🕙 24-minute read
Gure Ama-Lur feminista da - 5
Total number of words is 3085
Total number of unique words is 1853
20.8 of words are in the 2000 most common words
33.9 of words are in the 5000 most common words
39.5 of words are in the 8000 most common words
gure zaborra erretzeko prest
politiko gezurtien erruz,
usurbildarrak saritu ordez,
birziklatzen aitzindariak direlako,
herritik hur ezarri diete
kutsaduraren amesgaiztoa.
2020ko otsailaren 23an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Dirua nahita jartzen denean
ingurugiroaren gainetik,
osasuna kaltetzeaz gain,
jendartean gatazka pizten da,
“Erraustegirik ez!”, oihukatuz,
birzikla dezagun diogu,
gure bizitza oneratzeko,
Ama-Lur ohoratzeko.
Zubietako eremu sanoa
gaizkiak kolonizatu du,
hondamendia gera dezakegu
Kilometro Zero kontsumituz,
etxean sendunak izan gaitezen
birziklatuz Usurbilen beste,
ez dadin izan natura zabortegi,
baizik lehen lez, aratza.
Kartzelatik Zoritsuri
Katutxo beltzak ditu
niniak berdeak,
bibote zuria ta
belarri tenteak,
ametsak dizkionez
opatzen oheak,
zurekin jolastea
maite du meheak.
Patua izan zenez
madarikatua,
kalean jaio zinen
biluzik katua,
bizitzak zirudien
estoldan mortua,
zorionez oraintxe
dirudi ortua.
Lazeriatik zinen
iritsi etxera,
egoera txarretik
oraingo hobera,
laket ibiltzen zara
goizetik gauera,
beteta urdaila ta
hamaika nahiera.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Ekidin zenuenez
zekenen ganbara,
Urkitik heldu zinen
zu Ipuruara,
bidaiatzeko hartu
zenuen otzara,
geroztik beldur barik
lasai bizi zara.
Gaur, laztanak esan dit
zu zarela arra,
etxea noizbait zaizu
irudiko marra,
emeekin batzera
ohi denez beharra,
naturak diezazuke
egin deiadarra.
Zoritsu laster zara
izango heldua,
zoritxarrez, gainean
daukagu negua,
ondo dakizu dela
hau zure lekua,
zuk gura duzun arte
zoru ta zerua.
2020ko martxoaren 1ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Nahiz ezin dudan entzun
miau persiarra,
aurten erdietsiko
dut xede lurtarra,
Zoritsu ferekatu
nahi dizut bizkarra,
gozo egin ditzazun
urrumak izarra.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Iretargi betea
zuk duzu ondratzen,
begi borobilekin
leihotik behatzen,
izartegiak sena
dizu kitzikatzen,
felidoa zarela
ñir-ñir gogoratzen.
Olinpiadek bakea sustrai dezaten
Antzinako Greziako Olinpian
filosofia maitatzeaz gain,
ideiak abian jartzen zituzten
olinpiadetan Zeusen omenez,
jokoak hasi bezain azkar
etsaiak lagun egiten ziren,
bortxa zokoratzen zuten
aukera emateko bakeari.
Nazio Batuen Erakundea,
ez da gai greko haiena lortzeko,
New Yorken kokatu zenetik
gerrak nekez isiltzen ditu,
bi gerra mundialetan nahitaez
joko olinpikoak eten zituzten,
baina egun jaramonik egin gabe
estatuek parte hartzen dute.
2020ko martxoaren 8ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Atenaskoetatik Riokoetaraino
jokoak ziegan ikusi ditut,
ordutik gaurdaino, bortxa dela medio,
Irak, Siria, Yemen, Libia... hautsita,
olinpiadetako espirituak,
ez daki zer den gizatasuna,
ez die arretarik jartzen
odolusten ari diren herriei.
Olinpiaden geroa bermatzeko
mundua iraul dezagun,
herrien arteko auzolanagaz
gerren sustatzaileak baztertzeko,
kirolak bakea ekar dezan,
kirolariek erein dezatela,
estatu patriarkalen ordez,
Tokion elkartasuna lehia dadin.
Olinpiadetan zale sutsuen ordez sendunak
Nazionalista, ez ei diren estatuak
olinpiadetan sutsuenak,
espiritu olinpikoa ahaztuta
fanatismoan harroki murgilduta.
Zaleekin auzo lotsa sentitzen dut,
halaber kazetariekin,
euren koloreak goratzen dituzte
mespretxuz irainduta besteenak.
2020ko martxoaren 1ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Kirola senduna izan dadila,
eta ez burugabeen lubakia,
faxistek, ez dezaten balia
xenofobia bortizki hauspotzeko.
Jokoak leialak izan daitezela,
harreman zintzoen sustatzaileak,
gizatasunak aukera izan dezan
nazionalismo arrazista bezatzeko.
Zazpigarren ziegan
Ziegako atea da
kolorez urdina;
hormak, zuriak dira,
irina adina,
behegain gris ilunak
dirudi uzkina,
leihoko burdin sare
horiak zikina.
Aspaldi bihurtuta
harritza bizitza,
ziega maiz iruditzen
zait zoko bortitza,
baina zu oroituta
dirudi garaitza,
hiztegian delako
galtzen porrot hitza.
Ziegan gordeta eta
baita patioan,
ni zorionez nago
kideen alboan,
eurek bezala, daukat
herria gogoan,
pozarren babesten naiz
abaro gozoan.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Mahaian aritzen naiz
zurekin mintzatzen,
maitasuna ta txera
maiz izkiriatzen,
Eibarrera naizenez
grinaz hurreratzen,
bizinahia didazu
bikain elikatzen.
Ziegan dizkigutenez
jakiak banatzen,
ez gara zoritxarrez,
jatorduan batzen,
nahiz diguten hamaika
arau inposatzen,
umorea, ez zaigu
sekula sikatzen.
Kordoban preso nago
zigor esparruan,
barruaren barruan
lehen ibilguan,
zazpigarren ziegan naiz
poeten moduan,
musekin barneratzen
zirraren munduan.
Gauerdian hasten da
ametsen unea,
izarrak dir-dir goian,
ohea etxea,
goiztirian zurekin
ziega sukaldea,
edateko kafea
laztanka maitea.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Eskaintzen didazunez
maitez ahalmena,
ziegan ederki janzten
dut zure omena,
sorkuntzekin hunkitzen
dizut sentimena,
kuttuna zarelako
ta nire kemena.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
2020ko martxoaren 8an
Bakea gatazka demokratizatzea da
Txakurrak gure mina sumatuta
ondoeza leialki konpartitzen du,
gizakiok enpatia, ordea,
ez dugu aurkariekin erabiltzen,
gatazka demokratizatu barik
herrian bananduta bizi gara.
Bakea ezin delako pausatu,
bengantzak, ez duelako nahi,
“konponketa jos dezagun”, diogu,
besteen saminak ferekatzeko,
txera geurean lora dadin
hitzari izotz geruza urtuta.
2020ko martxoaren 8an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Azken bortxa Francorekin piztu zen,
herritarrok jasaten darraigu,
biktimak eta herra gehitzen
hamaika urte daramagu,
nahia zein den galde diezagutela,
arimen negarra irri bihur dadin.
Giza eskubideak eta oroitza,
ez dezan inork etika zapaldu,
deserrikoak itzul daitezen,
joandako hurkoak ondra ditzagun,
zauriak plazetan orbainduta
elkarbizitza hitzar dezagun.
(
Euskal Herriko giza eskubideen kartari
Jendarte hobea zer dezagun
greba orokorra lanabesa,
aldarrikatzeko kemenez,
“Kapitalismoa, ez da zilegi!”,
ekonomia jasangaitzaren ordez
jasangarria eratzeko,
ez dadin bihur natura mortu,
herria denda barik ilunpe.
