Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 10
− Şiş kebabı da, kor bastıı da olacek, − demiş öndercileri. − Bu gecä
çalacez küüyün kenarından dädunun öküzünü da hepsi olacek. Kayıl mıysınız?
− Kayılız! − bir aazdan baarmışlar öbürüleri.
− Alınız beni da, kardaşlar! − baarmış Todur.
− E sän kimsin? Nerdän bırda alındın? − korkudan kıpıtmış haydutlar.
Gücülä deneyäbilmişlär Cüceyi.
− Ha! Sän taman bizä lääzımsın. Biz seni çoktan aarêêrız. Sän, girip
kapu aralıından dama, açacan kapuları da çıkaracan öküzü.
Giderlär, etişerlär küüyün kenarına. Cücä Todur tanımış evini.
160
Haydutlar yardım etmişlär çocucaa geçsin kapu arasından, kendileri da, sinip
köşeyä, beklärmişlär.
− Kardaşlar-haydutlar! Angısını çözeyim: topalı mı osa köru mu?
− Sus be, bodur şeytan! − fisirdemiş haydutlar. − Çıkar körunu.
− E, çatayı çözeyim mi? − baarmış içändan genä Todur.
− Nicä olursa, sade çıkar! − çeketmiş üfkelenmää önderici. − Nerdä
bulduk bu esapsız meçikliyi. Ortalıı kaldıracek.
Haydutlar götürerlär öküzü daaya, kesip soymuşlar, yaanıyı pay
etmişlär. Cücä Todura düşmüş bir parça kara ceer hem mayası. Haydutlar, alıp
paylarını, daalışmışlar, çocucak için da unutmuşlar.
Todur gitmiş Suuk pınara, yıkamış mayayı da, girip içinä, uyuklamış.
Gecä yarısı razgetirmiş onun üstünä aaç yabanı, yutmuş onu. Çocuk uyanmış,
doz-dolay karannık, annayamêêr, neredä bulunêr. Bir da it isi urmuş burnusuna.
Annamış, ki ya köpek, ya da canavar yutmuştur onu. Adım-adım gezeräk
yabanının şkembesi içindä, çıkmış buazına, bakmış dışarı. Erin üzündä üülenmiş,
yabanı doorutmuş tabannarını yamaçta otlayan sürüyä dooru. Çobannar
uyuyarmışlar. Açan yabanı kuzuyu may-may tutaceymış, çocuk baarmış:
− Kalk, çoban, kalk, olan! Yabanı paralaycek kuzunu!
Çobannar uyanmışlar, hıstırmışlar köpekleri − canavar gücülä
kurtulmuş. Sinip sırgannık içindä, kararlamış kollasın tavşamı. Açan tavşam
yaklaşmış, Todur genä baarmış:
− Kaç, göcen, tıı bırdan, zerä kalacan derisiz!
Tavşam, atlayıp yolcaazdan bir tarafa, yok olmuş koraylar içindä.
− Kim gezer benim içimdä da korkudêr benim manamı? − baarmış
canavar.
− Bän, Cücä Todur!
− Sän ne isteersin bendän?
− Götür beni evä, anama-bobama.
− Onnar nerdä yaşêêrlar?
− Te-eee o yakın küüceezdä.
Yok näpsın canavar: kıstırêr kuyruunu da yortarak kaçêr küüyä dooru.
Etiştikçä dädunun evinä, yabanı durmuş, yokmuş kolayı girsin aula: dädu
doorutmuş örmä aulu, brakmış sade iki geçik da ilik koymuş orda, − tavşam
tutulsun. Todur bakmış genä yabanının aazından dişleri arasından.
− Te bu geçiktän gir aula, − demiş çocuk yabanıya.
− Korkêrım: bırda prinka koyulu, − demiş canavar.
− Korkma, sok enikunu kafanı alkaya da sıyırılacan içyanna, − akıl
vermiş Todur.
Yabanı, soktucaan kellesini ilik içinä, ilik sıkılêr.
− Salver beni dışarı, bän sana yardım edecäm, − deer Todur.
Atlayıp yabanının aazından, bir çaarış-baarış kaldırêr:
− Baka-aaaa! Mamo-oooo! Geliniz burayı, öldürünüz canavarı: biz onu
soyaceyz, bana bir kojucak diktireceyz.
Dädu kapmış nacaa, babu − suvacıyı, canavarı öldürmüşlär, derisini
161
tulum soymuşlar, dädu onu tuzlamış, bir çatal pardıya germiş, kurusun.
− Nasıl yaşêêrsınız burada bensiz? − sormuş Todur, bıyıklarını
kıvradarak.
− Pek islää, − deer ihtärlar. − Özledik seni, bekleeriz.
Babu o deridän dikmiş ooluna bir kürkçääz, bir çift meşincik, bir da
güüslük − hem kış için olsun, hem güz-ilkyaz için. Babuylan da däduya birär çift
terlik çıkmış. Şindi da onnarı taşıyarmışlar.
24. Güzel Lenka
Bir vakıt varmış, bir vakıt yokmuş. Varmış padişahın bir oolu. Gelmiş
vakıt aylıına gitsin: o vakıtlar her yılın birär ay slujba yaparmışlar.
Yollanıy çocuk gitmää. Gidiy nekadar gidiy, bir çeşmeye etişiy,
beygirni sulamaa gütüriy. Razgelä da orda iki kız-kafadarka testilerinnän su
alarmışlar: biri çingeneyka, biri da çorbacı kızı.
Lafa durmuşlar, danışmışlar, çocuk pek beenmiş Lenkayı − üleymiş
biyaz kızın adı. Lenka da beenmiş çocuu.
− Aylıım bittiynän, bırdan geçecäm, bırada seni bulayım, − sülemiş ta
gitmiş yoluna.
Çingeneyka kıskanmış kafadarkasını, ama dememiş bişey.
− Yat, bitleyim başını bırazçık, − yalvarmış Lenkaya.
− Senin da ne geldi aklına, üülen vakıdı baş bitlemää? − Lenka sorıy.
Ama onnar otürlü kafadarlık edärmişlär, ani karez biri-birinä hiç bir vakıt
gitmäzmişlär. Lenka seslemiş, yatmış. Nicä yatmış, üle da uyumuş.
Çingeneyka çıkarmış Lenkanın parmaandan çocuun üzüünü
(padişaa oolu gideceykana baaşlamış Lenkêya üzüünü, Lenka da vermiş ona
basmasını). Üzüü çıkarıp, bir da yumruk Lenkanın başına urmuş − Lenka bir
güzel kuşçaaza dönmüş ta uçmuş.
Bir ay geçiy, çocuk genä o çeşmeye uurıy.
− Sen miysin, Lenka-yafklum? Ne okadar kararmışın, ne pek
zabunnamışın?
− Bir ayın adı var, − çingeneyka cuvap vermiş, − lüzgerlär estikararttı, yaamurlar yaadı-sararttı. Ben hep seni bırda bekledim.
Pinip ikisi beygire, çocuun padişaalıına varmışlar, düün yapmışlar,
yaşamaa çeketmişlär.
Nicä evlenmişlär, onnarın içerine bir kuşçaaz dadanmış. Pinip çocuun
omuzuna, çalarmış. Nekadar güzelliimiş, okadar da güzel çalarmış. Çocuk ta
pek sevinirmiş onun sesçeezinä. Bütün gün onunnan salt oynarmış.
Çingeneyka duymuş, kim o kuşçaaz, da düşünmüş yok etsin onu.
Yapılıy çingeneyka asta, üürediy ilêççı babuyu, sülesin, ki onun ilêcı − bu
kuşçaazın eti.
− Senin gelinin asta, ülecek, − babu padişaa ooluna diy.
− Ye yok muydur o astalıın ilêcı?
− Var, − babu diy. − Te o güzel kuşçaazın etinden idiynen, o doorulêcek.
162
Çocuun pek canı acımış o kuşçaaza, ama yok näpsın, kayıl olıy.
Kesmişlär, içeri getirmişlär. Kotlonun yanından sıyırmış onu kedi,
tavana pinip, gömmüş, imemiş. Nerdä da gezmişlär dışarda, iki sıra kancaaz
taa eşää kadar akmış. O iki sıra kancaaz iki sıra fidan olmuş. Çocuk geçärkän,
sarmêşarmışlar ona, sevärmişlär, çingeneyka geçärkänä, senärmişlär. Duymuş
çingeneyka fidannarın da olduklarnı.
− Bu fidannarı kesmäsän, bän ülecäm, − kocasına çingeneyka däärmiş.
Çocuun pek canı acımış onnara, ama yok ne yapsın − kayıl olmuş.
Fidannarı kesärkana, bir yonga sokaa fırlıy − bir güzel kız olıy. Ama
otürlü güzelmiş, ani yok ne demää: paka dünnää güzeli. Komşulara girıp, kız
yalvarıy:
− Git, bulü, çıır padişaa oolunu, gelsin pek aaz vakıda, saymasın
zaametini, var bir-iki lafım süleyim.
Bir kere, iki kere gidiy − gelmiy. Üçüncüyä yalvardıynan, geliy,
Lenkêyı tanıy.
− Sen miysin, Lenka-yafklum? Nerdän sen bulundun?
− Senin karın − te o benim çingeneyka-kafadarkam. O senin üzüünü
bendän çaldı, beni da kuşa çevirdi. Te o kuşçaaz, ani seni sevärdi, – o bendim.
Kuşçaazı kestirdi, onu kedi tavana sürükledi. Şindi da onu var nicä bulasın
orda. O kuşçaazın kancaazından iki sıra fidan oldum. O fidannar senin
aulunda, ani seni sevärdilär, − onnar bendim. Fidannarı karın kestirdi − ben
yonga oldum. O yongadan da kıza döndüm. Şindi senin önündeyim, − kız
annadıy hepiciini, nicä olmuş.
Çocuk alıy kızı evä, bobasına diy:
− Te, baka, benim Lenkam, onu ben beendim, ama çingeneyka yaptı,
ani biz birerdä olmêylım.
Kızlan çocuk alınmışlar, çingeneykayı da bir ürkek beygirin kuyruuna
baalêyıp, salveriylar. Beygir, sürükleyräk, daran-peran onu yapıy. Gençlär
sêydı şindi da kutlu yaşarmışlar.
