Kalifornia ku-ku - 4

  MR. SIMPSON: «Legion of Mary» zer dan badakit, bai.
  
  Ni ez nazu noski Kolonen zaldun eta ezta Spellmann kardinalaren adiskide, baiñan gurutze
  onek (itxia erakutsiaz) ederki disdira dezake
  zure kolko ederrean deabrua uxatzeko!
  LIERNI: Tokia ere aukeratu diozu, baiñan eskerrikasko,
  
  ez da neretzat egokia...
  D. KARLOS: Ain gogo onez eskeintzen dizunez ar zaio-
  
  zu, Lierni. Eta eraman nahi ez baduzu sal zazu
  dirua pobreai emanez.
  MR. SIMPSON: Ederki asmatua! Amerikanoaren «kari-
  
  tas»! Ja, ja, ja!
  LIERNI: (Par egiñez) Orrela baldin bada, artzen dizut
  
  «thank you very much» esanez! Millesker!
  D. KARLOS: Ori eskutik ogeitamaika egitea da.
  MR. SIMPSON: Pretty one! Polita jokua! Orain aita nun
  
  duzun jakitea komeni zaigu lanari jarraitzeko.
  
  D. KARLOS: Bai, Lierni, mesedez gaztigatu zaiozu
  
  emen gaudela, Kontsejuari asiera eman dazaiogun.
  LIERNI: Ez da urruti. Oraintxe noa gaztigatzera. (Bijoa)
  ***
  D. KARLOS: (Bekoskoz) Mr. Simpson! Basque-Ameri-
  
  can lagunarteko buruzagi jauna; ez gaude astirik galtzeko. Ziri ederra sartu dizu alabak. Orain
  guk aitari jokua egiteko garaia dugu. Eta Markoseri argi eta garbi au esatekoa: Bankoko kreditoa berritzeko bi milloi jarri ditzala, edo ta bestenaz Soziedadetik kanpora geldituko dala.
  MR. SIMPSON: Hori ostokoa ematea da. Football
  jokuan ainbestean, baiñan negoziotan beste
  bide leunagoak badira... gu nagusi gelditzeko...
  D. KARLOS: Niri bat edo beste berdin zait. Ez luzatzekotan! Bankoak...
  MR. SIMPSON: Bai, entzun dut, ez duala luzapenik
  eman nahi...
  D. KARLOS: Ez Bankoak eta ez langilleak... Eta okerrena, auei eskatzen dutena ematen ez bazaie
  huelga dugula gañean.
  
  MR. SIMPSON: Hori da ezin itxoiña! Ez Bankoak ta ez
  
  Sindikatoak... Munduko bi indarrak: dirua ta
  lana...
  D. KARLOS: Errua Markosek du langilleai ezin eman
  zaiena agindu zielako. Onela «kiebrara» goaz...
  MR. SIMPSON: Orrek ere badu irtenbidea: lantegia
  itxiko dugu, ta Bankoa fabrikaren jabe geldi
  dedilla.
  D. KARLOS: A zer nolako aterakaia! Ta gero zer?
  MR. SIMPSON: Bada gero... geronek... lantegi osoa
  merkeago erosiko dugula... Bankoarengandik...
  Soziedade berri bat egiñez.
  D. KARLOS: (Bat batean ideiaz jabeturik) Aizu!... amerikanuak oso aurreratuak zaudete negozio kontuan! Ez da taktika txarra, zuena... Baiñan isildu
  gaitezen (norbait badatorrela oartuaz) Markos
  ote datorren nago. (Eseriaz) Paper auek aztertu
  itzagun!
  MR. SIMPSON: (Au eserlekuan jarririk) Paperak, paperak! Paper busti ala paper erreak, biek alatsu!
  (Paper azterketan; diardutela Markos
  sartzen da. Erabat naigabeturik, burua
  eskuen artean dualarik. Une berean, lan-
  
  tegi barrundik, susmur eta zarata otsak
  gero ta indartsuaga entxun bitez).
  MARKOS: Fabrikan zer gertatzen dan konturatuko
  
  ziñaten noski...
  D. KARLOS: (Adi adi entzunez) Zer da barrendik datorren iskamil doñu hori?
  MARKOS: Zer? Langilleak lana utzi ta kalera ateratzera dijoazela. Alperrik izan dira egin ditudan alegiñak guk Kontsejua bukatu arte, gutxienaz,
  itxoin zezaten. Aldez aurretik beren eskabideen
  bayezkoa jakin nahi dute.
  MR. SIMPSON: Iñork ez du itxoin nahi. Ez langilleak, ez
  Bankoak, ez...
  D. KARLOS: Bankoak ez beintzat! Nundik atera behar
  dugu eskatzen dutena ordaintzeko dirua?
  MARKOS: Dagon lekutik, diotenez. Ez nere sakeletik
  beinik-bein... Ezin biziak... ezin itxoiña omen
  dakar-eta... Huelga!
  MR. SIMPSON: Langilleak baimenik gabe kalera ateratzen badira, guk atea itxiko diegu ondoren. Ea
  nor aspertzen dan lehenago!
  D. KARLOS: Goazen gauzak otz-otzean ikustera erabakiak ar ditzagun. Kontseju-billerari asiera eman-
  