Berekoikeria aseezina
borrokatuz geratu nahi dugu,
elkartasuna batera ehunduz
errefuxiatuak aterpetzeko,
ahizpatasuna sustatuz
arrazismoa zokoratzeko,
“Gerrarik ez!”, ozen esanez,
haurren irriekin laket gaitezen.
2020ko martxoaren 8an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Beharginak, langabetuak,
feministak, pentsionistak, gazteak...
bizitza duina obratzeko prest
auzolanean uztartuta,
espekulazioa eta
iruzurra buka daitezen,
etxea beharra delako,
eskubide unibertsala.
Greba eguna iraultzeko,
klase sozialak lurtzeko,
aberastasuna konpartitzeko,
pobrezia gainditzeko,
kontsumismoa zentzatzeko,
ingurugiroa zaintzeko,
ongizatea hedatzeko,
utopia morez janzteko.
Gerrarik ez! ozen esan dezagun
Venezuela ta Iran
yankien etsaiak,
Caracas ta Teheran
piztien hiriak,
misilak ekoizteko
dira aitzakiak,
Donald Trump legez, pozik
daude berekoiak,
berdin kapitalistak
ta bankariak,
petrolioak zertzen
ditu gabeziak.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Gerra da patriarka
denen delitua,
bortxaz hartzeko herri
ahulen zorua,
inperioen arma
sarri zen izua,
bortxaketa, triskantza,
sua, mendekua...
matxistek izorratzen
digute mundua,
pobrezia ohi da haur
askoren baraua.
Kalera, “Gerrarik ez!”,
ozen esatera,
mehatxu basatia
tinko geratzera,
elkartasunak jaso
dezala harrera,
auzolanak birrindu
Trumpen jokaera,
ez dezaten bizitza
militarrek era,
europar moreok jo
nahi dugu bakera.
2020ko martxoaren 15ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Botereak aldaraz
dezan izaera,
ez delako zilegi
bere jarduera,
feminismoak gerra
dezala lurpera,
utopia landuta
ekidin galera,
armak urtuta konpon
gaitzaren afera,
leunki senti dezagun
herri duinen txera.
Krisi baten kontakizuna
Troka ikusgarriaren gainaldean
eserita hankak dilindan,
urduri bihotza taupaka
bertigoari aurre eginez,
niniak ortzimugan iltzatuta
iragana errepasatzeko,
tamalez, erruak soilik oroitu ditut,
ondo egindakoak, berriz, ahaztu.
Lur jota eta ilunki
atseden hartzea hobetsi dut,
harkaitz zabalean etzanda
maiteekin pentsatuta suspertzeko,
bizitzari gero, zutik esan diot,
nire sentiera minduari,
“ez dut etsipena aterpetuko,
ezta burua amilduko ere”.
2020ko martxoaren 15ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Gau-minean maiz sentitzen dudanez
buruaz beste egiteko beharra,
naturan mamuak uxatzen ditut
arnastuta lurrin usain onekoak,
Ama-Lurrari zirraraz diotsot,
“hurkoak oro maite ditut.
Azken hatsa bota arte biziko naiz
eurekin lez, laztanarekin”.
Trokaren ertzetik urrunduta
iturrira iritsi naiz,
musua eta lepoa freskatuta
esperantzarekin herrira noa,
goitik amildegi itzelak,
“arren, hurbil zaitez” diosta,
bizitza maite dut, ordea,
zuekin konpartituta.
Rojavari. Ocalan buruzagi presoari
Kurdistan menderatuta daukate
lau estatu zeken ankerrek, (1)
bonben eztandenpean ari dira
orainari eusten izateko,
Dihardilan Aberri Eguna zirrara,
natura, ostadarra, pizkundea.
Kurduak kultura zentzuz sustatzen
nortasuna, ez dadin herdoildu,
kurduera batua hedatzeko,
euren artean hobeto ulertzeko,
fedeek, ez ditzaten banan, dabiltza,
aniztasuna zaintzen noizbait batzeko.
(1)
Iran, Irak, Siria eta Turkia.
2020ko martxoaren 15ean
(2)
Al Assad, Erdogan, Trump, Putin...
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Rajovan arriskuan dago
konfederazio iraultzailea,
kurduak, jezidak, arabeak...
agintari genoziden sarean, (2)
nahiz miliziek ISIS garaitu zuten
boteretsuen ordaina erdeinua.
Kurdistango emakume feministak
turkiarren eta yihadisten izua,
Eguzkia eta Izar Gorria
ongizatea josteko sinboloak,
Rajovan ez diezatela os bakea,
berdintasunaren sustraia.
Munduan errefuxiatuen drama
Errefuxiatuena
egoera larria,
migratzaile askorena
legez, negargarria,
mediterraneoa maiz
eurentzat hilerria,
Europa oasi baino
gehiago otserria
Eskuindarrek, ez dituzte
maite iheslariak,
migratzaileak ohi dira
faxistentzat etsaiak,
baina sorlekutik ditu
bidali maleziak,
kapitalista zeken ta
bortitzen handinahiak.
Grezia ta Turkiaren
arteko zola lotsa,
iheslariek dantzute
ozen bortxaren hotsa,
Europan sarri delako
elkartasuna motza,
errepresioa, aldiz,
Turkian lez, zorrotza.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Iheslariak Lesbosen
daude kanpalekuan,
giza eskubide barik
Morian infernuan,
lazerian amilduta
biluzik esparruan,
pena ta etsia zaie
nabaritzen musuan.
Bangladeshen lez, Libian
errefuxiatuak,
sarri dirudi ahaztu
dituela munduak,
bizi-baldintzak izanik,
gordin eta estuak,
solidarioak dira
eurentzat ukenduak.
Ertamerikarrek ezin
dute muga pasatu,
Washingtonek zakar die
ametsa deuseztatu,
ez ditu nahi ondasunak
natural partekatu,
bere politika gaitzen
biktimak anparatu.
2020ko martxoaren 22an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Estatuek dezatela
erauz hipokrisia,
edonon ezarri duten
herraren harresia,
erna dadin ahizpatasun
joriaren hazia,
demokrazia garbia,
feministen grazia.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Arren, Nazio Batuen
Erakunde nagiak,
zuzenki konpon ditzala
bidegabekeriak,
oro gal daitezen gaurko
gerrak ta pobreziak,
ez ditzaten utz beldurrez
haurrek euren herriak.
Gure Ama-Lurri
Ama-Lur erakartzen nauzu
urtarotik urtarora,
Aturri eta Ebroren artean
ederkiro anitza zara,
baso, lautada, troka...
berdea, horia, grisa...
laztan kutuna beste maite zaitut,
zugaz eta beregaz ni laket,
haurtzaroan etxekoekin
Kalamuan ezagutu zintudan,
Arraten dotore jantzita,
zu zoriontasuna zinen.
2020ko martxoaren 22an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Ama-Lur gizakiak zurekin
txarto portatzen gara,
zintzoak izan beharrean
basaki ustiatzen zaitugu,
ahaztu dugula dirudi
zu gabe, ez garela ezer.
Zure adiskide Mari
feminista kementsua,
patriarkatza bortxa denez
zokoratu nahi duzue,
berdintasun joria izan dadin
ingurugiroaren lurrina.
Eitzagan lez, beharra heriotza denean
Segurtasunaren aurrean
dirua hobesten denean,
olan, eraikuntzan, garraioan...
beharginak arrisku bizian,
XXI. mendean gaurdaino
kapitalista zekenen erruz,
istripuak geurean barra-barra
ondorio latz eta goibelekin.
Enpresarioak ohoratuta,
sindikatuak, berriz, gaitzetsita,
gobernuen jarrera etsigarriaz
auzoetan nahitaez atsekabea,
beharginak biluzik laga ordez
lan baldintza eskasekin,
osasuna berma diezaietela
lanaren emaitza onura izan dadin.