25. Varmış bir dul karı...
Varmış bir dul karı. Bir çocucaa onun varmış. Kocası ölmüş cenktä,
cenk daatmış evlerni da. Alınıylar da gidiylar daaca bir yoldan ikisi.
Gidä-gidä göriylar bir şılacık, da o şılacıın uurundan yolu tutıylar.
Gidiylar çok mu, aaz mı, bulıy çocuk bir kemer bıçaklan. Tez, anası görmesin
deyni, kuşıy onu gölmään altına, belinä. Şılaan uurunu tuta-tuta, etişiylar bir
bordeycää. O bordeyciktä bir, yalnız, ihtär adam yatarmış.
− Auşamayırsın, dädu.
− Kebetayırsın, yolcular. Ne geziysiniz ölä geç vakıtta?
− Näbalım, bişeydän bişeymiz kalmadı, yollandık kısmet aaramaa.
Kablet geceleylim da yaarın gideceyz ileri.
− Ne gidecän ileri? Hadi, kal bırda, ikimiz alınaceyz, çocuu aucu
tarafını üüredecäm da öleciklän yaşayceyz.
163
Karı düşünmüş, düşünmüş, da kayıl olmuş.
Alıy dädu Vançuyu auya. Vançu, çıkarıp bıçaanı, açan yabanıya
hızlanıy − bir bıçakta onu aktarıy. Açan ayıya hızlanıy − onu da bir bıçakta
aktarıy. Dädu şaşıy onun kuvedinä. Dädu büük yabannıklara aulanmazmış:
o ufak-tefek şeylär urarmış: tauşam, tilki, yaban kuşu. Büük yabannıklardan
korkarmış.
Geliy dädu evä, annadıy karısına:
− Tölä-tölä işlär, karı, nerden o kuvet senin oolunda, sor ona. − O
bilmäzmiş, ki kuvedi çocuun kemerdän.
− Nerden sendä okadar kuvet, çocuum? − sorıy anası.
− Nerden? Açan gelärdik ikimiz, bulduydum bir kemer. Ondan da
kuvedim benim.
Dädu şindi düşüniy, nesoy edenmää çocuun kemerini. Korkıy, ki, raz
o okadar kuvetli, onu da öldürecek.
− Çaar oolunu, − diy karısına, − da yıka onu böön. O çıkardıynan
kemeri, bän alacam da birtaan o bişey yapamaycek.
− Gel, çocuum, yıkayım seni, sän çoktan yıkanmadın. Hadi, bän su
yısıttım.
− Ben her auşam göldä yıkanıym. Pakım ben, − çocuk diy.
− Paksın, paksın, ama suuk su ölä yıkamıy, nicä sıcak.
Soyunıy çocuk, çıkarıy kemeri, asıy enserä. Dädu yavaşıcık açıy
kapuyu, kapıveriy kemeri da tez belä geçiriy. Dädu sansı genç olmuş birdän.
Aaçtan aaca başlamış atlamaa, etişip yabanıyı, öldüriy, etişip ayıyı, öldüriy, −
däduya çocuun kuvedi geçmiş.
Ama dädu düşünmüş, ki çocuk var nicä kaplasın kemeri gene. Düşünıy
onu öldürmää. Geliy da süliy karısına:
− Te, bölä-bölä işlär, o alarsaydı kemeri geeri, öldürecek seni da, beni
da. Ya öldürelim biz onu taa ileri.
− Olur mu oolumu öldüreyim? − karı diy. − Taa islää çıkaralım onun
gözlerni da gitsin, näänı gidecek.
Çıkarıylar çocuun gözlerni da yollandırıylar yolcaazdan daaca.
Yoklayrak, gidä-gidä, göriy onu bir boyar karısınnan. Onnarın sa
yokmuş uşakları.
− Ya ne güzel çocuk, hadi alalım onu bizä, − boyar karısı demiş.
− O kör, mari, näbacan onnan?
− Kör, diil kör, ama taa islää yoktan, − karı diy.
Alıylar çocuu faytona, gidä-gidä, göriylar bir kör tauşam. Tauşam
körlemeyä gidärkän, urulıy bir süüdä. O süüdün yapraklarından su akarmış.
Başlıy tauşam süüdü kemirmää, su düz ara onu yıkıy: sırtını, başını, herersini.
Tauşam, çevirip kafasını, açan göriy faytonu, tozatmış-kaçmış.
− Sen denedin mi bişey? − sorıy boyar karısı kocasına. − Te o tauşam
kördu, açan yıkadı onu süüdün suyu, açıldı gözleri.
− Olma uşak, mari, o tauşam yapınardı. Var mı gördüün sen sudan
körlar görmää başlasınnar?
164
− Ya deneyim ben, yıkayıpta, beki çıkar bişey, − diy karı.
Gidiy karı, toplayıp aucuna su, yıkıy gözlerni, toplayıp, yıkıy. Açan
üçüncü kere da yıkıy, açılıy çocuun gözleri. Sevinmektän bilmäzmişlär,
näpmaa.
Alıylar çocuu evä. O çocuk otürlü seslärmiş, otürlü beendirärmiş
kendini, ani yok ne sülemää!
Çok mı geçiy, aaz mı, yok olıy çocuk. Karı başlıy aalamaa, sıralamaa
– yok!
Çocuk o vakıt gidiy bobalıına, geliy bordey yanına, bakıy pençeredän
− aucu uyêr, kemer asılı duvarda. Giriy yavaşıcık, alıy kemeri da yok olıy.
Gidiy evä − sevinmektän boyar karısı bilmiy, näpmaa.
− Nerdä gezdin okadar da bizi da aberlämedin?
− Gittim, gezdim biraz daada, − çocuk demiş.
Çok mu geçiy, aaz mı, işidiliy, ani dünnää gözelleri, − onnar üç kızkardaşmışlar, − gün duvarak, çıkarmışlar göldä yıkanmaa. Çoo savaşmış
tutsun birini, ama tutamamışlar.
Gidiy Vançu da kısmedini aaramaa. Etişiy gün duvarak göl boyuna,
saklanıy. Göriy üç kız soyunıy. Girdiynän onnar suya, gidiy da alıy hem
küçüün gölmeeni. Onnar saydı o gölmeklersiz uçamazmışlar.
Çıkıy kızkardaşlar, giiniylar − küçüün rubaları yok. Öbürlär uçıylar,
Girginka kalıy, − öläymiş onun adı.
Çıkıy çocuk, gölmek baalı belindä.
− Raz sen becerdin da aldattın beni, olacam senin karın, − diy kız.
Gidiylar evä, okadar beenmiş boyar karısı gelini, okadar beenmiş,
ani yok ne sülemää! İkisi da pek seslärmişlär, pek atırlıymışlar. Ama boyar
karısının aklı hep ermäzmiş, nasıl Vançu almış Girginkayı da başkası alamamış.
− O sakladı benim gölmeemi, − demiş Girginka kaynanasına. −
Gölmeksiz saydı ben uçamadım kızkardaşlarımnan.
− Ye, nerde şindi o gölmek, göreyim, nesoy uçacan.
− İlerdän o taşardı onu belindä, şindi, allem, cebindä taşıy, − demiş
Girginka.
Gidiy kaynanası, alıy surtuun cebindän gölmää, giiy onu, da, alıp
uşaa, − onun varmış artık uşaa, − uçıy kızkardaşlarna.
Geliy Vançu iştän − karıcıı yok.
− Nerde Girginka? − sorıy.
− İstedim göreyim uçmasını, verdim gölmeeni da gene uçtu geeri.
− O uçtu, ben da gidecäm.
Alıp başını, Vançu gidiy. Gidä-gidä karşı geliy üç kişiyä.
− Ne çekişiysınız? − sorıy Vançu.
− Te var bir uçar palamız, bir kamçımız, da bilmiyz, nicä pay etmää
onnarı.
− Hadi atalım çetele. Kimä düşecek, onun olacek, − küsü olmasın, −
teklif ediy Vançu.
Atıylar çetele, düşiy ona. Pinip palaya, patladıy kamçıyı da deyip
165
“Götür beni karıma”, − uçıy, gidiy düz orêy.
Göriy, kızkardaşlar azırlıylar sofrayı. Çocucak çıkıy ayada, bobası
ona diy:
− Git sülä mamuna, ani boban da istiy imää.
Gidiy oolu, süliy, gene çıkıy.
− Git sülä gene, ani boban da istiy imää.
− Mamu, baka da istiy imää! − Gene kala kalmış kızkardaşları.
− Kimdir o insan? − sorıy büü da çıkıy.
− Kimsin sen? − sorıy.
− Ben Girginkanın kocası, − diy Vançu.
Girdiynän Vançu içeri, Girginka onu tanıy.
Piniylar üçü da palaya da uçıylar evä. Böön da yaşarmışlar.
26. Üç kardaş
Varmış bir vakıt üç kardaş. Üçü da fukaaraymışlar, bişeydän bişeyleri
yokmuş. En büü evleniy da süliy karısına:
− Pişir bana bir çörecik da gidecäm kısmet aaramaa.
Pişiriy karısı bir çörek, koyıy onu torbasına da gidiy yoluna.
Gidä-gidä karşı geliy bir däduya.
− Nerey gidiysin? − dädu sormuş.
− Gidiym kısmetimi aaramaa, − çocuk demiş. − Hadi, dädu, oturup
iyelim, pişirdi karım bir çörek, üç gün, üç gecä gezdim, çöreemi taa çentmedim.
− Ne istiysın Allaadan? − sormuş dädu. Osaydı kendi Allaamış.
− İstiym bir çift beegir.
− Beegir istiysin, beegir Allaa verär, − dädu demiş.
Yatıylar uyumaa. Sabaalen dädu uyandırıy çocuu.
− Kalk, çocuum, ne istedin, Allaa verdi.
Çocuk kalksa-baksa − beegirlär yanında.
− Sendä çok olacek, − dädu diy, − isteyenä ver birär kulicik.
Çocuk gidiy evä. Ortancı kardaşı da artık evlenmiş. Şaşmış batüsunun
kısmedinä.
− Azırla sän da bana bir çörek, − demiş karısına, − gidecäm, beki bän
da edenärim kısmet.
Pişiriy karısı çörek, o alıp gidiy.
Gidä-gidä o da karşı geliy bir däduya.