  go diogu. Eseri zaite, Markos. (Irurok mai inguruan eserita) Eta zaude lasai!
  MR. SIMPSON: Bai, gizon, egon patxaran! Gauzak
  antolatuko dira berez...
  MARKOS: Ez dakit nola! Etxean semearekin naikoa ez
  dudala, orain lantegian ere naaspilla auxe!
  D. KARLOS: Bai, berri txarrak, damurik, ez dira beñere
  bakarka etortzen. Ikus zazu onoko paper au!
  (Bankoko agiri bat erakutsiaz) Auxe dezu makurragoa! Bankoak ez digu kreditorik luzatu nahi...
  (Une ontan, zarata, oiu ta iskamilla ozenago ta bertago entzun da. Lantegiko
  sirena ala «turuta» dalakoa «Uuuuuu...
  Uuuuuu... Uuuuu» jotzen asten da. Deadarren artean onoko auek: «Kanpora!
  Fuera! Gora huelga! Amerika! Kuku!
  Gora Rusia!» ta antzekoak entzungo
  dira. Iru nagusiak itzik gabe gelditzen
  dira une batean. Geienbat Markos, jota
  dago, ezertarako kemenik gabe, malkoai
  ezin eutsirik, beti eserita).
  D. KARLOS: (Eserlekutik altxata) Entzuten al dituzute?
  
  MR. SIMPSON: (Au ere alkitik jeikiaz) Bai, ez nazu
  
  gorra! Niri egiten didate! Ku ku! (parrez) Ja! ja!
  ja!
  D. KARLOS: Langilleak kalera atera dira. Huelga!
  Fabrika gelditu digute! Legearen kontra!
  MR. SIMPSON: (Oiuka) Guk itxi zagun lantegia! Egin
  zagun «Lock out»! ta kito!!
  (Zapia arin-arin eror bedi).
  
  IRUGARREN EKITALDIA
  (Bigarren ekitaldiko etxe-barne ber bera
  agertzen da. Zapia altxatakoan, Xanti
  dago bertan bakar-bakarrik eta bazter
  batean dagon «secretaire»-armarioa arakatzen ari da. Kajoi batzuek idiki ondoren, auetako batetik sobre-estalki bat
  ateratzen du, diru-paperez beterik dagoana. Dirua dala oarturik, paper-zorroa
  jaso ta arin bere sakelean sartzen du.
  Ontan ari dalarik, Joxepa, etxe-barruko
  atetik zeletan zegoanak, begira jarri ta
  ots egiten dio).
  JOXEPA: Zertan ari zera or?
  XANTI: (Bat batean gelditurik) Zera... nere liburu
  
  batzuek billatzen ari nintzan.
  JOXEPA: Hori ez da zure eskola-liburuak gordetzeko
  
  lekua! Orko paperak pakean utzi zazu, aitarenak dituzu-ta.
  
  XANTI: (Lotsagabe) Eta aitarenak ez al ditut nere?...
  
  Zuri zer ajola zaizu, gañera? Emen ez zera neskame bat besterik!
  JOXEPA: Seme ondatzalle bat baño obe da neskame
  
  zintzo izatea.
  XANTI: Kontu zarra duzu ori: Ebanjelioko ipuiña... edo.
  
  Orain denbora berritan bizi gera ta gazteak ere
  geren eskubideak baditugu.
  JOXEPA: Besteenak errespetatuaz eta gurasoei lotsa
  
  gorderik.
  XANTI: Lotsa?... zertarako? Horiek burgesen aurre-iri-
  
  tziak dituzu. Antigualeko oiturak.
  JOXEPA: Menpetasuna, lanegite ta estudiatzea aspal-
  
  diko ta alperrikakoek badira, zurekin familiak
  laguntza ederrik badu.
  XANTI: Familia?... Nere arreba Liernik naiko sermoi
  
  botatzen dizkit eta utz nazazu pakean. Zu ez
  zera nor!
  JOXEPA: Premi gorrian guztiok arkitzen geranean,
  
  aitaren negozioak gaizki dijoazenean ...
  XANTI: Ez sartzea zuan... kapitalista jendearekin.
  JOXEPA: Dituzun urteekin ez zentzu geiagorik izatea
  
  gezurra dirudi.
  
  XANTI: Zentzua? zertarako?... Laga neri «nere» bizitza
  
  egin dezadan. «Gogoa nola, zankoa ara». (Ateruntz abituaz) Etxean itotzen naiz eta automobillean egurastera noa! Boga, boga! Urrutira! ...
  (Kaleko atetik laisterka bijoa)
  ***
  JOXEPA: (Zer egin ez dakiala, txunditurik gelditu da.
  
