ჩემი თავგადასავალი - 1

პირველი ნაწილი თავი I
ყოველი არსი, სულიერი თუ უსულო, ხილული თუ უხილავი, ერთსა და იმავე
მსოფლიო კანონს ექვემდებარება: დაიბადება, იზრდება, დაბერდება - კვდება!..
წყალი რა არის... წყალი!.. უბრალო მდინარეც კი ვერ ასცდენია ამ კი ვერ ასც კი ვერ ასცდენია ამ დენია ამ
საყოველთაო წესსა და რიგს: დაიბადება თუ არა, ე.ი. თავს იჩენს თუ არა სადმე
მივარდნილ მთის კალთაზე, მაშინვე იწყებს ჟონვას ნელ-ნელა,
ახალფეხადგმულ ბავშვივით დაუყვება დაღმართს, თანდათან იზრდება, ფეხს
იკიდებს, სანამ წკრიალით არ ჩამოც კი ვერ ასცდენია ამ უნც კი ვერ ასცდენია ამ ულდება რომელსამე ხევში, სადაც კი ვერ ასცდენია ამ ,
როგორც კი ვერ ასცდენია ამ აღვირუსხმელი, სისხლჭარბი, თავმომწონე და შეუპოვარი,
სანავარდოდ გამოსული ჭაბუკი, აღარავის ეკრძალვის, აღარაფერს ერიდება :
მირბის და მიხტის ღრიალ-გრიალით!.. უძრავ ქვებს თავზე ევლება და
კლდოვან კიდეებს თავგამეტებით აქეთ-იქით ეხლება, რომ გაგლიჯოს და
გაიტანოს მისი მოწინააღმდეგე!.. მაგრამ, ვერ შემძლები ამისი, ზარითა და
ზეიმით ჭალებისაკენ მიექანება. აქ კი გაგულდიდებული, ღრმა კალაპოტში
ჩამჯდარი და გულსავსე, ვაჟკაც კი ვერ ასცდენია ამ ური მედიდურობით, მშვიდობიანად ტალღებს
ტალღებით მოაგორებს!.. მიდის, მიშხუის, ზღვისკენ თავმიც კი ვერ ასცდენია ამ ემული, შორს გზით
მიმავალი, და, რაც კი ვერ ასცდენია ამ უფრო და უფრო უახლოვდება აუც კი ვერ ასცდენია ამ იელებელ სავანეს,
თანდათან იჩენს აუჩქარებლობას, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ მოხუც კი ვერ ასცდენია ამ ი, და ბოლოს კიდეც კი ვერ ასცდენია ამ
შეჩერდება ერთი შეჩერება... ტბორავს, თითქოს უნდა, რომ უკანასკნელად
ერთი კიდევ მოიხედოს უკანვე, თვალი გადაავლოს თავის წარსულს, ფერადად
გაშლილ შორეულ გზას, და მერე კი საუკუნოდ ჩაინთქას, ჩაიღუპოს ზღვის
უფსკრულში!..
მიყვარს საზოგადოდ ბავშვი, უგულითადესად პატივსა ვც კი ვერ ასცდენია ამ ემ მოხუც კი ვერ ასცდენია ამ ებულობას ,
ღირსეულად ვაფასებ ვაჟკაც კი ვერ ასცდენია ამ ობას, მაგრამ გული კი სიჭაბუკისაკენ მიმიწევს და
ყველაზე უფრო იმას შეფრქვევით ვეტრფიალები!..
ალბათ, ამის მიზეზი უნდა იყოს, რომ წყლებშიაც კი ვერ ასცდენია ამ ყოველგვარ მდინარეს
გიჟმაჟი ხევის წყალი მირჩევნია და მათში კი უპირატესობას ერთს მათგანს ,
ჩიხურას, ვაძლევ: ის იყო ჩემი საკუთარი ემბაზი და ჩემი პირველი სარკე.
სწორედ ამ ჩიხურას პირად, მაღლობზე, დგას ორსართულიანი ქვიტკირის
სახლი. ამ უშნო შენობას სიმაღლე პატარა კოშკისა აქვს, სიგრძე დარბაზისა
და სისქე - ც კი ვერ ასცდენია ამ იხის, მაგრამ არც კი ვერ ასცდენია ამ ერთ მათგანს კი არა ჰგავს!.. აი, ამ სახლში
დავბადებულვარ მე 9 ივნისს, განთიადისას 1840-ში, თუმც კი ვერ ასცდენია ამ ა ნათლობის
მოწმობაში კი 1841 მიწერია. ნათქვამია: ადამის შვილი, გაჩნდება თუ არა
ქვეყნად, მისი ბედის ვარსკვლავიც კი ვერ ასცდენია ამ მაშინვე ც კი ვერ ასცდენია ამ აზე იჭედება, წინასწარი
ზედწარწერითო! თუ ეს მართალია, ეჭვი არ არის, რომ ჩემს ვარსკვლავზედაც კი ვერ ასცდენია ამ
შემდეგი შაირი წერებულა:
ერთი რამ ც კი ვერ ასცდენია ამ ხოველი არის, ხმას აწვდენს შორით-შორსაო, თავისთვის ჩოჩორს
აკეთებს, სხვისთვის კი კაი ჯორსაო.
იმ თავითვე, დავბადებულვარ თუ არა, ვაჟის შეძენით გახარებულ მამაჩემს
დიდი ხნის გარისხული და სასახლიდან გაგდებული შინაყმა შეურიგებია, და მე
კი ბებიას მაშინვე გავულახივარ. აი, როგორ მოჰყვებოდა ხოლმე ამ ამბავს
გაზეპირებული „მამაო ჩვენო“-სავით ც კი ვერ ასცდენია ამ ხონებული გადიაჩემი: „ვენაც კი ვერ ასცდენია ამ ვალე ჩემს
კაკოს! (ბავშვობისას კაკოს მეძახდნენ) ამის დაბადებაც კი ვერ ასცდენია ამ სულ სხვანაირი იყოო:
დაიბადა ერთი რაღაც კი ვერ ასცდენია ამ დათვისბელა, ბამბისქულა და ისე გაეკმიდა სული, რომ
კრინტს არა სძრავდაო! ეს თურმე იმას ჰფიქრობდა: საიდან სად მოვედიო? და
ბებიას კი გულშემოყრილი ეგონა და ჩქმეტა დაუწყო!.. ერთი-ორი კიდეც კი ვერ ასცდენია ამ
შემოუც კი ვერ ასცდენია ამ აც კი ვერ ასცდენია ამ უნა ხელი და ძლივს ხმა ამოაღებინაო! ვის უნახავს ამისი ტირილი?
