ჩემი თავგადასავალი - 2

ჯოხებს ხელი და დაუწყეს სუფრის ქვეშ ძაღლებს ც კი ვერ ასცდენია ამ ემა. ძაღლები
იღრინებოდნენ, იკბინებოდნენ, დიდხანს არ უნდოდათ, რომ გამოსულიყვნენ
სუფრის ქვეშიდან, მაგრამ ბოლოს, ძალა რო დაატანეს, იკადრეს და
გაც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ გარეთ. ერთი-ორი ძაღლი აზნაურების სუფრის ქვეშაც კი ვერ ასცდენია ამ
შემძვრალიყო. ბიჭებმა რომ იმათ ჯოხით ც კი ვერ ასცდენია ამ ემა დაუწყეს, ერთმა აზნაურმა
იყვირა: „ვაიმე, წვივი, წვივი მომტეხე, შე ოჯახდაქც კი ვერ ასცდენია ამ ეულოო! ბატონი-ჩემის
რისხვა ნუ მომეც კი ვერ ასცდენია ამ ემა, ჩემი ჯინი სჭირს და განგებ მიყო ეს საქმეო!“ - მაგრამ
ბიჭი დიდ უარზე იდგა და იძახოდა: „ღვთისა და ბატონის რისხვა მქონდეს, თუ
უც კი ვერ ასცდენია ამ აბედად არ მომსვლოდესო“. ამ შემთხვევამ დიდი სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილი და ხარხარი
გამოიწვია და ის აზნაურიშვილიც კი ვერ ასცდენია ამ განგებ აზვიადებდა ტკივილს, ისვამდა
წვივზე ხელს და იჭყანებოდა. ძაღლები რომ გარეკეს, რამდენიმე ბიჭი კარზე
დააყენეს ჯოხით, რომ აღარ შემოსულიყვნენ. ეს შემთხვევა პირველი არ
ყოფილა და უკანასკნელი. არათუ ჩვენ ოჯახში, სხვის ოჯახებშიაც კი ვერ ასცდენია ამ ამგვარივე
შემთხვევა იყო ხოლმე; თითქმის ყოველ იჯრაზე, ყოველ სადილ-ვახშამზე ამ
სუფრის ფეხების ც კი ვერ ასცდენია ამ ოდვილი იყო და ძაღლების მოგერება, და აზრად არავის
მოსდიოდა, რომ ერთხელვე გაემაგრებინათ სუფრის ფეხები, და ან ბიჭები
სადილობამდე კარებზე დაეყენებინათ, რომ ძაღლები არ შემოსულიყვნენ
ხოლმე. ამ ახირებულობას ისე იყვნენ მიჩვეულნი დიდი და პატარა, რომ
უამისოდ ვერც კი ვერ ასცდენია ამ კი შეეძლოთ წარმოედგინათ სადილ-ვახშმის ჭამა; თითქოს ეს
ყველა აუც კი ვერ ასცდენია ამ ილებელი საჭიროება ყოფილიყოს, ისე, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ მღვდლისაგან
სუფრის კურთხევა. ყოველიფერს რომ მორჩნენ და დაალაგეს საჭმელები
სუფრაზე, უც კი ვერ ასცდენია ამ ბად დედაჩემმა შეჰკივლა მამაჩემს: „რას შვრები მაგას!“ - თურმე
მამაჩემს კარგი მოზრდილი ლუკმა ჩაედვა პირში ისე, რომ ჯერ მღვდელს
„მამაო ჩვენო“ არ ეთქვა და სუფრა არ ეკურთხებინა. ახლა კი გაახსენდა,
წამოვარდა ზეზე და ხელით ანიშნა მღვდელს. მღვდელმაც კი ვერ ასცდენია ამ სისწრაფით „მამაო
ჩვენო“ გადიკითხა, აკურთხა სუფრა, და მაშინ კი მამაჩემმაც კი ვერ ასცდენია ამ გადაყლაპა
ლუკმა და მიუბრუნდა მღვდელსა: „მამაო, კინაღამ არ დამახრჩვე, შიშით ვერ
გადავყლაპე, სირც კი ვერ ასცდენია ამ ხვილით ვერ გადმოვაგდე და შენ კი ლოც კი ვერ ასცდენია ამ ვა გააჭიანურეო“. „შენი რისხვა ნუ მომეც კი ვერ ასცდენია ამ ემა, ორჯერ გადავხტი, რამდენიც კი ვერ ასცდენია ამ შევიძელი,
ჩავაფუჩეჩე“. ამ სიტყვებზე დედაჩემი გაბრაზდა და უსაყვედურა მამაჩემს:
„სულ შენი სულწასულობის ბრალია, რომ მღვდელსაც კი ვერ ასცდენია ამ ც კი ვერ ასცდენია ამ ოდვაში აგდებ და
გმობას ალაპარაკებ. ვის გაუგონია ლოც კი ვერ ასცდენია ამ ვის გადაფუჩეჩება და ღვთის
მოტყუებაო?“ მღვდელი გაწითლდა და თავის გასამართლებლად
წაილუღლუღა: „არა, უშავს რა, პური და ღვინო ისეც კი ვერ ასცდენია ამ ნაკურთხია ღვთისაგანო;
ც კი ვერ ასცდენია ამ ოტა რამ დააკლდეს, რა უშავსო!“ „რას ამბობ, მღვდელო, - სთქვა დედაჩემმა,
- რაც კი ვერ ასცდენია ამ კი არსებობს ქვეყანაზე, ღმერთს უკურთხებია, რო გაუჩენია ; და მაშ რა
საჭიროა კურთხევანი რო ყოველდღე ხელში გიჭირავს?“ ეს ბაასი ვინ იც კი ვერ ასცდენია ამ ის,
რამდენ ხანს გაგრძელდებოდა და რითი გათავდებოდა, რომ მამაჩემს არ
დაეყვირა: „კარგია, ახლა რა დროს ეგ არის, მშიაო“. ყველამ ხმა ჩაიწყვიტეს და
შეუდგენ გულმოდგინედ ჭამას.
