Testamentu Berriko Kondaira - 13

  gazteluan sartzeko eta azoteak emateko, jakin
  zedin ea zergatik ots aiek aren kontra juduak
  ateratzen zituzten; gero abe bati ualakin ondo
  lotzeko, erromarrak mendeko edo esklaboakin
  egin oi zuten bezala. Soldaduak prestatu ziran
  nagusiak agindu guzia egiteko; eta asitzera zijoazen unean, San Pablok kapitanari esan zion:
  
  Erromar bat bide onez azotatu dezakezute zergatik esan edo ikusi gabe? Kapitana bereala tribunoari joan zitzaion esatera, begira zezala
  gizon arekin zer egiten zuen, bada erromarra
  zala ziola. Tribunoa San Pablogana joan zan, eta
  galdetu zion ea erromarra zan. Bai, San Pablok
  erantzun zion. Orduan tribunoak esan zion: Nik
  izen ori diru askoren truke erosita det. Ni bada
  jaiotzatik naiz, Apostoluak erantzun zion. Geiago
  gabe, burlazko kastigu hura ematera zijoazkion
  guziak isill-isillik aldegin zuten, eta tribunoa bera
  ere txit larritu zan, lotu eta azotatzeko agindu
  zuena erromarra zala aditutakoan.
  Tribunoak biaramonean juduen batzarrea bilduerazo zuen, eta San Pablo, lotura guziak kenduta, aurkeztu zien, aren kontra zer esankizun
  ote zuten ikusteko. San Pablo asi zitzaien itzegiten, eta nai etzuten gauzaren bat esan zuelako,
  masallako bat eman zioten. Gero batzarreko Jaunak erdiratu ziran, batzuek San Pabloren alde,
  eta besteak kontra. Guziak itzegiten zuten, eta
  elkarri ezin ezer adierazo zioten. Atzenerako
  
  aserre latza sortu zan; eta San Pablo bertan galduko zuten, baldin tribunoak, bere soldaduakin
  artuta, gaztelura itzuli ez balu.
  
  5. Jainkoak San Pablori
  itzegiten dio
  Urrengo gauean Jainkoa San Pablori agertu
  zitzaion, eta esan zion ez bildurrik izateko: Jainkoaren Izena Jerusalenen erakutsi zuen bezala,
  Erroman ere erakutsi bear zuela. Esan onekin
  San Pablo bizkortu zan, ez anbat irrisku gogor
  artatik ateratzen zan usteagatik, zenbat aren
  Izen santua eta legea Erroman erakusteko aututzen zuelako. Baña irrisku berri batean, eta Jainkoak esana egia zala pensatzeko bidean laster
  arkitu zan.
  Juduak ikusirik tribunoak gazteluan gordetzen zuela ain aier zitzaiozkan Apostolua, berrogeita geiago lagunek promestu edo boto egin
  zuten, San Pablo bizi zan artean ez ezer jateko,
  ez edateko. Promes gogorra zan, eta San Pablo
  bereala ez iltzera, goseak eta egarriak asko
  
  galdu bear zituen. Eta, nola il gazteluan gordeta
  zegoana? Ezin au bazekusten, eta apaiz-buruai
  esan zieten, tribunoari eskatzeko batzarrean
  berriro ikusi zitzatela San Pablori egozten
  zitzaiozkan gauzak; eta gaztelutik batzarrera
  zeramaten bitartean, berak bidean ilko zutela.
  Zer sare ondo zabaldua! baña Jainkoaren eskuarentzat indargabekoa. Aien asmo guziak, bada,
  kea bezala desegin ziran.
  San Pabloren arreba bat Jerusalenen bizi zan,
  eta onen seme batek jakin zuenean bere osabarekin zer egiteko zebilzan, osabari gaztelura joan
  zitzaion eta jakiñean ipiñi zuen. San Pablok
  bereala zenturion edo kapitan baten bitartez illoba tribunoagana bialdu zuen; eta esan ziozkan
  juduen barau, eskaera eta beste lan guziak, eta
  zer asmo zerabilten, eta bere eskuetatik ez,
  arren, San Pablo uzteko. Tribunoak guzia aditu
  zion, eta isillik gorde zezala illobari esanda, kapitan biri agindu zien, bere-bereala prestatu zitzatela berreun soldadu oñezko, irurogeita amar
  zaldizko berreun aiotzekin, eta abere bat San
  Pablorentzat; bada arratseko bederatzietan irten
  bear zirala, San Pablo segurantza guziarekin
  
  Zesareako eraentzalle Felixi eramatera. Gauza
  guziak zuzenduta, Zesarearonz irten ziran. Tribunoak Felixi txartel batean gaztigatu zion juduakin gertatu zitzaion guzia, eta bialtzen ziola, alde
  biai aditu ondoan, zeritzana egin zezan. Onetarako salatzalleai ere esan zien, zer esanik bazuten, Zesareara joateko. San Pablorekin zijoazenak Zesareara iritsi ziranean, Felixek Apostolua
  ipiñi zuen Herodesek egindako etxe galant
  batean, kontuartzalleak ondoan zituela, salatzalleak zetozenean auzia ikusteko.
  
