Дин Назмула - 06

Аллах ийген законну арагьа нек салмайла,
Сора ол терсми айтыр, халкъ аны нек алмайла?
Джангыз олду туралгъан тюрленмей келгенича,
108
Джабраил Мухаммадха келтириб бергенича.
Аны ачыб къарамай, нек даулашыб туралла,
Рахматха келген хакъны нечюн кери уралла?
Пушкин айтханча, олду кёзден тубан чачарыкъ,
Эринмей окъугъанны, олду кёзюн ачарыкъ.
Сора нек къачадыла, Бир Аллахны сёзюнден,
Нек джыламукъ къуюлмайд, аны окъуб кёзюнден.
Насыбы болгъан аны къабыл этиб алады.
Сора Аллах халкъына ауур джюкмю салады?
Бу шайтан китабланы, быллай бир нек сюелле,
Джаратханны китабын джаратмай нек сёгелле?
Аланы быллай бир кёб дуниягъа нек джаялла,
Ала уа кёб миллетни, кёб халкъланы джоялла.
Къалай сейирди адам, насыбындан къачады,
Керти китабха чарлаб, шайтанныкъын ачады.
Тюзню айтханны ташлаб, ётюрюкге чабалла,
Хакъны айтхан китабха, джюз бедишни табалла.
Бузулгъан китаблагьа джукъ айтыб кюрешмейле.
Къуран бла эришгенча ала бла эришмейле.
Къатышхан китабларын, айланалла кёлтюрюб,
Тюрленмейин тургъаннга, кюрешедиле юрюб.
Мыллык атыб окъуйла адам джазгьан китабны,
Къадалыб излейдиле, къуру джашаугъа табны.
Аз да бир терс айтмагъан, неда бир алдамагъан,
Неда айтхан сёзюнде, бир ишеклик болмагъан,
Аны сан этмей сора, кери уа нек уралла?
Бир терс затын табмайла, сандракъ нек къуралла!
Узакъ ёмюрден бери, къатыша келген диннге,
Нек джабышыб туралла, къайытмай керти диннге?
Бурундан келген динле къатышханы ачылды,
109
Аны алимле джазыб, кёб китабла чачылды.
Сора биле тургъанлай, нек туралла къайытмай,
Ол ачыкъ болгьан затны джашырыб, халкъгьа айтмай?
Ислам динни джаууду — белгилиди айтмазы,
Къыямат кюннге дери, керти диннге къайтмазы.
Къайдан къайытсын бери, ол къаты къарышыбды,
Керти динни сюймейин, джукъ эталмай, шашыбды.
Аны къолундан келсе, Къуранны тас этеред,
Муслиманны къурутуб, муратына джетеред.
Алай болса да Аллах алагьа бошламайды,
Ол бизге сёз бергенди, Ол сёзюн ташламайды.
Джау не бек кюрешсе да, ол бир джукъ да эталмаз,
Джаратханны хорларгъа, аны кючю джеталмаз.
Алай а Аллах сынаб, джюреклеге къарайды,
Чайкъалмайын, тюз тургъан ким болур деб, марайды.
АДАМ.
Бютеу адам улуну Адамды аталары,
Джер юсюне джайылды, кёбейиб балалары.
Адам деген келеди барысы бир тамырдан.
Бирле мёлекден болуб, бирле тюлле самырдан.
Кёб тюрлю миллетлеге халкъ бёлюнюб кетсе да,
Тюрлю адетле къураб, табха санаб этсе да,
Хар миллет да бир тюрлю тил была сёлешсе да,
Бир-бирлерин джаратмай, аманлаб кюрешсе да,
Аты барыны бирди - адам деб аталгъанды,
Уллу атабыз Адам дуниягьа атылгъанды.
Аны балаларыбыз, башхадан туугъан джокъду,
Къылыкъла да адамча, ата-бабадан джукъду.
Бир тамырдан ёсгенле бары бирча болады,
Къаллай урлукъ атылса, аллай чыгъыб къалады.
110
F
He миллетлик, не тукъум аны джокъду башхасы,
Джаратхандан ким къоркъса - олду аны ашхысы.
Адам деб айтыр ючюн, адам орнун англасын,
Башхаланы аманлаб, кесин ёрге салмасын!
Бир терекде ёсгенле, теб-тенг бутакъла бирча,
Хар ким кесин джаратыб, бир-бирлерин сёкгенча.
Аладан сыйлылары - Аллахын таныгъанды,
Андан уялыб, кесин да тёбеннге санагьанды.
Аллахха башха тюлдю бютеу миллетле бары,
Керек тюлд ханлыкъ-бийлик, аланы тукъумлары.
Бир Аллахны джанында, кесин алаша тутуб,
Ол буюргьанча турса, къоймай Аны унутуб.
Адам улу барысы - Аллахны юйдегисид,
Бир-бири сыйын кёрген - ол аланы игисид.
Адамны сыйлай билген, уллу кёрмейин кесин,
Ол адам разы этер аны Джаратхан Иесин.
Кесин мийик кёрюучю, башхаланы сындырыб,
Ибилисни джумушун баджарады тындырыб.