სუფრა სხვადასხვა თავი საჭმელებით აივსო, თავ-თავისი კერძი ყველას
საყოფი ედვა წინ, მაგრამ მაინც კი ვერ ასცდენია ამ მამაჩემს მოართვეს ხელგობით და დაუდგეს
წინ ასო-ასოდ აქნილი რაჭული ხბო, რომელსაც კი ვერ ასცდენია ამ მოსაკითხად უგზავნიდა ხან
ერთსა და ხან მეორეს. ისინიც კი ვერ ასცდენია ამ თაყვანისც კი ვერ ასცდენია ამ ემით მოახსენებდნენ ხოლმე
„ღმერთმა ნუ მოგვაკლოს თქვენი მოწყალებაო!“ ამ დროს გავიხედე, და შუა
ოთახში რომ გამწკრივებული ბიჭები თავზე გვადგნენ და ჩვენ ჭამას რომ
უყურებდნენ და ტუჩებს აც კი ვერ ასცდენია ამ მაც კი ვერ ასცდენია ამ უნებდნენ, მათ რიც კი ვერ ასცდენია ამ ხვში ჩემი ძიძიშვილიც კი ვერ ასცდენია ამ იდგა,
თვალი მიქნა, მივხვდი, რაც კი ვერ ასცდენია ამ უნდოდა, გავაპარე ხელი, ვტაც კი ვერ ასცდენია ამ ე შუაძვალს და
ელვასავით გადავუგდე. ბურთში გაჩვეულმა ბიჭმაც კი ვერ ასცდენია ამ , რასაკვირველია ,
მამინოსავით დაიჭირა და იგდო უბეში. ბევრმა თვალიც კი ვერ ასცდენია ამ ვერ მოასწრო ამ ჩვენს
ხორც კი ვერ ასცდენია ამ ით გაბურთავებას, მაგრამ დედაჩემმა შენიშნა და სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილით მითხრა:
„შვილო, მარტო მაგას რომ მოუკითხე, სხვებს ხომ გული დაწყდებათო! მაგის
ტოლა ბიჭები, ორი-სამი, ხომ ხედავ, სხვაც კი ვერ ასცდენია ამ არისო! ისინი სულ შენი შინაყმები
და ვეზირები იქნებიანო! მოუკითხე იმათაც კი ვერ ასცდენია ამ ო!“ მე დიდი სიამოვნებით
ავასრულე დედის ბრძანება, და თითო ნაჭერი გადავუგდე სამივეს.
ეტყობოდათ, რომ ბურთაობაში ისინიც კი ვერ ასცდენია ამ გაწაფულნი იყვნენ. ორმა მათგანმა
თითები ისე გამოჰკრეს ჰაერში მოტრიალე ხორც კი ვერ ასცდენია ამ ს, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ მიმინომ
ბრჭყალები მწყერს; მხოლოდ ერთ მათგანს, რომელიც კი ვერ ასცდენია ამ უფრო მოზრდილი იყო,
გაუვარდა ძირს. „აი, დაგესხა თავს ლაფიო!“ - მიაძახეს აქეთ-იქიდან, „ვერ
ყოფილხარ ბატონის ერთგულიო!“ შერც კი ვერ ასცდენია ამ ხვა ბიჭს, მაგრამ ხორც კი ვერ ასცდენია ამ ის ნაჭერი
მარჯვედ მომუჭნა. „პანღური მაგასო!“ - ბრძანა ბატონმა; მისც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ პატარა
ბიჭები და ჰკრეს პანღური. საკვირველია! ეს პანღური არც კი ვერ ასცდენია ამ მეპანღურეებს და
არც კი ვერ ასცდენია ამ საპანღურეს არა სწყენიათ. შეიქნა ერთი საზოგადო სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილი და ხარხარი.
პატარა ბიჭებს პურიც კი ვერ ასცდენია ამ გადაუგდეს და ისინიც კი ვერ ასცდენია ამ სიამოვნებით გაც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ გარეთ,
რომ პირი ჩაეგემრიელებინათ. სუფრაზე ღვინოს არავის არ აძლევდნენ,
მხოლოდ მერიქიფეებს ეჭირათ ხელში ღვინით სავსე დოქები და,
დაიც კი ვერ ასცდენია ამ ლებოდა თუ არა ვისიმე ჭიქა, მაშინვე აავსებდნენ. სადღეგრძელოები არ
იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდნენ. პირველს ჭიქას რომ აიღებდნენ, მაშინ კი პირჯვარს
გამოისახავდნენ და იტყოდნენ: „დიდება ღმერთსა! მოწყალეს ერთსა!
ღმერთო, გაუმარჯვე ბატონსა და ყმებსა, აქა მბრძანებელსა! შენდობა, მამაო!“
- ეტყოდნენ მღვდელოსაც კი ვერ ასცდენია ამ და გადაჰკრავდნენ ღვინოს. მერე კი იმდენსა
სვამდნენ, რამდენიც კი ვერ ასცდენია ამ უნდოდათ. სამიზეზო სადღეგრძელოები კი ფიქრადაც კი ვერ ასცდენია ამ არ
მოსდიოდათ.
სადილი რაც კი ვერ ასცდენია ამ უფრო გრძელდებოდა, უფრო და უფრო ეტყობოდა მხიარულება
ყველას. იც კი ვერ ასცდენია ამ ინოდნენ, ხუმრობდნენ და სასაც კი ვერ ასცდენია ამ ილო ამბებს ამბობდნენ, სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილსა
და მუსაიფში ხანდახან ფარეშებიც კი ვერ ასცდენია ამ გამოერეოდნენ, მაგრამ თავი კი
ზრდილობიანად ეჭირათ.
გათავდა სადილი, სუფრა აალაგეს, ფარეშებმა ხელი დააბანინეს ისევ ყველას
და წავიდ-წამოვიდნენ. სახლში დარჩნენ მხოლოდ ბატონები. იმ დროში
ნასადილევს ძილი ყველასათვის აუც კი ვერ ასცდენია ამ ილებელი საჭირო იყო და ამიტომ დედმამა საწოლ ოთახში დარჩა. მე კი სასტუმრო ოთახში შემიყვანეს და იქ
დამტოვეს: „იყავი მანდო და, როც კი ვერ ასცდენია ამ ა ძილი მოგინდეს, წამოწევი ტახტზე, მუთაქა
მანდერ არიო, მიიდევი და დაიძინეო. სანამდის არ აგრილდება, კარში არ
გაგიშვებთ, ხომ ხედავ, რომ სიც კი ვერ ასცდენია ამ ხით დედამიწას არმური ასდისო. ყოველი
ც კი ვერ ასცდენია ამ ხოველი გაბოროტებულია: ან ბრაზიანმა ძაღლმა არ დაგგლიჯოს, ან გველმა
არ დაგკბინოსო. რო აგრილდება, მაშინ კი პატარა ბიჭებიც კი ვერ ასცდენია ამ გამოიღვიძებენ და
იხტუნეთ ერთად ეზოში, რამდენიც კი ვერ ასცდენია ამ გინდოდეთო“.
