Kalifornia ku-ku - 5

  (Danak jabetasuna galdurik,
  zalaparta bizia sortzen dute).
  JOXEPA: (Agertuaz eta oso izututa) Jesus milla bider!
  
  Zer da gaur etxe ontan? Orain etxekoandrea
  gaxorik?
  SIMON: Guzion artean oiera eramango dugu... Kontuz,
  e? Joxepa, burua jaso zaiozu. Nik gorputzari
  
  atzetik elduko diot. Zuk aurretik, anketatik...
  bai!
  MARKOS: Kontuz, ordea, Lierni ta biok arretaz altxako
  
  dugu.
  MIRARI: Nik gerritik... (Esan bezela, guziok egin beza-
  
  te pizkana pizkana barneruntz eramanez)
  LIERNI: (Aizpari) Zuk utzi zazu! Zoaz telefonori medi-
  
  kuari otsegitera!... (Agustiñe ea ezkutatu dutelarik, Mirari telefonora joana da eta zenbakia
  beatzekin jarriaz urrutizkiña belarrira darama)
  MIRARI: Alo! Alo! Klinika?... Bai, Amuategiren etxea.
  
  D. Pako bereala etorri dedilla, ahal badu!... Ez?
  Bestela, D. Paulo. Ama oso gaizki jarri zaigu,
  atakeren bat edo... Ez, gauza onik ez! Eta gure
  anaia zertan da?... Bere senera ez dala etorri!!
  (Telefono tresna bat batean zintzilik utzirik eta
  negar egiñez) Ain denbora gutxian naigabe
  geiago gerta al ditezke? Anaia zerraldo, ama il
  zorian... Ni... umezurtz... Adur txarra! (Malkoak
  dariola eseri bedi burua kuskurturik. Ontan,
  barruko atetik Joxepa ta Simon larrituta datoz)
  JOXEPA: Medikuari otsegin al diozu?... D. Pakori?...
  
  MIRARI: Bai, Joxepa. D. Pako ez baldin bada, D. Paulo
  
  etorriko al zaigu. Klinikatik oso berri txarrak
  eman dizkidate.
  SIMON: Angoak eta emengoak, oro bat! Onela jarrita
  ez dugu ezer aurreratzen. Ez jakin zer egin!...
  JOXEPA: Nerekiko, etxekoandrea, zure ama, oso gaizki dago. Semearen ondoren amak ere il beharko ote du? Jainko maitea! Apaizari deitzera noa
  elizakorik gabe il ez dedin. (Ateruntz joanez,
  Mirariri) Eta zu, gaxoa, zoaz gelara ama bizirik
  ikusi nahi badezu, Lierni ta aitari laguntzera,
  jota daude-ta.
  MIRARI: Zer nolako eguna gaurkoa! Goibela osoki!
  (Etxe barrura doa, Joxepa kaleko atetik
  kanpora irtentzen dalarik. Simon bakarrik gelditzen da).
  SIMON: (Bere buruarekin gogoetan) Nik emen zer egin
  
  nezake?... Itxoin... eta ez luzaroan. Gertakariak
  aguro bata bestearen gañera bait datoz... Familia zapaltzeko naiko ta geiegi dira ta ni ere
  azpian arrapatzen naute. Bizitzan, egia da bai,
  zirkunstanziak, ingurumaiak, agintzen dutela.
  
  Ama ta semea bata bestearen ondoren akako
  dira! Erruki ditut! Ezbearraren aundia! Baiñan,
  nere barruan, benetan Markos eta Liernik ematen didate min! Lizardiren bertsoak gogora
  datozkit:
  «Biotzean min dut, min etsia,
  negar ixilla darion miña...».
  (Gogoetan dagola isil eta burua makurturik, Markos gelatik datorrela sartzen
  da. Simon ikusirik biotzmin aundiz itzematen dio).
  MARKOS: Simon!... Bakarrik utzi al zaituzte?
  SIMON: Ez nagusi, zuekin bat egiñik nago ta biotzez
  
  zuen naigabean laguntzen zaituztet.
  MARKOS: (Erdi negarrez) Eskerrikasko Simon! (besar-
  
