Filotea - 10

Gainerakoan, bakez zaudenean eta zer koleratzerik eztuzunean, bilezazu mansotasun eta
emetasun franko, zure hitzak erraiten dituzula,
eta obra guziak, ala xipiak, ala handiak egiten
tutzula ahal daidikezun manera emeenarekin.
Orhoitzen zarela Kantiketako Espos Andreak
eztuela eztia espainetan eta mihiaren puntan
xoilki, bainan oraino mihiaren azpian, erran nahi
da bulharrean, eta hartan eztuela eztia xoilki,
bainan eta ugatza ere baduela: halaber ezta
asko hitz eztiak izaitea lagunaren aldera, bainan
oraino bulhar ostoa, erran nahi da, gure arimako
barrenaldi guzia behar da eztiz izan. Ezta ere
aski usain onezko eztiaren eztitasuna, erran nahi
da, kanpokoekiko ibilte kortesaren amolsura izai-

tea, bainan oraino esnearen eztitasuna behar da
etxekoen eta hauzokoen artean: hortan huts
handi egiten dute, karrikan Angeru eta etxean
Deabru diruditenek.

Gure buruaren alderako
mansotasunaz

BEDERATZIGARREN
KAPITULUA
Egin detzakegun mansotasunezko lan onetarik bat, da, gure baitan diren gauzak gatik manso
izaitea, nihoiz ere despitatzen ezgarela gure
buruaren, ez eta gure eskasen edo makhurren
kontra. Ezen arrazoinak nahi duelarik hutsik egiten dugunean, hartaz damu har dezagun: halarik
ere begiratu behar gare gure hutsak gatik desplazer grinatsurik, garratzik, despitezkorik eta
kolerazkorik hartzetik. Hortan huts handi egiten
dute hainitzek, zeinak koleratuz gerostik, koleratzen baitira zeren koleratu diren; grinetan sartzen baitira zeren grinatu diren, eta despitatzen
baitira zeren despitatu diren. Ezen bide hartaz
bere bihotza dadukate koleran sarturik eta nahasirik: eta dirudielarik bigarren kolerak lehenekoa
khentzen duela; guziarekin ere athea eta bidea
idekiten du kolera berri baten sararazitzeko

lehenbizi gertatuko den okasionean: bertze alde
dela, nihork bere buruaren kontra pitzten dituen
hitz, despitasun eta grina garratz hek abiatzen
direla urguillukeriara, eta eztutela bertze ithurbururik, gure burua ganako amudioa baizen:
zeina nahasten baita eta aldaratzen ikusteaz
eskas garela. Beraz gure falta eginez desplazer
bakezko, pausatu eta fermu behar dugu izan.
Zeren, nola Iujeak hobeki sensatzen baititu gaixtaginak, arrazoinez eta espiritu pausaturekin
bere sentenzia emaiten duenean, ezen ez bueltaz edo pasionaturik hari denean, ikusirik pasionez iujeatzen duenean, eztituela faltak gastigatzen, diren bezala, baina bera nolakoa den bezala: hala guk ere hagitz hobeki sensatzen dugu
gure burua urrikitze emez eta fermuz, ezen ez
damu gaitzez, khexatuz eta koleratuz; iakinik
bueltaka hartzen diren urrikimenduak eztirela
hartzen gure faltak handi diren eredura, baina
bai gure azturaren arauera. Exenplutzat, kastitatea bihotzez maite duena despitatuko da paregabeko mindura batez kastitatearen kontra egin
duen falta xipiena eta arinena gatik, eta eztu
eginen irririk baizen erein duen norbaiten kon-

trako gaizki-erran handiaz. Kontrara, gaizki erraitetasuna hastio duenak afruntatuko du bere
burua, zeren arinki minzatu den nihoren kontra,
eta eztu konturik eginen kastitatearen kontra
egin duen falta itsusiaz: eta hala bertzeez. Hori
ezta gertatzen bertze gauza gatik, lekhat zeren
eztuten bere konszienzia iujeatzen arrazoina
enzunik, baina pasioneak eramanik.
Zinetsnazazu, Filothea, nola aitak bere
umeari emero eta bihotzez egiten diotzan eranzunek hagitz indar geiago baitute haren oneratzeko eta eginbideratzeko, ezen ez haserramenduek: hala gure bihotzak hutsik egin dukeienean, eranzunak egiten badiotzagu emeki eta
paustuki, lehen haren urrikariz, ezen ez haserrez
hura oneratzera atzartuz, bero faltaz hartuko
duen damua hagitz barrenago eta hobeki sartuko zaio, ezen ez despitaturik, muturturik, hitzgaitzkaturik, eta aldaraturik hartuko duen urrikimendua.
Nitaz bezanbatean, baldin banu, konparazionera, banaloriazko bizioan ez erortzeko afekzione handirik, eta halarik ere hartan erori baninz
erorte handi batez, eniozokeo neure bihotzari