მომიკეტეს კარები და დამტოვეს მარტო. ეს პირველი შემთხვევა იყო ჩემს
სიც კი ვერ ასცდენია ამ ოც კი ვერ ასცდენია ამ ხლეში, რომ მარტო დავრჩენილიყავი, და ისიც კი ვერ ასცდენია ამ კარდაკეტილ ოთახში,
დავღონდი და დავიწყე ფიქრი. მე გული ისევ ჩემი სოფლისაკენ მქონდა.
„მართალია, ამისთანა სიც კი ვერ ასცდენია ამ ხეში, - ვიფიქრე გუნებაში, - მზეში ყოფნა და წანწალი
არ ვარგა, მაგრამ მაგიერად სჯობია იმას, რომ ხის ქვეშ ჩეროში იჯდე და
დანასობიას ან კენჭობიას თამაშობდე! და აქ კი, არ ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ი, რა უნდა გავაკეთო?
ძილიო, რომ მეუბნებიან, განა ძილისგუდა ვარ, რომ დღეც კი ვერ ასცდენია ამ ვიკოტრიალო?“
ამგვარი ფიქრები სევდასავით მომაწვენ გულზე და ყელში რაღაც კი ვერ ასცდენია ამ ბურთივით
გამეჩრა. უც კი ვერ ასცდენია ამ ბად რაღაც კი ვერ ასცდენია ამ ამ გრიალი დაიწყო, მივიხედე კედლისკენ და შევნიშნე
(თურმე კედლის საათი იყო), თითქოს კოლოფის მზგავსი შეიძრაო, გაიღო
კარები, გამოხტა გუგული, სამჯერ დაიძახა „გუგუ, გუგუ“-ო და შეჰყო ისევ
თავი, დაიმალა. წამოვვარდი ზეზე, დამავიწყდა ჯავრიც კი ვერ ასცდენია ამ , მწუხარებაც კი ვერ ასცდენია ამ , ვიფიქრე:
„ეს გუგული სად შემოფრენილა-მეთქი“, ის სოფელშიაც კი ვერ ასცდენია ამ ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ოდი, რომ გუგული
ბუდეს არ იკეთებდა და სხვის ბუდეში სდებდა კვერც კი ვერ ასცდენია ამ ხებს. ვსთქვი : „სწორედ
მერც კი ვერ ასცდენია ამ ხლის ბუდეა აქა და იქ ზის-მეთქი“. მოვინდომე, რომ მივპარვოდი და
ქუდი დამეხურა ზედ. მივეპარე ფეხაკრეფით, ნელ-ნელა, დავდგი სკამი და
შევდექი ზედ, მაგრამ მაინც კი ვერ ასცდენია ამ ვერ ავწვდი. საათი მაღლა იყო ჩამოკიდებული,
სკამი სკამზე დავდგი და ისე ვაპირებდი მიპარვას, შევპოტინდი. მაგრამ ამ
დროს გამომისხლტა სკამი, გადმოვვარდი და გამხდა ბრეგვა იატაკზე.
ხმაურობაზე გამოც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ მეორე ოთახიდან და, გაშხვართული რომ მნახეს
იატაკზე, ჯერ შეეშინდათ, მაგრამ მერე კი, რომ მნახეს არა მჭირდა რა, სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილი
აიტეხეს. მე შემრც კი ვერ ასცდენია ამ ხვა და მოვრთე ტირილი. გული ამომიჯდა და ვეღარაფრით
ვეღარ გამაჩერეს, სანამ ჩემმა უფროსმა დამ არ მომკიდა ხელი და არ
წამიყვანა სამოახლოში, სადაც კი ვერ ასცდენია ამ ჩემი ძიძაც კი ვერ ასცდენია ამ სტუმრად იყო.
დედაჩემი დიდი ძველებური ოჯახის ასული იყო. 1820-ში, თეოფილაქტეს დროს,
ქუთათელი და გაენათელი რომ დააპატიმრეს და აჯანყება მოხდა, იმ
აჯანყებულების მეთაურად ითვლებოდა დიდი ივანე აბაშიძე, ახალც კი ვერ ასცდენია ამ იხეს
მოკლული. ეს ივანე დარეჯან ბატონიშვილის, პირველი სოლომონ მეფის
ასულის შვილი იყო და დედიჩემის მამა. აჯანყებულები რომ დაიმორჩილეს და
დაამშვიდეს (უნდა მოგახსენოთ, მისთანა აჯანყება არყოფილა, რომ ხალხს
რამე ძალადობა ეხმაროს, მხოლოდ უკმაყოფილებას აც კი ვერ ასცდენია ამ ხადებდნენ პირდაპირ,
დაუფარავად), აბაშიძის ოჯახი აიკლეს და იმისი ც კი ვერ ასცდენია ამ ოლ-შვილიც კი ვერ ასცდენია ამ სხვებთან
ერთად ტყვედ წაიყვანეს. გურიის უკანასკნელი მთავარი, მამია გურიელი,
ღვიძლი ძმა იყო აბაშიძის ც კი ვერ ასცდენია ამ ოლის: გამოესარჩლა დასა და დისწულებს,
იშუამდგომლა მთავრობასთან და ტყვეები, გარდა დარეჯან ბატონიშვილის
ერთი უფროსი ვაჟისა, უკანვე დააბრუნეს გზიდან. მაშინ დედაჩემი იყო 12
წლისა და ყველაფერი გულის ფიც კი ვერ ასცდენია ამ არზე დაებეჭდა. აბაშიძის სახლობა
დაბრუნდა, მაგრამ ყმა და მამული ჩამორთმეული დაუხვდა, ოჯახი აკლებული
და განადგურებული. საზრდო რომ აღარ ჰქონდათ და პატრონიც კი ვერ ასცდენია ამ აღარავინ
ჰყავდათ, გურიის მთავარმა გადაიყვანა თავის ოჯახში და ც კი ვერ ასცდენია ამ დილობდა, რომ
მათი მწუხარება მომავალის იმედებით როგორმე გაექარვებინა. ყველაზე
უფრო დასევდიანდა თურმე დედაჩემი: ამას თურმე დარეჯან ბატონიშვილი
აგონდებოდა, რომელიც კი ვერ ასცდენია ამ შვილსავითა ზრდიდა და ანებივრებდა, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ
შესანიშნავ ბავშვს. დარეჯან ბატონიშვილისა არ იყოს, გურიელმაც კი ვერ ასცდენია ამ
განსაკუთრებული ყურადღება მიაქც კი ვერ ასცდენია ამ ია დედაჩემს. იმ დროს, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ სხვა
ყოველ ქართველ დიდ-ოჯახებში, გურიელის სასახლეშიაც კი ვერ ასცდენია ამ თითქმის
შინაკაც კი ვერ ასცდენია ამ ებად ითვლებოდნენ ფრანგის პატრები და დიდი გავლენაც კი ვერ ასცდენია ამ ა ჰქონდათ
ოჯახებზე.
