Асмаран - 52

къолларынга ышанма.
189. «Балчыкъты», - деп, ишингден
къачма,
«Артыкъты», - деп, отунну атма.
190. Чагъыдыйны аягъында оту бар,
аны къамичи бла къакъма.
191. Къачханны тутхан, кишилик тюй­
юлдю, къуугъанны тыйгъан жигитликке
тенгди.
192. Жарлыгъа байлыкъ жарашмаз.
193. Ж арлыдан байгъа, эки кере
ауар.
194. Жарлыны тону жаз битер.
195. Жарлылыгъын бил ген, байдан
иги жашар.
196. Жарлыгъа бергенинг жанынг ючюн,
Байгъа бергенинг - малынг ючюн.
430
224. Кёз - къоркъакъ, къол - батыр.
225. Кёкюрегинге угъай, акъылынга
базын.
226. Ахшы кёргенин айтыр, аман бергенин айтыр.
227. Биреуге аманлыкъ этсенг, кеси
башынга сакъ бол.
228. Биреуню бёркюн алсанг, кесингнгикин сакълаялмазса.
229. Биреуге акъыл юйретирден алгъа,
арбазынга къара.
230. Сокъур, акъсакъ да чыгъарла, жаланнгач бугъар.
231. Тауукъ тюшю - тары бюртюк.
232. Урдух эте билмеген, чалыу эшерге
кюрешхенлей.
233. Жыларыкъ жаш анасыны топпаны
бла ойнар.
234. Чалгъычыны ач ачыуу эрнинде.
235. Сюттен ауузу кюйген, сууну юфкюрюп ичер.
236. Сууну элтирин билсенг, биргесине
бар.
237. Амалсыз адам, суу тюбюнде таш
къармар.
238. Суугъа кёп къарасанг, къан кёрюнюр.
239. «Суу бер», - десенг, бал берген,
«Бал бер», - десенг, ён берген.
240. Сыр - сырына, суу - ызына.
241. Арыгъанынгнгы билдиргенден
эсе, ауругъанынгнгы сездир.
242. Мангнгылайынгда къаплан табынг бар эсе да, бетингде жигитлигингнги
эслеялмадым.
243. Къабыргъангда къарыш жаранг
бар эсе да, къолунг къамангнгы ычхындырмаса, аман ёлмезсе.
244. Къама кишиликни излейди, аны
къынындан бошуна чыгъарма.
245. Балтасынабазыннганны, сабы кесине кёре болады!
246. Къургъакъ жерде хане чыкъмаз,
Къызгъанчха ырысхы къонмаз.
247. Заркёзлюк, ырысхыгъажарымды.
248. Жарлыны сомун алгъан - арыгъан
шайтанны худурун ичкенчады.
249. Тели хане бийик ёседи.
250. Хораз ашыкъкъанлыкъкъа, танг
атмаз.
251. Аман къатынны къаргъышы жетмез.
252. Тауукъну къанатына бла къул кишиге ийнанма.
253. Къулагъынг эштсе да, кёзюнг кёргюнчю, ийнанма.
254. Къатынынга киши кёрюннгенликке, сени аузунг къуйрукъ кесмейди.
255. Къалаууру къаты болмагъанны,
сабанын къузгъун ашар.
256. Озгъан ж ауунну жамычы бла
сюрме.
257. Келмез къонакъны, чакъырма.
258. Анасызны кюню - жарыкъсыз,
Кёнчеги - сапалсыз,
Чарыгъы — табансыз,
Жашауу - амалсыз.
259. Анасызгъа алтын къайда,
Айран бла къууут тапмаса?
260. Атасыны къатхан чабыры да баласына дарманды, къыйын кюнюнде жол
багъасыды.
261. Ышаннган башны суу элтти.
262. Къарындаш, къарындашны ах­
шылыкъ кёрюрюн да сюймез, ёлюрюн да
сюймез.
263. Эгечи болмагъан жашны, жыйында намысы болмаз, бети оюнда жарымаз.
264. Ёге анагъа бал берсенг да, татлы
кёрюнмез.
265. Ёге ёкчютмез, кюн кёргюзтмез.
266. Ёгени акъылы буруш болур.
267. Жарлыны сёзю чапыракътан ётмез.
268. Кюлме жашха, тиер башха.
269. Къаяда тамыр къазса да, ётюрюкчюге дарман жокъ.
270. Жашны жумушха жибер да, ызын­
дан къара.
271. Жашха ышанып къойсанг, ишинг
тынгнгылы болмаз.
272. Атаайтханны этмеген жашха, болуру бодуркъуду.
273. Жаштан къачма, кёргенсизден
къач.
274. Жашынг ючюн жагъангнгы жырттырма, кеслери жарашырла.
275. Бёркюне кёре - эр л иги, сёзюне
кёре акъылы болур.
276. Сёлеше билеме, деп, мардадан
оздурмачы, балам!
277. Ж арлыгъа жаркъа таш та саугъа.
278. Къаргъа къазыкъкъа къоннганлай, ушагъылыды балам!
279. Атаны чабырын тизе билген, жолоучудан суусап жашырмаз.