eranzun hitz hautaz: Ez aiz bada gaixtoa eta
arnegatzekoa, hanbat erresoluzione eginik, utzten baituk hire burua banaloriari eramaitera, hil
adi ahalkez, itsua, ahalkegabea, traidorea, falsoa hire Iainkoaren aldera, ez geiago alxa begiak
zerura: baina nahi nozokeo bere hutsa erakusi
arrazoinez eta urrikariz bezala. Ea bada, ene
bihotz gaizoa, putzuan erori gare, hanbatetan
hartu genduelarik hartarik itzultzeko erresoluzione: ah! alxa gaitezin hemendik, utz dezagun
banaloria sekulakotz, dagiogun Iainkoaren miserikordiari oiu, dugun esperanza esku emanen
deraukula hemendikl hara fermuago iarteko,
bihur gaitezin humiltasunaren bidera. Ea bada,
demogun aitzinerakoan gure buruari guardia,
Iainkoa lagunduko zaiku, harekin batean askiko
gara. Gero nahi nuke eranzun horren gainean
erresoluzione fermu eta sail bat egin ez geiago
huts hartan erorteko, hartarakotzat on diratezkeien bideak eta ene gidariaren abisuak harturik.
Guziarekin ere norbaitek, ikusten badu bihotza ezin uki dakidiokeola aski eranzute eme hortaz, gogorki eta bortitzki liskartuko ahal zaio,

haren osoki ahalkatzeko: kondizinorekin bere
bihotza garratzki erabilli eta haserretu duenean,
azkhenean hura arinduko duela, eta bere damu
eta haserredura guzia serratukoduela Iainkoa
baitako fidanza eme eta saindu batez, egiten
duela penitent handi hark bezala, zeinak bere
arima doluturik ikusirik, hura alxatzen baitzuen
hunela. Zergatik triste zara, ene arima, eta zergatik aldaratzen nauzu? Duzun esperanza Iainkoa baitan, zeren hura benedikatuko dut oraino
ene begitartearen salbamendua, eta ene egiazko Iainkoa bezala.
Alxazazu bada emeki zure bihotza eror dadinean, Iainkoaren aitzinean hagitz humiltzen
zarela zure miseriaz duzun ezagutza gatik, zure
erorteaz bat ere izitu gabe, miretsterik eztenaz
gero flakotasuna flako, feblezia feble, eta miseria miseriatsu izanaz. Badarik ere zure indar
guziez arnegazazu Iainkoari egin diozun ofensaz,
eta bihotz handirekin iainkoiaren miserikordia
baitan fidaturik, bihur zaite utzi zenduen bertutearen bidera.

Egitekoak erabilli behar direla
artharekin, khexamendurik eta
grinarik gabe

HAMARGARREN KAPITULUA
Egitekoetan behar dugun artha eta ernetasuna hagitz diferent eta urrun dire grinatik eta khexamendutik. Angeruek artha dute gure salbamenduaz, hura erneki bilhatzen dute eta aitzinatzen, hargatik ordea eztute grinarik ez kexamendurik. Zeren artha eta ernetasuna hekin karitateari dagozka; bainan grina eta kexamendua
osoki liratezke hekin doatsutasunaren kontrakoak: halaz eta arthak eta ernetasunak arimako
pausua eta bakea lagun ahal dituzketenaz gero,
ez ordea grinak eta gutiago are khexamenduak.
Zarela bada artthatsu eta erne, Filothea, karguan ditutzun egiteko guzietan: zeren Iainkoak
eman derauzkitzunaz gero errekaitatzera, nahi
du artha handi duzun hetaz, bainan ahal badagizu, etzaitezila grina hekin gatik, erran nahi da,
etzakiztela lot pausugabeki, tematuki eta bero-