2020ko martxoaren 22an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Eitzagako hondakindegian
kolapsoa iragarrita zegoen,
bi behargin eta autopista
luperiak zaborpetu zituen,
kudeaketa maltzurki burututa
Verter Reciclyng iruzurgile,
ikuskapenak nahita txarto eginda,
Eusko Jaurlaritza erantzule.
Amiantoak erakutsi du
berekoiek egindako malezia,
ke pozoitsuak salatuta gaizkia
Eibar, Ermua, Zaldibar haserre,
Alberto eta Joaquin zuen patu gaitza
bihozgabeen bidegabekeria,
zuentzat maitez ihintzaren dirdira,
Ama-Lurraren laztan eternala.
(
Arrateko pago gaixoei
Arrateko pagoak
arbola gaixoak,
Eibartik genituen
aditu orroak,
ezin eutsirik erro
za(ha)rrek errondoak,
ziplo bota zituen
haizaldi eroak.
Onddoen eraginez
moztuta pinuak,
babes barik gelditu
ziren inguruak,
bertan hola egonik
pagoen lekuak,
ekaitzak iragarri
zituen doluak.
Murriztuta geratu
delako basoa,
Eibarren galera da
ekologikoa,
Arrate izan dadin
ohi lez, abaroa,
ekonomia izan
dadila sanoa.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Pago denak, ez dira
etorri behera,
baina Arraten txarra
baita egoera,
negargarria izan
denez gertaera
goazen azkar aldaskak
mimoz landatzera.
Pagoen heriotza
denontzat kaltea,
gure jendartearen
argazki tristea,
arren, oroit dezagun
asaben oldea,
Arrate izan dadin
ametsen xedea.
“Arrate zain dezagun!”,
pagoen oihua,
ez dadin gal Eibarko
altxor preziatua,
zelaian konposatu
nahi dugu doinua,
gure umeek kanta
dezaten mezua.
2020ko martxoaren 29an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Entzun dugunez pago
minen erregua,
eta beste izaki
askoren kexua,
ezar dezagun euren
aldeko araua,
Arrate izan dadin
lehen lez, zerua.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Pagoek “Pinurik ez!”,
diote batera.
“Ustiaketa basak
tink ditzagun gera”,
mendia gura dute
anitza ostera,
Ama-Lur bizi dadin
oro alegera.
Ahizpatasuna berdintasuna da
Feminismoaren eremuan
esperantzaren izpiak,
belardi zoragarrian
gereziondoak loretan,
alboko lahardi sarrian
masustak poliki umotzen,
pizkundea udaberrian
hari moreak ehuntzen.
Androzentrismoaren sisteman
ongia gaizkiaren gatibu,
patriarkatza agintean egonik
matxismoa jaun eta jabe,
ez dago inon bakerik
botere matxistarekin,
feministok dakigulako
berdintasuna zertuko dugu.
2020ko martxoaren 29an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Emakumeak hiltzen dituzte,
jipoitzen, iraintzen, bortxatzen...
patriarkatzak iraun dezan
bortizkeriaren tronuan,
matxistek biluzik nahi dituzte
mendetan lez, menperatuta,
mundua ustez eurena delako,
eta ez Ama-Lurrarena.
Feminizidioa da
ankerkeria totala,
gizateriaren historian
krimenik koldarrena,
gure garaian erna dadila
jendarte feministaren kimua,
martxoak zortzi garaitza izan dadin
ahizpatasunaren ospakizuna.
COVID-19arekin bisiten galera
Kartzelan bizi garen arren,
bizitza zinez maite dugu,
COVID-19arekin, ordea
ohiko airea falta zaigu,
tamalez, bisiten galerarekin
zoria nekez arnas dezakegu.
Koronabirusak balioko du,
gaur egun, zer garen jakiteko,
jendartea berekoia den,
edo solidarioa,
gure idealak ezagututa,
ez daukagu zalantzarik.
2020ko martxoaren 29an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Nahiz bisitena tamala den,
ohiko bizimodua dagigu,
kirola eta literatura
gorputza eta gogoa ontzeko,
kideok sentieraz blai diotsuegu,
“zuek gure hauspoa zarete”.
Telefonoan zuen taupadekin
ederkiro baretu gara,
ongia naro igorrita
suspertu gaituzue,
txera mintzatzen entzun dugu,
maitasunaren hasperena.
Alberto Sololuze eta Joaquin Beltrani
Alberto eta Joaquin dautza
Eitzagan zaborpean,
euren hurkoek saminez
darraite ilunpean,
Jaurlaritzak, berriz, sorgor
darrai gezur hezean,
zabortegiko kea lez,
firurika haizean.
Verter Reciclyng, diogu,
zu zara erruduna,
baina Jaurlaritzak dauka
hor erantzukizuna,
zabortegiko jabea
eurentzat zenez jauna,
ikuskapena dirudi
izan zela biguna.
Jendartea gura dugu
guk demokratizatu,
ez dezaten handikiek
izadia bortxatu,
ez ditzaten beharginek
irriak lurperatu,
segurtasuna dezagun
beharrean gauzatu.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Egoismoak dihardu
lurraldea higatzen,
mendiak zabortegiz, zein
harrobiz degradatzen,
ez duelako asaben
ondarea prezatzen,
bertako kapitalak du
zitalki arpilatzen.
Eibar, Ermua, Zaldibar...
Eitzagan ziren batu,
enpresa bezainbat zuten
Jaurlaritza salatu.
“Argitu gertatu dena,
beharginak topatu”,
hunkituta jende duinak
zuen aldarrikatu.
Arriolak ta Urkulluk
ez dute dimititu,
juezak, ez du enpresako
arduraduna deitu,
Eitzagan zertu delako
hamaika bat delitu,
iruzurraren tamainak
arras kaltetu gaitu.
2020ko apirilaren 5ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Alberto ta Joaquin entzun
taupaden desioa,
arrats oskorrian gure
sentimendu zintzoa,
zuentzat txera, lamien
errekatxo naroa,
aterperik aratzena
Ama-Lurren altzoa.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Koronabirusak digu
ezkutatu gaizkia,
oroitzen dugu, ordea,
zaborren luperia,
Kondiak izendatu du
istripu malezia,
dirutzeko azkar bete
duenean (zabor)tegia.
Zurekin bizi nahi dut
Gogoak sentiera gidatu dit,
ez nadin irten biluzik kalera,
gaurko herria ezagut dezadan,
lehengoa, ez delako gaurkoa,
ez diezazkidan irudi kalean
ohitura berriak bitxiak.
“Zurekin bizi nahi dut”, diotsut,
egunak harmonian konpartitzeko,
neguko leizea lagata
udaberrian aterpetzeko,
hamaika urte ilun igarota
goiztiriak goza ditzagun.
2020ko apirilaren 5ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Espetxean hogei urte emanda
urrian herrira bueltatuko naiz,
kideak nahitaez agurtuta,
ez bainaiz haren pozik irtengo,
gure kemenak auzolanean
bengantzaren gandua uxa dezala.
Zugaz maiz kideak mintzagai
bizitzaren partaide direlako,
euren txerak onik ekarri nau
zure habiara laztana,
zuk dakizu geurea mimoz blai,
maitasun joria izango dela.
COVID-19ak erakutsi diguna
Uholdeak edo lurrikarak
gertatzen direnean,
azalarazten ohi dira
gure sen txarrak eta onak,
COVID-19a dela medio,
herrian ikusi ditugu
jende berekoien harrokeriak,
eta solidarioen balentriak.
Krisiak erakusten dihardu
jendartearen egoera,
gaizkiaren hedadura,
etikaren sakontasuna,
ez gara haren indibidualistak,
kooperatzeko grinak zutik dirau,
gehiengoa zinez prest dago,
laguntzeko behar duenari.