  Bat batean susperturik, etxe barruko ateruntz
  joanez otsegiten du) Markos! Lierni! Aguro!
  MARKOS: (Berealaxe azalduaz) Zer gertatzen zaizu
  onela otsegiteko? Onezik al zaude ala?
  LIERNI: (Au ere larri azalduaz) Deika ari ziñan, ezta?...
  Zerbait gertatu al zaizu? Zer da? Zer?...
  JOXEPA: (Erdi zorabiaturik eta zurbil) Zer? Gauza onik
  ez! Zera... Xanti arestian igesi joana dala
  «secretaire» ortatik (tokia siñalaturik) paper
  pilla bat artuta... Ikusmiratzen zenbillela arkitu
  dut. Kargu artu diot eta arrazoi txarrak emanez
  paper zorroa jaso ta gordeta igesi joan zait,
  nere esanari kasurik egiteka...
  MARKOS: Bada, ziur asko, lapurretan ariko zan! Ea or
  gordeta neuzkan diruak oztu dizkidan (Secretai-
  
  re-armaioruntz joanez) Ikus dezagun! (Miatzen
  asirik)
  JOXEPA: Ez nuke ezetzik esango.
  LIERNI: Ez zan hori egitera ausartuko.
  MARKOS: (Secretaire araktu ondoren) Au dana naspi-
  
  llaturik dago; kajoi guziak idikiak. (Oiu egiñez)
  Bai! Nere diru-sobrea falta da! Lapurra! ez bestena!
  LIERNI: Ondo ikusmira zazu, aita. Beste nunbait gor-
  
  dea izango duzu. Onenean...
  MARKOS: Ez dago bere lekuan! Dirua nun gorderik
  
  neukan asmatu du, mutil deabru orrek! Nola
  ordea?...
  JOXEPA: Ez zan lenengo aldia izango billa zenbillena.
  
  Beldur nintzan, bai, ikusi dudalarik.
  MARKOS: Eta ez al diozu ezer esan? Nola utzi diozu
  
  joaten?...
  JOXEPA: Esan?... Baita erritan egin ere, baiñan alpe-
  
  rrik! Edozeiñek geldi arazten zuan. Bereak aundiagoak! Eta itzez iraindu ta gero, alde egin dit.
  MARKOS: Nora joan ote zaigu?
  JOXEPA: Ez dakit, baiñan urrutira dudarik gabe. Itxura
  
  zuanez, kanporako bezela jantzita zegon...
  
  LIERNI: Amerikanoaren autoa artuta Bilboruntz abitu-
  
  ko zan. Hori du jostaillu!
  MARKOS: Jakiña, dirua gastatzera. Ez daki besterik.
  
  Etxeko beharretarako gorderik neuzkan azken
  amar milla duro! Gureak egin du! (samintasunez)
  LIERNI: Ala baldin bada, negar-malkoekin ez dugu
  
  ezer aurreratzen. Ez da urruti izango naiz amerikanoaren «Pontiac» berrian joan bada ere.
  Laister arrapatuko diogu azterrena atzetik joanez. Kalera noa ea norbaitek laguntzen ote
  naun (abituaz)
  MARKOS: Zoaz, zoaz, Lierni! ni ez naiz ezertarako
  
  gauza ta.
  JOXEPA: Ni gutxiago, berriz.
  LIERNI: Bai, zuek geldi zaitezte emen. Ni banoa... ta
  
  lenengo poliziari parte eman eta jakin araztera.
  (Arin, arin bijoa)
  JOXEPA: (Negarrez eta erdi zorabiaturik) Au da naiga-
  
  bea! Ez nion emendik ateratzen utzi behar! Ai
  ene!
  MARKOS: Zoaz oiera, Joxepa! Itxura txarra artzen ari
  
  zera! Ezin bait zera zutik egon! (besotik eutsiaz)
  
  JOXEPA: Arritzekoa al da? (Kezkaz gaiñezka) Atea itxi
  
  behar nion, baiñan, nola?... nagusiaren semeari? Gozoa jarriko zitzaidan!
  MARKOS: Ai koitadue! Guri salatzeaz aski egin duzu.
  (Joxepa besotik maiteki elduta barneruntz darama biok ezkutaturik)
  JOXEPA: Ai ene, Markos!
  ***
  (Unetxo batean antzeztokia iñor gabe
  gelditzen da. Berealaxe, ordea, beste
  ate batetik agertu bedi Agustiñe).
  AGUSTIÑE: Emen izketan eta jardunean ari zirala iru-
  
  ditu zait... Eta ez dago iñortxo! Lurrak jan al
  ditu? (Otsegiñez) Markos!... Lierni!... Joxepa!
  Nun sartu zerate?... (alde guzietara so egiñez).
  MARKOS: (Berriz agerturik, bekokia illun) Emen nago,
  bai. Eta ez zu bezin lasai.
  AGUSTIÑE: (Senarrari begiratuaz) Jaso zazu buru hori,
  gizon! Ez duzu orrenbeste estutu behar. Fabrika
  itxi dala?... Idikiko duzute berriz. Negoziak aldi
  txarra duala?... Laister zuzenduko da Mr. Simp-
  
  sonek agindu duanez. Bitartean... zerekin bizi
  ba dugu...
  MARKOS: Ez da fabrika ta negozioa bakarrik gaizki
  
