La guerra del Vespro Siciliano vol. 2 - 21

et entendoit tant com il povoit a nostre guerre poursuivre. Et que
pour le departement du Roy Darragon de la dite Isle, le quel nous ne
povions plus retenir a poursuire icele guerre, il nous convenoit de
necessite de refere nostre armee et de renvoier la en la dite Isle, et
denvoier avec il, en aide et en secours de nostro devant dit filz et
de sa compaignie, ce pou de gent qui demoure nous estoit: et pour ce,
biau cousin, car nous savions bien que après ce que nous aurions envoie
celi secours nous devions demourer auques tout seul et avoir necessite
de gent darmes, vous priames nous, si chierement com nous peumes plus,
que vous nous voussessiez secourre et aidier de nous envoier, pour
estre avec nous par espace daucun tamps, aucune quantite de genz
darmes. Orendroit, biau cousin, vous fesons nous assavoir que nous,
selonc nostre desus dit propos, appareillames et feimes nostre de sus
dite armee bonne et fort de quarante gros vaissiaus, et i meimes tout
le demourant de la gent darmes que nous avions, les quex furent entour
siz cent homes a cheval, et grant compaignie de petons, sanz la gent de
mer, la quele fut si grant com il afferi a larmement des diz vaissiaus;
et envoiames aveques eaus Philippe nostre fils prince de Tarante, au
quel baillames nous conseil assez bon et souffisant de gent darmes usee
et esprouvee, pour li conseiller et adrecier. Si en est avenu, biau
cousin, un cas mout orrible et mout contraire, si comme ci desouz se
contient. Car puis que il furent passez en Sezile, et orent prise terre
pres dune cite que len appelle Trapes, le quel passage firent il mout
bien, et sanz avoir nul nuisement en mer, il tindrent siege par pou
de iours a cele cite. Et quant il orent veu que le siege nestoit pas
bien profitable, il ordonerent et firent recoillir tout leur harnois et
leur choses es galees, pour ce que elles sen allassent a un port qui
est pres dileques; et le prince et la chevalerie toute i devoient aler
par terre, pour entrer dedenz, et aler sen au duc, et soi assambler
avec li. Si avint que, si comme le prince et les autres sen aloient,
il encontrerent Frederic o tout son povoir quil avoit congregie de
toutes parz pour eaus courre sus; et quant il virent quil ne povoient
la bataille eschiver, il se combatirent a li; et ia soit ce que il
desconfississent et venquissent sa premiere bataille, toutevoies a la
grant multitude de gent tant a cheval comme a pie qui leur courrurent
sus, il ne porent durer; ainz les convint a la fin perdre, si que
pluseurs i furent morz et le prince et la greigneur part des Baronz et
des gentilx homes de sa compaignie pris. Les Galees voirement sen sont
retournees par de ça sans avoir nuisement ne empecchement autre, et
les avons avec nous. Pour lequel avenement, biau cousin, nous sommes
devenuz a si tres grant sousfraite de gent darmes que nous nen avons en
Sezile avec notre devant dit filz le duc que cele gent seulement quil
a euce puis son passage, nen avons par deça de qui nous le puissions
secourre. Si que ia soit ce que cesti avenement desus dit nous soit
assez grief et damageus, nous doutons trop que autre greigneur et plus
perilleus ne sensuie de cesti; car se dou duc et de sa gent avenist
chose contraire (la quele ia naviegne), nous serions emperil si comme
davoir tout perdu. Car ia soit ce quil soient tiex et tanz que il
nont doute que les annemis les puissent soudainement nuire, sauve se
dieu leur voulsist estre ouvertement contraire, toutevoies secourre
les convint il, et sil sont secourruz hastivement, nostre besoigne
retournent bien a son premier estat. Et pour ce, biau cousin, nous
recourrons encore a vous comme _a celi qui estes chief et soustenance
de vostre lignage_, et en qui avons et devons avoir greigneur esperance
que en autre après dieu; et vous prions comfiablement et de cuer tan
chierement com nous povons plus, que il vous pleise de veoir et de
penser com cesti cas est grant et com il est tres necessaire et nous
voilliez aidier et secourre daucune quantite de gent darmes. Car ia
soit ce, chier cousin, que vous aiez aucune guerre en voz parties
de la on set bien toutevoies que voz mains sont si puissanz et si
longues que vous le povez bien estandre es vostres sil vous plaist; et
vraiement, biau cousin, cesti secours que vous nous ferez orendroit,
quelque il soit ou petit ou grant, nous est orendroit plus necessaire
et sera mielz profitable que le greigneur autre fois. Car adonques par
avanture nostre besoingne pourroit estre si au desouz que nule aide li
proufiteroit. Escript a Naples, le VIII iour de Decembre.