  6. San Pablo Zesarean
  Bost egunen buruan Ananias apaiz-burua eta
  beste kargudun batzuek, Tertulo iztun ots andikoa berekin zutela, aurkeztu ziran Felix eraentzalleagana. Onek salatzalleak eta salatua bildu
  zituen; Tertulok San Pabloren kontra egin-al
  guzian itzegin zuen. Gero gobernadoreak San
  Pablori agindu zion, zer erantzunik bazuen, esan
  zezala. Felixek bi aldekoai aditu zien, eta garbiro
  ezagutu zuen juduak San Pabloren kontra
  
  zekarzten espa guziak ezer etzirala; baña juduai
  atsekabe osoa ez emateagatik, esan zien donarioz pensatuko eta erabakiko zuela. Bitartean
  agindu zuen San Pablo itxian idukitzeko; baña
  begiramen guziarekin, bear etzanik egin gabe;
  eta iñor bereetakorik ikustera bazijoakion, sartzen uzteko.
  Andik egun batzuetara Felix bere emazte
  Drusilarekin San Pablori joan zitzaion, itxian
  zegoan tokira. Jesusen legeko gauzaetan itzaldi
  luze bat elkarrekin egin zuten; baña San Pablo
  asi zitzaionean zerbait esaten zuzentasun, garbitasun eta Jainkoari egunen batean guziok eman
  bearko diogun kontu estuaren gañean, Felix
  izutu zan, eta etzion geiago itzegiten utzi, esanaz beste batean itzketa hura berrituko zutela.
  Felixi gai aietan asko ukitzen zitzaion, argatik
  alako gauzarik aditu nai etzuen. Berriz eta berriz
  ere elkarganatu ziran; baña Felix biguntzen
  etzan, ez zeukan bidegabeko itxi artatik Apostolua ateratzeko, ez onek erakusten zion legera
  jartzeko. Juduakin izan zuen itzketatik Felixek
  igerri zion Jerusalenera persona berriai dirua eramatera joana zala, eta oraindik txit ustua izango
  
  etzalakoan, eraentzalle diru-zale ark San Pabloren esanai, itz-bitarteak sartu eta geroko epea
  ematen zien, itxitik ateratze-truke ezer eskeñtzen ote zion ikusteko. Bi urte onetan igaro ziran,
  itxian zeukana ez lotu, ez askatu egin gabe,
  agintean bere ondorengotzat Porzio Festo joan
  zitzaionean.
  Esan zitekean Felixek agintea uztean, San
  Pablori nai zuena egiteko eta noranai joateko
  eskubidea emango ziola, bere etsaiak egozten
  ziozkaten gauzaetatik garbi zegoala ziekien
  ezkero; baña dirurik iritsi ezin izan zuenean,
  juduakin ere osotoro autsi nai izan etzuen, Erromara zetorrenean bere alde izateko ustean.
  
  7. San Pablok Zesargana
  gañdeitzen du
  Festok bere egiteko berria Zesarean artuta,
  irugarren egunean Jerusalenera joan zan. Apaizburu eta judu andizkiak bereala aurkeztu
  zitzaiozkan San Pablo Jerusalenera bialdu zezan
  eskearekin, bidean ilerazotzeko asmoan. Jainko-
  
  aren eskua, lenago bezala orain ere bere Apostolu onekin zan. Festok erantzun zien, San Pablo
  Zesarean zegoala, eta onen kontra zer esanik
  bazuten, ara joateko eta adituko ziela. Jerusalenen zortzi edo amar egun eginda, Zesareara
  itzuli zan. Biaramonean Festo erabaki-leku edo
  tribunalean eseri zan eta San Pablo erakarri
  zuen, eta Jerusalendik jatsitako juduak bereala
  asi zitzaiozkan gaiztakeria eta gaiztakeria egozten; baña egiak zirala sinisterazotzeko ezer
  agertu gabe. San Pablok batere malmetitu gabe
  erantzuten zuen, ezertan ere ukitu etziela ez
  juduen legeari, ez Elizari, ez Zesar-i. Orduan Festok galdetu zion, juduakikoa obeto egiteagatik,
  noski, ea Jerusalenera igo nai zan, eta egozten
  ziozkaten gauzai aren aurrean erantzun. San
  Pablok esan zion, Zesar-en tribunalean zegoala,
  eta emen juzgatua izan bear zala. Juduai gaitzik
  egin ez diet, esaten zuen, zuk zerorrek obeto
  dakizun bezala, eta ezer egin badiet edo iltzeko
  biderik zerbaitekin eman badet, ara ni emen
  prest. Baña dioten gauzarik ez badidate arkitzen,
  iñork ez dauka ni oiei uzteko eskubiderik. Zesargana gañdeitzen edo apelatzen det. Orduan Fes-
  
  tok bere konsellariakin itzeginda esan zion:
  Zesar-i deitzen diozu? Zesargana joango zera.
  Cesarem apellasti! ad Cesarem ibis.
  