  dijoazenak, famili guzia baizik. Eta zu, etxekoandre... pikopean zaude...
  AGUSTIÑE: Eta zer nahi zenduan egin nenzan?
  MARKOS: (Samintasunez) Semea ez ain gaizki ezi ta
  
  bigunkeriaz alperrik galdu izan...
  AGUSTIÑE: Orain... nik al dut erru guztia?... Gogorke-
  
  rian ezitakoak ez dira obeak ateratzen...
  MARKOS: Ez, e?... Zuk ikusi. Oraintxe zure seme kutun
  
  hori «secretaire» ortan (mueblea siñalatuaz)
  gorderik neuzkan amar milla duro ostuta igesi
  joana da.
  AGUSTIÑE: (Bat batean txundituta ta eskua bekokira
  
  eramanez, naigabez eseritzen dala) Ez da egia
  izango! Beste nunbait gordeak izango dituzu.
  Ondo miatu al duzu?
  MARKOS: Berak bai ederki miatu ditu bazterrak ni eto-
  
  rri aurretik... Ez du ezer utzi. Etxean txanponik
  gabe gaude.
  AGUSTIÑE: Etxeratu dedinean garbitasuna egindo da.
  
  Azalduko al dira diruok!...
  
  MARKOS: Bizitzeko aien zai bagaude... gerria estutu
  
  beharko dugu, eskean asiaz.
  AGUSTIÑE: Orretarako daude Bankoak, dirua aurreratzeko.
  MARKOS: Ez genduen orren beharrik zuk semeari
  emandakoak eskuan bagenitu, azkenik kolpe
  txar au bururatzeko.
  AGUSTIÑE: Gaztetasunaren makurkeriak dituzu. Xantik biotz ona du, bide onera itzuliko da ta urteekin, baita zentzatu ere.
  MARKOS: Bai, gu ondatu ta ilda gero! Ez dut geiago
  aren berririk jakin nahi. Semea bukatu da neretzat. Eta baita ere Karlos, bere emazte ta famili
  guzia...
  AGUSTIÑE: Adiskide kutunena Karlos hori zenduan
  bada...
  MARKOS: Beñere ezagutu izan ez banu ainbat obe!
  Amerikano soziedadean ark sartu nindun; ark
  ugazaba egin, azkenean zorpean ta zikindua
  uzteko. Bera, aldiz, or dabil ez esku garbiz, baiñan bai sakela beteta...
  AGUSTIÑE: Asiera onak izan zenituen eta aren asmoak ez ziran txarrak, Mr. Simpsonek laguntza
  geiago eman izan balu...
  
  MARKOS: Ez, amerikanoak joku garbiago egin digu.
  
  Agindutako patente ta dirua ere ekarri zizkigun.
  Kapitalaren korrituak eta irabaziak ateratzera
  zetorrela ez zigun beñere eskutatu. Ipar-amerikako tankera ezaguna da, eta onek ez gaitu
  atzipetu...
  AGUSTIÑE: Bai, orain ere ala dio, berriz ere fabrika
  
  zabaltzeko gerturik dagola.
  MARKOS: Ez nere laguntzarekin! Berak bakarrik egin
  
  dezala gogorik ta dirurik baldin badu... Lanegiteak ez dit beldurrik ematen. Lehenago ere
  nere izerditik bizitzen oiturik nengon...
  AGUSTIÑE: Nagusi bezela oituta gero besterik da.
  
  Orain askozaz diru geiago behar dugu.
  MARKOS: Nik bada-ezpada, or gorderik neuzkanak,
  
  nere lanez, nekez aurreratuak... semeak ostuta
  eraman dizkigu! Azkenekoak ziran!
  AGUSTIÑE: (Negarrez) Ez zaidazula gogora arazi, ezin
  
  sinistu dut-eta. Entzuteak bakarrik gaxotzen
  nau! (berriz negar-zinkuriñez)
  ***
  
  (Senar-emazteak isilune garratzean elkarri begira gelditzen dira).
  MIRARI: (Etxe barrutik sartu ta amaren malkoak ikusi-
  
  rik) Zer gertatzen zaizu amatxo?...
  AGUSTIÑE: (Malkoak txukatuaz) Ez da ezer...
  MARKOS: (Zakar) Ezer baño geiago, nik uste, ta...
  (Mirariri) zuk ere jakitea komeni da. Ez zera aur
  bat...
  MIRARI: (Amaren itxura ta aitaren begiratu zorrotzaz
  zerbait izututa) Gaxorik al zaude mamy? Ongi
  ezik?... Zerbait ekartzea nahi al duzu?
  AGUSTIÑE: (Susperturik) Ez, ez, utsa da, ezer gutxi!
  Xantik eman didan naigabeaz bazkaria gatzitu
  zait.
  MIRARI: (Amari musu eman eta maiteki eskuakin
  bekoki ta aurpegia laztanduaz) Kamomilla katillutxo bat artuko duzu... Prestatzera banoakizu...
  AGUSTIÑE: Ez, ez, zaude. Orain ez, pasa zait...
  MARKOS: Zure amaren ongi-eza ta etxe ontako gaitzak ez dira «tisanarekin» sendatzen. (Alabari)
  Eta zuk... gertatutakoaren berri jakin behar
  duzu, gure alaba zeran ezkero...
  