_Dagli archivi del reame di Francia, J. 513, 48._

XXXIII (XXVIII).
Karolus secundus, etc. Tenore presentis procuratorii notum facimus
universis, quod, sicut certa nobis nuper insinuatio patefecit, inter
quosdam amicos nostros et aliquos de civibus Ianue, diebus proximis
collatio intervenit; ex qua colligitur quod finis voluntatis que
invenitur in omnibus civibus januensibus communis est iste: videlicet:
quod si per nos fieret quod Castrum Monagi in forciam Comunis predicti
veniret, quod si facere non possemus quod daremus Latorbiam et
Sanctanecte in virtute Comunis ejusdem, ipso quidem Comuni nos faciente
securos de reddendis nobis Castris eisdem Latorbie et Sanctanecte
habito Castro Monachi memorato; et si constitueremus Nictie et in
partibus illis Vicarium qui fideliter et sine dolo aliquo operaretur
quod illi qui sunt in Monaco non haberent auxilium hominum, victualium
nec alicujus alterius rei de terra nostra, comune janue faciet totum
posse suum quod Corradus auris et alii omnes de janua in Sicilia
existentes, inde discedant et januam revertentur; et si forte predicti
nollent discedere, comune procedet in eos tanquam rebelles suos in
avere et persona; et ultra habebimus a Comuni licentiam trahendi et
habendi de janua homines ad nostrum soldum juxta voluntatem nostram;
et insuper, prout creditur, multa alia ultra id grata et placibilia
nobis fiant. Nos quoque pensantes, quod post obitum bone memorie Patris
nostri nobis redditis libertati, prefatum Comune ianue semper amavimus,
et nulla ejus volumus incomoda vel adversa; et quod erga dictum comune
servare intendimus amorem et dilectionem intime caritatis, ipsumque in
nostra et nostrorum persecutione manere; confisi de fide, industria et
legalitate Mathei de Adria, Magne curie nostre Magistri rationalis,
et Landulfi Ayosse de Neapoli militis, dilectorum Consiliariorum,
familiarium et fidelium nostrorum, facimus, constituimus et ordinamus
eos et quemlibet eorum in solidum, ita quod non sit melior occupantis
conditio, sed quod unus inceperit alter perficere valeat et complere,
ad tractandum, compiendum et firmandum nomine nostro cum comuni janue,
vel cum hiis pro ipso comuni qui deputabuntur ab eo, omnia et singula
supradicta: et insuper, licet in premissis sane subaudiri possit et
duceat intellectu, quod ubi dictum comune revocet de Sicilia januam
prefatos Corradum et ceteros januenses, cohibere debeat ne alii vel
ceteri illuc vadant, pro pleniori tamen cautela, que pro cetero non
obficere consuevit, ad tractandum et firmandum cum Comuni prefato,
quod sicut obligabit se dictum Comune de revocandis januensibus de
Sicilia, prout super describitur, sic obliget se quod nullum vassellum
armatum de ipso Comuni deinceps vadat in Siciliam in subsidium
Frederici, et speciales personas ipsius illuc ire volentes in subsidium
Frederici predicti, prout arctius comode comune ipsum poterit,
cohibeat et restringat; obliganti quoque nos obligatione que expedit
ad observationem debitam eorumdem: promittentes, sub ypoteca bonorum
nostrorum omnium, nos ratum habituros, gratum et firmum quicquid per
predictos procuratores nostros, aut alterum eorumdem, tractatum,
completum et firmatum fuerit in premissis et quolibet premissorum. In
cujus rei testimonium et cautelam, presentis procuratorii scriptum
exinde fieri, et pendenti Maiestatis nostre sigillo, jussimus
communiri. Actum et datum Neapoli, per Bartolomeum de Capua militem,
etc., die xvi aprilis xiii ind. (1299).
_Dal r. archivio di Napoli, reg. di Carlo II, segnato 1299–1300, C,
fog. 137._
XXXIV (XXIX).