kiegi, etzaitezila khexa hekin egitean: zeren zein
ere nahi den khexadurak nahasten du arrazoina
eta iujeamendua, eta trabatzen gaitu, zeintaz
khexatzen garen gauzaren ongi egitetik.
Gure Salbatzailleak Santa Martha abisatzen
duenean, Martha, Martha, diotsa, grinatzen zare,
eta nahasten hainitz gauzagatik. Ikusten duzu?
artha sinple bat iduki izan balu, etzen nahasiko:
baina zeren baitzegoen grinatan eta pausugabean, khexatzen da eta nahasten. Eta hori da
zergatik gure Salbatzailleak erraiten dioen
etzuela ongi egiten. Emeki bere bide arrunteran
dabiltzan ur handiek, edo ibaiek untzi handiak
eta marxandiza aberatsak garraiatzen tuzte, eta
landetan edo larretan emero erorten diren uriek,
hei belhar eta hazi franko erakharten derauezate: ordea lurraren gainera uhin handiz barraiatzen diren uholdeek bere hauzoak galtzen tuzte
eta hondatzen, eta tratuaren galgarriak dire,
urite bortitzek eta tenpestatsuek landak, erripirak, penseak osoki galtzen dituzten bezala. Bueltaz eta khexaz eginikako obra ezta egundaino
ongi egin izan: emeki ioaki, urrun ioaki, dio errefrau zaharrak. Lehiatzen denak, dio Salomonek,

peril du behaztopatzeko: bethi laster aski egiten
dugu, ongi egiten dugunean. Lixtorrek abarrotz
edo azanza geiago egiten dute, eta khexatzenago dira hagitz erleak baino, ordea eztute egiten
ezkorik baizen, eta eztirik ez: hala khexatzenegi
direnek eztute nihoiz ere ez hainitz, ez eta ongi
egiten bere ansia errez eta bruitosez. Uliek ez
gaituzte penatzen bere akometaduraz, baina
bere ozteaz eta hainitz izanaz: halaber egiteko
handiek ez gaituzte hanbat nahasten, nola
xipiek, hainitz direnean. Haretzatzu bada gertatuko zaizkitzun egitekoak bakerekin, eta enseia
zaite hekin egitera, zein bere lekuan, bata bertzearen ondoan. Zeren berehala egin nahi baditutzu, bata bertzearekin, eta behatu gabe, noiz,
non, eta nola egin behar diren, eginen tutzu
zapatuko zaituzten eta espiritua lagiatuko
derautzuten borxazko enseiuak, eta geienean
geldituko zare zamaren azpian eroririk, eta deusik egin gabe.
Egiteko guzietan perma zaite osoki Iainkoaren probidenziaren gainean, zeina xoilki dela
bide, zure egin nahi guziak behar baitira behar
den burura erakharri: guziarekin ere zure aldetik

hari zaite baratxe eta emeki probidenzia zuhur
karekin batean, zure egitekoen egiten, eta gero
zinetsezazu, Iainkoa baitan ongi fidatu bazare,
zer ere gertatuko baitzaitzu handik, bethi zuretzat hobe izanen dela, zure buruko iujeamenduaren arauaz, iduri zaitzularik edo gaixto dela.
Egizu haur xumeek bezala, zeinek esku batez
itxekiten baitiote aitari, bertzeaz biltzen baitituzte arregak, martutsak edo matsokak hezien basterretan. Ezen hala mundu hunetako ontasunak
zure eskuetarik batez biltzen eta erabiltzen ditutzularik, bertzeaz zatxezko bethi ere zeruko aitaren eskuari, noizetik noizera itzulten zarela
haren gana, ikusteko, ea zure tratuak eta lanak
on eta eder zaizkonz. Guzien gainetik begira
zaite haren eskuaren eta laguntzaren utsetik
geiago bilduren duzulako ustez: zeren largatzen
bazaitu eztuzu urratsik eginen lurrera sudurraz
io gabe. Erran nahi dut, Filothea, noiz ere iarririko baitzare hain ernetasun handirik eta tinkhezkorik behar eztuten egiteko eta lan arrunteretan,
geiago beha dezazula Iainkoa gana, ezen ez egitekoetara. Egitekoak hain kontu handitako direnean, non zure gogo guzia behar baitute ongi

egin ditezintzat, noizetik noizera behatuko duzu
Iainkoa gana, itsasoan dabiltzanek egiten duten
bezala, zeinek, nahi duten leiohrrera ioaitekotzat, behatzenago baitute goiti zerura, ezen ez
beheiti urak daramatzan lekura: Horrela hari
bazare, Iainkoa hariko da zurekin, zure baitan,
eta zuretzat, eta zure trabailluari konsolazionea
iarraikiko zaio.