Бир-бирин сындырыргъа Бир Аллах буюрмайды,
Аллай къылыгъы болса, ол муслиман болмайды.
Адам улуну борчу, кимге да эс бёлюрге,
Харамды, кёл кенгдириб, бир-бирине кюлюрге.
Болушалсанг сен болуш, кёл кенгдирмейин анга,
Терс затын кёрсенг, тюзет - Аллах салгъан борч санга.
Гяуурну да джазыкьеын, терс джолгьа кетгеничюн,
Муъминни да - джангылыб, гюнах этгени ючюн.
Кючюнг джетсе, аланы тюзетирге сен кюреш,
Алагьа кёл кенгдирмей, рахматынгы сен юлеш.
Англар болса, сен кюреш тюзетирге тюз джолгьа,
Анга джанынг аурусун, аямай, алыб къолгьа.
111
Адамла бир-бирине борчларыд болушургъа,
Бир-бирлерин аманлаб, харамды урушургьа.
Муъмин, уллукёллюлюк гяуургъа да этмесин,
Аны аманлаб, сёгюб, аллай-быллай демесин.
Аны Аллах биледи арты къалай ёлюрюн,
Ол тюшюнюб къалса уа, ашыргъынчы ёмюрюн.
Ол тюшюнмей ёлсе да, джокъду ишибиз бизни,
Сюд этерик Аллахды, тыяйыкъ кесибизни.
Гяуур деб, хыршыланыб, адам была кюршген,
Ол къатыджюрек болад, джазыкъсынмай гирешген.
Гяуур шохунг болмайды, ол болгьунчу муслиман,
Бир Аллахха къайытыб, ол келтирмесе ийман.
Алай а ишинг джокъду кюреширге джауумд деб,
Санга тиймей эселе, ала гяуур къауумд деб.
Къуранда да буюрад Аллах муслиманлагьа:
«Гяуур болса да тюзлюк этигиз! деб, алагьа.
Кяфыр кюрешмей эсе, сизни къыстаб арбаздан,
Сиз келишиб джашаудан Аллах тыймайды, аз да.
Гяуургъа да Аллахым артыкълыкъ эт демейди,
Кеси да бир къулуна аз да терслик этмейди.
Башханы айыбларын кёрюб, аны айтыучу,
Ол да къатыджюрекди, халкъгъа бедиш санаучу.
Джазыкъсыныр орнуна, бедиш санайды анга,
Ол джюрек кир джюрекди, келишмейд муслиманнга.
Аллах бошлаб къарабды, хар ким кесинг сайла деб,
Аманны, игини да акъыл была англа деб.
Аллах бизге акъылны аны ючюн бергенди,
Файгъамбар, китаб ийиб, бизни сынаб кёргенди.
Аллах бизни унутмай, келечисин джибермек,
Сансыз этиб къоймайын, рахматы бла эсгермек,
112
Ол бизге уллу сыйды, биз аны эсгералсакъ,
Уллукёллюлюк этмей, биз аны англаялсакъ.
Бизни джаратхан Аллах бизге ийди келечи,
Къаллай уллу рахматды, сен аны ёлчелечи.
Аллахны келечисин биз уллулаб сыйлайыкъ,
Ол айтхан сыйлы джолгьа барыбыз джыйылайыкъ.
Келечи аманатны бизге къоюб кетгенди,
Кёбле эте келгенле, кёзюу бизге джетгенди.
Ол кеси кетгенликге, турады аманаты,
Къуран была сюннетден чыкъмазгъады осияты.
Келигиз, джарлы халкъым, энди диннге къайтайыкъ,
Биз къууаныб Аллахха кёб шукурла айтайыкъ.
Келечисин уллулаб, ол айтханнга тынглайыкъ,
Билмегенле билгеннге соруб, тюзюн англайыкъ.
Бизни ишибиз джокъду, халкъны эрши кёрюрге,
Аллах бизге буюрмайд ол къылыкъда ёлюрге.
Муслиманнга ол къылыкъ болады эрши харам,
Ол кечиучю, рахматлы болсун хар кимге тамам.
Муслиманны борчуду, джазыкъсыныб къараргьа,
Бизге эркинлик джокъду халкъгъа бедиш санаргъа.
Бедишлени санаучу, башхаланы сымарлаб,
Санга да барды англа, туруучу сени мараб.
Биз этейик буйрукъну, Аллах бизге буюргъан,
Сюд этиб кюрешиуню, Ол бизден кери ургъан.
Кимни къаллай болгъаны, Къыямат кюн билинир,
Хар кимни этген заты - ол къолуна берилир.
Гяуурмуд, муслиманмыд ол кюн белгили болур,
Терсни-тюзню сюзерге анда базман къурулур.
Ким гяуур болуб чыгъар, муслиман да ким болур,
Аллах Кеси сюд этер, хакъ тюзлюк анда толур.
113
Гяуур деб, табалаучу джаннетге олму барыр,
Бу гяуурд деб тургъаны, ол къутулубму къалыр,
Айыб, бедиш санаучу окюн олму къутулур,
Огьесе бу къутулуб, бедишчими тутулур?
Ол иш бизге ташады, биз билмейбиз аланы,
Кеси этер сюдлерин Джаратхан адамланы.