Carolus secundus, etc. Tenore presentis scripti notum fieri volumus
universis quod nos ex affectu caritatis interne quem erga comune
Ianue semper habuimus et habemus, quamquam alique speciales persone
ipsius contra nos sinistra et contraria moliantur, circa reformationem
tractatus pacis atque concordie inter nos dictumque comune specialibus
studiis libenter adhesimus, et libentius inheremus; utpote qui pacis
bonum undequaque diligimus, et tractatum hujusmodi effectum.... debitum
et premisse charitatis instinctu sincero animo affectamus: cum igitur
subscripta nobis noviter sint insinuata capitula per aliquos amicos
nostros cives Ianue, per que tractatus ipse perduci creditur ad debite
prosecutionis effectum; nos confisi de fide, prudentia et legalitate
Mathei de Adria, magne curie magistri rationalis, et Landulfi Ajosse de
Neapoli, militum, consillariorum, et familiarium nostrorum, quos pridem
ad comune prefatum pro eadem prosecutione providimus destinandos,
plenam eis potestatem et auctoritatem liberam impartimur tractatum
ipsum juxta predictorum subscriptorum capitulorum seriem et tenorem,
prosequendi, perficiendi, firmandi atque complendi, ac omnia alia et
singula faciendi, que circa ipsum oportune noscuntur, et nos ipsi
facere possemus et deberemus, si presentialiter adessemus; promittentes
Leucio de Capua; notario infrascripto legitime stipulanti pro parte
dicti comuni et quorumcumque interest vel interesse poterit, nos
ratum, gratum, firmum, et acceptum perpetuis temporibus habituros,
quicquid per predictos nuncios et Ambassiatores nostros in premissis
actum, tractatum, ordinatum, promissum, atque firmatum fuerit,
secundum quod capitula ipsa docent; illudque attendere, complere,
atque perficere, ac attendi, compleri, et perfici facere, sub bonorum
nostrorum omnium ypoteca: tenor autem capitulorum ipsorum talis est.
Infrascripta petuntur fieri, per Illustrem Dominum Regem Hierusalem
et Sicilie comuni Ianue, videlicet: quod castrum Monachi et turris
seu fortellicia Abegii, que turris seu fortellicia ab uno anno et
dimidio circa in posse dicti domini regis dicitur pervenisse, reddentur
ac restituentur dicto comuni, modo subscripto. Scilicet quod comune
predictum extrabet et restituet omnes illos qui sunt in dicto Castro
monachi, et omnes sequaces eorum, nec non et qui eorum occasione sunt
banniti et forestati, ab omni hanno; et eis reddat omnia eorum bona
talia et qualia sunt; exceptis domibus quorumdam Grimaldorum, que
occasione guerre in parte destructe et deformate fuerunt, et tandem
vendite, assignate vel tradite quovis titulo per comune Janue quibusdam
intrinsecis civibus, per quos postmodum reparate vel redificate
seu meliorate fuerunt, vel que vendite, assignate seu tradite vel
quovis titulo predictis intrinsecis per dictum comune Ianue.... licet
destructe vel deformate fuerunt; quarum domorum hujusmodi non fiet
restitutio, sed satisfatio eis quorum fuerunt de pretio competenti, ad
dictum bonorum virorum secundum eum statura et valorem in quibus erant
eo tempore quo eis fuerunt per dictum comune quovis titulo vendite,
tradite vel etiam assignate. Ita quod de ipsis possint gaudere sicut
faciunt alii cives Ianue de bonis eorum; nec non dictum comune faciet
remissionem eis de omnibus dapnis et injuriis per eos et sequaces eorum
factis comuni predicto sive singularibus personis.
Et quod omnes predicti possint libere et secure ire, redire, habitare
et stare cum familiis eorumdem in Ianua et districtu ejus, pro eorum
arbitrio voluntatis, exceptis Grimaldensibus, videlicet illis de domo
Grimaldorum et quinque de aliis de quibus comuni placuerit, qui debeant
et possint stare extra Ianuam et districtum ejus ubicumque voluerint,
nec redibunt in Ianua vel ejus districtu donec placuerit comuni prefato.
Et omnes predicti, tam illi de domo Grimaldorum quam alii, jurabunt
attendere et observare mandata dicti comunis, Potestatis et cujuslibet
alterius Rectoris vel Rectorum qui pro tempore fuerint in dicto comuni;
et de hoc prestabunt competentes, ydoneas cautiones; et nihilominus
solvent mutua, avarias, datas et collectas, que per ipsum comune
imponentur sicut faciunt alii cives Ianue.