  katurik) Au da etxearen ondamena! Semearena
  aski ez zala orain nere emaztearen egoera
  larriak zanpa-zanpa egiten gaitu. Ez nago ezertarako. Ez dakit klinikara joan ala emen geldi...
  SIMON: Ez nazu nor zuri aolkurik emateko. Gutxi deza-
  
  ket, baiñan zuen atsekabea arindu al baneza-
  
  ke... Ez zait aaztu naizen guzia zuri zor dizudala.
  MARKOS: Nere samintasunaren erdian, zure itz oriek
  poz ematen didate...
  SIMON: Ez nizkitzun esan izango aberats okitu ta ugazaba-goi mallan jarria ikusten zindudanean. Baiñan, orain, ezbehar eta oñazepean zaudelarik,
  zurekin bat nator... eta... etxekotzat ar nazazula eskatzera ausartzen natzaizu... geiegi ez
  bada...
  MARKOS: Seme bat galdu dudanean, zer geiago espero nezake beste bat obea irabaztea baizik?...
  Liernik gogoko zaitudala badakit...
  SIMON: Ez da auxe gai ortaz jarduteko unea... Xanti
  zerraldo ta etxekoandrea il urren dituzunean.
  MARKOS: Zergatik ez? Gu bizi izateko oraintxe nago
  pozkario bearrean... Ez al duzu orrela uste?...
  SIMON: (Isilune baten ondoren) Zera... (Etxebarruko
  ateruntz begiratuaz) Emen dugu Lierni!
  (Lierni gelatik agerturik).
  LIERNI: Ama obetoxeago dagola dirudi. Beste inyekzio
  
  bat sartu diot alkanfor oliozkoa ta arnasa lasa-
  
  xeago artzen ote duan nago. Ez badu beste erasorik izaten iraungo du. Mirari an gelditu da oe
  ondoan zai...
  SIMON: Medikua ere laister etorriko dala uste dut. Eta
  Joxepa apaizaren billa joana da...
  LIERNI: Erretore jauna ez da urruti bizi. Onuzkero
  bidean da ta elizakoak artutakoan guziok lasago geldituko gera.
  MARKOS: (Lierni ta Simonen artean kokaturik) Bitartean... zuek elkarrenganako duzuten zaletasuna
  da gelditzen zaidan argi izpi bakarra... Eta maitasun hori agertu dezazuten, nere baimena ez
  ezik nere borondate guzia oso-osorik ematen
  dizuet.
  SIMON: Eskerrikasko nagusi...
  MARKOS: Aita! deitu nazazu...
  LIERNI: (Lotsaz) Baiñan, aita! Gauza orietaz mintzatzeko ordua ez da auxe, etxeko-andrea, amasemeak galduta negarrez gaudenean.
  MARKOS: Zergatik ez?... Oraintxe da garairik egokiena... (Lierni ta Simonengana urbilduaz besarkatzen dituala) Bai, bai!... (itzegiten ezin asmaturik) Bai, bai! (Samurkiro burua galdurik) Berriz
  ere amorraiak arrapatzera joan al izango naiz...
  
  LIERNI: Baiñan, aita! Txolintzen asi al zera?
  MARKOS: Oraingo naigabea aztu nahi dut... atzoko
  
  zoriona oroiturik... bigarkoaz amets egiñez...
  LIERNI: Gaurkoari eman behar zaio arpegia...
  MARKOS: Ez naiz gauza...
  SIMON: Lanean ondo gogorra izan zera bada...
  MARKOS: Bai baiñan urteak, atsekabe ta ezbearrak
  
  biotz-bera egin naute... (Bat batean Mirarik etxe
  barruko atetik izuikarez oiu egiten du: «Atozte!
  Aguro! Amari beste atake batek eman dio!
  Iltzen ari da!» Guziok zalapartan barneruntz
  abitzen dira. Liernik Simon geldi arazten du)
  LIERNI: Zu zaude emen, edota obeto apaizaren billa
  zoaz! Ea zertan dan Joxepa...
  SIMON: (Beste guziak etxe-barrura joan diralarik, kanpoko ate-tinbrea jotzen asien da, bat batean
  telefono-deia ere bai. Nora jo ez dakilla, telefono tresna artzera doa) Zein da?... Bai, Amuategi-etxea... Klinika?... Ta zer? ... Il dala?...
  Xanti!... (Tresna bere lekuan lagarik eta samintasunez) Gureak egin du! Ez diet oraindik etxekoei ezer esango. (Kezkati ta goibel) Albistea
  dugu auxe (Ateko tinbreak jotzen dalarik eta
  Simon zalantzan dago zer egin ez dakiala) Noan
  