2020ko apirilaren 5ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Merkatalgunean tupust egin dute
eskuzabalak eta zekenak,
elkartasunaren ereduak,
eta harrapari lotsagabeak,
batak ohorea merezi du,
besteak berriz, errieta,
birusak ohartzeke azaldu digu
zer egin zitalak zentzatzeko.
Pandemia gogortu bezain azkar
bisita barik laga gaituzte,
beharra ulertzen dugu, ordea,
presoak herritarrak garelako,
birusari aurre egiteaz gain,
gurekin maitez mintzatzen zarete,
zuekin pozarren batuko gara
lurralde hobea obratzeko.
Feminismoaren Internazionala
Egun, nekez dantzugu
Internazionala,
sozialismoaren
himno mundiala,
kontsumismoa denez
gure arrakala,
Europan ezkerraren
Indarra apala.
Ortodoxo zurrunak
komunista txarrak,
maiz izan dira euren
emaitzak kaskarrak,
zelai iraultzailean
landatuz laharrak,
burokraziak ditu
ihartu zuztarrak.
Utopia berria
guretzat fedea,
egikarituko dugu
bidean xedea,
auzolana zinez da
izango atea
solidaridadea
ta ongizatea.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Sozialdemokratak
bankuen kuttunak,
kapitalismoaren
aurkari aizunak,
eurentzat aldaketak
direnez astunak,
idealak geratu
zaizkie urgunak.
Tesi, antitesi ta
sintesi, ardatza,
urratsak emateko
metodo aratza,
oskorri gura dugu
herrian arratsa,
senti dezagun bake
zuzenaren hatsa.
Teoria praktika
barik huts itzela,
ametsak zertzeko bat
etor daitezela,
munduan adorez jo
eginda txanbela,
ongia izango da
behingoz erregela.
2020ko apirilaren 12an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Berdintasuna izan
dadila oraina,
gure bizitza izan
dadin atsegina,
guk egin nahi dugunez
ekinez ezina,
Argala Izar Gorri
zu gidari mina.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Feminismoa gaurko
sozialismoa,
patriarkatza izan
dadin hauts multzoa,
feministen etika
delako naroa,
jendea izango da
Ama-Lur lakoa.
Kafearen unetxoa
Kafea kideekin hartzera
xortaka poliki edanez,
zigorraldiaren zokoan
unetxorik bereziena,
korrikan aritzeko ondoren,
edo sorkuntzan pausatzeko.
Kafe bikoitza ohiko motorra
eguna kemenez eratzeko,
ziegan goiari eusteko,
etsipenari aurre egiteko,
alternatiba ideala
pilulak zein tabakoa uzteko.
2020ko apirilaren 12an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Kafea edabe magikoa
nagiak ateratzeko,
askatasunari buruz mintzatzeko,
utopia irudikatzeko,
askatasunari buruz mintzatzeko,
suspergarri boteretsua
maitasunaren kilimak sentitzeko.
Kafeondoaren hazi gorria
txigortuta beltza,
birrinduta eta bikain prestatuta
kikaretan usain ona zoria,
Arabiga, zein Robusta izan
bizitzak hobea dirudi.
Koronabirusa eta gu
Gizateriaren etsai,
zure aurretik orain bezala,
pandemia franko mundu globalean,
Osasunerako Mundu Erakundeak
alarma gorria piztuta,
musuaurrekoen ekoizleak,
eta farmazeutikak pozik.
Wahamgo azokan agertu zara
piztien zeluletan parasitatuta,
Txinatik edonora abiatu gero,
jendeak ohartzeke garraiatuta,
orain etxetik ezin irten barik,
eta berri faltsuekin xaxatuta,
zure izena aldiro dute
ergelek madarikatzen.
2020ko apirilaren 12an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Birus arras ñimiñoak
zuekiko maiz destaina totala,
estatuek baliatzen zaituztete,
arazo latzak ahantz ditzagun,
pobrezia eta gerrak,
errefuxiatuen ataka,
kontsumismo jasangaitza,
gatazkaren demokratizazioa.
Zuek koronabirus xumeak
guk lez, izakiak zarete,
Ama-Lurren eremuan
eboluzioaren emaitza,
arren, lagun iezaguzue
berekoikeria gaixotzen,
berdintasuna lora dadin,
klaserik gabeko feminismoa.
Erantzukizun zibila zer den
Ogasunak gaztigua
igortzen dizunean,
ondoezak harrapatzen
zaitu amaraunean,
kartzelan arras belztuta
irteteko unean,
galernaren mende zara
hasiko arraunean.
Erantzukizun zibila
tramankulu zorrotza,
estutzen zaituelako
mintzen dizu bihotza,
barruan hogei urtetan
usainduta gorotza,
askatasuna hola zait
irudituko motza.
Ez-demokratak gaizkia
ari dira xaxatzen,
erantzukizun zibila
maltzurki inposatzen,
guk, berriz, ongia josten
dihardugu mintzatzen,
giza eskubide denak
guztirentzat obratzen.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Bizitza baldintzatuta
aldapa erraldoia,
noizgura gara dezake
mendekuak zikloia,
zuzentzak saka dezala
bakearen botoia,
gatazka konpon dezagun
ezabatuta lohia.
Bidegabeen asmoa
denez gu txikitzea,
orain bezala, bortxaren
sastrakan segitzea,
plazetan eman dituzten
urratsak sustatzea.
Garaile-galtzaile denez
estatuen legea,
erantzukizun zibila
presoentzat katea,
tinko eginkarituta
solidaridadea,
Harrera elkartea da
izango garailea.
Preso ohiak herrietan
bizi daitezen lasai,
zentzuak esango dio
proposamen honi bai,
“erantzukizun zibila
utz dezagula ezgai”,
“ta Aieteko bidea
auzolanean amai”.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Ez ditzan kide zintzoak
ogasunak kikildu,
isun bihozgabeekin
gorrotoak umildu,
euren ondra babesteko
kemenez gara bildu,
faxistak ditzagun denon
onerako isildu.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
2020ko apirilaren 19an
Isolamenduen patioak
Hogeita bost metro luzeran,
hamar metro zabaleran,
horma gotorrak garaiak,
txarrantxa biribilak zorrotzak,
eguna oskarbi hasi arren,
patioa beti petrala.
Esparruan patioak ia biluzik,
teilatuaren hegala aterpe,
komuna aterik gabe,
eta mahai metaliko urdina,
kurloiak ekaitzarekin gordeta
gure hitzek porlana girotzen dute.
2020ko apirilaren 19an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Patio hauek arras krudelak,
burmuin kriminalen obrak,
espeak atsekabe daitezen,
edo ziegan ero gero,
udaberriaren pizkundeak
goiari eusten laguntzen digu.
Patio estu aspergarrian
ortua ekinez egina,
kafearen une atseginean
ezerezak oasi dirudi,
kirola zoriaren hauspoa da,
irudimena urrea.
Itziar Aizpurua Egañari
Itziar, zure etxarteko loreak
ziegan alaitasunak,
argazki zoragarria
mahaian edertasuna.
Petalo arrosak eta zuriak
usain oneko lurrina opatzen,
erleak nektarra gutiziatuta
Deban lorautsa hedatzen.
Itziar, zuk hamaika lore polit
gutunetan maitez bidali didazu
zigorraldia, ez da haren iluna
zure atsegina dastatuta.
Zu Deban itsasoari beha
Jokinekin, Txabirekin... txeraz mintzatzen,
berdin Malloetan krabelinak pausatuta
Aritxulegin zenegien lez.
2020ko apirilaren 19an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Jokinekin hunkituta lehen lez,
beste era batean bizi zara,
klandestinidadean elkar ezagututa
zuen maitasuna oparoa.