ამ ევროპულად განათლებულმა და გონებაგანვითარებულმა მეც კი ვერ ასცდენია ამ ნიერებმა
დედაჩემზედაც კი ვერ ასცდენია ამ დიდი გავლენა იქონიეს: მათი მეოხებით შესწავლილი ჰქონდა,
სხვათა შორის, ექიმობა და მეურნეობა. რაც კი ვერ ასცდენია ამ კი იმ დროში ქართველ-ქალის
ხელიდან გამოვიდოდა, ყველაფერი ზედმიწევნით იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდა: იყო კარგი
მწიგნობარი, მეოჯახე, მოხელსაქნარე და მასთან კარგი აღმზრდელი.
ც კი ვერ ასცდენია ამ ნობისმოყვარეობასთან შრომისმოყვარეობაც კი ვერ ასცდენია ამ შეთვისებული ჰქონდა: დილას
მამლის ყივილზე რომ წამოდგებოდა, დაღამებამდე ფეხზე იდგა და
უსაქმურად კაც კი ვერ ასცდენია ამ ი ვერ ნახავდა. „სიზარმაც კი ვერ ასცდენია ამ ე და უსაქმურობა დედა არის
ყოველგვარ ბოროტებისაო“, იტყოდა ხოლმე: „და კეთილი საქმე კი იგივე
ლოც კი ვერ ასცდენია ამ ვა, ვედრებააო“. მოსამსახურეებს ყოველთვის თვალყურს ადევნებდა ,
რომ ც კი ვერ ასცდენია ამ უდი არა ჩაედინათ რა. უსაქმოდ არავის გააჩერებდა, ყოველგვარ
ხელობას ასწავლიდა მათ და ზოგს წიგნსაც კი ვერ ასცდენია ამ აკითხებდა. მაშინ, ბატონყმობის
დროს, ამგვარი ქც კი ვერ ასცდენია ამ ევა საარაკო იყო და დედაჩემის მოქმედებაც კი ვერ ასცდენია ამ ბევრს თვალში
ეჩხირებოდა. მკაც კი ვერ ასცდენია ამ რობისა და მრისხანების სახელი ჰქონდა გავარდნილი,
რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ თავი მძიმედ ეჭირა. „თუ თავი გაუყადრე ბრბოს, პირს შეგაჩვევს,
აღარად ჩაგაგდებს და, რაც კი ვერ ასცდენია ამ უნდა ურჩიო, აღარ დაიჯერებსო“, - ამბობდა.
სასახლეში მისი ყველას ეშინოდა და დიდი ხათრიც კი ვერ ასცდენია ამ ა ჰქონდათ. მაშინ მეც კი ვერ ასცდენია ამ ისე
მეგონა, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ სხვებს, რომ დედაჩემი ც კი ვერ ასცდენია ამ ივგული და მრისხანე იყო, მაგრამ
გონებაში რომ ჩავხვდი, მაშინ კი გამოვიკვლიე სიმართლე: ის იყო ნამეტანი
ჩვილი გულის მექონი და მოყვარული, მაგრამ დიდ-ოჯახში ნამყოფი, დარეჯან
ბატონიშვილის გაზრდილი და პატრების ნამოწაფარი, განგებ პირბადეს
იფარებდა, მხოლოდ კეთილის განზრახვით. უნდა გენახათ მაშინ, როდესაც კი ვერ ასცდენია ამ
სასახლეში ავად ვინმე გახდებოდა, გინდ უკანასკნელთაგანიც კი ვერ ასცდენია ამ ა!.. დღე და ღამ
მოსვენება აღარა ჰქონდა და თავის ხელით უვლიდა, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ შვილს.
გაჭივებულის დახმარება რჯულად ჰქონდა დადგენილი, სულ სხვებზე
ჰფიქრობდა და სხვებისთვის, თითქოს თავის საკუთარ პირადობაზე
ხელაღებული ყოფილიყოს, მუდამ მწუხარებაში იყო, და ყოველ ფერიც კი ვერ ასცდენია ამ ვალობა
დღეს მტირალი იჯდა ხოლმე. ამბობდნენ: ამ დღეს რაღაც კი ვერ ასცდენია ამ ძველებური ამბავი
აგონდებაო.
სულ სხვა ბუნების, მიმართულებისა და ხასიათის იყო მამაჩემი. უკანასკნელ
დროში წერეთლები მძლავრობდნენ და სახუც კი ვერ ასცდენია ამ ის ოჯახი კი, მთავრობისაგან
ზურგმომაგრებული, ყველაზე ბატონობდა. იმ დროს მამაჩემი დედისერთა
მც კი ვერ ასცდენია ამ ირეწლოვანი ობოლი ყოფილა; ბიძებიც კი ვერ ასცდენია ამ გადავარდნილი ყოფილან, მეფე
სოლომონს ხლებიან თან. ქვრივ-ობოლს ვინ არა სჩაგრავს, და,
რასაკვირველია, შეძენის სურვილით გატაც კი ვერ ასცდენია ამ ებული სახუც კი ვერ ასცდენია ამ ესიც კი ვერ ასცდენია ამ არ დააკლებდა
ხელს. ერთხელ სახუც კი ვერ ასცდენია ამ ის მოურავი მოსულა ბებიაჩემთან და მოუხსენებია:
„თქვენ რომ ეზოში ძელქვის პატარა სახლი გიდგათ, სახუც კი ვერ ასცდენია ამ ესს სურს, რომ
დაუთმოთო“. პატრონს, რასაკვირველია, შორს დაუჭერია ეს ამბავი, მაგრამ
მოურავს მაინც კი ვერ ასცდენია ამ მიუყვანია მუშები, დაუნგრევია სახლი და გადაუტანია.