Predictis autem de domo Grimaldorum, et omnibus aliis, licebit navigare
libere et ubicumque et quocumque voluerint, ad eorum et cujuslibet
ipsorum propriam voluntatem; dum tamen solvant in eundo et redeundo
expeditamentum, sicut solvent alii cives Ianue; et in omnibus locis
ubicumque fuerint et ibunt tractentur et habebuntur sicut alii
Ianuenses. Restringentur tamen sub quolibet magistrato Ianuensi, sicut
alii Ianuenses.
Predicta quidem castrum monachi et turris seu fortellicia Abegii,
tradentur in posse dicti comunis hoc modo, videlicet: quod
assignabuntur certis personis de Ianua, de quibus concordabunt dictus
Dominus Rex et comune prefatum, sub ea conditione ut si predictum
comune non fecerit observare prefato domino Regi et omnibus aliis
prenominatis superscriptas obligationes et promissiones et omnes
alias que inferius describuntur, teneatur dictum comune et persone
quibus assignantur predicta castrum monachi et turris seu fortellicia,
eadem statim restituere domino regi prefato, aut certo suo nuncio
seu procuratori ejus ad hoc statuto vel statuendo per eum; et de hoc
se obbligent dictum comune et dicte certe persone per sacramentum et
alias ydoneas securitates et cautelas: observatis enim conventionibus,
obbligationibus et promissionibus ante dictis et infrascriptis per
comune prefatum, et finita guerra insule Sicilie, predictum castrum
monachi libere restituatur comuni Ianue; non autem, per illos quibus
dictum castrum tradetur, restituatur etiam in hoc casu turris seu
fortellicia superdicta. Si vero nolentibus illis qui tenent dictum
castrum monachi, dominus Rex prefatus tradere non posset ipsum castrum
monachi modo prescripto comuni prefato, tunc comodabuntur comuni
predicto per ipsum dominum regem castrum Ese et Turbie, et assignabitur
Turris seu fortellicia Abegii; hoc modo videlicet quod dominus Rex
tradet predicta castra Turbie et Ese in posse illorum de Ianua quos
ipsi duxerint eligendos, et dictam turrim seu fortellicia Abegii, que
castra custodientur ad expensas comunis Ianue: homines vero castrorum,
fructus, redditus et proventus erunt semper dicti domini Regis et
regentur et procurabuntur per officiales ipsius domini Regis, et dicta
castra custodientur per illos de Ianua qui eligentur per predictum
dominum Regem quousque comune Ianue habebit dictum castrum monachi,
ad quod habendum continue intendent et procurabunt sine aliquo dolo
vel fraude, quo castro habito sine dilatione aliqua statim dicta
castra restituentur libere dicto domino regi, aut suo certo nuncio
vel procuratori, per comune Ianue ac per prefatos qui habebunt in
custodia dicta castra. Pro quibus castris modo prefato custodiendis et
restituendis, obligabit se dictum comune Ianue per solepnes securitates
et cautiones ydoneas et cautelas, nec non prefati quibus assignentur
predicta castra jurabunt et per omagium firmabunt et promittent sub
firmis et ydoneis obligationibus, dicta castra restituere in casu
predicto statim quod pro parte dicti domini regis fuerint requisiti;
dicta turri seu fortellicia Comuni Ianue remanente.
Simili modo obligent se predictum comune et persone predicte, quod si
per prefatum comune Ianue non fuerint observate predicto domino Regi
prenominatas superscriptas obligationes et promissiones ac omnes alias
que inferius describuntur, debeant dictum comune et persone quibus
assignabuntur dicta castra Ese et Turbie ac turris seu fortellicia
Abigii, eadem statim sine contradictione aliqua restituere domino
regi prefato, aut suo certo nuncio vel procuratori statuto per eum,
vel statuendo ad hoc: Remanentibus semper firmis obligationibus aliis
factis domino Regi et aliis subscriptis per comune Ianue.
Circa predicta nichilominus idem dominus Rex prohiberit cum effecta
et sine fraude aliqua, quod nullus de terra sua Provincie prestabit
auxilium vel favorem predictis qui sunt in Monacho, eorum Rebellione
durante; et quod non possint illi de Monacho aliqua victualis de
terris domini Regis extrahere contra dictum comune Ianue et districtus
eius: et hoc dictus dominus Rex faciet inhiberi per provinciam
sub competentibus et arduis bannis et penis, quas et que faciet a
contrafacientibus, prout expedit, extorqueri; et nichilominus procedet
contra eos sicut contra Rebelles.