− Nerey gidiysın? − Allaa sormuş.
− Gidiym kısmetimi aaramaa, − diy. − Hadi otur, iyeceyz. Üç gün, üç
gecä gezdim, çöreemi taa çentmedim.
− Ama ne istiysın Allaadan? − sormuş dädu.
− İstiym beş koyuncuk, − demiş.
− Koyun istiysin, koyun Allaa verär, − dädu demiş.
Yatıp uyumuşlar. Sabaalen gene dädu kalkmış ileri.
166
karı.
− Kalk, çocuum, ne istedin, Allaa verdi.
Çocuk kalksa-baksa − bir sürü koyun yanında. Alıp, aydıy evä.
Küçüü saydı − Yorgi adıymış − evlenämäzmiş, bulamazmış kendinä
− Yap, − demiş bulüsuna, − bana bir çörek, bän da gidecäm kısmetimi
aaramaa.
Gidä-gidä o da karşı geliy bir däduya.
− Nerey gidiysın? − Allaa sormuş.
− Gidiym kısmetimi aaramaa, − Yorgi demiş. − Hadi otur, iyelim. Üç
gün, üç gecä gezdim, çöreemi taa çentmedim.
− Ama ne istiysın Allaadan? − dädu sormuş.
− İstiym bir kız: evlenämedim bu dünneedä.
− Kız istiysın, kız Allaa verär, − dädu demiş.
Yatıylar uyumaa, sabaalen dädu uyandırıy onu:
− Kalk, Yorgi, kalk. Kız istedin, kız Allaa verdi.
Yorgi kalksa-baksa, − kız yanında oturıy. İnanacaa gelmiy: gözleri –
ayna, saçları – ipek.
− Yapín göl boyunda, − dädu diy, − buulanı, üşenme, kurtar.
Alıp kızı, Yorgi gidiy, göl boyunda bir ev yapıy, gelän-geçän buulanı
kurtarıy.
Çok mu geçmiş, aaz mı, peydalanmış dädu o erlerdä. Büü kardaşların
emen aydarmış ergeleyi.
− Pek ayaklarım acıdı, − dädu yalvarmış, − ver te bu topal tayceezi
bana.
− Gelenä-geçenä veräydim, olmayceydı bendä okadar, − demiş çocuk.
− Allaa versin, ergelän taş-kanara olsun, − dädu demiş da gitmiş ileri.
Gidä-gidä göriy ortancısını kardaşların.
− Pek acıktım, çocuum, ver bana te bu şaplı, topal kuzucuu, kesip
iyeyim, − yalvarmış dädu.
− Gelenä-geçenä veräydim, olmayceydı bendä okadar.
− Allaa versin, senin sürün taş-kanara olsun, − dädu demiş ta gitmiş.
Ertesi sabaa, açan kardaşlar kalkmışlar, ergelä da, koyun sürüsü da
taş-kanara olmuşlar.
Gidiy dädu Yorgiyä. Çeketmiş gecenin bir vakıdı bir büük yaamur.
− Buulıym, be-e-ey! Saadım geldi, Saabim gelmedi! − işitmiş karısı.
− Buulıym, be-e-ey!
− Yorgi, kalk gidelim kurtaralım, kimsaydı gene buulıy.
Gidiylar, baarıylar, − kimsey yok. Gene evä gidiylar.
− Buulıym, be-e-ey! Saadım geldi, Saabim gelmedi! − gene işidilmiş.
− Yorgi, kalk, gene baarıy kimsaydı.
Gidiylar, sesediylar, gene kimsey yok. Gelip, gene yatıylar.
− Buulıym, be-ee-ey! Saadım geldi, Saabim gelmedi! − üçüncüyä
işidilmiş.
− Yorgi, kalk, gene baarıylar, kalk gidelim.
167
koyêlar.
− Ege-geee-y! Nerde buulan? − sorıylar.
− Bırda, bırda, − dädu cuvap ediy.
Gidip, alıylar däduyu, götüriylar içeri, diiştirip, kurudıylar, imää
− Bän imiyem bişey, uşak etindän kaare, − dädu demiş. − Kesiniz
uşaanızı.
Sıkına-sıkına, kayıl olıy çorbacılar.
− Ama kesiniz siz. Bizim kıyamıy canımız. Biz fırını hem kurban
sinisini azırlayceyz.
Dädu koyêr siniyä uşaa, veriy elinä da bir altın alma, üfliy fırına bir
kere − fırın sum-suuk olıy. Sokıy siniyi fırına, kapayıp, brakıy.
Oturmuşlar, masallanmışlar, dädu demiş karıya:
− Ya git bak, azır olmalı kurban.
Karı gidiy, bakıy − sini içindä uşak oynıy.
− Sän ya çık kendin, benim inanacaam gelmiy: uşak oynıy sini içindä!
− Ölä da lääzım olsun, − Allaa demiş. − Veriniz, bän onu büüdecäm,
büüdükçä, getirecäm.
Çok mu geçmiş, aaz mı, çocuk büümüş, Allaa onu getirmiş.
− Ya şindi annadayım sana bir masal, çocuum, − demiş Allaa.
Annadıy masalı, çocuk bilmiy, nicä şükür etmää masalcıya.
Annadıy Allaa taa bir, − gene şükür etmiy çocuk.
Yapıy Allaa ondan bir kartal, diy:
− Git çobannara da üüren, nicä şükür ediliy masalcılara.
Çocuk uçıy, işidiy çobannar masal annadıy. Bittiynän masal, çobannar
demiş:
− Allaa ödesin senin masalını.
Geliy evä uçarak, gene olıy çocuk. Allaa annadıy taa bir masal.
Bitirdiynän, çocuk diy:
− Allaa ödesin senin masalını.
Ozamandan da bu adet çeketmiş.
27. Bir vakıt varmış...
Bir vakıt varmış, bir vakıt yokmuş. Varmış bir çorbacı üç oollan.
Oolları onun sıralıklan keçi sürüsünü otladarmışlar.
İlk günü en büü kardaşların gidiye. Köprüdän geçiriye, en islää
çayırlarda otladıyê, çöşmä suyunnan sulıyê, çimen üstündä yattırıyê.
Auşamnayın, evä aydarkan, çıkıyê kart keçi ileri, da, öbürlerindän taa
tez etişip, çorbacısına aalaşıyê:
− Ne doyurdu oolun bizi, ne suladı, bütün gün taşlar üstündä yattırdı,
çamur içindän geçirdi.
İnanıyê çorbacı keçiyä da, oolu geldikçä evä, ayırdıp başını, sıbıdıyê
tavana.
Ertesi günü ortancısı gidiye. Köprü üstündän geçiriye, en islää çayırda
168
otladıyê, çöşmä suyunnan sulıyê, çimen üstündä yattırıyê.
Auşamnayın kart keçi genä, ileri çıkıp, kaçıyê da çorbacıya aalaşıyê:
− Ne suladı, ne otlattı bizi, bütün gün taşlar üstündä yattırdı, çamur
içindän geçirdi.
Bu kere da çorbacı inanıyê, kesip oolunun başını, tavana sıbıdıyê.
Küçüünä sıra geliye. Gelip bobasına, ölä laf süliye:
− İki kişi yok ettin. Biliyem, ani benim da öläydir kısmetim. Git
kendin yaarın sürüylän.
Düşünmüş bobası, düşünmüş da kayıl olmuş.
Bütün gün kuru bayır üstündä onnarı tutmuş, gölcüklerdän su içtirmiş,
taşlıkta üülendä yattırmış.
Auşamnayın çorbacı yollandırıp sürüyü, evä alatlamış. Evdä rubalarnı
diişiye, başka kalpak, çizmä giye, tokada da sürüyä karşı çıkıyê.
Kart keçi kaçarak ona yaklaşıyê da şu lafları süliye:
− Böön oolun pek islää bizi doyurdu, çöşmä suyunnan suladı, kaba
otlar üstündä yattırdı, köprü üstündän geçirdi.
− Sän yalancı mıysın, kart hobur? Bän sana şindicik verecäm payını.
Tutup keçiyi, ensesini ayırdıyê. Ayırttıkça enseyi, oolları diriliye,
yardım etmää bobasına çekediyelar. Soyup deriyi, tuzlamışlar, tavanda onu
germişlär. Yaanısından manca yapmışlar. Bizi da ozaman konakladıydılar.
28. Varmış iki kardaş...
Varmış iki kardaş. Alınmışlar gitmää, kısmet aaramaa. Gidä-gidä
etişiylar bir çatal yola. Durgunup bakınmışlar: yol çok, bilmäzmişlär, angı
yolu almaa.
− Ya brakalım birär kılıcımızı bırda. Ölenin kılıcı küflensin, dirinin
yalabısın.
Pançu alıy bir yolu, Naçu alıy başka yolu, − öläym/tiş onnarın aları.
Çok mı gitmiş, aaz mı, etişiy Pançu göl boyuna. Göl boyunda bir kız
aalıy.
− Ne aalıysın?
− Evrem beni iyecek.
− Kurtarıcın yok mu?
− Yok, − kız demiş.
− Çekin geeri, bän senin erinä oturacam, − demiş Pançu.
Çok geçmiy, geliy bir dokuz kafalı evrem.
− Kimi istedim, erindä bulmadım, − evrem demiş.
− Ye bän ne?
− Sän benim dişimä da ilişmeycän. Ama, raz sän bırdaysın, ha
güreşelim.
− Güüs güüsä mi, kılıç kılıca mı? − sormuş Pançu.
− Kılıç kılıca, − diy evrem.
Pançu, saurdup kılıcı, urıy, altı kafa birdän kesiy.
169
− Raz kesäbildin altısını, kes kalan üçünü da.
Saurdup taa bir kere kılıcı, kesiy öbür üçünü da. Dokuz kafa kesik,
erdä dokuz üük.
Kesiy dokuz dil, çıkarıy onsekiz cevaane taşı, − sokıy cebinä. Kızın
üzüünü, basmasını alıy, genä cebä sokup, yoluna gidiy.
− Gel bizä, be. Bobam baaşış verecek, − kız yalvarıy.
− Sän git evä, bän vakıtta gelecäm.
Bir kelepirci dolayda bulunarmış. Alıy dokuz kafayı, gidiy, kızın
bobasına veriy.