Obedienziaz

HAMEKAGARREN KAPITULUA
Karitate hutsak ezarten gaitu perfekzionean:
bainan obedienzia, kastitatea eta pobrezia dire
haren ardietsteko hirur bide handiak: obedienziak gure bihotza, kastitateak gure gorputza, eta
pobreziak gure dirua konsekratzen diote Iainkoaren amorioari eta serbitzuari. Hek dira gurutze
espiritualeko hirur adarrak; halarik ere hirurak
dire zimendatuak laugarrenaren gainean, zein
baita humiltasuna. Eztut deusik erranen hirur
bertute hetaz, botu ageriz prometatuak diren
bezala konsideraturik, zeren horrela harturik
ezpaitute ukhitzen Fraideez bertzerik, ez eta
botu sinple batez besarkatzen diren bezala,
zeren botuak hainitz graiza eta meritu bethiere
emaiten derauelarik bertute guziei, badarik ere,
perfet egin gaitezintzat, ezta premiarik hetaz
egin dadin boturik: aski da begira detzagun.
Zeren botuak, eta beregainki guzien aitzinean
prometatuak direnean, gizona ezarten dutelarik

perfekzioneko estatuan; guziarekin ere haren
ezartekotzat perfekzionean, aski da bertute hek
begira detzan; iakinik diferenzia handia dela perfekzioneko estatuaren eta perfekzionearen
artean: zeren Ipiziku eta Fraide guziak perfekzioneko estatuan dire, eta halarik ere guziak eztira
perfekzionean, sobera baizen ikusten ezten
bezala. Enseia gaitezin bada, Filothea, hirur bertute hei iarraikitera, nor bere bizitze tailluaren
kredura. Ezen ezarten ezgaituztelarik perfekzioneko estatuan, badarik emanen deraukute perfekzionea bera; berdin guziok obligatuak gare
hirur bertute hekin arabera bizitzera, guziak orobat obligatuak ezgarelarik hekin obratzera
manera berbatez.
Bi obedienzia suerte dira, bata da obligazinozkoa, bertze borondatezkoa. Obligazinozkoaz
bezanbatean, humilki obeditu behar ditutzu Elizako Superiorak, nola Aita Saindua, Ipizpikua,
Erretora, eta hekin partez esku dutenak. Behar
ditutzu munduko Superiorak obeditu, erran nahi
da, zure Prizea, eta hark zure herriaren gainean
ordenatu dituen Kargudunak: finean erxeko
Superiorak, erran nahi da, zure Aita, Ama eta

Nausia behar ditutzu obeditu. Bada obedienzia
horri daritza beharrezo eta obligazionezko obedienzia, zeren nihor ere ezin libra diteke erran
ditudan Superioren obeditzeko eginbidetik, ikusirik Iainkoak eman derauela esku eta bothere
manatzeko eta gobernatzeko, batbederak gure
gainean kargu duen arauera. Egitzu beraz hekin
manuak, berdin hala behar da; ordea perfet izaiteko, zarraizte oraino hekin konseilluei, bai eta
desirei eta inklinazionei, karitateak eta prudenziak aginduko duten bezanbat: obedizazu ordenatuko derautzutenean gogorako gauzarik, nola
baita iatea eta alegeratzea; zeren dirudielarik
eztela bertute handirik kasu hartan obeditzea,
halarik ere bizio handia lizate ez obeditzea. Obedizazu orobateko gauzetan, nola horrelako edo
halako aldagarri iauntsteaz, bide batetarik edo
bertzeetik ioaiteaz, konpainietan ibilteaz, edo
bakhar iarteaz, kantatzeaz edo ixil egoiteaz, eta
hori izanen da iadanik hagitz gomendatzeko
obedienzia. Obedizazu gauza gaitzetan, garratzetan eta gogorretan, eta obedienzia konplia
izanen da. Finean obedizazu emeki kontra ihardetsi gabe; berehala, berandu gabe; arraiki, gri-