Et ut omnia superdicta sine aliqua suspicione procedant, dominus Rex
non ponet Senescallum in Provincia, nec vicarium in Nicia, qui dicto
Comuni Ianue rationabiliter possint esse suspecti.
Prefato quidem domino Regi dictum Comune Ianue promittit et cum
effectu faciet infrascripta, videlicet: quod inhibebit sub magnis et
arduis bannis et penis quod nullus de Ianua, seu districtus eius,
vadat in auxilium seu succursum dompni Frederici, vel Siculorum,
contra Ecclesiam et dominum Regem predictum; quas penas et que banna a
contrafacientibus predictum comune cum effectu, sine dolo vel fraude,
exiget et extorquebit; ac procedat contra eos sicut contra Rebellos.
Et revocabit sub certis magnis penis et bannis dominum Corradum de
Auria et alios Ianuenses qui sunt in Sicilia in subsidium dompni
Frederici, vel Siculorum..... ipse dominus Rex habere possit inde duos
vel tres homines ad stipendia sua; et pro qualibet galea possit habere
duas vel tres; et hoc dictum Comune promittet et mandabit.
In cuius rei testimonium presentis scriptum publicum, per manus
predicti apostolica auctoritate notarij, exinde fieri et pendenti
sigillo Maiestatis nostre iassimus communiri.
Actum Neapoli, presentibus Venerabili in Christo patre domino Petro
Dei gratia Episcopo Iectorensi, Regni Sicilie Cancellario, Iohanne de
Monteforte Squillacij et Montis Caveosi Comite, Camerario dicta Regni,
et Iohanne pipino de Barolo, Magne Curie nostro Magistro Rationali, ac
pluribus aliis.
Et datum ibidem per Bartolomeum de Capua militem, logothetam et
prothonotarium Regni Sicilie, anno Domini Mº CCCº die VI Madij XIII
Ind. Regnorum nostrorum anno XVI.
Et ego Leucius de Capua, qui super puplicus apostolica auctoritate
notarius, ad mandatum prefati domini nostri Ierusalem et Sicilie
Regis predictis omnibus et singulis presens interfui, et stipulatione
premisse cum debita sollempnitate recepta, ea propria manu scripsi, et
in puplicam formam redigi meoque consueto signo signavi.
_Dal. r. Archiv. di Napoli, registro di Carlo II, segnato 1299–1300, C,
fog. 43._
XXXV (XXX).
Karoius secundus.... notum facimus universis quod nos de Viro Nobili
Rogerio de Lauria Milite, Regnorum Sicilie et Aragonumm Ammirato,
dilecto Consiliario, familiari, et fideli nostro, tamquam de corporis
nostri parte plenario confidentes, ei committendum duximus, quod ipse
promittere valeat Universitatibus et Specialibus personis Insule nostre
Sicilie, gressus fidelitatis egressis, ad fidem et mandata Sancte
Romane Ecclesie nostramque redire volentibus, quidquid sibi fore in
haec parte providendum videbitur rationabile aut decens, secundum
rectum bonumoque iudicium, Remoto cuilibet cavillationis seu dure
interpetracionis anfractu: promittentes nos tenore presencium, bona
fide, in verbo regie Majestatis, id quod per eumdem Ammiratum promissum
fuerit, sicut premittitur, Universitatibus et personis Spectalibus
supradictis, ratum et firmum habere, et inviolabiliter observare, ac
si promissum foret specialiter per nos ipsos. In cujus rei testimonium
presentes licteras exinde fieri, et pendente Majestates nostre sigillo
iussimus communiri. Dat. Neapoli, per Bartotolomeum de Capua Militem,
etc., die xx lunii xm Indict. (1300).
_Dal. r. Archiv. di Napoli, registro di Carlo II, segnato 1299, 1300,
C; fog. 35.–._
XXXVI (XXXI).