280. Бахсаны башындан басма, тыягъы
мангнгылайынга тиер.
281. Нёгеринг жокъ эсе, мужуранга
сор.
282. Акъыл керек эсе, ныгъышха
бар.
283. Тёре айтырыкъны билмесенг, тёреге турма.
431
309. Ныгъышта ёгюз териден чабыр
чыкъмаз.
310. Ёгюз ёлдю - ортакътан айырылды.
311. Ёлген ёгюзню союучусу кёп бо­
лады.
312. Озалмасанг, ортагъа чыкъма.
313. Оракълыкътаомакълыкътан хайыр жокъ.
315. Биченни чёбю сайын ийилмеген,
Жюнню тюгюн санай билмеген,
Кёнделенде къара къозуну
таныялмаз.
316. Жумуртхада тюк излеген, чий дарийде бёленнген, сен эсенг да, чабыр тизе
билмей эсенг, жашауда къыйналырса.
317. Солугъанда соруу берме,
Эткенни акъылын бёлме.
318. Тогъуз жерде, тогъуз къазан къайнатсанг да, къарнынга керегинден кёп ашаялмазса.
319. Оргъан жерде, оракъ тас болсада,
оракъчыла алайгъа дагъыда келирле.
320. Бал тутхан бармагъын жаласауа,
тюкюргенми этеди да?
321. Агъач бокъурсуз, адам чылмыкъсыз болмазла.
322. Агъач бокъурун балта тюзетир,
Адам бокъурун къабыр тюзетир.
323. Агъашта тапмасанг, жагъагъа бар,
Анда да тапмасанг а, Агъайгъа
(таматагъа) сор.
324. Алдырдынг эсе, жылама, экинчиде
къаты бол, болалмасанг, атанга сор.
325. Алдатхан - алдагъаннга къор.
326. Бир алдатхан - бёрю, экинчи ал­
датхан - тели.
327. Аяз келсе - сууутур,
Туман басса - жылытыр,
Сылхыр элин унутур.
328. Эр эсенг - байыгъырса,
Эсирсенг - жайыгъырса,
Акъылсыз эсенг а тукъумунгдан айырылырса.
329. Жер кётюрген къыйынлыкъны,
адам сынатады,
Ата-анасын да, ол жылатады.
330. Анасын сюялмагъан, жерни къарнын бурдурур.
331. Элингде къыйналсанг да, Женнет
сун, сууун да шербет кибик кёр.
332. Эли багъаламагъанны, ныгъыш та
багъаламаз, ангнга адам ышаналмаз.
333. Элинге сорургъа базынмай эсенг,
ёсхенингден магъана жокъ.
334. Эл жашагъан ж ерде батыр да,
къоркъакъ да ёсерле, алай, аланы жоллары бир болмаз.
284. Къарындашла тюйюл эселе да,
Тейри бла Тёре тенгдиле.
285. Тёреде жюрюсенг, бёркюнг алаша
болмаз.
286. Тёре - тёзюмсюз, тёр къууатсыз
болмазла.
287. Тёзген тёш ашар,
Тёзалмагъан къармала жашар.
288. Тёзюмлюге тёрт къонар, къолу
къашыкъ жонар.
289. Экеу кенгнгешхе барма, ючеу кенгнгештен къалма.
290. Бёрю-атарны, бёркюнден таныдыла.
291. Безирегенни ийнеси, тас болатауусулур.
292. Уланы болгъанны, къыраны бо­
лур.
293. Уланнга улакъ берсенг, къартлыгъынгда къочхар алырса.
294. Улан атасы къаргъамаз,
Берген затын санамаз.
295. Ата, эли бла къаргъанмаса, уланын махтамаз.
296. Уланны анасы кёрсе, атасына жалыныр.
297. Уланынгнгы юйреталмагъан эсенг,
Тейриге тырман этме.
298. Сабийни атасы урмаса, улан кюнюнде сокъураныр.
299. Уланнгакъоратханынг сыраф бол­
са, къарнынг аурур.
300. Уланынг тырманчы болса, заманынгнгы тере кеткенин бил.
301. Жарлыны къызы, айбат болса да,
эр алмаз,
Байны къызы, баймакъ болса да,
юйде къалмаз.
302. «Байма!» - деп, къууанма, мискин,
байлыкъкъа,
Халаллыгъынгнгы алып
чыгъарса, жол азыкъкъа.
303. Аз кёрюнсе да, азыкъкъа харам
къошулса, берекетли болмаз.
304. Урлагъан малынгнгы соя туруп,
кёкке да бир къара.
304. Мал иесине ушамаса, бёрю ашар,
Жаш атасына ышанмаса,
буруну къанар.
305. Малны багъа юйренмеген, къазан
асалмаз.
306. Къара малны баш энишхе къуума.
307. Малый эркелеткен, динден чы­
гъар.
308. Ёгюз ёлгенден сора, ортакълыкъны жолу бузулады.
432
335. Элимде болса - эниме жарар,
Кесимде туугъан а кёзюме
къарар.
336. Элде болгъан - эрниме тиер,
Кёп болса уа, Тейри да сюер.