სულ იც კი ვერ ასცდენია ამ ინოდაო“.
ამას სხვებიც კი ვერ ასცდენია ამ ამბობენ. დიახ, სულ თურმე ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ინოდი, და ამ სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილს ერთი
კარგი უსიამოვნებაც კი ვერ ასცდენია ამ მოუხდენია: ერთხელ ჩამოსულა ჩვენსა მეზობლის
გამდელი და, მომც კი ვერ ასცდენია ამ ინარი რომ ვუნახივარ, უთქვამს: „ვუიმე!.. ჩემი გაზრდილი
ნუ მომიკვდება, ეს ბავშვი ისე იც კი ვერ ასცდენია ამ ინის, რომ სწორედ სულელი გამოვაო!..“ ჩემ
გამდელს სწყენია ეს და უპასუხნია: „როგორ თუ სულელიო?! ანგელოზია და
ანგელოზებს შესც კი ვერ ასცდენია ამ ინის!.. იმათ ეთამაშებაო!.. სულელები ზოგი თქვენკენ
მოიკითხეო“ და სხვნი!.. წაკაპარაკებულან და სც კი ვერ ასცდენია ამ ემიან ერთმანეთს. ჩემს
გამდელს ჩვენი მოსამსახურეები მოჰხმარებიან, მეზობლისას - მათი; ბოლოს
ქალბატონებიც კი ვერ ასცდენია ამ ჩარეულან (რასაკვირველია, მხოლოდ სიტყვითა და მუქარით
და არა საქმით). ამ ამბავს მიუწევია ვაჟბატონებამდისაც კი ვერ ასცდენია ამ და ჩამოვარდნილა
ორ ოჯახს შუა დიდი უსიამოვნება. აღარც კი ვერ ასცდენია ამ , თურმე, ეკარებოდნენ ერთმანეთს
და აღარც კი ვერ ასცდენია ამ ხმასა სც კი ვერ ასცდენია ამ ემდნენ!.. მხოლოდ თევდორობის კვირაში, ზიარების წინეთ,
ოქროპირ მღვდლის რჩევით შერიგებულან და მაშინაც კი ვერ ასცდენია ამ კიდევ მამაჩემს
სოფელში კაც კი ვერ ასცდენია ამ ი გაუგზავნია და შაუთვლია ძიძისათვის: „აქ გამომგვარე ჩემი
ხითხითა ბიჭუნა, რომ მეზობლებმა ნახონ, და მტრებს თვალები დავუყენოვო!“
გამოვუყვანივართ, მაგრამ წარმოიდგინეთ ყველას გაკვირვება, რომ „ხითხითა
ბიჭს“, ჩვეულების წინააღმდეგ, ერთი ღიმილიც კი ვერ ასცდენია ამ არ მომსვლია, ისე თურმე
ვყოფილვარ გაბრუებულსავით.
აქ ც კი ვერ ასცდენია ამ ხადია, რომ სოფელში ნამყოფ ათი თვის ბავშვს სასახლეში ყველაფერი
მეუც კი ვერ ასცდენია ამ ხოვებოდა და გაშტერებული ვიქნებოდი, მაგრამ ასე არ გაუგიათ და არ
აუხსნიათ ჩვენებს!.. იმათ უფიქრიათ: ეს სწორედ შურისა და სიხარბის საქმეა,
თვალი ჰკრეს, გაღალესო და ისევ საჩქაროდ დავუბრუნებივართ სოფელში.
ძიძასაც კი ვერ ასცდენია ამ გზაზე ერთ ვიღაც კი ვერ ასცდენია ამ მკითხავთან გაუვლია, გამოულოც კი ვერ ასცდენია ამ ვინებია...
შეუბამთ ჩემთვის ყელზე ღინჭილა, მწარე ბალი და მიუყვანივართ სოფელში შინ. იქ, რასაკვირველია, მომბრუნებია გული და ისევ დამიწყია სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილი. ჩემი
ძიძა დარწმუნებულა, რომ სწორედ გასჭრა შელოც კი ვერ ასცდენია ამ ვამ, გამობრუნდა ყმაწვილი,
ახლა აღარა უჭირს რაო და მახარობელიც კი ვერ ასცდენია ამ უფრენია სასახლისაკენ.
ძიძაობა და ყმაწვილის სოფელში გაბარება ისტორიული ჩვეულება იყო ჩვენს
ქვეყანაში: მეფეები და მთავრები ერისთავენს აბარებდნენ და
აზრდევინებდნენ თავის შვილებს, ერისთავები და დიდებულები - აზნაურებს
და აზნაურები კი გლეხებს; უფრო ხშირად თავადებიც კი ვერ ასცდენია ამ გლეხებს
აზრდევინებდნენ. ნუ გგონიათ, რომ მაშინდელი მშობლები უგულო
ყოფილიყონ და შვილები დღევანდელ დედებზე ნაკლებ ჰყვარებოდეთ!.. აქ
სულ სხვა მიზეზები და საფუძველი იყო: ეს გაზრდილ-გამზრდელობა
აკავშირებდა ერთმანეთთან სხვადასხვა წოდებას. გარდა ნათელ-მირონობისა ,
თითქმის სისხლხორც კი ვერ ასცდენია ამ ობა არ მიაჩნდათ ისე მტკიც კი ვერ ასცდენია ამ ე კავშირად, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ
გამზრდელ-გაზრდილობა. არათუ ძიძიშვილები და მათი ახლო მონათესავენი,
მათი შორეული მოყვრებიც კი ვერ ასცდენია ამ კი მზად იყვნენ ყოველ შემთხვევაში თავი დაედვათ
გაზრდილის გულისათვის, და გაზრდილიც კი ვერ ასცდენია ამ მარად ექომაგებოდა ამ კაც კი ვერ ასცდენია ამ ს, და
მისი ბრალია, რომ ამ უკანასკნელ საუკუნემდე ჩვენს ქვეყანაში უფრო კაც კი ვერ ასცდენია ამ ური
და კეთილი განწყობილება იყო მაღალ და დაბალ წოდებას შუა, ვიდრე სხვა
ქვეყნებში. რა თქმა უნდა, რომ ამ გონივრული ჩვეულების მიზეზი იყო ჩემი
სოფელში გაბარებაც კი ვერ ასცდენია ამ . და კურთხეულიმც კი ვერ ასცდენია ამ იყოს ეს ჩვეულება!.. არ შემიძლია არ
გამოვტყდე, რომ, თუკი რამ დარჩა ჩემში კარგი და კეთილი, უფრო იმის
წყალობით, რომ მე სოფელში ვიყავი გაბარებული და გლეხების შვილებთან
ერთად ვიზრდებოდი.