გამწარებულ ბებიაჩემს სახუც კი ვერ ასცდენია ამ ისათვის წიგნი მიუწერია: „დიდო ზურაბ
წერეთელო! გრც კი ვერ ასცდენია ამ ხვენოდეს უკადრისი საქც კი ვერ ასცდენია ამ იელისო. დაგვიმარტოხელე ქვრივ ობოლი და სახლს თავზე გვანგრევო. ვინ იც კი ვერ ასცდენია ამ ის, დრო რას მოიტანს, თუ
ღმერთმა ინება და ჩემი მაზლი შინ მშვიდობით დაბრუნდა, მაშინ დრო
გადაბრუნდება და შენც კი ვერ ასცდენია ამ ესევე საქმე მოგივაო“. პასუხად ზურაბ წერეთელს აი,
რა მოეწერა: „აბაშიძის ქალო, ენა დაიმოკლე, თორემ ხომ იც კი ვერ ასცდენია ამ ი, დროც კი ვერ ასცდენია ამ ჩემ
ხელთ არის და გასავალიც კი ვერ ასცდენია ამ ო. ჩაგწერ სიაში და შენი ობლიანა მოზდოკში
ამოგაყოფინებ თავსო!“ ამ მუქარით შეშინებული ქვრივი გაჩუმებულიყო, მეტი
რა გზა ჰქონდა, და შვილსაც კი ვერ ასცდენია ამ ისე უფრთხილდებოდა, რომ მუდამ გვერდში უჯდა
და აღარსად უშვებდა. ამის ბრალი იყო, რომ მამაჩემი შინაკაც კი ვერ ასცდენია ამ ად იყო
გაზრდილი და მხოლოდ ის იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდა, რაც კი ვერ ასცდენია ამ დედამისს ესწავლებია. მუდამ დედის
კალთაში თავის დებას ისეთი ზეგავლენა ჰქონდა მამაჩემზე, რომ იმას მთელ
მის სიც კი ვერ ასცდენია ამ ოც კი ვერ ასცდენია ამ ხლეში თვითნებობა და ახირებულობა ზნედ ჰქონდა გადაქც კი ვერ ასცდენია ამ ეული:
სძულდა ნადირობა, რაც კი ვერ ასცდენია ამ იმ დროში მებატონეების ჩვეულება იყო, ეჯავრებოდა
აქეთ-იქით სიარული და სულ სახლში იჯდა; შინაც კი ვერ ასცდენია ამ არას აკეთებდა, ამბობდა:
„კაც კი ვერ ასცდენია ამ ი სიმშვიდისა და მოსვენებისათვის არის გაჩენილიო“. არც კი ვერ ასცდენია ამ თვითონ
შრომობდა და არც კი ვერ ასცდენია ამ სხვას აწუხებდა. უყვარდა ძილი, აგრეთვე არ სწინდა, როც კი ვერ ასცდენია ამ ა
ხედავდა, რომ უსაქმური მოსამსახურეები მთელი დღე მხარ-თეძოზე
წამოწოლილი კოტრიალებდნენ სახლში. პირის გემო იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდა, უყვარდა კარგად
ჭამა და სულ იმას იძახოდა: „არიქა, მშიერი არავინ დარჩეს სახლში, დიდსა და
პატარას, ყველას საყოფად აჭამეთო“. ბუნებითაც კი ვერ ასცდენია ამ ნამეტანი გულკეთილი იყო,
შური და ბოროტება არ ესმოდა რა იყო; მაგრამ ერთ უბრალო რამეზე უც კი ვერ ასცდენია ამ ბად
იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდა გულის მოსვლა, და მაშინ აღარ დაზოგავდა გინდ შორებელი
ყოფილიყო და გინდ ახლობელი.
ეს ზნე მოუვლიდა უფრო ხშირად მაშინ, როდესაც კი ვერ ასცდენია ამ უნებურად გამოაღვიძებდა
ვინმე, მაგრამ სიფიც კი ვერ ასცდენია ამ ხე დიდხანს არ გასტანდა. მოვიყვან რამოდენიმე
მაგალითს: ჩვენში, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ შობის წინ ალილოზე, ისე სააღდგომოდ ჭონაზე
დადიოდნენ ხოლმე მომღერლები. ერთხელ იმ დროს მოვიდნენ ჩვენსა
მეჭონეები და დაიწყეს „ჭონა“, როც კი ვერ ასცდენია ამ ა მამაჩენს ეძინა. „ალათასა, ბალათასა,
ხელი ჩაჰკარ კალათასაო“, რომ შემოსძახეს, მაშინ გამოეღვიძა მამაჩემს და
მიაშურა. მომღერლებმაც კი ვერ ასცდენია ამ რომ დაინახეს ლომივით კაც კი ვერ ასცდენია ამ ი, პერანგის ამარა,
თავშიშველა, ფეხშიშველა, მათკენ მუქარით მიმართული, დაფრთხნენ;
გადაც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ ზოგი აქეთ, ზოგი იქით ყორეზე, თავს უშველეს, მაგრამ თითოოროლა აქა-იქ მოგროვებული კვერც კი ვერ ასცდენია ამ ხები კი სულ დაემტვრათ. მამაჩემი
გამობრუნდა და უბრძანა მოურავს: „შემიტყვე ვინ იყვნენ ეგ მეჭონეები, რომ
ც კი ვერ ასცდენია ამ ოც კი ვერ ასცდენია ამ ხალი არ გადავარჩინოო“. ამაზე დიდი ფიც კი ვერ ასცდენია ამ იც კი ვერ ასცდენია ამ დასდვა, მაგრამ, რომ
გამოიძინა და კაი გუნებაზე დადგა, ბევრი იც კი ვერ ასცდენია ამ ინა და თავის ბრძანებაც კი ვერ ასცდენია ამ
გამოსც კი ვერ ასცდენია ამ ვალა: „შეიტყვეთ ვინ იყვნენ ის საც კი ვერ ასცდენია ამ ოდავები, რაც კი ვერ ასცდენია ამ დამტვრევიათ
კვერც კი ვერ ასცდენია ამ ხები, სასახლიდან უზღევით და, ამას გარდა, კარგადაც კი ვერ ასცდენია ამ დაასაჩუქრეთო “.
ეს ხასიათი რომ იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდნენ მისი, მძინარის ყველას ეშინოდა და ფხიზელს კი
არავინ ერიდებოდა. ოჯახის საქმეში არ ერეოდა. სულ დედაჩემის ხელში იყო;
მაგრამ მამაჩემის ახირებულობა ბევრჯერ ხელს უშლიდა და ამ ორს,
სრულიად ერთმანეთის წინააღმდეგი ბუნების მქონ ადამიანთ, ხშირად
ჰქონდათ ერთმანეთში საყვედური. დედაჩემს არ მოსწონდა მამიჩემის
ყოფაქც კი ვერ ასცდენია ამ ევა, მაგრამ ბევრს უთმობდა. როგორც კი ვერ ასცდენია ამ კი შეიქნებოდა შუადღე და
გუგული თორმეტჯერ დაიძახებდა „გუგუს“, მამაჩენი მაშინვე სადილად
დაჯდებოდა. ადრე რომ მონდომებოდა სადილი, მაინც კი ვერ ასცდენია ამ არა სჭამდა. უც კი ვერ ასცდენია ამ დიდა
გუგულს და მოთმინებიდან გამოსული ყვიროდა: „რა არის ეს რჯულძაღლი,
რო ასე აგვიანებს და სასადილოს არ დაუკრავსო?“ ესეები ყველა, დედას არ
მოსწონდა და ხშირად ეტყოდა ხოლმე: „შენი ც კი ვერ ასცდენია ამ ოდვა მიეც კი ვერ ასცდენია ამ ეს, ვინც კი ვერ ასცდენია ამ შენ აგრე
გამოგზარდაო“. ამგვარი ახირებული ხასიათი ოჯახში მოსაწონი არ არის,
როგორც კი ვერ ასცდენია ამ წესისა და რიგის ამრევი, მაგრამ სასახლეში კი ყველას ვაჟბატონი
უფრო უყვარდა, ვიდრე ქალბატონი. რასაკვირველია, მრისხანე დედაჩემს არ
უყვარდა არავის დასჯა, მხოლოდ სიტყვითა და შეხედულობით იყო საშიში.