Муслиманла, теджейик бир-бирге сюймекликни,
Джангылгъаннга да, Аллах сюеди кечмекликни.
Я, Аллахым, Сен къайтар тюз джолунга халкъымы,
Джалгьан динден айырыб, насыб этгин хакъынгы!
АКЪЫЛ БЛА ИЙМАН САЛЫУ.
Кёб махтаула Аллахха адамны сыйлы кёрген,
Хайуанладан айырыб, юлюшге акъыл берген.
Сыйлы Аллах джаратды тюрлю-тюрлю джанланы,
Бизге акъыл саугълаб, акъылсыз - къалгьанланы.
Аллах джаратхан заман эм аллында Адамны,
Мёлек келтирди уятны, акъылны эм ийманны.
Айтды Джабраил анга: «Быладан бирин сайла,
Мени Аллах джиберди, бирине джюрек байла».
Ол да сайлаб, аладан акъылны джаратханды,
Обирлеге Джабраил «кетейик» деб, айтханды.
Ийман айтды: «Огъай, - деб, - мен акъыл бла боллукъма,
Аллахым буюргъанча, айырылмай турлукъма!»
Уятха айтды Джабраил: «Алай эсе, сен кел!» - деб.
Ол да къалды, унамай: «Мени орнум ийманд!» - деб.
Энди хар затны башы - акъылды, биз билейик,
Аны была ойлашыб, биз тюз джолгъа келейик.
Иймансызны джашауу - ол хайуанча джашауду,
Ашын да, зырафына, маджа кибик ашауду.
Бизге акъыл берилди хар затха эс бёлюрге,
114
Аны была ойлашыб, биз тюзелиб ёлюрге.
Бизни Джаратхан Иебиз ким болгъанын англаргъа,
Разылыгъын биз излеб, Ол айтханнга тынгларгъа.
Адамланы кёбюсю рысхы была махтанад,
Акъыл иеси ангылаб, ол къылыкъдан сакъланад.
Акъыл болса кёреди кёкде, джерде, хар къайда,
Бир Аллахны Къудретин, ойлашыб алад файда.
Сагъыш этиб къарайды кюннге, джулдузгъа, айгъа,
Хар джылда къач, къыш болуб, тургъан джазгъа эм
джайгьа.
Хаман ауушуб тургъан кечеге эм кюндюзге,
Ташха, суугьа, чегетге, чайкъалыб битген тюзге.
Башлары кёрюнмеген уллу, мийик таулагьа,
Биз солуб, джашау этген, кёз кёрмеген хауагьа.
Къыйырлары кёрюнмей, кём-кёк тюбсюз тенгизле,
Анда кёб тюрлю джанла, джетмей анга сезимле.
Бир сейир тукъум джанла, бир-бирине ушамай,
Кёблюгюню саны джокъ, санаб киши бошамай.
Бу къадар сейир джанла, къайдан чыгъыб толдула,
Бир джаратхан болмайын кеслерими болдула?
Акъыл аланы сюзюб, Джаратханны табаргъа,
Сора Анга сыйыныб, Ол айтханча атларгъа.
Биз аманны-игини аны была англайбыз,
Аны ишлетмей къойсакъ, хайуан джолну сайлайбыз.
Джатхан была ашагъан, эркек тиши ойлагъан,
Хайуанлада да барды, эрикселе, ойнагъан.
Бизни сыйлы джаратыб, бизден тюзлюк излейди,
Акъыл берген себебли, бизге борчла джюклейди.
Къыямат кюн да соруу аны ючюн боллукъду,
Акъылсыз болса уа ол соруудан къутуллукъду.
115
«Мен берген акъыл была бир сагьыш этмедингми,
Аманны эм игини аны бла сюзмедингми?!»
Джаратхан Бир Аллахны аны была таныргъа,
Джаратхан а кимди деб, биз джукъудан уяныргъа.
Акъыл была ойлашыб, биз Анга бой салыргъа,
Буйрукъларын толтуруб, разылыгьын алыргъа.
Гюнах этсек уялыргъа, кеч деб да джалбарыргъа,
Гюнахланы кечдириб, Аны аллына барыргъа.
Гюнах, сууаб сюзерин, сагьыш этиб, англаргъа,
Ол себебден ойлашыб, буйругъуна тынгларгъа.
Игини биз сюерге, таза ашны ашаргъа,
Бу дунияда амандан рыслай билиб, джашаргьа.
Мёлеклени джаратды, бериб къуру акъылны,
Хайуанлагъа да бериб къуру нафсы хауаны.
Адамгъа экисин да бериб, сынаб къарайды,
Къайсы онглар аладан деб, Ол бизни марайды.
Нафсысыгъа ол хорлатса, кесин бошлаб тыймайын,
Ол айтханнга бой бериб, акъылЬш да джыймайын,
Ол хайуандан сыйсызды, акъылын джаратмаса,
Аны была ойлашыб, аманны англатмаса.
Алай болмай, акъылы шахауатын хорласа,
Мёлекден сыйлы болад, анда акъыл онгласа.
Нек десенг, ол къазауат эте болду кюрешиб,
Кесин бошлаб къоймады, нафсы была эришиб.