საწერეთლოში, ზემო იმერეთში, ბევრი კარგი სოფელია და მათ რიც კი ვერ ასცდენია ამ ხვში
ურევია სავანეც კი ვერ ასცდენია ამ , ის სოფელი, სადაც კი ვერ ასცდენია ამ ჩემი ძიძა ც კი ვერ ასცდენია ამ ხოვრობდა და მე ვიზრდებოდი.
როგორც კი ვერ ასცდენია ამ სათვალდათვალოდ, ისე ჰაერის სიკეთითაც კი ვერ ასცდენია ამ ის საუც კი ვერ ასცდენია ამ ხოო რამ არის
და ამიტომაც კი ვერ ასცდენია ამ დაურქმევიათ „სავანე“, ე.ი. მოსასვენებელი ადგილი. საჩხერეზე
შორს არ არის: ჩვენი სახლიდან ნახევარი საათის სასიარულო თუ იქნება. აქ
ავიდგი მე ფეხი, აქ ამოვიდგი ენა და აქედანვე იწყება ჩემი მახსოვრობაც კი ვერ ასცდენია ამ .
თვალწინ მიდგია ისლით გადახურული ხის სახლი წინა და უკანა კარებით,
უფანჯ-უსარკმელო, მხოლოდ ორი საკვამლურით, ანუ საფაფურით, საიდანაც კი ვერ ასცდენია ამ
კვამლი გადიოდა და სამაგიეროდ სინათლე შემოდიოდა. შუა კერაზე, მხართეძოზე წამოწოლილი, დევივით იდვა დიდი, უზარმაზარი ჯირკვი და
გაუსხლეტლად ზამთარ-ზაფხულ ც კი ვერ ასცდენია ამ ეც კი ვერ ასცდენია ამ ხლი გუზგუზებდა. გლეხის ოჯახი
დილიდან საღამომდე სულ მუშაობაშია, საქმე არ გამოელევათ და ამიტომ
ბავშვების გრძნობა-გონება სუყოველთვის გართულია. კაც კი ვერ ასცდენია ამ ები დილითვე ადრე
მიდიან სამუშაოდ ყანებში, თუ ტყეში, სადილი და სამხარიც კი ვერ ასცდენია ამ იქ მიუდისთ და
დაღამებამდე ძვირად ბრუნდებიან სახლში. ქალები კი საოჯახო საქმეზე
ტრიალებენ. მათ ხელშია საქონლის მოვლა, ფრინველების პატრონობა,
სახლის დაგვა-დასუფთავება, სადილ-ვახშმის მზადება და მრავალი სხვა
საწვრილმანო რამეები. ბავშვი რომ თვალყურს ადევნებს იმათ მუშაობას ,
თვითონაც კი ვერ ასცდენია ამ ძალაუნებურად მონაწილე ხდება და სწავლობს. ხუთი-ექვსი
წლისამ ძალიან კარგად ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ოდი, თუ როგორ უნდა პირუტყვის ყურისგდება,
ფრინველის მოვლა, სადილ-ვახშმის მზადება, გაც კი ვერ ასცდენია ამ რა-გამტკიც კი ვერ ასცდენია ამ ვა, გამოც კი ვერ ასცდენია ამ ხობა,
სხვადასხვაგვარ შეჭამანდის მომზადება და სხვანი. შესწავლილი მქონდა, თუ
როდის და როგორ უნდოდა: ხვნა-თესვა, თოხნა, მკა, სხვლა და სხვანი, ასე
რომ ჩემი შესაფერი ხელსაწყო რომ მქონოდა, ყველაფერს მოვახერხებდი. არ
ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ოდი მხოლოდ წინდა-პაიჭის ქსოვა და კერვა და ისიც კი ვერ ასცდენია ამ იმიტომ, რომ
ამბობდნენ: „ქალის ხელსაქნარი კაც კი ვერ ასცდენია ამ ისათვის დიდი ც კი ვერ ასცდენია ამ ოდვა არისო“ და მეც კი ვერ ასცდენია ამ
მეჯერა. მჯეროდა, მაგრამ ჩუმად მაინც კი ვერ ასცდენია ამ გავტეხე ც კი ვერ ასცდენია ამ ოდვა და ვისწავლე მატყლის
ჩეჩვა და ბამბის პენტვა. აი, როგორ მოხდა ეს: ჩემი ძიძიშვილი, რომელიც კი ვერ ასცდენია ამ
ჩემთან ძუძუშენაწოვარი და ჩემი კბილა იყო, არასოდეს არ მშორდებოდა,
სულ ჩემთან იყო. ერთხელ ავდრიანი დღე იყო და, ქალებმა რომ ყანაში მუშებს
სამხარი წაუღეს, ჩვენ შინ დაგვტოვეს, თან აღარ წაგვიყვანეს. გვეწყინა ,
მაგრამ რაღას ვიზამდით? დავრჩით მარტო, - მოგვეწყინა. ჯერ დანასობია
ვითამაშეთ, მერე კენჭობია, მაგრამ მაინც კი ვერ ასცდენია ამ ვერ გავერთეთ, რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ ამგვარი
სათამაშოები მოწყენილი და მობეზრებული გვქონდა. ძიძიშვილმა მითხრა:
„მოდი, ერთი, ბაბუას წვერები დავუჩეჩოთო!“ ჩამოიღო საჩეჩელი, მოიტანა
მატყლი და დაუწყო ჩეჩვა, თანაც კი ვერ ასცდენია ამ ასე იძახოდა: „ასე დაეჩეჩოს ბაბუას
წვერებიო“. ეს ძალიან მომეწონა და მეც კი ვერ ასცდენია ამ მივბაძე. დიდხანს ვერ ვახერხებდი
ჩეჩვას; ორჯერ-სამჯერ საჩეჩლის ჩხირები მეჩხვლიტა, მაგრამ მაინც კი ვერ ასცდენია ამ თავი არ
დამინებებია. ვინ იყო ის ბაბუა, ან რას ვერჩოდით? ეს წარმოდგენილი არც კი ვერ ასცდენია ამ
ერთს არ გვქონდა, მაგრამ ძალიან აღტაც კი ვერ ასცდენია ამ ებაში მოვყავდით ამ ბაბუას
წვერების ჩეჩვას, ასე რომ თითქმის დავიქანც კი ვერ ასცდენია ამ ეთ... ბოლოს ისევ ძიძიშვილმა
სთქვა: „კმარა ამდენი ჩეჩვა, ახლა გავპენტოთ და ქარს გავატანოთ ბაბუას