  MIRARI: Ez badidazu garbiago ta... argiago adieraz-
  
  ten... Ez dakit itzik ere.
  MARKOS: Ez e? ... Zure anai Xantik or secretaire
  barruan gorderik neuzkan diru guziak lapurtu ta
  igesi joan dala. Besterik ez! Etxetik alde!
  MIRARI: (Ajolakabe) Gastatutakoan etorriko da, bai...
  (Amak, keñuz, isil dedilla adieraziaz).
  MARKOS: (Asarre) Ergela ez bestena! Etxean aizez
  
  biziko gera! Jan nahi badugu, zuk ere, or nunbait, lanegiten asi beharko duzu. Jakin zazue, ni
  ondaturik nagola. Zuek kontuak atera ta ogi
  billa joan!
  MIRARI: Etxetik bidaltzen banazu, kanpora joango
  naiz, neskame bederik... edota aur-zai... Ala...
  neska-kaskariñ! Orain bertan gañera!... (histeriko-antzera)
  AGUSTIÑE: Ez zazutela aita-alabak gauza ain estu
  artu. Ezta gure larria orrenbesterañokoa!
  MARKOS: Nik ez ditut seme-alabak etxetik jaurtiko,
  baiñan bai lan-egitera behartu, bizimodua irabazi dezaten. Ez neri dirurik eska, ez daukatelako! Eta are gutxiago alper eta buru arroak man-
  
  tentzeko. Beraz... (Mirarik negarrari ematen
  dio)
  AGUSTIÑE: Markos! ez zazula orrela mintzatzen jarrai!
  Semearekin naigabez aski dugu-ta...
  MARKOS: Ez, ez dut jarraituko! (Bat batean etxe barneruntz abituaz) Esan behar nuana esan dut
  (bijoa).
  ***
  AGUSTIÑE: (Umilki, erreguka) Baiñan, Markos! Ez orre-
  
  la jarri! (Ondoren dijoakiola) Gauzak antolatuko
  dira. Ez duzu guzia ain beltz ikusi behar. (Mirariren aurretik igarotakoan oni aolku emanez) Zu
  geldi zaite emen. Eta zaude lasa, bururik galdu
  gabe, kanpotik etxera norbait ba ote datorren
  ere! (Bijoa)
  MIRARI: (Bakarrik gelditu ala, malkoak txukatzen ditu
  ta ispillu aurrean bere burua begiratuaz, orrazkera ta jantzia antolatzen asten da, ezpañak
  lapitzez gorriturik eta masaillai ikutuak egiñez,
  edertasun kariaz... Ontan ari dalarik, ateko tinbreak otsa joko du –triiiin... triiiin. Joxepa
  barrendik agertuaz atea irikitzera dijoa).
  
  JOXEPA: (Atea zabaldutakoan etorri berriari) Bai
  
  jauna! Sar bedi aurrera! (Joxepa berriro etxebarrura dijoalarik, Mr. Simpson etxera sartzen da,
  esku-kartera ta guzi, beti bezin ez-ajola, lasai ta
  zalapartatsu... erdi berdoztuta baletor antzo...)
  Alo, alo! (Mirari agurtuaz) Miss Mirari! My
  dear!... Miraria da bai! shoking! zu bakarrik arkitzea... Asko poztutzen naiz...
  MIRARI: Bada, gure etxea ez dago poz eta jolasera-
  
  ko... Anaiarekin naigabe aundi bat izan dugu ta
  gure aita asarre bizian dago...
  MR. SIMPSON: Zure guraso, zure anai-arreba ta zu...
  
  nik alaituko zaituet dakarkitzuedan berri onekin. Joku garbia! bai Fair play.
  MIRARI: Gure aita ez duzu aldarte onean jarriko, ezta
  
  amorrai arrantzara eramaten baduzu ere! Fabrikan izan duzuten istilluek ezkero bekozko illuna
  dabilki.
  MR. SIMPSON: Diruarekin kopetilluna argituko zaio,
  
  bada lantegia berriz zabaltzeko baimena Amerikatik artu dut...
  MIRARI: Berri onak ditugu orduan?...
  
  MR. SIMPSON: Bai, baiñan, nik, lehenago, zurekin,
  
  Mirari, maite zaldun-andrekiko tratua egin
  behar dut, gentleman agreement tratua...
  MIRARI: Losintxakerian al zatoz edo...?
  MR. SIMPSON: Ez, my love! zuganako... (Mirariren
  
  eskua arturik) amoriyo ta maitakeria... Nik zurekin ezkondu nahi dut. (Arritu zamar Mirarik
  atzeruntz egiten du eskua libratuaz) Ez al nazu
  gogoko?...
  MIRARI: (Amore emanaz) Onela bat batean... Ez
  
  gaude zinean. Emen gertatu diranak gertatuta... Ez nuan olakorik uste.
  MR. SIMPSON: Oitutzen joango zera... (gerritik eldu
  
  nahiez)
  MIRARI: (Uzkur aldenduaz) Zertara oitu?...
  MR. SIMPSON: Nere andre-gai izatera! ... (atzetik
  
  darraikiola) Ez zaizu ezer faltako: diru, jantzi,
  pitxi...
  MIRARI: Eta beste zure andrearekin zer egin behar
  
  duzu?... Emen ezin diteke ain errez ezkondu!
  MR. SIMPSON: Ez dio ajolarik! Amerikan ezkonduko
  
  gera ta Kalifornia zoragarrian gelditu bizitzen...
  