  8. San Pablo Erromara
  ekartzeko prestamenak
  Egun batzuen buruan San Pablo Italiara ekartzeko prestamenak egiten zebilzan bitartean,
  Galileako errege Agripa eta onen arreba Berenize Zesareara joan ziran, Festori ongietorria egitera, eta itzak itzbidea emanda, Festok Agripari
  esan zion, San Pablorekin juduen artean zer gertatzen zitzaion. Nik neronek ere gizon orri aditu
  nai nion, erregeak esan zion: eta biaramonean
  ikusteko gelditu ziran.
  Agripa eta Berenize anai-arrebak ordu jakinerako tribunalean aurkeztu ziran, anditasun
  guzian, eta erriko andizki eta persona bikañ
  danak lagun zituztela. Festok bereala San Pablo
  erakutsi zien, esanaz: Ara emen gizon au, zeñaren bizi eske judu guziak Jerusalenen jarri zitzazkidan, baña nik ezer topatzen ez diot iltzeko.
  
  Zesargana joan nai du, eta bialtzera noa; baña
  nere nagusi enperadoreari zer esan ez dakit.
  Zuek itzegiozute, eta gero erakutsiko didazute
  zer esan bear diodan: bada, ondo ez deritzat
  gizon bat lotuta edo preso bialtzea, zergatik bialtzen dedan esan gabe.
  Errege Agripak San Pablori esan zion itzegiteko. Apostoluak etzuen galdu nai izan aurkeztutzen zitzaion ain era ona, bere ikasbidea edo
  dotriña agertzeko. Erakutsi zien, bada, ezin
  ukatu zezaketen moduan, Jesu Kristo juduak il
  zutena dala Jainko-Seme eta Mesias egiazkoa.
  Profetaen anziñako esan guziak onegan bete
  zirala. Au ondo ezagutu, eta lenagoko bizitza
  utzirik, Jesusen Ebanjeliora jarri zala. Esan zien
  mirarizko bere itsutzea, argitzea eta gertatu
  zitzaion gañerako guzia. Festok, jentilla zalako,
  etzion San Pabloren itzketari igerritzen, eta esan
  zion: Zuk buru guzia nastua daukazu. Ez, Festo,
  ez, San Pablok erantzun zion. Nik diodana egia
  garbia da. Aditzen dagokidan erregeak ondo
  daki, eta egiztatu nazake, zeren gauza oiek gertatu diran ez bazter isill batean, ezpada Jerusalenen, Judean eta Palestina guzian; eta Moises eta
  
  profetak eskribatuta utzi zizkiguten. Gero, Agripari itza emanda, esan zion: O errege Agripa!
  Zuk profetai sinisten diezu? Badakit, bai, sinisten
  diezula. Orduan Agripa larritu zan, eta San
  Pablok bere esanakin geiago estutu etzezan,
  esan zion: Gitxigatik kristau egiten ez nazu. Ai,
  bada, ori egingo bazendute zuk eta aditzen didazuten beste guziok! San Pablo isilldu zanean,
  erregea, arreba, Festo eta gañerakoak jaiki
  ziran, eta elkarri esan zioten etzitzaiola iltzeko
  ez ezen, itxian idukitzeko ere biderik ezertan
  arkitzen; eta Agripa erregeak Festori esan zion,
  baldin Zesargana joateko konturik aitatu ez balu,
  nai zuena egiteko eskubidea eman zizaiokeala;
  baña barreatu zan ezkero, Zesargana bialdu
  gabe ezin utziko zala.
  