− Raz sän kızımı kurtardın, o senin, hem yarım padişaalık, − kızın
bobası padişaamış.
Çekettiriylär bir büük düün. Kız küsülü, laf etmiy.
Bir da çocuk peyda olıy. Çocuk, çıkarıp basmayı, stola döşiy. Cevaane
taşlarnı çıkarıy, dilleri çıkarıy − hepsini basmaya koiy. Bitkidä kızın üzüünü
çıkarıy.
− Nerden bu üzük sendä? − sorıy padişaa.
− Sorunuz kızınıza.
Çaarıylar gelini – osaat çocaa sarmaşıy.
− Bu beni kurtardı.
− Neçin sülämedin ileri?
− Öläydi bizim annaşmamız, ki vakıdında o gelecek, − kız bobasına
demiş.
Güveeyi, baalayıp beygirin kuyruuna, kolveriylar kendi uuruna,
Pançu da kıza evleniy, yarım padişaalık kablediy, pek uygun yaşıy.
Ama her gecä çalmaa başlamış onnarın kapusunda bir foroz. Çıkıp,
Pançu koolıy onu bir gecä gölä kadar. Gölün yanında gözdän kaybediy. Bir
babuya karşı geliy.
− Görmedin mi bir foroz? − babuya sorıy.
− Gördüm suyca gitti ötää, − babu demiş.
Pançu aydıy beygirni göl aşırı.
− Dur, be çocuum, geçir beni da.
Pinip geçiylar gölü.
− Sän dur bırda, bän gidip bakacam, nerey kaçtı. Na sana bir saç,
beygirnä da bir saç. Koy üstünä.
Koydukça, Pançu da ölmüş, beygir da ölmüş.
Naçuya o gün aar gelmiş.
‘Allem, bizim agalık öldü. Ya gidip bakayım bän kılıcı’, − Naçu
düşünmüş.
Döndüynän çatal yola, bakıp göriy: kendi kılıcı yalabık, agasının
kılıcı küflü.
Alıy Pançunun yolunu da etişiy batüsunun evinä. Osaydı batüsunnan
pek benzeşärmiş.
Karı, gördükça, aalamaa başlamış:
− Ne küsülüysün, kocacıım, altı gün evä gelmedin, şindi da bana
170
bakmıysın? Ne oldu sana? Uymuşun bir forozun aklına, gittin onun ardına.
Hadi gel, yataceyz.
− Bu gecä ayırı yataceyz, − diy Naçu.
Gecä yarısı geliy gene foroz. Naçu, alıp kılıcı, çıkıy, koolıy onu göl
boyunadan. Göl boyunda foroz kaybeliy. Karşı geliy Naçu bir babuya.
− Babu, görmedin mi bıralarda bir foroz?
− Gördüm, be çocuum, gördüm. Göl aşırı gitti.
Naçu, urup beygirnä, fızlanıy gölä dooru.
− Dur, be çocuum, al beni da ötäänna.
Pinip ikisi, aşırıveriylär gölü. Geçtikçä gölü, babu çıkarıy iki saç.
− Na, be çocuum, at bu saçı üstünä, bunu da beygirä at, bän gidecäm
bakayım, nerey uçtu o foroz.
Naçu sıbıdıy saçları erä, duiy, ani bu babu öldürdü Pançuyu. Tutup
babunun gırtlaandan, gözükiy ona.
− Dirilt kardaşımı, zere kesecäm kafanı.
Babu tez bulıy Pançuyu, çıkarıp can suyu, pufkurıy, Pançu osaat
uyanıy:
− Brä da çok uyudum.
− Çok uyuyceydın sän, gelmeyäydim bän. Te bu babu seni öldürdü.
Lääzım onu da yok etmää.
− Öldürmeyiniz beni, şindän sora salt iilik yapacam. Zorunuz olacek,
bana geliniz.
Brakıp babuyu, gitmiş kardaşlar.
− Sän da ne uymuşun bir forozun aklına, da takışmışın onun ardına?
Ölä islää, gözäl karı evdä brakmışın.
Pançu kıskanmış karısını da, öldürüp Naçuyu, evä gitmiş.
Geldikçä evä, karı aalamaa başlıy:
− Ne oldu sana, bilmiym? Dün geldin evä da benim üstümä bakmadın,
benimnän yatmaa istämedin, gecä yarısı gene o forozun ardına gittin.
Duyê Pançu, ani kardaşı diil kabaatlı, dicäba onu kıskandı. Gidip,
babuyu bulıy, Naçuyu dirildiy, evä onu getiriy.
Tez da Naçu evlenmiş. Bir evdä yaşarmışlar, kavgasız, bişeysiz. Şindi
da, beki, yaşıylar.
29. Bir vakıt varmış...
Bir vakıt varmış, bir vakıt yokmuş. Bir padişahın varmış bir kızı hem
bir çocuu. Kart padişah çaarmış onnarı da ölä nasaat onnara vermiş:
− Bän kartım artık, bir bacaam mezar içindä, sizä kalêr bütün
padişaalık. Biri-birinizi sesleyäsiniz, biri-birinizsiz bir iş yapmayasınız.
Çok vakıt geçmemiş, bobaları ölmüş, onnarın üstünä hepsi işlär
kalmış.
Çok mu geçmiş, aaz mı, eni padişaa evlenmiş, evlenmiş − oolu
duumuş. Gideceykän bireri, karısına sormazmış, ama kızkardaşına. Bundan
171
gelin azetmemiş. Toplanmış bir gün o kliseyä, uşaanı kesip, sarıp, sallangaçına
koymuş.
− Kiraţa, uşaa yıkadım, sardım, sallangaçına koydum, uyandıynan,
bakasın. Bän kliseyä gidecäm.
− İslää, bakacam, − kiraţası demiş.
Kliseyä etişmiş, tokatlar kendileri kapanmış, görennär buna şaşmış.
O, tutup onnarı, açmış, klisenin auluna girmiş. Açık kapuya etiştikçä, kapu
kendi kapanmış, görennär buna şaşmış. Açıp kapuyu, girmiş, mumnar klisedä
süünmüş. Görennär buna dübüdüz şaşmışlar.
Evä gelmiş, kiraţasına sormuş:
− Aalamadı mı uşak?
− Aalamadı, bulü, hiç, nicä gittin, taa uyanmadı.
İmää oturmuşlar, imişlär.
− Ne o uşak çok uyudu, mari? − kiraţasına sormuş. − Ya gidip bakayım
bän.
Uşaa açmış, kocasına baarmış:
− O kesti bizim oolumuzu! Yakmaa onu aazdır!
Kocası onu inanmış. Üç gün, üç gecä sobayı yakmışlar, fırına kızı
atmaa istemişlär. Batüsuna o pek yalvarmış:
− Yakmayınız beni, bän diilim kabaatlı. Kollarmı taa ii kesiniz, da
boynuma onnarı asınız.
Ölä da yapmışlar: kollarnı kesmişlär, boynusuna asmışlar, evdän da
yollandırmışlar.
Çok mı, aaz mı gitmiş − başka padişahlaa etişmiş, bir başçada imişdoymuş, sora endektä dinnenmää yatmış. O başça saydı padişahınmış.
Padişah sabaalen çıplak ayak izi başçedä görmüş, kollaycıları koymuş,
tokatları kapatmış.
Gecä genä kız gelmiş, tokatlar kendileri açılmış, bekçilär
uyumazmışlar, ama kimsey onu denämämiş. Doyduynan, geeri gitmiş, tokatlar
ardından kapanmış, endää dooru yollanmış.
Sabaalen genä padişah iz bulmuş, bekçileri diiştirmiş.
Üçüncü gecä gelmiş genä, imiş-doymuş, kimsey bekçilerdän
duymamış. Padişah saydı duymuş, oolunu yollamış. Oolu kızı görmüş: kolları
baalı boynusunda, dallar iilerlär kendileri, kız aazınnan koparêr almaları. Kızı
tutmuş, içeri getirmiş. Ona soruşturmaa başlamışlar:
− Kim sana açtı tokatları?
− Kendileri açıldılar, − kız demiş.
− Baka, bän bu kızı alacam.
Padişah kayıl olmuş, oolu sakat kıza evlenmiş.
Çok vakıt geçmemiş, cenk çeketmiş, padişahın oolu cengä gitmiş.
Allah vermiş iki uşak ona: çiçecik gibi gözäl, biri kızçaaz, biri çocucak,
ikisinin da annılarında birär yıldızçık. O uşaklar üçär günnük gezmää, lafetmää
başlamışlar.
Kiyat yazıp, kocasına aberlemişlär, bir askerci kiyadı götürmüş. Çok
172
mı, aaz mı o gitmiş, bir küüyä etişmiş, bir evdä gecelemiş. Çorbacıyka, nerey
gider, ne işiçi, soruşturmuş. Askerci hepsini annatmış. Karı onu doydurmuş,
sulamış, dinnensin deyni krivada döşemiş. Askerci uyuduynan, kiyadı
cebindän çıkarmış, okumuş. Onda yazılıymış:
‘Senin kolsuz karının iki uşaa var, pek gercik uşacıklar, üç günnük
gezmää, lafetmää başladılar, birär da yıldızçık annılarında. Bitir cengi, gel taa
tez evä, onnarı göräsin’.
Çorbacıyka kiyadın laflarnı diiştirmiş, da te butürlü yazmış:
‘Senin karın iki köpek yavrusu duudurdu. Yaz, näbalım onnarnan?’ −
da askercinin cebinä genä koymuş.
Askerci sabaalen yollanmış, çok vakıt geçmemiş, erinä etişmiş.
Kiyadı okuyup, geeri yazmış, yoketsinnär onnarı, o gelincä evä.
Askerci kiyadı getirmiş, gelinin kaynanasına vermiş. O, okuyup, şaşmış,
kocasına göstermiş. Padişah demiş:
− O ölä istärsaydı, ko ölä olsun.
Gelini kuumuşlar.
Etişmiş o gölün kenarına, yalvarmış gemicilerä, geçirsinnär onu öbür
kenara. Gemicilär kayıl olmuşlar, uşakları pek beenmişlär.
− Ne dillär bilersin? − sormuşlar.
− Filan, filan dili bilerim, − karı demiş.