Акъыл хорласа аны, адам сыйлы болады,
Ол адамны къайда да адамлыгъы толады.
Ол Аллахын да таныйд, адамын да биледи,
Акъылны ол ишлетиб, джаннетлеге киреди.
Адамланы сыйын да аллай адам кёреди,
Ёлген заманда да ол ийман была ёледи.
116
Игини ол ангылаб, кенг эшикни ачады,
Амандан да ырыслаб, андан кери къачады.
Халкъда сыйы ёседи, хурмет этиб адамла,
Аны сыйлаб берелле хар ким джылы саламла.
Ол себебден сакъ болуб, акъыл была ишлейик,
Хайуандан да энгишге, алашагьа тюшмейик.
Хар бир инсан таяннган багьана хар заманда,
Ол акъылды къутхарлыкъ хар къалайда, хаманда.
Бизни сыйлы джаратды, бериб Аллахым акъыл,
Джаны болгъан затлада адамны этди такъыл.
Къалгъанланы уа тилсиз, сёлешмейин туралла,
Адамла уа сёлешиб, ушакъланы къуралла.
Кёлге келген затланы тил была билдиребиз,
Окъууну да, сёлешиб, аны бла сингдиребиз.
Тилни Аллах бергенди халкъ бир-бирин англаргъа,
Кереклилерин айтыб, бир-бирине тынгларгъа.
Ол болмаса, бек къыйын боллукъ болуред бизге,
Тилсизлеча сёлешиб, хар ким бир-бирибизге.
Сёлешмеклик сейирди, халкъ бир-бирин англашыб,
Къулакъ да анга тынглаб, сора акъыл ойлашыб.
Къулакъла эштген затны мыйы аны сезеди,
Сора акъыл да аны таб, табсыз деб, сюзеди.
Аны кибик кёзле да ойлашыргъа сейирди,
Акъылгъа болушургъа аланы Аллах берди.
Нек десенг акъыл кеси, ол кёзле къысылгъанлай,
Джукъну билмей къалады, тюз къатында тургъанлай.
Кёз кёрюб, къулакъ эштиб, акъыл да аны сюзюб,
Аууз да тылмач болуб, араларында джюрюб.
Нёгер болуб, ма была бир-бирлерин англайла,
Аллахны сейир иши, бир-бирине тынглайла.
117
Ма бу затла Аллахдан бары бизге саугьады,
Былагьа ойлашмагъан, хайуан джолгъа аугъанды.
Аны кибик, дагъыда кийим кийиуню айтсакъ,
Адамгъа Аллах берген сейир затха къайытсакъ.
Биз кийимлени кийиб, айыб джерни джабабыз,
Бир джерибиз ачылса, озаманда уялабыз.
Бу да бизге саугьады, адамны сыйлы этген,
Айыб джерлени джабыб, кийим была джюрютген.
Тюрлю-тюрлю кийимле кийиб, биз джасанабыз,
Ол чырай бериб бизге, артыкъ ариу болабыз.
Адам маймулгьа ушайд кийимлени киймесе,
Аллах берген саугъаны хайырлана билмесе.
Берилгенди Аллахдан бу затла бизге энчи,
Анга шукур этейик, бу дуниядан кетгинчи.
Кийимлеге махтаныб, керпеслениб джюрюмей,
Шукур эте билейик, уллукёллюге кетмей.
Уллу Аллах буюрду этибизни джабаргьа,
Биз кийим бла махтанмай, бир джабар зат табаргъа.
Андан сора дагъыда ашамакъны биз айтсакъ,
Адамда сыйлылыкъны энтда бирине къайтсакъ.
Сагъыш этиб, къарайыкъ бизнича ким ашайды?
Башха тюрлю джанладан адамча ким джашайды?
Затны игисин сайлаб, биз айырыб, алабыз,
Тазасын бери алыб, кирин атыб коябыз.
Бир-бирлерине къошуб тюрлю-тюрлю затланы,
Ушхуурла этебиз, атаб тюрлю атланы.
Къалай этсек татыулу боллугъун биз излейбиз,
Малча ашаб бармайын, биз айыра билебиз.
Тазасын хайырланыб, къолайсызын къоябыз,
Шукур этмей алагьа, биз ийманны оябыз.
118
Къол-бет джуууб, олтуруб, таза ашны ашайбыз,
Аны бергенни англаб, шукур этмей джашайбыз.
Къалгъан джанла ашайла, аууз была узалыб,
Джангыз адам ашайды, къоллары была алыб.
Адам улу джатады ариу, таза орунда,
Джаныуарла уа джашайла тешикледе, дорбунда.
Адамла юй ичинде, бир-бири бла уруша Джаныуарла уа тышында, сууукъ болуб къуруша.
Ол бизге Бир Аллахны ашхылыгъыд, билейик,
Алагьа шукур этиб, биз ийманнга кирейик.
Аллахны нигьматларын бюсюреусюз этмейик,
Сокъур болуб алагьа, кяфыр болуб кетмейик.
Ашхылыкъла дагъыда кёбдюле тюрлю-тюрлю,
Аланы киши санаб, бошаяллыкъ да тюлдю.