Karolus secundus, etc. Universis presentis scripti seriem inspecturis,
tam presentibus quam futuris. Aufertur de vultu Regis iniquitas, cum
humana equitas illi sit socia, benigna clementia constanter amica.
harum quidem inspectio principem facit in cognoscendo providum, in
discernendo securum; quia dum per amabilis equitatis instinctum in
humaniorem partem dectinat iudicium, nec manstretudo legis offenditur,
et rigor sevientis Iustitie temperatur; et dum levitas remissive
elementie abolet termina, firmat Regnantium solia, ut in securitate
perpertra gaudeant, et translationum amara dispendia non pavescant; quo
fit ut sodalem nobis ipsam clementiam sereno complectentes amplexu,
libenter exerceamus in subditis, et ministris nostris eam exercentibus,
ubi maxime ratio puplice utilitatis exposeit, promptum et placidum
prebeamus asseasum; quin potius ut quod per eos agitur clementer et
provide suffragium plenioris firmitatis obtineat, expresse nostre
connfirmationis munimine roboramus. Sane, licet Virgilius de Cathania
miles, dilectus consiliarius, familiaris et fidelis noster, dudum in
insula nostra Sicilie rebellionis orto discrimine, cum occupationis
iniuria et obstilitatis insultu capitibus factionis occupationis et
obstilitatis eorum faventer adherens, et cum aliis rebellibus siculis
diuturne conversans, eorum pro qualitate temporis extiterit fautor
et fotor; delictum tamen hoc suum non ex proposito contigit, set ex
casu, sicut antique sue devotionis ad tempus pro timore latente erga
clare memorie dominum patrem nostrum et nos fides docuit, et efficacia
operum, cum locus affuit, demonstravit; Et tandem post temporis multi
curricula, dum Robertus primogenitus noster carissimus Regni nostri
Sicilie Vicarius generalis cum copiosa caterva militum et peditum
Comitiva, ad contundendam Siculorum ipsorum hostilitatis et rebellionis
induratam proterviam transfretasset, _Virgilius ipse, ductus spiritu
bone mentis et pure, non de suo tamen reditu ad huiusmodi fidem nostram
promptitudinem que diutius in pectore fideli latuerat indicavit, set
eius ministerio Catanienses, quorum pro malitia temporis preclara fides
erga nos simili modo delituit, optati temporis oportunitate captata,
ad cultum et Reverentiam Sancte Romane Matris Ecclesie atque nostram,
cum devotionis affectu humiliter redierunt_. Prefatus vero Primogenitus
noster in conversione dicti Virgilii, obtentu suorum tam grandium et
laudabilium meritorum, subscriptum privilegium cum providi cautela
consilii gratiose concessit: quod quidem de verbo ad verbum, presentium
tenori subnectitur, de nostra speciali conscientia; ut quod per nos in
hac parte agitur, processisse de certa nostra scientia demonstretur;
cuius privilegij tenor per omnia talis erat. Robertus primogenitus
Illustris Ierusalem et Sicilie Regis, dux Calabrie ac eius in Regno
Sicilie Vicarius generalis, Universis presens privilegium inspecturis.
Opus in nobis egregium Clementia suggerante proficimus, si ad illos qui
devotionis et fidei claritate prelucent, et digna premia promerentur,
manum nostre liberalitatis extendimus; eosque ad statum, honores et
gloriam congruis beneficiis sublimamus. Quia proinde vigor fidelitatis
augetur in subditis, et alii ad serviendum devotius animantur exemplo.