  MIRARI: Nun?... Hollywooden?... Fama txarra dizu...
  
  Dibortzioen kabia... Eta nere gurasoak ez didate baimenik emango.
  MR. SIMPSON: Baimena?... Guzia antolatzen da: baimen, paper, eta auzitegiko legeak...
  MIRARI: Eta eleizako legeak zer?
  MR. SIMPSON: Ortan ez nago oso trebe. Elizara gutxitan joan oi bait naiz. Apaiz artean ezagun gutxi
  ditut, baiñan limosnekin ate guziak irikitzen
  dirala entzun dut. Ez da ala?...
  MIRARI: Nik nere gurasoekin mintza aurretik ezin dizut
  ezer agindu. Eta ez da au nere aitarekin itzegiteko unerik egokiena. Ez da aitatu ere. Ez naiz
  ausartzen.
  MR. SIMPSON: (Berriz maitetsu eskua arturik) Emakumezkoak zerbait nahi duanean, azkenerako lortzen du. Zu ez bazera ausartzen, nik itzegingo
  diot zure aitari. «Alaba... al danean ezkontzen
  bait da».
  MIRARI: Eta gizonezkoak, aldiz... «nahi duzutenean»...
  MR. SIMPSON: Ez beti! Ez da ain errez, baiñan zuk
  nahi izan ezkero...
  MIRARI: Nere aldetik eragozpenik ez izanagatik, beste
  nunbait daude trabak... Etxe barruan dugu
  
  orain iskamilla... Eta nolakoa! Ixo!... Entzun?...
  (adi-adi barrundik datorren otsari) Onuntz
  datoz. (Mr. Simpsonengandik bereziaz) Gauden
  isilik! Nere aita-ama dira... Zer gertatu ote da
  nere anaiarekin?...
  MR. SIMPSON: Gurasoak?... Ederki! Onela zure eskua
  
  zuzen-zuzenean eskatuko diet.
  ***
  MIRARI: Zaude isilik! Itxoin zazu! (Agustiñe ta Markos
  
  sartu bitez)
  AGUSTIÑE: (Arriturik) Zu emen, Mr. Simpson?
  MR. SIMPSON: Zuei bixita bat egitera. (Senar-emaz-
  
  teak agurtu bitza. Markosek ordea arrera otsa
  egiten dio)
  MARKOS: Garai txarrean etorri zera...
  MR. SIMPSON: Bai, Mirarik esan dit zerbait. Eta nik
  
  zurekin itzegin nahi dut... (Markos eta Mr. Simpson alde batera baztertzen dira, bestean amaalaba daudelarik)
  MIRARI: Ama! Xantiren berri jakin al da?...
  
  AGUSTIÑE: Lierni joana da billa ta etxera datorren arte
  
  itxoin egin behar. Ez dakigu gauza garbirik...
  (Solasean badarraite)
  MARKOS: (Mr. Simpsoneri zakar) Gaur ez dedala ezer
  
  jakin nahi esan dizut.
  MR. SIMPSON: Bigar berandu izango da bada... Laister
  
  abioez abiatzekoa naiz eta...
  MARKOS: Egin zazula bidai on! Eta laño ta odei tar-
  
  tean kontuz ibilli!...
  MR. SIMPSON: Zuen etorkizuna... eta zure alaba Mira-
  
  riren zoriona ere baditeke laño oien artean arkitzea...
  MARKOS: (Solasaldia zakar etenaz) Bai! illargitan!
  
  (Aginduaz) Mirari! lagundu zazu jaun au atera!
  Familiakoak bakarrik egoteko beharrean gaudeta...
  MR. SIMPSON: (Zirikada jasoaz eta mindurik) Atea nun
  
  dan badakit eta banoa! (Ateruntz zapuztuta
  abiaturik, kartera aztuta utziaz)
  MIRARI: (Zer gerta dan oarturik) Au lotsa! Baiñan,
  
  aita!
  AGUSTIÑE: Ez da gizalegezko jaun bat onela etxetik
  
  bidaltzea!
  