337. Эл жангнгырса - жыл сайын,
Кёл жангнгырса уа балыкъ жыйын.
338. Эр, не къарыулу болса да,
женгиледи,
Эл а, къарыусуз эсе да,
кётюрюледи.
339. «Оздурдум», - деп, мудахсынма,
Къуру да алай бола турмаз,
жарсыма.
340. Ахшы къоншунг бар эсе, ортагъа
чалман салма.
341. Къоншуда бар эсе - къууан,
Кесингде жокъ эсе уа - кюреш.
342. Кёзюнге къарай эсе, къоншунгнгу
къотур итине сюек бер.
343. Иесине базынса, ит нёгерлик
этер.
344. Къоланла болсала да, эл итлери,
бёрю кёргенлей, бирлеширле.
345. Элинден айырылгъанны айыу
тал ар,
Халкътан ажашханны уа
сёз ашар.
346. Оноучу кёп болса, тон жагъасыз
къалыр.
347. Кёптен туугъан, (уллу тукъумдан
чыкъгъан) кёп биледи.
348. Къонакъ кёпке къыйын кёрюнмез.
349. Кёп тюкюрсе, кёл болур.
350. Кёп биле эсенг, махтарла.
351. Кёпню сёзю - кёзге асыу, жангнгызны сёзюн а къулакъламазла.
352. Кёпню ауазы бир болса, жангнгызны къычырыгъын жутар.
353. Тилле (халкъла) бирге келишмеселе, къаргъала къонакъ болурла.
354. Жангнгызны иши къуралмаз,
Кёпчюлюкке къая да
чыдамаз.
355. Жангнгызны кюню - къарангнгы,
кечесин а сурама.
356. Жангнгыз окъ, атылса да,
тауушсуз къалыр,
Кёп окъ атылса уа, кёкню
кюкюретир.
357. Жангнгыз ат жылкъы болмаз,
Жангнгыз адам аскер къурамаз.
358. Жангнгыз ёгюз сабан сюрмез, сюрсе да терен кирмез.
28 Заказ № 131
359. Кесине базыннган киши туманда
ажашыр.
360. Атаны уланы, атхан огъун да, айт­
хан сёзюн да, артха алмаз.
361. Ат - арыкъда, киши жарлылыкъта, билинедиле.
362. Ат къамичиден ёлсе, эр кишини
намыс жояр.
363. Уссап ат, ауузлугъу бла суу
ичер.
364. Арыгъан атны тынчлыгъы кетер,
Киши арыса уа, адыргы этер.
365. Бёрю болса - кёк болады,
Киши эсе уа - бек болады.
366. Иги сытылса, жибек аркъан тешилмез.
367. Жигит сёзюнден къайтмаз,
Жибек аркъан тешилмез.
368. Жигит ёлсе - ызы къалыр,
Аман ёлсе - хуру къалыр.
369. Къоллары дубурну ишин обур ал­
маз.
370. Ахшылыкъкъа болушхан къыйын
тюйюлдю.
371. Огъурсузлукъну сюрмеген - кишиликни ишиди.
372. Этни къаны болур,
Жигитни саны болур.
373. Жангнгылгъан киши жау къолуна
тюшер,
Ажашхан къуш ауда ёлюр.
374. Къоркъакъ, кёп къууулса,
батыр болур,
Жюйюрюкню бир жунчутсанг,
сабыр болур.
375. Малы къорагъан жарлы тюйюлдю,
Сыны болмагъан харипти.
376. Къоншунг ким эсе да, сени татлы
жууугъунг олду.
377. Къоргъашинден къан ауур.
378. Акъылынг ким бла келишсе да,
ол сени къарындашынгды.
379. Атадан алтау болсанг да, жангнгызлыкъ келир башынга, сабийинг болса
уа, къарындашынгнгы багъалар, элинг
билир кюнюнг жетер.
380. Къарындашлада бирлик болса,
жылкъы тынчайыр,
Келинле жарашсала уа, юйде
байлыкъ болур.
381. Ана кёлю - балада,
Бала кёлю - талада.
382. Ёгюзле къалайны атласала да, арба
алайтын барады.
383. Къызгъанч ачдан къаттырыр,
Тынгнгылауугъ'а ичингнги бузар.
433
384. Къолумдагъын жалап бошарма,
Анамдагъын а алып турурма.
385. Къызым баргъан жерге аурууталау бармасын.
386. Балалы юй - къаугъалы,
Баласыз юй а - насыпсыз.
387. Эрсиз бийче эрке болур,
Жолукъкъанны сёзюн этер.
388. Жашынг къылыкълы эсе, келининг къылыкъсыз болмаз.
389. Бериучюге - барыучу.
390. Келинингнги - аягъы,
Къойчуну - тыягъы.
391. Анам кёркем болса, къатыным
эрке болмаз.
392. Юйге къыйын бла бийге къый­
ын - тас.
393. Сюйдюмсюзню юйю кесине
къала кёрюнюр,
Ашагъанны акъылы баласына
бёлюнюр.
394. Къарындаш, къаргъасада, къарын
аурутмаз.
395. Иер аурутханны ат сезер,
Атаны баласына багъаны уа
халкъ бичер.