Адамгъа Аллах акъыл бергеничюнд сыйлылыкъ,
Сыйлы болаллыкъ тюлдю, болмаса анда къылыкъ.
Бу къадар сыйлы затха шукур этмеген киши Андан сыйсыз болурму, бек эршид аны иши.
Бу къадар ашхылыкъны танымаса Иесин,
Ол Аллахын танымайд, эм танымайды кесин.
Иебиз бизни джаратыб, кёб ашхылыкъ береди,
Ким Анга шукур этер деб, Ол сынаб кёреди.
Иесин ким танымаса, шукур этиб, ангылаб,
Сенсе мени Ием деб, буйругъуна тынгылаб,
Хар махтау Сангады деб - нигьматланы Иеси.
Ашхылыкъла Аллахдан болгьанын англаб кеси.
Былагьа шукур этмей, акъыл иеси болалмаз,
Сыйлылыкъ, адамлыкъдан аз да юлюш алалмаз.
Аллахын танымагъан - адамын танымайды,
Ол экисин танымай, ол адам болалмайды.
119
Бир кишини сыйламаз, сыйлай билмеген кесин,
Башханы сыйламагъан - ол сыйламаз Иесин.
Я, Аллахым, эт бизни акъыл иеси болурлай,
Акъылны хайырланыб, биз Иебизни танырлай!
Бир-бирибизни сыйлаб, разы болуб турурлай,
Ашхылыкъланы англаб, ийманыбыз толурлай!
БАШХАЛА БУЗУЛДУЛА.
Китабла хар бири да Бир Аллахдан келеди,
Аланы тюрлендириб, миллет бузуб иеди.
Аны сёзюн сакъламай, тюрледириб къояды,
Аллахны сыйлы динин алай была ояды.
Башчы къауум Аллахны китабларын бузгъалла,
Кеслерине табыча, келишдириб джазгъалла.
Кеслери ушатханча, этгендиле къошакъла,
Талай джерин кетериб, этгендиле къоракъла.
Уллу Аллахны сёзюн ала джукъгьа санамай,
Къатышдырыб къойгьанла, Аллахданд деб, къарамай.
Келген-келген китабны алай эте баргъанла,
Аны тюзю къалмаса, джангы китаб алгъанла.
Аны да тюрлендириб, къоймагъанла тюзюча,
Сыйлы Аллах айтханча, Ол джиберген Сёзюча.
Алай эте Къуранны джетишгенди болджалы,
Ол бирси китабланы тауусулуб аджалы.
Энди Къуран аланы болумуча айтады,
Аны терен билалгъан - тюзюн англаб, къайтады.
Ала ол китабланы къаллайла бузгъанларын,
Къуран ачыкъ этеди, аланы хапарларын.
Алгъыннгы китаблада Мухаммад файгъамбарны,
Кёрюб айтыб тургъанла бир-бирине хапарны.
Ол аладан чыкъмайын, чыкъгъанычюн арабдан,
120
Чууутлула басдырыб, джашырдыла зарлыкъдан.
Осагьат джаулукъ тюшдю алай была арагъа,
Биле-биле бурдула чыммакъ акъны къарагьа.
Аладан алимлери, дуния малгъа сатылыб,
Китабларын буздула байла, бийле къатылыб.
Чууутха къоркъуу кирди башчылыкъ таяды деб,
Ислам дин башха чыгъыб, ол бизни джояды деб.
Ахбарла, рухбанла деб, алимлери болгъанды,
Бийлеринден чыгъалмай, ала айтхан толгъанды.
Дуния малгъа Аллахны джорукъларын сатдыла,
Ийманларын да бериб, дуния малгъа батдыла.
Кеслери да аджашыб, дагъыда бек кёблени
Аджашдырдыла ала кёб тюрлю миллетлени.
Бюгюн да, бюгече да ма ол джолну баралла,
Артдагьы алдагъыдан кёрюб дерсни алалла.
Ала унамадыла тюз джолгъа къайытыргъа,
Ол кёкден келгенича, халкъгъа тюзюн айтыргъа.
Адамланы кёбюсю диннге айыб салалла,
Бу затланы англамай, бек къатышыб къалалла.
Динле бир талай тюрлю нек болгъанын билмейле,
Акъыллары чагъылыб, алайгъа эс бёлмейле.
Джаратханны бир динин талай динле этелле,
Керти динден терсейиб, терс динлеге кетелле.
Алай болгъанын ала Бир Аллахдан кёрелле,
Адамланы айыбын ала Анга кюрейле.
Джиберилген китабны адамла бузгъан заман,
Аллахдан джангы китаб келиб тургъанды хаман.
Талай заманла кетсе, хар зат да тюрленеди,
Халкъ эскиден эригиб, джангыгъа кёлленеди.
Дунияда кёб затланы адам улу ояды,
121
Аланы тюрлендириб, миллет бузуб къояды.
Ол къой эсенг Аллахдан келген сыйлы джорукъну,
Миллетге насыб ючюн, бизге келген буйрукъну,
Аны сыйын кёрмейле, Джаратхандан келди деб,
Бу бизге аманатды, муну Аллах берди деб.
Ала сюйгенлерича анга оноу этелле,
Китаб айтханны оюб, кеслерича кетелле.