წვერებიო“, ჩამოიღო ლარი, მოიტანა ბამბა და დაუწყო პენტვა. თან პენტავდა
და თანაც კი ვერ ასცდენია ამ ლარის ბაგაბუგის ხმაზე ბუქნას უვლიდა. მეც კი ვერ ასცდენია ამ , რასაკვირველია,
გავიმეორე მისი ნამოძღვრალი და ისე შეგვიყვარდა ეს „ბაბუას წვერის “
თამაში, რომ შემდეგში, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ კი გავიგულებდით სადმე ქალებს, სულ ამას
ვთამაშობდით და ისე კარგადაც კი ვერ ასცდენია ამ კი შევისწავლეთ საჩეჩელის და ლარის ხელი,
რომ ქალებიც კი ვერ ასცდენია ამ ვეღარა გვჯობნიდნენ. ძალიან ვფრთხილობდით, რაც კი ვერ ასცდენია ამ კი
შეგვეძლო, მაგრამ ერთხელ მოგვასწრეს ქალებმა, და ჩემმა ძიძამაც კი ვერ ასცდენია ამ
ჩამოიკაწრა ლოყები: „ვუიმე! რა გიქნიათ ეგ, შვილებო? ეგ ხომ დიდი ც კი ვერ ასცდენია ამ ოდვა
არის?.. ქალების ხელსაქნარი რა თქვენი საქმეაო?.. და მერე ბატონებმაც კი ვერ ასცდენია ამ თუ
გაიგეს სასახლეში, რას იტყვიანო?“ იმ დღიდან გვიმალავდნენ ლარსაც კი ვერ ასცდენია ამ და
საჩეჩელსაც კი ვერ ასცდენია ამ , მაგრამ გვიანღა იყო. ყმაწვილის გონება-გრძნობა მოუსვენარია ,
ყოველ წუთს მოძრაობაშია, მაგრამ ფეხმოუკიდებელი კი არის, დიდხანს
ერთსა და იმავე საგანს ვერ შერჩება. ერთგვარობა და ერთფეროვნება მალე
ჰბეზრდება და საგნიდან საგანზე გადადის: ამიტომ ოთახში ყოფნა ეზარება,
რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ , რაც კი ვერ ასცდენია ამ კი ოთახში რამ არის, ყველაფერი ნაც კი ვერ ასცდენია ამ ნობია მისი, თვალი
შეჩვეული აქვს და ვეღარ ართობს მის გრძნობა-გონებას: ის გარბის მინდვრად
ც კი ვერ ასცდენია ამ ა და მიწას შუა, სადაც კი ვერ ასცდენია ამ სანახაობა მრავალფერი და უთვალავია მისთვის. შინ
დარჩენა ჩემთვისაც კი ვერ ასცდენია ამ , რასაკვირველია, დასჯა იყო. მიყვარდა ხოლმე ყანებში
სიარული, სადაც კი ვერ ასცდენია ამ მუშები იმღეროდნენ, მაგრამ დიდხნობით ვერც კი ვერ ასცდენია ამ იქ
ვჩერდებოდი, რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ მე თითქმის ყურადღებას არავინ მაქც კი ვერ ასცდენია ამ ევდა, თავის
საქმეზე იდგნენ. ვინ არ იც კი ვერ ასცდენია ამ ის, რომ ყმაწვილი ბუნებათანაზიარია, ყოველთვის
ჰსურს, რომ თვისი გულისპასუხი სხვებსაც კი ვერ ასცდენია ამ გადასც კი ვერ ასცდენია ამ ეს, შეატყობინოს ხოლმე,
და ეს მხოლოდ შეუძლია თავის ტოლ-ამხანაგებთან. ხშირად, როდესაც კი ვერ ასცდენია ამ
ყმაწვილი ვეღარა ჰხედავს ტოლ-ამხანაგს, უსულო საგნებს ესაუბრება
ხოლმე... ქვას, ხეს, ყვავილს, ბალახს და სხვა, - პირუტყვებთან ხომ რაღა! ისე
სიამოვნებით მუსაიფობს ხოლმე, რომ მეტი აღარ შეიძლება!.. მხოლოდ
დიდებთან ვერ ახერხებდნენ ყმაწვილები სიტყვა-პასუხსა და გულს არ
უხსნიან მათ!.. და ეს კი თვით უფროსების მედიდურობისა და აუყოლელობის
ბრალია. ც კი ვერ ასცდენია ამ ხადია, რომ მეც კი ვერ ასცდენია ამ ამიტომ ვერ ვრჩებოდი დიდხანს ყანაში მუშებთან.
მაგიერად სამწყემსურში წასვლა, მინდვრად და ტყეში, და იქ დარჩენა ჩემთვის
სამოთხეში შესვლა იყო. გათენდებოდა თუ არა, უქუდო, ფეხშიშველა
გავრბოდი მწყემსებისაკენ და დაღამებამდე იქა ვრჩებოდი. ყმაწვილი,
რომელიც კი ვერ ასცდენია ამ კი სოფელში არ გაზრდილა, ბუნებაზე სრულიად მოსხლეტილია. ის
არის მოკლებული უპირველესს ბედნიერებას. ქალაქში გაზრდილ ბავშვს,
გენიოსიც კი ვერ ასცდენია ამ რომ იყოს, მისი მასწავლებელი სიტყვით და ნახატებით ისე ვერ
გააც კი ვერ ასცდენია ამ ნობს ბუნებას, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ სოფლელი იც კი ვერ ასცდენია ამ ნობს თავის საკუთარი ნახულობით.
სოფლელს თვალწინ უდგას ყოველთვის ბუნება, მისის სხვადასხვაფერობით,
გაც კი ვერ ასცდენია ამ ნობილი ჰყავს ყოველგვარი ოთხფეხი, ფრინველი, ქვემძრომი, მწერი,
მც კი ვერ ასცდენია ამ ენარე და იც კი ვერ ასცდენია ამ ის მათი ზნე და ჩვეულება; ყველა მის თვალწინ იბადება,
იზრდება, იშლება, იფურჩქნება, აყვავდება, მოაქვს ნაყოფი და კვდება, - ყველა
მათგანის ჭირისა და ლხინის თანამოზიარეა და ამიტომაც კი ვერ ასცდენია ამ ეთვისიანება მათ.