Burgosko prozesuan arrisku bizian,
kartzeletan luze bananduta gero,
politiko gezurtien erruz,
usurbildarrak saritu ordez,
birziklatzen aitzindariak direlako,
herritik hur ezarri diete
kutsaduraren amesgaiztoa.
2020ko otsailaren 23an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Dirua nahita jartzen denean
ingurugiroaren gainetik,
osasuna kaltetzeaz gain,
jendartean gatazka pizten da,
“Erraustegirik ez!”, oihukatuz,
birzikla dezagun diogu,
gure bizitza oneratzeko,
Ama-Lur ohoratzeko.
Zubietako eremu sanoa
gaizkiak kolonizatu du,
hondamendia gera dezakegu
Kilometro Zero kontsumituz,
etxean sendunak izan gaitezen
birziklatuz Usurbilen beste,
ez dadin izan natura zabortegi,
baizik lehen lez, aratza.
Kartzelatik Zoritsuri
Katutxo beltzak ditu
niniak berdeak,
bibote zuria ta
belarri tenteak,
ametsak dizkionez
opatzen oheak,
zurekin jolastea
maite du meheak.
Patua izan zenez
madarikatua,
kalean jaio zinen
biluzik katua,
bizitzak zirudien
estoldan mortua,
zorionez oraintxe
dirudi ortua.
Lazeriatik zinen
iritsi etxera,
egoera txarretik
oraingo hobera,
laket ibiltzen zara
goizetik gauera,
beteta urdaila ta
hamaika nahiera.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Ekidin zenuenez
zekenen ganbara,
Urkitik heldu zinen
zu Ipuruara,
bidaiatzeko hartu
zenuen otzara,
geroztik beldur barik
lasai bizi zara.
Gaur, laztanak esan dit
zu zarela arra,
etxea noizbait zaizu
irudiko marra,
emeekin batzera
ohi denez beharra,
naturak diezazuke
egin deiadarra.
Zoritsu laster zara
izango heldua,
zoritxarrez, gainean
daukagu negua,
ondo dakizu dela
hau zure lekua,
zuk gura duzun arte
zoru ta zerua.
2020ko martxoaren 1ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Nahiz ezin dudan entzun
miau persiarra,
aurten erdietsiko
dut xede lurtarra,
Zoritsu ferekatu
nahi dizut bizkarra,
gozo egin ditzazun
urrumak izarra.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Iretargi betea
zuk duzu ondratzen,
begi borobilekin
leihotik behatzen,
izartegiak sena
dizu kitzikatzen,
felidoa zarela
ñir-ñir gogoratzen.
Olinpiadek bakea sustrai dezaten
Antzinako Greziako Olinpian
filosofia maitatzeaz gain,
ideiak abian jartzen zituzten
olinpiadetan Zeusen omenez,
jokoak hasi bezain azkar
etsaiak lagun egiten ziren,
bortxa zokoratzen zuten
aukera emateko bakeari.
Nazio Batuen Erakundea,
ez da gai greko haiena lortzeko,
New Yorken kokatu zenetik
gerrak nekez isiltzen ditu,
bi gerra mundialetan nahitaez
joko olinpikoak eten zituzten,
baina egun jaramonik egin gabe
estatuek parte hartzen dute.
2020ko martxoaren 8ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Atenaskoetatik Riokoetaraino
jokoak ziegan ikusi ditut,
ordutik gaurdaino, bortxa dela medio,
Irak, Siria, Yemen, Libia... hautsita,
olinpiadetako espirituak,
ez daki zer den gizatasuna,
ez die arretarik jartzen
odolusten ari diren herriei.
Olinpiaden geroa bermatzeko
mundua iraul dezagun,
herrien arteko auzolanagaz
gerren sustatzaileak baztertzeko,
kirolak bakea ekar dezan,
kirolariek erein dezatela,
estatu patriarkalen ordez,
Tokion elkartasuna lehia dadin.
Olinpiadetan zale sutsuen ordez sendunak
Nazionalista, ez ei diren estatuak
olinpiadetan sutsuenak,
espiritu olinpikoa ahaztuta
fanatismoan harroki murgilduta.
Zaleekin auzo lotsa sentitzen dut,
halaber kazetariekin,
euren koloreak goratzen dituzte
mespretxuz irainduta besteenak.
2020ko martxoaren 1ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Kirola senduna izan dadila,
eta ez burugabeen lubakia,
faxistek, ez dezaten balia
xenofobia bortizki hauspotzeko.
Jokoak leialak izan daitezela,
harreman zintzoen sustatzaileak,
gizatasunak aukera izan dezan
nazionalismo arrazista bezatzeko.
Zazpigarren ziegan
Ziegako atea da
kolorez urdina;
hormak, zuriak dira,
irina adina,
behegain gris ilunak
dirudi uzkina,
leihoko burdin sare
horiak zikina.
Aspaldi bihurtuta
harritza bizitza,
ziega maiz iruditzen
zait zoko bortitza,
baina zu oroituta
dirudi garaitza,
hiztegian delako
galtzen porrot hitza.
Ziegan gordeta eta
baita patioan,
ni zorionez nago
kideen alboan,
eurek bezala, daukat
herria gogoan,
pozarren babesten naiz
abaro gozoan.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Mahaian aritzen naiz
zurekin mintzatzen,
maitasuna ta txera
maiz izkiriatzen,
Eibarrera naizenez
grinaz hurreratzen,
bizinahia didazu
bikain elikatzen.
Ziegan dizkigutenez
jakiak banatzen,
ez gara zoritxarrez,
jatorduan batzen,
nahiz diguten hamaika
arau inposatzen,
umorea, ez zaigu
sekula sikatzen.
Kordoban preso nago
zigor esparruan,
barruaren barruan
lehen ibilguan,
zazpigarren ziegan naiz
poeten moduan,
musekin barneratzen
zirraren munduan.
Gauerdian hasten da
ametsen unea,
izarrak dir-dir goian,
ohea etxea,
goiztirian zurekin
ziega sukaldea,
edateko kafea
laztanka maitea.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Eskaintzen didazunez
maitez ahalmena,
ziegan ederki janzten
dut zure omena,
sorkuntzekin hunkitzen
dizut sentimena,
kuttuna zarelako
ta nire kemena.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
2020ko martxoaren 8an
Bakea gatazka demokratizatzea da
Txakurrak gure mina sumatuta
ondoeza leialki konpartitzen du,
gizakiok enpatia, ordea,
ez dugu aurkariekin erabiltzen,
gatazka demokratizatu barik
herrian bananduta bizi gara.
Bakea ezin delako pausatu,
bengantzak, ez duelako nahi,
“konponketa jos dezagun”, diogu,
besteen saminak ferekatzeko,
txera geurean lora dadin
hitzari izotz geruza urtuta.
2020ko martxoaren 8an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Azken bortxa Francorekin piztu zen,
herritarrok jasaten darraigu,
biktimak eta herra gehitzen
hamaika urte daramagu,
nahia zein den galde diezagutela,
arimen negarra irri bihur dadin.
Giza eskubideak eta oroitza,
ez dezan inork etika zapaldu,
deserrikoak itzul daitezen,
joandako hurkoak ondra ditzagun,
zauriak plazetan orbainduta
elkarbizitza hitzar dezagun.
(
Euskal Herriko giza eskubideen kartari
Jendarte hobea zer dezagun
greba orokorra lanabesa,
aldarrikatzeko kemenez,
“Kapitalismoa, ez da zilegi!”,
ekonomia jasangaitzaren ordez
jasangarria eratzeko,
ez dadin bihur natura mortu,
herria denda barik ilunpe.
Berekoikeria aseezina
borrokatuz geratu nahi dugu,
elkartasuna batera ehunduz
errefuxiatuak aterpetzeko,
ahizpatasuna sustatuz
arrazismoa zokoratzeko,
“Gerrarik ez!”, ozen esanez,
haurren irriekin laket gaitezen.