Джазылгъандан не барды, ол алай къалыб кетсе,
Кёбюсю аны къоюб, кеси сюйгенча этсе.
Джахилле уа аладан хапарсызла, билмейле,
Билгенле да аланы кёрюрге излемейле.
Эм артда келиб Къуран керти диннге чакъырад,
Дунияда бютеу халкъгъа, хакъны айтыб къычырад.
Аны бузаллыкъ тюлле, турлукъду келгенича,
Аны Иеси Аллахым бизге джибергенича.
Нек десенг Аллах Кеси сёз берибди сакъларгъа,
Къыямат кюннге дери буздурмайын джакъларгъа.
Ол бирси китаблача тюрленник тюлдю Къуран,
Аджашырыкъ да тюлдю ол буюргъанча тургъан.
Аланы китаблары, кеслери да бузукъду,
Бизде миллет бузулса, китабыбыз турлукъду.
Китабыбыз турса да, бизде да джокъду махтау,
Ол айтханны этмесек, динибиз болад алдау.
Не болса да, алача, биз Аллахха тиймейбиз,
Бирлигине тохташа, кёб аллахны сюймейбиз.
Бир Аллахха, алача, биз къошакъла этмейбиз,
Джаш, къатын бериб Анга, кяфыр болуб кетмейбиз.
Не болса да билебиз Аллахыбызны бирлей,
Муъминбиз деб джашайбыз, Исламгъа толу кирмей.
Ол да джугъуб келеди бизге ата-бабадан,
122
Юзюлмейин джетгенди, бир кесек зат аладан.
Динсизлени ичинде, ала была къатышыб,
Биз бузулуб джашайбыз, джахилликге батышыб.
Атыбыз муслиманды, къылыгъыбыз - алача,
Къалай джашарса мында, дин буюргъан джолдача.
Къуранды хар кимни да тюз джолгъа тюзетирик,
Джашау джолун ачыкълаб, аджашдырмай элтирик.
Ол айтхан джолда баргъан - ким болса да, терсеймез,
Аны тюз джолда тыйыб турур, терсине иймез.
Я, Рабби, Сен бир тюзет бизни аны джолуна,
Ол айтханны англаргьа, кетиб къалмай солуна.
ИСЛАМ ЮЙ.
Хар неси да джарашхан ариу юйдю Ислам дин,
Ичинде халкъ юреннген адеб, джорукъ, къылыкъ, тин.
Хазыр болуб бошагьан, кириб джашау этерлей,
Муслиман киши анда муратына джетерлей.
Бизни джаратхан Аллах эм Аны келечиси,
Аны толу битдириб бошагъанла экиси.
Аны бизге хазырлаб, саугъагъа бергендиле,
Экиси да аямай, рахматны кергендиле.
Не азчыкъ да къоймайын, анда бир кем джерчигин,
Толу битиб, ачхычны бердиле эркинлигин.
Джарашмагъан джери джокъ, арбазы эм бурууу,
Белгилиди дунияда тюрленмейин турууу.
Терезеси, эшиги - бары тыныб битгенди,
Адам акъыл джетмеген, терен Уста этгенди.
Ол юй атылыб къалыб, тозурагъанды аман,
Ол бизге керек болуб турлукъду энтда хаман.
Ачхычы была ачыб, ол юйге биз кирейик,
Уллу Аллахны буйругъун, барын анда билейик.
123
Бир джанындан бир гуммос къошакъ этмейик анга,
Хазыр юйде джашайыкъ, саналсакъ муслиманнга.
Аны джугъун оймайыкъ: къабыргъасын, башын да,
Сакъ болайыкъ бузмазгъа аны ичин, тышын да.
Аны ишлеген Уста бизден устаракъ болур,
Акъылы болгъан адам - ол хазыр юйде солур.
Иеси бойнуна алды аны ариу сакъларгьа,
Ахыр заманнга дери, буздурмайын джакъларгъа,
Ислам юйню ояргъа мыллык атхан джауладан,
Тюрлю-тюрлю хыйладан, фитналадан, ауладан.
Ол себебден ангыла, динни джаууну анга
Къарыуу джеталмайды, Аллах ийген Къураннга.
Къуранны джауу анга къаршчыды, ийнанмайды,
Бирле да муъминбиз деб, аны джолун бармайды.
Ол тыныб тургьан юйню алай атыб къоялла.
Ала аны сан этмей, иесиз къалыб, оялла.
Нек сюймейле джашаргъа джарашхан омакъ юйде,
Юйсюз-кюнсюзмю игид, бизнича ма бу кюуде.
Ариу джарашхан юйню биз хайырын алайыкъ,
Джауларына ойдурмай, анга биз сакъ болайыкъ.
Юй атылыб бош турса, киши джашамай анда,
Аллахсыз юйде джашаб, динибизден не файда?
Кяфыр юйню джаратыб, муслиман юйден къачыб,
Кесибиз да душманнга нёгерлик этиб, чачыб.
Китабы тюз турса да , аны къауумун бузса,
Джахиллени ол алдаб, кеси динине бурса.
Ислам юйде джашатмай, динсиз юйде джашатса,
Муратына джетед ол, харамланы ашатса.