natu gabe, eta guzien gainetik obedizazu amolsuki, gure ganako amorioa gatik Gurutzeko
herioraino obedient egin dena gatik, zeinak, San
Bernardok dioen bezala, nahiago izan baitu bizia
galdu, ezen ez obedienzia.
Errazki ikhasteko zure Superioren obeditzen,
zarraizko gogotik zure kideen borondateari,
amor egiten diozula hekin usteari edo iujeamenduari, gaixto eztiren gauzetan, iharduki eta
nabarmendu gabe: egizu gogotik zure azpikoen
desiren arauera, arrazoinak nahiko duen bezanbat, hekin gainean nausitasunezko eskurik erakuzi gabe, onak direino. Enganioa da zinetstea,
Fraide edo Serora bagine errazki obedi genezakeiela, nekhez eta muthiriki obeditzen baditugu
Iainkoak gure gainean ordenatu dituenak.
Erraiten dugu hura dela borondatezko obedienzia, zeintara obligatzen baigare, geurok hautaturik, eta ez nihork bertzek ordenaturik.
Komunzki nihork eztu hautatzen bere Prinzea
eta Ipizpikua, bere aita eta ama, hainitzetan ez
bere senharra ere, guziek ordea bere Konfesora
eta Gidaria hautatzen dute. Bada, dela norbaitek, bere aita espirituala hautatu duenean, botu

egin dezan haren obeditzeko (erraiten den bezala Santa Theesiak bere Ordenako Superiorari
botu ageriaz prometatu zioen obedienziaz lekhora, botu sinple batez obligatu zela Aita Graziano
bere Gidarti espiritualaren obeditzeko) edo dela
boturik gabe iar dadin norbaiten manuko, hura
obeditu nahiz; bethiere erraiten da obedienzia
hura dela borondatezkoa, haren zimendua gure
borondatearen eta hautuaren gainean permatua
izanez.
Obeditu behar dire Superior guziak, badarik
ere nor gure gainean esku duen arauera. Munduko tratuetan eta guziei ukhitzen zaizten gauzetan Prinzeek obeditu behar dira; Elizako ordenanzetan, Elizako Buruzagiak; etxeko gauzetan,
aita, nausia, senharra; arimako gidamendu partikularetan, Gidari eta Konfesor partikularra.
Errozu zure aita espiritualari ordena diatzatzula egin behar ditutzun debozionezko lanak,
zeren hala ordenaturik, hobe izanen dira, eta bi
grazia eta bi ontasun izanen tuzte: bata beretik,
debozionezkoak direnaz gero; bertzea, hek ordenatuko dituen obedienziatik, zeinaren bertutez

eginen baitira. Doatsu dira obedientak, zeren
Iainkoak eztitu sekulan utziko errebelatzera.

Kastitataren beharraz

HAMABIGARREN KAPITULUA
Kastitatea da bertuteen lilia, edo Andre Dana
Maria arrosa; hark egitentu gizonak kasik Angeruen berdin, ezta deus ederrik garbitasunaz baizen eta gizonen garbitasuna da kastiatea. Kastitateari daritzo ohoreztasuna, eta kastitatea
dadukanaz erraiten da, ohorea duela. Kastitateak izena du, osotasuna, eta haren kontrakoak
izengoitia du, galdura. Hitz batez, bere loria
guziz du beregain, zeren hura baita arimako eta
gorputzeko bertute ederra eta xuria.
Ezta nihoiz ere sori gorputzez plazer itsusirik
hartzea, nola ere nahi den, behar legezko ezkontzan baizen; zein ezkontzako saindutasunek
zuzenezko ontasun orde batez konpli ahal baitezake gorputzari heldu zaion eskasia hartzen
duen atsegiñean. Hala ere ezkontzan berean
intenzionezko ohoreztasuna begiratu behar da,
arren gertatzen bada eder ezten gauzarik gorputzak hatzen duen atsegintasunean, ohoreztasu-

nik baizen eztadin aurkhi atseginari lotzen zaion
borondatean.
Bihotz kastoa da perla-ama bezala, nihondik
ere zerutik baizen ur xortik ezin har dezakeiena:
zeren bihotz kastoak ezin har dezake plazerik,
zeruak ordenatu duen ezkontzakoa baizen hartaz kanpoan ezta nihor zilhegi halako gauzarik
gogoan erabiltera gogoramendu atsegintsu,
borondatezko eta luzarozko batez.
Bertute hunetarako lehen graduaz bezanbatean, begirazaite, Filothea, debekatuzko atsegintasun suerterik utsetik sartzera, nolakoak baitira
ezkontzatik kanpoan hartzen direnak, edo
ezkontza berean ere, ezkontzako legearen kontra hartzen direnean.
Bigarrenaz bezanbat, aparta zaite ahal
bezain urrun, ezdeusetako eta alfer diren plazeretarik, zilhegi zarelarik hekin hartzera, eta bere
sori direlarik.
Hirurgarrenaz bezanbatean, eztaduzazula
gogoa manatuak eta ordenatuak direna plazeretan. Zeren premiazko atseginak, erran nahi da,
ezkontza sainduaren xedera eta intenzionera
behatzen dutenak segitu behar direlarik, badarik