Sane attendentes probitatem et merita Viri nobilis domini Virgilii de
Cathania, consiliarii, familiaris et fidelis nostris dilecti, necnon
grandia grata et accepta servitia, que miles ipse predicto domino
Genitori nostro et nobis, _precipue in reducenda noviter Civitate
Catanie ad cultum fidei Sancte Romane Ecclesie ac Serenissimi principis
predicti domini Patris nostri et nostre prestitit; et que ad presens
sub continuis laboribus, in convertendis ad fidem predictam aliis
Civitatibus et locis Insule Sicilie, prestat_, ac diversimodo prestare
poterit in futurum; Castrum Biccari, et Casale Chiminne, sita in Insula
Sicilie ultra flumen salsum, cum hominibus, vassallis, fortellitiis,
Casalibus, Villis habitatis et inhabitatis, Massariis, redditibus,
proventibus, servitiis, domibus, possessionibus, vineis, terris
cultis et incultis, planis, montibus, pratis, nemoribus, pascuis,
molendinis, aquis, aquarumque decursibus, tenimentis, territoriis,
aliisque Iuribus, Iurisdictionibus, et pertinentiis suis omnibus,
prout ea tenuit dominus Matheus de Termis Rebellis, hostis Regius
atque noster, que videlicet de demanio in demanium et que de servitio
in servitium, pro illo annuo redditu quem Castrum ac Casale predicta
valent aut fuerint valere comperta, eidem domino Virgilio et suis
heredibus auctoritate predicti Vicariatus quo fungimur, in perpetuum
damus, donamus, et tradimus, ac ex causa donationis proprij motus
instinctu, concedimus in baroniam, de liberalitate mera et gratia
speciali, iuxta usum et consuetudinem Regni Sicilie. Ita quidem quod
iidem dominus Virgilius et heredes ejus, pro Castro et Casali predictis
predicto patri nostro, nobis, nostrisque heredibus et successoribus
immediate ac in capite, iuxta usum et consuetudinem dicti Regni
servire.... si videlicet pro eisdem Castro et Casali consuetum est
serviri de militaribus servitiis infra octo de consueto tantummodo
servitio. Si vero debeantur militaria servitia ultra octo, cum de
certa scientia teneamus quod redditus et proventus eorumdem Castri et
Casalis ad plurium quam octo servitiorum summam ascendunt, de servitio
militum octo tantumodo teneantur; relaxato sibi per nos reliquo, de
certa scientia gratiose: quod servitium dictus dominus Virgilius, in
nostri presentia constitutus, pro se ac suis heredibus eidem domino
patri nostro, nobis, nostrisque heredibus ac successoribus, voluntarie
facere obtulit et promisit. Ita etiam quod si qui sunt, quibus per
Clare memorie dominum Avum vel Genitorem nostrum aut nos aliqua bona,
possessiones, seu Iura in predictis Castro Biccari et Casali Chiminne
ac eorum pertinentiis sunt concessa, illa in capite teneant, prout eis
concessa fore noscuntur; nec etiam respondeatur eisdem domino Virgilio
et heredibus suis per Barones et feudatarios, si qui sunt ibidem, nisi
de hiis tantumodo qui inter ipsa Castrum et Casale tenentur aliqui
eorumdem. Quorum si qui sunt qui servire Curie Regie vel nostre in
capite tenentur, in Regio et nostro demanio reserventur: Retentis etiam
Regie ac nostre Curie salinis, si que sunt ibidem: animalia insuper
et equitature Aratiarum et Marestallarum Regiarum atque nostrarum
pascua, et aquas libere sumere valeant in territoriis et pertinentiis
dictorum Castri atque Casalis: et si forte ipsarum tenimenta seu
pertinentie protenderentur usque ad mare, reservetur domino Patri
nostro et nobis ac dictis heredibus et successoribus nostris,
possessio, Ius et proprietas totius litoris et maritime pertinentiarum
ipsarum, in quantum de mari infra terram per iactum baliste dicte
pertinentie protenduntur; quam maritimam per homines Regii ac nostri
demanii volumus custodiri. Investientes predictum dominum Virgilium
per annulum nostrum de Castro et Casali predictis. Ita quod, tam ipse
quam predicti heredes sui, Castrum et Casale predicta, predicto domino
patri nostro, nobis, nostrisque heredibus et successoribus perpetuo
in capite teneant et possideant; nullamque alium preter eumdem dominum
Genitorem nostrum, nos, ac heredes et successores nostros, maioris
dominii ratione, superiorem ac dominum recognoscant: pro quibus Castro
et Casali, miles ipse in manibus nostris ligium fecit homagium, et
fidelitatis prestitit Iuramentum: cui de gratia speciali concessimus
quod quamcito predicta castrum et Casale fidei predicte redierint,
dicti dominus Virgilius ac heredes ejus, absque ulteriori mandato
Regie curie sive nostre, possint corporalem possessionem dictorum
Castri et Casalis, auctoritate presentis privilegii, adipisci,
retinemus insuper prefato domino patri nostro, nobis ac dictis nostris
heredibus ac successoribus juramenta fidelitatis prelatorum, Baronum,
et feudatariorum, si qui sunt ibidem, ac universorum hominum Castri
et Casalis ipsorum, que dicto domine patri nostro nobis ac eisdem
heredibus nostris et successoribus, precise contra omnem hominem, sicut
est de jure et consuetudine, prestabuntur; quibus prestitis iidem
dominus Virgilius et heredes sui assecurabuntur ab ipsis prelatis,
Baronibus, et feudatariis et hominibus juxta usum et consuetudinem
dicti Regni, propterea dicto domino Virgilio commisimus similiter