  atera ea berri oberik ote datorren... Apaiza
  edo... (Bijoa ateruntz ta atea zabaldutakoan,
  Mr. Simpson agertzen da beti bezin ergel eta
  ajolakabe)
  MR. SIMPSON: Arratsalde on! Ja, ja, ja! Kartera billa
  
  nentorren. Au bait da iñun utzi behar ez dana
  (Kartera jasoaz)
  SIMON: (Berekikoz) A zer nolako apaiza... Kaliforniako
  
  artzai amerikanoa! Garai txarrean zatoz...
  MR. SIMPSON: Bai, berandutu egin zait, wisky batzuek
  
  edaten gelditu naiz-eta... (Simon losintxa naiez)
  Urrena konbidatuko zaitut wisky artzera... elkarrekin joango gera.
  SIMON: Ezta vodka eskeintzen badidazure...
  MR. SIMPSON: A bai! Ja, ja, ja! Orain gogoratzen naiz.
  
  Zu fabrikan komunistan aldekoa ziñan, eta
  beraz Amerikaren kontrakoa...
  SIMON: Ez bat eta ez beste. Ezbearrak eta bizitzak
  
  erakutsi didate Amerikako U.S.A. eta Errusiako
  U.R.S.S. letra geienak berdintsu dituztela. Mozkor-edariak ere bai: wisky ta vodka... kapitalismoarenak...
  
  MR. SIMPSON: Ja, ja, ja! Ez dago gaizki esana. Gu erri
  
  atzeratuetara jendeari dirua irabazi araztera
  etorri oi gera.
  SIMON: Dirua irabazi arazten mutillak zerate bai, baiñan ez gizonak irabazten... Ontarako jende
  xeharen ezaguera ikasi behar duzute. Anaitasuna, Justizia... Begira... ordu txarrean zatoz etxe
  ontara.
  MR. SIMPSON: Zer bada?...
  SIMON: Ez al dakizu gertatu dan emen?... Zure autotzar berriari zer gertatu saion?...
  MR. SIMPSON: Nere «Pontiac» berriari? Nork eraman
  du?
  SIMON: Xanti, Amuategi jaunaren semea, eta biak
  zubitik bera erori dira.
  MR. SIMPSON: (Asarre ta oiuka) Nere «Pontiac»
  berria? Ezin diteke. General Motorseko kotxe
  ederrenarekin amildu?
  SIMON: Bai, eta an gelditua da txatarra egiñik.
  MR. SIMPSON: Ez dut sinisten. Banoa ikustera (laisterka ateruntz abituaz)
  SIMON: Bai, zoaz emendik, edota bestela neronek
  bidaliko zaitut! Zure automobillaz bertan zijoan
  gizonaz baño geiago kezkatu zeralako. Jakin
  
  zazu ordea zure «Pontiac» zirtzilatu bada... (erdi
  negarrez) Xanti il dala! (Bat batean asarre
  bizian besotik elduta atetik kanpora jaurtiaz)
  Zoaz etorri ziñan lekura! Zuen Amerika on
  bada... Amerika ku! ku! (Au esandakoan, naigabepean bere burua etzaten du eserleku batean.
  Ontan, etxe barrutik Markos eta bi alabak malkoak dariela irten bitez)
  MARKOS: Simon! Nere andrea il da!... (Simon au
  entzunez jeiki ta Markos besarkatzen du)
  MIRARI: Azkenean ezagutu gaitu ta eskua estutu dit...
  LIERNI: Eta azken arnasa eman aurretik Gurutzeari
  muñ emanez «Jesus» esanda il da!
  MIRARI: Ama gaixoa! Nik zer egin behar dut orain?...
  MARKOS: Guztiok egin behar duguna: benetako kristau bidean bizitzen ikasi.
  (Isilunean, astiro-astiro oiala erortzen
  da)