bihotza eta gogoa eztira nihoiz ere hetan amarratu behar.
Gainerakoan, nor nahik bertute hunen behar
handia du. Alhargundurik daudenek behar dute
kastitate bihotzdun eta sendo bat iduki, ez xoilki
begietaratzen eta begietarako zaizten gauzen
arbuiatzeko, bainan oraino ezkontza zilhegiki
hartu zituzten plazerek burura ekhar detzaketen
gogoramenduen kontra iarteko, zeren hargatik
pitzkorragoak baitira beitha itsusietara. Hunen
gatik San Agustino miretsirik dago bere Alipio
maitearen garbitasunaz; ikusirik osoki ahantzi
zeizkola haragizko plazerak eta arbuiatu zituela,
batzutan hek frogatu zituelarik bere adin gaztean. ETa egiaz, fruituak oso direino begira ditezke, batak lastoaren gainean, bertzeak harean
barrena, eta bertzeak bere ostopean: baina
behin pikatuz edo idekiz gero, ezin kasik begira
ditezke eztiz eta asukrez konfituraturik baizen.
Halaber, oraino zaurtu eta hautsi ezten kastitatea, hainitz moldez begira diteke: baina behin
edekiz gerostik, hura deusek ezin begira diro
beregaineko debozione batek baizen, zein debo-

zione, maiz erran dudan bezala, espirituen
egiazko eztia eta asukrea baita.
Birjinek kastitate paregabeki sinple eta minbera baten beharra dute, nahi diren pensamendu kuriosen desterratzeko bere bihotzetik, eta
mesprezio soz plazer lizun suerte guzien mesprezatzeko; hala ere plazer hek eztute merezi
gizonak hetaz guthizia ditezin, halaz eta astoak
eta urdeak hetara geiago direnaz gerostik. Beraz
arima garbi hek begira bitez sekulan duda egitetik kastitatea konparaziongaki hobea ezpaliz
bezala, kastitatearekin ezin dagokeien guzia
baino. Ezen San Hieronimo handiak dioen bezala, etsaiak bortitzki ertxatzen tu birjinak haragizko plazeren frogatzeko guthiziara, gogoan erraiten derauela neurrigabeki plazersuago eta gozoago direla, diren baino; eta halakotz hainitzetan
hagitz nahasten dira bere baitan, uste duteino,
dio saindu hark, eztakitena eztiago dela dutena
baino. Zeren nola pinpirina, argia ikusirik, kurioski baitabilko helgaldaka inguruz inguru frogatzea
gatik, ea eder den bezain ezti eta gozo ere denz,
eta nola uste hartaz eramanik ezpaita gelditzen,
non ezten galtzen lehen froga aldian: manera

berean haragiaren pitzturetan plazerik delako
uste falsoak eta erhoak hainitzetan hala daramatza jende gazteak, non hainitz gogoratze kuriosen ondoan, azkenean baitoaz hetan bere buruaren galtzera, hortan erhoago izanen pinpirinak
baino, zeren pinpirinek zenbait okasione dute
uste izaiteko sua dela plazersu, hain eder denaz
gero: ordea, jende gasteek dakitelarik, bilhatzen
duten hura bera neurrigabeki lizuna dela, badarik ere prezatzenago dute hartarik har diteken
atsegintasuna abrezkoa eta erhoa.
Bainan ezkonduez bezanbatean, gauza segura da, eta bizkitartean jende komunak ezin gogora dezakeiena, kastitatea premia handizko dela
hekintzat: zeren ezkonduak kasto izaitekotz,
ezta aditzen haragizko plazerez osoki gabetuko
direla, baina plazeren artean neurri idukiko dutela. Bada nola manamendu hau, haserra zaitezte
eta eztagizuela bekhatu, ene ustez gaitzagoa
baita, hau den baino etzaiteztela bat ere haserra, eta errazago baita kolerari bidearen ebakitea, ezen ez hari neurri emaitea: halaber errazago da haragizko atseginetarik osoki begiratzea,
hetaz neurriz baliatzea baino. Egia da ezkontza-