  MARKOS: Lehenago bidali izan banuen, eta geiago
  
  agertuko ez balitz obe! (Mr. Simpson kanpora
  dijoala ikusirik)
  AGUSTIÑE: (Negarrari emanda) Au lanbidea gurea!
  MIRARI: Nik zer esango dut!
  (Irurok urduri. Markos batetik bestera
  ezin egonik dabil... Agustiñe ta Mirari
  malkoak dariela).
  MIRARI: Ama! Ez larritu! Gauza asko esan behar dizki-
  
  tzut (isilpean) baiñan ez aitaren aurrean. Goazen barruko gelara (ama-alaba bijoaz).
  MARKOS: (Unetxo batean Markos bere lekuan isilik
  dago ta geldirik. Alako batez berriz mugitzen
  asten da diolarik) Naigabeak, bederen, gizonki
  jokatzen erakutsi dit! Bai, eta nere etxean jaun
  eta jabe izaten! (Au esanez akituta, lorpean edo
  eseri bedi burua esku artean arturik. Ontan
  dagola, Simon sar bedi ta nagusia jota ikusita,
  arduraz mintzatzen asten zaio atetik)
  SIMON: Nagusi!... Ugazaba!...
  MARKOS: (Otsegiten diotela oarturik burua jasota) Zu
  al ziñan? Zer zabiltz, Simon?...
  
  SIMON: (Totel eta motel itzak ezin asmaturik) Bada...
  
  zera... nola... Badakizu. Lierni ta biok oraintxe
  etorriak bait gera...
  MARKOS: Lierni!... Nun da nere alaba?
  SIMON: Or barruan... amarekin gelditu da.
  MARKOS: (Berri-min) Eta zer?... Zerbait jakin al da?
  Itzegin nahi ez duzula dirudi... Semearen aztarrenarik sortu al du? Ez neri ezer ezkutatu,
  gero!
  SIMON: (Beldur zalantzan) Ez jauna... Bai jauna!...
  Zera, Xanti agertu da, baiñan ez dira berri onak!
  ...
  MARKOS: Esan bada guztia, dan bezela! Nun da?...
  SIMON: Bada, automobillean zijoala, amerikanoaren
  auto «Pontiac» aundi ortan...
  MARKOS: Bai... zabalegiak dira gure bide estuentzat.
  SIMON: Orregatik nunbait, eta laisterregi zijoala,
  Goiko Errotako zubian bazterra jo ta amildu
  da...
  MARKOS: (Izuikarez) E?... Il dala?...
  SIMON: Ez, ez, baiñan oso gaizki zauriturik atera dute
  ta orain klinikan dago.
  MARKOS: (Bere burua nahigabepean eserlekuan etziñik) Ai, seme! Hori da lengoaz gain behar
  
  genuena... (Negarrez) Aren bukaera ikusia
  zegon! Esaidazu, arren, nun du zauria, aita naiz
  eta!...
  SIMON: Toki askotan, baiñan okerrena buruan omen
  
  du. Ezaguera galdurik dago.
  MARKOS: Eta medikuok zer diote? Bizirik aterako al
  
  da?...
  SIMON: Zer ikusi aundia dagola-ta, ezkor, pesimista
  
  daude...
  MARKOS: Seme doakabea, bai, eta guraso errukarriak
  
  gera onela mutilla galtzen badugu!... Ene Jainkoa! Auxe da naigabea! (Malkoak ezin eutsiaz)
  Nun da Lierni? Nun?...
  SIMON: Or sukaldean gelditu da, berri txarra amari
  
  pixkana pixkana ematen. Gaixotu ez dedin!...
  Ain du semea kutuna.
  MARKOS: Itsu-itsuan maitea. Geiegi ere bai! Ez dakit
  
  zer gerta behar zaion. Eta ez ote dan obe zalantzan egotea baño guzia bat batean jakitea. (Oiu
  samiñez) Lierni!...
  (Negarrari emanda berriz eseriaz).
  
  SIMON: (Isilune baten ondoren ateruntz joanez) Lierni!
  
  Atoz lehenbaitlehen!
  LIERNI: (Sartu ala, aitaren besoetara joanez) Aita! Au
  samiñaren aundia! (Estu besarkatu ta malkoak
  isuriaz)
  MARKOS: Gertaturiko ezbearra izugarria da! Simonek
  esan dit... Nola ordea?... Bakarrik al zijoan?
  LIERNI: Bai, bada... Amerikanoaren autoa artuta, Bilboruntz abitua zan... (Jarrai eziñik)
  SIMON: Bilboruntz... Pagogarate portu aldera beintzat.
  Andik aurrera ez dakigu zer nolako asmoak
  izango zituan.
  LIERNI: Bide hori artu zuala jakin genduanean, Simon
  eta biok onen auto txikian atzetik jarrai genitzaion, ea noa joana zan garbi jakiteko.
  SIMON: Ez zan errez ua nere auto txikiarekin arrapatzea. Aurrea artu bait zigun, ark ibilli oi zuan
  abiaduraz... Baginjoazen bada eta...
  LIERNI: Bat batean gutxiena uste izan genduanean,
  Pagogarateko malda beheran, Errota aundiko
  zubipean auto bat amilduta ikusten dugu...
  Amerikanoaren «Pontiac» tzarra zala antzeman
  nion... Simoni gelditzeko esan nion!
  SIMON: Onek esan arte ez bai nintzan kontuan erori.
  
