эселе, нек туралла къарышыб?
Сиз мени теджеб алгъа имамгъа нек салдыгъыз,
Джамагъат сёзюн бузуб, ызына нек алдыгъыз?
Огъай, мени къоюгъуз, уялама мен Иемден,
Аманатын мен бузсам, не келир манга сизден.
Манга зорлукъ этмегиз, мен да этмейме сизге.
535
Ахратда джууаблыбыз хар ким да кесибизге.
къы йы нлы къ.
Биз къалгъанбыз палахха, акъылсызлагъа ушаб,
Бирибиз ёлсе джетиб, аны рысхысын ашаб.
Биз джыйылыб барабыз анда этерге тоноу,
Къайдады дин башчыбыз, джокъмуд мынга бир оноу?!
Джарлы, ёксюз айырмай, биз джыйылыб ашайбыз,
Бир-бирибизни талай, зулму эте джашайбыз.
Ёксюз хакъны ашагъан отну ашайд къарнынга,
Дейди Аллах Къуранда, азаб алма джанынга!
Окъугъан кибик этиб, бурма ашаугьа динни,
Магьанасын ангыла, билирге кюреш тинни!
Дин келгенди тюзлюкге, келмегенди ашаугьа,
Онглу-онгсуз айырмай, зорлукъ этиб джашаугъа.
Бизге келди къыйынлыкъ, халкъ бир-бирин алдайбыз,
Джыйылыб бир джарлыны, аны джулкъуб джанлайбыз.
Къуран харамды деген кёб затланы этебиз.
Онглу онгсузну ашаб, анга дин деб кетебиз.
Афендиле да бизде джарашханла ашаргьа,
Динлерин малгъа сатыб, аны была джашаргьа.
Ала джууаб тутарла Бир Аллахны аллында.
Бузукъ ишле этдириб, джахилликни халында.
Халкъны тыяр орнуна ала алда баралла,
Джарлы миллетни алдаб, терс акъылгьа буралла.
Кёб джылланы тебледи Аллахны динин гяуур,
Джюрегибиз джарылыб, ол тийди бизге ауур.
Ала аны къурутуб бошаргьа джетдирдиле,
Динде харам затланы миллетге этдирдиле.
Къуру аты болмаса, хазна джугъу къалмады.
Ийман, Ислам, Ихсанны халкъ къулакъгъа алмады.
536
Къуру ашаб чачылгъан, ала билген джыйылыб,
Аллахны чамландырмай, тохтарламы тыйылыб?!
Гяуур динни джаууду, ол теблейди анычюн,
Сиз муслиман эсегиз, нек теблейсиз, не ючюн?!
Гяуурдан къутулалмай, этдик биз кёб дуала,
Энди уа джахиллеге башладыкъ биз тутула.
Бизге кёнделен туруб, джукъ билмеген сылхырла,
Джолубузну кесгенле адебсизле, гыргырла.
Бу аллахсыз къыралгъа кёбю ишлеб тургьанла,
Къарт, къарысуз болгъунчу, динни кери ургъанла.
Большевик къанда ёсюб, келиб диннге кирелле,
Орунларын билалмай, бизге азаб берелле.
Анда оноучу болуб, юреннгенле аманнга,
Кеслерин джарашдырыб кюрешелле заманнга.
Халкъ да сёзлерин эте, ол къауумну артындан,
Бизге хайыр къалмады бу заманны къартындан.
Къыралдача оноугъа кюрешелле чабышыб,
Кишиге ал бермейин, андача бек къарышыб.
Дин башчыла къайдалла, нек тыймайла быланы?!
Алагьа бошлаб турмай, ол борчларыд аланы.
Боюнларына алыб ала миллетни, халкъны,
Бу азабха эс бёлюб, нек айтмайдыла хакъны?
Бир-бири этин ашаб, халкъ бир-бирин талайды,
Не болгьанын билмейме, муфтият да тынглайды.
Аладан хар эл сайын кёб таргъыула баралла,
Кеслерин молла этиб, ала къайгъы салалла.
Бизни къутхаргъан Аллах гяуурланы зорундан,
Бир къутхар деб тилейбиз джахиллени ууундан.
Бисмилляны билмеген молла болгьа чабады,
Джукъ айтыб а бир кёрчю, алай сермеб къабады.
537
Ала гяуур къыралда юреннгенле тюйюше,
Кёкюрек бла, зор была орунланы юлеше.
Энди диннге келдиле, бизге къошула бери,
Юренчек болуб бирин самаркъау эте бири.
Динни джартысы адеб болгъанын билмейдиле,
Кийик джаныуарлача, бир-бирин сермейдиле.
Умутлары алайды, кёкрек кюч бла алыргьа,
Боллукъ тюлдю джалкъаны къайырмайын къалыргъа.
Къоркъмайдыла Аллахдан, закондан къоркъмасала,
Бир-бирлерин ёлтюрюб, болур элле къанала.
Бир сёзде тохтамайла, экибетли кеслери,
Алгъа чыгъыб махтаныб, кёзбаудады эслери.
Адамлыгъын туталгъан джокъду аланы бири,
Кеси кирге ташайыб, сеннге да кюрер кирни.
Тюбеселе - кукала, омакъ-омакъ сёлеше,
Ызынгдан къара сабан санга сюрюб кюреше.
Ала излемейдиле джюрюрге дин айтханча,
Кёрюнмейдиле алкъын керти диннге къайтханча.
Билгенлери аланы - ашаб-ичиб джанлагъан,