ko zilhegitasun sainduak indar partikular bat
duela guthiziazko suaren iraungitzeko eta hiltzeko, baina konturik eztiteke egin plazer hetaz
gozatzen direnetarik zenbat iragaiten diren zilhegitasunetik neurrigabetasunera, eta usanzatik
soberaniara. Eta ikusten dugun bezala, hainitz
aberatzek ebatsten dutela, ez beharrez, bainan
abariziaz; orobat ikusten dugu hainitz ezkonduk
lizunki darabillatela bere burua egon nahigabe,
eta lizundu nahi hutsez, begien aitzinean dutelarik hek iduki behar, eta iduki letzaken legearen
arauerako laguna; hekin guthiziadura baitoa
huna hara, nihon ere pausatu gabe, xixpiltzen
dabillan haizeak erabillirikako sua bezala. Bethi
gauza perillosa da edar bortitzak hartzea, zeren
nihork hetarik hartzen badu behar baino geiago,
edo ongi preparatuak ezpadira, hainitz kalte ere
hartuko du. Ezkontza benedikatu eta partez
ordenatu izan da haragizko guthiziaren erremediotzat, eta dudagaberik guziz erremedio ona
da, halarik ere bortitza, eta halakotz perillosa,
zuhurki hartzen ezpada.
Geiago diot, bertze alde direla eritasun
luzeak, munduko egitekoek, hainitz manerazko-

rik izanez, maiz urruntzen dituztela senharrak
bere emaztetarik. Hargatik ezkonduek bi kastitate suerte behar tuzte, bat, osoki egoiteko haragiaren mugidari iarraiki gabe, elkhar ganik urrun
direnean, orai erran ditudan okasionetan: eta
bertzea, ezkontzaz neurriz baliatzeko elkharrekin direnean bere ohiko tratuan. Egiaz Santa
Katalina Sienekoak hainitz arima ikusi zituen
danatuen artean garratzki penaturik eta erabillirik, zeren ezkontzako saindutasuna hautsi eta
lizundu baitzuten: eta hori gertatu zen, zioen
Andre saindu hark, ez zeren bekhatu hura handia zen, iakinik hiltzekak, eta Iainkoaren kontrako burhoak handiago direla, ordea zeren ezkontzako legearen kontra bekhatu dagitenek ezpaitadukate hartaz konturik, bekhatu ezpaliz bezala, eta halatan denbora luzez hartan baitaude.
Badakusazu beraz jende suerte guziek kastitatearen beharra dutela. Zarraizkote guziekiko
bakeari, dio Apostoluak, eta saindutasunari,
zeina gabe nihork ezpaitu Iainkoa ikusiko. Bada
saindutasunaren hitzaz aditzen du kastitatea,
San Hieronimok eta San Krisostomok erakusi
duten bezala. Ez, Filothea, eztu nihork Iainkoa

ikusiko, kastitatea ezpadu, ezta nihor sartuko
haren palazio sainduan, bihotzez garbia ezpada,
eta Salbatzailleak berak dioen bezala, ozarrak
eta lizunzaleak handik desterratuko dira, eta
doatsu dira bihotzez garbiak, zeren hek ikusiko
dute Iainkoa.

Kastitatearen
begiratzeko abisuak

HAMAHIRURGARREN
KAPITULUA
Zarela paregabeki erne eta agudo itzultzera
lizunkeriarako bide eta beitha guzietarik. Ezen
gaitz hura hari da, nihork ohartu eta sentitu
gabe, eta baratxeko abiadurez, aitzina darama
kasu eta erorte handietara. Bethi errazago da
hari ihez egitea, ezen ez hartarik sendatzea.
Gizonen gorputzak dira behiren pare, zeinak
ezin erabil baititezke bata bertzearekin, elkhar
ukitzen dutela, elkhar hautsteko peril gabe: fruituen ere pare dire, zeinak oso eta ongi aphaindu
direlarik, nothatzen baitira batak bnertzea ukituz
Urak berak, zenbat ere freskoa baita untzi batetan, zenbait lurreko animaliak hura ukitzen
badu, ezin luzeki begira dezake bere freskura.
Eztezazula behin ere nihor utz, Filothea, zure
ukitzera deskortezki, nahiz trufakeriaz, nahiz
begitarte onez bezala, zeren agian kastitatea