რომელ მხატვრობას შეუძლია გადასც კი ვერ ასცდენია ამ ეს ბავშვს ის, რასაც კი ვერ ასცდენია ამ სოფელში მყოფი
თავის თვალით ჰხედავს? ავიღოთ, თუ გინდა, სულ უკანასკნელი: აი, მოდის,
მოღრუჩუნებს დედა-ღორი და მას ც კი ვერ ასცდენია ამ ქრიალით უკან მოსდევენ პატარ-პატარა
ჭყივილა გოჭები. ძუძუს ეხვეწებიან... დედა მიდის სადმე ჩრდილში და
წამოგორდება მხარ-თეძოზე: მისც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდებიან შვილები და მიეძაბრებიან
ძუძუებს; სიამოვნების ნიშნად აქიც კი ვერ ასცდენია ამ ინებენ პატარა გადაპრეხილ კუდებს და
დედაც კი ვერ ასცდენია ამ თვალდახუჭული დაჰხარის, დაღრუჩუნებს მათ... აგერ, კრავები
კუნტრუშობენ, თიკნები დახტიან... გოჭები ჭიდაობენ, კვიც კი ვერ ასცდენია ამ ები კოტრიალობენ
და სხვანი - სულ მრავალფერობა და სხვადასხვა სანახაობა... უყურებს ბავშვი
და თვითონაც კი ვერ ასცდენია ამ გულშექმნილი, ხტის და თამაშობს!.. ამაებს ყველას
მოკლებულია ქალაქელი. „გიმნასტიკაო“ - მეტყვით!.. მაგრამ გიმნასტიკა
მხოლოდ ტანჯვაა ბავშვისთვის და სხეულის ჯორჯვა. სხვადასხვა ნაწევრებს
ადამიანის გვამისა განა ერთი და იგივე მოთხოვნილება აქვს? მე ეგება მარტო
ფეხი მინდა ვავარჯიშო და იმ დროს ხელი შევასვენო. ყველაფერს თავისი დრო
აქვს და ამ დროს თვითონ ბუნება უფრო უტყუვრად უჩვენებს. „გიმნასტიკის“
დროს კი, წინააღმდეგ ჩემის მოთხოვნილებისა, უნდა მხოლოდ სხვისი
ბრძანებით ვიმოძრაო. მაგალითად, მე როც კი ვერ ასცდენია ამ ა სირბილი მინდა, ის გამაჩერებს
ერთ ადგილზე, მომც კი ვერ ასცდენია ამ ემს ხელში მძიმე რკინებს და, გინდა თუ არა, ხელები
ავარჯიშეო... ხელოვნებას შეუძლია, რომ დაიმორჩილოს, ე.ი. დაამახინჯოს
ბუნება, მაგრამ რომ შესც კი ვერ ასცდენია ამ ვალოს და თავისი სურვილით ვითომ გააუკეთესოს,
არა მჯერა. აბა, წარმოიდგინეთ ერთი მხრით თავისუფალი, შველივით
მონავარდე, სოფლელი ბავშვი და მეორე მხრით „დაჩანჩურებული“ ქალაქელი
ყმაწვილი!.. ფეხსაც კი ვერ ასცდენია ამ მელი უჭერს და მაზოლები სტანჯავს... გამოსუდრულა
ტანთსაც კი ვერ ასცდენია ამ მელში, საძრაობა აღარ აქვს, ეუბნებიან: ჭკვიანად იყავი, რაც კი ვერ ასცდენია ამ ჩვენ
გირჩიოთ, მხოლოდ ის იკისრე შენც კი ვერ ასცდენია ამ ო!.. იმ საბრალოს ერთი გაკოტრიალება
ქვეყანას ურჩევნია, მაგრამ განა გაბედავს, რომ ტანისამოსი დასვაროს?..
იზრდება ბრძანებით მომავალი ჭლექი და მუმია.
ქართველების ოდენა სხვადასხვაგვარი სათამაშო თითქმის არც კი ვერ ასცდენია ამ ერთ ხალხს
არა აქვს და ყოველგვარი სათამაშოც კი ვერ ასცდენია ამ უთუოდ ისეთია, რომელიც კი ვერ ასცდენია ამ ჭკუაგონებასა და სხეულს სწრთვნის, ავარჯიშებს. ყველას არ ჩამოგითვლით აქ,
რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ შემდეგ კიდევ მექნება მათზე მსჯელობა განსაკუთრებით, და
დავასახელებ მხოლოდ „ბურთაობას“. აბა, რომელი „გიმნასტიკა“ შეედრება
მას? ბურთაობის დროს თვალი, ფეხი, ხელი, თავი, ტანი და ყველაფერი
თანასწორად ეჩვევა სიმარდეს. ქართულ სათამაშოებს ბავშვები თავის ხელით
აკეთებენ, მაგალითად, ტაფა-რიკს თვითონ გამოსჭრიან ხოლმე, შვილდკოდალს იკეთებენ ხოლმე, ბურთს თავის ხელით იმზადებენ, და ეს შრომა
კიდევ უფრო აყვარებს პატარა პატრონს თავის საკუთრებას! ნაყიდი
სათამაშოები და მუქთად ნაშოვნი ტიკინები ქალაქებში მუქთახორობას
აჩვევენ ყმაწვილებს და უფრო უფუჭებენ ხასიათს. ეს მე ჩემ თავზე
გამომიც კი ვერ ასცდენია ამ დია! სხვისი გაკეთებული და ნაყიდი სათამაშოები არაფრად არ
მიმაჩნდა და ჩემსას კი ვუფრთხილდებოდი ხოლმე. პატარებს უყვართ
დიდების მიბაძვა და, მეც კი ვერ ასცდენია ამ რომ ხუხულა სახლებსა და ბეღელ-სასიმინდეწისქვილებს ვაშენებდი ხოლმე, ჩემს სიამოვნებას საზღვარი აღარ ჰქონდა.
თავი მომქონდა, რომ მე თვითონ ვაკეთებდი. აბა, წარმოიდგინეთ სოფლელი
ბავშვი, რომელსაც კი ვერ ასცდენია ამ თავის ხელით გაკეთებული ბურთი ხელში უჭირავს და
თავისუფლად გაჰკრავ-გამოჰკრავს ხოლმე ხტუნვითა და სირბილით, და
შეუდარეთ ქალაქელს! იმ საც კი ვერ ასცდენია ამ ოდავს უჭირავს ხელში ძაფზე გამობმული
ბუშტის ბურთი შიშით ვეღარ ინძრევა, არ გამიფრინდესო... რომ სიტყვა აღარ
გავაგრძელო, მოკლედ ვიტყვი, რომ სოფელში გაზრდილ და ქალაქში მყოფ
ბავშვებს შუა ისეთი განსხვავებაა, როგორიც კი ვერ ასცდენია ამ ნამდვილსა და მის აჩრდილს შუა.