  9. Zesareatik Erromarako
  San Pabloren bidajea
  Gauza guziak biderako zuzenduta, illabeteren barruan Festok San Pablo beste preso
  batzuekin Erromara itsasoz bialdu zuen, Julio
  
  zeritzan euntari edo kapitan erromar bat kontuartzalle zuela. San Pablok berekin zeramazkien, Jerusalenen eskuak ezarri ziozkaten ezkero
  beti lagun izan zuen San Lukas eta limosnadiruaren eramalle aietatik bat, Aristarko zeritzana. Juliok laster ezagutu zuen San Pablogandik
  beste presoetarako berdin-eza, eta iñori ez bezalako begirunea agertzen zion. Bidean itsasoak
  txit aldi gaiztoak izan zituen: itotzeko zorian
  askotan arkitu izan ziran, eta esturasunik latzenean, «oraintxe itoko gera» esanaz zebilzanean,
  Jainkoak San Pablori iragarri zion ontzia porrokatu eta ondatuko zala, bai; baña ontzian zijoanik
  iñor ere galduko etzala. Berri onekin guziak bizkortu ziran, eta ontzi erdi-autsiari egin-alean
  lagunduaz, Maltako kostara alderatu ziran, eta
  arroka bat jota ontzia galdu zan; baña ontziko
  berreunda irurogeita sei lagunak, batzuek igeri,
  besteak ol-puskaetan, sei illabeteren buruan
  lurrera bizirik irten ziran.
  
  10. San Pabloren Maltako
  sarrera
  Maltarrak, errukarri aien errekia ikusita, txit
  arrera ona egin zieten. Su on bat bereala eginda,
  leortzen eta berotzen ipiñi zituzten. Onetarako
  San Pablo ere besteakin batean bazebillen egurra suari inguratzen eta artu zuen sorta-egurrean suga bat zegoan, eta suaren beroarekin
  bizkortu zanean, eskutik eldu zion; eta zinzilika
  jarri zitzaion. Maltarrak ala ikusi zutenean, elkarri ziotsaten: Gizon au, noski, gizon-iltzalleren
  bat da; beintzat, itsasoaren aserreari iges egin
  orduko, orain bizia kendu nai dio. San Pablok
  eskua astindu, eta sugea sutara bota zuen. Maltarrak uste izan zuten aurrena puztu edo anditu,
  eta gero bereala ilko zala. Luzaro begira egon
  zitzaiozkan, eta zekusatenean pozoniak ezer
  egin etziola, lenagoko usteak trukatu, eta esan
  zuten jainkoa zala. San Pablok bereala kontra
  egin zien, esanaz Zeru-lurrak egin zituen Jainkoa
  baizik etzala, eta au bakarrik adoratu bear zala.
  
  Geroztik ugarte edo isla artako sugeak pozonirik
  ez dute.
  Ugarteko buru edo prinzipe Publiok bereak
  zituen itsasotik irtenda lurra artu zuten bazterrak. San Pablori sugearekin gertatu zitzaiona
  jakin zuen, eta etxean ikusteko eresia agertu
  zuen. San Pablo bere bi lagun San Lukas eta Aristarkorekin joan zitzaion; iru egunean emen txit
  ondo egon ziran; eta Publiok aiekin egindako
  onaren saria, Jainkoak laster itzuli zion. Publiok
  aita aspaldian sabelzardun edo beerakoarekin
  eta berotasun edo kalenturarekin gaxo zeukan.
  San Pablo sartu zitzaion ikustera; otoitz egin
  zuen; eskuak gañean ipiñi ziozkan, eta bertatik
  sendatu zan. Mirari au ugarte guzian barreatuta,
  eri eta elbarri guziak San Pablori zeramazkioten,
  eta guziak sendatzen zituen: eta gorputzeko gaitzak ez ezen, animakoak ere kentzen ziezten.
  Miragarrizko sendatze oiekin jende guzia beretu
  zuen, eta danak bataiatu ziran.
  
  11. Maltatik Erromarako
  San Pabloren irteera
  Maltarren atsegiñik andiena izango zan beren
  ongille eta animako maisua berekin luzaro idukitzen; baña San Pablo autua zan mundu guziaren
  erri-buru Erroman Ebanjelioa erakusteko, eta
  aronz irteteko denbora bazetorkion. Bitartean
  ugartear esker onekoak biderako bear zuen
  guzia oparo prestatu zioten. Julio kapitanak
  ontzia artu zuen eta Maltatik apirillaren erdian
  irtenda, irugarren egunean itsasoz Puzol-era
  joan ziran, emendik Erromara leorrez joateko
  asmoan. Lenbiziko kristauak Puzolen arkitu
  zituzten, eta San Pabloren berriak ordurako bazituztelako, txit arrera ona egin zioten. Oraindik
  kateakin lotuta zijoan, eta begiramen guziarekin
  muñ egiten zieteen. Puzolen zazpi egun egin
  zituen, ango kristauak mesede au eskatu ziotelako; oien ondoren Erromaronz irten zan. Erromako kristauak artu zutenean San Pablo urreratzen
  zitzaien albista, batzuek emezortzi leguan, besteak amaikan bidera irten zitzaiozkan. Zer arrera egin zioten, ezin esan diteke; eta San Pablok
  
  bere bi lagun maiteakin Jainkoari eskerrak eman
  ziozkan. Gañerakoak ere, Jainko egiazkoaren
  legea oraindik ikasi gabeak baziran ere, beren
  erara eman nai izan ziozkaten, ain ito-bide
  andietatik itsasoan gorde eta ainbeste laguntza
  lurrean eratu zieztelako.
  