çalacez küüyün kenarından dädunun öküzünü da hepsi olacek. Kayıl mıysınız?
− Kayılız! − bir aazdan baarmışlar öbürüleri.
− Alınız beni da, kardaşlar! − baarmış Todur.
− E sän kimsin? Nerdän bırda alındın? − korkudan kıpıtmış haydutlar.
Gücülä deneyäbilmişlär Cüceyi.
− Ha! Sän taman bizä lääzımsın. Biz seni çoktan aarêêrız. Sän, girip
kapu aralıından dama, açacan kapuları da çıkaracan öküzü.
Giderlär, etişerlär küüyün kenarına. Cücä Todur tanımış evini.
160
Haydutlar yardım etmişlär çocucaa geçsin kapu arasından, kendileri da, sinip
köşeyä, beklärmişlär.
− Kardaşlar-haydutlar! Angısını çözeyim: topalı mı osa köru mu?
− Sus be, bodur şeytan! − fisirdemiş haydutlar. − Çıkar körunu.
− E, çatayı çözeyim mi? − baarmış içändan genä Todur.
− Nicä olursa, sade çıkar! − çeketmiş üfkelenmää önderici. − Nerdä
bulduk bu esapsız meçikliyi. Ortalıı kaldıracek.
Haydutlar götürerlär öküzü daaya, kesip soymuşlar, yaanıyı pay
etmişlär. Cücä Todura düşmüş bir parça kara ceer hem mayası. Haydutlar, alıp
paylarını, daalışmışlar, çocucak için da unutmuşlar.
Todur gitmiş Suuk pınara, yıkamış mayayı da, girip içinä, uyuklamış.
Gecä yarısı razgetirmiş onun üstünä aaç yabanı, yutmuş onu. Çocuk uyanmış,
doz-dolay karannık, annayamêêr, neredä bulunêr. Bir da it isi urmuş burnusuna.
Annamış, ki ya köpek, ya da canavar yutmuştur onu. Adım-adım gezeräk
yabanının şkembesi içindä, çıkmış buazına, bakmış dışarı. Erin üzündä üülenmiş,
yabanı doorutmuş tabannarını yamaçta otlayan sürüyä dooru. Çobannar
uyuyarmışlar. Açan yabanı kuzuyu may-may tutaceymış, çocuk baarmış:
− Kalk, çoban, kalk, olan! Yabanı paralaycek kuzunu!
Çobannar uyanmışlar, hıstırmışlar köpekleri − canavar gücülä
kurtulmuş. Sinip sırgannık içindä, kararlamış kollasın tavşamı. Açan tavşam
yaklaşmış, Todur genä baarmış:
− Kaç, göcen, tıı bırdan, zerä kalacan derisiz!
Tavşam, atlayıp yolcaazdan bir tarafa, yok olmuş koraylar içindä.
− Kim gezer benim içimdä da korkudêr benim manamı? − baarmış
canavar.
− Bän, Cücä Todur!
− Sän ne isteersin bendän?
− Götür beni evä, anama-bobama.
− Onnar nerdä yaşêêrlar?
− Te-eee o yakın küüceezdä.
Yok näpsın canavar: kıstırêr kuyruunu da yortarak kaçêr küüyä dooru.
Etiştikçä dädunun evinä, yabanı durmuş, yokmuş kolayı girsin aula: dädu
doorutmuş örmä aulu, brakmış sade iki geçik da ilik koymuş orda, − tavşam
tutulsun. Todur bakmış genä yabanının aazından dişleri arasından.
− Te bu geçiktän gir aula, − demiş çocuk yabanıya.
− Korkêrım: bırda prinka koyulu, − demiş canavar.
− Korkma, sok enikunu kafanı alkaya da sıyırılacan içyanna, − akıl
vermiş Todur.
Yabanı, soktucaan kellesini ilik içinä, ilik sıkılêr.
− Salver beni dışarı, bän sana yardım edecäm, − deer Todur.
Atlayıp yabanının aazından, bir çaarış-baarış kaldırêr:
− Baka-aaaa! Mamo-oooo! Geliniz burayı, öldürünüz canavarı: biz onu
soyaceyz, bana bir kojucak diktireceyz.
Dädu kapmış nacaa, babu − suvacıyı, canavarı öldürmüşlär, derisini
161
tulum soymuşlar, dädu onu tuzlamış, bir çatal pardıya germiş, kurusun.
− Nasıl yaşêêrsınız burada bensiz? − sormuş Todur, bıyıklarını
kıvradarak.
− Pek islää, − deer ihtärlar. − Özledik seni, bekleeriz.
Babu o deridän dikmiş ooluna bir kürkçääz, bir çift meşincik, bir da
güüslük − hem kış için olsun, hem güz-ilkyaz için. Babuylan da däduya birär çift
terlik çıkmış. Şindi da onnarı taşıyarmışlar.
24. Güzel Lenka
Bir vakıt varmış, bir vakıt yokmuş. Varmış padişahın bir oolu. Gelmiş
vakıt aylıına gitsin: o vakıtlar her yılın birär ay slujba yaparmışlar.
Yollanıy çocuk gitmää. Gidiy nekadar gidiy, bir çeşmeye etişiy,
beygirni sulamaa gütüriy. Razgelä da orda iki kız-kafadarka testilerinnän su
alarmışlar: biri çingeneyka, biri da çorbacı kızı.
Lafa durmuşlar, danışmışlar, çocuk pek beenmiş Lenkayı − üleymiş
biyaz kızın adı. Lenka da beenmiş çocuu.
− Aylıım bittiynän, bırdan geçecäm, bırada seni bulayım, − sülemiş ta
gitmiş yoluna.
Çingeneyka kıskanmış kafadarkasını, ama dememiş bişey.
− Yat, bitleyim başını bırazçık, − yalvarmış Lenkaya.
− Senin da ne geldi aklına, üülen vakıdı baş bitlemää? − Lenka sorıy.
Ama onnar otürlü kafadarlık edärmişlär, ani karez biri-birinä hiç bir vakıt
gitmäzmişlär. Lenka seslemiş, yatmış. Nicä yatmış, üle da uyumuş.
Çingeneyka çıkarmış Lenkanın parmaandan çocuun üzüünü
(padişaa oolu gideceykana baaşlamış Lenkêya üzüünü, Lenka da vermiş ona
basmasını). Üzüü çıkarıp, bir da yumruk Lenkanın başına urmuş − Lenka bir
güzel kuşçaaza dönmüş ta uçmuş.
Bir ay geçiy, çocuk genä o çeşmeye uurıy.
− Sen miysin, Lenka-yafklum? Ne okadar kararmışın, ne pek
zabunnamışın?
− Bir ayın adı var, − çingeneyka cuvap vermiş, − lüzgerlär estikararttı, yaamurlar yaadı-sararttı. Ben hep seni bırda bekledim.
Pinip ikisi beygire, çocuun padişaalıına varmışlar, düün yapmışlar,
yaşamaa çeketmişlär.
Nicä evlenmişlär, onnarın içerine bir kuşçaaz dadanmış. Pinip çocuun
omuzuna, çalarmış. Nekadar güzelliimiş, okadar da güzel çalarmış. Çocuk ta
pek sevinirmiş onun sesçeezinä. Bütün gün onunnan salt oynarmış.
Çingeneyka duymuş, kim o kuşçaaz, da düşünmüş yok etsin onu.
Yapılıy çingeneyka asta, üürediy ilêççı babuyu, sülesin, ki onun ilêcı − bu
kuşçaazın eti.
− Senin gelinin asta, ülecek, − babu padişaa ooluna diy.
− Ye yok muydur o astalıın ilêcı?
− Var, − babu diy. − Te o güzel kuşçaazın etinden idiynen, o doorulêcek.
162
Çocuun pek canı acımış o kuşçaaza, ama yok näpsın, kayıl olıy.
Kesmişlär, içeri getirmişlär. Kotlonun yanından sıyırmış onu kedi,
tavana pinip, gömmüş, imemiş. Nerdä da gezmişlär dışarda, iki sıra kancaaz
taa eşää kadar akmış. O iki sıra kancaaz iki sıra fidan olmuş. Çocuk geçärkän,
sarmêşarmışlar ona, sevärmişlär, çingeneyka geçärkänä, senärmişlär. Duymuş
çingeneyka fidannarın da olduklarnı.
− Bu fidannarı kesmäsän, bän ülecäm, − kocasına çingeneyka däärmiş.
Çocuun pek canı acımış onnara, ama yok ne yapsın − kayıl olmuş.
Fidannarı kesärkana, bir yonga sokaa fırlıy − bir güzel kız olıy. Ama
otürlü güzelmiş, ani yok ne demää: paka dünnää güzeli. Komşulara girıp, kız
yalvarıy:
− Git, bulü, çıır padişaa oolunu, gelsin pek aaz vakıda, saymasın
zaametini, var bir-iki lafım süleyim.
Bir kere, iki kere gidiy − gelmiy. Üçüncüyä yalvardıynan, geliy,
Lenkêyı tanıy.
− Sen miysin, Lenka-yafklum? Nerdän sen bulundun?
− Senin karın − te o benim çingeneyka-kafadarkam. O senin üzüünü
bendän çaldı, beni da kuşa çevirdi. Te o kuşçaaz, ani seni sevärdi, – o bendim.
Kuşçaazı kestirdi, onu kedi tavana sürükledi. Şindi da onu var nicä bulasın
orda. O kuşçaazın kancaazından iki sıra fidan oldum. O fidannar senin
aulunda, ani seni sevärdilär, − onnar bendim. Fidannarı karın kestirdi − ben
yonga oldum. O yongadan da kıza döndüm. Şindi senin önündeyim, − kız
annadıy hepiciini, nicä olmuş.
Çocuk alıy kızı evä, bobasına diy:
− Te, baka, benim Lenkam, onu ben beendim, ama çingeneyka yaptı,
ani biz birerdä olmêylım.
Kızlan çocuk alınmışlar, çingeneykayı da bir ürkek beygirin kuyruuna
baalêyıp, salveriylar. Beygir, sürükleyräk, daran-peran onu yapıy. Gençlär
sêydı şindi da kutlu yaşarmışlar.
25. Varmış bir dul karı...
Varmış bir dul karı. Bir çocucaa onun varmış. Kocası ölmüş cenktä,
cenk daatmış evlerni da. Alınıylar da gidiylar daaca bir yoldan ikisi.