396. Сюйгенинг, сёзю бла аурутса да,
кёлю бла жарсытмаз.
397. Ариулукъ кёркемде тюйюлдю,
жюрекни сезиуюндеди.
398. Татлы къабынны татыуу къулакъ
артындан кетмез.
399. Кюндешни ашы, сууу да
кюйдюрюрле,
Тосунгнгу этек жели уа
сюйдюрюр.
400. Ёгюз, ёлюп, ортакътан айыры л са
да, кёргени эстен кетмейди.
401. Аман къыз, къызыл кийинсе да,
адам жюрегин къууандырмаз.
402. Къызынгнгы къылыгъын къалай
биле эсенг, алай кийиндир, къалгъан, оноуун а жамауат этер.
403. Магъаналы той эсте къалыр, оздуруп къойса уа, чийсил татыу этер.
404. Юйню тютюню тап чыгъа эсе, юйде
берекет болур, къызны аууз тютюню кюйдюрсе уа, берекетни чачып кетер.
405. Къатыны асыллыны кеси - сынлы,
кёзю - нюрлю; къатыны асылсыз, сынлы
болса уа - кёзюнде нюрюн тас этер.
405. Эрин киши эткен - къатынды,
Къатынын эркелеткен алтынды.
406. Жашым юйде эсе да, ырысхысы тюзде,
Къызым юйде эсе уа, хапары кюзде.
407. Къыйынлыны арбасы жолда сынар, къатыны да аны тырнар.
408. Арбаны жюклей билсенг, тохуну
таууш этмез.
409. Къартайгъынчы, къатынынг ёлмесин, юйюнге жеткинчи, арбанг сынмасын.
410. Ёксюз бала тауда ёссе,
Таш эсинден кетмез,
Къарнына азыкъ жетмез.
411. Тауда ёсхенни аягъы къаты болур,
тукъумдан айырылса да, тым сатмаз.
412. Ариу юйде жатхан, юйюн махтар, ариу къылыкълыны хапарын а эл
айтыр.
413. Тирнекли адам, тёрени да бойсунДУРУР-
414. Жашынгнгы ачыуландырсанг,
кесингнги тёрге чыгъар, киеуюнгнгю ачыу­
ландырсанг а, эшигингнги ач да, кетмеге
къой.
415. Жашынг бла киеуюнг тургъанлай,
уллу сёзню къозгъама.
416. Киеуюнг жашынгнгы оза эсе, жюрегинг ауруу табар.
417. Улан тууса - кюн тууады, аман
тууса - ёнюнг бууады.
418. Иги къатынны сууу да бал, аманны
у а балы да от.
419. Къатынны къатында олтура эсенг,
атангнгы сёзю эсингде болсун.
420. Къатынынга айтыучунгнгу башхалагъа айтма, аны къатында тюшхе дери
жатма.
421. Сёзюм эл аузуна тюштю эсе акъылсызма, къоншумму ауузуна тюшсе
уа - асылсызма.
422. Къатынлада - сёзю, аш къангнгада - кёзю.
423. «Кёптю», - деп, чачыучу болма,
«азды», - деп, къачыучу болма.
424. Хайыуаны къолан эсе да - тууарды, нёгери аман эсе да - адамды.
425. Учуз алып, къоншугъа багъа сатхандан эсе, багъа алып, учуз бер.
426. Озала эсенг - кюреш, оздурсанг
а - жылама.
427. Огъунг кетсин даягъа, сёзюнг ётсюн балагъа.
428. Жюрюте билмесенг, ат ёлюр, сёлеше юйренмесенг, къайгъы тууар.
429. Ала-бере билмеген, берсе уа, кёзюне жукъу кирмеген.
430. Ашыкъкъан къыз терктен эрге
бармаз, барса уа, онгмаз.
434
431. Харамчыны къойну толу, бети уа
къара болур.
432. Къыйынлыкъны сынагъан, къыйналгъаннга жан аурутур.
433. Ойлагъандан арыкъ ёлюр, семиз
а ауурдан ёлюр.
434. Атанга къарап, окъ ишле, ананга
къарап, тон бич.
435. Ананг сау эсе, алкъа жашса, къарындашынг бар эсе, байса.
436. Атагъа ушап да бала турмайды,
къызы анасыча болуп да бармайды.
437. Атанг ёлсе да, аны кёрген бир бо­
лур.
438. Атын сюйген: «Алашам!» - дер,
къатынын сюйген: «Тамашам!» - дер.
439. Абынмаз ат, жангнгылмаз адам
да болмазла.
440. Аягъы басханны кёрмеген, кёз
танымайды.
441. Адамгъа адам - къонакъ,
Жан - тёммекке къошакъ.
442. Адамны кёркем эткен кийимди,
терекни кёркем эткен а - чапыракъ.
443. Адам сёзю таш жарыр,
Жаралмаса - баш аурур.
444. Бакъкъанны билмеген, багъылгъанны да билмез.
445. Ёксюзню жети къарны болур.
446. Бергенден эсе, алгъан чомартты.
447. Ёксюзню юйретиучюсю кёп болса,
жюреги жарымаз.