2020ko martxoaren 8an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Beharginak, langabetuak,
feministak, pentsionistak, gazteak...
bizitza duina obratzeko prest
auzolanean uztartuta,
espekulazioa eta
iruzurra buka daitezen,
etxea beharra delako,
eskubide unibertsala.
Greba eguna iraultzeko,
klase sozialak lurtzeko,
aberastasuna konpartitzeko,
pobrezia gainditzeko,
kontsumismoa zentzatzeko,
ingurugiroa zaintzeko,
ongizatea hedatzeko,
utopia morez janzteko.
Gerrarik ez! ozen esan dezagun
Venezuela ta Iran
yankien etsaiak,
Caracas ta Teheran
piztien hiriak,
misilak ekoizteko
dira aitzakiak,
Donald Trump legez, pozik
daude berekoiak,
berdin kapitalistak
ta bankariak,
petrolioak zertzen
ditu gabeziak.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Gerra da patriarka
denen delitua,
bortxaz hartzeko herri
ahulen zorua,
inperioen arma
sarri zen izua,
bortxaketa, triskantza,
sua, mendekua...
matxistek izorratzen
digute mundua,
pobrezia ohi da haur
askoren baraua.
Kalera, “Gerrarik ez!”,
ozen esatera,
mehatxu basatia
tinko geratzera,
elkartasunak jaso
dezala harrera,
auzolanak birrindu
Trumpen jokaera,
ez dezaten bizitza
militarrek era,
europar moreok jo
nahi dugu bakera.
2020ko martxoaren 15ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Botereak aldaraz
dezan izaera,
ez delako zilegi
bere jarduera,
feminismoak gerra
dezala lurpera,
utopia landuta
ekidin galera,
armak urtuta konpon
gaitzaren afera,
leunki senti dezagun
herri duinen txera.
Krisi baten kontakizuna
Troka ikusgarriaren gainaldean
eserita hankak dilindan,
urduri bihotza taupaka
bertigoari aurre eginez,
niniak ortzimugan iltzatuta
iragana errepasatzeko,
tamalez, erruak soilik oroitu ditut,
ondo egindakoak, berriz, ahaztu.
Lur jota eta ilunki
atseden hartzea hobetsi dut,
harkaitz zabalean etzanda
maiteekin pentsatuta suspertzeko,
bizitzari gero, zutik esan diot,
nire sentiera minduari,
“ez dut etsipena aterpetuko,
ezta burua amilduko ere”.
2020ko martxoaren 15ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Gau-minean maiz sentitzen dudanez
buruaz beste egiteko beharra,
naturan mamuak uxatzen ditut
arnastuta lurrin usain onekoak,
Ama-Lurrari zirraraz diotsot,
“hurkoak oro maite ditut.
Azken hatsa bota arte biziko naiz
eurekin lez, laztanarekin”.
Trokaren ertzetik urrunduta
iturrira iritsi naiz,
musua eta lepoa freskatuta
esperantzarekin herrira noa,
goitik amildegi itzelak,
“arren, hurbil zaitez” diosta,
bizitza maite dut, ordea,
zuekin konpartituta.
Rojavari. Ocalan buruzagi presoari
Kurdistan menderatuta daukate
lau estatu zeken ankerrek, (1)
bonben eztandenpean ari dira
orainari eusten izateko,
Dihardilan Aberri Eguna zirrara,
natura, ostadarra, pizkundea.
Kurduak kultura zentzuz sustatzen
nortasuna, ez dadin herdoildu,
kurduera batua hedatzeko,
euren artean hobeto ulertzeko,
fedeek, ez ditzaten banan, dabiltza,
aniztasuna zaintzen noizbait batzeko.
(1)
Iran, Irak, Siria eta Turkia.
2020ko martxoaren 15ean
(2)
Al Assad, Erdogan, Trump, Putin...
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Rajovan arriskuan dago
konfederazio iraultzailea,
kurduak, jezidak, arabeak...
agintari genoziden sarean, (2)
nahiz miliziek ISIS garaitu zuten
boteretsuen ordaina erdeinua.
Kurdistango emakume feministak
turkiarren eta yihadisten izua,
Eguzkia eta Izar Gorria
ongizatea josteko sinboloak,
Rajovan ez diezatela os bakea,
berdintasunaren sustraia.
Munduan errefuxiatuen drama
Errefuxiatuena
egoera larria,
migratzaile askorena
legez, negargarria,
mediterraneoa maiz
eurentzat hilerria,
Europa oasi baino
gehiago otserria
Eskuindarrek, ez dituzte
maite iheslariak,
migratzaileak ohi dira
faxistentzat etsaiak,
baina sorlekutik ditu
bidali maleziak,
kapitalista zeken ta
bortitzen handinahiak.
Grezia ta Turkiaren
arteko zola lotsa,
iheslariek dantzute
ozen bortxaren hotsa,
Europan sarri delako
elkartasuna motza,
errepresioa, aldiz,
Turkian lez, zorrotza.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Iheslariak Lesbosen
daude kanpalekuan,
giza eskubide barik
Morian infernuan,
lazerian amilduta
biluzik esparruan,
pena ta etsia zaie
nabaritzen musuan.
Bangladeshen lez, Libian
errefuxiatuak,
sarri dirudi ahaztu
dituela munduak,
bizi-baldintzak izanik,
gordin eta estuak,
solidarioak dira
eurentzat ukenduak.
Ertamerikarrek ezin
dute muga pasatu,
Washingtonek zakar die
ametsa deuseztatu,
ez ditu nahi ondasunak
natural partekatu,
bere politika gaitzen
biktimak anparatu.
2020ko martxoaren 22an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Estatuek dezatela
erauz hipokrisia,
edonon ezarri duten
herraren harresia,
erna dadin ahizpatasun
joriaren hazia,
demokrazia garbia,
feministen grazia.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Arren, Nazio Batuen
Erakunde nagiak,
zuzenki konpon ditzala
bidegabekeriak,
oro gal daitezen gaurko
gerrak ta pobreziak,
ez ditzaten utz beldurrez
haurrek euren herriak.
Gure Ama-Lurri
Ama-Lur erakartzen nauzu
urtarotik urtarora,
Aturri eta Ebroren artean
ederkiro anitza zara,
baso, lautada, troka...
berdea, horia, grisa...
laztan kutuna beste maite zaitut,
zugaz eta beregaz ni laket,
haurtzaroan etxekoekin
Kalamuan ezagutu zintudan,
Arraten dotore jantzita,
zu zoriontasuna zinen.
2020ko martxoaren 22an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Ama-Lur gizakiak zurekin
txarto portatzen gara,
zintzoak izan beharrean
basaki ustiatzen zaitugu,
ahaztu dugula dirudi
zu gabe, ez garela ezer.
Zure adiskide Mari
feminista kementsua,
patriarkatza bortxa denez
zokoratu nahi duzue,
berdintasun joria izan dadin
ingurugiroaren lurrina.
Eitzagan lez, beharra heriotza denean
Segurtasunaren aurrean
dirua hobesten denean,
olan, eraikuntzan, garraioan...
beharginak arrisku bizian,
XXI. mendean gaurdaino
kapitalista zekenen erruz,
istripuak geurean barra-barra
ondorio latz eta goibelekin.
Enpresarioak ohoratuta,
sindikatuak, berriz, gaitzetsita,
gobernuen jarrera etsigarriaz
auzoetan nahitaez atsekabea,
beharginak biluzik laga ordez
lan baldintza eskasekin,
osasuna berma diezaietela
lanaren emaitza onura izan dadin.