  12. San Pablo Erroman
  Jesu Kristoren irurogeita batgarren urteko
  maiatzaren asieran Erromara iritsi ziran; eta Julio
  kapitan, bidean ain ondo begiratu izan zionak,
  Erroman ere berebat egin nai izan zuen. Zeramazkien beste preso guziak itxira edo karzelara
  eramanda, San Pablo kanpoan utzi zuen, soldadu bat beste kontuartzalle gabe, zeñarekin izaten zan bi adiskide elkarrekin bezala; baña bere
  kateakin beti, bada oiek kentzen etziozkaten.
  San Pablo orduko, Festo Zesareako eraentzalleak Erromako Enperadoreari bialtzen ziozkan
  San Pabloren berriak iritsi ziran. Ark oni esaten
  zion, juduak egozten ziozkaten gauzak indar
  gitxikoak zirala: gizon prestua zala; bere iritzia
  
  asko ez ezen, errege Agripari ere erakutsi ziola,
  eta biak bat zetozela; eta Zesargana apelatu ez
  balu, an bertan askatuko zuela. Berri oiek alde
  batetik, eta bidean gertatutako gora-beera miragarri, Juliok eta gañerako bide-lagunak esandakoak bestetik, jende guzia San Pabloren alde eta
  ikusteko eresian ipiñi zuten. Pretorio edo auzigelan bereala aurkeztu zan; bere burua garbitu
  zuen; baña bertatik libratzea bazegokion ere,
  utzi nai izan etzioten, Jerusalendik etortzeko
  ziran salatzalleak eldu arteraño: eta dala oien
  etorrerak luzatu zuelako, dala erromarrak gauza
  betaz eta donarioz artu zutelako, San Pablok,
  beintzat, bi urte bere kateakin igaro zituen; ala
  ere oiek eragozten etzioten Ebanjelioa leku
  guzietan erakustea. Berak naiena zuen tokian
  ostatuz jartzeko baimena eman zioten, eta autu
  zuen lanik geiena egin zezakean lekua.
  Erromara iritsita irugarren egunean judu
  andientsu eta bikañenai gaztigatu zien, aren
  etxera joateko eta esango ziela zergatik Zesargana apelatu zuen, adierazo nai ziezten beste
  zenbait gauzarekin. Joan zitzaiozkan; esan zien,
  Jerusalenen gezurrezko gauzak egotzi ziozkate-
  
  lako Zesargana apelatu zuela; ez juduen kontra
  emateagatik, ezpada bere burua garbitzeko.
  Etzezatela pensatu, kate aiekin bazekusten ere,
  gaitzgilleren bat zala, ez. Zeramazkiela Israelen
  itxedoten zuen Mesias predikatzen zuelako.
  Juduak erantzun zioten, ezer etziekitela. Gero,
  berriz ere, beste egun batean goizetik arratseraño itzegin zien Jesu Kristoren Erlejioaren gañean,
  begien aurrean ipintzen zieztela, onek bere alde
  zituen profetaen esan eta beste sinisbide guziak.
  Askok ondo artu zioten, eta kristau egin ziran:
  baña geienak gogor agertu zitzaiozkan, eta esan
  zien, juduai eskeñtzen zitzaien salbazioko bidea
  jentillai emango zitzaiela, aiek baño obeto oiek
  artuko zutelako. San Pablo Apostoluaren ibilli,
  oraindaño aitatu ditugunak, San Lukas Ebanjelariak Apostoluen egintza-en izeneko liburuan
  dakarzki: eta gerozkoak Eskritura Santak esaten
  ez badizkigu ere, ezin ukatu eta zalantzan ipiñi
  ere ditezke, sinisbiderik argienak ezeretzat jo
  gabe. Au bera diot, emendik aurrera ezarriko
  degun gañerako guziagatik.
  