ეს უბედურება ბედმა თავიდან ამაც კი ვერ ასცდენია ამ დინა მე და ექვსი-შვიდი წლის ნამდვილი
ბუნების შვილი ვიყავი: ტანმრთელი, მალხაზი, კეთილი, ყველას მოსიყვარულე
და თავისუფალი, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ სამოთხის შვილი. დიახ, სანამდი სოფელში
ვიზრდებოდი, სრულიად ბედნიერიც კი ვერ ასცდენია ამ ვიყავი, თუმც კი ვერ ასცდენია ამ ა ხანდახან, კვირაში
ერთხელ თუ ორჯერ, ჩემს ბედნიერებას შეაფერხებდნენ ხოლმე სასახლიდან
ჩემ სანახავად გამოსულები!
„დღეს ბატონები მობრძანდებიანო!“ - იტყოდა ხოლმე ჩემი ძიძა: გამწმენდდა,
გამბანდა, მომრთავდა, თითქოს სადღესასწაულოდ, და აღარ გამიშვებდა
გარეთ. მართლაც კი ვერ ასცდენია ამ იმ დღეს გამოვიდოდნენ ჩემ სანახავად დედ-მამა დიდის
ამბითა და ამალით, ისე, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ კი შეშვენოდა ბატონყმობის დროს, და
მთელი სოფელი ც კი ვერ ასცდენია ამ ერად გადაიქც კი ვერ ასცდენია ამ ეოდა ხოლმე. იმათი გამოსვლა ჩემთვის
მხოლოდ სასეირო და სათამაშო იყო. ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ოდი, რომ ისინი ბატონები იყვნენ და
მე მათი შვილი ვიყავი. როგორც კი ვერ ასცდენია ამ ისინი, ისე მათი მხლებლები მოწიწებითა და
ალერსით მეპყრობოდნენ: მკოც კი ვერ ასცდენია ამ ნიდნენ და მანებივრებდნენ, მაგრამ მაინც კი ვერ ასცდენია ამ მე
მათი მობრძანება ბევრად არაფრად მეპიტნავებოდა, რადგანაც კი ვერ ასცდენია ამ გული ტყემინდვრისა და სამწყემსურისაკენ მქონდა. კიდევ ჩემი ბედი, რომ ისინი
დიდხანს არ იც კი ვერ ასცდენია ამ დიდნენ სოფელში და მეც კი ვერ ასცდენია ამ , გავიგულებდი თუ არა მათ ც კი ვერ ასცდენია ამ ოტა
მოშორებით, ისევ გავრბოდი სამწყემსურში. იქ სოფლის ბიჭები, ჩემი
ამხანაგები, გამომკითხავდნენ ხოლმე: „რა მოგიტანეს, რა გითხრეს
ბატონებმა, როგორ იყვნენო?“ და სხვა. ამის გამოკითხვის შემდეგ, ჩვენც კი ვერ ასცდენია ამ
მაშინვე „ბატონობიას“ თამაშს დავიწყებდით ხოლმე: ზოგი ქალბატონს
წარმოადგენდა, ზოგი ვითომ ვაჟბატონი იყო, ზოგიც კი ვერ ასცდენია ამ მხლებლები!..
გადავჯდებოდით ჯორის ც კი ვერ ასცდენია ამ ხენებზე და ჩვენს მხიარულებას საზღვარი არ
ჰქონდა.
ზემოთაც კი ვერ ასცდენია ამ მოვიხსენიე, რომ ქართველებს ურიც კი ვერ ასცდენია ამ ხვი და უთვალავი სათამაშოები
გვაქვს-მეთქი. ერთი მათგანი სამუდამოდ ჩამრჩა გრძნობა-გონებაში, თუმც კი ვერ ასცდენია ამ ის
თამაშობა თავისთავად სახალისო არ არის. ეს გახლავთ „ქორობია“. ერთი
უფროსთაგანი კრუხობას იკისრებდა, სხვები წიწილები ვიყავით,
გავაკეთებდით წრეს, ჩავაბამდით ფერხულს და ვტრიალებდით. ქორი
მოდიოდა წიწილების მოსატაც კი ვერ ასცდენია ამ ებლად, კრუხი იგერიებდა, სანამ ძალ-ღონე
ჰქონდა. ბოლოს ქორი ხან ერთი კუთხიდან, ხან მეორე კუთხიდან
მოვარდებოდა, გაჰგლეჯდა წრეს და გაიტაც კი ვერ ასცდენია ამ ებდა წიწილს; მაშინ წიწილები
გაიფანტებოდნენ, მიიმალებოდნენ აქეთ-იქით და გამწარებული კრუხი კი,
შვილებს რომ აქეთ-იქით მიმალულსა და მიხიზნულს დაინახავდა, თვითონ
გამოუდგებოდა ქორს, დააგდებინებდა და დაიბრუნებდა ხოლმე გატაც კი ვერ ასცდენია ამ ებულ
წიწილას. მაშინ ხელახლად იწყებდა ქოთქოთს, შეიკრებდა წიწილებს და
გააბამდა წრეს. მართალია, გამარჯვებული კი ყოველთვის კრუხი რჩებოდა,
მაგრამ იმ საბრალოს მოსვენება არ ჰქონდა და იტანჯებოდა. ეს თამაში მე არ
მიყვარდა, თუმც კი ვერ ასცდენია ამ ა ყოველდღე სხვადასხვა თამაშობას ამითი ვაბოლოვებდით
ხოლმე. მეც კი ვერ ასცდენია ამ ოდებოდა კრუხი და ხშირად ვეკითხებოდი ხოლმე ძიძას: „რა
დაუშავა კრუხმა ქორს, რომ წიწილებს სტაც კი ვერ ასცდენია ამ ებს და არ ასვენებს-მეთქი ?“ - „ჭამა
უნდაო!“ - მიპასუხებდა ხოლმე ძიძა და დაიწყებდა სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილს. არ ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ი, ეს
თამაშობა, რომელიც კი ვერ ასცდენია ამ სავარჯიშოდ დიდი არა არის რა, განზრახ იყო
გამოგონებული რაიმე სამნიშვნელოდ, თუ ისე შემთხვევით, უბრალოდ, მაგრამ
დღეს რომ ვუკვირდები, ძალიან მაგონებს ჩვენი ქვეყნის ბედს. ჩვენი
ც კი ვერ ასცდენია ამ ხოვრება, ჩვენი ისტორია სწორედ ქორობიას წარმოადგენდა : საქართველო
კრუხი იყო სიც კი ვერ ასცდენია ამ ოც კი ვერ ასცდენია ამ ხლეგამწარებული, და სხვა მისი კუთხეები - წიწილები!..