Хар бир адам кесине атаса да муслиман,
Динсизлеча джашаса, болурму анда ийман?
124
Озаманда джау къауум къууаныб, харе урады,
Ол ёлгеннге окъулса, аны мараб турады.
Аны джолун тутмайын, ёлгеннге окъуб турсанг,
Ол хаман къуруб барыр, джоругъун кери урсанг.
Аны къуру окъумакъ, дин къурургъа джарайды,
Ислам динни джауу да алайчыгъын марайды.
Я, Аллахым насыб эт, англаб анга кирирге,
Андан башха юйледен, биз ырыслай бил ирге!
КЪАДАРГЪА ИЙНАНЫУ.
Биз этген муратыбыз хар заман нек толмайды?
Биз сюйгенча, хаманда сора ол нек болмайды?
Бизни умутларыбыз джартылай нек къалалла?
Хаман биз джашаб турмай, къабыргъа нек салалла?
Хар бир джангы туугъан джан, ёлюрге тууа эсе,
Муратха джетиб мында, ол ёлмей турмай эсе,
Муратына джеталмай хар адам ёле эсе,
Иги, аман, бай, джарлы тенг ёлюм кёре эсе,
Ханла, бийле, патчахла, тулпарла эм джигитле Бир джан къалмайын ёлсе, джаныуарла эм итле,
Игиге аманнга да, сыйлыгъа, сыйсызгъа да
Ёлюм тенг болуб къалса, онглугъа, онгсузгъа да.
Ахратха биргесине байлыгъын ким элтеди?
Кёлюне джетиб иши, къууаныб ким кетеди?
Ол затладан бири да бизге сорулмай эсе,
Биз бой салыб тохтайыкъ, биз айтхан болмай эсе.
Бир джолда адамла Ходжагьа соргъандыла:
- Бир соруу барды санга деб таргъа тыйгъандыла.
- Бир айт, Ходжа, сен бизге, керти бармыд Джаратхан,
Оноу этиб дуниягъа, буйругъуна къаратхан?
- Айхай да, сёзсюз барды - деб джууаб берди Ходжа,
125
- Далил келтир сен бизге, рахат эт бизни, марджа.
Ходжа кесек ойлашыб, быллай далил табханды,
- Мени далилим буду, тынглагъыз деб, айтханды.
- Мен кесим эс билгенли, бир затны эслегенме,
Мени айтханым болуб мен хазна кёрмегенме.
Хаманда Ол не айтса - ма Ол айтхан болады.
Мен билген - Аны иши тюрленмейин толады.
Джууабсыз этиб, Ходжа ауузларын тыйгъанды,
Ойлашдырыб, аланы ол ийманнга джыйгъанды.
Оноуланы барын да, бизге аз да сорулмай,
Тындырыучу бир Кюч бар, айтханыча, бурулмай.
Иш бары Аныкъыды, буйругъуна тохтайыкъ,
Джюрекни биз хош этиб, нафсыны солутайыкъ.
Биз умут этген кибик, бизде болса эркинлик,
Бизни муратларыбыз болурелле этиллик.
ФАЙГЪАМБАРЛА ОРНУНА АЛИМЛЕ.
Эм ауалда инсанны Аллах джаратхан заман,
Джашау бериб, дунияда халгъа къаратхан заман.
Аманлыкъ кёб боллугъу, дуния юсю къатышыб,
Адамны да джашары, фитналагьа батышыб.
Хыйла, зулму, алдауукъ, тёгюб бир-бири къанын,
Бир-бирлерин ёлтюрюб, аллыгъы адам джанын.
Уру-гуду джюрютюб, харам хакъны ашары,
Артыкълыкъ, зорлукъ эте, бу дунияда джашары.
Бири бирин джыртары, дуния ючюн талашыб,
Бийлик излеб дунияда, бойсунмайын къарышыб.
Бу дунияда адамны уллулукъну излери,
Рысхы была махтаныб, ол алданыб кетери.
Ибилис да джау болуб, халкъны аджашдырлыгъы,
Гюнах ишл-еге удуб, джолдан тайышдырлыгьы.
126
ддам была эришиб, кюрешгенлей турлугъу,
Бизни акъылыбызны ол терсине бурлугъу.
Адамланы бузары, аман акъыл келтире,
Инсанны да джашары, анга кесин терилте.
Уллукёллюлюк этиб, Джаратханнга ийнанмай,
Бир къауум ийнаннган да, Бир Аллахха таянмай.
Ол джаратхан затланы уллу кёрюб, абыныб,
Бир Аллахха этгенча, алагьа да табыныб.
Ма бу затла аллындан белгили болгъандыла.
Энди ала кёресиз, дунияда толгъандыла.
Этдиралса аманлыкъ, аямайды не къадар,
Джаханимли этерге, хар кимге излеб мадар.
Иги ишни буюргъан - Джаратхан Бир Аллахды,
Аман ишге удугъан - иблис налатуллахды.
Дунияда аманлыкъдан башыбызны сакъларгьа,
Ибилисге алдатмай, Аллах джолун джакъларгъа,
Файгьамбарла джибериб, Ол тюз джолун юретди,
Биз бойсунуб алагьа, тынгларгъа буйрукъ этди.