  AMASEIGARREN IRAKURGAIA
  1. San Pabloren kateetatik
  libratzea. Gure Españarako
  etorrera
  Erroman bi urtean egon zan, aitatu dan bezala, enperadorearen tribunalak libratzeko agindu
  zuen arteraño. Bitartean on andiak egin zituen.
  Asko joaten zitzaiozkan ikustera, eta bere jakinduri ez-oituarekin guziak arritzen zituen, eta Jesu
  Kristoren Ebanjeliora jarri eta kristaututzen
  ziran. Itzez erakutsi ezin zien urrutikoai, eskribuz
  gaztigatzen ziezten bere kartaetan irakurtzen
  ditugun Zerurako ikasbide andiak.
  Bi urteren buruan kateak askatuta, noranai
  joateko eskubidean jarri zanean, ibilli andiak
  egin zituen, berak lenago ipiñitako Elizak ikusten
  eta berriak ipintzen. Gure Españara ere denbora
  onetan etorri zan. Emen eta ibilli zan leku guzietan Ebanjelioa erakutsi eta zabaldu zuen, ezin
  esan-al jentill Jesu Kristorentzat irabazten zitue-
  
  la. Atzenerako Erromara itzuli zan. Neron enperadore gogor aren etxean ere kristau asko egin
  zituen; oien artean Neron beraren emazte-ordeko emakume galdu bat; baña Jainkoaren ain
  gogoko lan oiekin Jainkoaren etsai guzien gorrotoa irazeki zan; eta arterañoko neke guziak bere
  odolarekin sillatzeko bidea bazetorkion.
  San Pablok, Erromara itzuli zanean, emen
  arkitu zuen San Pedro, Apostolu guzien burua,
  lurrean Jesusen ordekoa eta lenengo Aita Santua. San Pabloren gañean zearo itzegiten asi
  giñanean esan zan, bere aulki nagusia zazpi
  urtean Antiokian iduki zuela, eta andik Erromara
  aldatu zala. Esan eta egin: bere bizileku jakiña
  au zuen; baña, mundu guzian zabaltzen zijoan
  Elizaren kontua bere gañ zeukanak bezala, ibillibear andiak izan zituen. Eguzkiaren sortaldera
  joan zan, eta eguzkiaren sartaldera etorri ere
  bai; eta badira jakintsuak diotenak, gure Españan ere izan zala, Ebanjelioa erakutsi zuela, eta
  emen bere ondorengo obispo eta apaizak utzita,
  Erromara itzuli zala. Gure erresuma edo erreinu
  au izanik erromarren mendeko bazterrik bikañe-
  
  nena, gizonik andienak bere semeetan zituena
  eta ondasunik aberatsenakin erromarrai laguntzen ziena, badirudi, guzion Aitaren ardura
  andian alderdi au ere sartuko zala, eta gure
  asaba eta anziñako emen bizi ziranak ikusi naiko
  zituela.
  Gai onetan dana dala, beintzat, bere egitekoetan zebillenean, Jainkoak iragarri edo adierazo
  zion laster il bearra zala, eta berri onekin Erromara itzuli zan. Bizitzan kristauai erakutsi izan
  ziezten egiak, ilda gero ere gogoan iduki zitzaten, bi karta txit ikasikizun asko eta andikoak
  eskribatu zituen.
  
  2. San Pedro eta San Pablo
  elkarrekin Erroman
  Bi Apostolu andiak, bada, elkar artuta Ebanjelioa erakusten baziarduten, Neron munduan
  izan dan gizon biotz gogorrenekoak biak galtzeko asmoak artu zituenean. Ara zergatik. Simon
  Mago, lenago iñoiz aitatua, Samariatik Erromara
  
  etorri zan, bere erakutsi gezurrezkoak eta sorgintzak zabaltzera. Neron berez izanik gaiztakeria guzietara etzina eta griñatua, Simonekin txit
  adiskide egin zan, eta bere atseden-aldi guziak
  onen sorgintzak aditzen eta ikusten igarotzen
  zituen. Beste gezur askoren artean, Neroni sinisterazo zion zeruetaraño igoko zala, zeñaren
  bitartez erakutsi nai izan zuen Jesu Kristok ez
  ezen, ark ere au egiteko eskubidea bazeukala;
  artarako uste zuen deabruak lagunduko ziola.
  San Pedro eta San Pablo bi Apostoluak zekusten, baldin igo-irudi edo antz bat ere egiten
  bazuen, asko itsutu eta beretuko zituela: eta
  otoitz-barauakin berak prestatu, eta gezurti ark
  indarrik izan etzezala Jainkoari eskatzeko kristauai esanda, igo bear zan tokira joan ziran.
  Simon goronz abiatu zan; baña bereala erorita,
  bi ankak autsi zitzaiozkan. Sendatzeko asmoan
  aldameneko etxe baten goeneneko bizitzara
  eraman zuten, eta ikusirik bere eskeñi eta esan
  guziak gezurtatu zitzaiozkala, bere burua leiotik
  bota eta il zan.
  