448. Насыпсыз, болмазлыкъ затны
ызындан сюрюр.
449. Аман ит юрюп турур,
Аман киши кюлюп турур.
450. Ишлегенде - къулча,
Сёлешхенде - бийча.
451. Итча къапхан, эшекча табанлагъан.
452. Жигитни асыллыгъын сурама,
Ишини болушун сура.
453. Чоюнну башы ачыкъ болса,
Итте намыс къалмаз.
454. Къамичини силкиндиралмагъан,
кесин урур.
455. Келин чурумсуз болмаз,
Къайын ана тырманын къоймаз.
456. Кёркемлиге эски жарашханлай,
Кёркемсизге жангнгы
жарашмаз.
457. Мураты - толу,
Къуру - къолу.
458. Къула-тюзюн, суу басса да,
Къангкъазны тюгюнден ётмез,
Акъылсызгъа сёз айтсанг,
Къулагъына да жетмез.
28*
459. Жарлыны кёзюне къарап,
ышарсанг,
Кёлегине жамаулукъ сурар.
460. Адамны зар кёлю кёбеймез,
Огъурсузу байыкъмаз.
461. Ариу къылыкъ къызгъа керек,
Андан да алгъа уа, жигитке керек.
462. Къыз къылыгъы бла сюйдюрюр,
Кесине мал бёлдюрюр.
463. Жашха аман айтсанг да, кётюрюр,
болумсузгъа тап айтсанг да, кюйдюрюр.
464. Къыз - сюйгенники,
Жаш - кёргенники.
465. Аман киши жерге къарап
жюрюр,
Махтанчакъ ит кёкге къарап
юрюр.
466. Кесини сёзюне кеси кюлген хайранды,
Сёзю бла халкъны кюлдюрген
айрыды.
467. Чыгыр тай ат болур,
Суубурун сабий жаш болур.
468. Сюйгенингнги ашын жууугъунгнгукъуча аша.
469. Сюйгени болгъан, сылыу-сылыу
сёлешир, сюйгени болмагъан а, сыгъыпсыгъып кюрешир.
470. Сюе билген, кюе да биледи, керек
болса, боза да сюзеди.
471. Сюйгеним сюйгенни, сюймесем
да, сюеме.
472. Сют бла кирген акъыл, ёлгенден
сора тас болур.
473. Эр юйюнде тойгъан къыз. атаанасын унутур.
474. Ата юйю жууукъдагъы къызны,
эр юйюнде тёшеги жыйылмаз.
475. Сау болуп, саулагъасаналмагъан,
ёлю болуп, кёрге киралмагъан.
476. Къарындашха къаты айт, сюймесе
да, букъдурма.
477. Туугъанынга туура айт.
478. Тынгнгылагъан тым сындырыр,
юйюне палах келтирир.
479. Къатын къартайгъанын билдирмез, эшек арыгъанын сездирмез.
480. Къатынны да къатын биледи Къоян этин жылгъа жеттирген,
Къатынны да къатын биледи Ёгюз этин тас эткен.
481. Тигалмагъан ийнеден кёрюр, тарталмагъан жипден кёрюр.
482. Эки ийнекни айраны кёп, эки къа­
тынны хапары кёп.
435
483. Шагъат кечиккенликке, хата
жокъ.
484. Шагъат - илиништирир,
Жауунг - ёрелештирир.
485. Болмачыны шагъатха тутсанг,
сормай сёзюн чыгъармаз.
486. Ётюрюкчюню тамбыласы къурумаз.
487. Эринчек «барамасы» бла башын
жулур.
488. Жангнгы элекни жери чюйде,
Жангнгы келинни эри юйде.
489. Итинг къапты эсе, тегенесин баш­
ха эт.
490. Тургъан жери - торлу,
Жатхан жери - орлу.
491. Жаланнгач болсам да, ата юйюм
бар.
492. Тукъумумда, ач болсам да, тарыкътырмазла.
493. Хайырсыз жардан атар,
Жатхан жерингде уятыр.
494. Ахшылыкъ эткен махтаныр,
Аман л ыкъ эткен сескенир.
495. Эл сайын ёгюзден эсе,
Эл сайып нёгеринг болсун.
496. Кемедегиле, эт кемирселе да, сагъышсыз болмазла.
497. А яулу ж ууугъунг бла малынг
бир.
498. Кесине хайыр эталмагъан, нёгерге
болушалмаз.
499. Тосунга болгъанны, кесингеча
кёр.
500. Тосунг эсе да, мал санаусуз болмасын, эсеп шуёхлукъну бузмайды.
501. Тосунгнгу кезлиги бла мюйюз кес,
жауунгнгу бычагъы бла кийиз кес.
502. Шуёхунг ууучунг тенгли берсе да,
ал, ёпкелеме.
503. Биреуге уру къазма, бир кюнде
кесинг тюшерсе.
504. Тергеу шуёхлукъкъа заран бол­
маз.
505. Тосунгнгу юйюнде олтуруп кенгнгеш, душман юйюнде уа ёретинлей сёлеш.
506. Душманынг - аягъынга, тосунг
башынга къарарла.