მტრები ქორებივით ესეოდნენ... იტაც კი ვერ ასცდენია ამ ებდნენ ხან ერთს მხარესა და ხან
მეორეს, მაგრამ საბოლოოდ კი საქართველო მაინც კი ვერ ასცდენია ამ კიდევ იბრუნებდა ხოლმე
დაკარგულ მხარეს და გაერთიანებული, ფერხულჩაბმული წრე ბოლოს
იქნევდა ძლიერად. მაშინ მე ეს არ მესმოდა, რასაკვირველია, მაგრამ გულზე
რაღაც კი ვერ ასცდენია ამ კი უნებურად მკბენდა და მეჯავრებოდა „ქორობია“. თუმც კი ვერ ასცდენია ამ ა მისი
თამაშობა ყველას კი უნდოდა, მაგრამ სიყვარულით კი არავის უყვარდა.
ერთხელ, სახლში რომ დავბრუნდი, მოწყენა შემნიშნა ძიძამ და მითხრა: „რა
იყო, ქორობია ხომ არ გითამაშნიათო“.
- ვითამაშეთ და ქორმაც კი ვერ ასცდენია ამ მე გამიტაც კი ვერ ასცდენია ამ ა-მეთქი! - ვუპასუხე სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილით. ძიძამ
ჩამიკრა გულში და დაიწყო ტირილი. მე გამიკვირდა და ვკითხე: „რა გატირებსმეთქი?“ - „ის მატირებს, რომ ხვალ ჩემს წიწილასაც კი ვერ ასცდენია ამ მოიტაც კი ვერ ასცდენია ამ ებენ და
მომაშორებენო!.. წიწილას რა უჭირს, მაგრამ, როგორ აიტანოს და როგორღა
გასძლოს კრუხმა უიმისობით?“ ეს რომ სთქვა, გული ამოუჯდა, მოუმატა
ტირილს და უფრო ძალუმად მიმიკრა გულზე. მე თუმც კი ვერ ასცდენია ამ ა არა მესმოდა რა,
მაგრამ მივხვდი, რომ აქ კარგი არა არის რა-მეთქი, და დავიწყე ტირილი...
ვიტირე, ვიტირე და ჩამეძინა ძიძის კალთაში. მეორე დღეს კი ყოველივე
გავიგე: სამუდამოდ გამომათხოვეს სოფელს და გამიყვანეს სასახლეში, სადაც კი ვერ ასცდენია ამ
სულ ახალი ც კი ვერ ასცდენია ამ ხოვრება უნდა დამეწყო.
სასახლეში ადრეც კი ვერ ასცდენია ამ ბევრჯერ ვყოფილვარ, მაგრამ რომ გამომიყვანეს, მაინც კი ვერ ასცდენია ამ
ბევრი რამ მეუც კი ვერ ასცდენია ამ ხოვა. ჩვენებს თითქმის ყველას ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ნობდი, და სტუმრებმა კი
სწორედ გამაც კი ვერ ასცდენია ამ ეც კი ვერ ასცდენია ამ ეს. ხან ერთთან მივყავდით, ხან მეორესთან.
მეალერსებოდნენ და მკოც კი ვერ ასცდენია ამ ნიდნენ. ისე მეხვეოდნენ გარს, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ ჩხიკვები
ბუს. „ეი, სოფლის ბიჭო! - დაიძახა მამაჩემმა, - შენ ახლა ბატონობა უნდა
ისწავლო და ბატონიშვილობას უნდა მიეჩვიო; რაც კი ვერ ასცდენია ამ გითხრან, დაიჯერე, თორემ,
თუ ურჩობა დაიწყე, წაგიყვან და დაგამწყვდევ ისე, როგორც კი ვერ ასცდენია ამ ის პატარა ბიჭი
მყავს დამწყვდეულიო“; მომკიდა ხელი, მიმიყვანა და გამაჩერა სარკის წინ,
სადაც კი ვერ ასცდენია ამ თავიდან ფეხებამდე ნათლად გამოვჩნდი და სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილი დავიწყე.
- ხომ ხედავ? - მკითხა მამაჩემმა.
- რატომ არა!.. ბრმა ხომ არა ვარ?
- იც კი ვერ ასცდენია ამ ნობ? - მეკითხება მამა.
- რა დიდი ც კი ვერ ასცდენია ამ ნობა უნდა?
- ხომ არ გინდა, რომ დაეჭიდო?
- ვისა?
- ამ პატარა ბიჭს?
- ბიჭი კი არა, ის არ გინდა კიდე! ჩემი ლანდია!
- რა იც კი ვერ ასცდენია ამ ი, რომ ლანდია?
- რატომ არ ვიც კი ვერ ასცდენია ამ ი!.. განა ც კი ვერ ასცდენია ამ ოტა მინახავს წყალში?
ამ სიტყვებზე სუყველამ სიც კი ვერ ასცდენია ამ ილი ასტეხა და გაიკვირვა. - „შენი რისხვა ნუ
მომეც კი ვერ ასცდენია ამ ემა, - წამოიძახა მოურავმა: - შენი რისხვა ნუ მომეც კი ვერ ასცდენია ამ ემა, რო იტყვიან:
კვიც კი ვერ ასცდენია ამ ი გვარზე წავაო, სწორედ მართალი ყოფილა. სოფლის ბავშვი რომ
ყოფილიყო, რას მიხვდებოდა!.. მე რომ პირველად სარკეში ჩავიხედე, ჭაღარა
მერია, მაგრამ მაინც კი ვერ ასცდენია ამ კინაღამ გავგიჟდი, ისე გამიკვირდა!“ ეტყობოდა,
მოურავს კიდევ ბევრი რამ უნდა ეთქვა, მაგრამ დედაჩემმა გააწყვეტინა
სიტყვა, დამიძახა და მკითხა: წყალში? როგორ თუ წყალში?
- ისე, როც კი ვერ ასცდენია ამ ა სათევზაოდ დავდიოდი ხოლმე ან ყვირილაში, ან იზვარაში, წმინდა
წყალში ყოველთვის გამოვჩნდებოდი ხოლმე.
- მარტო შენ?
- მარტო მე რათა? წყალში ყოველიფერი გამოჩნდება: ხარი, ძროხა, ც კი ვერ ასცდენია ამ ხენი, დღე
ყოველიფერი გამოჩნდება, ღამე კი მარტო ვარსკვლავები და მთვარე
გამოჩნდება ხოლმე.
- თევზს როგორღა იჭერდი?
- პატარებს ჩქიფით და დიდებს კი ხელაობით. შევყოფდი ხოლმე ხელს ჯილეში,
ქვებში, და, თუ შევხვდებოდი თევზს, დავიჭერდი და გამოვიყვანდი.