  LIERNI: Gelditu bagera gelditu gera! (Zinkuriñez) Ua
  
  zan ikuskizun negargarria!
  SIMON: An errekan autoa iraulia ta zapal-zapal
  egiña...
  LIERNI: Hori gutxiena zan... An bidetik zetozten gizon
  bi ta errotariak iruron artean jasorik Xanti zekartela ezagutu dut. Bera zan. Korderik gabe...
  MARKOS: Baiñan bizirik...
  LIERNI: Bai, aita! (Negar egin eta aita besarkaturik)
  SIMON: Autotik ateratzea kosta egin omen zitzaien,
  eta gero nik ere errotaraño eramaten lagundu
  nien. Arnasa artzen zuan eta onena klinikara
  ekartzea izango zala-ta nere kotxean etzinda
  poliki-poliki jarriaz an eraman dugu San Kristobal Klinikara, andik telefonoz otseginda gero.
  Antxen dago...
  MARKOS: Gizarajoa! Zauri ta min aundienak nun ditu?
  SIMON: Buruan eta ezkerreko anka ta iztarrean...
  Medikuek sendakintza oraintxe egiten ari zaie
  ta esatera etorri gatzaizkitzue. Operazioa egin
  arte obe etxekoak aurrean ez egotea.
  MARKOS: Bizirik ateratzen bada gaitz erdi.
  LIERNI: Gero ikusi behar, ordu laurden bat barru edo,
  inyekzioak indarra galtzean, esnatzen dan ala
  
  ez. Amari ez zaio esan behar ain gaizki dagoanik... Kolpe txar bat besterik ez dualakoan dago.
  MARKOS: Nola nahi ere, semea ikustera bereala nahiko du joan...
  SIMON: Ez zaio utzi behar. Eta (barruko ateruntz begiratuaz) onuntz badatorrela uste dut. Bera da,
  bai, Mirarirekin!
  LIERNI: Aita! Zuk gizonki joka zazu. Sendo gauden biotzik ez bagenu bezela. (Malkoak txukatuaz) Ez
  maskuri!
  MARKOS: Gauza banaiz bai. Etxe ontan zuk izan behar
  zenduen «gizon» ta ez zure anaiak. Ez neu!
  (Agustiñe eta Mirari sarturik,
  oro zinkurik eta malko).
  AGUSTIÑE: (Senarrarengana urbildu ta besakarturik)
  
  Markos! Zoritxarraren aundia! Xanti min arturik
  klinikan dago ta ikustera joan behar dugu.
  Bereala!...
  MARKOS: Oraindik ez, Agustiñe, operazioa egin arte!
  Semea orrela ikusteak zirrada gaitza egindo
  lizuke. Noiz joan klinikatik gaztigatuko omen
  digute.
  
  LIERNI: Bai, ama! Itxoin zazu. Klinikatik deitzean elka-
  
  rrekin joango gaituzu.
  MIRARI: Ni aurretik joan ninteke zuek emen geldituaz.
  AGUSTIÑE: (Histerismopean) Ez, ez! Nik bereala ikusi
  
  nahi dut! (Oiu ta garraxi egiñez) Ai! Ene seme
  maite!... Nun zaude, nun?
  MARKOS: (Besotik eldu ta baztarrera eramanez) Ez
  
  zaite orrela jarri, emakume!
  LIERNI: (Gurasoengana bilduaz) Baiñan, ama! Baretu
  
  zaite! Laister joango gera Xanti ikustera. (Agustiñe ezin bareturik daudela, telefono-deia
  entzun bedi ta bat batean zalaparta isiltzen da)
  Mirari! (aizpari) Zoaz nor deitzen ari dan ikustera. (Guziok telefono otsari adi-adi...)
  MIRARI: (Urrutizkiña eskuan arturik) Nor da?... Bai!...
  
  Amuategiren etxea... Bai... Klinika?... Bai! Eta
  zer?... Gaizki dagola?... Il dala?... (Tresna utzirik) Klinikatik deia zan... (Trixte, samintasuna
  ezin gorderik) Bagoazke...
  AGUSTIÑE: (Oiu samin bat zintzurrean lertzen zaiola,
  
  zinkurin eta eiagoraz gañezka, zutik ezin egonik
  erortzen asten da. Inguruan dauden Markos eta
  Liernik eusten diote. Simon ere laguntzera
  
  dator. Guzien artean silloi batean eser arazten
  dute. Agustiñek ea zirkiñik ez du ateratzen)
  LIERNI: (Otsegiñez) Ama! Amatxo! (Eskumuturra estutuaz eta beso ta korputza astinduaz) Ezaguera
  galdu du! Arnas larria besterik ez zaio nabaitzen...
  MARKOS: Biotzeko gaitzak joko zuan, infartoren
  batek... (Eskumuturretik elduaz) Ez diot takatekorik naibatzen. Medikoari otsegin dezaiogun!
  Aguro! Simon, zoaz!
  SIMON: Aurrena etzanda oiean jarri dezagun! Arnasa
  artzen du-ta.
  LIERNI: Onena oiera eramatea izango dugu, bai! Ea
  guztion artean! Joxepa! Oia presta zazu!
  MIRARI: Nik telefonoz medikuari deitzera noakio.