507. Тосунг жылатыр, душманынг кюлдюрюр.
508. Кесинг арысанг, нёгерингнги халын да ангнгыла.
509. Тенг - тенгнги бла, тегене бауу
бла.
510. Шуёхла эсепни сюерле, жанлары
да бир болур.
511. Жыл саны тенг - тенг тюйюлдю,
акъылы келишхенди тенг.
512. Ауругъунчу, Аллахын танымагъан, мынчакъны жюзюн санамагъан.
513. «Бара-барам» да къалыр, «барамадан» сора къурман да озар.
514. Барматёречини къатына, байыкъсанг, кеси да келир сангнга.
515. Къан чыкъкъанны къаргъабилир,
жан чыкъса уа, молла сёгер.
516. Эфендини айтханын эт, эткенин
а этме.
517. Намазы ж окъ, оразасы ж окъ,
къарны толу - бокъ.
518. Тай ахшысы жоргъа болур, адам
ахшысы хажи болур.
519. Оюнунг болса, юйюнге къобуз кирир, бушууунг болса уа, эфенди келир.
520. Ыстауатынг бёрюсюз болмасын,
элинг ёлюсюз турмасын.
521. «Ёлеме», - деп, къоркъма. «ёлсем, чарыгъым атылып къалыр», - деп,
къоркъ.
522. Ёлгенни айыбы жокъ, аман ёлген
харипти.
523. Ёлгеннге бёрек атагъанлай.
524. Ёлген кебинсиз къалмаз, мурдаргъа кебин табылмаз.
525. Ёлюм соруп келмез, тазалыкъкъа
сакъ бол.
526. Зекатын, фитирин берсе, жюрекке
токълукъ келир.
527. Бергенинге сокъуранма, кесинге
да келир алыр кюн.
528. Аллахха да бир къарасанг а, суу
ичхенде, тауукъ да кёкке къарайды да.
529. «Бисмилляхий», - деп, уссап ичсенг а, тилингнгими къабарыкъса?!
530. Дини ж окъ эсе, кюню да доюн
болмаз.
531. Ниетинг аман эсе, намаз эте, мангнгылайынгнгы жарсанг да, Женнет жокъ
сангнга.
532. Оразада оракъ да къууанады.
533. Оразада ортакъкъа барма, къонакълыхта кёп къалма.
534. Къабырлагъа бара тур, ананг кеси
чакъырмаз.
535. Къабырындан жиргенсенг, ана
сангнга керекмейди.
536. Ахшыны ёлюмю - амандан.
537. Акъыл - акъылдан ахшы.
538. Башта акъыл болса, ташны асылын табар.
436
539. Акъыл къартта тюйюл, баштады.
540. Болур боштан белгили.
541. Бёрю - атар бёркюнден белгили
эссе, артына къарар.
542. Алим болгъандан эсе, адам болгъан
къыйынды.
543. Алим болмасанг да, адамлай
къал.
544. Башынг башха эсе, акъылынг да
башха болсун.
545.Балдыргъан башын, жыйгъан санар, батыр а жыкъкъанларын тергер.
546. Билгеннге бир сокъсанг - тамам,
билмегенни башына къакъсанг да, ал­
маз.
547. Боллукъ онжыллыгъында да алды,
болмаз л ыкъ отузунда да артха къалды.
548. Къоркъакъкъа соруп кюрешме,
кёзлери айтырла, телиден да сурама, сёзю
билдирир.
549. Кёп жаш агъандан, кёп керген
ахшы.
550. Кеси ишин тюкке санамайды,
киши ишине у а къууанады.
551. Телини шуёху кёп болур, эртени,
ингнгири да - байрам.
552. Тели кесин пелиуаннга санар, кюн
узуну бир уртта къазар.
553. Акъылгъа багъа ж окъ, ол, чакъырса, келмейди.
554. Телиге жол - бош, айраннга суу къош.
555. Башынг болмаса, Тейриден тилегенликке, акъыл келмейди.
556. Акъылсыз той этсе, тёрде кеси
олтурур.
557. Билмечи, ашыкъмай иш этмез,
кюлдюрмей, жыйылгъан жерден кетмез.
558. Боюнг узун болгъандан эсе, акъы­
лынг тырнагъынга тенг болсун.
559. Урчукъ бура билмей эсенг, нёгеринге тырман этме.
560. Нюрлю къызгъа: «Юрдю», - деме,
тюрлю къызгъа: «Кирли», - де.
561. Босагъа къатында аугъан тыякъ
кёрсенг, андан ары кирме.
562. Къызынг мурса жыябилмей эсе,
федугугъа жиберме.
563. Айтсам - менден кетер, тынгнгыламасанг - сенден кетер.
564. Аз аша да, кёп чайна, аз сёлеш та,
кёп тынгнгыла.
565. Агъач окъ эттен ётер, сёз окъ сюектен ётер.
566. Ниетинге кёре атынг болсун, арбанга кёре къылыгъынг болсун.
567. Аягъы кир кёлню булгъар, аузу
кир элни бузар.
568. Къычырыучу не кёп айтса да, сё­
зюн ахырына жеттирмез.