  3. San Pedro eta
  San Pabloren eriotzak
  Apostoluen kontra lenagoko aserre guzia
  Neroni irazeki zitzaion. Katez ondo lotuerazota,
  bederatzi illabetean itxian iduki zituen. Emen ere
  geldi eta alperrik egon etziran. Beren kontuartzalleetatik bi, Prozeso eta Martiniano, itxian
  zeuden beste berrogeita zazpi lagunekin Jesusentzat irabazi eta bataiatu zituzten. Geroenean
  agindu zan il zitezela; eta biak beren odolarekin
  bizitza sillatu zuten. San Pedro gurutzean buruz
  beera josita il zan, eta San Pablo lepo moztuta,
  garagarrillaren ogeita bederatzigarren egunean.
  Bi Apostolu gogoangarri oien ikasleak eta adiskideak kontu andia izan zuten, al zan progu onrotsuenarekin gorputz-illak gordetzeko, eta orain
  Erroman dautza. San Pedroren emazteak, senarrak baño ere lenago Jesusgatik bizia galdu zuen.
  Apostolutzan asi baño lenago izan zuen alaba
  Santa Petronilla ere berebat il zan.
  
  4. Beste Apostoluen berriak
  Gañerako Apostolu, San Juan ez besteak ere,
  nor bere alderdian edo Ebanjelioa erakusten ibilli ziran tokietan Jesusen izenean odola isuri, eta
  illak izan ziran. Bakarrik San Juan zartuta berez il
  zan, baña onek ere bizitzan Jesusgatik martirioa
  artu zuen. Efeson bizi zan lekutik Domiziano
  enperadoreak Erromara eramanerazo, eta olio
  irakiñetan sartu zuen; baña frijituta irtengo zala
  uste zutenak arriturik gelditu ziran, len bezain
  larminz eder leunekoa, eta akatsik ere egin gabe
  irteten ikusi zutenean. Geroz ere urte batzuetan
  bizi izan zan; eta atzenean Jesusen beste Apostolu guzien ondoren, zartuta beste gaitz gabe,
  eun urtekoa Efeson il zan, eta adiskideak progu
  andiarekin lurpetu zuten.
  Jesusen langille andi oiek, bada, mundu guzira zabaldu zuten beren Maisu Jainkoagandik
  artutako legea, eta ala asieran nola gero infernu
  guzia jaiki izan bada ere, osotoro kendu eta
  galdu naiez, Jainkoaren itzaren indarrak etsai
  guziak azpiratu izan ditu, eta sinismen osoan
  
  gaude, aurrera ere mundua mundu dan artean
  iraungo duela.
  
  5. Jesusen Ama guziz
  santaren atzeneko berriak
  San Juanen eriotzarekin mundutik ezkutatu
  ziran Jesusekin itzegin, ikasi eta ezagutu zutenak. Orain itzegin bear degu, aspaldian aitatu ez
  dan Apostolu guzien Amandre, Jesusen Ama eta
  zeru-lurren Erregiña Maria guziz santaren
  gañean.
  Lenago esan da, Jesus zerura igo zanean,
  Maria guziz santa Apostoluakin batean Olibeteko
  menditik Jerusalenera itzuli zala, Espiritu Santuaren etorreraren zai egotera. Jatsi zanean, bere
  Esposari bezala begiratu zion, zegozkion doai
  eder guziakin apaintzen zuela. Gertaera onen
  ondoren, Maria guziz santa Jerusalenen San Juan
  Apostoluaren etxean bizi izan zan. Zein bizitza
  ona eta jainkozkoa egin zuen, zer esan ez da.
  Ordu guziak otoitz edo orazioan zeramazkien,
  Seme Jainkoarekin, lurrean ibilli zan bitartean
  
  mingañez bezala, zerura joan ezkero biotzez
  itzegiten zuela. Kristauak begirunerik andiena
  zioten. Apostoluak beren nekeen poza, jakinkizunen argia eta eginbearretarako indarra Ama
  maitagarri onegan zeukaten. Semearen lekuan
  Ama andi oni gauza guzietarako begiratzen zioten, eta oni esan gabe ezer ere egiten etzuten.
  Amarren bat urte Jerusalenen igaro zituen, eta
  Jesusen etsaiak kristauen kontra jaikita Apostoluak Jerusalendik irten bearrean arkitu ziranean,
  Maria guziz santa seme-ordeko San Juanek Efesora eraman zuen, eta aldi batean emen bizi izan
  zan. Gero, berriz ere Jerusalenera itzulita, Markosen ama Mariaren etxean bizi izan zan, San Juanek begietatik beñere utzi gabe, egin-al guzian
  laguntzen ziola.
  Geroenean Maria guziz santak jakin zuen noiz
  ilko zan. Jerusalengo kristauai gaztigatu zien, eta
  zetzan oitxoaren ingurura bildu zitzaiozkan,
  atzeneko itz gozoak aditu, eta munduan betiko
  agur egitera. Santo Tomas ez, beste Apostolu
  guziak, ordurako munduan sakabanatuak baziran ere, bere gelan bat-batetan aurkeztu
  zitzaiozkan, berak baizik iñork etziekiela. Jesu-
  