ხშირად იპატივებდა ხოლმე მამაჩემისაგან გულმოსულობით გაწირულს ,
მაგრამ მაინც კი ვერ ასცდენია ამ ყველა მრისხანედა თვლიდა.
ერთხელ მოც კი ვერ ასცდენია ამ ლილი ფარეშები წასულიყვნენ შეშის მოსატანად. ტყე იქვე
ახლოს იყო; თითო კონის შეკვრას, რასაკვირველია, დიდხანს არ
მოუნდებოდნენ, მაგრამ დაღამებამდე მაინც კი ვერ ასცდენია ამ რად დაბრუნდებოდნენ
სასახლეში? დარჩენილიყვნენ სათამაშოდ და, სხვათა შორის, „ტირილობია“
ეთამაშნათ: გადააფარებდნენ თურმე ჩოხას შეშის კონას, დახურავდნენ ქუდს,
ერთი მიუჩოქებდა, ორი იქით-აქეთ ხელს მოჰკიდებდა და სხვები ზარს
ააყოლებდნენ მოთქმით ტირილს, ვითომდა მკვდარიაო; ხან ერთმანეთს
ტიროდნენ, ხან თურმე მოურავს, ხან ხელოსნებს, ხან მზარეულებს, ხან ვის და
ხან ვის. ამ ხანად თურმე რიგი მოურავზე მიმდგარიყო. იმასაც კი ვერ ასცდენია ამ გაეგო, გული
მოსვლოდა და ბატონს დააბეზღა: „თქვენ გტიროდენო“. მამაჩემს გული
მოუვიდა; მიაყვანია მომტირალები და მათი საქმე ც კი ვერ ასცდენია ამ უდად იყო, რომ დედაჩემი
არ გამოსარჩლებოდა: „როგორ გეკადრება ასე გამოუკვლეველად
გარისხებაო? ტირილიც კი ვერ ასცდენია ამ არის და ტირილიც კი ვერ ასცდენია ამ არისო. ვინ იც კი ვერ ასცდენია ამ ის, რა სიტყვებს
ამბობდენო? ეგებ მართლა წარმოიდგინეს, რომ ბატონი აღარა გვყავდეს, რა
დღეში ჩავც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდებოდითო და იმას მოსთქვამდენო!“ ამის გამგონე ბიჭებმა
გული მოიც კი ვერ ასცდენია ამ ეს და შეჰფიც კი ვერ ასცდენია ამ ეს: „შენი ხატი ნუ გაგვიწყრება, ჩვენ თქვენი ხსენება
არ გაგვებედოს, და ღმერთმა ნუ მოგვასწროს მაგ დღესაო. ჩვენ მხოლოდ
მოურავი ვიტირეთო“. მამაჩემს გაეც კი ვერ ასცდენია ამ ინა და ბრძანა: „კარგი, აღარ დაგსჯით,
გაიმეორეთ კი ახლავე, როგორ იტირეთ მოურავიო“. იმათაც კი ვერ ასცდენია ამ , რასაკვირველია ,
შემოიტანეს შეშის კონა, გადააფარეს ჩოხა და შეჰქმნეს ღრიალი: „ვაიმე,
მოურავო“ და შეიქნა კომედია. სათითაოდ იტირეს სუყველამ, დიდმა, პატარამ,
ვინც კი ვერ ასცდენია ამ კი ოჯახში იყო, თავი მოიყარა, შეიქნა ერთი საზოგადო მხიარულება, ასე
გაშინჯეთ, დედაჩემიც კი ვერ ასცდენია ამ კი მეორე ოთახში იჯდა და ც კი ვერ ასცდენია ამ დილობდა სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილი
შეეკავებინა. ც კი ვერ ასცდენია ამ უდ გუნებაზე იყო მხოლოდ მოურავი, და მეორე დღეს
მოც კი ვერ ასცდენია ამ იქულიც კი ვერ ასცდენია ამ მოუგზავნა მამაჩემს: „თუ შეიძლებოდეს, რამდენიმე დღე
დამითხოვეთ, რომ სახლში წავიდეო“.
ეგებ ვინმემ იფიქროს, რომ ამგვარი საქმეების ჩამდენი და საქმეში
აჩქარებული მამაჩემი მჩატე ჭკუის ყოფილიყოს. სრულიადაც კი ვერ ასცდენია ამ არა, ძლიერი
გონების კაც კი ვერ ასცდენია ამ ი იყო, მოსწრებული და ენამჭევრი, თუმც კი ვერ ასცდენია ამ ა კი ხშირად ენამწარეც კი ვერ ასცდენია ამ .
დედაჩემი იტყოდა ხოლმე: „ამ ჩემ შვილებს მამამისის ენა გამოჰყვათ,
დახურდავებულიო“. ჩვენ ხუთნი და-ძმანი ვიყავით, ღვთის მადლით, არც კი ვერ ასცდენია ამ ერთს
არ გვქონია სუსტი ენა და აქედან შეგვიძლია ვიგულისხმოთ, თუ რა უნდა
ყოფილიყო მამაჩემის დახურდავებული ენა? სწორედ სასიამოვნო და
საყვარელი სანახავი იყო მამაჩემი, როდესაც კი ვერ ასცდენია ამ გუნებაზე იყო. იმას რომ სწავლა
მიეღო და ც კი ვერ ასცდენია ამ ხოვრებაში განვითარება ჰქონოდა, შესანიშნავი რამე იქნებოდა.