Файгьамбарла Аллахдан халкъгъа келечидиле,
Сыйлылыкъда барысы, Аллахха энчидиле.
Ала артыкъ сыйлыла, хакъда туруб болалла,
Тюзлюкню сайлаб ала терсни кери уралла.
Ала бузмай тургъанла Аллахны аманатын,
Не бек къыйналсала да, унутмай Аны атын.
Халкълары къаршчы туруб, бойсунмай кюрешгелле,
Уруб, тюйюб, ёлтюрюб, бек къаты эришгелле.
Къыйынлыкъ кёрселе да, ала хакъны оймалла,
Елселе да буйрукъдан ала аз да таймалла.
Эт дегенин этдиле, къой дегенин къойдула,
Аладан келген джолну артдагьыла ойдула.
127
Ибрахимге Аллахы, кес дегенди баласын,
Аны бойнуна салды, бойсунуб, ол къамасын.
Отха атхан заманда ол къоркъуб силкинмеди,
Разы болуб Аллахха, ол отдан илгенмеди.
Файгъамбарланы джолу ма алайды, билейик,
Ма ол джолда бегиб биз, Ислам диннге кирейик.
Ала бир болджал была дуниягъа келгендиле,
Аманатны толтуруб, Аллахха кетгендиле.
Ала кетгенден сора, аманаты аланы,
Алимлеге кёчгенди, ала баргъан джолланы.
Хар бир алим болгъаннга Аллах борчла салады,
Ол да кеси бойнуна аманатны алады.
Ала аны бузсала, аманатларын оюб,
Сыйлы дин бузалла, аны къоялла джоюб.
Нек десенг аладыла динни сакълаб бардырлыкъ,
Аллахдан келгенича, тюрлендирмей къалдырлыкъ.
Тауратны эм Инджилни къаууму къатышхалла,
Халкъны алимле алдаб, миллетле аджашхалла.
Джаратхан айтмагьанны Анга атаб айтхалла.
Аллахны аты была сыйлы динни сатхалла.
Эки уллу динни да халкъ тюзюн унутдула,
Аз-аз буза, сакъламай, алимле къурутдула.
Бек эртдеден хайыр джокъ аланы динлеринден,
Бузукъ чыгъыб аланы уллу алимлеринден.
Ала тюзюн басдырыб, халкъдан джашырыб хакъны,
Келгенича айтмайын алдалла джарлы халкъны.
Файгъамбарладан сора, ол алимлеге къалды,
Ол ауур аманатны Аллах алагьа салды.
Аны джолуна кириб, файгъамбарны орнуна,
Сакъ болуб бардырмаса, буруб ийсе солуна.
128
Халкъ къайгъылы болмайын, динни бурса ашаугъа,
Ахыратны унутуб, бу дунияда джашаугьа.
Джарлы миллетни алдаб, халкъ ючюн ишлемесе,
Ол аланы джаууду, тюзлюкню излемесе.
Миллетин, халкъын сюйюб, хакъ джолгьа тюзетмесе,
Ол иблисге нёгерди, тюз джол была элтмесе.
Керти алим чакъырад бу дуниядан къачаргъа,
Алдауукъчу чакъырад хакъ дининги чачаргъа.
Аузу омакъ сёлеше, болур татлы сёзлери,
Кимден не джыртайым деб, тёгерекде кёзлери.
Санга ол кукалана, джюреги бёрючады,
Англаууна къарасанг, ол да бир ёлючады.
Ёксюзнюкю болса да, ол рысламай алады,
Джарлыныкъы болса да, хурджунуна салады.
Аллах ийген джорукъну, дуния малгъа саталла,
Алай джарамайд десенг, чарлаб джюрек джаралла.
Джахил къауум алагьа, бек алданыб къалала
Бёрюле да къарамай, харамланы алалла.
«Афендиге бергеним - олду бек аламаты», Деб, акъылы алайды, орнун табад хар заты.
Афендини байлыгъы мындан эсе артыкъды,
Джарлы байгъа береди, ол да хурджуннга тыкъды.
Кимлеге берликлерин джахил къауум билмейди,
Афенди да, джарлыгъа бер дерге чырт сюймейди.
Алай была ашагъан болад къайгъысы къуру,
Аллах ючюн кюрешмез, динни ашаугъа бурур.
Аллах ючюн кюрешсе - хакъда болады эси,
Халкъы ючюн ишлейди, къыйналса да ол кеси.
Ол халкъын алдамайын тюзетирге кюрешед,
Нафсыгъа харлатмайын, аны была эришед.
129
Сакъ болгъанлай турады, аманатны оймазгьа,
Ол рысхыгьа алданыб, адамлыгъын джоймазгъа.
Расулну хадисинден хапар айтайым сизге,
Таджалдан да бек къоркъду аллайладан ол бизге.
«Кесими умметиме, таджалдан эсе да бек,
Алимледен къоркъама» - деди Расул мубарек.
Файгьамбарча, алим да - рахматды Бир Аллахдан,
Аны англай билгеннге, сакълар ючюн палахдан.
Умметими алдаучу, аджашдырыб аланы,
Алимледен къоркъама, кёрлюксюз аллайланы.