Gidä-gidä göriylar bir şılacık, da o şılacıın uurundan yolu tutıylar.
Gidiylar çok mu, aaz mı, bulıy çocuk bir kemer bıçaklan. Tez, anası görmesin
deyni, kuşıy onu gölmään altına, belinä. Şılaan uurunu tuta-tuta, etişiylar bir
bordeycää. O bordeyciktä bir, yalnız, ihtär adam yatarmış.
− Auşamayırsın, dädu.
− Kebetayırsın, yolcular. Ne geziysiniz ölä geç vakıtta?
− Näbalım, bişeydän bişeymiz kalmadı, yollandık kısmet aaramaa.
Kablet geceleylim da yaarın gideceyz ileri.
− Ne gidecän ileri? Hadi, kal bırda, ikimiz alınaceyz, çocuu aucu
tarafını üüredecäm da öleciklän yaşayceyz.
163
Karı düşünmüş, düşünmüş, da kayıl olmuş.
Alıy dädu Vançuyu auya. Vançu, çıkarıp bıçaanı, açan yabanıya
hızlanıy − bir bıçakta onu aktarıy. Açan ayıya hızlanıy − onu da bir bıçakta
aktarıy. Dädu şaşıy onun kuvedinä. Dädu büük yabannıklara aulanmazmış:
o ufak-tefek şeylär urarmış: tauşam, tilki, yaban kuşu. Büük yabannıklardan
korkarmış.
Geliy dädu evä, annadıy karısına:
− Tölä-tölä işlär, karı, nerden o kuvet senin oolunda, sor ona. − O
bilmäzmiş, ki kuvedi çocuun kemerdän.
− Nerden sendä okadar kuvet, çocuum? − sorıy anası.
− Nerden? Açan gelärdik ikimiz, bulduydum bir kemer. Ondan da
kuvedim benim.
Dädu şindi düşüniy, nesoy edenmää çocuun kemerini. Korkıy, ki, raz
o okadar kuvetli, onu da öldürecek.
− Çaar oolunu, − diy karısına, − da yıka onu böön. O çıkardıynan
kemeri, bän alacam da birtaan o bişey yapamaycek.
− Gel, çocuum, yıkayım seni, sän çoktan yıkanmadın. Hadi, bän su
yısıttım.
− Ben her auşam göldä yıkanıym. Pakım ben, − çocuk diy.
− Paksın, paksın, ama suuk su ölä yıkamıy, nicä sıcak.
Soyunıy çocuk, çıkarıy kemeri, asıy enserä. Dädu yavaşıcık açıy
kapuyu, kapıveriy kemeri da tez belä geçiriy. Dädu sansı genç olmuş birdän.
Aaçtan aaca başlamış atlamaa, etişip yabanıyı, öldüriy, etişip ayıyı, öldüriy, −
däduya çocuun kuvedi geçmiş.
Ama dädu düşünmüş, ki çocuk var nicä kaplasın kemeri gene. Düşünıy
onu öldürmää. Geliy da süliy karısına:
− Te, bölä-bölä işlär, o alarsaydı kemeri geeri, öldürecek seni da, beni
da. Ya öldürelim biz onu taa ileri.
− Olur mu oolumu öldüreyim? − karı diy. − Taa islää çıkaralım onun
gözlerni da gitsin, näänı gidecek.
Çıkarıylar çocuun gözlerni da yollandırıylar yolcaazdan daaca.
Yoklayrak, gidä-gidä, göriy onu bir boyar karısınnan. Onnarın sa
yokmuş uşakları.
− Ya ne güzel çocuk, hadi alalım onu bizä, − boyar karısı demiş.
− O kör, mari, näbacan onnan?
− Kör, diil kör, ama taa islää yoktan, − karı diy.
Alıylar çocuu faytona, gidä-gidä, göriylar bir kör tauşam. Tauşam
körlemeyä gidärkän, urulıy bir süüdä. O süüdün yapraklarından su akarmış.
Başlıy tauşam süüdü kemirmää, su düz ara onu yıkıy: sırtını, başını, herersini.
Tauşam, çevirip kafasını, açan göriy faytonu, tozatmış-kaçmış.
− Sen denedin mi bişey? − sorıy boyar karısı kocasına. − Te o tauşam
kördu, açan yıkadı onu süüdün suyu, açıldı gözleri.
− Olma uşak, mari, o tauşam yapınardı. Var mı gördüün sen sudan
körlar görmää başlasınnar?
164
− Ya deneyim ben, yıkayıpta, beki çıkar bişey, − diy karı.
Gidiy karı, toplayıp aucuna su, yıkıy gözlerni, toplayıp, yıkıy. Açan
üçüncü kere da yıkıy, açılıy çocuun gözleri. Sevinmektän bilmäzmişlär,
näpmaa.
Alıylar çocuu evä. O çocuk otürlü seslärmiş, otürlü beendirärmiş
kendini, ani yok ne sülemää!
Çok mı geçiy, aaz mı, yok olıy çocuk. Karı başlıy aalamaa, sıralamaa
– yok!
Çocuk o vakıt gidiy bobalıına, geliy bordey yanına, bakıy pençeredän
− aucu uyêr, kemer asılı duvarda. Giriy yavaşıcık, alıy kemeri da yok olıy.
Gidiy evä − sevinmektän boyar karısı bilmiy, näpmaa.
− Nerdä gezdin okadar da bizi da aberlämedin?
− Gittim, gezdim biraz daada, − çocuk demiş.
Çok mu geçiy, aaz mı, işidiliy, ani dünnää gözelleri, − onnar üç kızkardaşmışlar, − gün duvarak, çıkarmışlar göldä yıkanmaa. Çoo savaşmış
tutsun birini, ama tutamamışlar.
Gidiy Vançu da kısmedini aaramaa. Etişiy gün duvarak göl boyuna,
saklanıy. Göriy üç kız soyunıy. Girdiynän onnar suya, gidiy da alıy hem
küçüün gölmeeni. Onnar saydı o gölmeklersiz uçamazmışlar.
Çıkıy kızkardaşlar, giiniylar − küçüün rubaları yok. Öbürlär uçıylar,
Girginka kalıy, − öläymiş onun adı.
Çıkıy çocuk, gölmek baalı belindä.
− Raz sen becerdin da aldattın beni, olacam senin karın, − diy kız.
Gidiylar evä, okadar beenmiş boyar karısı gelini, okadar beenmiş,
ani yok ne sülemää! İkisi da pek seslärmişlär, pek atırlıymışlar. Ama boyar
karısının aklı hep ermäzmiş, nasıl Vançu almış Girginkayı da başkası alamamış.
− O sakladı benim gölmeemi, − demiş Girginka kaynanasına. −
Gölmeksiz saydı ben uçamadım kızkardaşlarımnan.
− Ye, nerde şindi o gölmek, göreyim, nesoy uçacan.
− İlerdän o taşardı onu belindä, şindi, allem, cebindä taşıy, − demiş
Girginka.
Gidiy kaynanası, alıy surtuun cebindän gölmää, giiy onu, da, alıp
uşaa, − onun varmış artık uşaa, − uçıy kızkardaşlarna.
Geliy Vançu iştän − karıcıı yok.
− Nerde Girginka? − sorıy.
− İstedim göreyim uçmasını, verdim gölmeeni da gene uçtu geeri.
− O uçtu, ben da gidecäm.
Alıp başını, Vançu gidiy. Gidä-gidä karşı geliy üç kişiyä.
− Ne çekişiysınız? − sorıy Vançu.
− Te var bir uçar palamız, bir kamçımız, da bilmiyz, nicä pay etmää
onnarı.
− Hadi atalım çetele. Kimä düşecek, onun olacek, − küsü olmasın, −
teklif ediy Vançu.
Atıylar çetele, düşiy ona. Pinip palaya, patladıy kamçıyı da deyip
165
“Götür beni karıma”, − uçıy, gidiy düz orêy.
Göriy, kızkardaşlar azırlıylar sofrayı. Çocucak çıkıy ayada, bobası
ona diy:
− Git sülä mamuna, ani boban da istiy imää.
Gidiy oolu, süliy, gene çıkıy.
− Git sülä gene, ani boban da istiy imää.
− Mamu, baka da istiy imää! − Gene kala kalmış kızkardaşları.
− Kimdir o insan? − sorıy büü da çıkıy.
− Kimsin sen? − sorıy.
− Ben Girginkanın kocası, − diy Vançu.
Girdiynän Vançu içeri, Girginka onu tanıy.
Piniylar üçü da palaya da uçıylar evä. Böön da yaşarmışlar.
26. Üç kardaş
Varmış bir vakıt üç kardaş. Üçü da fukaaraymışlar, bişeydän bişeyleri
yokmuş. En büü evleniy da süliy karısına:
− Pişir bana bir çörecik da gidecäm kısmet aaramaa.
Pişiriy karısı bir çörek, koyıy onu torbasına da gidiy yoluna.
Gidä-gidä karşı geliy bir däduya.
− Nerey gidiysin? − dädu sormuş.
− Gidiym kısmetimi aaramaa, − çocuk demiş. − Hadi, dädu, oturup
iyelim, pişirdi karım bir çörek, üç gün, üç gecä gezdim, çöreemi taa çentmedim.
− Ne istiysın Allaadan? − sormuş dädu. Osaydı kendi Allaamış.
− İstiym bir çift beegir.
− Beegir istiysin, beegir Allaa verär, − dädu demiş.
Yatıylar uyumaa. Sabaalen dädu uyandırıy çocuu.
− Kalk, çocuum, ne istedin, Allaa verdi.
Çocuk kalksa-baksa − beegirlär yanında.
− Sendä çok olacek, − dädu diy, − isteyenä ver birär kulicik.
Çocuk gidiy evä. Ortancı kardaşı da artık evlenmiş. Şaşmış batüsunun
kısmedinä.
− Azırla sän da bana bir çörek, − demiş karısına, − gidecäm, beki bän
da edenärim kısmet.
Pişiriy karısı çörek, o alıp gidiy.
Gidä-gidä o da karşı geliy bir däduya.
− Nerey gidiysın? − Allaa sormuş.
− Gidiym kısmetimi aaramaa, − diy. − Hadi otur, iyeceyz. Üç gün, üç
gecä gezdim, çöreemi taa çentmedim.
