Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 13

‘Balık! Balık!’ Bir saar işitmemiş, da Kiriyak taligasını durguttuynan, sormuş
onu:
− Ne baarmêêrsın, ba Kiriyak?
− Kimin balıı yoksa − baarsın, − cuvap etmiş Kiriyak. − Benim var
balıım, neçin baarayım?!
Saar adam durêr, durêr da deer Kiriyaa genä:
− Pek ufak senin balıkların.
− Ufaksa, − demiş Kiriyak, − bütün yut.
53. Kim taa günahker?
Bir kerä varmış, bir kerä yokmuş, varmış bir adamın iki oolu. Adam
olmuş seksän yaşında, ama taa kliseyä basmamış. Oolları sa istärmişlär
götürsünnär onu kliseyä, ölmesin bişey günahker. Adam istämärmiş, ama
bitkidä kayıl olmuş.
Gitmişlär. Gidärkenä, lääzımmış geçsinnär bir deredän. Adam geçmiş
doorudan su üstündän, nicä buz üstündän da hiç yıslanmamış. Ozaman oolları
inanmışlar, ani onnarın bobası diil hiç günahker.
Gitmişlär kliseyä, spiyada olmuşlar. Gelirkenä geeri, adam geçämemiş
dereyi doorudan: yıslanmış. Bundan onun oolları annamışlar, ki götürä
bobalarını kliseyä, soktular onu günaaya.
203
54. Dooru paylaştırmak
Bir vakıt adam çeketmiş gitmää panayıra bir başka küüyä. Almış
onunnan üç ekmek torbasına.
Gidä-gidä etişmiş bir başka yolcuyu. Gitmişlär onnar nekadar
gitmişlär, yorulmuşlar da oturmuşlar, dinnensinnär hem birär parça ekmek
isinnär. İlk yolcu çıkarmış torbasından o üç somun ekmää, yapmış herbirini
üçär parçaya. İkinci yolcu da çıkarmış torbasından iki somun ekmek, da o da
yapmış onnarı üçär parçaya.
Bir da yaklaşmış onnara taa bir yolcu. Onnar buyur etmişlär onu
sofraya. Adam oturmuş da onnarlan barabar imiş, taa hiç ekmek kalmayıncan.
Şükür etmiş bu ilk yolcuları da vermiş onnara beş rubli. İlk yolcu almış
kendisinä üç rubli, iki rubli da vermiş ikinci yolcuya. Bu kayıl olmamış da
ilkini davaya vermiş.
Davaetçi sormuş, kaçar somun onnarda vardı hem kaç parçaya onnarı
kırdılar. Çıkmış, ki beş somun ekmek yapıldı onbeş parçaya, onnar da üçtülär.
Herbirinä geler beşär parça ekmek. İlkindä vardı dokuz parça, beş idi, kaldı
dört parça. İkincisindä – altı parça, beş idi o kendi, bir parça kaldı. Üçüncü
yolcu – idi o da beş parça, ilk yolcudan dört, ikincidän da bir parça. Parayı da
lääzım paylaştırmaa hep ölä: ilk yolcuya düşer dört rubli, ikinci yolcuya düşer
bir rubli.
55. Varmış bir padişaa...
Varmış bir padişaa. Görmüş bir kere düşündä, ki suyun içindä
büüyärmiş bir balaban kamış, kamışın tepesindä bir sini, sini içindä da kendi.
Çaarıyê popazı, sülesin düşünü.
– Gördüm tölä, tölä işlär düşümdä. Neydir o düş?
– E-e-y! Bän olaydım, üüsek padişaam, senin erindä, kaçıraceydım
donnara.
– Bän da onu yaptım ye!
– Ozaman korkma. Korkun senin çıkmış dışarı.
56. Varmış bir çoban...
Varmış bir çoban. Bir irmi yıl durmuş kırda. Gelmiş aklına gitsin
kliseyä. Ama unutmuş, nesoy kullanmaa kendini klisedä.
− Ne aalem yapıyê, sän da onu yapacan, − üüretmişlär onu.
Giriye kliseyä, göriye, ani aalem mitani yapıyê, o da yapıyê,
aalem stavrozunu yapıyê, o da yapıyê. O vakıt çobannar daracacık içarlan
gezärmişlär. Domaldıkça çoban, patlamış içarlar. Biri dürtmüş onu geerdän:
− Topla kendini, − demiş, − içarların patladı.
Çoban annamamış da dürtmüş önünkü bir karıyı. Karı, çok
düşünmedään, bir yumruk ona geeri dooru, o da dönüp, geerkisinä bir yumruk.