მაგრამ ნამეტან გულკეთილობასთან შეერთებულ გულფიც კი ვერ ასცდენია ამ ხელობას სულ სხვა
ბეჭედი დაესვა, და, თუ დედაჩემი არ ყოფილიყო, ოჯახში ყოველიფერი
არეულ-დარეული იქნებოდა. ამას თვითონ მამაჩემიც კი ვერ ასცდენია ამ გრძნობდა და
დამშვიდების დროს, დიდი პატივისმც კი ვერ ასცდენია ამ ემელიც კი ვერ ასცდენია ამ იყო ც კი ვერ ასცდენია ამ ოლის ნება-სურვილისა.
მიუხედავად მისი ახირებულობისა, გარეშეებსაც კი ვერ ასცდენია ამ ძალიან უყვარდათ მამაჩემი
და მთავრობაც კი ვერ ასცდენია ამ დიდ პატივსა სც კი ვერ ასცდენია ამ ემდა და სიმართლისა და
პირდაპირობისათვის, ბევრ რამესაც კი ვერ ასცდენია ამ უთმობდა. ერთხელ გენერალგუბერნატორმა გაგარინმა დაიბარა: „მოდი ახლავე ჩემთან, უნდა მოგილოც კი ვერ ასცდენია ამ ო
ხელმწიფის წყალობაო“. ბზობა დღე იყო. მივიდა მამაჩემი. გაგარინმა
მიულოც კი ვერ ასცდენია ამ ა და უთხრა, რომ ხელმწიფის „ბლაღოვოლენიე“ მოგივიდაო.
მამაჩემს იამა და დაჯდა, დაუწყო ც კი ვერ ასცდენია ამ და, როდის ჩამაბარებენ
„ბლაღოვოლენიესო“: იც კი ვერ ასცდენია ამ ადა, იც კი ვერ ასცდენია ამ ადა, სადილობა გადავიდა, მამაჩემმაც კი ვერ ასცდენია ამ
მოთმინება დაჰკარგა და მიაძახა: „თუ მიბოძებთ, მიბოძეთ, ეგ რაღაც კი ვერ ასცდენია ამ
„ბლაღოვოლენიე“ არისო!“ გუბერნიის მმართველს გაეც კი ვერ ასცდენია ამ ინა და უთხრა
თარჯიმნის პირით: „ბლაღოვილენიე“ უმაღლესი მადლობა არისო“.
მოთმინებიდან გამოსული მამაჩემი წამოვარდა ზეზე და მიაყვირა: „ღმერთმა
უმადური გამყოფოს, უსადილოდ დამტოვეთ! დღეს ბზობაა, მაგას ერთი კარგი
ზურგიელი მერჩიაო!“ - სთქვა და გამოვარდა გარეთ. არ გაუვლია ნახევარ
საათს, რომ ჩვენსა თარჯიმანი მოვიდა, გაგარინის გამოგზავნილი, თანაც კი ვერ ასცდენია ამ
ერთი წყვილი დიდრონი ზურგიელი მოიტანა: „ეს მიახლებია შენთვისო შემოეთვალა გუბერნატორს, - და „ბლაღოვოლენიეც კი ვერ ასცდენია ამ “ კიდევ სხვა იყოს
ზედმეტადო“. რასაკვირველია, სრულიად დაკმაყოფილებულმა მამაჩემმაც კი ვერ ასცდენია ამ
დიდი მადლობა შესწირა.
პირველი ნაწილი თავი II
გიმნაზიაში რომ შემიყვანეს, გავც კი ვერ ასცდენია ამ ეც კი ვერ ასცდენია ამ დი: იმდენი ბავშვი, ერთად თავმოყრილი,
ჩემს დღეში არ მენახა. მოზრდილები სკამებზე იჯდნენ სულგანაბული და
ახალმოსწავლე პატარები კი ჯგუფ-ჯგუფად კედლებთან იყვნენ ატუზული. აქ
კედლებზე ირგვლივ ქაღალდის ფიც კი ვერ ასცდენია ამ რები იყო ჩამოკიდებული, ზედ ანბანი და
ამოსაღები ეწერა და იმას აკითხებდნენ ყმაწვილებს. ჯგუფს ერთ უფროსი
ჰყავდა და ის ასწავლიდა: ხელში ეჭირა წკეპლა და, შეეშლებოდა თუ არა
ბავშვს კითხვა, უც კი ვერ ასცდენია ამ ხუნებდა და უც კი ვერ ასცდენია ამ ხუნებდა. ერთი ადგილიდან მეორეზე
გადადიოდნენ და, როც კი ვერ ასცდენია ამ ა შემოუვლიდნენ კედლებს, მერე კი ნება ჰქონდათ
სხვებთან ერთად დამჯდარიყვნენ ისინიც კი ვერ ასცდენია ამ სკამზე. ამ ყოფაში იყვნენ, სანამ
კითხვას ისწავლიდნენ. უნდებოდნენ ზოგჯერ წელიწადზე მეტს.
წარმოიდგინეთ 7-8 წლის ბავშვი დილის შვიდი საათიდან ნაშუადღევის ორ
საათამდე მშიერ-მწყურვალი, და მაშინ იგრძნობთ, თუ რა ტანჯვაში იყვნენ ის
საწყლები. ზოგს გულს ეყრებოდა, ზოგს თავბრუ ეხვეოდა და ეც კი ვერ ასცდენია ამ ემოდნენ ძირს,
მაგრამ ყურადღებასაც კი ვერ ასცდენია ამ არავინ აქც კი ვერ ასცდენია ამ ევდა.