− Ama ne istiysın Allaadan? − sormuş dädu.
− İstiym beş koyuncuk, − demiş.
− Koyun istiysin, koyun Allaa verär, − dädu demiş.
Yatıp uyumuşlar. Sabaalen gene dädu kalkmış ileri.
166
karı.
− Kalk, çocuum, ne istedin, Allaa verdi.
Çocuk kalksa-baksa − bir sürü koyun yanında. Alıp, aydıy evä.
Küçüü saydı − Yorgi adıymış − evlenämäzmiş, bulamazmış kendinä
− Yap, − demiş bulüsuna, − bana bir çörek, bän da gidecäm kısmetimi
aaramaa.
Gidä-gidä o da karşı geliy bir däduya.
− Nerey gidiysın? − Allaa sormuş.
− Gidiym kısmetimi aaramaa, − Yorgi demiş. − Hadi otur, iyelim. Üç
gün, üç gecä gezdim, çöreemi taa çentmedim.
− Ama ne istiysın Allaadan? − dädu sormuş.
− İstiym bir kız: evlenämedim bu dünneedä.
− Kız istiysın, kız Allaa verär, − dädu demiş.
Yatıylar uyumaa, sabaalen dädu uyandırıy onu:
− Kalk, Yorgi, kalk. Kız istedin, kız Allaa verdi.
Yorgi kalksa-baksa, − kız yanında oturıy. İnanacaa gelmiy: gözleri –
ayna, saçları – ipek.
− Yapín göl boyunda, − dädu diy, − buulanı, üşenme, kurtar.
Alıp kızı, Yorgi gidiy, göl boyunda bir ev yapıy, gelän-geçän buulanı
kurtarıy.
Çok mu geçmiş, aaz mı, peydalanmış dädu o erlerdä. Büü kardaşların
emen aydarmış ergeleyi.
− Pek ayaklarım acıdı, − dädu yalvarmış, − ver te bu topal tayceezi
bana.
− Gelenä-geçenä veräydim, olmayceydı bendä okadar, − demiş çocuk.
− Allaa versin, ergelän taş-kanara olsun, − dädu demiş da gitmiş ileri.
Gidä-gidä göriy ortancısını kardaşların.
− Pek acıktım, çocuum, ver bana te bu şaplı, topal kuzucuu, kesip
iyeyim, − yalvarmış dädu.
− Gelenä-geçenä veräydim, olmayceydı bendä okadar.
− Allaa versin, senin sürün taş-kanara olsun, − dädu demiş ta gitmiş.
Ertesi sabaa, açan kardaşlar kalkmışlar, ergelä da, koyun sürüsü da
taş-kanara olmuşlar.
Gidiy dädu Yorgiyä. Çeketmiş gecenin bir vakıdı bir büük yaamur.
− Buulıym, be-e-ey! Saadım geldi, Saabim gelmedi! − işitmiş karısı.
− Buulıym, be-e-ey!
− Yorgi, kalk gidelim kurtaralım, kimsaydı gene buulıy.
Gidiylar, baarıylar, − kimsey yok. Gene evä gidiylar.
− Buulıym, be-e-ey! Saadım geldi, Saabim gelmedi! − gene işidilmiş.
− Yorgi, kalk, gene baarıy kimsaydı.
Gidiylar, sesediylar, gene kimsey yok. Gelip, gene yatıylar.
− Buulıym, be-ee-ey! Saadım geldi, Saabim gelmedi! − üçüncüyä
işidilmiş.
− Yorgi, kalk, gene baarıylar, kalk gidelim.
167
koyêlar.
− Ege-geee-y! Nerde buulan? − sorıylar.
− Bırda, bırda, − dädu cuvap ediy.
Gidip, alıylar däduyu, götüriylar içeri, diiştirip, kurudıylar, imää
− Bän imiyem bişey, uşak etindän kaare, − dädu demiş. − Kesiniz
uşaanızı.
Sıkına-sıkına, kayıl olıy çorbacılar.
− Ama kesiniz siz. Bizim kıyamıy canımız. Biz fırını hem kurban
sinisini azırlayceyz.
Dädu koyêr siniyä uşaa, veriy elinä da bir altın alma, üfliy fırına bir
kere − fırın sum-suuk olıy. Sokıy siniyi fırına, kapayıp, brakıy.
Oturmuşlar, masallanmışlar, dädu demiş karıya:
− Ya git bak, azır olmalı kurban.
Karı gidiy, bakıy − sini içindä uşak oynıy.
− Sän ya çık kendin, benim inanacaam gelmiy: uşak oynıy sini içindä!
− Ölä da lääzım olsun, − Allaa demiş. − Veriniz, bän onu büüdecäm,
büüdükçä, getirecäm.
Çok mu geçmiş, aaz mı, çocuk büümüş, Allaa onu getirmiş.
− Ya şindi annadayım sana bir masal, çocuum, − demiş Allaa.
Annadıy masalı, çocuk bilmiy, nicä şükür etmää masalcıya.
Annadıy Allaa taa bir, − gene şükür etmiy çocuk.
Yapıy Allaa ondan bir kartal, diy:
− Git çobannara da üüren, nicä şükür ediliy masalcılara.
Çocuk uçıy, işidiy çobannar masal annadıy. Bittiynän masal, çobannar
demiş:
− Allaa ödesin senin masalını.
Geliy evä uçarak, gene olıy çocuk. Allaa annadıy taa bir masal.
Bitirdiynän, çocuk diy:
− Allaa ödesin senin masalını.
Ozamandan da bu adet çeketmiş.
27. Bir vakıt varmış...
Bir vakıt varmış, bir vakıt yokmuş. Varmış bir çorbacı üç oollan.
Oolları onun sıralıklan keçi sürüsünü otladarmışlar.
İlk günü en büü kardaşların gidiye. Köprüdän geçiriye, en islää
çayırlarda otladıyê, çöşmä suyunnan sulıyê, çimen üstündä yattırıyê.
Auşamnayın, evä aydarkan, çıkıyê kart keçi ileri, da, öbürlerindän taa
tez etişip, çorbacısına aalaşıyê:
− Ne doyurdu oolun bizi, ne suladı, bütün gün taşlar üstündä yattırdı,
çamur içindän geçirdi.
İnanıyê çorbacı keçiyä da, oolu geldikçä evä, ayırdıp başını, sıbıdıyê
tavana.
Ertesi günü ortancısı gidiye. Köprü üstündän geçiriye, en islää çayırda
168
otladıyê, çöşmä suyunnan sulıyê, çimen üstündä yattırıyê.
Auşamnayın kart keçi genä, ileri çıkıp, kaçıyê da çorbacıya aalaşıyê:
− Ne suladı, ne otlattı bizi, bütün gün taşlar üstündä yattırdı, çamur
içindän geçirdi.
Bu kere da çorbacı inanıyê, kesip oolunun başını, tavana sıbıdıyê.
Küçüünä sıra geliye. Gelip bobasına, ölä laf süliye:
− İki kişi yok ettin. Biliyem, ani benim da öläydir kısmetim. Git
kendin yaarın sürüylän.
Düşünmüş bobası, düşünmüş da kayıl olmuş.
Bütün gün kuru bayır üstündä onnarı tutmuş, gölcüklerdän su içtirmiş,
taşlıkta üülendä yattırmış.
Auşamnayın çorbacı yollandırıp sürüyü, evä alatlamış. Evdä rubalarnı
diişiye, başka kalpak, çizmä giye, tokada da sürüyä karşı çıkıyê.
Kart keçi kaçarak ona yaklaşıyê da şu lafları süliye:
− Böön oolun pek islää bizi doyurdu, çöşmä suyunnan suladı, kaba
otlar üstündä yattırdı, köprü üstündän geçirdi.
− Sän yalancı mıysın, kart hobur? Bän sana şindicik verecäm payını.
Tutup keçiyi, ensesini ayırdıyê. Ayırttıkça enseyi, oolları diriliye,
yardım etmää bobasına çekediyelar. Soyup deriyi, tuzlamışlar, tavanda onu
germişlär. Yaanısından manca yapmışlar. Bizi da ozaman konakladıydılar.
28. Varmış iki kardaş...
Varmış iki kardaş. Alınmışlar gitmää, kısmet aaramaa. Gidä-gidä
etişiylar bir çatal yola. Durgunup bakınmışlar: yol çok, bilmäzmişlär, angı
yolu almaa.
− Ya brakalım birär kılıcımızı bırda. Ölenin kılıcı küflensin, dirinin
yalabısın.
Pançu alıy bir yolu, Naçu alıy başka yolu, − öläym/tiş onnarın aları.
Çok mı gitmiş, aaz mı, etişiy Pançu göl boyuna. Göl boyunda bir kız
aalıy.
− Ne aalıysın?
− Evrem beni iyecek.
− Kurtarıcın yok mu?
− Yok, − kız demiş.
− Çekin geeri, bän senin erinä oturacam, − demiş Pançu.
Çok geçmiy, geliy bir dokuz kafalı evrem.
− Kimi istedim, erindä bulmadım, − evrem demiş.
− Ye bän ne?
− Sän benim dişimä da ilişmeycän. Ama, raz sän bırdaysın, ha
güreşelim.
− Güüs güüsä mi, kılıç kılıca mı? − sormuş Pançu.
− Kılıç kılıca, − diy evrem.
Pançu, saurdup kılıcı, urıy, altı kafa birdän kesiy.
169
− Raz kesäbildin altısını, kes kalan üçünü da.
Saurdup taa bir kere kılıcı, kesiy öbür üçünü da. Dokuz kafa kesik,
erdä dokuz üük.
Kesiy dokuz dil, çıkarıy onsekiz cevaane taşı, − sokıy cebinä. Kızın
üzüünü, basmasını alıy, genä cebä sokup, yoluna gidiy.
− Gel bizä, be. Bobam baaşış verecek, − kız yalvarıy.
− Sän git evä, bän vakıtta gelecäm.
Bir kelepirci dolayda bulunarmış. Alıy dokuz kafayı, gidiy, kızın
bobasına veriy.
− Raz sän kızımı kurtardın, o senin, hem yarım padişaalık, − kızın
bobası padişaamış.