- გველი რომ შეგხვედროდა?
- რა ვუყოთ მერე? განა არ შემხვედრია? შევყოფ ჯილეში ხელს, იქ ბევრი
ღორჯო გგონია ერთად თავმოყრილი, გამოგაქ და თურმე გველია დახვეული.
გაიშლება და შემოგეხვევა მკლავზე.
- მერე... არ გეშინოდა? - შემომკივლა დედამ.
- არა! დავასხერტებდი ხოლმე რიყეზე.
- რომ ეკბინა?
- ნწუ! ამპა! წყალში როდი იკბინება, შხამი როდი აქ თან. წყალში ჩასვლას რომ
დააპირებს, გველი მწვანე შხამს იქავე ქვაზე წამოანთხევს. წყლიდან რო
ამოვა, მერე ისევე ალოკავს და გაუდგება გზას. მაშინ თუ ვინმეს შეხვდა და
უკბინა, ძნელია: მზის ამოსვლისას თუ უკბინა, მზის ჩასვლამდის ვეღარ
გაატანს, და მზის ჩასვლისას თუ უკბინა, მზის ვეღარ მოესწრება კაც კი ვერ ასცდენია ამ ი,
მოკვდება.
- რი ვეღარ მიაგნოს თავისი შხამი?
- თუ ვინმემ დაუმალა ან შხამიანი ქვა გადაუგდო, მაშინ წყლის პირზე
დაიწყებს ძებნას გველი, ირბენს, ირბენს და, რომ ვეღარ ნახავს, ჯავრით
დაუშენს თავს ქვაზე და მოკვდება.
- შენ რა იც კი ვერ ასცდენია ამ ი ეგა?
- შარშან ყვირილას პირზე ვნახეთ მაგრე მკვდარი გველი. არც კი ვერ ასცდენია ამ თავი ჰქონდა
გაჭეჭყილი და არც კი ვერ ასცდენია ამ წელი მოწყვეტილი, ისე იყო მკვდარი და მეთევზეებმა
სთქვეს: შხამი დაეკარგებოდა და თვითონ მოიკლავდა თავსაო.
- რაზე იჭირვებს საქმეს, რატომ თან არ ჩაიტანს იმ შხამს წყალში?
- დაწყევლილია!.. მერედა შხამი რო ჩაიტანოს წყალში, წყალს ხომ მთელი
სოფელი სვამს და დიდი და პატარა სულ არ მოიწამლებოდნენ ერთიანად? ჩემს სიტყვა-პასუხზე დედას ეც კი ვერ ასცდენია ამ ინებოდა და თავზე მისვამდა ხელს და მეც კი ვერ ასცდენია ამ
რაკიღა კი სოფლის ამბავი მომაყოლეს, მზად ვიყავი, რომ საღამომდის
მეტიტინა, მაგრამ სხვებმა გაგვაწყვეტინეს საუბარი. „დასწყევლოს წმინდა
გიორგიმო, - დაიძახეს აქეთ-იქით. - ტფუ! ტფუ! ვიღაც კი ვერ ასცდენია ამ სწორედ ჩვენს ძვირში
არისო“ და გადავიდნენ სხვა საუბარზე. ამასობაში სადილობამაც კი ვერ ასცდენია ამ მოატანა და
გადასძახეს ბიჭებს აივანზე, რომ სადილი მოეტანათ.
უც კი ვერ ასცდენია ამ ბად ოც კი ვერ ასცდენია ამ ი-ოც კი ვერ ასცდენია ამ დაათი მეტი ფარეში შემოიჭრნენ და გაჩერდნენ შუა ოთახში.
ბატონები მივიდნენ, ჩამომწკრივდნენ ტახტზე: პირდაპირ, მეორე ტახტზე
აზნაურიშვილები დასხდნენ და თავში მღვდელი დაუჯდათ. კიბეზე ვიღაც კი ვერ ასცდენია ამ ამ
დაახველა, სთქვეს - მოურავიაო და მართლაც კი ვერ ასცდენია ამ ის იყო, მოუძღოდა წინ სადილს,
შემოვიდა და მიეყუდა სვეტს. იმას შემოჰყვნენ სხვებიც კი ვერ ასცდენია ამ . ხელოსნებს პური
მოჰქონდათ ხელკალათებით, მზარეულებს კი ქოთნებით სხვადასხვა
დაჭმელები. მიდგეს კუთხეში და გაჩერდნენ. „აბა, ჰე, ხელი დაგვაბანიეთო“,
ბრძანეს ბატონებმა. ერთმა ფარეშმა ტაშტს დაავლო ხელი, მეორემ თუნგს და
მესამემ ხელსაწმენდს. ჩამოუარეს რიგით და ყველას ხელი დააბანინეს. მერე
ორმა ბიჭმა შემოიტანა გრძელი და ვიწრო ხის სუფრა ოთხფეხიანი, რომელსაც კი ვერ ასცდენია ამ
ერთი ფეხი გავარდნილი ჰქონდა. „შეუყენეთ ფეხიო“ - უბრძანა ბატონმა.
ბიჭები სულ ერთიანად გაც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ გარეთ და თვალის დახამხამებამდე ერთმა
შემოარბენინა ქვა, სხვებიც კი ვერ ასცდენია ამ ისევ უკან მოსდევდნენ; გადააბრუნეს სუფრა და
შეიქნა ერთი კაკა-კუკი. გაუმაგრეს ფეხი, მაგრამ ც კი ვერ ასცდენია ამ ოტა მეტი მოუვიდათ, ფეხი
დამოკლდა და სუფრამ ყანყალი დაიწყო. „შეუყენეთ ნაფოტი“-ო ბრძამა
ბატონმა. გაც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ ბიჭები ნაფოტის მოსატანად. კიდევ ისევ ერთმა მოიტანა
ნაფოტი და სხვები უკან მოსდევდნენ; შეუყენეს სუფრას და გაამაგრეს.
როგორც კი ვერ ასცდენია ამ იქნა, ამ ჭირს გადარჩენ, მაგრამ მწუხარება ამით მაინც კი ვერ ასცდენია ამ არ
გათავებულა. დამშეულს ძაღლებს რომ სადილის სუნი ეც კი ვერ ასცდენია ამ ათ, დრო იხელთეს,
შემოც კი ვერ ასცდენია ამ ვივდნენ ოთახში, შეძვრნენ სუფრის ქვეშ და წამოწვენ. - „არიქა,
დაგვიხსენით ამ ძაღლებისგანაო“, დაიყვირა ბატონმა. ბიჭებმა დაავლეს