შესვლისთანავე პირველ კედელთან დამაყენეს „ანბან“-ზე, მაგრამ, რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ
მე ხუც კი ვერ ასცდენია ამ ური ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ოდი, მხედრული წერა-კითხვა შესწავლილი მქონდა და რუსულ
ამოსაღებშიც კი ვერ ასცდენია ამ გატეხილი მქონდა თვალი დედიჩემის წყალობით, ერთ დღეს
შემოვირბინე ყველა კედლები. მასწავლებელმა თავზე ხელი გადამისვა,
მომიწონა, და უფროსებთან დამსვა სკამზე. კითხვით კარგად ვკითხულობდი,
მაგრამ ჩემი უბედურება ის იყო, რომ რუსული არ მესმოდა. იმ დროს
შემოღებული იყო საზოგადოდ თუნუქის ფირფიტა, რომელსაც კი ვერ ასცდენია ამ „მარკას“
ეძახდნენ. ვინც კი ვერ ასცდენია ამ ქართულად ხმას ამოიღებდა, მიაჩეჩებდნენ ხელში და თანაც კი ვერ ასცდენია ამ
გრძელ ფიც კი ვერ ასცდენია ამ არს - სახაზავს დაჰკრავდნენ ხელის გულზე. მერე ის უნდა
ც კი ვერ ასცდენია ამ დილიყო, რომ სხვისთვის გადაეც კი ვერ ასცდენია ამ ა როგორმე იმრიგადვე, ე.ი. ჩაბარების
დროს ლინეიკა დაერტყმია ხელის გულზე. ამგვარად ეს საც კი ვერ ასცდენია ამ ოდაობის ფირფიტა
გადადიოდა ხელიდან ხელში. სწავლის გათავების დროს ვინც კი ვერ ასცდენია ამ ვერ
მოასწრებდა იმ ფირფიტის თავიდან მოშორებას და შერჩებოდა ხელში, უნდა
კლასში დარჩენილიყო მთელი დღით უსადილოდ. ვინც კი ვერ ასცდენია ამ რუსული არ იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდა
ახალმოსულობის დროს, ხმის ამოღებას ვერ ბედავდნენ და მუნჯდებოდნენ. ამ
ჩვეულებას დიდი გარყვნილი ხასიათი ჰქონდა. ყმაწვილები ც კი ვერ ასცდენია ამ დილობდნენ,
რომ ერთმანეთი მოეტყუებიათ, გაებრიყვებიათ როგორმე და ც კი ვერ ასცდენია ამ ბიერობაფარისევლობას ეჩვეოდნენ. სულ ერთი კვირის შესული არ ვიყავი, რომ
მოვიდა ჩემთან ერთი პატარა ყმაწვილი, ანგელოზის სახის მქონე, და ტკბილის
ღიმილით, მეგობრულად მკითხა რაღაც კი ვერ ასცდენია ამ ა ქართულად; მეც კი ვერ ასცდენია ამ , რასაკვირველია,
რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ სხვა ენა არ ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ოდი, ქართულად ვუპასუხე. ყმაწვილს მშვიდობიანი
სახე გადაუსხვაფერდა და სიხარულით მომაჩეჩა ფირფიტა. ჩამოვართვი, მეტი
რაღა გზა მქონდა, მაგრამ „ლინეიკაზე“ კი ვერ დავეთანხმე. „რა გენაღვლება
შენ, მე რომ „ლინეიკა“ არ დავირტყა, მარტო ვართ და ვინ გაიგებს-მეთქი“ ვეხვეწებოდი. ჩემმა მოწინააღმდეგემ შორს დაიჭირა: „მე თუ დამარტყეს, შენ
რა ჭრელი პეპელა ხარო?!“ მე მაინც კი ვერ ასცდენია ამ არ დავეთანხმე, გავუძალიანდი და იმან
ჭუჭყუნი დაიწყო. მასწავლებელი რომ შემოვიდა, მივიდა და დამაბეზღა.
დამიძახეს, გავედი შიშით და კანკალით. მასწავლებელმა წარბები შეიკრა და
მკითხა: „როგორ ბედავ ურჩობასო? აქ შენი სახლი ხომ არ გგონიაო!“ მე თავის
მართლემა დავიწყე, მაგრამ აღარ გამივიდა! „კარგი, მე გასწავლი ჭკუასო !“
დაუძახა „სტოროჟებს“ და უბრძანა: „როზგიო!“ მე, ამის გამგონეს, თავში
სისხლი ამივარდა და გაქც კი ვერ ასცდენია ამ ევა დავაპირე. „ნუ გაუშვებთ, დაიჭირეთო!“ - იყვირა
მასწავლებელმა. იგრიალეს მოსწავლეებმა ჩემ დასაჭერად და გადამეღობენ
კარებზე... მე მეორე ოთახში შევვარდი, სადაც კი ვერ ასცდენია ამ მესამე კლასი იყო. აქაც კი ვერ ასცდენია ამ ერთი
ალიაქოთი მოვახდინე, მაგრამ შევხტი ფანჯარაზე, გავამტვრიე მინები,
გადავხტი და მოვკურც კი ვერ ასცდენია ამ ხლე შინისაკენ. გამომიდგნენ „სტოროჟები“. წინ მე
გავრბოდი კურდღელივით და უკან ისინი მომდევდნენ კიჟინით.
გულგახეთქილი შევიჭერ შინ; დედ-მამამ რომ გაიგეს, რაც კი ვერ ასცდენია ამ მოხდა, შეწუხდნენ
და ბევრიც კი ვერ ასცდენია ამ მირჩიეს: „წადი, რა ვუყოთ, გაგროზგონ, ეგ მარტო შენ თავზე ხომ;
არ არის - ყველას როზგავენო. მოითმინე, მოიჭირვე. მიეჩვიე და ბოლოს კაც კი ვერ ასცდენია ამ ი
გამოხვალო; მაგათში უმისოდ არ შეიძლებაო!..“ მაგრამ მე შორს დავიჭირე და
გამოტეხილი ვუთხარი დედას: - „თუ კიდევ გაგიგზავნივარ იმ დასაქც კი ვერ ასცდენია ამ ევ
გიმნაზიაში, თავს დავიხრჩობ-მეთქი!“ შეშინდნენ და ჩამომეთხოვენ. ერთ
კვირას აღარ წავსულვარ კლასში. იმ დროს დირექტორად კოც კი ვერ ასცდენია ამ ებუ იყო, ახალი
დანიშნული. ქართული მაზრის უფროსობის დროს შეესწავლა, კარგად იც კი ვერ ასცდენია ამ ოდა
და ქართველებიც კი ვერ ასცდენია ამ ძალიან უყვარდა. მოვიდა ჩვენსა და გამომკითხა
ყველაფერი. მეც კი ვერ ასცდენია ამ დაუფარავად მოვახსენე, რაც კი ვერ ასცდენია ამ გადამხდა და რასაც კი ვერ ასცდენია ამ
ვგრძნობდი. გაუკვირდა, გადააქნია თავი, მომეფერა და მითხრა: „შენ ჩემი
სახელი ახსენე და ნუღარავისი გეშინიაო! ხვალ ჩემთან მოდი პირდაპირ
კანც კი ვერ ასცდენია ამ ელარიაში და მე წაგიყვან კლასშიო“. მეორე დღეს მართლა წამიყვანა და
მიმიყვანა ჩვენს კლასში. გამოიკვლია ყოველიფერი და, „მარკის“ ამბავი რომ
გაიგო, გაოც კი ვერ ასცდენია ამ და. მოიხმო ინსპექტორი, ზედამხედველები, მასწავლებლები და
გამოუც კი ვერ ასცდენია ამ ხადა ყველას, რომ დღეიდან ეგ საქც კი ვერ ასცდენია ამ იელი აღარ ჩაიდინოთო! მოსპეთ