569. Балчыкъ сууда балыкъ толур, жаншакъдан хата болур.
570. Биреу сёлешир, биреу уялыр, би­
реу а ат тууарыр.
571. Жол анасы - атабыз,
Суу анасы - кезлеуюбюз,
Той анасы - жырыбыз,
Юй анасы - къызыбыз,
Хар неге да керек ызыбыз.
572. Жол къыдыргъан алтыннга жолугъур, сёз къыдыргъан палахтан къутулур.
573. Сёзюне тынгнгылап, кёзюне къараргъа унутма.
574. Кёп сёзден азы ахшы, аз сёзню кеси ахшы.
575. Къама кесмегенни, талау кесер,
талау - ажалынгдан озуп кетер.
576. Хыйсапсыз сёз тузсуз азыкъ ки­
бикти.
577. Оюмсуз сёлеш хен, ауру май
ёлюр.
578. От алыргъа баргъан къатын, отуз
къапчыкъ сёз айтыр.
579. Ётюрюкчюню керти сёзю даягъа
кетер.
580. Ётюрюкню аягъы жокъ, акъылсыз
къызгъа къарындаш къайда?!
581. Ётюрюкчю тёрге бирчыгъар, экин­
чи ангнга онг жокъ.
582. Ётюрюкню арты - бир тутам, кертиге кишен салынмаз.
583. Ётюрюкке базынма, сууукъта
къалдырыр.
584. Чучхур тюбюнде олтургъан, адам
сёзюн эштмейди.
585. Сёзню башы тюк кибик, аягъы
къучакъкъа сыйынмаз.
586. Ётюрюкчю кишиден бит та озгъурду.
587. Къыйындан бюрче да ёлмейди.
588. Сёзюнг сау эсе, башынг таугъа
жетер.
589. Сёзден сёз чыгъар, жумуртхадан
кёз чыгъар.
590. Жаншай кетсе, сёз чыгъады, тебине турса, кёз чыгъады.
591. Макъырыучу киштик чычхан тутмайды.
437
621. Къартны бурнун сюрт та, оноугъа
тут.
622. Жашлыгъында кёргени, къартлыгъында жарар.
623. Тийме къартха, тиер башха.
624. Эр къайтса, кючю кетер, олтурса,
хапаргъа кёчер.
625. Жарлыгъа бай л ыкъ жарашмаз.
626. Аман ауруудан къутулгъан, бал
къапхан кибикти.
627. Акъыллы сабий арлакътан келсе,
жюзжыллыкъ къарт аллына барыр.
628. Итинг бла баш ха элге барсанг,
орамгъа сыйынмазса.
629. Берекетли юйюрню эшиги жабылмаз.
630.Къазаны оттан тюшмеген юйню,
къонагъы кёп болур.
631. «Кел», - дерге болады, «кет», дерге жарамайды.
632. Къонакъны келирин сюймейме,
келсе уа - ёлюрюн сюймейме.
633. Келгинчи, къонакъ уялыр, келгенден сора, къонакъбай уялыр.
634. Къонакъ - къойдан жууаш, бал
берсенг да, ашайды.
635. Къонакъкъа аш салсанг, эки къо­
лун бош къой.
636. Къонакъны къарны тойса, кёзю
жол сайлар.
637. Аз олтурса да, къонакъ кёп сынайды.
638. Ахшы соруп, бергенден эсе, сюй­
юп бер.
639.Къонакъ болсанг - жолгъа тюш,
къарнынг тойса - эслеп сёлеш.
640. Къонакълыкъта тилинге сакъ
бол.
641. Отта - бауур, юйде - дауур.
642. Къазан къайнаса, хапаргъа жараш.
643. Олтур, къонакъ, он айгъа, къайна,
къазан, беш айгъа.
644. Къонакъ, айтыргъа уялса да,
ашаргъа уялмасын.
645. Къонакъ келсе, ишингнги къой,
къоюнг жокъ эсе да, тауукъ сой.
646. Къонакъны къутлусу келсе,
Къоюнг эгиз табар.
Къутсузу келсе уа,
Къойгъа ит чабар.
647. Юйюнге келгеннге ёпкелегенингнги айтма.
648. Къонакъны атангдан да таматагъа
сана.
592. Бир киштикни къуйругъу, тогъуз
элни кюйдюрюр.
593. Чычханнга - ёлюм, киштикке оюн.
594. Чычханны тешиги быгъели тю­
бюнде болур.
595. Уллу сууну тауушу аз.
596. Тауну, жерни жел бузар, къоншулукъну сёз бузар.
597. Къылыч жара тюзелсе да, сёз жарасы тюзелмез.
598. Тилден палах тууар, къая таш чюй
къыяр.
599. Алдасанг - тутулурса, тюзюн айтсанг - къутулурса.
600. Тилимми тыйгъан тишлериме
ыразыма, башыммы аурутхан тилиме уа,
кечалмайма.
601. «Къатынла, чыкъыр-чыкъыр», дегенди къарылгъач.
602. Эрттегилени сёзлери багъалыды.
603. Узакътан жанш ай келип, къатынга жеткенде, тили тутулгъан.