begira ditekeielarik lehen arin, ezen ez malizios
diren ukitze hetan, guziarekin ere kastitatearen
lore freskoak bethi dainu eta kalte handik hartzen du: ordea bere buruaren utstea desohorezki ukitzera, hori da kastitatea osoki galtzea.
Kastitatea bihotzean datza bereithurburuan
bezala, baina behatzen dio gorputzari bere lankideari bezala. Hargatik galtzen da gorputzaren
kanpoko sensu guziez eta bihotzeko gogoetez
eta guthiziez. Bere burua lizuntzea da gauza
itsusirik miratzea, enzutea, erraitea, sudurretara
ekhartzea, eta ukitzea, bihotza hetan trikatzen
denean atsegin hartzeko. Hitz batez Iondone
Paulok dio, haragizko obra lizuna eztadilla ere
aipha zuen artean. Erleek ez xoilki eztituzte
haragi hillak ta ustelak ukitu nahi, bainan oraino
neurrigabeki gaitzetsten tuzte hetarik banatzen
diren usain gaixtoak, eta ihesi doazte. Kantikhetako kantikhan Espos Andre Sakratuaren eskuei
mirrha darie, zein baita uron bat busteltzetik edo
galtzetik begiratzen duena. Haren espainak
lotuak dira xingola gorri batez, seinaletzat ohorezki ahalkeria dela bere hitzetan: haren begiak
uso-tortoillaren begiak dire, bere garbitasuna

gatik: haren beharriek urrezko dilindakak ituzte,
eta hek dira garbitasunaren bandera: haren
sudurra da Libango Zedroa bezalakoa, zein baita
ezin bustel ditekeien zuhaitza: halakoa behar da
arima debota izan, kastoa, garbia, xahua, ohorezkoa, eskuez, espainez, beharriez, begiez eta
gorputz guziez.
Horren gainean presentatzen derautzut
Kasiano Aita zaharrak eskiributan ezarri duen
hitz bat San Basilio handiaren ahotik ilkhi zen
bezala; hark, dio San Basilio, egun batez bere
buruaz minzo zela, hitz hau erran zuela: eztakit
zer den emastekiez, eta halarik enaiz Birjina.
Gertuz hanbat maneraz gal diteke kastitatea,
zenbat lizunkeria eta ahalkegaberia suerte baitira, eta handi edo xipi diren arauera, batzuek
hura flakatzen dute, bertzeek zauritzen eta bertzeek osoki hiltzen. Badira trebetasun deskortez,
trufatu, arin, ergel eta sensuetarako batzu, zeinek, den bezala erraitera, ezpaitute kastitatea
hautsten, badarik ere hura erbaltzen baitute,
langiarazten, eta haren xuritasun ederra erdi
beltzten baitute. Badira bertze trebetasuna
pasionatuak, ez xoilki deskortesak, baina bizio-

sak, ez xoilki trufatuak, baina deshonestak, ez
xoilki sensuezkoak, bainan haragizkoak, eta
horrelakoez kastitatea gutienean hagitz zuartzen da eta dainatzen. Gutienean, diot, zeren
osoki hiltzen eta galtzen da, noiz ere ergelkeria
eta lizundura hek plazer itsusiaren konplidura
emaiten baitiote haragiari, bai eta orduan desohoreskiago, gaixtokiago eta dohakabekiago galtzen da kastitatea, ezen ez galtzen denean bertzerekiko bekhatu sinpleaz, eta ere bertzeren
esposarekin edo bere ahaidearekin egiten den
bekhatuaz, zeren azkenik erran ditudan lizundura suerte hauk eztire bekhatu baizen, bainan
bertzeak, Tertulianok kastitatearen gainean egin
duen liburuan dioen bezala, gaixtotasunaren eta
bekhatuaren harrigarritasunak dire. Ordea
Kasianok eztu sinetsten, ez nik ere, San Basilio
minzo zela halako desordenuez, erraiten zuenean etzela Birjina; Ezen uste dut hori etzuela
erraiten gogoramendu gaixtoak eta plazergarriak gatik baizen, zeinek, haren gorputza lizundu etzutelarik, guziarekin ere nothatu baitzuten
haren bihotza, zeinaren kastitateaz arima
bihotzdunak paregabeki ielozkor baitire.

Etzabiltzala nihola ere presuna lizunekin,
behintzat oraino ahalkegabe badira, bethi kasik
diren bezala. Zeren nola akherrek armendolaondo eztiak mihiaz ukituz, hek zamintzen eta
khiratsten baitituzte: hala arima urrindu eta
bihotz bustel hek gutitan minzo dira nihorekin,
dela emakume, dela gizon, non hura eztuten
nolazbait erorarasten garbitasunetik, pozoina