  sen beste ikasle asko ere an arkitu ziran: eta
  Ama maitagarriak biotz-biotzetik guziai esan
  zien, Jesusen legea zabaltzen nekatu zitezela,
  eta berak bere Semearen ondotik lagunduko
  ziela. Jesus, ezin esan-ala aingeru ederrekin
  inguratuta agertu zitzaion, eta anima zorion
  guzien gañean zorioneko hura zerura bere ondora eraman zuen. Atzeneko asnasa eman bezain
  laster, zetzan gela miragarrizko argiz bete zan,
  eta begira zegozkionak aditu zituzten zeruko
  aingeru guziak beren Erregiñari kantatzen ziozkaten soñu gozoak. Bereala belaunikatu ziran,
  eta begirune guziarekin oñ santuetan muñ egiten zioten, negar-malkoz bustitzen ziozkatela.
  Jerusalenen eta ingurumai guzian barreatu
  zan, eta alde guzietatik ikustera zijoazkion eri,
  elbarri eta gaxoak artuta, eta iñor ere sendatzaka gelditu etzan. Guziak beren deboziozko gogoak agintzen ziena egindakoan, gorputz-illa illoi
  eder batean ipiñita, Getsemaniko errira Apostoluak sorbaldan eraman zuten, beste guziak
  eskuetan argiakin ondoren zerraizkiela. Gorputzilla obi galant batean ezarrita, arlosa batekin
  estali zuten. Geroko egun batzuetan Apostoluak
  
  ondotik kendu etzitzaiozkan, eta zeruko Aingeruakin txandaka progua egiten zioten. Santo
  Tomas begira etzan Maria guziz santa il zanean,
  ez obian ipiñi zutenean ere: eta berri au artu
  zuenean korrika joan zan, proguko egunak betetzerako. Eskatu zuen, Jainko gizon egiña bederatzi illabetean sabelean iduki zuen zorioneko gorputz hura ikusten, arren, uzteko. Eskaera au
  ontzat artu zioten; obia idiki zuten, eta arkitu
  ziran gorputz-illa gabe, il-janzi edo meztidura
  utsakin, zeñak ematen zuten usai gozoak inguru
  guzia lurrindu zuen. Ikusketa onekin guziak arritu ziran, eta pensatu zuten gizontzeko Jainkoak
  autu izan zuen gorputz beñere loitu gabea, eriotzak dakarren usteltasunak ere ukitutzaka garbigarbi gorde nai izan zuela, eta anima eta gorputza bat eginda, bere Ama maitagarria ilda irugarren egunean Zeruko gloriara bere ondora eraman zuela. Au sinistu eta aitorturik, gure ElizAma santak aboztuaren amabostgarren egunean egiten du Jainkoaren Ama zerura igo izan
  zaneko eliz-pesta edo Asunpzioa. Iltze au noiz
  edo zein urtetan gertatu zan ez dakigu; baña bai
  San Pedro eta beste Apostolu batzuek oraindik
  
  bizi zirala; bada, arestian aitatu dan gisan, begira arkitu ziran. Guziok, bada, poztu gaitezen,
  bekatarien Ama au Seme Jainkoaren ondoan
  gure bitarteko nagusi daukagulako, zeñaren
  erreguz betiko zoriona iritsi dezagun.
  Amandre andi onen eta Apostoluen gañerako
  berri guziak ematea luzaroko lana litzake, eta
  nere sallari atzena ematera noa israeldarren edo
  juduen erri doakabearen ondamen negargarriarekin.
  
  AMAZAZPIGARREN
  IRAKURGAIA
  1. Juduen izaera
  Jesu Kristo gure Jaunak juduai askotan esan
  izan zien, Jerusalen eta Israel guzia zein patu
  negargarriaren begira zeuden, bere garaiean
  Egia sinistu eta Argia ikusi nai etzutelako; eta
  Jesusen aldeaurrezko esanak betetzeko ordua
  bazetorren. Ogeita amar urte eta geiago zeramazkiten beren belarriakin aditu izan ziotenetik;
  baña Jaunaren aserrea obra onakin itzali, eta
  aren ezpata zorrotza penitenzia egiazkoarekin
  atzeratu bearrean, egunetik egunera gaiztoagotutzen ziran. Mesias egiazkoa illarekin utsegiterik izugarrienean bein erori ezkero, adimentua
  illundu eta borondatea okertu zitzaien. Ez beren