2020ko martxoaren 22an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Eitzagako hondakindegian
kolapsoa iragarrita zegoen,
bi behargin eta autopista
luperiak zaborpetu zituen,
kudeaketa maltzurki burututa
Verter Reciclyng iruzurgile,
ikuskapenak nahita txarto eginda,
Eusko Jaurlaritza erantzule.
Amiantoak erakutsi du
berekoiek egindako malezia,
ke pozoitsuak salatuta gaizkia
Eibar, Ermua, Zaldibar haserre,
Alberto eta Joaquin zuen patu gaitza
bihozgabeen bidegabekeria,
zuentzat maitez ihintzaren dirdira,
Ama-Lurraren laztan eternala.
(
Arrateko pago gaixoei
Arrateko pagoak
arbola gaixoak,
Eibartik genituen
aditu orroak,
ezin eutsirik erro
za(ha)rrek errondoak,
ziplo bota zituen
haizaldi eroak.
Onddoen eraginez
moztuta pinuak,
babes barik gelditu
ziren inguruak,
bertan hola egonik
pagoen lekuak,
ekaitzak iragarri
zituen doluak.
Murriztuta geratu
delako basoa,
Eibarren galera da
ekologikoa,
Arrate izan dadin
ohi lez, abaroa,
ekonomia izan
dadila sanoa.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Pago denak, ez dira
etorri behera,
baina Arraten txarra
baita egoera,
negargarria izan
denez gertaera
goazen azkar aldaskak
mimoz landatzera.
Pagoen heriotza
denontzat kaltea,
gure jendartearen
argazki tristea,
arren, oroit dezagun
asaben oldea,
Arrate izan dadin
ametsen xedea.
“Arrate zain dezagun!”,
pagoen oihua,
ez dadin gal Eibarko
altxor preziatua,
zelaian konposatu
nahi dugu doinua,
gure umeek kanta
dezaten mezua.
2020ko martxoaren 29an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Entzun dugunez pago
minen erregua,
eta beste izaki
askoren kexua,
ezar dezagun euren
aldeko araua,
Arrate izan dadin
lehen lez, zerua.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Pagoek “Pinurik ez!”,
diote batera.
“Ustiaketa basak
tink ditzagun gera”,
mendia gura dute
anitza ostera,
Ama-Lur bizi dadin
oro alegera.
Ahizpatasuna berdintasuna da
Feminismoaren eremuan
esperantzaren izpiak,
belardi zoragarrian
gereziondoak loretan,
alboko lahardi sarrian
masustak poliki umotzen,
pizkundea udaberrian
hari moreak ehuntzen.
Androzentrismoaren sisteman
ongia gaizkiaren gatibu,
patriarkatza agintean egonik
matxismoa jaun eta jabe,
ez dago inon bakerik
botere matxistarekin,
feministok dakigulako
berdintasuna zertuko dugu.
2020ko martxoaren 29an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Emakumeak hiltzen dituzte,
jipoitzen, iraintzen, bortxatzen...
patriarkatzak iraun dezan
bortizkeriaren tronuan,
matxistek biluzik nahi dituzte
mendetan lez, menperatuta,
mundua ustez eurena delako,
eta ez Ama-Lurrarena.
Feminizidioa da
ankerkeria totala,
gizateriaren historian
krimenik koldarrena,
gure garaian erna dadila
jendarte feministaren kimua,
martxoak zortzi garaitza izan dadin
ahizpatasunaren ospakizuna.
COVID-19arekin bisiten galera
Kartzelan bizi garen arren,
bizitza zinez maite dugu,
COVID-19arekin, ordea
ohiko airea falta zaigu,
tamalez, bisiten galerarekin
zoria nekez arnas dezakegu.
Koronabirusak balioko du,
gaur egun, zer garen jakiteko,
jendartea berekoia den,
edo solidarioa,
gure idealak ezagututa,
ez daukagu zalantzarik.
2020ko martxoaren 29an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Nahiz bisitena tamala den,
ohiko bizimodua dagigu,
kirola eta literatura
gorputza eta gogoa ontzeko,
kideok sentieraz blai diotsuegu,
“zuek gure hauspoa zarete”.
Telefonoan zuen taupadekin
ederkiro baretu gara,
ongia naro igorrita
suspertu gaituzue,
txera mintzatzen entzun dugu,
maitasunaren hasperena.
Alberto Sololuze eta Joaquin Beltrani
Alberto eta Joaquin dautza
Eitzagan zaborpean,
euren hurkoek saminez
darraite ilunpean,
Jaurlaritzak, berriz, sorgor
darrai gezur hezean,
zabortegiko kea lez,
firurika haizean.
Verter Reciclyng, diogu,
zu zara erruduna,
baina Jaurlaritzak dauka
hor erantzukizuna,
zabortegiko jabea
eurentzat zenez jauna,
ikuskapena dirudi
izan zela biguna.
Jendartea gura dugu
guk demokratizatu,
ez dezaten handikiek
izadia bortxatu,
ez ditzaten beharginek
irriak lurperatu,
segurtasuna dezagun
beharrean gauzatu.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Egoismoak dihardu
lurraldea higatzen,
mendiak zabortegiz, zein
harrobiz degradatzen,
ez duelako asaben
ondarea prezatzen,
bertako kapitalak du
zitalki arpilatzen.
Eibar, Ermua, Zaldibar...
Eitzagan ziren batu,
enpresa bezainbat zuten
Jaurlaritza salatu.
“Argitu gertatu dena,
beharginak topatu”,
hunkituta jende duinak
zuen aldarrikatu.
Arriolak ta Urkulluk
ez dute dimititu,
juezak, ez du enpresako
arduraduna deitu,
Eitzagan zertu delako
hamaika bat delitu,
iruzurraren tamainak
arras kaltetu gaitu.
2020ko apirilaren 5ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Alberto ta Joaquin entzun
taupaden desioa,
arrats oskorrian gure
sentimendu zintzoa,
zuentzat txera, lamien
errekatxo naroa,
aterperik aratzena
Ama-Lurren altzoa.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Koronabirusak digu
ezkutatu gaizkia,
oroitzen dugu, ordea,
zaborren luperia,
Kondiak izendatu du
istripu malezia,
dirutzeko azkar bete
duenean (zabor)tegia.
Zurekin bizi nahi dut
Gogoak sentiera gidatu dit,
ez nadin irten biluzik kalera,
gaurko herria ezagut dezadan,
lehengoa, ez delako gaurkoa,
ez diezazkidan irudi kalean
ohitura berriak bitxiak.
“Zurekin bizi nahi dut”, diotsut,
egunak harmonian konpartitzeko,
neguko leizea lagata
udaberrian aterpetzeko,
hamaika urte ilun igarota
goiztiriak goza ditzagun.
2020ko apirilaren 5ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Espetxean hogei urte emanda
urrian herrira bueltatuko naiz,
kideak nahitaez agurtuta,
ez bainaiz haren pozik irtengo,
gure kemenak auzolanean
bengantzaren gandua uxa dezala.
Zugaz maiz kideak mintzagai
bizitzaren partaide direlako,
euren txerak onik ekarri nau
zure habiara laztana,
zuk dakizu geurea mimoz blai,
maitasun joria izango dela.
COVID-19ak erakutsi diguna
Uholdeak edo lurrikarak
gertatzen direnean,
azalarazten ohi dira
gure sen txarrak eta onak,
COVID-19a dela medio,
herrian ikusi ditugu
jende berekoien harrokeriak,
eta solidarioen balentriak.
Krisiak erakusten dihardu
jendartearen egoera,
gaizkiaren hedadura,
etikaren sakontasuna,
ez gara haren indibidualistak,
kooperatzeko grinak zutik dirau,
gehiengoa zinez prest dago,
laguntzeko behar duenari.