604. Уялчакъ - ырысхыгъа жарым.
605. Жаланнгач жазны махтар, махтанчакъ танымагъанына жан л ар.
606. «Ананы сёзюн айтама» - деп, кесини сырын билдиреди.
607. Аман сёз - къабыр ташы. Ахшы
сёз - жан азыгъы.
608. Ахшы сёз жыланнга тил суууртур.
609. Ахшы сёзге жылан да тынгнгылайды.
610. Жылан дугъуманы сюймейди. Ол
а, барып, тешигинде битеди.
611. Ауругъанны жаны кесине татлы.
612. Аз ашагъан, къулакъ толу къалдырмаз.
613. Ауруу аттан жыкъса да, эр киши
туруп келир.
614. Экинчи къайтхан ауруу, юлюшюн
ал май кетмез.
615. Къарнынгнгы тыялмасанг да, аузунгнгу тый.
616. Къышынг туманлы болса да, ж аз­
ны келирине ышан.
617. Сынмагъан башха, быстыр къысханлай.
618. Къартайгъанда къатынынг ёлдю.
Атланнганда атынг ёлдю.
619. Къартха къатын алсанг, Женнетке
жууукълашырса.
620. Къарха къарагъан азар, жаш ха
къарагъан озар.
438
649. Къонакъ бёркюн тешсе, кесин юйлюге санар.
650. Къонакъны кёзю жарыса, къонакъбайгъа хычыуун тиер.
651. Къонакъта къой бар эсе, сенде той
болсун.
652. Алтынэшикли болсанг да, бир кюн
келирсе агъач эшик л иге.
653. Орунда атым жокъ эсе,
Боранда къыйгъым да жокъ.
654. Байны къызы ёлгюнчю, жарлыны
кюню жокъ.
655. Къар кюреген, берекетни кёре­
ди.
656. Отуз жыл сабан сюрсенг, бир жыл
сабан темиринг алтыннга тиер.
657. Къолла къымылдасала, ауузгъа
татыу келир.
658. Аман къарындан къалгъан, жаудан ычхыннган кибикти.
659. Терек чанчмай, тал ёсмез,
Борчлу адамда мал кёрюнмез.
660. Ж ерге сепмесенг, къайдан оргъун!
661. Эр киши байыкъса, къанлы жауу
шуёх болур, эр кишиге жарлылыкъ келген­
де у а, ахшы тенгнгинден да айырылыр.
662. Ж азгъы кюнюнг сабанда ётсе,
кюзгю кюнюнгде кире сууурурса.
663. Айдан бир сом бергенден эсе, кюн
сайын саламлашсанг ахшыды.
664. Ж аз эт къакъламагъан, къыш
къазан къайнатмаз.
665. Жаз этерин, къышха къойгъан,
келир жылын ойламаз.
666. Атынг бар эсе, сауутунг хазырлай
турсун.
667. Алаша арыштан чыкъмаз, чагъыдыйны ат озмаз.
668. Алашаны махтасала да, чагъыдыйны алырла.
669. Ат аягъан бет тапмаз.
670. Атха мынсенг, жибин унутма, ат­
тан тюшсенг а, сууун бер.
671. Аялгъан ат - алтыжыллыкъ, аялмагъан - алтыкюнлюк.
672. Атлы кёрсенг, атасын сор, антлыгъа ж олукъсанг, онгнгундан хапар
бил.
673. Борчунгнгу тутхан аты бла келсе,
берир кюнюн къаты сура.
674. Атны ариулугъу башында, къыз­
ны ариулугъу къашында.
675. Ат аунагъан жерде тюк тюшер.
676. Атлы батыр - атсыз тюйюл.
677. Арыгъан атха къамичи да жюк.
678. Атанг сауда - эл таны, атынг бар­
да - эр таны.
679. Арпа ашамагъан атны, къуйругъу
сыланмаз.
680. Жюйюрюк атны ит сюймез.
681. Чагъыдыйны махтау бла ал, алашагъа сыйлау сал.
682. Чагъыдый махтауну сюер, къадыр
сыйлау ну сюер.
683. Аман ат тайыны ызындан ба­
рыр.
684. Ат берди эсе, тукъумун сурама.
685. Къылыкъсыз ат иесин жолда къалдырыр.
686. Тулпар кёп болмайды, бир тууса
уа, урлугъу къурумайды.
687. Тулпарны атлауу бир болса да,
атладан айыры солуйду.
688. Тулпарны туягъы кесине нёгерДИ.
689. Чыгъыдыйгъа къурмач ашат, чабар жерин кюндюз таныт.
690. Атынг болса, артха къалсанг да,
жюрек аурутма, артынга къара.
691. Атынг болса, бир тюклюге (кесингден озгъаннга) бир ахшы кюн жолугъурса.
692. Ат орунда, эшек къалгъанлай.
693. Атха жюк эталмасанг, къадыргъа
да базынма.
694. Атсыз жолоучу, атасына тарыкъмасын.
695. Атлы болсанг да, жыяу жюрюрюнгнгю унутма.
696. Аман атха жалкъа битее,
Сыртына артмакъ аттырмаз,
Осал адам маллы болса,