Çekettiriylär bir büük düün. Kız küsülü, laf etmiy.
Bir da çocuk peyda olıy. Çocuk, çıkarıp basmayı, stola döşiy. Cevaane
taşlarnı çıkarıy, dilleri çıkarıy − hepsini basmaya koiy. Bitkidä kızın üzüünü
çıkarıy.
− Nerden bu üzük sendä? − sorıy padişaa.
− Sorunuz kızınıza.
Çaarıylar gelini – osaat çocaa sarmaşıy.
− Bu beni kurtardı.
− Neçin sülämedin ileri?
− Öläydi bizim annaşmamız, ki vakıdında o gelecek, − kız bobasına
demiş.
Güveeyi, baalayıp beygirin kuyruuna, kolveriylar kendi uuruna,
Pançu da kıza evleniy, yarım padişaalık kablediy, pek uygun yaşıy.
Ama her gecä çalmaa başlamış onnarın kapusunda bir foroz. Çıkıp,
Pançu koolıy onu bir gecä gölä kadar. Gölün yanında gözdän kaybediy. Bir
babuya karşı geliy.
− Görmedin mi bir foroz? − babuya sorıy.
− Gördüm suyca gitti ötää, − babu demiş.
Pançu aydıy beygirni göl aşırı.
− Dur, be çocuum, geçir beni da.
Pinip geçiylar gölü.
− Sän dur bırda, bän gidip bakacam, nerey kaçtı. Na sana bir saç,
beygirnä da bir saç. Koy üstünä.
Koydukça, Pançu da ölmüş, beygir da ölmüş.
Naçuya o gün aar gelmiş.
‘Allem, bizim agalık öldü. Ya gidip bakayım bän kılıcı’, − Naçu
düşünmüş.
Döndüynän çatal yola, bakıp göriy: kendi kılıcı yalabık, agasının
kılıcı küflü.
Alıy Pançunun yolunu da etişiy batüsunun evinä. Osaydı batüsunnan
pek benzeşärmiş.
Karı, gördükça, aalamaa başlamış:
− Ne küsülüysün, kocacıım, altı gün evä gelmedin, şindi da bana
170
bakmıysın? Ne oldu sana? Uymuşun bir forozun aklına, gittin onun ardına.
Hadi gel, yataceyz.
− Bu gecä ayırı yataceyz, − diy Naçu.
Gecä yarısı geliy gene foroz. Naçu, alıp kılıcı, çıkıy, koolıy onu göl
boyunadan. Göl boyunda foroz kaybeliy. Karşı geliy Naçu bir babuya.
− Babu, görmedin mi bıralarda bir foroz?
− Gördüm, be çocuum, gördüm. Göl aşırı gitti.
Naçu, urup beygirnä, fızlanıy gölä dooru.
− Dur, be çocuum, al beni da ötäänna.
Pinip ikisi, aşırıveriylär gölü. Geçtikçä gölü, babu çıkarıy iki saç.
− Na, be çocuum, at bu saçı üstünä, bunu da beygirä at, bän gidecäm
bakayım, nerey uçtu o foroz.
Naçu sıbıdıy saçları erä, duiy, ani bu babu öldürdü Pançuyu. Tutup
babunun gırtlaandan, gözükiy ona.
− Dirilt kardaşımı, zere kesecäm kafanı.
Babu tez bulıy Pançuyu, çıkarıp can suyu, pufkurıy, Pançu osaat
uyanıy:
− Brä da çok uyudum.
− Çok uyuyceydın sän, gelmeyäydim bän. Te bu babu seni öldürdü.
Lääzım onu da yok etmää.
− Öldürmeyiniz beni, şindän sora salt iilik yapacam. Zorunuz olacek,
bana geliniz.
Brakıp babuyu, gitmiş kardaşlar.
− Sän da ne uymuşun bir forozun aklına, da takışmışın onun ardına?
Ölä islää, gözäl karı evdä brakmışın.
Pançu kıskanmış karısını da, öldürüp Naçuyu, evä gitmiş.
Geldikçä evä, karı aalamaa başlıy:
− Ne oldu sana, bilmiym? Dün geldin evä da benim üstümä bakmadın,
benimnän yatmaa istämedin, gecä yarısı gene o forozun ardına gittin.
Duyê Pançu, ani kardaşı diil kabaatlı, dicäba onu kıskandı. Gidip,
babuyu bulıy, Naçuyu dirildiy, evä onu getiriy.
Tez da Naçu evlenmiş. Bir evdä yaşarmışlar, kavgasız, bişeysiz. Şindi
da, beki, yaşıylar.
29. Bir vakıt varmış...
Bir vakıt varmış, bir vakıt yokmuş. Bir padişahın varmış bir kızı hem
bir çocuu. Kart padişah çaarmış onnarı da ölä nasaat onnara vermiş:
− Bän kartım artık, bir bacaam mezar içindä, sizä kalêr bütün
padişaalık. Biri-birinizi sesleyäsiniz, biri-birinizsiz bir iş yapmayasınız.
Çok vakıt geçmemiş, bobaları ölmüş, onnarın üstünä hepsi işlär
kalmış.
Çok mu geçmiş, aaz mı, eni padişaa evlenmiş, evlenmiş − oolu
duumuş. Gideceykän bireri, karısına sormazmış, ama kızkardaşına. Bundan
171
gelin azetmemiş. Toplanmış bir gün o kliseyä, uşaanı kesip, sarıp, sallangaçına
koymuş.
− Kiraţa, uşaa yıkadım, sardım, sallangaçına koydum, uyandıynan,
bakasın. Bän kliseyä gidecäm.
− İslää, bakacam, − kiraţası demiş.
Kliseyä etişmiş, tokatlar kendileri kapanmış, görennär buna şaşmış.
O, tutup onnarı, açmış, klisenin auluna girmiş. Açık kapuya etiştikçä, kapu
kendi kapanmış, görennär buna şaşmış. Açıp kapuyu, girmiş, mumnar klisedä
süünmüş. Görennär buna dübüdüz şaşmışlar.
Evä gelmiş, kiraţasına sormuş:
− Aalamadı mı uşak?
− Aalamadı, bulü, hiç, nicä gittin, taa uyanmadı.
İmää oturmuşlar, imişlär.
− Ne o uşak çok uyudu, mari? − kiraţasına sormuş. − Ya gidip bakayım
bän.
Uşaa açmış, kocasına baarmış:
− O kesti bizim oolumuzu! Yakmaa onu aazdır!
Kocası onu inanmış. Üç gün, üç gecä sobayı yakmışlar, fırına kızı
atmaa istemişlär. Batüsuna o pek yalvarmış:
− Yakmayınız beni, bän diilim kabaatlı. Kollarmı taa ii kesiniz, da
boynuma onnarı asınız.
Ölä da yapmışlar: kollarnı kesmişlär, boynusuna asmışlar, evdän da
yollandırmışlar.
Çok mı, aaz mı gitmiş − başka padişahlaa etişmiş, bir başçada imişdoymuş, sora endektä dinnenmää yatmış. O başça saydı padişahınmış.
Padişah sabaalen çıplak ayak izi başçedä görmüş, kollaycıları koymuş,
tokatları kapatmış.
Gecä genä kız gelmiş, tokatlar kendileri açılmış, bekçilär
uyumazmışlar, ama kimsey onu denämämiş. Doyduynan, geeri gitmiş, tokatlar
ardından kapanmış, endää dooru yollanmış.
Sabaalen genä padişah iz bulmuş, bekçileri diiştirmiş.
Üçüncü gecä gelmiş genä, imiş-doymuş, kimsey bekçilerdän
duymamış. Padişah saydı duymuş, oolunu yollamış. Oolu kızı görmüş: kolları
baalı boynusunda, dallar iilerlär kendileri, kız aazınnan koparêr almaları. Kızı
tutmuş, içeri getirmiş. Ona soruşturmaa başlamışlar:
− Kim sana açtı tokatları?
− Kendileri açıldılar, − kız demiş.
− Baka, bän bu kızı alacam.
Padişah kayıl olmuş, oolu sakat kıza evlenmiş.
Çok vakıt geçmemiş, cenk çeketmiş, padişahın oolu cengä gitmiş.
Allah vermiş iki uşak ona: çiçecik gibi gözäl, biri kızçaaz, biri çocucak,
ikisinin da annılarında birär yıldızçık. O uşaklar üçär günnük gezmää, lafetmää
başlamışlar.
Kiyat yazıp, kocasına aberlemişlär, bir askerci kiyadı götürmüş. Çok
172
mı, aaz mı o gitmiş, bir küüyä etişmiş, bir evdä gecelemiş. Çorbacıyka, nerey
gider, ne işiçi, soruşturmuş. Askerci hepsini annatmış. Karı onu doydurmuş,
sulamış, dinnensin deyni krivada döşemiş. Askerci uyuduynan, kiyadı
cebindän çıkarmış, okumuş. Onda yazılıymış:
‘Senin kolsuz karının iki uşaa var, pek gercik uşacıklar, üç günnük
gezmää, lafetmää başladılar, birär da yıldızçık annılarında. Bitir cengi, gel taa
tez evä, onnarı göräsin’.
Çorbacıyka kiyadın laflarnı diiştirmiş, da te butürlü yazmış:
‘Senin karın iki köpek yavrusu duudurdu. Yaz, näbalım onnarnan?’ −
da askercinin cebinä genä koymuş.
Askerci sabaalen yollanmış, çok vakıt geçmemiş, erinä etişmiş.
Kiyadı okuyup, geeri yazmış, yoketsinnär onnarı, o gelincä evä.
Askerci kiyadı getirmiş, gelinin kaynanasına vermiş. O, okuyup, şaşmış,
kocasına göstermiş. Padişah demiş:
− O ölä istärsaydı, ko ölä olsun.
Gelini kuumuşlar.
Etişmiş o gölün kenarına, yalvarmış gemicilerä, geçirsinnär onu öbür
kenara. Gemicilär kayıl olmuşlar, uşakları pek beenmişlär.
− Ne dillär bilersin? − sormuşlar.
− Filan, filan dili bilerim, − karı demiş.
- Parts
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 01
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 02
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 03
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 04
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 05
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 06
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 07
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 08
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 09
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 10
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 11
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 12
- Dizi-dizi boncuklar : Gagauzların halk yaratmaları - 13