204
Bir düüş kaldırmışlar klisedä, ani, popaz karışmadaan, kimsey zap edämemiş
onnarı.
Popaz alıyê çobanı ispiyada etsin.
− Ne günään var? − popaz sormuş.
− Çok var, ama onnar küçük güneeciklär. Bir büük günääm salt var:
oldu işim bir popadiyeylan.
− Ege-ge-e! Bu pek büük günäädir. Onun için öbür dünneedä
koyêcêklar seni geçäsin bir su içindän, da orta erindä kalacan.
− Ozaman ver senin matuşkannan da işim olsun, da geçeyim ötäänna.
57. Varmış adamın bir karısı...
Varmış adamın bir karısı. Karı, nekadar onnar yaşamışlar, bir kere
bülä kocasını seslämemiş. Ne adam sölärmiş, o hep karşı gidärmiş.
Düşüniye o üüretsin onu seslemää. Gidiye da sımarlıyê, yapsınnar
ona bir uzun kılıç. Yapıyê kuvaç kılıcı. Alıp onu, gidiye adam evä. Girdiynän
kapudan, işidiye, ani mäulıyê kedi.
− Sus! − adam kediyä baarıyê. − Bir, iki, üç! − “Üç” dediynän, ayırdıyê
kedinin kafasını.
Başlıyê köpek salmaa.
− Sus! − adam baarıyê. Köpek susmıyê. − Sus! − gene baarıyê. − Bir,
iki, üç. − “Üç” dedikçä, ayırdıyê kafayı.
Karı alıyê esaba, neyä dönecek bu iş.
İlerdän, adam istediynän imää, − “Al kendin!” − karı däärmiş.
− Ver imää, − bu kere da demiş. − Bir, iki, ... . “Üç” etiştirämemiş desin.
− Dur, getiriyem! − karı atlamış erindän.
Ozamandan diil karı, ama ayoz olmuş.
58. Varmış bir karıylan bir koca...
Varmış bir karıylan bir koca. Ne adam däärmiş, karı hep tersinä
yaparmış.
− Yapacam da ne! Alacam da ne! − karının cuvabıymış.
Gidiye adam bir kere kıra da diye karısına:
− Bak ta getir bana kıra gene imää.
− Getirecäm da ne! − karı demiş.
− Bak ta al yarım kila da rakı.
− Alacam da ne! − karı gene demiş.
Yapıyê karı kıırma, alıyê yarım oka rakı da götüriye kocasına.
Doyduynan kocası, yollanıyê evä.
− Bak ta geç gene köprüdän.
− Geçecäm da ne!
− Bak ta atıl başaşaa su içinä.
− Atılacam da ne! − karı demiş.
205
Pindiynän köprü üstünä, basediye kendini aşaa, su içinä.
Adam kaçarak, alıp bir çiten, kurtarmaa kaçıyê. O düşünmemiş, ani
karısı bu işi yapacek. Ama çeketmemiş suyun ardına aaramaa da gezdirmää
çiteni, ama suya karşı çeketmiş.
− Brä da nastradin adamsın, − demiş görennär, − neçi köprünün
üstündä aarıyêsın, be ayırsız?!
− Nekadar yaşadık, ne bän sülärdim, hep karşı gidärdi. Dedim, beki,
suya da karşı gitti.
59. İslää uşaklar
− Senin uşakların pek islää, akıllı. Bän isteerim, ki benimkileri taa
çok vakıt oynasınnar onnarlan barabar. Benim uşaklarım hiç bilmeerlär
oynamaa, − demiş bir genç ana kafadarkasına. − Onnar okadar kirlenerlär,
açan kolvererim sokaa oynasınnar, ki üzü-üstü görünmeer.
− Ha, hepsi uşaklar birtakım, − cuvap etmiş kafadarkası. − Benimkileri
da altı-üstü batak gelerlär sokaktan. Avşam, söz gelişi, lääzım oldu sekiz evlad
yıkayım, benimkisini tanıyınca.
60. Düşmüş hatıra
Vançu gelmiş şkoladan da şen-şen annatmış, ani üüredici lafa durmuş
onunnan.
− E da ne söledi sana üüredici? − sormuş bobası.
− O dedi, şımarmayım, − cuvap etmiş Vançu.
61. Şkolaya gitmeycäm
− Zeedä gitmeycäm şkolaya! − gücenik demiş birinci klasçı Vançu,
taa ilk günü döndüynän evä.
− Neçin? − bir aazdan sormuşlar anası-bobası.
− Neçin! − şişirmiş üzünü Vançu. − Okumaa-yazmaa bän taa
bilmeerim, lafetmää sa uroklarda brakmêêrlar.