2020ko apirilaren 5ean
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Merkatalgunean tupust egin dute
eskuzabalak eta zekenak,
elkartasunaren ereduak,
eta harrapari lotsagabeak,
batak ohorea merezi du,
besteak berriz, errieta,
birusak ohartzeke azaldu digu
zer egin zitalak zentzatzeko.
Pandemia gogortu bezain azkar
bisita barik laga gaituzte,
beharra ulertzen dugu, ordea,
presoak herritarrak garelako,
birusari aurre egiteaz gain,
gurekin maitez mintzatzen zarete,
zuekin pozarren batuko gara
lurralde hobea obratzeko.
Feminismoaren Internazionala
Egun, nekez dantzugu
Internazionala,
sozialismoaren
himno mundiala,
kontsumismoa denez
gure arrakala,
Europan ezkerraren
Indarra apala.
Ortodoxo zurrunak
komunista txarrak,
maiz izan dira euren
emaitzak kaskarrak,
zelai iraultzailean
landatuz laharrak,
burokraziak ditu
ihartu zuztarrak.
Utopia berria
guretzat fedea,
egikarituko dugu
bidean xedea,
auzolana zinez da
izango atea
solidaridadea
ta ongizatea.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Sozialdemokratak
bankuen kuttunak,
kapitalismoaren
aurkari aizunak,
eurentzat aldaketak
direnez astunak,
idealak geratu
zaizkie urgunak.
Tesi, antitesi ta
sintesi, ardatza,
urratsak emateko
metodo aratza,
oskorri gura dugu
herrian arratsa,
senti dezagun bake
zuzenaren hatsa.
Teoria praktika
barik huts itzela,
ametsak zertzeko bat
etor daitezela,
munduan adorez jo
eginda txanbela,
ongia izango da
behingoz erregela.
2020ko apirilaren 12an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Berdintasuna izan
dadila oraina,
gure bizitza izan
dadin atsegina,
guk egin nahi dugunez
ekinez ezina,
Argala Izar Gorri
zu gidari mina.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Feminismoa gaurko
sozialismoa,
patriarkatza izan
dadin hauts multzoa,
feministen etika
delako naroa,
jendea izango da
Ama-Lur lakoa.
Kafearen unetxoa
Kafea kideekin hartzera
xortaka poliki edanez,
zigorraldiaren zokoan
unetxorik bereziena,
korrikan aritzeko ondoren,
edo sorkuntzan pausatzeko.
Kafe bikoitza ohiko motorra
eguna kemenez eratzeko,
ziegan goiari eusteko,
etsipenari aurre egiteko,
alternatiba ideala
pilulak zein tabakoa uzteko.
2020ko apirilaren 12an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Kafea edabe magikoa
nagiak ateratzeko,
askatasunari buruz mintzatzeko,
utopia irudikatzeko,
askatasunari buruz mintzatzeko,
suspergarri boteretsua
maitasunaren kilimak sentitzeko.
Kafeondoaren hazi gorria
txigortuta beltza,
birrinduta eta bikain prestatuta
kikaretan usain ona zoria,
Arabiga, zein Robusta izan
bizitzak hobea dirudi.
Koronabirusa eta gu
Gizateriaren etsai,
zure aurretik orain bezala,
pandemia franko mundu globalean,
Osasunerako Mundu Erakundeak
alarma gorria piztuta,
musuaurrekoen ekoizleak,
eta farmazeutikak pozik.
Wahamgo azokan agertu zara
piztien zeluletan parasitatuta,
Txinatik edonora abiatu gero,
jendeak ohartzeke garraiatuta,
orain etxetik ezin irten barik,
eta berri faltsuekin xaxatuta,
zure izena aldiro dute
ergelek madarikatzen.
2020ko apirilaren 12an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Birus arras ñimiñoak
zuekiko maiz destaina totala,
estatuek baliatzen zaituztete,
arazo latzak ahantz ditzagun,
pobrezia eta gerrak,
errefuxiatuen ataka,
kontsumismo jasangaitza,
gatazkaren demokratizazioa.
Zuek koronabirus xumeak
guk lez, izakiak zarete,
Ama-Lurren eremuan
eboluzioaren emaitza,
arren, lagun iezaguzue
berekoikeria gaixotzen,
berdintasuna lora dadin,
klaserik gabeko feminismoa.
Erantzukizun zibila zer den
Ogasunak gaztigua
igortzen dizunean,
ondoezak harrapatzen
zaitu amaraunean,
kartzelan arras belztuta
irteteko unean,
galernaren mende zara
hasiko arraunean.
Erantzukizun zibila
tramankulu zorrotza,
estutzen zaituelako
mintzen dizu bihotza,
barruan hogei urtetan
usainduta gorotza,
askatasuna hola zait
irudituko motza.
Ez-demokratak gaizkia
ari dira xaxatzen,
erantzukizun zibila
maltzurki inposatzen,
guk, berriz, ongia josten
dihardugu mintzatzen,
giza eskubide denak
guztirentzat obratzen.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Bizitza baldintzatuta
aldapa erraldoia,
noizgura gara dezake
mendekuak zikloia,
zuzentzak saka dezala
bakearen botoia,
gatazka konpon dezagun
ezabatuta lohia.
Bidegabeen asmoa
denez gu txikitzea,
orain bezala, bortxaren
sastrakan segitzea,
plazetan eman dituzten
urratsak sustatzea.
Garaile-galtzaile denez
estatuen legea,
erantzukizun zibila
presoentzat katea,
tinko eginkarituta
solidaridadea,
Harrera elkartea da
izango garailea.
Preso ohiak herrietan
bizi daitezen lasai,
zentzuak esango dio
proposamen honi bai,
“erantzukizun zibila
utz dezagula ezgai”,
“ta Aieteko bidea
auzolanean amai”.
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
Ez ditzan kide zintzoak
ogasunak kikildu,
isun bihozgabeekin
gorrotoak umildu,
euren ondra babesteko
kemenez gara bildu,
faxistak ditzagun denon
onerako isildu.
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
2020ko apirilaren 19an
Isolamenduen patioak
Hogeita bost metro luzeran,
hamar metro zabaleran,
horma gotorrak garaiak,
txarrantxa biribilak zorrotzak,
eguna oskarbi hasi arren,
patioa beti petrala.
Esparruan patioak ia biluzik,
teilatuaren hegala aterpe,
komuna aterik gabe,
eta mahai metaliko urdina,
kurloiak ekaitzarekin gordeta
gure hitzek porlana girotzen dute.
2020ko apirilaren 19an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Patio hauek arras krudelak,
burmuin kriminalen obrak,
espeak atsekabe daitezen,
edo ziegan ero gero,
udaberriaren pizkundeak
goiari eusten laguntzen digu.
Patio estu aspergarrian
ortua ekinez egina,
kafearen une atseginean
ezerezak oasi dirudi,
kirola zoriaren hauspoa da,
irudimena urrea.
Itziar Aizpurua Egañari
Itziar, zure etxarteko loreak
ziegan alaitasunak,
argazki zoragarria
mahaian edertasuna.
Petalo arrosak eta zuriak
usain oneko lurrina opatzen,
erleak nektarra gutiziatuta
Deban lorautsa hedatzen.
Itziar, zuk hamaika lore polit
gutunetan maitez bidali didazu
zigorraldia, ez da haren iluna
zure atsegina dastatuta.
Zu Deban itsasoari beha
Jokinekin, Txabirekin... txeraz mintzatzen,
berdin Malloetan krabelinak pausatuta
Aritxulegin zenegien lez.
2020ko apirilaren 19an
GURE AMA-LUR FEMINISTA DA
IBON MUÑOA ARIZMENDIARRIETA
Jokinekin hunkituta lehen lez,
beste era batean bizi zara,
klandestinidadean elkar ezagututa
zuen maitasuna oparoa.
Burgosko prozesuan arrisku bizian,
kartzeletan luze bananduta gero,
You have read 1 text from Basque literature.